Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s.

58-69

Aya ALPER AKAY1

RESMDE DOKU KULLANIMI

zet
20.yy sanatnda sanatnn kiilii arlkl olarak n plana kmaktadr.
Sanat bireysellik - znellik duygusunu sanat eserinin en nemli esi olarak
ortaya koymutur. Sanatnn bireysel olarak var olmaya alt noktada,
teknolojinin de iin iine girmesiyle birlikte sanat ister istemez teknolojinin
olanaklarndan yararlanmaya balar. Dz bir tuval yzeyi kullanmak yerine
yzeyin zerinde boya veya farkl malzemelerle dokunsal durular yakalar ve
bylelikle znelliini vurgular.
Sanatnn boya dnda deiik malzeme ve teknik kullanarak eser
oluturulmas sanatta yeni bir ey deildir. 1912 ylnda Pablo Picasso kat zerine
gazete yaptrarak ilk kolaj almay yapm, daha sonra kbist sanatlar
tarafndan iskambil kad, pipo, kuma paralar gibi malzemeler kullanlarak
kolaj almalar devam ettirilmitir. Max Ernst ve Kurt Schwittersin yapm
olduu montaj almalar gnmz sanatlarna farkl malzeme kullanmn ve
ilgin asamblaj ve kolaj almalarn yapma yolunu da amtr.
Tuval yzeyinde asamblaj kolaj ile balayan bu serven gnmzde bir
ok malzemenin kullanmna frsat verir ve bir ok sanatsal akm/duru iinde
yerini alr. Ressam kimi zaman boya katmanlarn, zamk, tutkal bazen mum, cam,
kum vb. eitli malzemeleri tuval yzeyine yaptrarak, dikerek veya kazyarak bir
ok teknikle ok deiik etkiler yakalar. Bu etkiler seyirci ile arasnda bir eit
dokunsallk oluturur. Bu balamda ele alnm olan bu almada doku hakknda
bilgi verilerek resim sanatnda dokunun snflandrlmas yaplm ve bu
snflandrma altnda nl ressam ve almalarndan rnekler verilmitir.
Anahtar kelimeler: Resim, Doku, Resimde Doku

1
Yrd.Do.Dr.,Atatrk niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Resim Blm.,ayca.alper@atauni.edu.tr
 Resimde Doku Kullanm

TEXTURE USAGE IN PAINTING

Abstract
The identity of the artist mainly rises to prominence in twentieth century
art. The artist reveals individuality-subjectivity feeling as the most important
feature of the work of art. When the artist tries to exist individually, with the
coming of technology s/he starts to make use of the opportunities in technology
unavoidably. In spite of using a straight canvas surface, the artist catches tactual
stances with paint or different materials on the surface.
Producing a work of art by using different materials and technique apart
from paint by the artist is not a new thing. In 1912 Pablo Picasso made the first
collage work by pasting newspaper on paper, and then collage works were carried
on by using materials like playing cards, tobacco pipe, pieces of cloth by cubist
artists. Collage montage works by Max Ernst and Kurt Schwitters gave ideas the
contemporary artists about using different material using and making interesting
assemblage and collage works.
This adventure beginning with assemblage and collage on canvas allows
for using a lot of different materials and it is in many artistic trends and attitudes
nowadays. The painter catches different effects with many techniques by pasting,
sewing and scratching different materials like paint layers, glue, epoxy or candle,
glass, sand etc. These effects create a kind of touchingness between the painter and
audience. Within this context in this study the classification of texture in the art of
59
painting was done by giving information about texture and under this classification
some examples from famous painters and works were given.
Keywords: Painting, Texture, Texture in Painting

Resimde Doku
boyutlu nesnenin iki boyutlu yzeye aktarm srasnda farkl teknik ve metotlar
kullanan sanatlardan bazlar almalarnda doku kullanmlardr. Doku ifadenin gcn
kullanan, etkili ve aklda kalc bir yntemdir. Doku almalar kolaj asamblaj gibi farkl
malzemelerin yzeye monte edilmesiyle balar. Gnmzde kullanlan malzeme olabildiince
geni bir skalada yer alr. Doku szlk anlamna bakld zaman (grme ve dokunma duyular
ile kavranabilen, homojen yzeysel etki esi (Szen ve Tanyeli, 2014: 89) olarak karmza
kar. Bir baka tanm ise dokunarak ya da dokunu yanlsamas yaratarak deneyimlenen bir
malzemenin yzey niteliidir (Ocvirk, Stinson, Wigg, Bone ve Cayton, 2015: 167). Doku grsel
sanatlar iin, resimsel elemanlarla malzeme ve materyal ile gelien, duyular tatmin eden,
grntnn hassasiyetini artran, strktrel bir varlktr. Doku bir efekt olarak ister resim ister
grafik sanat yaptlarnda olsun, sanatnn zerinde durduu bir deerdir. Sanat konudan gelen
ve zel bir ilgiye muhta karakteristikler zerinde durmaya ve onlar yeniden organize etmeye
alr (Bigal, 1999: 272). Bu tanmlardan yola karak dokunun insann daha nceki edinmi
olduu bilginin dorultusunda beyinde nesne zerinde arm yaptran bir durum olduu
grne ulamak mmkndr. Resim sanatnda doku kullanan ressamlar dnemsel
zellikleriyle birlikte yapm olduklar almalarda doku kullanm vastasyla dokunma,

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
Aya Alper Akay

hissetme, hafzada kalma ve hazz yakalamaya almlardr.

Doku kullanmna baktmz zaman ilk olarak ele almamz gereken konunun sanatnn
almasn yaparken neden doku kullanmay tercih ettii ve dokunun ne olduu, sanat iin ne
anlama geldiidir.
Dokuyu gerek doku, taklit doku ve soyut doku olarak e ayrmak mmkndr. Gerek
doku, dokunma duyusuyla alglanabilen dokudur, genellikle nesnenin zelliini belirler. Taklit
doku, dokunma duyusuyla alglanamayan, gerekmi gibi alglanan dokudur. Soyut doku ise,
biimlerin znel kullanmyla yaplan dokudur. Sanat kendi slup ve sanat anlayna bal
olarak bu dokulardan birini seerek kullanmaya balar.
Gerek dokuyu arlkl olarak tuval zerinde uygulanm olan medyumlarda
hissedebiliriz fzen, pastel, kuru kalem, yal veya su bazl boyalarn yapsal zellikleri gerek
dokuyu alglamamzda bize k tutar. Sanat tarihinde boya katmanlarn kullanarak alma
yapan ressamlardan en belirgin olan Van Goghun almalarnda boya katmanlar arlkl
olarak almaya ekil vermitir.

60

Resim 1. Van Gogh, Wheat Field with Rovens , T.U.Y.B., 50.5X 103 cm,1890.
Bu almada ressam sert fra vurular ile kuvvetli bir davurum rnei vermitir. Yerin
ve gn zt renklerde olmasna ramen birlikte hareket ettii dinamik bir resimdir. Bu resimde
kullanlan kuzguni siyah yalnzl ve kimsesizlii anlatmaktadr (Beaujean, 2000: 88). Bu
tarzda ar boya katmanlarnn kullanld almalarda, bu katmanlara impasto ad
verilmektedir. Boya srnde kullanm olduu kaln tabakalar ressamn impasto doku
rneine kuvvetli bir rnektir.
Post empresyonist dnemden Paul Signacn almalar st ste kk fra
darbeleriyle oluturulmutur. zlenimci sanat akm iinde yer alan baz sanatlar
resimlerindeki nesneleri figrleri kk kk fra vurularyla, renkli mozaik tekniinde
olduu gibi yan yana getirerek dokulu bir grnm elde ettiler. (Tzcet, 1967: 42)

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
 Resimde Doku Kullanm

Resim 2. Paul Signac, The Papal Palace, Avignon. 73,5 x 92.5 cm, T..Y.B. 1900.
Bu almada kk fra vurularyla resmin btnne hakim olan bir doku
hissedilmektedir.

61

Resim 3. Pierre Soulages, Peinture, 296 x 165 cm, 2014.

Pier Soulagesin yapm olduu almalarda serbest biimli sanat akmna bal gl
bir soyut kompozisyon yaratacak biimde eklemlenen fra vurularnn yapay zgrlnde
resim kendini gstermektedir. Beyaz k parltsnn aksine siyah ktle resme antsallk ve
aklk kazandrmtr. Yzey boyann kabark izgiler halinde uygulanmas ile doku
kazanmtr (Alper Akay, 2012: 85).
Dokusuyla etkileyen Soulagesin resminde, madde farklarnn byk nemi vardr.
Boyay boya olduu iin sevdii, onu ezdii, yayd, hatta yer yer gizlenen bir rengi yeniden
ortaya karmak iin kopard hissedilir. Deien maddeleri severim maddelerin tuzaa
drd zaman der. (Ragon, 1987: 57).

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
Aya Alper Akay

Resim 4. Richard Serra, Out-of-Round serisinden bir rnek, 202 x 200 cm, Kat zerine boya
ubuu, 1999.
Sac levhalar kullanarak byk lekli almalar yapan Richard Serra Amerikal
minimalist heykeltra ve video sanatsdr. Sre sanat iinde yer almaktadr. Sanat 1971
ylndan sonra kat ve eitli teknikler kullanarak byk lekli izimler yapmtr. Mrekkep
kmr ve kat zerine mum boya ile yapt almalarda byk pigment bloklar oluturmu
ve yzeyde boya dokusu elde etmitir. Richard Serra 1964te talyada bulunduu srada
tand yoksul sanatla birlikte yeni malzemelere ve allmadk birleimlere ynelmitir. Sanat
bu balamada gerekletirdii kuaklardan oluan almasnda kauuk ve neon klarn
birlikte kullanmtr (Eczacba Sanat Ansiklopedisi, 2008: 1394).
62

Resim 5. Jean Dubuffet, The Cow with Subtle Nose, 88,9 x 116,2 cm, Tuval zerine
yal boya ve emaye, 1954.
Ragona (1987: 40) gre Dubuffet kendi sanat anlayn, En baya ve kolay bulunan,
en ise yaramaz olduklar iin bata akla gelmeyen sradan malzemeleri kullanmay hep ok
sevdim, hatta bu bende vazgeilmez bir kara tutku haline geldi. Sanatmn, aalanm
deerlere eski saygnlklarn geri verme olduunu ilan etmeyi seviyorum. eklinde ifade
etmektedir. Bu almada ressam vernikli boya ve ya kullanmtr. Boya ile oluturmu olduu
ar dokulu bir yzey vardr.
Dubuffet'nin lkedeki en sert deneyimi ve sanat eitiminin reddi bu resimde belirgindir.
Ar dokulu yzeyi, psikolojik tedavi tesislerinde bulunan hastalarn ocuksu masumiyetiyle
yorumlanan bir inei tasvir etmektedir. Tuvale snr tanmayan, vahi yaklam Dubuffetnin
resim peyzaj gelenekleri iinde tamamen eitimsiz grnen Brut Sanat diye adlandrd

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
 Resimde Doku Kullanm

kavramlarn rneidir. Resim bylelikle 'yksek sanat' kavramlarna aykr ve kltrel

ilerlemeden etkilenmeyen sanatsal saflk ynnden sanat yapmaya yaklar. Bir adm daha ileri
giderek, Dubuffet sanatla birlikte medeniyeti yeniden dorulama iine ynelik bir btn olarak
'kltrel' ve 'vahi' kavramlarnn nasl olacan nermektedir (www.wikiart.org/en/jean-
dubuffet/table-corail#supersized-artistPaintings-265124)
Dubuffet 1951de tuvalleri gerekten kesip bierek yeni zeminler zerinde yeniden bir
araya getirmeye balamtr. Ayn zamanda katlar ya da gazete katlar zerinde figrler izip
sonra bunlar kolaj iin kesip karmtr. On yl iinde odun paralarndan sngerlere, hibiri
sanat deeri tamayan ya da en azndan geleneksel olmayan materyallerden oluan imajlar
bir araya toplamtr. Dubuffet konunun tannmas konusunda algsal engeller yaratmak iin
bilerek yeni teknikler ve materyallerden yararlanmtr. Bylece figr ortaya kt zaman bir
kefin artc tazeliine sahiptir. Tpk ada olduu gibi. (Fineberg, 2014: 130)
Taklit doku adndan da anlalaca zere gerek gibi hissedilen fakat gerek olmayan
dokulardr. Taklit doku, genellikle fotorafik detaylar kullanlp nesnenin gerekliine ikna
edici, gz aldatmacas yapmaya alan Trompo loeil resimleri ile ilikilendirilmektedir
(Ocvirk, Stinson, Wigg, Bone ve Cayton, 2015: 171). Yzeyde farkl malzeme kullanlmadan
yaplm olan taklit doku almalarnda kullanlan doku, tasvir edilen nesnenin dokusunun
birebir kopyasdr. Taklit dokular resim alannda ok yaygndr. Doada yzeysel karakterin
yaratt aydnlk ve karanlk kalplarn, itenlikle ve zenle kopyasn gerektirir. Dokunun bu
tr, akademik bir ilemdir. Fakat sanatnn yaratma gc, akademik kopyacl krabilir ve
uygulamada ok duygusal hatrlamalara gidilebilir. (http://www.tamsanat.net/atolye/tasarim-
atolyesi/ilkeler-elemanlar.php?post=173) 63

Resim 6. Luciano Ventrone, Dilemma, Bez zerine yal boya, 60 x 60 cm, 2009.
Fotogereki ressam Ventronenin almalarnda nesnenin dokusunu oluturmada
yzey karakterlerini betimleme ustal dikkat eker. Sanat akademik eitim alm ve arlkl
olarak natrmort almalar yapmaktadr.
Soyut doku, sanat tarafndan doal olarak var olann baka bir ekilde kullanm ya da
yapay olarak retilen dokudur. Bir ok sanat dokular yeniden retmeye almak ya da
birebir kopyalamak yerine onlar soyutlamay tercih eder. Soyut doku genellikle orijinaline dair
ipular tar ama sanatnn belirli ihtiyalarna uygun olacak ekilde mdahaleye

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
Aya Alper Akay

uramlardr. Sonu genellikle orijinal rnt ya da tasarm vurgulayan sadeletirilmi bir

versiyondur. (Ocvirk, Stinson, Wigg, Bone ve Cayton, 2015: 173).

Resim 7. Albert Burri, Composizione (Composition), 86 x 100,4 cm, Siyak kuma zerine
uval, iplik, sentetik polimer boya, varak ve PVA 1953.
Albert Burri, eitli geleneksel olmayan malzemelerle alm, hatta renklendiricilerine
katran, paavralar ve canl kfler bile katmtr. En ok bilinen almalar ellili yllarn uval
bezinden yaplm uvallardr. Pek ok uval bezi resimlerinde yanan krmz, kanl yaray
artrmaktadr. Burrinin bu dnyevi materyalleri ekspresif maniplasyonu, resimdeki
vurguyu temsilden objenin kendisinin fiziksel gerekliine kaydrr (Fineberg, 2014; Ruhrberg,
2000). Burri tuval zerine yrtm olduu bezleri paavralar yaptrm, dikmi, germitir. Bu
basit malzemelerin zerindeki irili ufakl delikler ve yamalar, tpk boyayla yaplan biimler
halinde plastik anlamlar kazandrmaktadr (Eti, 1971: 85). Burrinin tahta nesnelerle resim 64
yaparken tahta akarak kapatlan dnyann kanlmaz olduu izlenimi (sanat byle bir yorum
almad halde) ortaya kmtr. Takip eden nesil sanatlar iin ufuk acl kantlanm olan
unsur, Burrinin yapsalc biim ve biimin ykc znmesi arasndaki sanatnda zellikle
merak uyandran diyalektiktir. (Ruhrberg, 2000: 260).
Burrinin soyut dokunun arlkl olarak gzlemlendii almalarnda, boyann tutkal
gibi baka malzemelerle kartrlarak srlmesiyle kaln, tabakal doku yzeyleri meydana
getirildii grlmektedir. Sanatnn daha sonraki almalarda bir dnem askeri doktorluk
mesleinden ve daha sonrasnda tutuklanarak esir kampnda bulunduu dnemden elinde
bulunan uval malzemesini kullanarak tuvalde uygulad soyut doku rnekleri bize doku
uygularken sanat mant dorultusunda zengin bir grsel ve almlama boyutunu sunmaktadr.

Resim 8. Julian Schnabel, The Walk Home, Oil, Plates, Copper, Bronze, Fiberglass, Bondo On
Wood, 112 x 232 cm, 1985,

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
 Resimde Doku Kullanm

Julian Schnabel ABDli ressam, heykel ve bask sanatsdr. Renk dokular kullanm
olan sanat estetik renk uyumu ve planlanmam bir kompozisyon dengesi ile ilgilenmitir. The
Walk Home gibi resimlerinde krk porselen paralar yada farkl nesneler yaptrarak
boyutlu bir kabartma etkisi yaratmtr (Eczacba Sanat Ansiklopedisi, 2008: 1377). Schnabel
1983te, benim tm grntlerim resmetme nosyonunun emrindedir. diye ilan etmitir. nemli
olan ey neyin resmedildii deil nasl resmedildiidir. Fakat baka bir aklamasnda resmin
sadece kendisiyle ilgili olduunu dnenlere bunun tam tersi olduunu sylemitir. Resmin
somut varlnn sizin bakmakta olduunuz grntden tamamen farkl bir yz olabilen bir
armlar dnyasn antrmamas mmkn deildir. (Fineberg, 2014: 430).

Resim 9. Julian Schnabel, Portrait Of Olatz, Oil on Plates Mounted to Wood, 84 x 55; 1993 65
1980lerde Tanrnn resmini yaparak ve dnyann en byk ressam olacan
syleyerek resimler yapan, olaanst bir ticari baar kazanan Julian Schnabel, dev boyutlu ve
zerine krk tabaklar yaptrlm resimleriyle nlenmitir (Giderer, 2003: 165). Soyut dokuyu
kullanan sanat betimledii tasviri yaparken bazen bir nesnenin soyutlanmasn kullanm
bazen de olmayan bir biimi kullanarak dokuyu oluturmutur.

Resim 10. Mark Tobey, Fata Morgana, Gri karton zerine tempera, 37,5x56,3cm,
1944.
Amerikal Mark Tobey, uzak dounun dou yazsnn karakterini incelemitir. te
Tobey, i dnyasn ortaya koymakta bu ok zengin kayna kullanarak girift bir doku dzeni
kurmutur. Sanat kritikleri, sanatnn serbest fra vurularyla rd hemen hemen tek renkli
doku dzenleri iin Beyaz Yaz deyimini kullanmaktadr. (Eti, 1971: 56). Yine boyalar

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
Aya Alper Akay

yzeyde aktma teknii ile kullanan Jackson Pollock da almalarnda doal dokular
oluturmaktadr.
Tobeyin beyaz yazlar sanatnn bahay dinini Kabul ettii dneminin eserleridir.
Daha sonra bahay dini sanaty tm dinlerin dl yata olan douya gtrr. Tobeyin alak
gnll sanat, tinsellikle bitmek bilmez bir konuma olarak ifade edilmektedir. Bu resimler
bazen izleyiciyi bir baka evrenden gelen iaretler gibi heyecanlandran on emircik levhalar
olarak grlmektedir (Ragon, 1987: 164).

Resim 11. Antoni Tapies, Etching with aquatint, carborundum and embossing in colours, 1985,
Youn doku kullanarak alan Antoni Tapies almalarnda boya ile birlikte vernik,
kum ve toz mermer kullanarak rlyef etkisi yaratmaktadr. Malzemedeki bu seim sanatnn
doku oluturmasnda kazma ve oyma ilemlerini gerekletirmesinde yardmc olmaktadr.
66
Baz almalarnda ready made tarznda kullanm olduu hazr nesneyi tuvaline yaptrd
da grlr.

Resim 12. Antoni Tapies, Peinture grise et verte Oil paint, epoxy resin and marble dust on
canvas 114 x 161,3 cm frame: 1183 x 1665 x 48 mm 1957

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
 Resimde Doku Kullanm

Resim 13. Joseph Cornerll, Sculptures, Tahta, cam, arap iesi, kat kolaj, kum, boya. 35,5 x
19,6 cm, 1953-1956.

67

Resim 14. Joseph Cornell, Untitled (pink ballet case), Tahta, cam, kuru gl, yaprak, kuma,
plastik, mika, karton levha. 4,76 x 11,43 x 8,73 cm, 1942.
Joseph Cornell kutu almalar ile bilinir. Likr bardakl, pullu, deniz kabuklu,
zemberekli, kum saatli almalar yapmaktadr. almalarn hazr nesne zerinden
yapmaktadr. Bu adan deerlendirilince ressam Marchall Duchampn ready made
mantnda grnmektedir. Doku oluturmada hazr nesne kullanmndan kanmaz.
Dekolaj duvarlara st ste yaptrlm afi yada benzerlerinden koparlan paralarla
yaplm bir tr kolaj. lk kez 1950lerde alman sanat Wolf Vostell bu tr almalar yapm
ayrca Fransada afiiler de bu teknii uygulamtr (Eczacba Sanat Ansiklopedisi, 2008:
390).

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
Aya Alper Akay

Resim 15. Mark Bradford, White Painting, Tuval zerine kark teknik ve kolaj,
259 x 366 cm, 2009
Bradford yrtma tekniini ksmen gerekstc dekolaj tekniinden ksmen de ilk kez
Jacgues Villegle ve Raymond Hains tarafndan 1950lerde kullanlan afiist ynteminden yola
karak tretmitir. zellikle Fransz yeni gerekilerin yaklam sokak panolarndaki
afilerden koparlan paralarn tamamen soyut kompozisyonlar meydana getirecek ekilde
birletirilmesiyle karakterize edilir, ancak Bradford ayrntl, ematik bir figratif alma
yapabilmek iin yzeyi emaye boya, mrekkep ve baka malzemelerle kaplayp kalnlatrr. Bu
yzeylerin rengini deitirmek ya da belirli alanlar bir tr desen yapar gibi kazyp karmak
iin kum dken, tleyen, bazen de aartc kullanan sanat, yaptn geliim srecini daha da
karmaklatrr. Sonuta elde edilen etki ise neredeyse zorlayc, ok kuvvetli yar psikodelik 68
bir imge, metin, desen ve doku yndr (Wilson, 2015: 72).

SONU
Be duyu organndan biri olan dokunma sanatda byk bir arzu olarak doku ile ortaya
kar Dokunun nesnel zelliini kullanarak onu alp daha sonra onu yeniden harmanlayarak,
bazen dntrp bazen de dntrmeden kullanan sanat bu ele alta kk deiikliklerle
resimdeki bir formun nesnel olarak benzemeyen farkl eyleri temsil edebilme etkisini kullanr.
Bazen de temsil ettii nesnenin anlatm gcn dokuyu kullanarak kuvvetlendirir. Yzeyde
kullanlan doku resme sadece dokunsal deil ayn zamanda dnsel bir anlam ve yzeyde de
derinsellik katmaktadr.
Doku kullanmnda sanat tarihinde gemiten gnmze bir ok yntem ve bir ok
teknik, snrsz malzeme kullanlmtr. Kolajlarla balayan serven boya katmanlarnn
kullanm, dekolaj, asamblaj ve farkl malzemelerin doku oluturmak iin yzeyde kullanlmas
sanatnn kendi i dnyasnda harmanlayp darya aktarmak iin setii yola bal kalmtr.
Kimi ressam anlatmda ifadenin gc iin gazete ve kat paralarn yaptrarak, kimisi st
ste binmi afileri yrtarak, atk nesneyi kullanarak, keserek, dikerek, boyayla harmanlayarak
ya da boyasz saf maddeyi kullanarak, nesnenin yapsn bozarak ya da bozmayarak dokuyu
kullanmtr.

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69
 Resimde Doku Kullanm

KAYNAKLAR
ALPER Akay, A. (2012). Duygusal ve Mantksal zmleme: Ekspresif Anlatm. (Sanatta
Yeterlik Tezi). Erzurum: Atatrk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
BEAUJEAN, D. (2000). Vincent van Gogh. Germany: Knemann.
BIGALI, . (1999). Resim Sanat. Ankara: Trkiye Bankas Kltr Yaynlar.
ECZACIBAI Sanat Ansiklopedisi (Gelitirilmi kinci Basm ed.). (2008). stanbul: YEM
Yaynlar.
ETI, S. (1971). ada Sanat. Ankara: Karaca Ofset.
FINEBERG, J. (2014). 1940'tan Gnmze Sanat: Varlk Stratejileri. (G. E. Simber Atay
Eskier, Trans.) zmir: Karakalem Kitabevi Yaynlar.
GIDERER, H. E. (2003). Resmin Sonu. Ankara: topya Yaynevi.
OCVIRK, O. G., Stinson, R. E., Wigg, P. R., Bone, R. O., & Cayton, D. L. (2015). Sanatn
Temelleri, Teori ve Uygulama. (A. K. Nur Balkr Kuru, Trans.) zmir: Karakalem
Kitabevi.
RAGON, M. (1987). Modern Sanat. (V. Kanetti, Trans.) stanbul: Cem Yaynevi.
RUHRBERG, K. (2000). Art of the 20th Century. (F. W. Alling, Ed.) Kln: Taschen.
SZEN, M., & Tanyeli, U. (2014). Sanat Kavram ve Terimleri Szl (Onnc Basm ed.).
stanbul: Remzi Kitabevi.
69
TZCET, . (1967). Form ve Doku-Textre. stanbul: Matbaa Teknisyenleri Kollektif irketi.
WILSON, M. (2015). ada Sanat Nasl Okunur? 21. Yzyln Sanatn Yaamak. (F. C.
Erdoan, Trans.) stanbul: Hayalperest Yaynevi.
TAM Sanat Tasarm Atlyesi Web Sitesi, (t.y.). Eriim Tarihi: 01.11.2015,
http://www.tamsanat.net/atolye/tasarim-atolyesi/ilkeler-elemanlar.php?post=173
JEAN Dubuffet, (t.y.). Eriim Tarihi: 05.11.2015, www.wikiart.org/en/jean-dubuffet/table-
corail#supersized-artistPaintings-265124

TDSAD
Trk & slam Dnyas Sosyal Aratrmalar Dergisi /The Journal of Turk & Islam World Social Studies
Yl: 2, Say: 5, Aralk 2015, s. 58-69