Professional Documents
Culture Documents
Tytu oryginau:
Love & Respect
The Love She Most Desires. The Respect He Desperately Needs
Redakcja:
BARBARA CHOJOWSKA
Redakcja wydawnicza:
KAZIMIERZ BOCIAN
ISBN 978-83-63621-53-7
Wydawnictwo Esprit SC
ul. Soroki 4/3, 30-389 Krakw
tel./fax 12 262 35 51
Ksigarnia internetowa: www.esprit.com.pl
biuro@wydawnictwoesprit.com.pl
Skad wersji elektronicznej:
Virtualo Sp. z o.o.
Spis treci
Podzikowanie
Wprowadzenie: Sama mio to za mao
Cz pierwsza
Bdny krg
1. Prosty sekret lepszego maestwa
2. Odszyfrowanie kodu komunikacji
3. Dlaczego ona nie chce szanowa; dlaczego on nie chce kocha
4. To, czego mczyni najbardziej si boj, moe napdza Bdny
Krg
5. Ona boi si bycia popychadem, on jest zmczony
niepojmowaniem
6. Ona nie chce by hipokrytk; on narzeka na brak szacunku
7. Ona myli, e nie moe mu wybaczy; on mwi: Nikt nie
pokochaby tej kobiety
Cz druga
Oywiajcy krg
8. C-O-U-P-L-E (Para maeska): Jak przeliterowa mio do
ony
9. CLOSENESS (blisko) ona chce, eby by blisko
10. OPENNESS (otwarto) ona chce, eby si przed ni otworzy
11. UNDERSTANDING (zrozumienie) nie prbuj jej naprawia;
po prostu suchaj
12. PEACEMAKING (zgoda) ona chce, eby powiedzia
przepraszam
13. LOYALTY (wierno) ona musi wiedzie, e jeste oddany
14. ESTEEM (powaanie) ona chce, eby j szanowa i chroni
15. C-H-A-I-R-S: Jak przeliterowa szacunek dla twojego ma?
16. CONQUEST (zdobywanie) zrozum jego pragnienie pracy i
osignie
17. HIERARCHY (hierarchia) doce jego pragnienie chronienia i
utrzymywania rodziny
18. AUTHORITY (przywdztwo) doce jego pragnienie suenia i
przewodzenia
19. INSIGHT (wnikliwo) doce jego pragnienie analizowania i
doradzania
20. RELATIONSHIP (zwizek) doce jego ch przyjani na
zasadzie partnerstwa
21. SEXUALITY (seksualno) doce jego pragnienie seksualnej
bliskoci
22. Krg Oywiajcy zadziaa, jeli ty zadziaasz
Cz trzecia
Krg Wynagrodzenia
23. Prawdziwy powd mioci i szacunku
24. Uwierz, e prawda moe ci wyzwoli
Podsumowanie Rowy i niebieski daj bosk purpur
Dodatek A Leksykon mioci i szacunku: Przypomnienie, co powiedzie,
zrobi i myle, by praktykowa mio i szacunek w twoim maestwie
Dodatek B Osobisty test mioci i szacunku dla mw i on
Dodatek C Jak poprosi partnera, aby speni twoje potrzeby
Dodatek D Co z wyjtkami od wzorca Mioci i Szacunku?
Dodatek E Gdy twj m jest pracoholikiem
Przypisy
Przypisy od tumacza
Sarze,
Kilka dni temu zdecydow aam si pow iedzie mojemu mow i, e go szanuj. Dziwnie
byo wypow iada te sow a, ale udao si i reakcja bya niesamow ita! Zapyta mnie, dlacze-
go go szanuj. Wymieniam kilka pow odw i zauwayam widoczn zmian w nim.
Smutno mi, e jestem zamna od 22 lat i dopiero teraz zrozumiaam przesanie Szacun-
ku. Napisaam mojemu mow i dwa listy o tym, dlaczego go szanuj. Jestem zdumiona,
jak to zmienio jego sposb odnoszenia si do mnie. Przez lata modliam si, eby mj
m kocha mnie i mw i do mnie jzykiem mioci. A kiedy ja zaczam mw i jego jzy-
kiem, on odpow iedzia tym, czego ja chciaam.
Bdny krg
Napisaem t ksik z desperacji, ktra zamienia si w inspiracj. Jako
pastor udzielaem porad wielu parom, ale nie mogem rozwiza ich proble-
mw. Od on syszaem gwnie: On mnie nie kocha. ony s stworzone do
tego, by by kochane, chc mioci i jej oczekuj. Wielu mom nie udaje si
jednak speni tych oczekiwa. Jednak kiedy studiowaem Pismo i udzielaem
porad, w kocu dostrzegem drug stron rwnania. Mowie nie wyraali
tego gono, ale myleli: Ona mnie nie szanuje. Mowie potrzebuj szacun-
ku i oczekuj szacunku. Wielu onom nie udaje si speni tych oczekiwa. W
efekcie pi na dziesi maestw koczy si rozwodem (i to rwnie ma-
estw chrzecijaskich).
Kiedy zmagaem si z tym problemem, w kocu dostrzegem powizanie:
bez mioci z jego strony, ona reaguje brakiem szacunku; bez szacunku z jej
strony, on reaguje brakiem mioci. I tak w kko. Nazywam to Bdnym Kr-
giem maeskim szalestwem, ktre wizi tysice par. W nastpnych sied-
miu rozdziaach opisz, jak dostajemy si w tryby Bdnego Krgu i jak mo-
emy si z nich wydosta.
Rozdzia pierwszy
Jak mog nakoni mojego ma, by kocha mnie rwnie mocno, jak ja go
kocham? Oto podstawowe pytanie, ktre przez dwadziecia lat pastorskiej
posugi w cigle rosncym zgromadzeniu syszaem od on przychodzcych
do mnie po porad. al ciska mi serce, kiedy paczce kobiety opowiaday
swoje historie. Wielokrotnie zy spyway mi po policzkach, a jednoczenie
rosnce rozdranienie towarzyszyo mylom o mach. Dlaczego nie potrafi
dostrzec, jak krzywd wyrzdzaj swoim onom? Czy istnieje sposb, w jaki
mgbym pomc kobietom zmotywowa maonkw, aby je bardziej kochali?
Mino kilka lat, nadchodziy urodziny Sary. Zastanawiaa si, jak zareaguj
czy bd pamita? Zawsze pamitaa o urodzinach, a ja czsto zapominaem
o takich datach. Sama nigdy nie przeoczyaby mojej rocznicy, poniewa ko-
chaa mnie gboko. Zastanawiaa si jednak, czy ja uczcz jej wito. Myla-
a: Czy zajmuj w jego sercu tyle miejsca co on w moim?
Nie miaa nic zego na myli. Po prostu staraa si przewidzie moje post-
powanie. Wiedziaa, e zapominalstwo byo dla mnie problemem, i bya zwy-
czajnie ciekawa. W ramach eksperymentu ukrya wszystkie urodzinowe kart-
ki, jakie dostaa. Dokoa nic nie przypominao o zbliajcych si urodzinach,
wic po prostu yem jak co dzie: studiujc i mylc. W dniu jej urodzin ja-
dem lunch z przyjacielem. Wieczorem, podczas obiadu, Sara spytaa spokoj-
nie: Wic Ray i ty witowalicie dzi moje urodziny?.
Nie potrafi opisa, co dzieje si z ludzkim ciaem w takim momencie. Czu-
em si tak, jakby caa krew odpyna z serca, spyna do stp, a potem na-
gle uderzya do twarzy. Jak mogem wyjani co takiego?
Chrzkaem i pomrukiwaem, ale nie mogem wyjani, jak mogem zapo-
mnie o jej urodzinach. Moje zapominalstwo byo okropne i widziaem, e
Sara czua si zraniona, ale jednoczenie co sobie uwiadomiem: owszem,
zapomniaem, ale nie zignorowaem jej urodzin specjalnie. Poczuem si os-
dzony i susznie. Jednoczenie nie mogem opisa swoich uczu jako poczu-
cia braku szacunku. W tamtych latach, kiedy rzdziy feministki, mczyni
nie mwili o braku szacunku ze strony kobiet. Byoby to aroganckie, a w kr-
gach kocielnych zostaoby uznane za straszliwy brak pokory.
Kiedy domniemany problem nie jest prawdziwym problemem, wane jest zro-
zumienie, e uczucia, ktre kbi si w gowie ony, bardzo rni si od
uczu kbicych si w gowie ma. Pocztkowe rozdziay Ksigi Rodzaju
opowiadaj o tym, jak Bg stworzy mczyzn i kobiet. Nic nowego. Jed-
nak pojawia si tam wana informacja: kobiety i mczyni bardzo si rni.
Na przykad Piotr zauwaa t rnic, kiedy kae mom traktowa ony w
specyficzny sposb poniewa s niewiastami (1 P 3, 7).
Chodzi o to, e kobieta spoglda na wiat przez rowe okulary, ktre za-
barwiaj wszystko, co widzi. Mczyzna z kolei patrzy na wiat przez niebie-
skie okulary, ktre zabarwiaj wszystko, co widzi. Mczyni i kobiety mog
obserwowa t sam sytuacj i postrzega j w rny sposb. Rowe i nie-
bieskie soczewki sprawiaj, e percepcja mczyzny i kobiety rni si w
pewnym stopniu.
Mczyni i kobiety nie tylko widz wiat w r- Jezus mwi: Czy nie czytali-
ny sposb, ale rwnie inaczej go sysz. Kontynu- cie, e Stwrca od poczt-
ujc row i niebiesk analogi, mona powie- ku stworzy ich jako mczy-
dzie, e Bg stworzy mczyzn z niebieskim apa-
zn i kobiet? (Mt 19, 4)
Im duej mylaem nad tymi dwoma fragmentami Biblii, tym bardziej uwia-
damiaem sobie, e jeli m wzywany jest do bezwarunkowego kochania
swojej ony, to ona naprawd tego potrzebuje. W rzeczywistoci nie moe si
obej bez mioci tak samo jak bez powietrza. Zobrazujmy to: ona podczo-
na jest do rurki z tlenem, ktrej koniec znajduje si w zbiorniku z mioci.
Kiedy m wkracza beztrosko po pracy do domu, zajty tylko swoimi sprawa-
mi, nadeptuje na t rurk. ona nie jest z tego zadowolona. W rzeczywistoci,
gdyby moga, chtnie uderzyaby go jakim cikim przedmiotem i zawoaa:
Zejd z mojej rurki, nie mog oddycha!. Mwic krtko, kiedy kto ignoru-
je jej najgbsz potrzeb, mona oczekiwa, e zareaguje negatywnie.
Udzielajc porad mom, mwi, e pogarszajcy si nastrj ich on zna-
czy, e wanie depcz po ich rurkach z tlenem. Nie dostaj powietrza, kt-
rego potrzebuj do oddychania, i wtedy wykrzykuj: Nie czuj si kochana.
Nie mog uwierzy, e mi to robisz.
Mowie nawoywani s do kochania swych on, ony za do szanowania
swoich mw. M potrzebuje szacunku tak samo jak powietrza do oddycha-
nia. On take ma podobn rurk, tyle e biegnie ona do zbiornika podpisane-
go szacunek, i tak dugo, jak dugo powietrze przez ni przepywa,
wszystko jest w porzdku.
Kontynuujc analogi wyobramy sobie, e ona zaczyna depta po rurce
ma. Jak widzielimy na przykadzie historii o kartce urodzinowej, ona
moe i miaa powd, by depta rurk ma, ale jakie byy konsekwencje?
Rurka z powietrzem staje si nieszczelna, a m rwnie reaguje negatywnie,
kiedy jego najgbsza potrzeba jest ignorowana. Tak zaczyna si bitwa.
Kiedy pracowaem nad wydobyciem znaczenia z wersetu 5, 33 Listu do Efe-
zjan, zaczem niewiadomie rysowa diagram koowy. Na godzinie 12.00 na-
pisaem: Bez mioci. Na 3.00: Ona reaguje. (Jeli potrzebuje mioci, tak
jak potrzebuje powietrza do oddychania na pewno zareaguje). Na 6.00:
Bez szacunku, a na 9.00: On reaguje. (Jeli potrzebuje bezwarunkowego
szacunku, tak jak potrzebuje powietrza zareaguje na pewno). Diagram ten
znajduje si na pocztku ksiki.
I oto macie Bdny Krg. Mowie i ony dostaj si w jego tryby, ponie-
wa nie rozumiej, e to, co wydaje si problemem, nie jest problemem, po-
zorny powd konfliktu nie jest powodem faktycznym. Faktyczny powd to
zawsze Mio i Szacunek. Caa reszta to tylko detale.
Nauka odszyfrow yw ania kodu maonka nie jest kwesti jednego dnia,
miesica czy nawet roku. Posuchajcie ma, ktry przyszed do mnie po po-
rad, poniewa szczerze chcia kocha swoj on:
Dzikuj za wszystkie sugestie i wsparcie. Jednak cigle niepokoi mnie przepa, jaka dzieli
moje postrzeganie i rzeczyw isto. Kiedy zaczynaem to przedsiw zicie, miaem nadziej,
ale niew ielkie oczekiw ania, wic z radoci obserw ow aem pozytywne efekty zachow ania
penego mioci. Nie byo trudno ugry si w jzyk i porzuci ch odw etu, kiedy miaem
na to ochot. Wydaje mi si, e kiedy jestem skruszony, atwiej radz sobie z problemami.
Trudnoci zaczynaj si, kiedy zauwaam, e sytuacja wraca do normalnego stanu. Kiedy
odsaniam si, zaczynam mw i i okazuje si, e jestem bardzo niestabilny i wraliw y. W
zeszym tygodniu znw zaczo si dzia le i spraw y potoczyy si bardzo szybko. Byem
zdumiony, kiedy usyszaem, e pewne kwestie nadal pozostay nierozw izane. Bardzo nie
lubi odnosi wraenia, e jestem jej wrogiem. Boli mnie, kiedy ona pyta: Dlaczego
chcesz mnie dobi?. Jest niesamow icie trudno nie popa w desperacj, kiedy sysz, e
jej nie kocham albo e nigdy si nie zmieni, albo e popenia bd, a ja nie jestem czow ie-
kiem, ktrego znaa.
To wszystko spraw ia, e droga, ktra jest przede mn, wydaje si duga, moe naw et
bezowocna. Mimo zoci i obw iniania jej, staram si pamita Twoje sow a: e to nie tre,
a sposb przekazyw ania wiadomoci rodzi problemy i e sam zmniejszam moje umiejt-
noci efektywnej komunikacji. Sytuacja wymkna si spod kontroli i wstydz si, e po-
zwoliem na to. Przytacza mnie rwnie wiadomo, e cay ten wysiek i tolerancja za-
prow adzi nas tylko do pewnego punktu, a najmniejsza perturbacja spraw i, e wszystko
znw si zaw ali.
Zrozumiawszy, e mae-
Niewielu mczyzn potrafi opisa w tak dobitny stwo wymaga wytrwaoci i
sposb walk, jak toczy ze sob samym. ona ak- pracy, uczniow ie narzekali:
nie mioci, ale nie pomaga mowi swoim zacho- Jeli tak ma si spraw a
czow ieka z on, to nie
waniem. Dlaczego niektre kobiety uwaaj, e warto si eni (Mt 19,
maj prawo do komentarzy typu: Nie jeste tym 10).
czowiekiem, za ktrego ci miaam i oczekuj, e
nie wpynie to na mw? Dlaczego ony oczekuj, e mowie odpowiedz
mioci na takie ciosy? Ale jednoczenie: dlaczego mowie pakuj si w ta-
kie tarapaty na wasne yczenie?
Bezwarunkowy szacunek oksymoron?
mi mioci?, Kocham go, ale jestem tak sfrustro- ni bdcie poddani panom
wana i za, e nie chc go szanowa, Mio si li- nie tylko dobrym i agod-
czy. Gdyby mnie kocha tak, jak tego potrzebuj,
nym, ale rwnie surow ym
(1 P 2, 1718).
moe bardziej bym go szanowaa, Tak, problem
tkwi take i we mnie, ale chodzi gwnie o niego i to on powinien si zmie-
ni. Prawda jest taka, e on musi mnie bardziej kocha i szanowa.
Mnstwo razy syszaem od kobiet, e nigdy nie syszay kombinacji sw:
bezwarunkowy szacunek w kontekcie zwizku maeskiego. Dla nich jest to
dosownie oksymoron.
Pewien licencjonowany doradca, ktry korzysta z moich materiaw i sta
si gorcym wyznawc przesania Mioci i Szacunku, napisa do mnie:
Nie dalej jak wczoraj rozmaw iaem z dwiema kobietami, ktre chciay ratow a niemal ju
nieistniejce maestwa. Zapytaem ich, czy kochaj swoich mw. Bez wahania odpo-
wiedziay: Tak. Wwczas zapytaem, czy szanuj swoich mw. Reakcj byo wahanie.
Bekotay jak stary samochd potrzebujcy tuningu. Jedna z nich przyznaa, e nigdy wcze-
niej nie syszaa o czym takim. Zapytaa mnie, w jaki sposb miaaby szanow a swojego
ma bezw arunkow o. Odparem, e w taki sam sposb, w jaki on ma j bezw arunkow o
kocha. Potrzeba tylko Boej pomocy. Umiechna si.
Zauwa, e te dwie ony nie miay problemu ze zrozumieniem pojcia bez-
warunkowej mioci. Kobiety nie myl, e to oksymoron. Dla nich sowa
bezwarunkowa mio nie s w aden sposb sprzeczne, a kiedy czuj ich
brak, po prostu mwi o tym swoim mom. Kobiety s o wiele bardziej eks-
presywne od mczyzn, ktrzy maj tendencj do kategoryzowania swoich
emocji. Krtko mwic, kobiety chtnie wyraaj to, co czuj, mczyni za-
mykaj si w sobie. Nie wiedz, jak radzi sobie z brakiem respektu i nie
umiej okaza swoich uczu. M myli: C, jeli ona tak to czuje, nie mog
z tym nic zrobi. Jeli mam zdoby jej szacunek, a jestem tak okropn osob,
to lepiej da sobie spokj.
Kiedy ona stanowczo mwi mowi, e musi on zasuy sobie na jej sza-
cunek, stawia go na przegranej pozycji. Jest bowiem wtedy odpowiedzialny
za mio i szacunek w zwizku. Musi bezwarunkowo kocha swoj on, a
dodatkowo zasuy na jej szacunek. Trudno si dziwi, e wykrzykuje jej to
w twarz.
em wiele historii. Jednak nie jest to peen obraz. Bogiem jako godny uznania
Istnieje jeszcze kwestia kulturowej mentalnoci. Od pracownik, ktry nie przyno-
40 lat amerykaski Koci naucza o bezwarunko- prostej linii prawdy (2 Tm
si wstydu, trzymajc si
Co z Areth i S-Z-A-C-U-N-K-I-E-M?
Czasem kto mnie pyta: Mwisz, e kobiety potrzebuj mioci, a mczyni
szacunku. Czy przypadkiem nie jest dokadnie odwrotnie? Czy nie jest tak, e
panie potrzebuj szacunku, a panowie mioci?. Odpowiadam, e oczywi-
cie, kobiety potrzebuj szacunku, a mczyni mioci, ale ja mwi o pod-
stawowych potrzebach kadej z pci. Czasem te sprawy wywracaj si do
2
gry nogami. W pnych latach szedziesitych, kiedy ruch feministyczny
by najsilniejszy, Aretha Franklin wylansowaa przebj zatytuowany R-E-S-P-
E-C-T [S-Z-A-C-U-N-E-K], ktry przekazywa jasne przesanie kobiety prosz
o troch szacunku za to, co robi dla domu. Szacunek jest tym, czego kobiety
potrzebuj i co musz mie.
S-Z-A-C-U-N-E-K sta si sztandarow piosenk dla wielu kobiet, ale wik-
szo z nich nie zdawaa sobie sprawy, e utwr stworzony zosta przez m-
czyzn, Otisa Reddinga, dwa lata przed tym, jak Aretha go po raz pierwszy
zapiewaa. Czy dostrzegasz ironi tkwica w tym fakcie rwnie wyranie jak
ja? Oczywicie, Aretha miaa prawo do zapiewania tej piosenki z kobiecego
punktu widzenia. Kobieta potrzebuje szacunku, a jeli mczyzna kocha j
odpowiednio, okae jej szacunek. Ale pierwotne znaczenie piosenki Otisa
Reddinga to woanie mskiej duszy o szacunek co, czego mczyzna potrze-
buje i co musi mie.
Pomimo przeboju Arethy Franklin wci wierz, e kobiety pragn mioci
duo bardziej ni szacunku, a mczyni pragn szacunku duo bardziej ni
mioci. Zilustruj to na do rozbienych przykadach przemysu zajmujce-
go si kartkami i wojskiem. S to bardzo rne dziedziny ycia spoecznego,
ale posu jako potwierdzenie wartoci najwaniejszych dla mczyzny i ko-
biety.
Jestem pewien, e czowiek ten nie zamierza obrazi kobiet, ktre pracuj
w policji, stray czy wojsku. Wierz, e stara si pokaza gbok prawd do-
tyczc prawie wszystkich mczyzn. Wysuchaem tylu mczyzn, e mog
stwierdzi, i ten sam rodzaj honoru i lojalnoci, ktry charakterystyczny jest
dla armii, pojawia si rwnie w niemal kadym domu. Niestety, w naszej
kulturze odzywaj si gosy: Nie okazuj szacunku mczyznom; nie zasugu-
j na to. Podporzdkuj ci sobie, wykorzystaj, a nawet zabij. Jest to
prawda w odniesieniu do pewnej grupy mczyzn, ale ja wierz, e to kam-
stwo w przypadku wikszoci z nich. Czowiek, ktry ma dobr wol, bdzie
suy swojej onie, a nawet umrze za ni. Nikt z kolei nie oczekuje, by ona
umieraa za swojego ma.
Oczywicie, s ony, ktre mogyby pj o krok dalej. By moe syszae
histori ony, ktra powiedziaa swojemu mowi: Ach, Harry, ty tylko po-
wtarzasz, e mgby za mnie umrze, a nigdy tego nie robisz!. Oczywicie
ta historyjka ma za zadanie wywoa umiech lub miech, ale nie jest miesz-
na, kiedy mczyni gotowi umrze za swoje ony s traktowani z pogard i
bez szacunku. Pewna kobieta napisaa do mnie:
Mimo e studiow aniu Biblii powiciam wiele lat mojego ycia i uwaam si za uduchow io-
n osob, poddaam si. Ale pniej przeczytaam Twoje sow a: Chocia mio to co
wicej ni gotow o oddania swojego ycia, to smutny jest dzie, kiedy mczyzna uwia-
damia sobie, e mgby zgin dla swojej ony, poniew a j kocha, a jednak wci syszy
jej narzekania (Nie kochasz mnie). Ta Prawda mocno mn wstrzsna, jak nic innego,
co dotyczy mojego maestwa. Poczuam taki wstyd, jaki czuje kto, kto wie, e postpi
tak le, e nie ma praw a prosi o wybaczenie, zdaje sobie spraw , e proces uleczenia
potrwa dugo, ale postanaw ia, e zy uczynek nie pow trzy si nigdy wicej.
Ta pani zaapaa.
W tej kwestii naley si mczyznom sowo przestrogi. Dla wielu kobiet wia-
domo tego, e Biblia nakazuje im bezwarunkowy szacunek wobec mw,
jest czym bardzo istotnym. Czsto jest to co, czego ony nigdy wczeniej nie
syszay. Mdry m nie uyje tej informacji jako broni. Bdzie natomiast
skromny. Pozwoli onie przetworzy to, czego si nauczya, i stosownie dzia-
a. Gdy ona to zrobi, wtedy moe oczekiwa cudw.
W wielu przypadkach sysz od maonkw, e Szczeglnie w maestwie:
Bdny Krg zatrzymuje si z piskiem. Bardzo cz- Nierozw anie mw i to
sto ta zmiana wywoywana jest przez on, ktra rani jak mieczem (Prz 12,
stara si okaza swojemu mowi bezwarunkowy
18)
w swym maestwie, ale jej serce nie bije szybciej. M z kolei dostrzega w
dyskusji grob utraty szacunku, i to przypiesza bicie jego serca.
Prbujc si uspokoi, m wycofuje si staje si cichy, nic nie mwi lub
wychodzi. Gdyby go zapyta o przyczyny stosowanej strategii, odpowiedzia-
by prawdopodobnie: Prbuj nie reagowa. ona jednak moe postrzega
reakcj ma jako brak mioci, co nie jest prawd. On po prostu wybiera je-
dyne honorowe dla niego wyjcie, ale ona odczytuje je jako odrzucenie. Dla-
czego on miaby si wycofywa lub gra na zwok, skoro ona tylko delikat-
nie go skrytykowaa?
Gottman stwierdza: Takie interakcje mog doprowadzi do bdnego koa,
zwaszcza w maestwach, w ktrych czsto dochodzi do konfliktw. Im bar-
dziej ona narzeka i krytykuje, tym bardziej m si wycofuje; im bardziej
m si wycofuje, tym bardziej ona narzeka i krytykuje2. Gottman dodaje,
e jeli ona staje si wojownicza i lekcewaca, silniej zagroone jest ma-
estwo. Jeli cykl nie zostanie przerwany, zwizek prawdopodobnie skoczy
si rozwodem3.
Spotkania z setkami maestw, dla ktrych przez wiele lat byem doradc,
potwierdzaj fakt, e mowie niemal zawsze mistrzowsko graj na zwok.
Ich ony przyjmuj rol krytykw, chc wyoy karty na st. Oczywicie ist-
niej te ony, ktre graj na zwok, ale stanowi one zdecydowan mniej-
szo. Moja obserwacja jest taka, e ony wycofuj si, kiedy trac pewno,
e mowie usysz ich serca. One pragn porozumienia, ale porzuciy na-
dziej. Gdy jego serce bije z maksymaln prdkoci, rytm jej serca jest wol-
ny i rwny, poniewa jest ono zamane (zob. dodatek D).
W wikszoci przypadkw ona zakochana w M chce by postrzegany
swoim mu bdzie chciaa si do niego zbliy, jako dobrze rzdzcy wa-
kiedy poczuje si niekochana. Na przykad: pierw- snym domem (1 Tm 3, 4).
szy rok maestwa, a on spnia si na obiad dwa
wieczory z rzdu, nie informujc o tym wczeniej. Ona myli: To nie w po-
rzdku. Jak on moe by taki nieczuy? Czy jestem ostatnia na jego licie
wanych spraw? To takie okrutne. Instynktownie mwi wchodzcemu do
domu maonkowi to, co uwaa za czue: Musimy porozmawia. Musimy po-
rozmawia, i to natychmiast. Prosz, usid i porozmawiaj ze mn!.
Kobieta stosuje strategi, ktrej uyaby w stosunku do swojej najlepszej
przyjaciki. Kiedy zdarza si konflikt pomidzy kobietami, obie werbalizuj
swoje uczucia. Dziel si tym, co im ley na sercu, poniewa instynktownie
wiedz, e doprowadzi to do zgody. W pewnym momencie jedna z nich po-
wie: No c, nie miaam racji. Wtedy ta druga odpowie: Nie, to ja nie mia-
am racji. Wybaczysz mi?. W odpowiedzi usyszy: Tak, oczywicie, e ci wy-
bacz. Jest mi naprawd przykro. Wwczas kobiety si przytul, uroni kil-
ka ez i wkrtce bd si mia.
To wanie nazywam zamkniciem penego cyklu. Niestety, kobiety myl,
e takie podejcie zadziaa rwnie w przypadku konfliktu z mczyzn. Kie-
dy powstaje problem, ona instynktownie szuka towarzystwa ma, by wyra-
zi swoje uczucia. Chce, by w kocu oboje przeprosili si i objli. To sposb,
w jaki kobieta aktualizuje swoje maestwo. Jej serce pragnie rozwizania
problemu i zgody. M znaczy dla niej wicej ni jakikolwiek czowiek na
ziemi. W rzeczywistoci jej konfrontacja jest komplementem. Kobieta myli:
Ach, gdyby tylko mg zobaczy moje serce! Dlaczego on zamyka si na
mnie?.
Niestety, ona nie zauwaa, e pomidzy jej mem a przyjacik jest spo-
ra rnica. Wobec maonka jest duo bardziej krytyczna ni wobec przyja-
ciki. Kobieta uwaa, e ma prawo zmieni go w kochajcego mczyzn.
Ma wraenie, e jeli wyoy karty na st, to on moe si zmieni. A jeli mu
si uda i troch bardziej bdzie j kocha, to ona wci bdzie go przewy-
sza w mioci.
Typowa ona nie potrafi sobie uwiadomi, e jej autowizerunek czsto zale-
y od tego, co jej zdaniem myli o niej m. Nie jest tak jak w przypadku
przyjaciki. Jej opinia jest wana, ale nie tak wana jak opinia ma.
Ponadto zwizek maeski, w przeciwiestwie do przyjani, jest tematem
niekoczcej si dyskusji pomidzy kobietami. Pragn one opowiada sobie,
jak wspaniae s ich maestwa. Negatywne reakcje ony wzmagaj si wic,
kiedy m wycofuje si w reakcji na prby zmieniania go. ona nie czuje si
przez to dobrze i nie moe opowiedzie przyjacikom o radociach swojego
maestwa. Jeli opr mczyzny ronie, kobieta czsto robi si wojownicza
i pogardliwa, a reakcja ma jest jednoznacznie za.
Ksiga Przysw mwi: Lepiej mieszka na pustyni ni z on ktliw,
mrukliw (21, 19). Smutna ironia polega na tym, e ona moe sta si k-
tliwa i mrukliwa, poniewa m le pojmuje jej zamiary. Nie odszyfrowuje
kodu, w ktrym ona krzyczy: Potrzebuj twojej mioci. Zamiast tego sy-
szy: Nie szanuj ci. Ta sodka, agodna, pobona kobieta zostaje le zrozu-
miana. Gdy reaguje negatywnie, wyrzdza sobie i swojemu maestwu
krzywd.
Na szczcie niektre kobiety wiedz, e negatywne konfrontacje nie przy-
nosz skutku. Pewna ona powiedziaa:
Moja sia i zdolnoci jzykow e nie pomagaj mojemu maestwu. Mj m ma mnie za
zbyt siln, opanow an, wymagajc i krytykanck. Jestem jego mam, nauczycielem i du-
chem witym. To moja natura prow adzenie i kierow anie innymi, kontrolow anie i zaa-
twianie. On boi si tego, co pow iem.
Kiedy ona gani ma, stara si tylko skorygowa pewne rzeczy, utrzyma
je w rwnowadze. Nie ma wtpliwoci, e czasem mczyni potrzebuj tego
typu pomocy. Jednak kiedy czuj, e wszystko, co mwi ich ony, sprowa-
dza si do ganienia ich, wwczas rodz si problemy. Nie widz serc swoich
on, sysz tylko sowa, ktre oznajmiaj im, e zrobili co le. Parafrazujc
Ksig Przysw: woleliby raczej y na pustyni ni z ktliw kobiet. Cho-
cia wikszo kobiet nie ma na celu lekcewaenia swych mw, takie wra-
enie odnosz mczyni, i w rezultacicie wycofuj si (W poszukiwaniu
wskazwek, jak unikn krytykowania lub wycofywania si, zob. dodatek A).
Pytaem wielu biznesmenw: Czy chcesz, by twoi pracownicy ci kochali,
czy szanowali?. Wszyscy miali si i odpowiadali: Nie dbam o to, czy mnie
kochaj. Ale musz mnie szanowa. Susznie czy nie mczyni patrz na
wiat przez pryzmat szacunku, a agodny ton gosu ony i wyraz jej twarzy
mog zdziaa dla maestwa wicej, ni mona sobie wyobrazi.
Sara rozmawiaa z pewn on na temat kontro- W odpow iedzi na pogard
lowania jej sownych napaci na ma. Owa kobie- ony Daw id oznajmia: sa-
ta okazywaa swojemu mczynie pogard i wie- w bym jeszcze zyska (2
dziaa, e robi le. Doprowadza j do gniewu, wic
Sam 6, 22).
wedug niej to on mia problem. Nie czyci kuchni tak jak trzeba, kad krzy-
wo naczynia na suszarce, nie sprzta po sobie, wic ona staa si cierpka i
zoliwa. Suchaa rad Sary, ale nie potrafia przezwyciy gniewu.
Tak wic Sara zadaa jej pytanie, ktre czsto w czasie konferencji stawia
pogardliwym kobietom : Co by byo, gdyby twj syn dors i polubi kogo
takiego jak ty?. Kobieta otworzya usta. Bya w szoku. Po raz pierwszy do-
strzega problem! Nigdy nie chciaaby, eby jaka kobieta traktowaa jej syna
w taki sposb, w jaki ona traktowaa swojego ma. Zdaa sobie spraw, e
byaby to dla niej poraka. Spojrzaa na spraw z nowego punktu widzenia.
Ujrzaa siebie w innym wietle i zapragna si zmieni.
Owa pani jest bardzo podobna do innych on, ktre przychodz na nasze
konferencje. Maj mieszane uczucia. Owszem, kochaj swoich mw, ale czy
ich szanuj? Nie. Dlatego wci zachcamy kobiety, by zaday sobie jedno
pytanie: Czy to, co zamierzam powiedzie albo zrobi, nie oznacza braku
szacunku?. To atwy i skuteczny sposb na powstrzymanie si od negatyw-
nych reakcji.
Stwierdzenie, e mczyni potrzebuj szacunku, Aby mw i jego jzykiem,
jest nowe dla wielu kobiet. Podczas seminariw nie pamitaj: ona niechaj si
mogy one uwierzy, e Pismo wite nakazuje o- odnosi ze czci do swojego
nom, by okazyway swoim mom bezwarunkowy
ma! (Ef 5, 33).
Niektre fragmenty tego rozdziau mog wyglda jak prby wbicia onom
do gowy koniecznoci bezwarunkowego szacunku do mw. Staram si jed-
nak pomc, poniewa wiem, jak wany dla spowolnienia Szalonego Cyklu
jest szacunek okazywany przez on. Zgadza si wielu mw to niekocha-
jce kody, ale oni mog si zmieni. W rzeczywistoci cz z nich chce si
zmieni, a najlepsz drog do tego jest okazywanie im bezwarunkowego sza-
cunku.
Podczas naszych konferencji i sesji mamy czsto do czynienia z mami i
onami, ktrzy bardzo szybko pojmuj sens Szalonego Cyklu. Chcieliby wy-
rwa si z niego, ale wci pozostaje kilka wtpliwoci. Nakrcali Szalony
Cykl tak dugo, e zastanawiaj si: Czy to moe si naprawd uda?. W
pitym rozdziale przyjrzymy si odpowiedziom na pewne typowe pytania i
dowiemy si, jak zatrzyma Szalony Cykl.
Rozdzia pity
Jednak zanim zaczniemy, trzeba postawi pewne istotne pytanie, ktre mo-
wie i ony musz wzi pod uwag. Kiedy mylimy o zatrzymaniu Bdnego
Krgu, kto robi pierwszy krok? ono, cokolwiek robisz, nie mw: Emerson
ma racj. Potrzebuj twojej mioci, wic zacznij mnie kocha, a ja oka ci
szacunek. To po prostu nie dziaa, poniewa samo takie podejcie jest ozna-
k braku szacunku i wywouje chodn reakcj. Takie mylenie kae by two-
jemu mowi odpowiedzialnym zarwno za mio, jak i szacunek w zwiz-
ku. A on po prostu zamknie si w sobie.
Z drugiej strony, mu, nigdy nie mw: Emerson ma racj. Gdyby mnie
szanowaa, wszystko byoby w porzdku, a ja bardziej bym ci kocha. To
rwnie nie bdzie dziaa, poniewa takie podejcie jest samo w sobie sygna-
em braku mioci i wywoa pozbawion szacunku reakcj. Mylc tak, czy-
nisz on odpowiedzialn zarwno za mio, jak i szacunek w maestwie.
A ona zamknie si w sobie.
Kto wic powinien zrobi pierwszy krok? Na naszych konferencjach po-
wiconych maestwu wyjaniam, e modliem si o rad, a Bg odpowie-
dzia mi: Ten, ktry uwaa siebie za dojrzalsz osob w zwizku. Jak wi-
da, nie moesz czeka na ruch maonka, chocia byoby Ci to na rk.
Wszyscy chcielibymy, by nasi partnerzy pierwsi zaczli okazywa mio lub
szacunek. Ale czy moesz sobie pozwoli na bierne czekanie, jak gdyby by
kim stojcym z boku? Czy m moe czeka na szacunek ony, a dopiero po-
tem okazywa mio? Czy ona moe czeka na mio ma, a dopiero po-
tem okazywa szacunek?
Boisz si oczywicie, e okaesz mio lub szacu- W swoim maestwie bd
nek i otrzymasz negatywn odpowied. Czekasz pierwszym, ktry: szuka
wic, a maonek zrobi pierwszy krok. Ale jakie pokoju i idzie za nim (1 P
jest Twoje zdanie? Wstrzymywanie si od mioci 3, 11).
Pew ien bliski przyjaciel zadzwoni, eby mi pow iedzie, e Bg chce, bym wysuchaa, co
masz do pow iedzenia o szacunku. Mj m i ja bralimy udzia w wielu konferencjach i czy-
talimy razem wiele ksiek, ale nigdy nie natrafilimy naw et na wzmiank o tym, co
przekazujesz. Myl, e jest to klucz do zrozumienia mojego ma i do szczliw ego ma-
estwa. To zdumiew ajce, co Bg robi, kiedy polegamy na Nim.
szacunku nie jest jej celem, ona po prostu chce mi pokaza, e znw nadep-
nem na jej rurk z powietrzem i potrzebuje mojej mioci bardziej ni kie-
dykolwiek.
Nie byo ani jednej wzmianki o tym, e owa kobieta zostaa uderzona na-
czyniem i e m trafi do wizienia. Byem ciekaw, jakiego rodzaju spotka-
nia prowadzi w mczyzna, wic wysaem do niego e-maila i poprosiem o
opisanie mi tej dziaalnoci. To wanie wtedy dowiedziaem si o uderzeniu
ony, pobycie w wizieniu i dowiadczeniu w celi. C za kobieta! C za
mczyzna! On zmieni si tak bardzo, e ona rwnie zapragna wykona
swoje zadanie, a teraz pracuj razem, by pomaga innym parom.
Czy m moe zrozumie? W sytuacji powanego konfliktu, jeli m za-
pewnia on, e j kocha pomimo ktni i jak ognia unika wysyania wiado-
moci: Nie kocham ci, wszystko bdzie w porzdku. Pewien czowiek napi-
sa do nas, by opowiedzie, jak nauczy si dekodowa informacje od ony:
Pno w nocy zastanaw iaem si nad tym, co ona pow iedziaa i czego Ty nauczae. Modli-
em si o mdro. Zo przesza, ale tym razem czuem si inaczej. Czuem spokj i
pewno, jakiej nie dowiadczyem nigdy wczeniej, jak gdyby Duch wity mw i: Uspo-
kj si, nie naciskaj, zrelaksuj si. Tak te zrobiem. Nie spaem dobrze tamtej nocy i spo-
ro mylaem. Wtedy zaczem rozumie, co ona naprawd do mnie mw ia. Prbow aa
wyrazi bl, ktry czua
Ca noc zajo mi zrozumienie, co kryo si za jej sow ami; nie byy one pene mioci ani
szacunku, ale to, co staraa si wyrazi, tkwio gboko i zaczynaem odszyfrow yw a
prawdziw tre. Pow iedziaem jej, e zrozumiaem, co chciaa mi przekaza, i e podej-
rzew am, e by to jej sposb na wyraenie blu. Tak zacza si trwajca ponad godzin
dyskusja, ktra skoczya si, kiedy ona obja mnie mocno i zacza paka. To byo koj-
ce uwolnienie smutku. Po raz pierwszy ona zrobia co takiego. Po raz pierwszy poczua,
e j zrozumiaem.
Co zrobi ten mczyzna, by doprowadzi do takiego przeomu? Pozosta
spokojny. Modli si o mdro. Zrelaksowa si i dostosowa swoje okulary.
Zamiast widzie wycznie na niebiesko, stara si dostrzec r, i bl jego
ony sta si oczywisty. Jak zauwaylimy w drugim rozdziale, kluczem do
odszyfrowania informacji jest wiadomo istnienia rowych okularw i r-
owego aparatu suchowego u ony. Jednak oboje maonkowie mog dopa-
sowywa swoje soczewki, jeli tylko maj na to ochot. Inny m napisa:
Wierz, e Duch wity objaw ia mi (jest to milszy sposb pow iedzenia, e otrw orzyy mi
si oczy na to, e 2+2=4) moj nieumiejtno dekodow ania wiadomoci. Patrz tylko
przez moje wasne szka i nie udaje mi si spojrze przez jej soczewki. Nie potrafi patrze
na wiat jej oczami.
Po zastanow ieniu si doszam do wniosku, e o to wanie chodzi. Jeli zaufam moim uczu-
ciom (lub wczeniejszym dowiadczeniom z czasw, gdy lekcew aenie wydaw ao si
efektywne), bd si baa postpi inaczej. Mog te zaufa wierze i zda si na Sow o
Boe jako podstaw dla mojego postpow ania. Ufam Bogu, e speni to, co pow iedzia.
Nie mog si myli! Ustaliam, e to jest waciw a cieka i zamierzam ni pj bez
wzgldu na to, e wydaje si nieznana.
Dokadnie tak jest. Naszym zadaniem nie jest zmienianie wszystkiego lub
wszystkich. Jestemy tylko wzywani do posuszestwa Bogu. Nie twierdz, e
jest to proste i nie wymaga adnego wysiku. Trzeba wielkiej wiary, odwagi i
hartu ducha. Opaci si to jednak w dwjnasb, czego dowodem s sowa
pewnej ony, ktra czytaa nasze materiay na temat Mioci i Szacunku:
To niesamow ite, co moe si zdarzy, kiedy mczyzna czuje si szanow any. Wiedziaam,
e musz okazyw a bezw arunkow y szacunek mojemu mow i, czy mi si to podoba, czy
nie. Zaczam od dziaania, mimo e brakow ao odpow iednich uczu. Po pewnym czasie
pojaw iy si jednak! Mj m zachow uje si tak, jak opisyw alicie. W ostatni weekend s-
siedzi byli u nas na obiedzie i m zaofiarow a si, e przygotuje posiek. Umy rwnie sa-
mochd (nigdy tego nie robi) i bez jakichkolw iek sugestii da mi 500$ na wydatki. Wyczy-
ci rwnie kuchni i pozmyw a naczynia. Wysyam mu raz w tygodniu e-maila z podziko-
waniem za to, co robi, poniew a dziki niemu i jego cikiej pracy mog zosta w domu i
opiekow a si naszymi dziemi. Zaw sze sprawdzam, czy dom jest czysty, a obiad goto-
wy, kiedy ma wrci z pracy. Upewniam si rwnie, czy nie mam na sobie jakiego stare-
go swetra i nie wygldam le. Jestem te duo milsza.
wzgldu na mio i cze wobec Boga nigdy nie na spraw iedliw ych [s zwr-
jest przejawem hipokryzji! Kiedy rano dzwoni bu- cone], a Jego uszy na ich
dzik, wstajemy, nawet jeli nie mamy na to ochoty.
proby (1 P 3, 12).
Moja rada dla mw, ktrzy wyczuwaj, e ona uwaa okazywanie szacun-
ku za przejaw hipokryzji, brzmi: nie poddawajcie si! Nie powtarzajcie starej
mantry: Nie okazuje mi si ani krzty szacunku!. Bdcie ludmi honoru i
sprbujcie zbliy si do ony, nawet jeli otrzymujecie miertelne ciosy.
Przywoajcie to samo poczucie honoru, ktre kae mczynie przyj cios w
walce za przyjaciela. Przyjmijcie cios od ony. Nie umrzecie. (Chocia czasem
mier wydaje si podana).
To wy moecie by t dojrza stron, ktra zrobi pierwszy krok, nawet je-
li partnerka powanie was zrania. Kiedy zrobicie pierwszy krok w stron
ony, moecie przyj sowny cios, by powstrzyma Szalony Cykl. Zgadza
si bdzie to trudne i moe nawet upokarzajce, ale moecie wygra serca
waszych on! Pismo mwi: Gupi swj gniew objawia od razu, roztropny
ukryje obelg (Prz 12, 16). Przypumy, e ona okazuje przeraajcy brak
szacunku. Nie ma wtpliwoci, e m ma prawo czu si obraony. Ale
mdry czowiek ukryje dyshonor. Syszysz, jak Bg wzywa Ci do zmiany na-
stawienia i moesz to zrobi. Jeli bdziesz sobie powtarza, e nie dasz rady,
przekonasz sam siebie, e zmiana jest niemoliwa. Musisz rozrni pomi-
dzy nie mog i nie chc.
jce szczero mojej mioci. (To jak wbijanie komu patyka do oka, eby
zwrci jego uwag).
Nadszed jednak czas, kiedy wiedziaem, e musz wyraa si janiej. Mu-
siaem dorosn i zachowa si dojrzale. Ale jak miaem rozmawia z Sar,
aby zrozumiaa moj wiadomo? Jako czowiek honoru, potrzebowaem
pewnych zmian. Fraza, ktr wymyliem, brzmiaa: Kochanie, to brzmi ob-
raliwie. Czy zrobiem co, co wskazuje na to, e ci nie kocham? (wicej
pomysw na temat tego, co powiedzie, a czego nie mwi, w dodatku A).
Nie powiedziaem: Saro, jeste jak niebezpieczny pajk, czarna wdowa,
ktry uywa swojego jadu, by mnie sparaliowa!. Bezporedni atak nie
dziaa nigdy i na nikogo. Zdanie: To brzmi obraliwie usuno element bez-
poredniego ataku. Nie twierdziem, e ona nie miaa do mnie szacunku.
Opisaem tylko to, co poczuem. Moje nowe podejcie pozwolio mi wyrazi
uczucia bez wytykania jej bdw i udowadniania moich racji. Mgbym jej
powiedzie: Nie twierdz, e mam racj, czujc si w ten sposb, nie mwi
te, e to ty sprawia, e czuj si le. Mwi ci tylko, co czuj. Nie jest ko-
nieczne, by swoje uczucia uznawa za grzeszne, nie ma te potrzeby twier-
dzi, e Sara jest anioem.
Haso: Kochanie, to brzmi obraliwie ma wiele zastosowa. Czasem mu-
siaem zachowa si dojrzale i nie odbiera rzeczy, ktre Sara zrobia albo po-
wiedziaa jako przejaww braku szacunku. Innym razem to ona musiaa
by milsza dla mczyzny, ktrego polubia.
Jednak najlepsze w tym wszystkim jest dodanie: Od serca mdrego i usta
Czy zrobiem co, co wskazuje na to, e ci nie ko- mdrzej, przezorno na
cham?. To dawao Sarze powd do wtpliwoci i wargach si mnoy (Prz
czsto obracao si na moj korzy. Wczeniej 16, 23).
Jako dojrzali mczyni musimy przej kontrol i wyoy karty na st. Mu-
simy ujawni swoje uczucia potrzebujemy szacunku. Musimy jednak przy
tym wzi pod uwag rwnie uczucia ony ona potrzebuje mioci! Jest to
sprawiedliwe i wywaone podejcie, ktre pozwala maonkom odkry, co
naprawd dzieje si w ich zwizku. Unikanie tematu (lub rozdmuchiwanie go
za kadym razem) nic nie zmienia. Pewna ona napisaa do mnie:
W kocu bylimy w stanie porozmaw ia na newralgiczne tematy bez gorcej ktni. To
byo fenomenalne! Oboje wyraalimy swoje uczucia i przyznaw alimy: Tak! Wanie tak
czuam si przez te wszystkie lata Zaczlimy wic nowy etap wsplnej nauki. Je-
stem bardzo podekscytow ana. Ju widz, jak moje maestwo si popraw ia. Poczulimy
si, jak gdyby kamienie spaday z naszych serc, kiedy uwiadamialimy sobie wzajemne
uczucia!
Jednym z najbardziej wyrazistych przykadw jest Jeli bow iem miujecie tych
historia ma, ktry nigdy nie przesta kocha swo- tylko, ktrzy was miuj, ja-
jej ony, nawet kiedy ona prbowaa zabi ich ma- ka za to dla was wdzicz-
estwo. Dostaem e-maila, napisanego przez on
no? Przecie i grzesznicy
mio okazuj tym, ktrzy
po tym, jak ona i jej m przebyli 600 kilometrw, ich miuj (k 6, 32).
by uczestniczy w naszej konferencji. Kiedy przyjechali, ich zwizek wisia na
wosku. Oboje zgodzili si, e spotkanie, w ktrym wzili udzia, byo najlep-
sz konferencj, jak widzieli, ale nawet po powrocie do domu ona wci
miaa negatywne uczucia odnonie do ich maestwa. Wci bya zmczona
swoim yciem i mem. On jednak nie chcia si podda, a reszt historii
opowie e-mail, ktry otrzymaem:
Wci jestemy razem, poniew a w cigu kilku ostatnich miesicy mj m robi dokadnie
to, o czym mw ilicie na waszych konferencjach zatytuow anych: Jego mio niezalenie
od jej szacunku. M kocha mnie naw et, kiedy ja nie okazyw aam mu mioci, kiedy na-
sze maestwo praktycznie nie istniao.
W padzierniku poprosiam go o opuszczenie domu. Chciaam by sama, chciaam prze-
strzeni, czuam, e ju go nie kocham. Niechtnie wyprow adzi si na kilka tygodni Wie-
dziaam, e ycie moje i naszych dziewczynek drastycznie zmieni si po rozw odzie. Myla-
am o tym, jak zorganizow a opiek nad nimi, planow aam sprzeda wieo wyremonto-
wanego domu, ale nie dbaam o nic! Chciaam to skoczy! M w tym czasie modli si,
studiow a ksiki o maestwie i podj decyzj, e bdzie mnie kocha niezalenie od
tego, co si stanie.
Dziewczynki zaczy tskni za jego obecnoci, wic zdecydow alimy, e m czasow o
wrci do domu. Kadego wieczoru trzyma mnie za rk i modli si za mnie i za nasze
maestwo, a ja bojaliw ie wpatryw aam si w sufit, czekajc, a on skoczy. Zostaw ia
w caym domu mae karteczki, kwiatki na lustrze w azience lub w moim samochodzie. Ro-
bi wiele rzeczy, by mi pokaza, e mnie kocha i nie pozwoli naszemu maestwu rozpa
si tak atwo.
To wszystko irytow ao mnie. Mylaam: Czy on nie moe zrozumie, e go nie kocham, e
ju nie chc z nim by? Dlaczego tak si stara?. Nic do niego nie czuam. Moje potrzeby
nie zostay zaspokojone, wic chciaam si uwolni bardzo egoistycznie i niedojrzale
Emocjonalnie przechodziam przez co, czego waciw ie adne z nas dobrze nie rozumiao,
ale on pozosta przy mnie i kocha mnie mimo wszystko. Oszczdz wam szczegw, ale
ostatecznie zamaam si. adna kobieta o zdrow ym umyle nie odrzuciaby tyle mioci i
przyw izania.
Obecnie jestem bardzo zakochana w moim mu. Nauczyam si, e mio to nie uczucie
to wybr i przyw izanie. Nie dorzucilimy swojego wkadu do statystyki, poniew a mj
m zdecydow a si kocha mnie niezalenie od moich reakcji. Wiele si ucz, gdy patrz
w przeszo i widz, jak kochajcy i cierpliw y by mj m (a uwierzcie, e nie byo to a-
twe), oraz jak dziki sile, pyncej z wiary w Chrystusa, ocali nasze maestwo. Nie mog
pow iedzie, e nie mamy ju adnych problemw, ale z pewnoci jestemy ju bardzo
blisko takiego stanu.
Jezus powiedzia: Kto jest bez winy, niechaj pierwszy rzuci kamie (J 8,
7). Czy wiesz, dlaczego Sara jest gotowa mi przebaczy obcesowe zachowa-
nie? Moja dojrzaa ona dziki wierze zaakceptowaa fakt, e w oczach Boga
jej brak szacunku jest rwny mojemu brakowi mioci. Tak naucza List do
Efezjan, wic Sara odoya swoje kamienie. Nie czuje, e ma prawo osdza
mnie zbyt surowo. Jej przykad wpyn na mnie. Kiedy moja ona zachowuje
si lekcewaco, nie wykorzystuj tego przeciwko niej. Kim jestem, by os-
dza j, a nie zauwaa mojej skonnoci do gniewu i niechci do suenia?
Przebaczenie przychodzi, kiedy dostrzegamy, e nie mamy susznoci. Jak
moemy odmwi wybaczenia krzywdy, skoro sami rwnie j wyrzdzili-
my?
Ostrzeenie Jezusa jest wyrane: Nie sdcie, abycie nie byli sdzeni. Bo
takim sdem, jakim sdzicie, i was osdz; i tak miar, jak wy mierzycie,
wam odmierz. Czemu to widzisz drzazg w oku swego brata, a belki we wa-
snym oku nie dostrzegasz? (Mt 7, 13).
Jeli jeste on, jeli osdzasz swojego ma za brak mioci, zapytaj sam
siebie: czy ponosz win za braku szacunku? Pewna ona usyszaa o naszym
przesaniu Mioci i Szacunku i napisaa:
Mj problem polega na tym byam naprawd zdeterminow ana, by zmieni sposb, w
jaki m mnie traktuje i zmotyw ow a go do innego dziaania. On jednak wyzna mi, e ma
romans i myli o odejciu. Mj wiat si zaw ali. On nie jest pew ien, czy mnie kocha, ale
nie potrafi zdecydow a, co ma zrobi. Chc poda za wskazwkami Boga, ale nie je-
stem pewna, czy one w tej sytuacji mnie dotycz. Szukam informacji, czy zdradzajcy
m mgby odpow iedzie na moje starania i czy w ogle pow innam prbow a tego w tak
trudnym momencie.
Odpowiedziaem tej kobiecie, e zasady przesania Mioci i Szacunku
mog zadziaa i zadziaaj w takiej sytuacji. On pozostaje pod wpywem
grzechu, powiedziaem. Obraa Boga i Ciebie. Nie ma co do tego wtpliwo-
ci, ale ony odzyskuj swoich mw w takich sytuacjach. Dwa tygodnie
temu spotkalimy podobn par. onie udao si odzyska ma. To moe si
sta, dzieje si i warto o to walczy.
Kilka miesicy pniej napisaem e-maila do tej kobiety, by dowiedzie si,
jak sobie radzi. Oto, co mi odpisaa:
Emerson, suchaam bardzo uwanie tego, co mi pow iedziae. Suchaam jeszcze uwa-
niej tego, co mw i do mnie Bg. Spdziam cae miesice na kolanach, eby to prze-
trwa
Trudno wyjani, jak zmienio si moje serce podziki temu dowiadczeniu. Jestem zdumio-
na, e potrafiam wybaczy co tak niew ybaczalnego. Dziw i si swojemu opanow aniu i
kontroli, jak Bg da mi, kiedy walczyam Modliam si codziennie i poszukiw aam cho-
cia jednej rzeczy, ktr mogabym szanow a w moim mu. Pogardzaam nim. Nie sdzi-
am, e znajd cokolw iek. Ty podsune mi kilka pomysw, co, od czego mogam za-
cz. Zaczam wic. Z czasem on zapewni mnie, e nie ma ju adnego kontaktu z
tamt kobiet
To zabawne, ale czuam, e pow innam bya zrobi co wicej, by wybaczy mow i. Bg
zrobi to dla nas, chocia nigdy nie czulimy si warci takich cudw Mj m jest znw
zakochany we mnie i ma w sercu prawdziw skruch. Jego romans naley od dawna do
przeszoci. Wci odw iedzamy doradc, poniew a nadal musimy pracow a nad mae-
stwem, ktre nigdy nie byo idealne. Pow iedziaabym jednak, e nasz zwizek jest obecnie
lepszy ni kiedykolw iek, chocia wci mamy wiele do zrobienia. Bg pomg mi zwyciy
mj bl i uleczy mnie.
To zadziaao. Odzyskaam go. Kiedy pow iedziae mi, e to moliw e, zastanaw iaam si,
czy masz racj, ale Bg zmieni mojego ma bardziej, ni oczekiw aam, i mam nadziej,
e ten proces bdzie trwa. Ja rwnie zmieniam si. W kocu jestem on, jak zaw sze
chciaam by.
W licie tej pani s dwie rzeczy warte uwagi. Pierwsza to zdumienie, e
Bg wla przebaczenie w jej serce, kiedy postanowia by posuszna Jego So-
wu. Nie musiaa pracowa nad swoim mem; wystarczyo by posuszn
Bogu, a przebaczenie pojawio si w jej sercu. Po drugie, owa kobieta zauwa-
a, e teraz jest on, jak zawsze chciaa by. Uwiadomia sobie, e nie
tylko m mia belk w oku. Wybaczanie jest przeciwiestwem osdzania.
Nic nie jest atwiejsze ni osdzanie i nic nie jest trudniejsze ni przebacza-
nie. Nic te nie przynosi wicej bogosawiestwa.
ony mog mie problem z wybaczaniem niekochajcym mom, ci za
walcz z przeczuciem, e nigdy im nie uda si wygra e nikt nie potrafiby
pokocha kobiety, ktr polubili. Ale ten rodzaj mylenia to lepa uliczka.
Jest sposb, jak si okae, by wygra i pokocha t kobiet.
Wielu trenerw koszykwki przykada tyle samo uwagi do zbirek ile do rzu-
tw. Najlepsi koszykarze zawsze prbuj zbirek. Przyjmuj odpowiedni po-
zycj i czekaj, a pika spadnie po chybionym rzucie. W wielu przypadkach
po odzyskaniu piki znw rzucaj, czasem s faulowani. Kady trener powie
Ci, e dobre zbirki decyduj o sukcesie druyny.
Analogia jest oczywista. M, ktry zaczyna poj- By zrobi zbirk po tym,
mowa Poczenie Mioci i Szacunku, ktry szuka jak zachow ae si nieczule,
wybaczenia ony, nie podda si po kilku nieuda- wyznaw ajcie [] sobie na-
nych prbach. By moe znw nie udao Ci si od-
wzajem grzechy (Jk 5, 16).
kry jej najgbszej potrzeby. Nie udao Ci si, poniewa zareagowae szorst-
koci w odpowiedzi na jej lekcewaenie. W rzeczywistoci zmczyy Ci te
wszystkie sowne utarczki i wycofae si, chcc unikn jej cigej krytyki.
Nigdy nie poddawaj si. Kiedy chybisz, zrb zbirk! Potem znw. Potra-
fisz i dasz rad wygra serce swojej ony, nawet jeli kosztowa ci to bdzie
cierpienie przy pierwszej prbie, drugiej, moe nawet trzeciej. Kiedy zapo-
mnisz i zachowasz si le, zrb zbirk. Powiedz jej: Przepraszam. Wyba-
czysz mi, e zachowaem si tak ozible?.
W tej chwili mowie mog pomyle: Emerson, to dziaa u ciebie, ale nig-
dy nie zmierzye si z tym, czemu ja musz stawia czoo. C, spjrzmy w
moje akta. Powinienem by yw reklam Mioci i Szacunku. Gosz przesa-
nie od ponad piciu lat, a wci zdarzaj si chwile, kiedy wpadam w gniew i
wycofuj si. Wci jestem tylko czowiekiem i moje ciao jest sabe, niezale-
nie od tego, ile mam dowiadczenia.
Od lat odczuwam wiksz presj ni przecitny mczyzna. Zdarzao si, e
mimo tego, co gosiem na seminariach dotyczcych Mioci i Szacunku, gnie-
waem si na Sar, kiedy czuem si krytykowany i prbowaem si wycofa.
Zwykle Sara chodzia za mn po caym domu i mwia: Co powiedziaby
mowi zachowujcemu si tak jak ty? Co by mu poradzi.
Dobry Boe! Zatrzymaj wiat, ja wysiadam! Co za wstyd! Jakie to niespra-
wiedliwe!
Jednak w pewnym momencie musiaem si uspokoi. Musiaem by dojrza-
y. Jak Fonz z Happy Days prbowaem wyartykuowa: My Myli Myli-
em si.
Nie lubi czu si nieszanowany, a potem przeprasza za nieczue, ozibe
zachowanie. To nie jest normalne! Ale wiem z wasnego dowiadczenia, e
mona polec, a potem znw wsta. Wiem, jak to jest robienie zbirki, kiedy
wydaje si, e tego dnia nie ma szansy na jakiekolwiek rzuty. Kiedy modliem
si i szukaem lekarstwa na moje saboci, odpowied znalazem w Pimie.
Prorok Malachiasz mwi: Strzecie si wic w duchu waszym: wobec ony
modoci twojej nie postpuj zdradliwie! (Ml 2, 15). Prawdziwe pocieszenie
znalazem rwnie w Ksidze Przysw: Bo prawy siedmiokro upadnie i
wstanie (Ml 24, 16).
Nikt z nas nie jest idealny. Wszyscy si potykamy. Kiedy czowiek robi
mae kroczki ku lepszemu maestwu, wykorzystujc poczenie Mioci i
Szacunku, moe okaza si, e upadnie siedem razy, a nawet wicej. Powi-
nien wzi przykad z wasnych dzieci uczcych si chodzi. aden maluch
nie poddaje si po pierwszym upadku. Wstaje i upada, wstaje i upada, znw
wstaje i upada, wstaje i chodzi. W kocu rozumie, na czym polega sztuka.
Mowie, niektrzy z was maj baga z przeszoci. Ze nawyki istniej.
Dziedziczycie grzechy waszych ojcw (zob. Wj 20, 5). Potkniecie si i nie b-
dziecie myle o odszyfrowaniu wiadomoci ony, poniewa wydaje si taka
obraliwa. Moe nawet powiecie sobie: Zostawi to i sprbujecie pj da-
lej, nie mylc o problemie.
Chocia Bg jest askawy i miosierny, wie, e ze Jeli ona ma co przeciwko
nawyki nie znikn same; trzeba je wykorzeni. Bg Tobie, id i pojednaj si
przemwi do Ciebie w odpowiednim momencie: (Mt 5, 24).
Wr. Zapomniae odszyfrowa jej wiadomo.
Zareagowae jak mczyzna. Mylae, e zostawienie jej samej to honorowe
wyjcie. Ale takie postpowanie nie przyniesie efektu. Nie zatrzyma szale-
stwa. Chc, by usysza jej woanie i zbliy si do niej. Pozwl jej da upust
emocjom. Przyjmij jej gniew i negatywne uczucia.
Jeli potrafisz to zrobi jeli moesz przyj cios potrafisz te powie-
dzie: Kochanie, przepraszam, e zachowaem si tak nieczule. Kiedy traktu-
jesz mnie w taki sposb, robi si zy, poniewa czuj, e mnie nie szanujesz.
Ale chc si zmieni. Prosz, pom mi.
Kiedy ona rzuca spojrzenia pene pogardy i niemal pluje jadem, kady
m ma dwa wyjcia: (1) moe broni swojej dumy, rwnie plujc jadem,
ewentualnie wycofa si, albo (2) postara si usysze woanie ony i odpo-
wiedzie bezwarunkow mioci.
Podjem decyzj, e z Bo pomoc bd zawsze wybiera opcj (2): bd
stara si sucha woania Sary i odpowiada na nie bezwarunkow mioci.
Ale chocia nasze maestwo jest obecnie mocniejsze i lepsze ni kiedykol-
wiek, czasem popeniam bdy. Kiedy chybiam nawet delikatnie robi
zbirk. Po uspokojeniu si mwi: Przepraszam, wiem, e byem nieczuy.
Oczywicie, ta wspaniaa kobieta, o ktrej zawsze wiedziaem, e bdzie
moim przyjacielem, odpowiada, e jest jej przykro, jeli poczuem, e mnie
nie szanuje. (Najlepsze jest to, e Sara ju nie ciga mnie po caym domu, py-
tajc, co poradzibym mowi, ktry postpuje jak nieczuy idiota!).
Dostajemy rwnie wiele listw od par, ktrych stosuj Sow o Boe, ktre
By zatrzyma Szalony Cykl,
Oywiajcy krg
Bdny Krg zaw sze jest niszczcy i dlatego ty oraz twj wspmaonek
musicie wej w Oywiajcy Krg i w nim pozosta. Kolejne rozdziay oma-
wiaj wane fragmenty Pisma witego odnoszce si do przesania Mioci i
Szacunku w maestwie. Przekazuj tu rwnie zasady, techniki i moje do-
wiadczenie, by pomc mom i onom w praktykowaniu Mioci i Szacunku
na co dzie. Jak zauwaylimy w pierwszej czci, mowie wymagaj szcze-
glnej pomocy, jeli chodzi o mio, a onom potrzebna jest specjalna po-
moc, jeli chodzi o szacunek.
Aby spraw uproci, stosuj dwa akronimy obejmujce sze dziedzin o
kluczowym znaczeniu dla kadego ze wspmaonkw. C-O-U-P-L-E (Para
maeska) zawiera rady dla mw zamieszczone w oddzielnych rozdzia-
ach powiconych nastpujcym kwestiom: Closeness (Bliskoci), Openness
(Otwartoci), Understanding (Zrozumieniu), Peacemaking (Zgodzie), Loyalty
(Wiernoci) i Esteem (Powaaniu). W rozdziale C-H-A-I-R-S (Krzesa) znaj-
duj si porady dla on podzielone na sze oddzielnych rozdziaw: Conqu-
est (Zdobywanie), Hierarchy (Hierarchia), Authority (Wadza), Insight (Prze-
nikliwo), Relationship (Zwizek) i Sexuality (Seksualno).
Utrzymanie si w Oywiajcym Krgu wymaga staej pracy. Niniejsze krt-
kie rozdziay zawieraj biblijn pomoc i praktyczne wskazwki, ktre pomo-
g wam zbudowa lepsze i silniejsze maestwo.
Rozdzia smy
C-O-U-P-L-E
(Para maeska):
Jak przeliterowa
mio do ony
(Uwaga dla on: niniejszy rozdzia i sze nastpnych s tylko dla mw, ale
do czytania zapraszamy rwnie ony)
Panow ie, spdzilimy sporo czasu, uczc si, jak wyj z Bdnego Krgu.
W rozdziaach, ktre s przed nami, chcemy skupi si na wejciu w Oywia-
jcy Krg i pozostaniu w nim. Oywiajcy Krg jest proaktywny. Jest pozy-
tywny. Spenia te funkcj ochronn. Pozosta w Oywiajcym Krgu, a Bd-
ny Krg ci nie zniszczy.
Poniewa jednak ty i twoja ona jestecie ludmi, Poniew a napisano: Ce j,
Bdny Krg zawsze moe zacz sia zniszczenie. a czci ci otoczy (Prz 4,
Nadal zdarza si to Sarze i mnie, ale tylko wtedy, 8), wierz, e ona majca
gdy zapominamy o uywaniu narzdzi i technik Oy- waa, jeli bdziesz j ko-
dobr wol bdzie ci po-
Pewna para, ktra poprosia mnie o porad, miaa problem, o ktrym mwi.
Ona rozpoczynaa konfrontacj, a on czu si tamszony i sfrustrowany jej
kontrolujcym podejciem oraz rzekomym brakiem szacunku do niego. Po-
wiedziaem mowi: Prosz pana, pana ona zaczyna konfrontacj, aby
wej z panem w kontakt.
Nie odpowiedzia szybko ona prbuje mnie kontrolowa.
Odwrciem si do ony i zapytaem: Czy naprawd rozpoczyna pani kon-
frontacj, eby go kontrolowa?
Oczywicie, e nie odpowiedziaa. Jest dokadnie tak, jak pan powie-
dzia. Prbuj si z nim skontaktowa.
Odwrciem si do ma: Widzi pan?
Nie widzia. Upiera si: Ona lubi kontrolowa. W Bdnym Krgu Gupi
W cigu tej sesji i jeszcze kilku nastpnych nie uwaa sw drog za susz-
n (Prz 12, 15)
chcia porzuci swojej wasnej interpretacji konfrontacyjnych sposobw
ony. By przekonany, e wie, co ona ma na myli i dlaczego robi to, co robi.
Odebra jej kod, przetumaczy go i myla, e zrozumia przesanie: Ona lubi
kontrolowa.
Oczywicie, nie mia racji, ale w tej kwestii nie chcia sprbowa odkodo-
wa dokadniej swojej ony.
I tak si zoyo, e para uczestniczya pniej w naszej konferencji o Mio-
ci i Szacunku. Po jej zakoczeniu przesaa mi wiadomo: Jestemy teraz
par Mioci i Szacunku. Zdajemy sobie spraw, e bdnie interpretujemy
kody, ktre odbieramy, i kiedy prbujemy komunikowa, co czujemy, moe
to wyglda inaczej, ni bymy chcieli.
Ta para, a szczeglnie m, zaapaa. Mczyzna zda sobie spraw, e
kiedy wydawao mu si, e ona chce go kontrolowa, jest negatywnie uspo-
sobiona, czsto narzeka lub okazuje za mao szacunku, to znaczy, e najpraw-
dopodobniej on le zinterpretowa jej kod. Jej okrzyk brzmia: Kochaj
mnie!. Kiedy on si wycofywa, ona po prostu prbowaa dotrze do jego
serca. Zrozumia, e kiedy ona usiowaa przycign go do siebie, to on bd-
nie uznawa, e stara si jeszcze silniej wepchn go pod pantofel. Kiedy na-
uczy si prawidowo odkodowywa jej komunikaty, zacz robi postpy w
wychodzeniu z Bdnego Krgu i we wchodzeniu w Oywiajcy Krg. ona
przestaa go strofowa jak zego chopaka. Pragna by jego ukochan, nie
matk.
CLOSENESS (blisko)
ona chce, eby by blisko
Zanim zaczniesz robi sobie wyrzuty, zrozum, e aden mczyzna nie jest w
stanie sprosta emocjonalnym wymaganiom kobiety. Jednoczenie jednak
moesz podj prb zaspokojenia niektrych potrzeb swojej ony poprzez
zrezygnowanie ze swoich przyjemnoci, swojej gazety, swojego kanau spor-
towego.
Staraj si zrozumie, o co naprawd jej chodzi, Zakochana kobieta tskni za
kiedy zblia si do Ciebie. To dlatego chodzi za bliskoci: Znalazam umi-
tob wieczorami (albo chodzia, gdy bylicie wie- ow anego mej duszy, po-
o po lubie). W ten sposb okazuje, e Ci kocha.
chwyciam go i nie puszcz
(PnP 3, 4).
Jednym ze sposobw zobrazowania twojego maestwa jest linia, na kt-
rej jednym kocu znajduje si sowo zaangaowanie, a na drugim nieza-
leno, tak jak to pokazano poniej:
Zaangaowanie Niezaleno
trzymasz j za rk,
przytulasz j,
jeste czuy bez seksualnych zamiarw,
jeste z ni sam na sam, wic moecie si skupi na sobie nawzajem i
mia si razem,
idziecie na spacer lub pobiega cokolwiek, aby robi co razem,
odkrywasz j na nowo umawiasz si na randk jecie przy wiecach,
rezygnujesz z czego, by zrobi co dla niej, np. zaatwiasz sprawunki,
stawiasz spdzanie z ni czasu na pierwszym miejscu,
pamitasz, e ona jest osob mylc i posiadajc wasne zdanie da-
jesz jej do zrozumienia, e lubisz z ni rozmawia i pyta o opini,
proponujesz co nieoczekiwanego we wolne i zjedzcie na play id-
cie na spacer zobaczy peni ksiyca zaparkuj przy urwisku i obser-
wujcie wschd soca,
rozmawiasz z ni w ku po tym, jak skoczycie si kocha le blisko,
obejmujc j ramieniem i dzielcie si uczuciami i intymnymi pomysa-
mi i nigdy nie wczaj kanau sportowego ani nocnego.
Rozdzia dziesity
Aby w peni zrozumie dynamik, jaka zachodzi, gdy para siedzi w moim ga-
binecie, pomocne bdzie zdefiniowanie terminw ekspresywnie-responsywna
oraz poszufladkowanie za pomoc prostej ilustracji. Ju zauwaylimy, e
mczyni i kobiety s bardzo rni oboje widz i sysz rnie na poziomie
intymnoci maeskiej. Pomyl o tej rnicy jak o dwch typach obwodw
elektrycznych. W jednym obwodzie jest trzy tysice arwek i jest on zapro-
jektowany tak, e jeli jedna z arwek zostanie stuczona, caa linia wyczy
si. W drugim obwodzie jest trzy tysice arwek i jest on zaprojektowany
tak, e jeli stuczesz dwa tysice z nich, pozostay tysic nadal bdzie dzia-
a.
Na poziomie intymnoci ona przypomina pierw- Zamknity m wydaje si
szy obwd. Jeli zaistnieje powany konflikt ma- onie zbyt le usposobio-
eski, odbija si to na niej caej. Wszystkie jej a- nym, by z nim pomw i
rwki gasn, a ona zamyka si cakowicie. Dzieje
(1 Sm 25, 17).
si tak dlatego, e jej osobowo jest zintegrowana. Jej umys, ciao i dusza s
poczone i cay ten system reaguje na zranienie. Wystarczy, e m sformu-
uje jedn, ma, niemi uwag, ktr ona odbierze jako przejaw braku mio-
ci i ju jest cakowicie wytrcona z rwnowagi, do czasu, a sprawa zostanie
wyjaniona. Jak powiedziaa mi pewna ona: Jeli walcz z nim na jednym
polu, w stanie wojny z nim jestem na wszystkich polach.
Czasami kobieta czuje si w stanie wojny ze swoim mem, poniewa on
wywouje w niej poczucie samotnoci. Oto przykad listu, jaki otrzymuj od
wielu on:
Tak czsto wraca do domu wieczorem, oglda TV do pna, idzie do ka, chcc seksu,
e czuj si wykorzystyw ana i niekochana. Zdaje si, e poczucie samotnoci wrcio do
mnie ostatniej nocy i nie spodobao mi si to, jak si poczuam Miaam wraenie, e tele-
wizor by waniejszy ode mnie. Zdaj sobie spraw , e to nieprawda, ale tak wanie si
czuj. On nie wie, co myle, kiedy odczytuje mj jzyk ciaa. Od wielu dni praw ie ze mn
nie rozmaw ia.
Niech kady m zwrci uwag na to, co mwi ta kobieta. Kiedy ona uwa-
a, e jest problem, kiedy czuje si zraniona, samotna czy zaniedbywana, to
zdecydowanie nie jest zainteresowana seksualnym reagowaniem na ciebie.
Kiedy jej duch jest zdruzgotany, jej ciao jest niedostpne.
Nie jest trudno zauway zdruzgotanego ducha ony. Jej twarz mwi
wszystko. Podczas gdy kobiety s ekspresywne, mczyni zachowuj pokero-
w twarz. ona skary si, e jej m zachowuje si, jakby nie byo adnego
problemu pomidzy nimi, podczas gdy ona wyranie nadal jest rozstrojona i
czuje si rozstrojona. On idzie do pracy, a kiedy wraca do domu, nie moe
uwierzy, e ona wci jest caa nastawiona na rozmow o wczeniejszym na-
piciu. Zazwyczaj trzeba mu przypomina, co dokadnie si stao, bo zdy
ju zapomnie. W jej gowie przez cay dzie obecny by wtek sprzeczki, do
ktrej doszo przy niadaniu. Wiele razy odtwarzaa j w mylach, a on mwi:
No dobrze po prostu zapomnijmy o tym, okej? Idmy dalej.
Kobieta nie moe wyobrazi sobie, jak on mg co takiego powiedzie.
Dlaczego nie jest tak rozbity jak ona? Odpowied jest prosta. Pamitasz dwa
obwody elektryczne? M jest tym, w ktrym mona rozbi dwa tysice ar-
wek, a pozostay tysic bdzie dziaa. Oto, co znaczy poszufladkowanie
jego problemw. Mczyzna ma znacznie wiksz zdolno kontrolowania
swoich reakcji. Cinienie moe go rozsadza, ale potrafi je utrzyma w kar-
bach. Moe by gboko zraniony, ale wrzuca to do szufladki w swoim
umyle, mwic do siebie: Jaki ma sens rozmawianie o tym, jeli ona czuje
1
to, co czuje?
To, co wanie napisaem, jest wan informacj dla wszystkich mw. Zro-
zumienie, e ona jest zintegrowana, e jest ekspresywno-responsywna, daje ci
wiedz o tym, jak reagowa, gdy prbuje ci otworzy. Kiedy para siedzi w
moim gabinecie, ona prbuje zrozumie ma. Nie moe poj, dlaczego on
nie jest ju tak otwarty jak za czasw narzeczeskich.
Podczas tych kilku pierwszych miesicy spotykania si oboje byli nastawie-
ni na kontakt, dzielili si marzeniami, pragnieniami, obawami i niepowodze-
niami. Rozmawiali otwarcie i ta otwarto bya czym, co mogli dosownie
poczu, cakiem jak kochankowie opisani w Pieni nad Pieniami: Otwrz
mi, siostro moja, przyjaciko moja, gobko moja, ty moja nieskalana (PnP
5, 2). Obraz otwartych drzwi symbolizuje dwoje ludzi zbliajcych si do sie-
bie i dzielcych si swymi sercami. Przycigaj si nawzajem seksualnie,
emocjonalnie i duchowo.
A wic co dzieje si z typow msk otwartoci w maestwie? W okre-
sie narzeczestwa mczyzna szuka kobiety swoich marze. Bya to radosna
przygoda. Kiedy doszed do wniosku, e jego marzenie ju si spenio, przy-
szo zadowolenie. Przesta odczuwa potrzeb dzielenia si i bycia otwartym.
Tak naprawd woli po prostu by razem, rami Kada ona marzy o tym,
w rami, i niewiele mwi (wicej na ten temat w by pow iedzie innym: Miy
rozdziale 20). Nie rozumie, e jego otwarto w mj odzyw a si i mwi do
czasie narzeczestwa bya dla niej wielkim wyzna- cjonuje ze szczegami ro-
mnie (PnP 2,10), gdy rela-
Wikszo on jest taka jak Sara. Ona woli rozmawia o problemach mae-
skich pojawiajcych si w danym dniu, aby utrzymywa relacj na bieco.
Sara uwaa, e zapobiega to pojawieniu si wikszych problemw. We wcze-
snych latach naszego maestwa naprawd nie rozumiaem, co miaa na my-
li, gdy zajmowaa si sprawami na bieco w celu uniknicia kopotw. Tak
naprawd czsto mylaem, e codzienne rozmowy o potencjalnych troskach
musz oznacza, e rzeczywicie mamy jaki powany problem maeski!
Przez lata le interpretowaem cel, jaki kry si za sowami Sary. Czsto
mylaem, e bya to kolejna pretensja o to, e jej nie kocham, wic wycofy-
waem si, by nie odnosi wraenia, e mnie nie szanuje.
Kiedy na jej pytania reagowaem cisz, ona tym czciej zwracaa si do
mnie, prbujc dowiedzie si, gdzie ley problem. To z kolei skaniao mnie
do jeszcze silniejszego wycofywania si. W kocu odkryem, o co chodzio,
ale zanim mi si to udao, Bdny Krg obrci si wicej razy, ni powinien.
Teraz, aby utrzyma nas w Oywiajcym Krgu, Mnie, Emersonow i, trzeba
pracuj ciko, by odkodowa przekaz Sary kryjcy byo przypomnie Pismo
si w zadawaniu pyta lub naciskaniu na mnie, by wite: Serce maonka jej
wydoby jakie informacje. Nadal mam t natural-
ufa (Prz 31, 11).
Strze si zgorzknienia
Niestety, niektrzy mowie nie potrafi lub nie chc radzi sobie z tym, co
mwi ich ony, poniewa boj si, e oka si nieudacznikami, ktrych
nikt nie szanuje. Pewna kobieta przyznaa: Z biegiem lat odpadam w tym
zwizku; kiedy rozmawialimy o rnych rzeczach, jemu zawsze si wydawa-
o, e prbuj go ustawi i unika tak zwanych dyskusji.
Pewien mczyzna, ktry wraz ze sw on walczy o to, by spdza wicej
czasu w Oywiajcym Krgu, napisa, by wyzna, e w pewnym momencie
jego strach przed otwartoci by sporym problemem. Powiedzia:
Nie odsaniaem si przed ni. Dusiem w sobie wiele myli, emocji i potrzeb, bo baem si,
e doprow adz do odrzucenia, jeli si nimi podziel To j odsuw ao ode mnie Uwa-
am, e to bya rezygnacja z odpow iedzialnoci. Od wielu, wielu lat wiem, e uczciw o i
otwarto s drog Bo, ale tak naprawd zrozumiaem to dopiero niedawno.
Chc, eby dry, odkryw a i odpow iada prosto z serca, a nie pod wpyw em gniew u. To
nie dziaa.
Zamiast wycofyw a si i trzyma na uboczu, mj m zacz robi to, o czym kiedy tylko
mogam pomarzy (np. dzieli si ze mn odczuciami).
Zaczy si dzia niesamow ite rzeczy. Zacz odsania swoje serce. Teraz prow adzimy
rozmow y, nie monologi.
W cigu wielu lat miaem swoje wzloty i upadki jako uwany suchacz, ale
nauczyem si zadawa dwa pytania, kiedy Sara przychodzi do mnie z proble-
mem. Pierwsze pytanie brzmi: Mam jakie kopoty?. Odpowied zwykle
brzmi: Nie, nie, nie.
Moje drugie pytanie jest duo waniejsze: Potrzebujesz rozwizania czy
wysuchania?.
Wtedy Sara moe powiedzie, i zazwyczaj to mwi: Po prostu chc, eby
mnie wysucha.
Tak wic sucham. Kiedy Sara podzieli si swoim problemem, duym czy
maym, ma lepsze samopoczucie. Odchodzi, czujc si rozumiana i kochana.
Oywiajcy Krg mio dwiczy.
Jednak na spotkaniach z maestwami oraz na konferencjach pojawia si
wielu mw, ktrzy tego nie chwytaj. Tak naprawd prba naprawy za-
miast suchania jest czsto gwn osi konfliktu w zwizku. Mowie ci ci-
gle dziaaj w niebieskich okularach i niebieskich suchawkach. Cigle pod-
chodz do problemw jak mczyni.
Czasem jeden mczyzna przychodzi do drugiego Mdry m jest chtny do
ze swoim problemem. Harry instynktownie wie, e suchania, nieskory do m-
Joe nie przyszed do niego po to, eby uwolni wienia (Jk 1, 19).
swoje emocje. Harry wie, e Joe liczy na to, e ten
nie bdzie tylko po prostu go sucha. (Tylko wtedy, kiedy mczyzna prze-
ywa naprawd wielki kryzys, bdzie chcia, aby go kto po prostu wysucha,
gdy jest na granicy wytrzymaoci). W 9598% przypadkach kiedy jeden
mczyzna przychodzi do drugiego podzieli si swoim problemem, oczekuje
jakiej pomocy. Tak wic Harry powie: No, tak, a prbowae tego? i przed-
stawi moliwe rozwizanie.
To dobry pomys mwi Joe. Wielkie dziki.
Widzisz, mczyni uwaaj, e pomagaj innym, rozwizujc ich proble-
my. Powszechnie wiadomo, e mczyni i kobiety uzyskuj rne wyniki w
testach. Oni s bardziej uzdolnieni pod ktem analitycznym, one pod ktem
werbalnym. Mowie myl w kategoriach analizy i w taki te sposb dziaa-
j (wicej na ten temat w rozdziale 19, dotyczcym mowskiej wnikliwoci).
Tak wic Harry, po tym jak pomg Joemu, idzie do domu, gdzie jego ona
przychodzi do niego z problemem. Poniewa dobrze mu poszo z Joem, Harry
prbuje rozwiza jej problem tylko po to, by usysze: Czy przestaniesz
mnie wreszcie poprawia i po prostu sprbujesz posucha?. Harremu, jako
typowemu facetowi, nie za bardzo podoba si ta odpowied. Nie moe uwie-
rzy, e ona jest tak niewdziczna i tak go nie szanuje. W kocu on tylko
prbowa pomc. I to wanie w tym momencie Harry powinien si zatrzy-
ma. Musi nauczy si tekstu: Kochanie, potrzebujesz rozwizania czy po
prostu chcesz, ebym ci wysucha?.
To nie jest naturalne, ale gwarantuj, e skuteczne. Jedn rzecz, ktr
trzeba zapamita, jest to, e kiedy ona przychodzi do ma ze swoim pro-
blemem, to nie po to, aby on go rozwiza. W rzeczywistoci w wielu przy-
padkach ona dobrze wie, co ma robi. Ale chce si podzieli zmartwieniem,
poczu si zrozumiana, chce si komunikowa na zupenie innym poziomie.
Mczyni raczej komunikuj si tylko w jednym celu: aby wymieni infor-
macje. Zastanawiaj si: Co jeszcze moglibymy komunikowa? Przejdmy
do faktw. Podzielmy si opiniami. Dojdmy do jakich wnioskw. Co jeszcze
moemy wymyli?.
Tak wic kiedy ona przychodzi i mwi: Moe- Anna jest bezpodna, wic
my porozmawia?, m odpowiada: O czym?. jej m prbuje analitycznie
Jest gotowy, by wymienia informacje, podsuwa rozw iza jej problem:
rozwizania. Ale ona wtedy mwi: Och, sama nie bie wicej ni dziesiciu sy-
Czy ja nie znacz dla cie-
ry ogrzewa dom i sprawia, e jest w nim ciepo i j kochasz (Iz 54, 5-8).
przytulnie. Mog jednak take wywoa poar, kt-
ry spali dom do fundamentw. Wszystkie pary musz zdawa sobie spraw,
e bdzie midzy nimi iskrzy. Jest tylko pytanie jak bdziesz to kontrolo-
wa?
Rozmawiaem z pewnym mem, ktry wyzna mi, e prbowa zmotywo-
wa swoj on do okazywania mu szacunku, traktujc j szorstko. Wytwo-
rzy dystans pomidzy sob a ni. Zamkn swojego ducha w gniewie. Nie
szanowa jej uczu. Przeforsowywa swoje zdanie i bardzo rzadko si jedna.
Mwic krtko, nigdy nie by z ni w zgodzie. Przyzna przede mn: Myla-
em, e jeli bd si tak zachowywa, ona zacznie mi okazywa troch sza-
cunku. Po czym w rozpaczy pooy gow na stole i powiedzia: Ale ona si
ze mn rozwioda. A do tej chwili nie wiedziaem dlaczego.
Dla kadego ma, ktry chce zmniejszy ilo sprzeczek, cieka do poko-
ju jest prosta. Zwyczajnie musi si nauczy mwi: Kochanie, przepraszam.
Wybaczysz mi? Nie zrobiem tego celowo. Zrb to, nawet jeli wedug ciebie
wina ley po jej stronie. Procentowy rozkad odpowiedzialnoci nie jest tutaj
najwaniejszy. Jak zawsze najwaniejsza jest mio i szacunek.
Cigle nie jeste pewien, jak godzi si z twoj on? Poniej znajduje si kil-
ka dobrych technik i zasad zgodnych z Pismem witym.
Po pierwsze, cakowicie zaufaj sile czuych reak- Jeeli to jest moliw e, o ile
cji. Parafrazujc Prz 15, 1: Odpowied agodna to od was zaley, yjcie w
umierza zapalczywo, szczeglnie Twojej ony. zgodzie ze wszystkimi lud-
Jeli w czasie konfliktu zachowasz si jak kochaj-
mi! (Rz 12, 18).
Twoja ona wie, e jest kobiet jednego mczyzny, e jest Ci oddana, ale
czasami moe si zastanawia, czy ty jeste mczyzn jednej kobiety. To zu-
penie naturalne, e ona tak myli, szczeglnie, kiedy widzi, e jej mowi
podoba si jaka pikna kobieta przechodzca obok lub wystpujca w TV.
Rozwaa moliwo, e on mgby nie by jej wierny. Mwic szczerze, czuje
si niepewnie w tej kwestii i potrzebuje zapewnienia, nie dowcipw i uszczy-
pliwoci.
Spjrzmy na to z drugiej strony. Przypumy, e Kada kobieta chce, eby jej
Twoja ona przyjdzie do domu i powie: Wiesz, e m by mem jednej
ten Dave Smith, ktry mieszka na kocu ulicy, po ony (Tt 1, 6).
raz trzeci awansowa? No c, moja dobra przyja-
cika, Marge, pracuje w jego biurze i mwi, e ludzie cay czas zatrzymuj
si przy jego biurku, eby zasign porady. Tak, to jest prawdziwy facet.
Wiesz, on biega w maratonach i podnosi ciary w klubie sportowym. Zara-
bia wietnie i duo wydaje na on i dzieciaki. Kiedy ty zaczniesz dziaa i
pozbdziesz si tego brzucha? Kiedy dostaniesz nastpny awans? Z ca pew-
noci potrzebujemy wicej pienidzy.
Ta przemowa jest nieco przejaskrawiona, ale wiesz, o co chodzi. Gdyby
twoja ona mwia co w tym stylu, nie czuby si dobrze. Tak naprawd
w zalenoci od dnia czy tygodnia, jaki miae mgby czu si zdruzgota-
ny.
Czy kiedykolwiek zastanawiae si, jak trudno jest Twojej onie w dzisiej-
szym wiecie, nastawionym na niezobowizujcy seks, zalewanym pornogra-
fi, magazynami w kostiumach kpielowych? Sposb, w jaki ona patrzy na
wiat przez swoje rowe okulary, jest cakiem rny od tego, w jaki ty na
niego patrzysz przez niebieskie okulary. Oto dlaczego Hiob wpad na dobry
pomys: Zawarem z oczami przymierze, by nawet nie spojrze na pann
(Hi 31, 1). Zauway: Czy zoczycy nie spotka zguba i klska czynicych
nieprawo? (Hi 31, 3). Hiob rozumia, e jego czyny maj wpyw nie tylko
na ycie duchowe, lecz take na relacj z on.
Wiele razy, gdy nasze dzieci dorastay, Sara czua si zniechcona swoj ma-
cierzysk rol. Kiedy dzieciaki pakoway si w kopoty, sprawiay problemy
czy same byy jednym wielkim utrapieniem, jak to one potrafi, ona czua,
e sobie nie radzi, i miaa przez to nisk samoocen. Mwia: Czuj si taka
nieudolna. Kiedy dzieci byy bardzo mae, ignorowaem jej skargi lub zby-
waem je jako aden problem.
Jednak kiedy nasi dwaj synowie i crka stali si nastolatkami, zaczem ro-
zumie, czego chciaa Sara, kiedy przychodzia, by mi powiedzie, e ma po-
czucie poraki albo e nie jest dobra jako mama. Oczekiwaa zapewnienia,
e wierz w ni i w kierunek, jaki obraa, bdc matk. Chciaa po prostu
wiedzie, czy ufam decyzjom, ktre podejmuje, czy te doszukuj si w nich
drugiego dna. Stale dawaem jej do zrozumienia, e wysoko ceni jej wysiek
i zaangaowanie oraz e przywizuj wielk wag do niej i do roli, jak od-
grywa w moim yciu i w yciu naszych dzieci. Wiem, e nigdy nie umiabym
zrobi tego, co ona, i czsto mwiem jej o tym.
Zwizek Mioci i Szacunku moe ci pomc w tym, by y w radosnym,
zdrowym i sensownym maestwie. Jednak ycie nigdy nie bdzie cakowi-
cie perfekcyjne. Kiedy Adam i Ewa upadli w raju, grzech sta si problemem
nas wszystkich (zob. Rdz 3; Rz 5, 1220). Napicia, konflikty i problemy
bd si pojawia i musisz by przygotowany na zmaganie si z nimi. Jako
m, wiesz swj wizerunek z tym, kim jeste w jakiej dziedzinie to jest w
pracy, w osigniciach, w zdobyczach (zob. rozdzia 16). Twoja ona jednak
dostrzega swoj warto w tym, jak rol peni w rodzinie. To prawda, e w
obecnych czasach wiele on robi karier zawodow i zajmuje wane stanowi-
ska, ale pewna kobieta, ktra bya wiceprezesem wiodcej linii lotniczej, po-
wiedziaa: W ostatecznym rozrachunku ma dla mnie znaczenie jedynie to,
czy on mnie kocha i ceni. Tego wanie pragn bardziej ni czegokolwiek in-
nego.
To, jak uczcisz jej urodziny czy Wasz rocznic, jest sztuk, nie nauk. W
podejciu naukowym przykada si du wag do spraw materialnych, do
kosztw. Przypumy, e jaki mczyzna kupi swojej onie na urodziny mer-
cedesa (przychodz mi na myl trzej mczyni, ktrych znam i ktrzy wa-
nie tak zrobili). Kto inny natomiast zabierze swoj on do parku, pjd na
miy spacer, podziel si uczuciami mioci i bliskoci, powiedz sobie, jak
wiele dla siebie znacz. W drodze do samochodu on znajdzie may paski ka-
myk, podniesie go i zabierze do domu. Napisze na nim krtki wiersz lub
umieci jaki napis, po czym wrczy jej jako pamitk spaceru, ktry odbyli
tego dnia. Czyja ona bardziej doceni swj prezent?
Naturaln msk (niebiesk) skonnoci jest mylenie, e drogi prezent
byby dla kobiety bardziej znaczcy. W kocu, gdyby kupi innemu mczy-
nie mercedesa, chodziby i opowiada wszystkim znajomym: Ach! Jakim
wietnym facetem jest Joe! Nie mog w to uwierzy. Kupi mi ten wspaniay
samochd!.
Ale kiedy kupisz mercedesa kobiecie, to bardziej prawdopodobne, e powie
do swoich przyjaciek: Patrzcie, da mi mercedesa. Zastanawiam si, czy on
nie prbuje mnie przekupi czy co takiego.
Wrmy do kamyka. Gdy twoja ona bdzie miaa 93 lata, a ty ju nie b-
dziesz y od dekady, co bdzie lee na jej kominku? Zdjcie mercedesa? Ab-
solutnie nie! Bdzie trzyma ten kamyk, bo to symbol chwili, gdy m obda-
rowa j szczegln uwag, oddaniem i szacunkiem. Pewien m z dwudzie-
stoczteroletnim staem maeskim uczestniczy w naszej konferencji razem z
on i szybko zrozumia si maych, wyraajcych trosk rzeczy. Jego ona
napisaa:
Walentynki byy zupenie niezwyke Obudziam si, by rozpocz polow anie na sodycze.
M powici wiele czasu na napisanie czterech krtkich wierszy i przyczepienie ich do to-
rebek wypenionych czterema rnymi rodzajami walentynkow ych cukierkw Zaczo si
w azience i miaam wskazwki, gdzie znale nastpn torebk. Biegaam, chichoczc,
po caym domu, to byo takie zabawne. Mj m zarezerw ow a stolik na walentynkow ko-
lacj. Grali gitarzyci, potem zrobiono nam zdjcie i umieszczono je w specjalnej ramce
na podzikow anie. witow alimy przy wspaniaym posiku w bardzo relaksujcej at-
mosferze. To by jeden z najbardziej pamitnych wieczorw! Dzikuj za zachcenie moje-
go ma, by mnie kocha.
Sowa tej kobiety ilustruj kluczow prawd: koszt prezentu jest drugorzd-
ny w stosunku do tego, ile twojego starania ona wyczuwa w prezencie, kart-
ce czy dziaaniu. Bg stworzy kobiet tak, by poruszay j rzeczy, ktre sym-
bolizuj twoj mio i pokazuj, e j cenisz. Ona chce wiedzie, e o niej
mylisz. Oczekuje, e wypynie to z twego serca bez adnych ponagle. Na-
prawd, to jest myl, ktra si liczy!
Czy twoja ona kiedykolwiek chciaaby, eby czyta w jej
mylach?
C-H-A-I-R-S:
Jak przeliterowa szacunek dla
twojego ma?
czci znajdziecie wiele listw od on, ktre odkryy olbrzymi moc w okazy-
waniu mowi bezwarunkowego szacunku. Jak wiadomo, dla wielu jest to
obce pojcie; nawet jeli ju zdajecie sobie spraw, e Wasz m pragnie i po-
trzebuje szacunku, nadal macie problem z jego okazywaniem.
Ten list obrazuje samopoczucie wielu kobiet prbujcych uwolni si z
Bdnego Krgu i przej do Oywiajcego Krgu:
Okazyw anie szacunku w moim maestwie byo zupenie obcym pojciem i musiaam nad
tym ciko pracow a. Zaw sze mylaam, e wystarczy po prostu mocniej kocha, ale to
nie przynosio efektw. Dzikuj raz jeszcze! Nie mog si doczeka, a zobacz, dokd
dotrze nasze maestwo, kiedy zastosujemy wszystko, czego si nauczylimy. Wstpiy
we mnie nowe siy.
Jestem wdziczna za pomys bezw arunkow ego szacunku, poniew a teraz czuj, e mog
si odw dziczy mow i za ca mio, ktr mnie obdarza, w sposb, ktry wiele dla
niego znaczy. Uczc si sztuki walki, nauczyam si wiele o szacunku, ale nie zdaw aam
sobie spraw y, e chodzi o jzyk Mniejsza zreszt o jzyk, nie wiedziaam, e m ma
tak potrzeb Dziki tej wiadomoci ucz si take efektywnego porozumiew ania si z
nastoletnim synem.
niej, e nie zdya nawet zamkn drzwi, kiedy jej m krzykn: Zaczekaj!
Wracaj! Za co mnie szanujesz?.
Na szczcie (to bardzo wane) ta kobieta bya gotowa powiedzie, za co
go szanuje, i tak te zrobia. Kiedy skoczya, jej m powiedzia: Rany! Su-
chaj, a moe zabrabym ci gdzie na obiad?. Bya w szoku. Jej m prawie
nigdy nie zabiera rodziny do restauracji. O co chodzio? Wytumaczyem jej,
e podstawowym i pierwszym impulsem jest potrzeba suenia, szczeglnie
poprzez okazywanie szacunku. Tak wanie go potraktowaa i on chcia si ja-
ko odwdziczy. Poprosia, eby to odoy, bo dzieci miay tego dnia jakie
zobowizania, a on si zgodzi. Kiedy kilkadziesit minut pniej usyszaa
brzk garnkw w kuchni, sprawdzia, co si dzieje, i okazao si, e to jej m
przygotowuje obiad. On nigdy tego nie robi! Nigdy! to by pierwszy raz w
yciu. Kolejny raz jej m chcia suy.
Kilka dni pniej ta sama kobieta napisaa: Nie uwierzycie. Mj m robi
pranie! Macie moe jeszcze jakie testy szacunku? Myl, e mogabym nawet
zdoby rejs dookoa wiata.
Czy ona moe wykorzystywa Test Szacunku dla zdobycia rejsu? To mo-
liwe. Jednak ona nie miaa poczucia winy, e manipuluje swoim mem. W
szczery sposb prbowaa okaza mu szacunek i przynioso to o wiele wik-
szy skutek, ni oczekiwaa. Pragn tu powtrzy wczeniejsze sowa: m,
ktry wykazuje cho odrobin dobrej woli, bdzie suy swojej onie, jeeli
ona bdzie go szanowa za to, jaki jest. Jestem gboko przekonany, e naj-
lepsz motywacj dla drugiego czowieka jest zaspokajanie jego najgbszych
potrzeb.
Fakt, nie kada ona uzyska podobny efekt. Niektrzy mowie mog du-
ej zastanawia si nad Testem Szacunku i zareagowa po pewnym czasie.
Albo w ogle tego nie zrobi. Chodzi o to, e stosujc Test Szacunku, robisz
krok w wierze. Potwierdza to, e rozumiesz sowa Boga o bezwarunkowym
szacunku. Okazujesz szacunek bez wzgldu na odpowied.
Kiedy ona mwi mowi, e jest kilka rzeczy, za ktre go szanuje, wikszo
mw po odzyskaniu przytomnoci natychmiast zapyta: Co masz na my-
li? Za co mnie szanujesz?. ona musi by przygotowana na szczer i uczci-
w odpowied. Nie licz, e wygosisz swoje owiadczenie o szacunku i uciek-
niesz z nadziej, e on ju o tym nie wspomni. Wierz mi, tak si nie stanie.
A co jeli ona po prostu nie wie, co powiedzie? Wiele kobiet, z ktrymi
rozmawialimy, przyznao, e nie ma niczego, za co mogyby szanowa swo-
ich mw. Jest tak prawdopodobnie dlatego, e s one zbyt wcieke lub
zniechcone, eby myle o tym, co ceni w mczyznach. Taka ona musi
zada sobie pytanie: Czy mj m, chocia jest nieuwany i nieczuy, jest u
podstaw czowiekiem dobrej woli?. Jeeli odpowied na to pytanie jest
twierdzca, choby w najmniejszym stopniu, ta kobieta moe zacz robi li-
st. Pomoe jej to zrozumie, e m zosta stworzony na obraz i podobie-
stwo Boga i posiada pewne Boe przymioty, za ktre warto go szanowa. Na
przykad, pragnie pracowa i zdobywa, chroni i dostarcza wszystko swojej
rodzinie. Chce by silny i chce przewodzi, w dobrym tego sowa znaczeniu.
Przyjrzymy si tym i innym Boym atrybutom w kolejnych rozdziaach. Naj-
waniejsze jest, zwracaa uwag na jego intencje, a nie tylko na to, jak udaje mu
si ich realizacja. Oto kilka rad na pocztek. Moesz ubra je we wasne sowa.
Kochanie, szanuj to, e wstajesz codziennie i idziesz do pracy, aby za-
pewni naszej rodzinie utrzymanie. Nie masz wyboru. Musisz to robi i robisz
to.
Kochanie, szanuj ci za twoje pragnienie chronienia i utrzymywania na-
szej rodziny. Myl o tym, jak nas zabezpieczasz. Wiem, jak ci ci czasem
rachunki, i podziwiam twoje powicenie.
Podstawa, to skupi si na pozytyw2ach, zamiast cigle wraca do negaty-
ww. ona musi zobaczy to, co widzi Bg. Czy Twj m jest czowiekiem
dobrej woli? Uznaj ten fakt i wyra swj szacunek za to. Odnoszc si do do-
brej woli w maestwie, zazwyczaj cytuj 1 List do Koryntian 7, 3334. Pa-
we zakada, e maestwa w Koryncie maj dobr wol w stosunku do sie-
bie. Wskazuje, e mczyzna bez ony wicej czasu powica Bogu, ale ona-
ty zabiega o sprawy wiata, o to, jak by si przypodoba onie. Dalej to
1
samo mwi o onie, ktra zabiega o to, jak si przypodoba mowi .
M dobrej woli nie chce zasmuca ony, ale j zadowala, jak jasno wska-
zuje Pawe w wersecie 7, 33. Zawsze ostrzegam ony, ktre czuj si nieko-
chane, aby poczekay z zapewnieniem, e ich m nie okazuje uczu albo nie
chce ich kocha. W ten sposb przypisuj ze motywy swoim mom, co
moe si okaza zbyt surowym osdem. Moe faktycznie twj m nie jest tak
czuy, jak powinien, ale nie robi tego wiadomie i z premedytacj. Kiedy obo-
je zaczynacie si krzywdzi, dobrze jest pamita o niektrych fragmentach
Pisma: Duch wprawdzie ochoczy, ale ciao sabe (Mt 26, 41) oraz Bo nie
ma na ziemi czowieka [mczyzny czy kobiety] sprawiedliwego, ktry by za-
2
wsze postpowa dobrze, a nigdy nie zgrzeszy (Koh 7, 20) .
Kiedy m si zoci albo jest uparty, ona musi sobie uwiadomi, e nie
robi tego, by j zrani. Ma dobre intencje. Pragnie szczliwego maestwa. I
poniewa ma t potrzeb, ony, ktre sprbuj z Testem Szacunku, bd zdzi-
wione efektem. Mczyzna aknie szacunku. Pewna kobieta, ktra uczestni-
czya w naszych konferencjach, opisaa, co zdarzyo si, kiedy zastosowaa
Test Szacunku. Zamiast rozmawia z mem, napisaa licik, w ktrym wyra-
zia swoj wdziczno za to, e pracujc tak ciko i zapewniajc im utrzy-
manie, pozwala jej opiekowa si w domu trzema crkami. Wsuna licik do
jego teczki, a on znalaz go nastpnego ranka. Natychmiast do niej zadzwoni
i dzikowa, e go uszczliwia.
Mgbym przedstawi jeszcze wiele opowieci on, ktre zday Test Sza-
cunku piewajco. Niektre rozmawiay z mem twarz w twarz, niektre
przez telefon, inne zostawiay liciki lub nagryway wiadomo na automa-
tyczn sekretark. Nie jest wane, jak ona wykorzysta Test Szacunku, ale
kiedy ju to zrobi, zainauguruje prawdziwy przeom w maestwie. Pewna
kobieta napisaa:
Kilka dni temu zdecydow aam si wyzna mow i szacunek. Czuam si nieswojo, mw ic
o tym, ale zrobiam to, a jego reakcja bya niew iarygodna! Zapyta mnie, za co go szanuj,
wymieniam kilka rzeczy, cho nie wszystkie. Patrzyam, jak jego zachow anie zmienia si
na moich oczach!
Jeeli nie speniasz si w zwizku, sprbuj pomyle o chwili, w ktrej
osaba wasza zayo. Pamitasz, jak poczua si skrzywdzona, kiedy mia-
a wraenie, e m ci nie kocha i zareagowaa. Od tego czasu Bdny Krg
zosta uruchomiony. Pewna ona przyznaa:
ylimy w Bdnym Krgu duej, ni moglibycie sobie wyobrazi. Szanow aam go, ale nie
okazyw aam mu tego, poniew a czuam si niekochana. Myl, e w ten sposb chciaam
si odegra, ale nie zdaw aam sobie z tego spraw y. Potem zaczam mu si przyglda
podczas rozmw i byam zszokow ana wyrazem jego twarzy. On czu si lekcew aony! Jak
mogam tego nie zauway wczeniej? Teraz widz, e mj m topnieje, tak najlepiej
mog opisa to, co si dzieje. Pierwszy raz od wielu lat mam nadziej.
Oczywicie, wersety z Ksigi Rodzaju (2, 18) i 1 mczyzna pyta: Kiedy za-
Od czasw Jakuba do dzisiaj
jak ja jego?. ony nigdy nie s tego pewne, a ta niepewno wzrasta, kiedy
mczyzna zostaje w domu, a ona utrzymuje rodzin. Zaczyna si wtedy za-
stanawia: Czy byby jeszcze ze mn, gdybym nie zarabiaa tylu pienidzy?.
Kiedy kobieta stanie si gwnym ywicielem rodziny, moe si w niej obu-
dzi gboki lk.
Mczyzna zawsze bdzie czu powoanie do pracy, a naturalnym instynk-
tem kobiety bdzie opieka nad rodzin. Mczyzna instynktownie wie, e po-
winien by gdzie na zewntrz, dokonujc czego, bez wzgldu na inne pro-
blemy, ktre przed nim stan. Myl, e w gbi duszy mczyni przypomi-
naj Adama, kobiety za Ew. Podobnie jak Adam m czuje powoanie do
pracy w polu na rzecz rodziny. Tylko kobieta moe urodzi dziecko, a kiedy
ju si na nie zdecyduje, chce, eby jej Adam pracowa w polu na ich utrzy-
manie.
Adam nie oczekuje od Ewy, eby urodzia dziecko po to, by mu je pniej
odda i wrci do pracy. Taki wzr proponuj ci, ktrzy propaguj rwno
w zwizku. Jednak napisawszy doktorat na temat skutecznego ojcostwa, nie
mog si z tym zgodzi. Nie chodzi o to, by umniejszy zdolnoci kobiety i jej
potrzeb robienia kariery, poniewa moe ona by powoana na kierownicze
stanowiska (Sdz 4, 4).
Pragn jedynie podkreli, e niezastpiona jest jako matka dla dziecka. Oj-
ciec z dzieckiem nie da si porwna do matki z dzieckiem. Nie wierz, aby
jakiekolwiek nauki zmieniy tatusia w prawdziw matk. Zazwyczaj to ko-
bieta skania si do tego, by mie dziecko i nim si opiekowa, a mczyzna,
by pracowa w polu dla niej i dla potomka. Zdaj sobie spraw, e w naszej
kulturze istniej wyjtki, ale pierwszym pragnieniem typowej kobiety nie jest
kariera, ale dom i rodzina.
Niektre kobiety stwierdzaj: Wszystko piknie, ale w jaki sposb jego goto-
wo utrzymywania mnie stwarza pomidzy nami jak hierarchi?. Przez
wiele lat rozmawiaem z kobietami, ktre tak bay si przewodnictwa swoich
mw, e przesadnie reagoway na wszelkie jego przejawy, z przyzwyczaje-
nia okazujc niezadowolenie i mwic obraliwe sowa. Wierz jednak, e je-
eli ona spojrzy na ide hierarchii z prawdziwego biblijnego punktu widze-
nia, uwolni si od wszelkich obaw. Fragment, ktry j opisuje, to List do Efe-
zjan 5, 2224: ony niechaj bd poddane swym mom jak Panu, bo m
jest gow ony, jak i Chrystus Gow Kocioa: On Zbawca Ciaa. Lecz jak
Koci poddany jest Chrystusowi, tak i ony mom we wszystkim. W nie-
ktrych tumaczeniach by poddanym komu tumaczone jest jako ulec.
Greckie sowo hypotasso jest zoeniem i oznacza umieci pod czym. Bg
nie daje mowi upowanienia do jakiej wyszoci, ale nakada na niego ol-
brzymi odpowiedzialno. Posuchajcie kolejnych sw Pawa: Mowie,
miujcie ony, bo i Chrystus umiowa Koci i wyda za niego samego siebie,
aby go uwici, oczyciwszy obmyciem wod, ktremu towarzyszy sowo,
aby osobicie stawi przed sob Koci jako chwalebny, niemajcy skazy czy
zmarszczki, czy czego podobnego, lecz aby by wity i nieskalany (5, 25
27).
Obowizek bycia gow jest jasno okrelony. A jeli kto nie dba o swo-
Ogromna odpowiedzialno naoono na mw: ich, a zwaszcza o domow-
maj kocha ony tak, jak Chrystus kocha swj Ko- nikw, wypar si wiary i
ci oddajc si za niego. Dlatego mczyzna do-
gorszy jest od niew ierzce-
go (1 Tm 5, 8).
brej woli, ktry odpowiednio zinterpretuje ten frag-
ment, rozumie, e jego zadaniem jest ochrania on. Tym samym ona we-
zwana jest do poddania si tej opiece. Taka jest wanie biblijna definicja hie-
rarchii. Nie chodzi o wywyszenie mczyzny, by poniy kobiet. Mczyzna
jest zobowizany, by stan ponad kobiet i ochrania j. Dziaanie tej zasa-
dy w maestwie moe przybra ciekawy obrt. Jedna ona napisaa:
Przez wiele, gdy wjedaam samochodem na oblodzon drog, naciskaam na hamulec.
M mw i mi, ebym tego nie robia. Pewnego dnia, kiedy jechaam sama, wjechaam na
ld i wpadam w polizg. Pocztkow o nacisnam na hamulec ale przypomniaam sobie so-
wa ma: Zostaw ten hamulec. Uratow ao mi to ycie. Zrozumiaam dziki Waszym
konferencjom, e m radzi to dla mojego dobra. Jego twardo w stosunku do mnie wy-
nika z roli obrocy. Wrciam do domu i pow iedziaam, e uratow a mi ycie. Chwaliam go
i okazyw aam uznanie. Wczeniej mylaam, e mnie ponia, a jemu wcale nie o to chodzi-
o.
Szacunek, ktry odczu ten mczyzna, jest oddalony o cae lata wietlne
od tego, czego dowiadczy mczyzna z nastpnej historii. e Joe mia mniej
wicej 90 lat i umiera. Wszystkie jego dzieci zebray si przy ku i wtedy
poczu zapach jabecznika swojej ony dochodzcy z kuchni. Sabym gosem
powiedzia do crki: Mary, czuj zapach ciasta twojej matki. Co za kobieta!
Bylimy maestwem przez 70 lat. Mary, czy mogaby powiedzie matce,
eby daa mi chocia may kawaek?. Mary wysza, ale natychmiast wrcia
bez jabecznika. Stary Joe zapyta: Mary, gdzie jest ciasto?, na co ona odpo-
wiedziaa: Mama powiedziaa, e go nie dostaniesz, bo upieka go na twj
pogrzeb.
Gupia historia, to prawda, ale pokazuje, e czowiek powinien by szano-
wany w swoim domu a do samego koca. Jeeli chcesz maestwa penego
mioci i szacunku, nie buntuj si przeciwko hierarchii, ale take dopilnuj, by
nie doszo do powolnego przejcia rl. ona Joe bya tak skupiona na po-
trzebach innych, e przeja rodzin i w tym procesie jej m zosta zlekcewa-
ony, poniony i zapomniany. Jej zachowanie jest przykadem tego, jak mi-
o do rodziny moe przysoni szacunek do ma. To dlatego wci wzy-
wam kobiety, aby zwrciy uwag na Boe objawienie dotyczce funkcji
ma jako dbajcego o rodki utrzymania rodziny opiekuna oraz jego potrze-
by szacunku. By moe list tej ony pozwoli o tym pamita:
Nie mog uwierzy, e nigdy wczeniej nie syszaam sw o bezw arunkow ym szacunku.
Mj ojciec by pastorem. Korzystalimy z doradztwa przedmaeskiego. Pracow aam z ko-
bietami w kociele. Szukaam porad starszych i mdrzejszych ode mnie osb, chodzilimy
do doradcw maeskich, a dopiero Wasza ksika otworzya mi oczy. Teraz rozumiem,
e mw ic o braku szacunku, mj m nie jest arogancki. To jest jego jzyk mioci. Wiem
take, e musz si nauczy go szanow a ze wzgldu na pozycj, jak Bg da mu w na-
szej rodzinie; nie dlatego e na to zasuguje lub nie, ale dlatego e Bg chce, abym bya
posuszna Pismu. On wie, co jest dla mnie najlepsze Jego droga jest zaw sze najw aciw-
sza.
Faktem jest, e poddanie si mowi nie jest atwe, szczeglnie kiedy uwa-
asz, e on nie zasuguje na twj szacunek. Pewna kobieta napisaa, e spe-
cjalnie nie szanowaa ma i gardzia nim, eby zrozumia, e ona nie czuje
si kochana. Mylaa, e zmusi go w ten sposb, eby j bardziej kocha i do-
cenia. Nie wspieraa jego poczyna, umniejszaa jego umiejtnoci, podwaa-
a decyzje, nie przyjmowaa rad, bya nieprzyjazna i zamknita na kontakt fi-
zyczny. Powiedziaa: Mylaam, e w ten sposb poka mu, e czuj si zra-
niona, sfrustrowana i za, i e on podejdzie do mnie ze zrozumieniem i mio-
ci. Rozpaczaa, kiedy okazao si, e zrania go tak gboko, e nawet nie
chcia z ni i do ka. Wiele lat zabrao mu ponowne otwarcie emocjonal-
ne.
W ramach porwnania przedstawi list od kobiety, ktra pozwolia mowi
decydowa w kwestiach pory snu:
Mj m bardzo wczenie wychodzi do pracy. Nigdy szczeglnie nie popieraam wczesne-
go kadzenia si do ka. Teraz wprow adzi cisz nocn dla dzieci i w peni go popieram,
bo wiem, e w nocy pow inien si wyspa. Rozumiem, e pozwalajc dzieciom ka si do
ka pniej, nie tylko nie doceniaam i nie szanow aam ma, ale take lekcew ayam
jego prac, poniew a wygldao to tak, jakby w ogle mnie nie obchodzio, e jest zmczo-
ny po caym dniu poza domem. Obecnie wol, eby to on podejmow a decyzje; czasami
nie mog pow strzyma umiechu, kiedy podchodzi do mnie na osobnoci i pyta o moje
zdanie. Omaw iamy te kwestie wsplnie, a ja mw i, e uszanuj kady wybr, ktrego
dokona. W zeszym tygodniu pow iedzia mi naw et, e go podbudow aam Przez ostat-
nich kilka miesicy, odkd zaczam mu okazyw a szacunek, wyznaw a mi mio czciej
ni przez dziesi lat naszego maestwa!
Miaa niew iele, albo i wcale, szacunku dla swego ma. Za jego plecami
cigle go poniaa, wymiewajc si z jego pomysw. Pewnego raz, robic
zakupy, pomylaa, e byoby ciekawie pj do jego biura i zobaczy, gdzie i
jak pracuje. Zadzwonia ze swej komrki, a on powiedzia: Oczywicie, je-
stem troch zajty, ale przyjd.
Kiedy si pojawia, faktycznie by zajty i musiaa zaczeka kilka minut,
dopki nie upora si z kilkoma sprawami. Z miejsca, w ktrym siedziaa, mo-
ga zobaczy, e wsppracownicy darzyli jej ma wielkim szacunkiem. Tak
samo jego szef i jego moda, atrakcyjna sekretarka. W pewnym momencie
podszed do jego biurka starszy mczyzna, ktry z pewnoci mia wicej
dowiadczenia ni on, lecz nadal zajmowa nisze stanowisko. Nie wiedziaa
dlaczego, ale poczua jak skrca jej si odek, gdy ten czowiek powiedzia
do jej ma: Tak, prosz pana. Potem podesza sekretarka, by przekaza mu
jakie dokumenty, i poczua wstyd i troch strach kiedy zobaczya jak ta
moda, elegancka kobieta szanowaa i podziwiaa jej ma. W kocu miaa
okazj zamieni z nim kilka sw, lecz wizyta bya bardzo krtka, poegnaa
si i powiedziaa mu, e zobacz si wieczorem. Wsiada do samochodu i wy-
bucha paczem. Mylaa o wszystkich momentach, w ktrych namiewaa si
z niego za jego plecami i poniaa go. I wtedy dotaro do niej: jej brak szacun-
ku dla niego nie wynika z jego zachowa w stosunku do niej ani z tego, e
by zym mem. Uwiadomia sobie, e problem tkwi w tym, e on nie by
taki, jakim ona chciaa, eby by1.
Ta kobieta przeoczya przynajmniej dwie rzeczy w przypadku swego ma:
(1) e mia wiele zdolnoci, ktre ona, na swoj niekorzy, ignorowaa, oraz
(2) e w domu oczekiwa tego samego szacunku, ktrym darzono go w pracy.
Takie podejcie on nie jest rzadkoci. Rozma- Jak objaw ia Hiob, kobiety nie
wiaem z wieloma takimi kobietami jak ona. Myl, zaw sze s mdre: Mw isz
e m niewielu rzeczy mgby ich nauczy, nie- jak jedna z niemdrych ko-
biet (Hi 2, 10).
wiele ma mdroci, ktr mgby si podzieli.
Kada z nich myli, e to ona jest osob, ktra utrzymuje dom, wychowuje
dzieci i podejmuje decyzje. Kiedy podobne kobiety bior udzia w naszych
konferencjach o Mioci i Szacunku lub czytaj nasze materiay, w ich oczach
mona dostrzec lekcewaenie. Oto sowa ony, ktra wreszcie to zrozumiaa:
Przez 23 lata brakow ao mi zayoci w maestwie. Nie zdaw aam sobie spraw y z tego,
e tumi j brak szacunku do ma. Miaam pow ane problemy z arogancj, mylaam, e
to ja mam racj i nie akceptow aam rozsdnych pomysw ma Byam przekonana, e
w ten sposb pomagaam mojemu nieudolnemu partnerow i Zdziw iam si, kiedy
Bg mnie przyszpili Przestaam wykrzykiw aam swoje przekonania, nie dajc szansy
na dyskusj, a wtedy zaczy si dzia zaskakujce rzeczy. M zacz odsania swoje
serce. Teraz rozmaw iamy, a nie monologujemy. Moja mio i szacunek do niego rozkwity.
W zamian za to on sta si czow iekiem, jakim zaw sze miaam nadziej, e bdzie.
sza ni on? Nikt nie wie tego na pewno. Pawe pod- 14)?
sumowuje t histori w 1 Tm 2, 14, kiedy rozwaa
rol kobiet w Kociele: To nie Adam zosta zwiedziony, lecz zwiedziona ko-
bieta popada w przestpstwo.
Najwidoczniej Ewa dosza do wniosku, e wie najlepiej, co jest dobre dla
niej i dla jej ma, i wpyna na niego, by pody za ni. Adam usucha
gosu swej ony i zosta przeklty (Rdz 3, 1419).
Jeli tak sdzisz, nie mog powiedzie, czy masz racj, czy nie, lecz uwa-
am, e jeli osdzasz swego ma z pogard, ranisz serce Boga. Twoje prze-
konania mog ucieszy Boga, lecz twoja pogarda moe Go rwnie zasmuci.
Bg ci kocha i zna pragnienia twego serca. Ojciec pacze razem z tob. Lecz
pokazuje ci rwnie, e pogarda nie jest sposobem, by zmieni zachowanie
Twego nieposusznego ma. On delikatnie nakazuje ci pene szacunku za-
chowanie (1 P 3, 12), nawet jeli twoje serce cierpi. Dla on, ktre nie s
zadowolone z przywdztwa swych mw, mam kilka pyta, ktre powinny
sobie zada:
Pew ien lekarz i jego ona nie mieli szczliwego maestwa. Wpadli w
Bdny Krg i podporzdkowali si ultimatum, ktre ona postawia jaki czas
temu. Postanowia nie zwraca uwagi na potrzeby seksualne ma, dopki on
nie zaspokoi jej potrzeb emocjonalnych. Chciaa, by rozmawia z ni twarz
w twarz, by skupia si na jej doznaniach, by odpowiada na jej emocjonalne
pragnienia. To o to chodzi w mioci, czy nie?
Potem przemwi do niej Bg i powiedzia: Kto tu powinien by dojrzay?
On jest nowy w naszej wierze, a ty jeste z Chrystusem ju od lat. Wreszcie
to do niej dotaro. Postanowia si zmieni, lecz nie dlatego, e chciaa, tylko
dla Chrystusa. Nie miaa potrzeb seksualnych. Pragnienia te byy jej obce,
lecz uwiadomia sobie, e nie s obce dla jej ma, a Bg pomg jej to zro-
zumie.
Wic powiedziaa: Dobrze, Boe. Bd mu suy i z radoci wypeni
jego potrzeby. Tak te zrobia, i co si stao? Czy jej pragnienie emocjonal-
nego kontaktu i rozmowy twarz w twarz zostao spenione? Powiedziaa mi:
Kiedy potem leymy razem w ku, musze hamowa potok jego sw.
Wykopali diaba z ka
Para, ktra tkwia w impasie przez wiele lat, nagle znalaza pozytywne wyj-
cie z trudnej sytuacji. Kiedy ona spenia fizyczne potrzeby ma, on spenia
jej potrzeby emocjonalne. Kto kiedy powiedzia, e diabe zrobi wszystko,
by doprowadzi do seksualnego kontaktu midzy dwjk ludzi przed lubem i
tak samo zrobi wszystko, by odwie ich od tego po lubie. Ta para pokonaa
diaba raz na zawsze. Mona powiedzie, e wykopaa go z ka!
Jeli pojawia si problem, ktry tak naprawd nie jest problemem, to
mowa o seksie. Przez lata przychodziy do mnie pary, ktre narzekay, e nie
mog si dogada. Czsto rdem konfliktu by fakt, e ona oczekiwaa in-
tymnoci i okazywania uczu bez kontaktu fizycznego, a on chcia seksu i nie
by wystarczajco cierpliwy w zaspokajaniu jej potrzeb. Seks dla niego i uczu-
cia dla ciebie to dwukierunkowa ulica. Tak jak on powinien pielgnowa
twoje potrzeby duchowe, by mie dostp do twego ciaa, tak ty powinna pie-
lgnowa jego potrzeby fizyczne, by mie dostp do jego ducha.
Pewna ona powiedziaa mi, e myli, i seks to M niech oddaje pow in-
potrzeba numer jeden w przypadku mczyzn. Od- no onie, podobnie te
powiedziaem, e seks jest symbolem ich gbszej ona mow i (1 Kor 7, 3).
potrzeby szacunku. ona szuka ujcia emocji w
rozmowie. Jeli to pragnienie zostanie spenione, poczuje si kochana. Kiedy
m odmawia rozmowy, oznacza to dla niej, e jej nie kocha lub ignoruje jej
oczekiwania. M potrzebuje seksualnej bliskoci dla spenienia swych fizycz-
nych potrzeb. Jeli ona nie bierze ich pod uwag, w jego oczach znaczy to,
e jej na nim nie zaley i nie szanuje jego oraz jego pragnie. ona powinna
pomyle, jak jest niesprawiedliwa, kiedy mwi mu Ogldaj si tylko za
mn, a potem odrzuca go za kadym razem, kiedy on inicjuje zblienie fi-
zyczne. Jako ona, okazujesz mowi szacunek, kiedy doceniasz jego pragnie-
nia seksualne wzgldem ciebie.
Seksualno czsto staje si powodem, dla ktrego pary nie s ze sob tak bli-
sko, jak mogyby by, czasem jednak daje o sobie zna w taki sposb, jakiego
bycie nie podejrzewali. Mczyni mog dy do otwartoci w stosunku do
on, lecz kiedy zaczynaj swobodnie traktowa pewne tematy, wicej w tym
zagroenia ni szansy na wzmocnienie mioci. Niektre kobiety czuj si w
takiej sytuacji nieswojo lub nawet si denerwuj. ona moe si zastanawia,
dlaczego jej m jest zamknity w sobie, a prawda jest taka, e wiele lat temu
sama mu to narzucia.
Z reguy ona pragnie emocjonalnej bliskoci tyl- Kady mczyzna zrozumie
ko w tych sferach, ktre potguj uczucie midzy konotacje wynikajce z tego
ni i mem. Kiedy mczyzna dzieli si z on in- fragmentu: Daw id [] zo-
formacjami o jakiej swojej ciemnej duchowej
baczy kpic si kobiet
(2 Sam 11).
walce, powiedzmy zwizanej z seksualn pokus,
ona czuje si nieswojo, jest zraniona i wcieka. Moe mu wtedy kaza mil-
cze i si zmieni. Innymi sowy, zachowuje si tak, jakby chciaa powiedzie
mowi: Bd jak kobieta. My nie pragniemy mskich cia, wic i wy nie
pragnijcie kobiecych.
Jest w porzdku, jeli ona dzieli z mem swoje lki i zmartwienia, na
przykad zwizane z wag czy postrzeganiem swego ciaa. M ma sucha i
wczuwa si w jej sytuacj. Ona czuje si wtedy lepiej, poniewa, wedug
niej, potguje to mio midzy nimi. Problem polega na tym, e on nie zma-
ga si w tym stopniu z obrazem swego ciaa czy kwesti wagi. Jego lki i
zmagania s innego rodzaju. Poniewa przed on nie stoj identycznego ro-
dzaju wyzwania jak przed mem, jego mskie zmartwienia zazwyczaj si dla
niej nie licz, jeli chodzi o emocjonaln blisko.
Wic m milczy, zwaszcza jeli kobieta wczeniej go skarci. ona zaczyna
myle, e jej partner nie jest zdolny do emocjonalnej bliskoci. Lecz to ona
mu powiedziaa, by milcza. Ma wysoko rozwinite poczucie emocjonalnej
bliskoci, ale przekada je wzmacnianie uczucia w zwizku i poszukiwanie
pocieszenia w obliczu zmartwie. Jeli m mwi co, co nie spenia jej ocze-
kiwa, a tylko przynosi dodatkowe troski (walka z pokus, gdy widzi atrak-
cyjn kobiet), jej zdaniem przekracza dozwolone granice. ona zastanawia
si: Jak on moe oglda si za innymi kobietami? Kocha przecie tylko
mnie, czy nie?.
Nie moe poj, jak widok hojnie obdarowanej przez natur kobiety z du-
ym dekoltem mgby go podnieci. Wic dochodzi do wniosku, e kamie.
Zakada, e skoro inna kobieta fizycznie mu si podoba, to na pewno spdzili
ze sob duo czasu (lub przynajmniej on chce z ni spdza duo czasu), e
na pewno rozmawiali ze sob, poznali si, zbliyli si do siebie itd. Nie rozu-
mie, e mczyzna moe zwrci uwag na kogo, kogo prawie nie zna. Mwi
mu, e to okropne ulega takim pokusom i e nie chce nigdy wicej sysze o
czym takim.
Prawdopodobnie wicej ju o tym nie usyszy, chocia m nadal walczy z
tym problemem i chce si nim podzieli. Pamitacie napomnienie dla mw
z Ksigi Przysw 5, 19? Piersi ony maj dawa im zadowolenie, nie adne
inne. Wikszo pitego rozdziau Ksigi Przysw odnosi si do mw i
ostrzega ich przed cudzostwem. Dlaczego? Poniewa mdry nauczyciel,
ktry pisa te fragmenty, chcia podzieli si z mczyznami zdrowym spoj-
rzeniem na seks. M powinien upaja si seksem danym przez Boga, co
1
oznacza tylko w zwizku maeskim .
Pamitajcie rwnie, e Jezus ostrzega: Kady, kto spojrzy na kobiet z
podaniem, ju popeni grzech cudzostwa w swym sercu (Mt 5, 28). Nasz
Pan rozumia, e mczyni s nadpobudliwi. Seks dominuje w ich wiado-
moci i kiedy widz kogo atrakcyjnego, natychmiast si ekscytuj.
Mczyzna reaguje na to, co widzi. Dlatego potrzebuje zrozumienia ony.
Gdyby chcia j okamywa, nigdy nie wspomniaby jej o tym problemie.
ona pragnie od swego ma bliskoci, otwartoci i zrozumienia. Moesz to
osign na dwa sposoby: 1) zrb wszystko, co w twojej mocy, by go zaspo-
koi seksualnie, nawet jeli czasem nie jeste w nastroju, 2) powiedz mu, e
prbujesz poj jego pokus seksualn, cho to dla ciebie trudne. Kiedy po-
zwolisz, eby ci opowiedzia o swojej wewntrznej walce, bdziesz miaa wi-
cej okazji, by sta si jego przyjacik i kochank.
Jeli Twj m jest typowy, ma oczekiwania, ktrych ty nie masz. Kiedy go
zawstydzasz, karzesz, pozbawiasz moliwoci zaspokojenia swych potrzeb,
czuje si zhabiony tym, kim jest. Jeli twj m nie czuje, e szanujesz jego
walk, odsunie od ciebie swoje pragnienia i swoj msko. Lecz on ci po-
trzebuje; wiedziaa o tym, zanim si pobralicie. Jeli dostrzeesz jego po-
trzeby i spenisz je, odwzajemni si tym samym. Nie ma lepszego sposobu na
wydostanie si z Bdnego Krgu i wejcie w Oywczy Krg.
Wysaam mu raz e-maila, by pow iedzie, jak bardzo go szanuj. Pow iedzia, e tej nocy
by wzruszony Po prostu modliam si do Boga, by prow adzi mnie w tym, co pisaam, i
zadziaao. Czasem take wysyamy sobie SHIMLY (inicjay angielskiej wersji zdania: Zo-
bacz, Jak Bardzo Ci Kocham See How Much I Love You). Teraz zmieniam je na SHIMRY
(inicjay angielskiej wersji zdania: Zobacz, Jak Bardzo Ci Szanuj See How Much I
Respect You ) i bardzo mu si to spodobao. W tym tygodniu m zadzwoni do mnie w
cigu dnia, by pow iedzie, jak bardzo mnie kocha. Bylimy maestwem od dziesiciu lat i
nigdy przedtem tego nie zrobi!
Krg Wynagrodzenia
W ksice tej czsto podkrelam fakt, e jeeli m i ona wyka si
cho odrobin dobrej woli, bd w stanie wykorzysta zasady Mioci i Sza-
cunku, aby ze maestwo uczyni dobrym, a dobre jeszcze lepszym. Szcze-
glny nacisk pooyem na zaufaniu w stosunku do partnera. Nie czekaj z
podjciem zgodnego z tymi zasadami dziaania, nie odwlekaj spenienia naj-
waniejszych potrzeb maonka po to, aby go zmusi do spenienia twoich. W
poprzednich rozdziaach moglimy si dowiedzie, e Bg nie tylko nakazuje
mowi kocha on, a onie szanowa swego ma, ale take e naley to
czyni bezwarunkowo.
Jak jednak postpi, kiedy m nie okazuje mioci, cho ty go szanujesz?
Co jeli ona nie okazuje szacunku, mimo e j kochasz? Jeeli wprowadza-
nie w ycie Mioci i Szacunku nie daje rezultatw, po co si stara? Odpo-
wiedzi na te pytania jest Krg Wynagrodzenia. Jest on najwaniejszym ele-
mentem naszej nauki, a dalsza lektura wykae dlaczego.
Rozdzia dwudziesty trzeci
Prawdziwy powd
mioci i szacunku
Listy takie jak ten cytowany powyej ciskaj za ona rodzaju rami w ra-
serce, ale moja rada jest niezmienna: Nie poddawaj mi dostrzega nowe zna-
si tylko dlatego, e wszystko zdaje si zawodzi. Oka- czenie w wygranej bez so-
zuj swemu partnerowi bezwarunkow mio i sza-
wa (1 P 3, 1).
wiat moe nie widzie sensu w tym, by ona darzya szacunkiem ma, kt-
ry jest surowy i niekochajcy. Donikd nie wiedzie obdarzanie mioci po-
gardliwej i nieszanujcej ma ony. Jednak moe to mie znaczenie w
oczach Boga. Wydaje si, e bezowocne wysiki maj dla Niego znaczenie,
poniewa s rodzajem suby, ktr nagradza. Co jest mdroci dla Boga,
jest gupstwem dla wiata (zob. 1 Kor 3, 19).
Lubi przedstawia to, opisujc obecny w niebiosach efekt ta-daam!, kie-
dy wierzcy czyni rzeczy, ktre wiat moe nazywa gupimi. Wyobra sobie
miliard aniow trzymajcych gigantyczn klamk. Za kadym razem, gdy ro-
bisz co miego lub zacnego dla swego maonka, anioowie naciskaj na
klamk. Tajemniczy skarb wrzucany jest na ogromn pozacan czasz i ta-
daam! Przewodniczcy anio wykrzykuje: On zrobi to ponownie! Okaza
mio tej lekcewacej go kobiecie, Ona zrobia to ponownie! Okazaa sza-
cunek temu aosnemu mczynie. Dobrze, suchajcie wszyscy! Naciskamy
znowu! Ta-daam!.
Trzeba przyzna, e ta obrazowo wyglda troch dziwacznie, ale moe
nie jest tak odlega od prawdy. Modlitwy witych s zbierane w pozaca-
nych czaszach (por. Ap 5, 8). Pan ledzi to w jaki sposb. Jak mwi Pawe:
Kady, jeli uczyni co dobrego, otrzyma to z powrotem od Pana (Ef 6, 8). W
cudownym systemie Boga wszystko jest policzone. Ksigi zostan otwarte i
wszyscy bd sdzeni wedug swoich czynw (Ap 20, 12).
Czy sugeruje to w jaki sposb, e zarabiamy na nasze zbawienie? Oczywi-
cie, e nie. Pawe jasno mwi, e jestemy ocalani przez ask dan w wierze
to jest dar Boga; nie rezultat wysikw (Ef 2, 89). Ale zerknij do Listu do
Efezjan 2, 10. Mamy wykonywa dobre rzeczy, ktre Bg nam zaplanowa.
Dlaczego? Nie po to, by zaspokoi Pana lub w jaki sposb zapaci za nasze
zbawienie, ale po prostu po to, by przypodoba si Panu. Bo kiedy sprawiamy
przyjemno Panu, On nas nagradza.
W 1 Kor 3, 1115 Pawe wyranie odrnia zbawienie od nagrody. Kady
wierzcy powinien ostronie budowa na jedynym prawdziwym fundamencie
Jezusie Chrystusie. I tak jeli kto na tym fundamencie buduje: ze zota, ze
srebra, z drogich kamieni, z drzewa, z trawy lub ze somy, tak te jawne si
stanie dzieo kadego: odsoni je Dzie Paski; okae si bowiem w ogniu,
ktry je wyprbuje, jakie jest. Ten, ktrego dzieo wzniesione na fundamencie
przetrwa, otrzyma zapat, ten za, ktrego dzieo sponie, poniesie szkod:
sam wprawdzie ocaleje, lecz tak jakby przez ogie.
Niektrych z nas kusi, eby powiedzie: Nie za-
biegam o nagrody chc tylko poda za Panem i Niektrzy uwaaj, e na-
osign niebo. Ale pomyl przez chwil. Jeli zus mwi: Przyjd nieba-
grody s niew ane, ale Je-
Tak, niekiedy bdziesz zawodzi, upada, ale Ksiga Przysw mwi: Spra-
wiedliwy czowiek upada siedem razy i ponownie podnosi si (24, 16). Nikt
nie potrafi doskonale kocha i nikt nie potrafi perfekcyjnie okazywa szacun-
ku. Jednake, gdy postpujemy jak Chrystus, moemy upa, ale bdziemy w
stanie powsta. Rnica pomidzy zwizkami udanymi i nieudanymi tkwi w
tym, e te udane podnosz si i radz sobie z problemami. Niedobrane pary
chc to osiga atwo, od razu. Chc, eby ich potrzeby byy zaspokojone.
Odsun od siebie konflikt, zrobi wszystko, by by szczliwym. Takie po-
dejcie stanowi przykad niedojrzaoci.
Dojrzay m przyznaje: Marnowaem czas. Byem zy. Nie kochaem.
Mam problemy, z ktrymi musz sobie poradzi. Dojrzaa ona mwi: Poni-
am ci i nie szanuj. Myl tylko o mioci. Nie mog nawet zapamita tego
prostego sowa szacunek.
Rzeczywicie, spotkaem na swoich konferencjach kobiet, ktra po wysu-
chaniu prelekcji zapytaa: Jakie waciwie byo to kluczowe sowo?. Odpo-
wiedziaem: Szacunek. Ach, tak, no rzeczywicie odrzeka.
Na szczcie jest wiele on, ktre ucz si i stosuj sowo szacunek. Jedna
ona nich odkrya, e jej m ma romans i jej szacunek do niego znacznie
zmala. Wrci jednak do Chrystusa, pogodzili si. Teraz wzrasta jego ducho-
wa pozycja w rodzinie, za ona stara si by najlepsz on na wiecie. Maj
dug drog do przebycia, ale robi postpy. Oto, co pisze ta kobieta:
atwiej mi szanow a ma ze wzgldu na posuszestwo Bogu ni konieczno, poniew a
on zachow uje si w sposb godny szacunku. Dzikuje za pomoc, dziki ktrej zrozumia-
am, jak delikatne moe by mskie ego. Nigdy nie uwiadamiaam sobie, jak jego samo-
ocena jako ma i czow ieka jest uzaleniona od mojego szacunku. Mam te sow a w pa-
mici, kiedy konflikt wisi w pow ietrzu. Kilka razy dziki ogromnemu wysikow i rozmaw iania
z szacunkiem, a nie podania za gosem emocji, byam w stanie uchroni nas od zranie-
nia i zapobiec przykrym sow om.
Oto list od ma, ktry poczyni due postpy, gdy wszed w Krg Wyna-
gradzania:
Doskonale wiem, e czsto odczytuj jej reakcje i czyny w niew aciw y sposb. Nie obra-
am si, kiedy ona nie zachow uje si tak, jak uwaam, e pow inna. Lepiej wychodzi mi tu-
maczenie sobie, dlaczego tak robi. Zdecydow anie rzadziej si kcimy. Przed konferencj
bylimy nieszczliw i. Gdy kocham j mocniej, ona okazuje mi wicej przyjani. Cigle jed-
nak nie zrozumiaa, jak rol odgryw aa w Bdnym Krgu, na ktrym zazwyczaj si za-
trzymyw alimy. Modl si, e przyjdzie to z czasem. Zdaje si, e utkna na tym, jak si
czuje. Staram si jej pomc, aby zrozumiaa moje uczucia, ale przyzwyczajenie do myli,
e to mczyzna jest zaw sze winny konfliktom, bdzie trudne do przezwycienia.
Jasne jest, e to, o czym mwiem do tej pory, wymaga ogromnej dojrzaoci
duchowej. Moecie powiedzie: Nie doszedem jeszcze tak daleko. Nie je-
stem taki silny. Jednak Jezus jest, i moe pomc. W Ewangelii w. Jana w
rozdziale smym, Jezus prowadzi oywion dyskusj z uczonymi w Pimie i
faryzeuszami, prbujc pomc im zrozumie, kim jest i dlaczego powinni Go
naladowa. Kiedy kto z tumu zdaje si Mu wierzy (zob. werset 30), Jezus
odpowiada: Jeeli bdziecie trwa w nauce Mojej, bdziecie prawdziwie mo-
imi uczniami i poznacie prawd, a prawda was wyzwoli (wersety 3132).
Pojawiaj si gosy protestu. ydzi nie zrozumieli tych sw. W kocu s po-
tomkami Abrahama i nigdy nie byli niczyimi niewolnikami. Co Jezus rozumie
przez sowo wyzwolenie? Jezus odpowiada: Zaprawd, zaprawd, powiadam
wam: Kady, kto popenia grzech, jest niewolnikiem grzechu. Jeeli wic Syn
was wyzwoli, wwczas bdziecie rzeczywicie wolni (J 8, 3436).
Co jednak sowa Jezusa dotyczce wolnoci maj Jest za rzecz wiadom,
wsplnego z tob i twoim maestwem? Wiele. jakie uczynki rodz si z cia-
Kiedy Jezus mwi: Bdziecie rzeczywicie wolni, a: nienaw i, niezgoda, roz-
nie ma na myli jakiej wolnoci politycznej, ale amy (Ga 5, 1920).
Inna kobieta z synem (21 lat) i crk (11 lat) pragnie przekazywa przesa-
nie Mioci i Szacunku, poniewa, jak pisze:
Nauczyam moje dzieci braku szacunku wobec ojca, ale teraz mog to napraw i, szanujc
go bez wzgldu na wszystko Prosiam Boga, ma i moje dzieci o przebaczenie tego
grzechu.
Napywaj do nas kolejne listy od par, ktre chc odzyska maonka Bo-
ym sposobem. Jeden przyszed od trzydziestoczteroletniej kobiety sukcesu,
ktra czua si uwiziona midzy powszechnym przekonaniem na temat sza-
cunku dla mczyzn a Boskim planem. Kiedy przeczytaa nasze materiay, nie
moga si od nich oderwa. Powiedziaa: W kocu poczuam, e odzyskuj
wolno i poznaj prawd w bardzo bezporedni sposb. To takie proste.
Inna kobieta pisaa, e staraa si przeprowadzi zmiany w swoim yciu,
zgodnie z sugesti ma, ale kiedy usyszaa nasz pyt:
Zaczam robi co innego. Zmieniam swoje podejcie. Zmieniem ton gosu i wyraz
twarzy. Modlitwy w stylu pobogosaw mi i zmie go zastpiam sow ami zmie mnie i
mu bogosaw. Dziki now emu spojrzeniu na wiat obudzia si we mnie namitno do
ma, ktrej do tej pory nie zaznaam, i zaczam traktow a go inaczej. Ju widz owoce
tych zmian.
Ta ona jest jedn z wielu, ktre zrobiy istotny krok ku dojrzaoci i ktry
ty te bdziesz musiaa zrobi. Jeli si na to zdobdziesz, pamitaj, e bdzie
to czas prby, bo twoje maestwo jest cigym sprawdzianem twojego po-
wiecenia dla Boga. Niektrzy obawiaj si tej konfrontacji myl, e Bg
moe by zoliwy lub w jaki sposb zwodniczy. Naley zrozumie jedn
wan rzecz. On ci nie sprawdza, eby udowodni, jaki jeste gupi, nie-
szczery i grzeszny, ale eby ci pokaza, e potrafisz, a kiedy odniesiesz suk-
ces, wzronie twoja wewntrzna wolno (zob. J 1, 212). Nie bj si Boskie-
go testu: gdy tylko pokaesz Mu, e chcesz si zmieni, On przeprowadzi ci
ku nowemu sposobowi mylenia.
Teraz oczami duszy popatrz w przyszo. Sprbuj sobie wyobrazi, kiedy i
gdzie czeka ci kolejny sprawdzian. Co twj maonek moe powiedzie lub
zrobi, by ci sprawdzi? Kiedy to si stanie, Bg przemwi delikatnie i a-
godnie. Pomoe ci i ci wzmocni. Teraz jest czas na zmian. Zrb to teraz i
nigdy nie ogldaj si za siebie!
Podsumowanie
Rowy i niebieski
daj bosk purpur
Mimo e wiem, e nasze maestwo nigdy nie byo szczliw e, zdecydow aam si w nim
zosta Mj m twierdzi, e powici si dla naszego maestwa i jest gotow y na
wszystko.
Oboje zbyt mocno jestemy zwizani z Chrystusem, eby si rozw ie. Przeszlimy przez
wiele kryzysw. Mj m jest lekarzem, a ja dyplomow an pielgniark, wic nasze ma-
estwo jest medyczne a te czsto si rozstaj. Mamy niepenosprawne dziecko co
take rwna si wysokiemu prawdopodobiestwu rozw odu. Jestemy cakow icie oddani Je-
zusow i i naszemu zwizkow i, jednak nie ma ju w nas wielkiego uczucia. Pew ien doradca
maeski nazwa nas makabryczn dwjk. Teraz jestemy dziadkami dwjki dzieci wy-
magajcych specjalnej troski, co wyw ouje jeszcze wikszy stres. W zwizku z tym brali-
my udzia w wielu spotkaniach powiconych rozw izyw aniu maeskich problemw, ale
adne z nich nie pomogo nam tak jak Wasze proste przesanie inspirow ane wersetem 5,
33 z Listu do Efezjan. Po raz pierwszy w yciu mog z nim rozmaw ia Staramy si ko-
cha i okazyw a sobie przyja przez te ostatnie wsplne lata, ktre nam jeszcze zostay.
Ponownie znalelimy drog do Mioci i Szacunku.
Ostatnie dwa lata maestwa byy najsmutniejsze w caym moim yciu... Bagaam Boga,
by mnie od tego uwolni, ale jestem oddana swoim lubom i wiem, e On nie chce, ebym
odesza.
Chyba nie mona napisa lepszego podsumowania ni to. Kade nasze sta-
ranie, by naucza, dzieli si czy potgowa Mio i Szacunek, jest jak rado-
sny dwik rozlegajcy si w niebiosach.
Modlitwa zawierzenia
Drogi Ojcze,
potrzebuj Ci. Nie potrafi kocha i szanowa idealnie, ale wiem, e syszysz
moje woanie o pomoc. Wybacz mi chwile, kiedy nie okazywaem mioci ani
szacunku. Otwieram przed Tob me serce. Ojcze, nie bd si lka, nie oka-
zoci wobec Ciebie ani mojego partnera. Widz siebie i mego wspma-
onka w nowym wietle i wybaczam mu. Doceniam go jako osob odmienn
ode mnie, nie twierdz, e nie ma racji. Panie, wypenij me serce mioci i
oddaniem dla Ciebie, bo przecie chodzi o Ciebie i o mnie, a nie o mnie i mo-
jego partnera. Dzikuj Ci za to owiecenie. Moj najwiksz nagrod jest
dba o zwizek dla Ciebie. Przygotuj mnie na chwile nieporozumie. Szcze-
glnie prosz Ci, eby wla w moje serce mio i szacunek w chwilach, gdy
czuj si niekochany i nieszanowany. Nie sztuka okazywa je, gdy wszystko
jest w porzdku. Wierz, e syszysz mnie teraz. Czekam na Twoj odpo-
wied. Mam w sercu to, co Ty masz w swoim sercu. Z gry dzikuj za pomoc
w zrobieniu kolejnego kroku. Wierz, e mnie wynagrodzisz, i wierz, e do-
ciera to do Twego serca, bo robi to dla Ciebie. Wszystko jest midzy Tob a
mn. Moja wiara jest szczera.
Czy to, co mam zamiar powiedzie lub zrobi, ona odbierze jako brak
uczu?
Czy to, co mam zamiar powiedzie lub zrobi, on odbierze jako brak szacun-
ku?
Zapamitaj:
Dla on: nigdy nie mw: Nie kochasz mnie. Zamiast tego powiedz: Odebra-
am to jako osabienie twojego uczucia. Czy zrobiam co, co w twoich oczach
byo oznak braku szacunku?. Jeeli on odpowie tak, powiedz: Przepra-
szam, e nie okazywaam szacunku. Wybaczysz mi? Jak mogabym to napra-
wi?.
Dla mw: Nigdy nie mw: Lekcewaysz mnie i nie szanujesz. Zamiast tego
powiedz: Odebraem to jako lekcewaenie z twojej strony. Czy zrobiem co,
co wydawao ci si brakiem uczu?. Jeeli odpowie tak, powiedz: Przepra-
szam, e nie okazywaem mioci. Jak mog to naprawi?
Tematy tabu:
Dotyczce mnie:
Jako ona, czy zaniedbuj moliwo bycia rdem siy yciowej swojego
ma, nie zaspokajajc jego potrzeby szacunku?
Jako m, czy zaniedbuj moliwo bycia rdem siy yciowej mojej
ony, nie zaspokajajc jej potrzeby mioci?
Czy mwi: Nie ma mowy, ebym zacza go szanowa, dopki on nie
okae mi mioci?
Czy mwi: Nie ma mowy, ebym zacz j kocha, dopki ona mnie nie
zacznie szanowa?
Czy kiedy czuj si niekochana, szybko stwierdzam, e to mj m nie oka-
zuje mi uczu?
Czy kiedy czuj si nieszanowany, szybko stwierdzam, e to moja ona
mnie nie szanuje?
Dotyczce Boga:
Nie moesz liczy na to, e twoje potrzeby zostan spenione czy to mio-
ci, czy szacunku jeeli sam powstrzymasz si od spenienia potrzeb partne-
ra. Kiedy jednak starasz si spenia potrzeby partnera, co si dzieje wtedy,
gdy Twoje potrzeby nie s zaspokajane? Czy Krg Oywienia musi stan w
miejscu, kiedy zaczyna si krci Bdny Krg? Czy masz pozosta niemy,
czekajc, a Twj partner zauway, jak upade na duchu, i zrozumie, co jest
nie tak? Jedn z podstawowych umiejtnoci, ktrej staraem si nauczy w
tej ksice, jest komunikowanie swoich potrzeb. Oto kilka komunikatorw
potrzeb, ktre mowie i ony mog wykorzysta, eby przekaza sobie, jak
si czuj.
1 Sdz, e naley dokona rozrnienia midzy teologi a teori. Moja teologia biblijna oparta na Li-
cie do Efezjan 5, 33 jest prosta: nakazem dla ma jest bezwarunkowo kocha on, dla ony za
bezwarunkowo szanowa ma. Tak jest napisane i kropka. O Poczeniu Mioci i Szacunku (moja
teoria) mona wywnioskowa z wersetu 33. Jak dotd wszystkie pary, z ktrymi pracowaem, zdawa-
y si tkwi w mniejszym lub wikszym stopniu w Bdnym Krgu. List do Efezjan 5, 33 dowodzi, e
ona potrzebuje mioci, a m potrzebuje szacunku i kiedy te potrzeby nie s zaspokajane, w pew-
nym momencie maonkowie zaczynaj reagowa. Zgodnie z moj teori ona zazwyczaj dziaa w
sposb, ktry wydaje si mowi oznak braku szacunku (mimo nakazu szacunku). Natomiast m
reaguje w sposb odbierany przez maonk jako wyraz braku mioci (mimo nakazu kochania).
1 John Gottam, Why Marriage Succeed or Fail, New York, Simon & Schuster, 1994, s. 61.
2 W Licie do Efezjan (5, 33) Pawe uywa greckiego sowa agape oznaczajcego mio w trybie rozka-
zujcym, a sowo szacunek (phobetai) w tym uyciu staje si w rzeczywistoci nakazem. Oba sowa
pojawiaj si w tym fragmencie jako nakaz. Dlatego w amerykaskim tumaczeniu Biblii (New Inter-
national Version NIV) wykorzystano sowo musie, by odda sens wyrae (A.T. Robertson (red.),
A Grammar of the Greek New Testament in the Light of Historical Research, New York, Hodder, 1923, s.
994).
Rozdzia 3: Dlaczego ona nie chce szanow a; dlaczego on nie chce kocha
1 NIV tumaczy greckie sowo hina jako musie, aby nie pozostawia wtpliwoci, e jest to nakaz
pyncy od Boga.
2 Kiedy odnosz si od ruchu feministycznego, cytuj bardziej radykalne fragmenty. Feminizm przy-
nis wiele pozytywnych zmian dla kobiet. To, co mnie bardzo niepokoi, to fakt, e dua cz ruchu
feministycznego promuje negatywny, obraliwy stosunek do mczyzn, tylko i wycznie dlatego e
s mczyznami. Jako naladowca Chrystusa uwaam, e i kobieta, i mczyzna zostali stworzeni na
obraz i podobiestwo Boga, a wszelkie Boskie stworzenie naley kocha i szanowa. Mimo e m-
czyni i kobiety s grzeszni, Bg pragnie, aby kada dusza moga dowiadczy Jego mioci i chway
(najwyszy szacunek!). Poniajcy stosunek do mczyzn tylko dlatego, e s mczyznami, oznacza
traktowanie z gry synw, braci, wujkw, dziadkw, ojcw, mw i przyjaci, w sposb, w ktry
Bg tego nie robi.
3 Dane z profesjonalnych bada cytowane s w ksice Shaunti Feldhahn, Tylko dla kobiet. Przewodnik
po tym, co kryje si w duszy mczyzny, Wydawnictwo Esprit, Krakw 2007. Badania wykonane zosta-
y na zlecenie Shaunti Feldhahn przez Decision Analysts Inc. i zestawione przez Analytic Focus.
Shaunti Feldhahn jest autork bestsellerw, posiada dyplom Uniwersytetu Harvarda z dyplomacji
midzynarodowej, jest analitykiem finansowym w Federalnym Banku Rezerw w Nowym Jorku i pisze
na tematy kobiece w tygodniku Atlanta Journal-Constitution. Decision Analyst Inc., z siedzib w
Dallas, w Teksasie, jest jedn z najbardziej uznanych firm analitycznych na rynku. Analytic Focus,
odrbna firma zarzdzana przez Chucka Cowena, byego Naczelnego Planowania Bada Opinii w
Biurze Spisu Ludnoci Stanw Zjednoczonych, ma siedzib w Alabamie. Aby uzyska wicej informa-
cji, odwied stron internetow: www.analyticfocus.com.
Rozdzia 4: To, czego mczyni najbardziej si boj, moe napdza Bdny Krg
1 Dane z profesjonalnych bada cytowane przez Shaunti Feldhahn w ksice Tylko dla kobiet. Badania
wykonane zostay na zlecenie Shaunti Feldhahn przez Decision Analysts Inc. i zestawione przez Ana-
lytic Focus.
2 Gottman, Why Marriages Succeed or Fail, s.152
3 Ibidem
1 Aby wzbogaci dyskusj o rnicach midzy wewntrznym podziaem mczyzn a integracj kobiet,
zob. Stephen B. Clark, Man and Women in Christ (Ann Arbor, Servant Books, 1980). W swoich do-
gbnych badaniach nad rnicami midzy kobiet i mczyzn Clark odnosi si do teorii dwch spe-
cjalistw w okrelaniu wzoru cech mczyzn i kobiet: Dietrich von Hildebrand, Man and Woman, Chi-
cago, Henry Regnery, 1965 i Edith Stein, The Writings of Edith Stein, Londyn, Peter Owen, 1956. Clark
pisze: Oboje, von Hildebrand i Stein, twierdz, e kobiety i mczyni rni si co do sposobu, w
jaki funkcjonuj ich umysy, emocje i ciaa. Emocje, umys i ciao kobiety tworzy bardziej zintegro-
wan jedno ni u mczyzny. Ona podejmuje decyzje, dziaania i zwizki jako caa osoba pocze-
nie uczu, umysu i ciaa. Natomiast emocje, umys i ciao mczyzny s bardziej zrnicowane.
Jemu atwiej jest poukada fragmenty osobowoci, traktujc je jako aspekty swojej tosamoci, ktre
moe czasami ignorowa.
Rozdzia 12: (Peacemaking) Pojednanie ona chce, eby pow iedzia przepraszam
1 Izajasz 54, 6: w tym fragmencie baganie Judy na wygnaniu jest porwnane z alem porzuconej ony,
pogronej w aobie duchowej i odrzuconej przez ma.
2 Zob. William Barclay, The Daily Study Bible, The Letters to the Corinthians, Edinburgh, The St. Andrew
Press, 1965, s. 67.
3 Mateusz 19, 16: Jezus odpowiada na pytanie faryzeuszy: Czy mczyzna moe oddali on z jakie-
gokolwiek powodu? (zob. werset 3). Zamiast przyjmowa stanowisko rabinw, czy to liberalne, czy
konserwatywne, Jezus skupia si na Ksidze Rodzaju 2, 2324 i pojciu jednego ciaa. Maestwo
powinno by najgbsz duchow i fizyczn jednoci. Zob. Charles E. Ryrie, The Ryrie Study Bible,
Chicago, Moody, 1976, s. 1478.
1 W 1 Licie do Koryntian 7, 2538 Pawe przekazuje mdro, ktra, jak przyznaje, nie jest bezpo-
rednim nakazem Jezusa z Ewangelii. Poniewa uwaa, e nie ma wiele czasu, aby pozyska ludzi
dla Chrystusa, wola, aby chrzecijanie nie zawierali maestw i dziki temu lepiej wykonywali za-
danie powierzone przez Pana. w. Pawe nie umniejsza roli maestwa, stwierdza jedynie prosty
fakt: kiedy ludzie dobrej woli pobieraj si, s zaabsorbowani zadowalaniem samych siebie. w. Pa-
we zdaje sobie spraw, e maestwa nadal mog suy Panu.
2 Kochajca ona wezwana jest do wybaczania pewnych bdw i poraek ma, poniewa mio za-
krywa wiele grzechw (1 P 4, 8). Natomiast m rozwaa sowa i czyny ony, ktre mog wydawa
si oznak braku szacunku, poniewa mdry czowiek wybacza zniewag (Prz 12, 16).
Rozdzia 16: (Conquest) Zdobyw anie doce jego pragnienie, by pracow a i osiga
1 Charles F. Pfeiffer, red. The Wycliffe Bible Commentary, Chicago, Moody, 1987, s. 5.
2 W swojej ksice The Essential Difference: The Truth about the Male and Female Brain Simon Baron-Co-
hen przedstawia rezultaty swoich dwudziestoletnich bada na temat rnic midzy pciami. Odkry-
wa, e kobieta ma wrodzon zdolno do okazywania empatii, podczas gdy mzg mczyzny jest za-
projektowany do rozumienia i budowania systemw. Baron-Cohen rozwin t teori, analizujc ro-
dzaje impulsw, na jakie reaguj dzieci. Dziewczynki lepiej reagoway na twarze, a chopcy na ru-
chome zabawki, tzw. mobile. Recenzj ksiki Barona-Cohena mona znale w artykule His and Hers
autorstwa Carolyn See, opublikowanym w Washington Post 5 padziernik 2003.
3 Talcott Parson i Robert F.Bales w dyskusji na temat socjologicznych aspektw rodziny utrzymuj, e
modelowa rodzina skada si z dwjki dorosych partnerw (ma i ony) yjcych razem z dziemi.
Rola ony zazwyczaj sprowadza si do zada wewntrznych, natomiast ma do zewntrznych. Au-
torzy opisuj je jako orientacje ekspresyjne lub instrumentalne (zob. Talcott Parson i Robert F. Bales,
Family, Socialization and Interaction Process, Glencore Ill., Free Press, 1955). Mimo e inni badacze
proponuj wiele odmiennych modeli, wci pozostaje on aktualny! Uwaam, e trafnie przedstawia
prawdziw natur i potrzeby kobiet i mczyzn. Oglnie rzecz biorc, kobiety s w wikszym stopniu
skoncentrowane na stosunkach panujcych w rodzinie, wyraajc cuda mioci. Cho we wspcze-
snej kulturze kariera jest dla kobiety wana, cigle zajmuje drugie miejsce, jeeli kobieta chce mie
dzieci. Robienie kariery jest dla kobiety wolnym wyborem, tymczasem mczyzna czuje si zobowi-
zany do pracy poza domem, w terenie.
1 Zob. Donald G. Bloesch, Is the Bible Sexist?, Wetchester Ill., Crossway, 1982, s. 3637. Autor wskazuje,
e w adnym fragmencie Biblii nie zachca si do wykorzystywania kobiet, za to podkrela si po-
trzeb opiekowania si nimi i chronienia ich. Niektre feministki nazywaj to patronatem, tymcza-
sem powaanie dla kobiet jest czci mskiej natury, podobnie jak pewna zaleno od mczyzn
jest istot kobiecoci.
2 Z Family News from Dr. James Dobson (Wieci rodzinne od dr. J. Dobsona), luty 1995. Dr Dobson
przedstawia tu histori opowiedzian przez dr. E.V. Hilla w audycji radiowej Focus on the Family,
E.V. Hill on the Death of His Wife.
3 Zob. Deborah Tannen, You Just Dont Understand Women and Men in Conversation, New York, Ballan-
tine, 1991, s. 2425. Prowadzc badania do swojej ksiki, Tannen zauwaya, e jej m postrzega
wiat tak jak wikszo mczyzn; jako jednostka w hierarchicznym porzdku spoecznym, w ktrym
znajdowa si o stopie wyej bd niej. W tym wiecie ludzie prbuj broni si, by inni nie
zrzucili ich z aktualnego miejsca w hierarchii.
Rozdzia 18: Authority (przew odnictwo) doce jego pragnienie, by suy i przew odzi
1 Zob. Wayne Grudem, Systematic Theology: An Introduction to Biblical Doctrine, Grand Rapids, Zonde-
rvan, 1994, s. 465466.
2 Trzeba mie wiadomo pewnych gosw kulturowych. Niektrzy twierdz, e podporzdkowanie
si nigdy nie wzmocnio adnych instytucji poza niewolnictwem. Inni gosz, e podporzdkowanie
si miao zastosowanie tylko w I w. n.e., co zreszt jest czstym komentarzem tych, ktrzy nie zga-
dzaj si z nauk Nowego Testamentu. Wszystkim nam wyszoby na dobre przestrzeganie Pisma:
Jest bowiem wielu krnbrnych, gadatliwych i zwodzicieli Trzeba im zamkn usta, gdy cae
domy skcaj, nauczajc, czego nie naley, dla ndznego zysku (List do Tytusa 1, 1011).
Rozdzia 19: (Insight) Wnikliw o doce jego pragnienie analizow ania i doradzania
1 Oparte na opowiadaniu Jo Berryego pt. Beloved Unbeliver, Grand Rapids, Zondervan, 1981.
Rozdzia 20: Relationship (Zwizek) doce jego pragnienie zwizku opartego na partnerstwie
1 Zob. Deborah Tennen, Gender and Discourse, New York, Oxford University Press, 1994, s. 96.
Rozdzia 21: (Sex uality) Seksualno doce jego pragnienie seksualnej bliskoci
1 Zob. Charles C. Ryrie, The Ryrie Study Bible, Chicago, Moody, 1976, s. 944. Mdry nauczyciel, ktry
napisa wers 5, 19 Ksigi Przysw, to prawdopodobnie krl Salomon, ktry uchodzi za autora 3000
przysw i ponad 1000 pieni (zob. 1 Ksiga Krlewska 4, 35). Przypisuje mu si autorstwo wielu tek-
stw z Ksigi Psalmw, midzy innymi rozdziaw 19. Niestety, Salomon mia 700 on i 300 konku-
bin, a wikszo z nich wzorowaa si na kobietach spoza Izraela, ktre zamkny swe serca na Boga
(zob. 1 Ksiga Krlewska 11, 1-8). Krl Salomon nie mg si zastosowa do wasnej rady dotyczcej
seksu, co jednak nie podwaa spisanej przez niego mdroci natchnionej przez Boga.
1 Powiedzie, e wstpienie do nieba bdzie dla nas przytaczajce, byoby duym niedomwieniem.
Czymkolwiek jest dla Ciebie ekstaz, pomn to milion razy przez nieskoczono. Aby dowiedzie
si, chociaby w niewielkiej czci, czym jest Raj i co to znaczy obcowa z Bogiem w Niebie na wie-
ki, zob. List do Rzymian 8, 17, 30; 1 List do Koryntian 13, 12; 2 List do Koryntian 12, 4; List do Fili-
pian 3, 21; 2 List do Tesaloniczan 4, 17; List do Hebrajczykw 10,14; 1 List w. Jana 3, 2; Apokalipsa
w. Jana 2, 7; 21, 4.
1 W tym rozdziale w. Piotr (1 List w. Piotra 2, 133, 7) przedstawia jasny zarys, ktry podsumowuje
w wersie 3, 8. Mona go zauway dziki powracajcej kilkakrotnie frazie poddaj si wadzy (1 List
w. Piotra 2, 13; 2, 18; 3, 1). Zwr uwag na kolejne powtrzenie, ktrego uywa w odniesieniu do
mw i on, mianowicie, tak samo (1 List w. Piotra 3, 1.7). Mona uzna, e cztery gwne punk-
ty jego schematu to: obywatele, niewolnicy, mowie i ony. Kada z tych grup powinna si podpo-
rzdkowa. Wedug Piotra najwspanialszym dowodem poddania si jest Mio i Szacunek! Jak lu-
dzie wolni postpujcie Wszystkich szanujcie, braci miujcie, Boga si bjcie, czcijcie krla! (1 List
w. Piotra 2, 1617). Innymi sowy, ona, ktra jest wewntrznie wolna, poddaje si, szanujc ma
(3, 2). Analogicznie, m, ktry jest wewntrznie wolny, poddaje si, kochajc on to znaczy, e
yje z ni w zrozumieniu i traktuje jak rwn sobie.
2 Zob. Ryrie, The Ryrie Study Bible.
3 Ibidem, s. 1338.
* Here Comes the Bride pie grana i piewana na amerykaskich lubach tak jak u nas Marsz Mendels-
sohna (przyp. tum.).