Sistemi Linearnih jednacina

Linearna jednacina:

a1 x1 + a2 x2 + + an xn = b

Primjer:

4x1 5x2 + 2 = x1 i x2 = 2( 6 x1 ) + x3

preuredjeno preuredjeno

3x1 5x2 = 2 2x1 + x2 x3 = 2 6

nelinearna:

4x1 6x2 = x1 x2 i x2 = 2 x1 7

1 / 16

Sistem linearnih jednacina (ili linearni sistem):

jedna ili vise linearnih jednacina sa istim varijablama,
recimo, x1 , x2 , ..., xn .
Rjesenje linearnog sistema:
je lista (s1 , s2 , ..., sn ) brojeva koji zadovoljavaju svaku
jednacinu sistema kad se brojevi s1 , s2 , ..., sn uvrste u
x1 , x2 , ..., xn , respektivno.
Primjer: Dvije jednacine sa dvije varijable:
x1 + x2 = 10
(a)
x1 + x2 = 0

x1 2x2 = 3
(b)
2x1 4x2 = 8

x1 + x2 = 3
(c)
2x1 2x2 = 6

2 / 16
Fact: Linearni sistem ima ili:
(i) tacno jedno rjesenje (consistent) ili
(ii) beskonacno mnogo rjesenja (consistent) ili
(iii) nema rjesenja (inconsistent).

U prethodnom primjeru:
(a) sistem ima jedinstveno rjesenje x1 = x2 = 5

3 / 16

(b) sistem nema nema rjesenja

(c) sistem ima beskonacno mnogo rjesenja

4 / 16
Primjer: Tri jednacine sa tri varijable.
Svaka jednacina odredjuje ravan u 3-diml prostoru.
(i) Ravni se sijeku u jednoj tacki (jedno rjesenje)

5 / 16

(ii) Presjek tri ravni je prava (beskonacno mnogo rjesenja)

(iii) Presjek tri ravni je prazan skup (nema rjesenja)

6 / 16
Skup rjesenja:
Skup svih mogucih rjesenja sistema.
Ekvivalentni sistemi:
Dva linearna sistema sa istim skupom rjesenja.

Strategija za rjesavanje linearnog sistema:

Zamijeniti sistem sa ekvivalentnim sistemom koji je lakse rijesiti.
Primjer:
x1 2x2 = 1 x1 2x2 = 1

x1 + 3x2 = 3 x2 = 2

x1 = 3

x2 = 2

7 / 16

x1 2x2 = 1
x1 + 3x2 = 3

8 / 16
x1 2x2 = 1
x2 = 2

9 / 16

x1 2x2 = 1
x2 = 2

10 / 16
Matrice

 
x1 2x2 = 1 1 2
x1 + 3x2 = 3 1 3
( matrica koeficijenata)
 
x1 2x2 = 1 1 2 1
x1 + 3x2 = 3 1 3 3
(augmentovana matrica)
 
x1 2x2 = 1 1 2 1
x2 = 2 0 1 2
 
x1 = 3 1 0 3
x2 = 2 0 1 2

11 / 16

Elementarne operacije na redovima:

1. (Izmjena) pomnoziti red i dodati ga drugom redu u matrici.
2. (Zamjena) zamijeniti dva reda.
3. (mnozenje/skaliranje) Pomnoziti sve clanove reda konstantom (6= 0).
Ekvivalentne matrice: Ako se matrica A moze pomocu elementarnih
operacija na redovima transformisati u matricu B, onda kazemo da su
matrice A i B ekvivalentne.

Fact: Ako su (augmentovane) matrice dva linearna sistema

ekvivalentne, onda ta dva sistema imaju ista rjesenja.

Primjer:

x1 2x2 + x3 = 0 1 2 1 0
2x2 8x3 = 8 0 2 8 8
4x1 + 5x2 + 9x3 = 9 4 5 9 9

x1 2x2 + x3 = 0 1 2 1 0
2x2 8x3 = 8 0 2 8 8
3x2 + 13x3 = 9 0 3 13 9

12 / 16

x1 2x2 + x3 = 0 1 2 1 0
x2 4x3 = 4 0 1 4 4
3x2 + 13x3 = 9 0 3 13 9

x1 2x2 + x3 = 0 1 2 1 0
x2 4x3 = 4 0 1 4 4
x3 = 3 0 0 1 3

x1 2x2 = 3 1 2 0 3
x2 = 16 0 1 0 16
x3 = 3 0 0 1 3

x1 = 29 1 0 0 29
x2 = 16 0 1 0 16
x3 = 3 0 0 1 3

Rjesenje: (29, 16, 3)

Provjeri: da li je (29, 16, 3) rjesenje originalnog sistema?

13 / 16

Dva fundamentalna pitanja:

1) Da li postoji rjesenje sistema?
2) Ako rjesenje postoji, da li je jedinstveno?

Primjer: Da li postoji rjesenje sljedeceg sistema?

x1 2x2 + x3 = 0
2x2 8x3 = 8
4x1 + 5x2 + 9x3 = 9

U prethodnom primjeru ovaj je sistem bio reduciran na trokutni sistem:

x1 2x2 + x3 = 0 1 2 1 0
x2 4x3 = 4 0 1 4 4
x3 = 3 0 0 1 3

odakle se moze vidjeti da je rjesenje postoji i da je jedinstveno.

14 / 16
Primjer: Da li postoji rjesenje sljedeceg sistema?

3x2 6x3 = 8 0 3 6 8
x1 2x2 + 3x3 = 1 1 2 3 1
5x1 7x2 + 9x3 = 0 5 7 9 0

Rjesenje: Koristeci elementarne operacije na redovima dobijemo:

0 3 6 8 1 2 3 1
1 2 3 1 0 3 6 8
5 7 9 0 0 3 6 5

1 2 3 1
0 3 6 8
0 0 0 3

x1 2x2 + 3x3 = 1
3x2 6x3 = 8
0x3 = 3 Nemoguce
Originalni sistem nema rjesenja!

15 / 16

Primjer: Za koje vrijednosti parametra h ce sljedeci sistem imati

rjesenja?

3x1 9x2 = 4
2x1 + 6x2 = h

Rjesenje: Reduciramo matricu sistema na:

4
1 3 43
     
3 9 4 1 3 3
8
2 6 h 2 6 h 0 0 h+ 3

Druga jednacina je 0 x1 + 0 x2 = h + 83 .
8 8
Sistem ima rjesenja samo ako je h + 3 = 0 ili h = 3 .

16 / 16