TCH TRUYN PHP C

Thin vin Vin Chiu

Nguyn tc: "Buddhist Legends",
Eugne Watson Burlingame
LI NI U
Tp "Tch Truyn Php C" ny c dch theo bn Anh ng "Buddhist Legends"
ca hc gi Eugne Watson Burlingame. Nh hc gi ny cn c trn nguyn tc Php
C S Gii (Dhammapada Commentary) bng ting Pli. Tng truyn Php C S Gii
l cng trnh ca ngi Buddhaghosa (Pht m), sng khong th k th V Ty lch.
Nhn thy s li ch rng ln ca n, chng ti phng dch ng gp vo nn
Pht hc nc nh. Tuy c gng ht sc, nhng khng sao trnh khi nhng thiu st,
knh mong ch v Cao Tc thng tnh tha th cho.
Chng con cng xin tri n Thnh hi Pht gio Thnh ph H Ch Minh gip
cho vic in n dch phm.
Thin vin Vin Chiu,Cui nm t Hi, 1995.
Knh ghi
 DN NHP
Knh ly c Th Tn Pht , ng Ton Thin Ton Gic.
Con xin ci u nh l Pht, nh l Php, nh l Tng.
C th gian chm trong m ti dy c ca v minh phin no. Ngi cng th
gian m qut sch c n. Vi nng lc siu phm chng t c, Ngi thp sng
ngn n Chnh php.
Ngi l bc Ton Tr, phn bit rnh mch chn ngy trong mi vn . ng o
s thuyt ni chnh php, v lng t v lng ging gii gio php theo cn c,
khin tri ngi u c an vui, mn nguyn.
"Mt bn ch gii tht sinh ng c lu truyn qua bao th h trn o Tch Lan.
Nhng v tc phm vit bng th ng a phng nn s li lc chng n c cc x
xa xi. Khng chng tc phm s gp phn c lc trong vic mang li an lc cho ht
thy nhn loi".
y l c nguyn ca Trng lo Kumra Kassapa th l vi ti, v Trng
lo kho t iu phc c mnh, hng sng vi tm an tnh, ch nguyn lun kin tr.
Ngi chn tnh khuyn thnh ti, do lng mong mun Chnh php c trng tn.
V vy, ti s thay th th ng y nhng li din t di dng ny, phin dch tc
phm qua th ting thng dng, m i, d nghe ca kinh in. Nhng im no kh hiu,
cha r ngha trong cc cu k, d ch hay li, ti xin s lm sng t. Phn cn li, ti s
trnh by bng ting Pli, ph hp vi tinh thn cc cu k. Nh th, ti mong s em n
an vui, mn nguyn cho tm bc hin tr v c hai mt o v i.
Tc gi bn Pli.
 PHM I: SONG YU
1. Nu Con Mt Ngi Lm Hi Ngi, Hy Mc B N i
dn u cc php,
lm ch, to.
Nu vi nhim,
Ni ln hay hnh ng,
Kh no bc theo sau
Nh xe, chn vt ko.
Pht dy Php C ny ti u?
- Ti X-v.
- Cho ai?
- Cho Trng lo Cakkhupla.
Ti nghe nh vy: Ti X-v c mt Trng gi tn l i Ph (Mah Suvanna).
ng ta rt giu, c nhiu ca ci v tr vui chi gii tr, nhng li chng c con.
Ngy n trn ng i tm tr v nh, ng trng thy bn v ng mt cy rng
tht ln, tn l to rng. Ngh rng y chc l ch ca mt v thn y uy lc, Trng
gi ra lnh cho dn sch ming t di gc cy, ro tng chung quanh v ri ct bn
trong, ri cho trang hong loi c x v nguyn: "Nu c mt a con, ta s t n thn
xng ng".
Chng bao lu v ng mang thai. B lp tc bo tin cho chng. ng lin t chc l
Bo thai cho b. Sau mi thng b h sinh mt b trai, v ng t tn con l Pla, c
ngha l ngi Bo Tr, v nh s bo v v chm sc ci cy mi sinh c a b. t
lu sau, ng c thm a con na, bn t tn l Culla Pla (Bo Tr em), a ln l
Mah Pla (Bo Tr anh). n tui trng thnh ng b ci v cho hai con. Thi gian
sau, c hai ng b u qua i, li cho hai anh em ton b gia sn.
Lc by gi c Pht ang chuyn Php Lun. Sau khi du hnh t ni ny n
ni n, Ngi tr ti Tinh X K Vin do Trng Gi Cp C c xy ct, tr ga nm
trm bn chc triu ng.
Sut thi gian ng ti K Vin , c Pht dy v php sanh thin, php gii thot
(c Th Tn ch li mt ma an c ti ngi tnh x do hai nhnh thn tc Ngi xy
dng, mt nhnh gm tm vn gia nh bn ngoi v mt nhnh gm tm vn gia nh
bn ni. Ngi tr ti K Vin sut mi chn h, v su h ti Pubbrma, mt tnh x do
b T-x-kh, mt n c s li lc xy ct, tr gi hai trm by chc triu ng. Do cng
c ln lao ca hai gia nh Cp C c v T-x-kh, c Pht an c gn X-v
trong sut hai mi lm h).
ng Cp C c v b T-x-kh mi ngy u n i n Th Tn hai ln. H
khng bao gi i tay khng v bit rng cc thy Sa-di tr ang ch h bt. Trc ng,
h dng thc n loi cng v loi mm. Sau ng, h cng nm th dc liu v tm thc
ung. Ngoi ra h lun dnh sn ch ti nh cho hai ngn T kheo. Bt c v no cn
thc n, nc ung hay thuc men lin c cung cp nh mun.
Trng ga Cp C c khng h tha hi Pht. Ngi ta ni rng s d ng
khng dm tha hi v Qu knh mn Pht. ng ngh rng c Th Tn l mt v Pht
cao qy v l mt thi t phong nh. S d Th Tn thuyt php cho ai v ngh l th
ch ca Ngi. Nu by gi phi thuyt php cho ta, Ngi s nhc mt thm. V l do ,
Trng gi Cp C c khng h tha hi Pht. Nhng khi ng va ngi xung, c
Pht ngh: "Trng gi ny bo tr cho Ta khi Ta khng cn bo tr. Ta tri qua
bn a-tng-k v trm ngn kip thnh tu o qu. Mi tc eo y trang sc Ta
ct b, i mt Ta vt i, mu tht tim Ta cng nh b tn gc. Con Ta, v Ta thn
thit nh chnh mng sng, Ta cng t b, ch v mun em chnh php n cho chng
sanh. Ngi ny bo tr cho Ta khi Ta khng cn bo tr". Ri c Pht thuyt mt bi
php.
Lc y c nm mi triu trong s by mi triu c dn thnh X-v nghe xong
lin xin lm t ti gia ca Pht. Cn li hai mi triu cha tin o. Cc c s t
ca Pht c hai nhim v: trc ng bt cho ch Tng, sau ng cm hng hoa v
cng vi ti t mang y phc, thuc men, thc ung i n c Pht nghe php.
Mt ngy n, Mah Pla trng thy cc c s i n tnh x vi hng hoa trn tay,
anh ta bn hi:
- Cc v i u vy?
V c tr li:
- i nghe php.
- Cho ti i vi.
Ri anh ta i theo h n nh l c Pht v ngi bn ngoi vng php hi.
Khi ch Pht thuyt php, cc Ngi lun ty theo cn c ca thnh chng tng
ngi mt, xem ngi no thch hp quy y, th gii hoc xut gia. Ngy hm y,
c Pht n cn c Mah Pla v thuyt php cho anh ta. Ngi gii thch rnh r,
theo th lp tng vn v tr tu, b th, gii lut, s sanh thin, nghip bo, s ngu si
v u trc ca dc lc, v v phc lnh ca hnh xut gia.
Gia ch Mah Pla ch tm lng nghe. Anh nhn nh khi con ngi t gi ci i
sang bn kia th gii, chng c th em theo con ci hay ti sn; hn na, c thn ny
cng chng i theo c, vy sng i tc gia c li g? V anh nh xut gia. V th cui
thi php, Mah Pla n bn c Pht xin gia nhp Tng on.
c Pht hi:
- Con cn thn nhn no khng, vic xut gia c ng php?
- Bch Th Tn! Con cn mt em trai.
- Vy th hy bo tin cho em con.
Mah Pla hoan h tha:
- Xin vng.
 Ri cho Pht tr v nh, gi em n bo:
- Ny ch! Mi ti sn trong nh, ng sn v bt ng sn, anh giao ht cho ch,
hy bo qun.
Ngi em ngc nhin hi:
- Cn anh th sao?
- Anh s theo Pht, gia nhp Tng on.
- Anh ni g vy, anh thn yu? Khi m mt anh chm lo cho em nh m, n cha
mt anh li thay cha. Nh anh y ca ci, chc chn anh s lm c vic thin d sng
i ti gia. Xin anh ng xut gia.
- Ny ch, sau khi nghe Pht thuyt php, anh khng mun sng i ti gia na.
c Pht ging rt hay trong phn u, phn gia v phn cui. Ngi nu ln mt
cch chnh xc v ng n ba tnh cht ca cc php: v thng, kh v v ng. Anh
khng th hnh tr trn vn gio php nu cn bn bu vic nh. Anh phi xut gia em !
- Anh i! Anh cn tr lm, lc gi hy i tu.
- i n gi thnh lo khm ! Tay chn lm khm, khng lm g c theo
mnh, li thm con chu m . Khng, anh khng th nghe li ch c. Anh s lm
trn bn phn T-kheo.
Tui gi tay yu run chn
Tu sao c na khi thn mi mn?
Anh s i tu, d ch cn tr cch g.
Mc ngi em than khc, Mah Pla i n gp Pht v xin xut gia vo Tng
on. c thu nhn v tu hc, Mah Pla tri qua nm ma h vi thy T v Gio
th. Mn h th nm v lm l gii h xong, thy n ch Pht, nh l v tha hi:
- Bch Th Tn! Nng theo Th Tn con c bao nhiu bn phn tu tp phi th
tr?
- Ny T-kheo! Ch c hai l Php hc v Php thin.
- Bch Th Tn! Th no l Php hc? V th no l Php thin?
- Php hc l hiu bit Pht ngn ty theo cn c mi ngi, phi thng sut mt
hoc hai b A Hm, hay ton b Tam Tng kinh in, thuc lng, c tng v ging dy.
Cn Php thin s dn n qu v A-la-hn. Thin nh i hi mt i sng m bc, a
thch ni vng, lun chuyn nim v lo v t, v khai trin Minh st tu bng s n
lc bn b.
- Bch Th Tn! V con ln tui mi xut gia, con khng th lm trn bn phn
i vi Php hc, nhng con c th lm trn bn phn i vi Php thin. Xin dy cho
con thin nh.
Pht dy cho thy php tu dn n qu v A-la-hn. Thy nh l c Pht v tm
c su mi v T-kheo cng i vi mnh. Thy i khong hai mi dm (tm mi
cy s), n mt lng rng ln gn bin gii, v c on vo lng kht thc. Dn lng
thy cc v oai nghi chnh t, lm trn bn phn tng s v li d thn cn nn sanh lng
qu knh. H mi cc thy ngi, dng nhng thc n ngon.
Ri h hi:
- Tha ch Tn gi, cc v i u?
- Ny ch thin tn, chng ta i n mt ch n c thch hp.
Dn lng khn ngoan t hiu rng nhng v T-kheo ng knh ang tm ch an c
trong ma h. H thnh cu:
- Nu ch Tn gi bng lng y sut ba thng h, chng con xin quy y v th
gii.
Ngh rng nh nhng th ch ny tr gip tu ra khi sanh t lun hi, cc thy
ng thun li. Dn lng dng ngay mt tnh x, xy khu vc ban m v khu vc ban
ngy, dng cng ln ch Tng. Cc T-kheo ch c vic u n vo lng kht thc. C
mt y s pht tm n tnh x cha bnh, ng trnh ln ch Tng nguyn vng ca
mnh:
- Ch Tn gi! Ch no ng ngi u khng trnh khi bnh tt. Nu c ngi
bnh, xin nhn ti n cha tr.
Ngy u h, Trng lo Mah Pla gi tt c T-kheo li hi:
- Cc huynh , sut ba thng h cc v s tu trong my oai nghi?
- Trong bn oai nghi, bch i c.
- Nhng c thch hp khng, cc huynh ?
Chng ta phi tht chnh nim, chnh v c Pht ch dy Php thin m chng ta
n y hnh tr. S d chng ta c ch Pht gia h chng do nh di tr hai mt, m
chnh do hnh tinh tn tu tp. Bn th kh sanh, lo, bnh, t ang ch ngi gii i tn
tm, l cnh gii h ra vo quen thuc nh nh ring ca mnh. V th, cc huynh
hy chnh nim.
- Cn Ngi, tha i c?
- Ti ch dng ba oai nghi. Ti s khng t lng nm.
- Tt lm! Tha i c, hy chnh nim!
Sau thng th nht Trng lo Mah Pla, ngi t nguyn khng ng, bt u
thy nhc mt. Nc mt chy ra t mt thy ging nh t chic bnh b. Sut m di,
thy dc ht thn tm ngi thin, v ch n sng thy mi vo liu ngi ngh. n gi i
bt, ch Tng n ch Trng lo tha:
- Bch Trng lo! n gi i kht thc.
- Tt lm, huynh , hy ly y v bt.
Bo h ly y bt ri, chnh thy cng ln ng. Cc T-kheo thy thy chy nc
mt, hi:
- C vic g vy, tha i c?
- Gi lm xn mt ti.
- Sao ta chng mi y s, tha i c? Chng ta s nhn ng ta n.
 - Tt lm.
Cc T-kheo bo tin cho y s. ng ch mt th thuc gi n. Trng lo thoa
thuc m vo mi v vn ngi nh thng l. Ri Ngi vo lng. Y s gp Ngi hi thm:
- Tha Tn gi, con nghe ni gi lm Ngi b au mt?
- ng th, thin tn .
- Tha Tn gi, Ngi c thoa vo mi thuc con ch v gi n khng?
- C, thin tn .
- By gi Tn gi thy th no?
- Vn au nhc nh trc.
Y s bn tn bn nghi, thuc mnh gi n ch thoa mt ln l khi bnh, v sao
Tn gi khng ht au? ng bn hi tip:
- Khi thoa thuc Ngi ngi hay nm?
Trng lo im lng. Mc cho y s hi i ba phen, Ngi vn khng ni mt li. Y
s khng bit lm sao gii quyt, ch cn cch cho Ngi v n tnh x xem xt ch .
Liu ca Trng lo ch c li kinh hnh v mt ch ngi, khng c ch nm. Y s
thc mc:
- Tha Tn gi, khi thoa thuc Ngi ngi hay nm?
Trng lo vn im lng.
- Tha Tn gi, xin Ngi ng lm vy. Vic tu tp ch c th tin hnh khi no
thn th c chm sc cn thn. Ngi c nm khi thoa thuc khng?
Y s hi i ba ln, Trng lo mi tr li:
- Hy v i, Y s. Ti s hi li v quyt nh vic ny.
Trng lo khng c ai thn thch c, vy th Ngi hi vi ai? Ngi ch bn
vi chnh mnh: "Ny Plita, thy qu con mt hay qu Pht o? Trong vng lun hi
khng manh mi, bit bao ln thy khng c sng mt. Trong v s mun ngn c
Pht ra i, thy khng gp c mt v no. Gi y trong ma h ny, thy
quyt khng nm sut ba thng. Vy c cho i mt b h. Ch lo gi gii lut, ng
gi con mt".
V khin trch thn, Ngi c bi k sau:
Mt tai nay hng ri,
C thn ny na cng thi khng cn.
l chuyn mi mn thn y,
Plita, sao vn tn tm?
Mt tai ny ht mong,
C thn ny na chng trng lu di.
l chuyn hoi h thn y,
Plita, sao vn tn tm?
Mt tai nay tiu tan,
C thn ny na tan hoang cn no!
 l chuyn h hao thn y,
Plita, sao vn tn tm?
T khin trch mnh vi ba cu k xong, Trng lo thoa thuc ln mi, li tip
tc ngi nh trc, ri Ngi vo lng kht thc. Y s trng thy hi:
- Tha Tn gi, Ngi c thoa thuc vo mi?
- C.
- Ngi thy th no?
- Vn au nh trc.
- Tha Tn gi, Ngi c ngi khi thoa thuc hay nm xung?
Trng lo im lng. Y s hi li my ln, Trng lo vn khng ni mt li. Y s
bo:
- Ngi khng chu lm iu phi lm lnh bnh. V vy Ngi khng nn xin
thuc, v ti cng s khng ch thuc cho Ngi. Ti khng cn cch no hn.
B y s t chi cha bnh, Trng lo tr v tnh x, t dn d: "T-kheo, du cho
thy b y s t b, ch t b t th ngi ca mnh".
Nh con bnh nan y,
Y s thi cha tr,
Chc chn gp t thn,
Plita, sao cn tn tm?
T khin trch mnh vi bi k trn, Trng lo li tip tc thin nh. Vo cui
m i mt Ngi m hn, cc lu ng thi ht sch. Ngi chng A-la-hn an tr trong
an lc ca Minh st tu. Ri Ngi vo liu ngi ngh. n gi kht thc, cc T-kheo n
bn Trng lo tha:
- Bch Tn gi, n gi chng ta i bt.
- n gi ri , ch hin hu?
- Tha vng.
- Th th cc thy hy i.
- Cn Ngi, tha Tn gi?
- Mt ti m.
H nhn vo mt Ngi v mt h m l:
- ng lo ngi, chng con s sn sc Ngi.
H an i Trng lo, v sau khi xong bn phn hnh thin, h vo lng kht thc.
Khng thy Trng lo, dn lng hi thm:
- Bch qu thy, Tn gi Trng lo ca chng con u?
Khi r s vic, h gi cho v cng dng Ngi. Sau , tng ngi mt em
thc n n nh l Trng lo, ln mnh di chn Ngi, khng ngt than khc. Ri h
an i Ngi:
- Tha Tn gi, xin ng lo lng, chng con s sn sc Ngi.
 T , dn lng u n gi cho n tnh x. Trng lo thng rn nhc su
mi T-kheo, v cc T-kheo u tun hnh theo li Ngi, nghim chnh n ni vo
ngy gii h tt c u chng A-la-hn v c thn thng.
Cui ma an c, v mun gp Pht, cc T-kheo tha vi Trng lo xin i.
Trng lo khng trnh khi m chiu: "Ta nay sc yu, trn ng v li i qua khu
rng c nhiu ma qu. Nu ta cng i, cc thy s nhc cng v khng th kht thc. Ta
s h i trc".
V Ngi bo:
- Cc thy hy i trc.
Cc T-kheo thc mc:
- Nhng cn Tn gi?
- Ti m yu, ng i phi bng qua khu rng c nhiu ma qu, nu ti cng i
cc thy s nhc cng. Cc thy hy i trc.
- Khng c, tha Tn gi. Chng con ch i cng Ngi.
- Xin cc thy ng lm th, ti chng vui lng. Nu em ti gp cc thy v hi
thm ti, hy bo l ti m mt, n s gi ngi n v dn ti v. Hy nhn danh ti
cho mng ng Thp Lc v tm mi v i Trng lo.
Ni xong, Tn gi bo h ra i. Bt buc phi ln ng, cc T-kheo nh xin
php Trng lo vo lng kht thc ri ln ng.
Dn lng mi ngi, dng thc n, nn n li; nhng bit cc T-kheo phi v gp
Pht, h nh khc lc tin a. Du hnh mt thi gian, cc thy n K Vin v nhn
danh Trng lo cho mng o s cng tm mi v i Trng lo. Xong cc thy i
kht thc, qua nh gia ch em ca Trng lo. Gia ch nhn ra cc thy ngay, thn mt
n tip, mi ngi v hi thm Trng lo.
Cc T-kheo k li nhng g xy ra. Ngi em ln mnh trn t, than khc
mu mo, khng bit phi lm sao by gi.
Cc T-kheo v v:
- Trng lo mun c ai n a Ngi v.
- Tha, y l Plita, con ca ch con. Xin gi n i!.
- n i khng n v ng nhiu nguy him. Nu cho n xut gia th an ton
hn.
Ngi em bng lng.
Th l cc thy lm l xut gia cho chng trai, dy anh ta cch thc p y v.v..
trong vng hai tun, ri ch ng cho anh ta i.
Bng qua nhiu lng mc, mt hm thy Sa-di tr gp mt c gi ti cng lng
v hi thm:
- Cho c, c c bit mt tu vin n c no gn y khng?
- Tha Tn gi, c.
- Ai sng ?
 - C mt Trng lo tn Plita.
- Hy ch cho ti ng n .
- Tn gi l ai?
- Ti l con ca em gi v y.
C gi lin dn thy n ni n c. Thy ti nh l Trng lo, v trong hai tun
lm bn phn t vic ln n vic nh i vi Trng lo, chm sc Ngi tht tn ty.
Ri thy ngh vi Trng lo:
- Tha Tn gi, cu ca con mong c gp Ngi.
Chng ta hy tr v.
- Tt lm, hy nm ly gy ca ta.
V nh th tay khng ri gy, c hai ngi mt gi mt tr i vo lng. Dn lng
tm ht cch thuyt phc Trng lo li nhng v hiu, h nh khc lc a i mt
on ng. H i n ngi lng k cn ven rng tn l Katthanagara, v ln bc ra
khi lng.
Bng t xa ct ting ht ca mt c gi ang gom ci. Thy Sa-di cht cm thy
yu mn ngay ting ht trong tro (c Th Tn tng dy: "Ny cc T-kheo! Cha
tng c m thanh no khc thu nhip con tim ngi nam bng ting ngi n"). V qu
xao xuyn thy lin bung u gy ra tha vi Trng lo:
- Tha Tn gi, ch con mt lt. Con bn mt cht vic.
Ni xong thy tt t i v hng c gi. Trng thy thy, nng ngng ht v thy
phm gii t hnh vi c gi. Trng lo i thy Sa-di hi lu cha thy tr li, on
ngay c iu bt thng, c ting ht ph n v ch Sa-di li i lu qu, chc phm
gii ri.
Thy Sa-di sau tr v bn Trng lo, hi h gic Ngi tip tc ln ng:
- Thi ta i, tha Tn gi.
Trng lo nghim ging:
- Ny Sa-di, con phm ti phi khng?
Thy im lng, v d c hi ln na thy vn nn khe. Trng lo rn tip:
- Mt k ti li nh ch khng bao gi c nm u gy ca ta.
Thy Sa-di qu n nn, ci chic y vng, khoc o th tc, ci u nhn li:
- Tha Tn gi, trc y con l thy tu, nay tr li lm c s. Con i tu chng
phi do tn tm, ch v s nhng bt trc dc ng. Gi th chng ta i thi.
Trng lo vn khng i :
- Mt k xu c, d l bc xut gia hay ti gia vn l k xu c. Khi l Sa-di ch
khng gi c phm hnh, th liu ch c l ngi tt khi lm c s khng? Mt k ti
li nh ch khng bao gi c nm u gy ca ta.
-Tn gi ! ng y ma qy, Ngi li m, lm sao Ngi li y c?
- Ch ng lo vic y. Ta c nm cht y hay i u chng na, cng khng c
g quan trng. Ta khng i vi ch.
 Ni xong, Trng lo ngm on k sau:
i nh sng mt ta mt!
Con ng di mt mi xit chi.
i cng vi k ngu si,
Th rng nm xung chng i, khng mng.
i nh sng mt ta mt!
Con ng di mt mi xit chi.
i cng vi k ngu si,
Th rng phi cht, chng i, khng mng.
Ch nghe nhng li ny, hi hn, nghn ngo, ct ting than:
- Con phm mt ti gh gm, mt li lm kinh khng.
Ri khc lc vn vo i tay, ch lao vo rng mt dng.
c hnh ca Trng lo lm cho ngai vng Thch di su mi dm, rng
nm mi dm, dy mi lm dm, rc r mu hoa hng , t ng h thp khi
Thch ngi, vng cao khi Thch ng, bng nhin nng bng ln. Thch git
mnh khng hiu ai c th ht ngi ra khi ngai nh th ny, v quan st th gian, vi
thin Nhn Ngi thy Trng lo. Ngi xa k rng:
Thch c ngn mt,
Lm thanh tnh mt thn.
Pla ght ti li,
Lm thanh tnh tm thn.
Thch c ngn mt,
Lm thanh tnh mt thn.
Pla sng gii lut,
An lc trong o tm.
Thch t nh: "Nu ta khng n gip mt Trng lo gh tm ti li v tn
sng gii lut nh vy, th u ta s b lm by mnh. Ta s n gip Ngi".
Vy l:
Thch c ngn mt,
Thng lnh ht ch thin,
n ngay trong khonh khc,
Bn Cakkhupla.
V Thch bay n Trng lo. Khi n gn, Ngi ko l chn.. Trng lo bn
hi:
- Ai ?
- Ti, mt b hnh.
- Ny thin tn, ngi i u vy?
- n X-v, tha Tn gi.
- Hy tip tc l trnh.
 - Nhng tha Tn gi, Ngi i u?
- Ti cng n .
- Tt qu, vy th chng ta cng i.
- Ny bn, ti m yu, i vi ti bn s chm tr.
- Ti khng c vic g gp. Hn na nu i vi Ngi, ti s c cng c v
lm mt trong mi iu thin. Ta hy cng i, tha Tn gi!
Ngh rng y l mt ngi ngoan o, Trng lo bng lng:
- Tt lm, hy nm ly u gy ca ti.
Thch y li v lm php thu ngn on ng h n K Vin kp trong
chiu y. V ri ting kn, trng v nhng nhc c khc ni ln bn tai, Trng lo ngc
nhin:
- Ting y u?
- X-v.
- Ny thin tn, ln trc ti i lu lm mi n, sao k ny nhanh vy?
- Tha Tn gi, ti bit mt li i tt.
Trng lo hiu ngay y khng phi l ngi thng m l mt v tri.
Phm thin c ngn mt,
Thng lnh ht ch thin,
Thu ngn i khong cch,
n X-v tht nhanh.
Ri Thch dn Trng lo n mt tp lu bng l v c, ni ngi em ca
Trng lo dng ring cho anh mnh tm, Trng lo ngi trn ging, v ha
thnh anh bn n thm ngi em. Anh bn ny ku ln khi n nh:
- Bn Pla!
Pla cho bn:
- G vy bn?
- Anh c bit Trng lo v cha?
- Cha! Ngi v tht sao?
- Qu vy, ti va t ni n c v, thy Trng lo ang ngi trong lu ca anh.
Ni xong anh bn ra i.
V gia ch bn i n lu c. Va trng thy Trng lo, anh gieo mnh xung
chn Ngi, ln trn t khc lc:
- Con bit m, Trng lo! V th con khng mun ngi i tu.
Hn huyn thm hi xong, gia ch bn tr t do cho hai n l, cho chng xut gia
lm t Trng lo trng nom Ngi. Anh dn d:
- Nh v lng ly cho v thc n, chm lo sn sc Trng lo.
Hai tn Sa-di chm sc Trng lo ht sc tn ty, lm cc bn phn t vic
ln n vic nh.
 Ngy n, mt nhm thy T-kheo x khc n knh ving Pht. Sau khi l Pht
v thm tm mi i Trng lo, h i tham quan tnh x. n tht ca Trng lo
Cakkhupla h bn nhau n vn an Ngi. Chiu hm h nh vo thm, nhng mt
cn bo d di ni ln, h nh quay v v hn sng hm sau tr li. Cn ma ln ko
di sut canh mt, n canh hai th dt. Trng lo, mt con ngi giu ngh lc quen
kinh hnh, ln xung hng hin vo canh nm, v v tnh gim cht rt nhiu cn trng
b ln ngn trn nn t m. Cc thy T-kheo ng ti khng qut dn sm, nn khi
cc thy T-kheo xa n thm Trng lo, thy loi cn trng nm cht ri rc
ngoi hng hin. H kinh ngc ln ting:
- Ai bc i trn li ny?
V c tr li:
- Tha Tn gi, Thy chng ti.
H bc bi ni:
- Xem mt T-kheo ka! Khi ng y sng mt th nm ng v khng to ti. Cn
by gi m mt li ngh: "Ti s kinh hnh". V git chng y cn trng. ng y ngh
mnh lm ng, nhng tht chng ng t no.
Ri h b i v bch vi Pht:
- Bch Th Tn! Trng lo Cakkhupla ngh "Ti s kinh hnh", v git hi
nhiu cn trng.
Th Tn gn hi li:
- Nhng cc ng c thy ng y git khng?
- Tha khng thy.
- Thc s cc ng khng thy ng y git, cng vy, ng y khng thy cn trng.
Ny T-kheo! Ngi gii thot cc lu hoc, khng cn st sanh.
- Bch Th Tn, v y chc chng A-la-hn, vy do u m b m?
- Ny cc T-kheo, l v li lm trong mt kip qu kh.
- Sao th, bch Th Tn, v y lm g?
- Cc ng hy lng nghe!
Chuyn qu kh
A. Ngi n B V ng Thy Thuc c c.
Thu xa, khi vua Ksi ln ngi Ba-la-ni, c mt thy thuc i do xm lng
cha bnh. Gp mt ngi n b au mt, ng hi:
- B sao vy?
- Ti khng thy r.
- Ti s cha cho b.
- Xin thy lm n cha gim.
- B s tr cng cho ti th no?
- Nu thy cha c cho ti mt sng v khe mnh li nh xa, ti v lun c
con trai con gi ti s hu h thy.
 - Tt lm.
Ri ng k toa cho thuc. Ch sau mt ln dng thuc, i mt ca ngi n b
sng li. Hnh phc va n nhng li km theo ni lo u mi ln vn trong u: "Mnh
ha lm n l cho ng thy, c cc con mnh cng phi lm. Nhng xem ra lo y chng
t t u. Ch! Lm sao by gi y? Phi tm cch gt lo mi c". Kp n lc
thy thuc tr li hi thm bnh tnh, b lm ra v kh s:
- Trc y mt ti au t, nay li au d di hn bao gi.
ng thy on ngay l b ta mun la mnh qut tin cng cha bnh. ng tc
gin lm bm: "c ri, ta chng cn m tr cng, ta s cho m m lun". V ng b i
ngay khng ni mt li, trc cp mt ng ngc ca ngi n b tht ha.
ng thy thuc v nh, k li cho b v nghe cho h tc. V ng lng thinh, cn
ng th tc tc bo ch mt th thuc m khc, mang n cho ngi n b v dn thoa
vo mt. Ngi n b lm theo chng cht nghi ng v nh sng i mt vt tt.
ng thy thuc chnh l Cakkhupla.
(Ht Chuyn Qu Kh)
- Ny cc T-kheo! t ta lm c nn b c nghip theo ui mi mi, v vic c
i theo ngi lm c nh bnh xe ln theo chn con b ko xe.
K chuyn xong, ng Php Vng, nh mt v vua ng du n bng con trin
hong gia ln sc d c nim phong, tuyn c bi k sau:
(1) dn u cc php,
lm ch, to.
Nu vi nhim,
Ni ln hay hnh ng,
Kh no bc theo sau
Nh xe, chn vt ko.
*
2. Khc i Nhng Chuyn Trn Tri
Php c th hai cng bt u bng cu:
dn u cc php,
lm ch, to.
Nu vi thanh tnh,
Ni ln hay hnh ng,
An lc bc theo sau,
Nh bng khng ri hnh.
Do Pht dy ti thnh X-v, t cu chuyn Matthakunddali.
Ti nghe nh vy: Ti X-v c mt B-la-mn tn l Adinnapubbaka, c ngha l
"khng cho", v ng ta khng h cho ai vt g. ng c mt a con trai duy nht ht sc
cng qu. ng mun cho con mt mn trang sc, nhng bit rng h giao th bc
chm tr th phi tr tin cng, nn ng t tay p mng ming vng, g thnh mt i
hoa tai sng bng eo cho con. Do y m con ng c tn l Matthakundali, ngha l Hoa
Tai Sng Bng.
Ln mi su tui, con ng b bnh vng da. B m trng thy nng rut, hi ng
mi thy thuc n cha bnh. Tuy thng con ng vn lng khng, khng mun i, nn
tm cch thi thc vi b v:
- B ! Nu gi thy thuc n, ti phi tr cng bng la go, kho lm s hao ht.
B sao khng n vic bo qun ti sn cho ti cht no!
B m vn mt mc lo lng cho con:
- Vy th phi lm sao? ng phi tnh sao cho con ti ch?
- Yn ch! Ti s sp xp sao cho chng tn xu no.
Th l ng i n tng thy thuc, tm cch hi on hi ren cho ra phng thuc
tr bnh cho con ng:
- Ny ng anh, nu gp mt ngi b bnh nh vy.. nh vy..., thng th ng tr
liu ra sao, cho ung thuc g?
H lin k ra cc th v cy, tn cy, tn khc.. Th l ng i kim th v cy,
l rng.. mang v sao ch thuc cho con. Nhng du lm ht cch, bnh trng a con
cng ngy cng t. Cui cng ht phng cu cha, ng mi hn mt thy thuc n.
Nhn thy chng trai qu yu, thy thuc kho lo t chi:
- Ti ang bn mt vic quan trng, xin mi mt v khc n cha tr. Ti rt tic.
V ng vi vng ri khi nh.
Thy con mnh gn cht, tuy c au bun nhng vn khng qun tnh keo kit, bo
bo gi ca, ng ra lnh mang con ra khi nh, t nm trn thm, v s nhng ngi n
thm con mnh s dm ng lun ti sn trong nh.
Hm y, t sng sm, c Th Tn xut nh i Bi, v tm xem nhng ai
c lp nguyn trong i ch Pht trc, nhng ngi cn lnh trn y, nhng o hu
c th xut gia, Ngi qun st vi Pht nhn m rng n mi phng th gii, v thy
Matthakundali ang nm hp hi ngoi thm nh. ng o s bit ngay l anh ta va t
trong nh c khing ra t nm , v cng bit rng anh ta c nhn duyn vi Pht,
t nim tin ni Pht, s cht v s ti sinh ln ci tri th ba mi ba, sng trong lu i
bng vng, c mt ngn thin n theo hu. B-la-mn s thiu xc con, ri i quanh bi
thiu khc lc. V tri s t ngm mnh thn cao ba dm, c trang im vi su mi
xe y p trang sc, c ngn thin n vy quanh. V y thc mc khng bit do cng
c g m c qu bo th thng nh th, v ri v y bit l do tn tm. Ri v y thy
cha mnh trc y khng chu lo thuc thang cho mnh, nay ang i trong bi thiu than
khc. V y lin quyt nh s lm cho cha thay i tm tnh.
V tri xc ng v cha, s ha hnh thnh Matthakundali i n bi thiu, gieo
mnh xung t khc lc. ng B-la-mn s hi:
- Ngi l ai?
 V tri s tr li:
- L Matthakundali, con ca cha.
- Con ti sinh u?
- tng tri th ba mi ba.
ng B-la-mn s hi tip:
- Con lm cng c g m c?
- Nh tin Pht.
Ngi B-la-mn cha tin hn, s hi li Th Tn:
- C ai do tin Pht m c sanh thin khng?
Th Tn s p:
- Chng phi c hng trm, hng ngn hay hng trm ngn m v s ngi u
c.
Ri Th Tn s c mt on Php C. Cui on Php C s c tm vn bn
ngn ngi c Php nhn thanh tnh. Matthakundali s chng qu D lu, c B-la-
mn Adinnapubbaka cng chng qu y. Nh vy nh chng trai u t ny m nhiu
ngi c Php nhn thanh tnh.
c Pht bit r nh k trn, nn hm sau v sinh xong, Ngi i gia mt on
T-kheo vo thnh Xa-v kht thc, v trn ng i Pht gh nh ngi B-la-mn. Lc
y Matthakundali ang nm quay mt vo nh. Pht bit anh ta khng trng thy Ngi,
bn phng mt lung ho quang. Chng trai ngc nhin khng bit l nh sng g, quay
mt ra nh hi th nhn thy c Pht, lin tha thnh:
- V ng cha ngu xun nn con khng c n hu n vi c Pht tn qu, cng
khng c hu h Ngi, bt hoc nghe php. Gi y tay con cng khng nhc nhch
c, con chng lm g c na!.
Ni vy ri anh ta t trn lng tin ni Pht.
c o s hoan h bo:
- Vy l !
V Ngi bc i.
Khi c Pht xa dn khi tm mt, chng trai tt th trong tn tm. V nh va
ng dy, chng ti sinh vo ci tri, y nh Pht thy bit trc. V khi ngi B-la-
mn gp li chng ng khc ti bi thiu, c k hi l do:
Trang sc sang trng, bng tai eo vng chi,
Mang vng hoa c khm g n hng,
Vn bn tay v khc lc thm thng,
Sao anh kh gia rng su nh th?
Chng trai p:
Chic xe nga qu - thn ti
Sng chi bng vng nguyn khi,
Bnh xe tm khng ra ni,
 au bun ti s cht thi!
Ngi B-la-mn:
Bnh xe y bng vng hay bc?
Bnh ng hay ngc qu kim cng?
Ni cho ta nghe tht r rng,
Ta s kim cho chng y .
Chng trai l lng v thi ca ng B-la-mn, lc trc con au th bn xn
khng dm mi thy thuc n cha tr, nay thy mnh ging con ng y th khng ngi
tn km, ha kim bnh xe cho mnh d bng vng, kim cng hay bc ng; do v
mun trn chc ng ta, anh hi:
- Cp bnh ng lm cho xe ti ln chng no?
- Ln nh ngi mun.
- Ti mun c mt tri v mt trng lm bnh xe, hy cho ti i!
Chng bo Ba-la-mn:
i!
Trng tri l cp sinh i gia ngn.
Xe ti nguyn khi bng vng,
C thm i cnh r rng bit bao!
Ngi B-la-mn tr li:
Ngi tht l mt k ngu
i kim th xa m
Ta e rng ngi s cht
Tri trng h d c ru?
Nhng chng trai vn li:
- Nhng ai ngu hn? Ngi khc i th hin hu hay ngi khc i th khng
hin hu?
Tri trng rng r n i,
y kia u thy chng khi no lm.
Con ng cht chng cn trng,
Ai ngi ngu ngc khc mong sut ngy?
Nghe xong, ngi B-la-mn nh bng tnh, thy chng trai c l, ng kt lun:
Trong hai k khc than thm thit
Ta, ngi ngu khn xit chng sai
Trng kia, tr mi khc i
Nh ta mong gp con trai cht ri.
Ht c au bun nh chng trai gii thch nn ngi B-la-mn khen ngi:
Ti nh ngn la chy hng
Ti thm du m c ngng c no
Ngi nh mt trn ma ro
 Tiu tan su kh lng no vui hn?
Mi tn au u su thng
Nh ngi nh b ht vng ly phin
Ti nay vui v an nhin
Khng cn bun khc, li khuyn ghi lng.
Ri ngi B-la-mn hi:
- Anh l ai?
L tri, Cn-tht-b,
Hay Thch th thng?
L ai? Con ca ai?
Lm sao ti bit ng?
Chng trai p:
Ti l ngi ng khc than,
L con ng, chy tan ni ny.
Nh lm vic phc, qu thay!
Dt hi lin sanh ngay ci tri.
By gi ngi B-la-mn hiu ht t s, nhng vn cn mt im thc mc:
Lc con cng ti nh
T ti cng chng b ra cng dng
n chay cng chng c lun
Cng c no c khin con ln tri?
Chng trai tr li:
Khi ti nm ti nh
au nhc v bnh trm kha
May mn c trng thy Pht
Ngi khng dc vng, nghi ng
An vui, tr tu cao tt.
Lng tin trong ti pht ra
Ci u chp tay qu ngng.
Sanh ngay ci tri ba mi ba.
Nghe chng ni, ngi B-la-mn thn tm trn ngp vui sng, nn ct ting tn
thn:
K diu thay! Mu nhim thay!
Knh l c qu bo ny
Hoan h v y tin tng
Ti quy y Pht hm nay.
Chng trai p t:
- Hm nay quy y Pht, Php, Tng vi tn tm, ng hy lnh th nm gii, gi gn
nguyn vn khng sai st:
 * Khng c git sinh mng k t pht ny.
* Khng ly ca khng cho
* Khng ung ru
* Khng ni di
* Chung thy vi v mnh
Ngi B-la-mn ng thun v ni bi k:
Ny Phm thin cao qu,
Ngi mong ti an vui,
Ngi mong ti hnh phc,
Ti xin vng li ngi.
Ngi l thy ca ti,
Ti xin quy y Pht,
Quy y Php v Tng.
T nay thi git hi,
Khng ly ca khng cho,
Khng ung ru, ni di,
Chung thy vi v mnh.
V tri, trc khi t gi ng khuyn bo:
- Ny B-la-mn, ng c nhiu ca ci. Hy n c o s, cng dng, nghe
php v tha hi.
Ri bin mt.
Ngi B-la-mn lng vui mng hn h v nh dn v:
- B ! Ti s thnh Sa-mn C-m n nh v tha hi. Hy chun b tip n.
on ng ta i n tnh x. Khng l Pht v cng chng by t s vui mng c
gp Ngi, ng ng mt bn tha:
- Ngi C-m, xin Ngi v chng Tng nhn li thnh th trai ti nh ti hm nay.
c o s nhn li. ng lin nhanh chng tr v chun b ti nh cc thc n
loi cng v mm.
c o s cng chng Tng n nh ng, ngi ni ch dnh sn, v c ng
cung knh hu h. Mt m ng khng mi gi tu tp khng chm tr. Khi mt ngoi
o thnh Pht, s c hai hng ngi t n. Nhng k t kin s t n vi ngh hm
nay chng ta s thy Sa-mn C-m bi ri v nhng cu hi ba vy. Cn nhng ngi
chnh kin s ngh hm nay chng ta s thy oai lc v s th thng ca c Pht.
c Th Tn th thc xong, ng n bn Ngi, ngi xung ch thp v hi:
- Ngi C-m, c ai c sanh thin chng phi v cng dng Ngi hay xng
tn Ngi, cng chng v nghe php hay n chay, m ch do mt hnh vi y lng tn tm?
- Ny B-la-mn, ti sao ng hi Ta? Chng phi con trai ng Matthakundali
ni cho ng nghe rng anh ta c sanh thin nh knh tin Ta sao?
- Hi no, Ngi C-m?
 - Ch chng phi hm nay ng i n bi thiu, v khi ang khc lc ng trng
thy mt chng trai cng vt v than khc. V ng chng hi:
Trang sc sang trng, bng tai eo vng chi
Mang vng hoa c khm g n hng.
Ri c o s tip tc k r rng chi tit cuc i p gia hai cha con v trn
vn cu chuyn ca Matthakundali.
Do y m c Pht ni ln on kinh:
- Ny B-la-mn, chng phi l mt trm hay hai trm, m c v s ngi do t
nim tin ni Ta m c sanh thin.
Thy m ng cha ht nghi ng, ng o s ra lnh:
- Phm thin Matthakundali, hy n y vi lu i ca ngi!
Tc th Matthakundali hin ra, thn cao gn mt dm vi nhiu trang sc ci
tri. T lu i bc xung, Phm thin nh l c o s ri cung knh ng mt bn.
c Pht hi:
- Ngi to lp cng c g m c phc bo th ny?
Phm thin vi dung nhan th thng.
Chiu sng bn phng nh sao tri,
Hi v tri oai lc phi thng,
Sinh thi lm cng c g th?
Pht ni k xong, Phm thin p:
- Bch Th Tn, con c phc bo th thng ny do knh tin Ngi.
- Ngi c phc bo sanh thin nh knh tin Ta?
- Tha vng, bch Th Tn!
m ng chim ngng v tr v ng vui mng tht ln:
- Oai lc ca ch Pht tht l k diu! Con trai Ba-la-mn Adinnapubbaka c
phc bo nh th ny ch do knh tin Pht, chng phi do cng c no khc!
c o s bn thuyt ging:
- Tm l gc ca hnh ng, c tt ln xu. Chnh tm iu khin hnh ng.
Bi v vic lm do lng tin theo ngi i trong nhn thin nh bng theo hnh.
ng Php Vng, nh mt v vua ng du n bng con trin hong gia ln sc
d c nim phong, tip tc c Php C sau:
(2) dn u cc Php,
lm ch, to,
Nu vi thanh tnh,
Ni ln hay hnh ng,
An lc bc theo sau,
Nh bng khng ri hnh.
3. Chng Mp Tissa
N mng ti, nh ti...
 Li gio hun ny c o s dy Trng lo Tissa lc Ngi tr ti tnh x K
Vin.
Hnh nh i c Tissa l con trai ngi c ca Pht. Xut gia khi ln tui, li
thm dng ngi mp mp, Tissa a thch li dng v s tn knh ring cho Pht. Y o
ca i c lc no cng git i lng bng, v ng lun lun ngi gia ging ng tinh
x.
Mt hm, vi du tng n ving Th Tn v tng Tissa l mt i Trng lo,
h xin c c n hu h, chi chn cho Tissa v.v.. i c im lng.
Lc y mt thy tng tr tui hi:
- Ngi c my h?
Tissa tr li:
- Cha c h no c. Ti gi ri mi xin xut gia.
Thy tng but ming:
- ng T-kheo ti! ng c tng mnh l quan trng. Gp cc v i Trng lo
ny, ng c x chng l mt cht no. Khi h xin hu h ng cc th, ng im lng
nhn li. ng li khng t ra mt cht n hn v t cch ti t ca mnh!
Ni ri, v tng bng tay ci tch.
Lng kiu hnh ca mt ngi thuc giai cp chin s ni dy, Tissa gt gng:
- Cc ng n gp ai?
- Chng ti n thm ng o s.
- Nhng i vi ta, cc ng cng phi tm hiu xem ngi ny l ai ch? Ta s git
tit dng h cc ng!
Ni mt mch cho h hi, ri Tissa i n ch Pht bun ru khc lc. ng o
s thy vy mi hi:
- Tissa, sao vy? Sao ng n y tm lem nc mt, su kh th kia?
Cc du tng trc y c bn vi nhau khng dm Tissa i mt mnh e gy
nhiu chuyn rc ri, nn i theo Tissa, n nh l c o s v cung knh ngi mt
bn.
Tissa nghe Pht hi lin p:
- Bch Th Tn, nhng Sa-mn ny lng m con.
- Nhng ng ang ngi u?
- gia ging ng tinh x, bch Th Tn!
- Khi nhng Sa-mn ny n, ng c thy h khng?
- Con c thy h, bch Th Tn!
- ng c ng dy cho h khng?
- Tha Th Tn, khng.
- ng c gim c gip h khng?
- Bch Th Tn, khng. Con khng gim c cho h.
- ng c sn lng phc v h khng? V mi nc ung khng?
 - Khng, bch Th Tn! Con khng phc v cng chng mi nc ung.
- ng c em ta c n mi ngi v chi chn cho h khng?
- Tha khng, Th Tn!
- Tissa, ng nn lm cc vic trn i vi nhng Sa-mn ln tui, v ai khng lm
th s khng c quyn ngi gia tnh x. Ch c ng l ng b ry. Hy xin li nhng
Sa-mn ny i!
- Nhng h lng m con, Th Tn! Con s khng xin li h.
- Tissa, ch lm nh vy. Ch c ng mi ng b ry. Xin li h i!
- Con khng xin li h, Th Tn!
Cc Sa-mn bch Pht:
- ng y tht l cng u, tha Th Tn!
c o s tr li:
- Ny cc Sa-mn, y chng phi l ln th nht ng y cng u. Kip trc ng
y cng bng bnh nh th.
- Chng con r tnh ng ngnh ca ng y trong hin ti, bch Th Tn.
Nhng cn kip trc ng lm g?
- Ny cc Sa-mn hy lng nghe!
V c Pht k cu chuyn.
Chuyn qu kh
A. Devala v Nrada
Vo thu n, di triu mt v vua Ba-la-ni, c mt nh tu kh hnh tn l
Devala sau tm thng Hy-m-lp-sn v thnh kim mui v gim. ng cng mun v
gn thnh ph trong bn thng ma ma.
Gp hai ch b ni cng thnh, ng hi:
- Cc Sa-mn n thnh ph thng ng m ti u?
- Ni nh ngi th gm, tha Tn gi.
Th l Devala i n nh ngi th gm, ng trc ca hi:
- Gia ch! Nu ngi bng lng, ti s ngh li mt m trong nh ngi.
Th gm m rng ca mi:
- Ban m ti khng lm vic, nh li rng: xin Tn gi c ng ti y.
Devala va vo nh v ngi xung th c mt n s khc tn Nrada cng t Hy-
m-lp-sn n xin t tc. Ngi th gm, vi lng t t v hiu khch i vi cc Sa-
mn, lo lng khng bit v n s n trc c chu ng chung vi v mi n hay khng,
nn kho lo bo Nrada:
- Nu v n s n trc ng th xin mi Ngi.
V Nrada Nrada n gp Devala ni:
- Tha thy, nu thy ng lng, ti xin ng li y mt m.
Devala hoan h:
- Nh cn rng, xin mi thy vo v ng li mt bn ny.
 Ri Nrada bc vo, ngi pha sau Devala. H cho hi nhau mt cch thn thin.
n gi ng, trc khi nm xung, Nrada cn thn ghi nh ch ca Devala v v tr ca
ra vo. Nhng Devala, thay v ng ng ch ca mnh, li nm ngay gia li i. Hu qu
l khi Nrada bc ra ngoi ban m, ng p nhm bm tc ca Devala. Tc th nh kh
hnh la tong ln:
- i! Ai dm ln bm tc ta?
Nrada t tn tr li:
- Tha thy, ti.
Devala, ging nng ny tip tc la:
- o c gi! Ngi l rng r. Ngi p ln tc ta!
- Tha thy, ti khng bit thy nm y. Xin th li cho ti!.
Ri Nrada bc ra, li Devala mt mnh khc lc nh b ai bp v tim.
Cha ht. Sau , Devala xoay ngc ngi li, nm xung, t u vo ch ban
ny chn, c Nrada gim ln mnh.
Nrada bc vo, lng dn lng hi ny mnh l xc phm v o s, ln ny
mnh s i m di chn ngi.
Tt nhin l khi va bc vo, Nrada dm ngay ln c Devala. Tc th Devala
ht m ln:
- Tri! Ai ?
Nrada vi vng ni:
- Tha thy, ti.
Devala ln ny cng ku to:
- o c gi! Ln u ngi dm ln tc ta, ln ny ngi p ln c ta. Ta s
nguyn ra ngi!
- Tha thy, ti khng ng b khin trch. Ti khng bit thy nm pha ny.
Khi bc vo ti ht sc d dt, t nhc nh phi cn thn, i pha di chn o s,
trnh xc phm ngi. Xin thy th li cho ti!
Devala vn la oai oi:
- o c gi! Ta s nguyn ra ngi.
- ng lm vy, tha thy!
Mc nhng li thit tha xin li ca Nrada, Devala vn ra tip:
- Mt tri c ngn tia sng, c trm nh la xua tan bng ti. Sng mai vo lc mt
tri mc, u ngi s v lm by mnh.
Nrada p:
- Thy, ti gii by ht li l khng phi li ti ti, thy vn chng chu nghe.
u k c li s v lm by mnh ch khng phi u ngi v ti.
Tc th Nrada c li nguyn sau:
- Mt tri c ngn tia sng, c trm nh la xua ta bng ti. Sng mai vo lc mt
tri mc, u ngi s v lm by mnh.
 n s Nrada c i thn thng, c th thy sut tm mi tiu kip: bn mi
tiu kip qu kh v bn mi tiu kip tng lai. V vy ng thy li nguyn s rt
trng ngay ng thy kh hnh bn mnh. ng cm thy thng xt, v v vy lm php
khng cho mt tri mc.
Khng thy mt tri mc, dn chng t tp trc cng cung vua, rn r:
- Tu i vng, mt tri khng mc na! Ngi l vua, lm sao cho mt tri mc
gim chng ti vi!
Nh vua xt li nhng hnh ng, li ni v ngh ca mnh, thy chng c iu
g sai tri, nn khng hiu nguyn nhn no mt tri khng mc. Nh vua suy on rng
y c th l do tu s ci c bt ha vi nhau nn hi thm, v lin cm uc i n nh
th gm ci cho Nrada, cung knh ngi xung mt bn v ni:
- Bch ngi Nrada, dn x Dim-ph- khng th sinh hot nh bnh thng.
Ti sao bng m bao trm th gii? Xin tr li cu hi ca ti.
Nrada k li ton b cu chuyn v hu qu ca li nguyn.
Vua hi tip:
- Nhng tha Tn gi, lm sao ng ta c th thot cht?
- ng y s thot cht nu xin li ti.
Vua bt Devala phi xin li Nrada. Nhng Devala mt mc ngoan c:
- Tu i vng, ng bn ny dm ln tc ti v p ln c ti. Khng i no
ti thm xin li o c gi !
Vua vn khn thit yu cu Devala:
- Xin li i, Tn gi! ng lm nh vy!
- i vng, ti khng thm xin li.
- u Ngi s b lm by mnh!
- Mc k! Ti cng khng xin li.
Ln ny vua gn ging:
- ng vn khng chu xin li phi khng?
Th ri nh vua nm ly tay, chn, bng v c nh n s, bt ci u di chn
Nrada. Nrada lng ci m:
- Hy ng ln thy! Ti tha li cho thy!
Ri Nrada tu vi vua:
- i vng, n s ny khng chu xin li ti. Hy em ng ta n mt ci h gn
thnh, t mt cc t st trn u ng, bt ng ta ng di nc ngp c.
Vua y li. Nrada cn dn thm khi ng lm php cho mt tri mc tr li, Devala
hy ln xung nc v tri ln ni khc ri i i!
Qu ng nh rng, ngay khi nh mt tri le ln th chm vo cc t st lm v
thnh by mnh. Tc th Devala ln xung nc, tri ln ni khc v i mt.
Th Tn kt thc cu chuyn:
 - Ny cc T-kheo! Nh vua lc y l Ananda, Devala l Tissa, cn Nrada chnh
l Ta. Thu Tissa cng cng u nh vy.
Ri c o s dy Trng lo Tissa nh sau:
- Tissa! Nu mt T-kheo cho php mnh ngh rng ngi ny ngi kia mng ti,
ngi ny ngi kia nh p ti, ngi ny ngi kia nh bi ti, cp git ca ti,
ng y s hn th khng ngui. Nhng nu Ty-kheo y khng m p nhng ngh nh
vy, th hn s ngui ngoai.
Ni xong Pht c Php C:
(3) N mng ti, nh ti,
N thng ti, cp ti,
Ai m bim bn y,
Hn th khng th ngui.
(4) N mng ti, nh ti,
N thng ti, cp ti,
Khng m bim bn y,
Hn th c t ngui.
4. Khng Ly On Tr On
Vi hn dit hn th...
Pht dy Php C ny cho mt ngi him mun, lc Ngi ng ti tinh x K
Vin.
Mt ngi kia, sau khi cha cht, mt mnh lo liu gnh vc tt c vic nh ca
rung vn, li cn chm sc b m.
M bo anh:
- Con , m s kim cho con mt c v tr.
Ngi con hiu tho bn tha:
- M thn yu, ng ni th. c ao duy nht ca con l c phng dng m
sut i.
- Con i, m khng mun mt mnh con phi gnh vc ht mi vic trong nh
ngoi rung, hy m kim v cho con.
Anh ta t chi i ba phen, ri nh im lng bng lng. B m hn h ri khi nh,
nh i n mt nh n kim con du em v.
Anh ta bn hi m:
- M nh n nh ai vy?
B lo gi tay ch:
- n nh kia ka!
Anh ta khng m i n nh theo d nh, m ch cho b mt nh khc anh
thch hn. Vy l b n nh con mnh thch, chn nng du ri la ngy lm l ci. Ri
thay li gp mt nng du khng sinh . B m nng lng b chu nn vi v bo anh
con trai:
 - Con , con bo m em v ngi v do con t chn, nhng c y li chng
sinh . Gia nh khng con ci s ln bi, ging dng s tuyt t. Con hy cho m
kim mt nng du khc nghe con!
Anh con trai c v khng bng lng nn lc u:
- Xin m ng ni na!
Nhng b m vn nhai i nhai li ip khc c nn lt vo tai c v him mun.
Lng c ngn ngang trm mi. Chc chn l con phi vng li m thi, nu b gi kim
c mt ngi d sinh n th c s b nh chng xem thng, coi nh y t. Chi bng
chnh c chn v cho chng.
Th l ngi n b him mun i n nh n kim mt c gi cho chng. Nhng
va h mi b gp s chng i ca cha m c gi. H hi gng li b:
- Ny, b ni ci g th?
Ngi n b khng con tr li:
- Th tht ng b thng, ti chng may xu s khng sinh , m gia nh khng
con s tuyt t. Nu con gi ng b v nh ti sinh c con trai, c y s l b ch qun
xuyn ht c gia sn. Xin ng b hy cho ti ci c nh v cho chng ti.
Cui cng ngi n b thuyt phc c cha m c gi v rc c v nh. D
lm c theo mnh, ngi n b him con vn khng an tm, c lo s i th sinh
con, s l b ch trong nh. Ri b n ni vi i th ca mnh:
- N em! H em c thai th cho ch bit nh!
C kia ngoan ngon tr li:
- D.
V nh li ha, ngay khi mang thai c n bo cho ngi v c bit. Hng ngy
v c thng t tay nu cho cho i th mnh n. Th l t hm b b vo cho mt
t thuc ph thai. Kt qu i th ca b b sy thai. Ln th hai, ngi v sau cng li
bo tin cho v c khi mang thai. V c lm nh ln trc v c ny li sy thai na. Cc
b hng xm thy c v sau ngy th, nn va thng tnh va t m mi hi thm:
- C phi i th ca ch thc gy bnh xe ch khng?
V khi nghe k li s v, h bo:
- ngc, sao ch di dt nh vy? B s ch chim u th trong gia nh nn trn
thuc ph thai cho ch n. Ln sau ng c ni cho b bit na nghe cha!
Ln th ba ngi v sau khng ni g c, nhng b him con thy bng ngi v
sau ngy cng to lin hi:
- Sao em c thai m khng ni cho ch bit?
B v sau tht th ngh sao ni vy:
- Chnh ch mang ti v y, vy m hai ln ri ch lm ti h thai. Ti sao ti phi
ni vi ch kia ch?
B khng con tht vng: "Hng, th l ta thua ri!". T b theo di, ch c hi
i th thiu cnh gic li ra tay, v b vn cha chu thua.
 Khi a b trong bng m thnh hnh, b c tha mt dp n trn thuc cho b
v sau n, nhng v hnh th y nn thai nhi khng b h, m li kt ngang c t
cung. Ngay sau b m au bng d di v cm thy gi cht n ni. B la hong ln:
- My git tao! Chnh my mang tao v v cng chnh my git ba a con ca tao.
Gi tao sp cht, kip sau tao s thnh qu d xoa n tht con my!
Nguyn ra ri b tt hi v li sanh vo nh y thnh mt con mo. Cn ng
chng lc y tm b v khng con, nt n:
- Chnh my lm tan nt gia nh tao.
Ri ng dng ci ch, u gi.. nh p b tn nhn. Sau trn n, ngi v c
m nng ri cht, li cng sinh vo nh y thnh mt con g mi.
Nh vy b v sau ti sinh l con mo, v c l con g. Khi g mi trng, mo
n n sch ht. Ba ln nh vy g mi ct ting:
- ba ln my n trng con tao, by gi my cn chc n lun c tao. Kip sau
tao s n tht my v con my.
Nguyn nh vy ri n cht v sinh lm con beo ci. Cn mo sinh lm con nai ci.
Ba ln nai ci sinh con, ba ln beo n nut ti. Khi sp cht, nai ci li nguyn ra:
- Ba phen c th ny nut sng con ta v gi n nh nhai lun c ta na. Kip sau
ta s nhai nut n v con n! Ri nai ci ti sinh l qu D-xoa v beo cht i u thai
thnh mt c gi dng tn qu X-v. Ln ln, c gi lp gia nh sng bn nh chng
ti mt khu xm nh gn cng thnh. Mt thi gian sau c c con. Qu D-xoa bin
thnh mt ngi bn thn n thm c gi v hi ngi nh:
- Bn ti u?
- phng trong, c y va sinh h mt a b.
Da-xoa hn h hi tip:
- Con trai hay con gi vy? Ti mun thm ch y.
Ri tt t bc vo trong, gi v nhn ngm a b v nhanh tay chp ly nhai
nut xong i ra. Ln th hai, qu cng nut ti con ca ngi v tr nh vy. n ln
th ba, thy bng ln c v tr th th vi chng:
- Anh , ti y c mt con qu D-xoa nut cht hai a con ca chng ta v
trn thot. Ln ny ti nh tr v nh sinh n.
Lc by gi n phin qu D-xoa i ko nc (Da-xoa thay phin nhau ko nc
t h Anottatta ln ngun, mn hn bn hay nm thng chng c th v, nu khng
b cht v kit sc). Ngay khi va c th ra, qu Da-xoa lin chy n gp ngi v tr
hi:
- Bn ti u ri?
Ngi trong nh p:
- Ch chng gp c y u. C mt con qu D-xoa n tht nhng a con c y
sinh ra trong nh ny. V vy c y i v nh cha m rut ri.
Qu lm bm:
 - D c chy ng tri, n cng khng thot khi tay ta!
Nn nng v th hn, D-xoa tc tc i vo thnh.
n ngy l t tn, b m tm ra v t tn cho a b xong, tha vi chng:
- ng , by gi chng ta hy tr v nh.
C v m con i bn cnh chng. Trn con ng bng ngang tinh x, khi n h
nc ca tinh x, ngi v tr giao con cho chng v xung h tm. C tm xong, n
phin chng, v c ngi i gn v cho con b. Ngy lc y qu D-xoa xut hin. C
v trng thy nhn ra n, lp tc la ln:
- ng i! n y mau! Con qu y n!
S chng n khng kp, c xoay ngi m u chy vo tinh x. Lc y c
o s ang thuyt php gia chng hi. Ngi v tr t con di chn Pht tha:
- Con xin cng dng Ngi a b ny. Xin hy cu ly n!
Qu cng rt theo ti ni. Thin thn Sumana khi ang tr ti hc ca bn
trn cng tinh x, lin ngn qu D-xoa li khng cho vo. c o s bo Trng lo
A-nan:
- A-nan, ngi hy ra gi qu D-xoa vo y!
Trng lo y lnh. Ngi v va thy qu lo s, ku ln tht thanh:
- N , tha Th Tn.
c o s dy:
- Hy n vo. ng lm n!
D-xoa bc vo, ng trc Pht. Pht hi:
- Sao ngi lm nh vy? Nu khng gp mt v Pht nh Ta, ngi s m p mi
hn n ngn i, khng khc g con Rn v con Co run ry gin d, nh Qu v C.
Sao ngi ly on tr on? Ch c tnh thng mi dp tt c hn th.
V c Pht c Php C:
(5) Vi hn dit hn th,
i ny khng c c,
Khng hn dit hn th,
L nh lut ngn thu.
Nghe dt bi k, D-xoa lin c qu D lu. Pht bo ngi n b a a b
cho D-xoa. Ngi n b vn cn s, khng dm a. Nhng sau khi Pht cho bit l
khng cn phi phng, b ta mi dm trao. D-xoa nhn a b trong tay, m hn u
ym ri tr li cho m n, xong bt u khc. Nghe Pht hi ti sao, D-xoa lin tha:
- Tha Th Tn! trc y con ht s xoay s m chng n. Gi con khng
bit s sng ra sao.
Pht an i D-xoa, ri quay sang ngi m, Ngi dy:
- Hy cho D-xoa trong nh con v nui bng loi cho ngon nht.
Ngi n b vng ln a D-xoa v nh, cho trn cy ko gia v nui bng
loi cho ngon. Khi n ma p la, my p vt ln vt xung, D-xoa s my p vo
u nn ni vi bn khng th y thm, v xin i ni khc. D-xoa ln lt c cho
trong chi my p la, ch ging nc, l bnh m, kho phn, ng tro v cng
lng, nhng khng chu u ht, lun cn nhn: ch th my p la nng ln e rng ch
u ra lm hai, ch th ti nhc tiu by, ch th n ch nm di, hoc by tr phng u,
c khi ling rc, ch th trai lng n xem bi. V th c ta a D-xoa v mt ni yn
tnh ngoi lng, mi ngy u mang cho ngon n cho n.
Mt hm D-xoa ni vi bn mnh:
- Nm nay tri s ma nhiu, nn trng la ni kh ro.
C khi D-xoa cho bit:
- Nm nay hn hn, nn trng la ni m thp.
La ca ngi khc b h v lc ng lc hn, nhng la ca ngi n b tr th
bi thu. Dn lng ngc nhin n hi c:
- Ny ch, la ca ch chng b ng, chng b hn. Ch lm ma dng nh bit
trc thi tit. Phi vy khng?
C ta p:
- Ti c ngi bn l D-xoa cho ti bit trc s thay i thi tit, v ti trng
la trn t cao hay t thp ty theo s ch dn ca ch y. Cc bn khng thy sao, ngy
no ti cng mang cho ngon v cc loi thc n n cho ch y. Nu cc bn lm nh ti
cng s c trng ma.
Dn lng lp tc tn vinh D-xoa. V t D-xoa chm sc ma mng cho mi
ngi, nhn c nhiu qu biu v c nhiu ngi tn knh. D-xoa to nn thng l
ba n tm mn, cn c duy tr mi n nay.
*
5. Nhng V T Kheo Hay Ci C X Cu Thm (Kosambi)
V ngi khc khng bit...
c Pht thuyt bi php ny cho cc T-kheo Kosambi khi Ngi ng ti K
Vin.
A. Cc T Kheo Ci Nhau
Ti Kosambi, trong tinh x Ghosita c hai T-kheo tr ng, mt v l lut s, v
kia l php s, mi v dn u nm trm tng. Mt hm, v php s sau khi tm xong
cha li mt t nc trong bn tm v i ra. K , v lut s i vo thy nc d, lc tr
ra ngoi ng hi bn:
- Ny huynh, c phi huynh cha nc li khng?
V php s p:
- Vng, huynh !
- Nhng huynh khng bit l phm li sao?
- Tht ra ti khng bit.
 -Ny huynh, l mt li.
- Nh th, ti s sm hi v li y.
- D nhin, ny huynh! Nu huynh khng c lm, v tm th khng gi l li.
Nghe v lut s bo th, v php s yn tr xem nh khng c li. y th m v
lut s li ni vi hc chng ca mnh:
- V php s d phm li vn khng thy li.
V nhm hc chng ny khi gp nhm hc chng ca v php s lin kho nhau:
- Thy ca cc anh phm li m khng nhn li.
Hc chng ca v php s v k li vi thy mnh. V php s nghe qua lin p:
- V lut s ny trc ni l khng li, by gi ni c li. ng ta l ngi
di tr.
Hc chng ca hai bn gp nhau, ri li qua ting li:
- Thy ca cc huynh l ngi di tr!
H tranh ci nhau. V v lut s tha c hi tuyn n tn xut v php s v
khng nhn li. T , ngay n nhng th ch cng dng cho h cng chia lm hai phe,
ngay c nhng c ni c h dy, c thin thn h php, bn b v nhng ngi thn tn,
ch thin trn tri, lan n Phm thin u nh th. Mi ngi, ngay c nhng ngi
cha quy y cng chia lm hai phe. S tranh ci lan rng t tri T thin vng cho n
tri Thch.
n mc th c mt T-Kheo ti gn th Tn tha k t s: "Nhng ngi
tuyn n tn xut th gi quan im rng php s b tn xut l ng lut, ngc li
nhng ngi bnh vc th cho rng tri lut, v t hp li ng h php s mc d
nhng ngi tuyn b tn xut cm h lm nh vy". hai ln Th Tn nhn hai bn
T-Kheo hy on kt, v u nhn c cu tr li:
- Bch Th Tn! H khng chu on kt.
Ln th ba, Th Tn bo:
- Tng on b chia r!
Ni xong, Pht n ch cc T-kheo v ch cho nhm v T-kheo lut s, ngi
tuyn b tn xut, s sai lm trong quyt nh y, v i vi nhm v T-kheo php s,
ngi khng nhn li, Ngi cng ch s sai lm trong hnh ng y. Mt ln na, Pht
bt cc T-kheo kit trai v khin h hnh sm ngay ti ch, trong khu vc gii hn. Ngi
t lut cho cc T-kheo, nu gy g trong phng n hoc cc ni khc, h bt buc phi
ngi ch ring bit trong trai ng.
Nhng cc T-kheo vn khng ngng gy nhau, c Pht li i n ni v khuyn
rn:
- ri, cc T-kheo! ng gy g na! Gy g, u tranh, tranh chp, tranh ci,
mi th ny u nguy hi. Bi l v tranh ci mt con chim b bng cng lm mt con
voi qu phi cht.
V c Pht k chuyn Bn Sanh "Con Chim Nh". Ngi dy tip:
 - Cc T-kheo, hy on kt! Hy dng tranh ci, v s tranh ci m hng ngn
con chim nh mt mng.
V Ngi k chuyn Bn Sanh "Nhng Con Chim". Nhng d vy h vn khng
nghe li Pht, v mt ngoi o mun Pht bt phin nhiu, tha rng:
- Bch Ngi, ng Th Tn, ng Php Vng! Hy nh! ng Th Tn! Ngi
hy sng mt i v s v t ti ci ny. Chng con c gy g, u tranh, tranh chp,
tranh ci nhau mi lm sng t ai phi ai tri.
Lin , c Pht k chuyn Bn Sanh nh sau: "C mt ln, ny cc T-kheo,
Phm-ma-t tr v Ba-la-ni, l vua x Ksi. Phm-ma-t gy chin vi vua Dghati
Kosala, nh chim vng quc v git vua khi ang ci trang. Con trai ca Dghati l
hong t Dghvu, mc d bit rng Phm-ma-t l k git cha mnh, vn tha mng k
th. Do h sng ha bnh vi nhau".
V Ngi hun th cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo, lng kin nhn v t cch phong nh ca nhng ng vua hay
s dng dao gy cao p th . T-kheo, cc ng l nhng k xut gia c gio hun
bng Php v Lut chu o nh th, phi lm sao chiu sng th gian hn vi lng kin
nhn v t cch cao nh ca cc ng ch.
D c khuyn nh nh th, cc T-kheo vn khng on kt theo li Pht.
Khng vui v phi sng trong cnh n no, khng thoi mi v b quy ry, hn na cc
T-kheo ny khng m xa n li Pht dy, nn Th Tn quyt nh sng c c trnh
xa m ngi chn rn. Sau khi i kht thc Cu-thm, khng t gi Tng on, c
Pht c y, m bt, mt mnh i n Blaka, ch bn mui, ti y Ngi thuyt php cho
Trng lo Bhagu v i sng c c. Ri Ngi n ng Trc Lc Gi, v thuyt php
cho ba chng trai gia th v hnh phc an lnh ca s ha hp. V t , Ngi n
Prileyyaka. , di gc cy Sala p , trong rng Bo H, c Th Tn tri qua
mt ma h an vui, c voi Prileyyaka phc v.
Khi nhm c s Cu-thm n tinh x v khng gp ng o s, h hi cc T-
kheo:
- Tha ch Tn gi, ng o s i u?
Cc T-kheo p:
- Vo rng Prileyyaka.
- Ti sao th?
- Ngi c gng ha hp chng ti, nhng chng ti khng ha hp c.
- Ny ch Tn gi, c phi cc v, sau khi c chp nhn l T-kheo di s lnh
o ca o s, li ci li Ngi lc Ngi yu cu cc v ha hp?
- ng th, o hu.
Ri c ngi ni tip:
- Nhng v T-kheo ny, sau khi c thu nhn lm T-kheo di s lnh o ca
o s, li khng mun hn gn nhng rn nt theo li yu cn ca Ngi. y hon ton
do li ca h m chng ta khng c gp Pht. i vi nhng T-kheo ny, chng ta
nht quyt s khng mi ngi v cng khng bao gi knh l hoc cng dng na.
V t h khng thm cng knh cc T-kheo na. Hu qu l cc T-kheo b
thiu vt thc v gn cht i, nn ch sau vi ngy cc T-kheo bit phc thin. Ri
h sm hi nhau, xin c tha th. H bo cc c s:
- o hu! Chng ti ha hp. Xin i vi chng ti nh xa.
- Tha ch Tn gi, cc v xin sm hi vi c Th Tn cha?
- Cha, o hu.
- Vy th hy xin sm hi Th Tn. V ngay khi c Pht tha li, chng ti s tr
li vi cc v nh trc.
Nhng v ang gia ma an c, cc T-kheo khng th n gp Pht, v h kit h
trong s thiu thn, trong khi Pht th an vui, c voi hu h. Con voi ny l voi u n
ri by v vo rng vi l do c nht l mun c an vui. N ni:
B. c Pht, Voi v Kh.
- Ti sng y b voi ci, voi con, voi tr lm phin nhiu. u ngn c ti
thng n b chng nhai nt, chng n ht nhnh cy ny n nhnh n khi ti va b
xung, chng quy c nc ti ung. Khi ti xung nc v ln b, voi ci n c xt
vo thn ti. C l ti nn ri n v sng mt mnh.
Ri con voi u n b by, n gn Perileyyaka, vo rng Bo H, di gc cy
Sala p , ngay ni Th Tn ng, thn cn vi Ngi. n trc Th Tn, n nh l
Ngi, ri nhn quanh qut tm chi, khng thy chi, n bn p cy Sala pha di v
dng vi qut pha trn cho ng xung ri ly mt nhnh cy qut t. Sau , n ly vi
qun bnh nc mang i ly nc. Vi khi cn n nc nng, n nu nc nng (Sao c
th c ch?). u tin n dng vi ko di la cho bt la ra v nhen ci ch vo. N
nhm la nh th v nung nhng hn nh ri dng mt cy gy ln vo mt lm
(c nc). Xong n h vi xem nc nng cha, ri n ci u trc Pht. Thy voi
n, c Pht hi:
- Nc nng cha, Prileyyaka?
V pht n tm. Sau voi dng Pht nhng loi tri cy rng.
n gi Pht vo lng kht thc, voi ly y bt ca Pht t ln nh u v i theo
Ngi. n ven lng, Pht bo voi a tr y bt:
- Prileyyaka! Ch khng i xa hn c! Hy giao y bt cho Ta.
Pht vo lng v voi ng i Ngi tr li, tin ti n Ngi, y bt ln u
nh lc trc v em v ch Pht ng, hu h Ngi nh thng l ri qut hu Pht vi
mt nhnh cy. Ban m, nga th d, n dng vi nm mt cy gy ln t nh: "Ta
s bo h Pht". V i ti lui trong khu rng cho ti khi mt tri mc. (T khu rng
c gi l rng Bo H). Bui sng, mt tri ln, voi ly nc cho Pht ra mt, v theo
cch nh ni trn, n lm trn mi bn phn khc.
 By gi, mt con kh thy c ch v hnh ng mi ngy ca voi, lm nhng bn
phn nh nht hu Pht, bn pht tm s lm ging nh vy. Mt hm, trong lc chy
nhy tnh c n gp mt t mt trn cy khng c ong. N b cnh cy xung, cm t
mt cn nguyn trn cnh cy, hi mt l chui, t t ong trn l v mang dng Pht.
c Pht nhn ly. Kh tr mt xem Pht c dng khng v ngc nhin thy Pht khng
n. Kh thc mc khng bit c chuyn g y, bn lt qua lt li t ong, va xem xt cn
thn, v khm ph c vi trng su. Nh nhng ly trng su ra, kh li dng t mt ln
Pht v Ngi hoan h . Kh vui sng chuyn t cnh ny sang cnh khc v nhy nht
hn hoan v k. Nhng u ng nhng nhnh cy kh va nm v p ln bng gy la.
Kh ri xung mt cc cy, b m xuyn ngi v cht tc khc. V t nim tin trn
vn vo Pht, n c ti sinh vo ci tri Ba mi ba, trong mt cung in bng vng
cao ba mi dm vi mt on gm mt ngn thin n hu cn.
C vng Dim-ph- u bit rng c Pht ang ng trong rng Bo H, c
voi u n phng s. T thnh X-v, ng Cp C c v b T-x-kh - mt tn n li
lc - cng mt s nhn vt ting tm khc gi li thnh nguyn n ngi A-nan xin
c c n gp c Th Tn. Nm trm T-kheo ng ngoi thnh mn ma an c
cng thnh cu c nghe php t kim khu Th Tn lu nay vng ting.
Trng lo A-nan bn hng dn cc T-kheo n rng Bo H. Vi c tnh chu
o ca mt th gi, Ngi khng dm n gp Pht vi m ng T-kheo v bit Nh
Lai c c sut ba thng. V th, Ngi cc T-kheo ch bn ngoi v mt mnh i
n gp Pht. Khi voi Prileyyaka thy Trng lo, n qun gy xng ti. c Pht quay
nhn v bo voi:
- Tr li! Prileyyaka! ng rt ng ta. l th gi ca Nh Lai.
Voi lp tc nm gy i v thnh Trng lo a y bt, Trng lo t chi. Voi
thm ngh nu ng ta bit lut s khng t php c ca mnh trn tng Pht thng
ngi. Voi qu lo xa v Trng lo A-nan t y bt trn t (nhng ngi bit lut
khng bao gi t php c c nhn ln ch ngi hoc ging ca bc tn tc). Ri
Trng lo nh l Pht, ngi xung mt bn. Pht hi:
- ng n mt mnh thi sao?
- Bch Th Tn, con n vi nm trm T-kheo.
- H u?
- Con cha hiu Pht th no, nn h ng ngoi v vo y mt mnh.
- Bo h vo!
Trng lo y li. c Pht p li li cho hi ca cc T-kheo mt cch thn
tnh. Cc T-kheo tha:
- Bch Th Tn, Ngi l mt v Pht qu phi, mt ng hong mnh mai. Chc
Ngi chu ng nhiu gian kh, ng v ngi y mt mnh sut ba thng tri. D
nhin khng c ai hu Pht nhng vic chnh v ph, khng c ai dng nc ra mt hay
lm mi vic khc cho Ngi.
 c Pht tr li:
- Ny cc T-kheo! Voi Prileyyaka lm ht nhng vic y cho Ta. Nu ai c
c bn ng hnh nh n th cuc sng c c tt p. Nu nh khng c c, th
cuc sng c c vn tt p hn.
Ni xong, Th Tn c ba cu Php C sau trong phm Voi:
Nu c bn hin tr
ng sng chung, hnh lnh,
Nhip phc mi him nguy,
Hoan h sng chnh nim.
Khng gp bn hin tr,
ng sng chung, hnh lnh,
Nh vua b nc bi,
Hy sng ring c c,
Nh voi sng rng voi.
Tt hn sng mt mnh,
Khng ngi ngu kt bn,
c thn, khng c hnh,
Sng v t, v l,
Nh voi sng rng voi.
Ngay khi Th Tn kt thc bi k, nm trm T-kheo c qu A-la-hn.
Trng lo A-nan bn a li thnh cu ca ng Cp C c v nhng ngi
khc.
- Bch Pht, nm mi triu thnh t do Cp C c dn u mong mi Pht
tr v.
Pht chun y:
- Tt lm! Hy mang y bt.
V Pht i ra khi rng. Voi thy th lin n v ng cho chn gia ng. Cc
T-kheo thy l nn hi, v c Pht p:
- Ny cc T-kheo, n mun cng dng cc ng. Lu nay n phc v Ta,
khng nn lm tn thng tnh cm ca n, hy tr li cc T-kheo!
Pht v cc T-kheo tr li. Voi vo rng hi lm chui v nhng tri cy khc
gom li, v ngy hm sau dng ln cc T-kheo. Nm trm T-kheo khng th no dng
ht. Th thc xong c Pht m y bt i ra khi rng. Voi li xen vo gia cc T-kheo
v ng cho chn trc Pht. Cc T-kheo khng th on c ngha, lin hi Pht
v c tr li: - Cc T-kheo! Sau khi cho t gi cc ng n mun Ta tr li.
V hng v voi, Pht bo:
- Ny Prileyyaka! Ta s i by gi, khng tr li na! Trong kip ny, ngi
khng c hy vng vo c cc tng thin, hay t n tr tu, hay chng Thnh qu.
Hy dng li!
 Voi nghe Th Tn ni rt vi vo ming, t t li ra sau, va i va khc (nu n
thnh c Pht li, n s sn sc Pht nh trc y cho n ht i). c Th Tn
tip tc i, n ven lng Ngi dng li bo voi:
- Prileyyaka! i xa hn na ngi s khng c an thn. Dn c rt nguy him
cho ngi. Hy dng li!
Voi dng li ni v khc. c Pht bc i, v khi va khut tm mt, voi v
tim v cht. V t ht nim tin vo Nh Lai, voi c ti sinh vo ci tri ba mi ba,
trong mt cung in bng vng ln ba mi dm, c ngn thin n hu cn. Voi tn l
tri Prileyyaka.
Dc ng, Pht gh vo K Vin. Cc T-kheo x Cu-thm nghe Pht v X-v
lin n sm hi. Vua Kosala nghe tin cng n ch Pht v tha:
- Bch Th Tn, con s khng cho cc T-kheo ny vo nc con.
Pht khuyn ngn vua:
- i vng, nhng T-kheo ny l ngi tt, ch v h tranh ci ln nhau nn
khng vng li Ta. Gi y h n sm hi. Hy cho h vo, i vng!.
ng Cp C c cng bch vi Pht l khng cho cc T-kheo x Cu-thm vo
tinh x. Nhng Pht khng ng v ng ta nh im lng. By gi, cc T-kheo y n
X-v. Th Tn ra lnh chun b ch ring bit cho h. Nhng T-kheo khc khng
ng hay ngi chung vi h, ln lt tng ngi n hi Th Tn:
- Bch Th Tn! Nhng T-kheo x Cu-thm hay tranh ci ang u?
Th Tn ch h v ni:
- H ! H !
Nhng T-kheo tng ngi ch v pha h v bn tn vi nhau n ni h xu h
khng dm ngng u ln. Ri h gieo mnh di chn Pht xin sm hi. Pht dy:
- Ny cc T-kheo! Ti li cc ng phm nng n bit bao! Sau khi c nhn
lm T-kheo di s lnh o ca mt v Pht, li ci li mc d Ta c khuyn gii
iu. Ngay c bc tr gi vn nghe k li dy bo ca cha m trc khi cht. H khng
dm ci li khi cha m t gi cuc i, v sau h c giao quyn lnh o c hai
vng quc.
Ri c Pht lp li chuyn Bn Sanh Kosambika mt ln na, v kt lun:
- Ny cc T-kheo! Hong t Dghavu, ngay khi cha m mt mng, ng vn khng
dm ci li dy bo, sau ng ci con gi ca vua Phm-ma-t ri tr v c hai vng
quc Ksi v Kosala. Cn cc ng v khng vng li Ta nn phm li nng.
V c Pht ni cu Php C:
(6) V ngi khc khng bit,
Chng ta y b bi.
Ch y ai hiu c,
Tranh lun c lng m.
Nghe xong Php C ny, cc T-kheo lin c qu D lu.
 6. Kala Anh v Kala Em
Ai sng nhn tnh tng...
Cu Php C ny c c Pht ni khi ng gn thnh ph Setavya, dnh cho
Kla em v Kla anh, tc Tiu Hc (Culla Kla) v i Hc (Mah Kla).
Tiu Hc, Trung Hc (Majjihima Kla) v i Hc l ba gia ch anh em sng
Setavya. Tiu Hc v i Hc, tc ngi em t v ngi anh c, thng i qua x khc
vi mt on nm trm xe b ch y gia dng bn, cn Trung Hc th nh bn
hng ha do h mang v.
C mt dp, hai anh em mang loi hng ha trn nm trm xe b ri khi V-x.
Gia ng X-v v K Vin h dng li, tho yn cng cc xe. Chiu xung, i
Hc thy cc Pht t X-v cm hoa hng l lt i v hng tinh x. ng t m bn
chn mt ngi li hi thm. c bit h i nghe php, ng cng ng tnh mun i.
Dn d cu em coi chng on xe, ng ra i.
n tinh x, ng nh l Nh Lai ri ngi xung bn vng ngoi hi chng. Hm
y, Pht thuyt nhiu bi php tun t theo cn c ca i Hc; Ngi nhn mnh v kh
un vi nhng kinh ni v ti li, s in o cng s nguy him ca dc lc.
i Hc nghe php xong, trong lng bn khon: "Ai cng phi ri b mi vt s
hu khi qua i, sang bn kia th gii s khng c ti sn hay thn quyn no i theo
c, vy ti sao ta li sng i th tc?". V ng pht tm xut gia.
ng xin Pht gia nhp Tng on. Pht hi:
- ng c cn thn quyn phi xin php khng?
- Con c mt a em, bch Th Tn!
- Hy hi hn!
- Vng, bch Th Tn!
Ri i Hc n gp Tiu Hc, bo em hy nhn ht ti sn.
Tiu Hc ngc nhin khng hiu ti sao, v khi bit c nh xut gia theo Pht
ca anh, khng trnh khi bng hong. ng tm cch thuyt phc anh t b nh
xut gia, nhng v hiu. Cui cng Tiu Hc nh ty thun.
i Hc ra i theo Pht v tr thnh T-kheo. V tht l lng, Tiu Hc cng xut
gia theo anh, nhng vi mt nh khc hn, tc l ch i tu mt thi gian ri s hon tc,
v lc s ko ng anh theo.
t lu sau, mn hn tp s, i Hc n ch Pht tha thnh:
- Bch Th Tn, c bao nhiu bn phn tu tp trong gio php?
c Pht cho bit l c hai, php hc v php thin. i Hc tha tip:
- Bch Th Tn, con xut gia khi ln tui, con khng th lm trn php hc.
Nhng con c th vng gi php thin.
V ng c Pht ch dy chuyn tu hnh thanh tnh bng cch n bi thiu tu,
nhm n qu v A-la-hn.
 Cui thi thin qun u hm, khi mi ngi u ng, ng n bi thiu xc.
Hng ng, khi cha ai thc dy, ng tr v tinh x. By gi, ngi gi bi thiu l mt
ph n tn l Kl, c trch nhim ha thiu xc cht. Thy Trng lo ny c ng ln,
ngi xung v bc quanh, b khng khi thc mc v mun tm cho ra xem ngi l
ai. Nhng b khng bit c g v Trng lo, nn mt m b thp n trong chi
bi thiu, cng con trai con gi np vo mt gc rnh xem. Khi thy Trng lo n, b
ti gn nh l, hi:
- Tha Tn gi, bc T-kheo tn qu li y sao?
- ng vy, b ch.
- Tha Tn gi, ai n bi thiu ny cn phi chp hnh mt s iu l.
Thay v ni "Ch ngh rng ti phi vng theo iu l ca ch sao?" Trng lo li
ni:
- Ti phi lm g, o hu?
- Tha Tn gi, ngi n bi thiu bt buc phi thng bo trc cho ngi gi
bi, vi Trng lo Thng th ca tinh x v vi thn trng.
- Sao vy?
- Nhng tn trm, khi b ch nhn truy n thng chy trn vo bi thiu v b
tang vt li y. Ri ch nhn mt ca n e da v gy hi cho ngi c ng ni ny.
Nhng nu nh cm quyn c bo tin mt cch chnh ng, th s trnh khi phin
phc bng cch xc nhn v T-kheo tn qu c ng y mt thi gian.. ng ta
khng phi l k trm. V vy, Ngi bt buc phi cho nh cm quyn bit nh ca
Ngi. i Hc hi tip:
- Ti cn phi lm g na?
- Tha Tn gi, khi no Ngi cn trong bi thiu th Ngi phi king n c, tht,
m, bt, du v mt. Ngi khng c ng ngy, khng c hn trm. Ngi phi sng
tinh tn cao , s dng ht nng lc ch, trnh ni hai li, di tr. Chiu ti khi mi
ngi ng, Ngi phi ri tinh x n y. Hng ng, trc khi mi ngi thc dy,
Ngi phi tr v.
Tha Tn gi, trng hp Ngi ng trong bi thiu ny v t c cu cnh o
qu, v nu c ngi mang xc n vt i, ti s t xc trn gin ha v cng l nh
thng l vi hng hoa, lm ng theo nghi thc thiu xc. Nhng nu Ngi khng t
o, ti s chm la trn gin ha, ko xc cht vi mt cy cc ngoi gin ha, cht
tng khc bng ru ri nm vo la thiu ht.
- Tt lm, b ch. Nhng trng hp ch thy mt t thi c th lm mc thch
hp cho ti thin qun v sc tng, xin m lng tt cho ti bit.
- Vng, ti xin ha.
Theo ng nguyn, Trng lo i Hc thin qun trong bi thiu. Cn Trng
lo Tiu Hc th bn rn, lng xng v lun lun ngh n i sng gia nh, nh con, nh
v, c ngh l anh mnh dn thn vo mt vic lm ht sc kh khn.
 By gi, c mt ph n tr con nh th gia vng tc b bnh v cht vo chiu
hm y, nhan sc cn mn m. Thn quyn v bn b a xc c vo bi thiu vi ci,
du v nhng mn cn thit khc. H ni vi ngi gi bi hy thiu xc ny.
Ri h thanh ton gi c, giao t thi v ra v. Ngi gi bi ci y phc c gi,
ch n thn th p vng chi, cht thn ny thch hp lm mc thin qun cho
Tn gi. Ri b n ch Trng lo tha cho bit v thnh Ngi n. Trng lo n ni,
yu cu b o che thn t thi v ng qun st t chn t k tc. Ngi dn b gi bi hy
nm tm thn vng chi p ny vo la, v khi ngn la chy bn, cho Ngi hay.
Xong Ngi v ch ring ca mnh v ngi xung. Ngi gc lm theo li dn ri n bo.
Trng lo n l thiu v qun st t thi. Ch tht b la tp, da ca c gi ging da con
b vn vn, bn chn li ra v thng xung, bn tay co qup, trn b lt da. Trng lo
ngh thm: "Ai nhn thy thn ny by gi m khng b ht nhng li tn tng, mt thi
th thi ra, hoi dit". V Ngi v ch ring ca mnh ngi xung, nhn thc r
rng v Hoi v Dit:
Cc hnh v thng,
L php sanh dit.
Sanh dit dit ri,
Tch dit l vui.
c Php C ny xong, i Hc khai m Minh-st-tu v c qu A-la-hn cng
cc thn thng.
Khi Trng lo i Hc c qu A-la-hn, ng o s ang du hnh vi chng
T-kheo vy quanh. Ngi n Setavya v vo rng Simsap. Nhng b v ca Tiu Hc
nghe tin c Pht n u mu toan ginh li chng mnh. H sai ngi i thnh Pht.
Trong khi ch i Pht n, theo l thng h phi sa son ch ngi khng hn ch, v
m bo s sp xp c chu o, mt T-kheo c phi n trc, chun b Pht
ta t gia, bn phi l ch ngi ca Trng lo X-li-pht, bn tri l Trng lo
Mc-kin-lin, v k hai bn phi xp t ch cho chng T-kheo. Do , Trng
lo i Hc l ngi c trch nhim gi y bt ca chng Tng, gi Tiu Hc li bo:
- ng hy n trc v iu khin vic xp ch ngi.
Ngy t lc gp li Tiu Hc, cc phu nhn giu ct ng. H t nhng ta thp
pha u cho chng Trng lo ngi v ta cao cho cc tn T-kheo ngi. Tiu Hc dn
h sa i li:
- ng c t nh th, ng ta thp trn v ta cao di.
Nhng my b khng mun nghe li ng, h cn hng h:
- ng i ti i lui lm g y? ng ly quyn g ra lnh xp ch? ng b ai i
tu? Ai xut gia cho ng? ng n y lm g?
Nho bng ng ht li ri, h x toc y thng v h ca ng, khoc b trng
th tc vo, t mt vng hoa ln u v y ng ra ngoi, tng thm mt cu:
- Hy i m tm Pht, chng ti s xp t ch ngi!
 Vo thi , nhng ngi mi th T-kheo trong thi gian ngn, cha tng an c
kit h, nu hon tc th khng c g phi xu h. Do Tiu Hc khng phin h g v y
phc ca mnh. ng n nh l Pht v thnh Pht cng Tng on ca Pht xong v
nh.
Khi c Pht v ch Tng th trai xong, cc b v ca i Hc thy vy cng toan
tnh ginh li chng. Th l h li thnh c Pht vo ngy sau. Nhng ln ny mt T-
kheo li c phi n sp xp ch ngi, v nh th cc b v ca i Hc mt c hi
gy phin toi cho Ngi. Dn xong ch ngi cho chng Tng, cc b dng thc phm.
Nhng v tng mun th thc ngi xung v ng, nhng v tng mun ra ngoi ng
ln v i ra. c Pht ngi xung v th thc. i Ngi th thc xong, cc b v lin
tha:
- Bch Th Tn! Ngi i Hc s hi hng cng c ri tr v sau, thnh Th
Tn v trc.
Pht chun y:
- Tt lm!
Pht v n cng lng, chng Tng bt bnh ni vi nhau:
- Chao i! Hnh ng ca o s qu l kh n. Khng bit Ngi c hay
khng. Hm qua Tiu Hc n trc sp ch th nh chm dt i sng phm hnh.
Cn hm nay mt v tng khc c phi n th khng vic g xy ra.
Nhng c Pht vn i Hc li v tip tc ln ng. Cc T-kheo li bn
tn:
- T-kheo i Hc c hnh v cao thng, khng bit cc b v c khin Ngi
chm dt i sng phm hnh?
Nghe xn xao, c Pht dng li v hi h:
- Cc ng ang bn g th?
H k li, Ngi bo:
- Nhng ny cc T-kheo, cc ng khng ngh l i Hc ging Tiu Hc ch?
- Vng, bch Th Tn, Tiu Hc c hai v, nhng i Hc c ti tm. Nu b tm
b ny vy quanh v bt ly th khng bit Ngi s xoay tr ra sao, tha Th Tn?
- Cc T-kheo, ng ni th! Tiu Hc sng bn rn lng xng, tm tham m
trong nhng th vui. Cn i Hc, con ca Ta, tri hn, khng chy theo dc lc, khng
lay ng nh mt ngn ni .
Ri Pht ni Php C sau:
(7) Ai sng nhn tnh tng,
Khng b tr cc cn,
n ung thiu tit ,
Bing nhc chng tinh cn,
Ma uy hip k y,
Nh cy yu trc gi.
 (8) Ai sng qun bt tnh,
Kho b tr cc cn,
n ung c tit ,
C lng tin, tinh cn,
Ma khng uy hip c,
Nh ni trc gi.
Cc b v c ca i Hc vy quanh Tn gi, h nhau k l:
- Ai cho php ng i tu? By gi ng c chu tr li lm gia ch khng?
Ni xong, v mnh bo hn ln trc, cc b tm cch lt y vng ca Ngi. Nhng
Tn gi on trc, dng thn thng bay xuyn qua nc nh, ri bay n ch Pht, h
xung t ngay lc Th Tn kt thc Php C. Tn gi ca ngi kim thn Pht v nh l
di chn Ngi.
7. B t a p Y Khng Tng Xng
Tm cha ri u trc...
Li dy ny c thuyt khi Pht ng ti K Vin, dnh cho bui l th y vng
ca -b-t-a ti Vng X.
Vo dp hai t Pht, mi ngi dn u nm trm T-kheo, t bit Pht i t
K Vin n Vng X, dn Vng X - nhm t hai, ba ngi hoc ng hn - cng
dng theo nghi thc dng cng cho khch tng.
Mt hm, Tn gi X-li-pht, trong phn hi hng cng c ni: "Ny cc c s,
c ngi chnh mnh b th nhng khng dy ngi khc b th, ngi y c phc
bo giu c nhiu i lin tip nhng khng c phc bo v thn bng quyn thuc.
Mt ngi khc dy lng ging mnh b th nhng chnh mnh th khng, ngi y c
phc bo v thn bng quyn thuc trong nhiu i nhng khng c phc bo v ti
sn. Ngi khc t mnh khng cho cng khng dy ngi khc b th, trong nhiu i
lin tip ngi y khng c cm cho no bng m cn b c qunh v thiu thn. Li na,
mt ngi va t mnh b th v dy ngi khc b th, ngi nhiu i lin tip,
trong trm i ngn i, trong trm ngn i, va c phc bo v ti sn va c
nhiu thn bng quyn thuc".
Tn gi X-li-pht thuyt php nh th.
Mt tr gi nghe xong t ngh: "Tha Ngi, bi thuyt php ny tht k diu, gii
thch ngha ca hnh phc. Ta phi to cng c i vi hai gic gi ny".
Ri ng ta mi Trng lo n th thc, ng tha:
- Bch Tn gi, xin Ngi cho ti c phng s, cng dng vo ngy mai.
- C s, ng mi bao nhiu T-kheo?
- on ty tng ca Ngi gm bao nhiu T-kheo, tha Tn gi?
- Mt ngn T-kheo, c s !
- Xin dn theo ton th T-kheo ca Ngi vo ngy mai v cho ti c phng s,
cng dng vo ngy mai.
 Tn gi nhn li.
Ri c s i khp ng ph, khuyn nhng ngi khc cng dng.
- Cc ng, cc b! Ti thnh mt ngn v T-kheo. Qu v c th dng vt thc
cho bao nhiu T-kheo? Qu v c kh nng bao nhiu?
Dn c ha dng vt thc, mi ngi ty phng tin ca mnh, h ni:
- Chng ti s dng cho mi v.
- Chng ti s dng cho hai mi v.
- Chng ti s dng cho mt trm v.
C s hng dn h em vt thc n mt ni v bo:
- Chng ta hy gom vt thc ti mt ch v nu nng chung. Tt c cc ng b
hy mang n m, go, b, sa lng, mt v nhng loi khc.
By gi mt gia ch dng mt b y vng p hng ng gi mt trm ngn ng
tin, ni:
- Nu nhng vt thc cng dng gp li m khng , hy bn b y ny ly tin
b vo ch thiu. Nu vt thc , cc ng b c th cng b y ny cho bt c v T-
kheo no m qu v ng .
Vt thc gp li y theo ca gia ch, khng cn thiu g na. Do , c s
ni vi nhng ngi n ng:
- Ny qu ng! L y vng ny do mt gia ch cng, v mc ch nh k, nay d
tha. Vy chng ta nn dng cho ai?
Vi ngi ni:
- Chng ta nn dng cho Trng lo X-li-pht.
Ngi khc li bo:
- Trng lo X-li-pht ch ti lui khi ma xong la chn. Cn -b-t-a n
vi chng ta thng xuyn, ngy ma cng nh ngy thng, v lc no cng sn sng
nh ci bnh ng nc. Chng ta hy dng cng cho Ngi.
Sau mt hi lu bn ci, phe a s hn c bn ngi quyt nh dng y cho
-b-t-a. Ri h dng cho -b-t-a. -b-t-a ct y ra lm hai, may, nhum,
mt phn lm thng y v phn kia lm h y; ri mc y vo khi i ra. Dn chng li
bn tn khi thy ng p y mi:
- Y ny khng tng xng vi -b-t-a, m tng xng vi Tn gi X-li-
pht. -b-t-a p vi b thng y v h y khng tng xng vi ng ta.
By gi, c mt T-kheo phng xa i t Vng X n X-v, ng ta n nh
l c Pht v by t nim hoan h c gp Ngi. c Pht hi ng v s phc li ca
hai i t. V T-kheo lin k cho Ngi nghe ton b cu chuyn v b y t u n
cui.
c Pht ni:
- Ny cc T-kheo! y khng phi l ln u -b-t-a p b y m ng
khng xng ng. kip trc ng ta cng p y khng tng xng.
 Ni xong, Ngi bn k cu chuyn sau:
A. Th Sn v Voi Cha
Thu xa mt ln, khi vua Phm-ma-t (Brahmadatta) cai tr Ba-la-ni, c mt
th sn voi sinh sng bng ngh git voi, em ng, mng, b lng v tht cht ra ch
bn. By gi trong mt khu rng c hng ngn con voi ang kim c. Mt hm, vo rng
chng gp mt vi v Pht c gic. K t hm , c lt i v v, chng u qu gi
trc Pht c gic ri mi tin bc tip.
Ngi th sn thy hnh ng ca by voi, ng ta khng khi thc mc: "Git by
th ny tht l kh khn, ln no n v i chng u nh l nhng v Pht c gic.
Chng thy ci g m nh l vy ka?". i n kt lun rng l v chic y vng, hn
bn quyt nh: "Ta cng phi p mt y vng lp tc". Ri hn i n ci ao ni v Pht
c gic thng n. Trong khi Ngi ang tm, l y trn b, hn trm y ca Ngi. Ri
hn i sn, ngi ch trn con ng c n voi thng qua li, vi ci gio trong tay v
l y ph trn u. n voi thy hn, tng l Pht c gic, dng li nh l hn v bc
i. Con voi n nh l cui cng tc voi u n b git vi mt nht gio. Ly xong cp
ng vi nhng phn c gi tr khc, chn xc cn li xung t, hn b i.
t lu sau, B-tt ti sanh lm voi, sau tr thnh voi u n ca n voi y.
Lc , ngi sn vn tip tc mu chc c. Voi cha nhn thy s voi trong by st
gim lin hi:
- Chng voi i u mt vy ka, by chng ta cn qu t?
- Chng con khng bit, tha Ngi.
Voi cha t ngh: "Chng khng th i u khi khng c php ca ta". Ri mi
nghi hin ra trong u voi: "Ci g ngi ch n vi tm y trm u, hn l nguyn nhn
gy ra ln xn, ta phi theo di hn".
Ri voi u n nhng con voi khc i trc v chnh n i cui cng, bc
tht chm. Khi nhng con voi cui nh l xong v i qua, g th sn thy voi cha n,
lp tc hn cun y li v phng ngn gio. Voi cha phng khi n gn, nn bc
lui trnh mi gio. Bit ngay l ngi git voi ca mnh, voi cha lp tc phng ti
tm hn. Nhng g th sn nhanh nhn nhy qua v np sau mt ci cy. Voi cha d
nh s ly vi qun c g th sn vi ci cy, tm ly g v qut g xung t. Ngay lc
, g th sn nhanh tr cha tm y vng ra cho voi trng thy. Thy l y, voi khng li c
v n o: "Nu ta tn cng ngi ny, lng qu trng m hng ngn ch Pht, Pht c
gic v A-la-hn dnh cho ta tt nhin s mt ht", voi nh dn lng, hi th sn:
- C phi anh git ht nhng thn quyn kia ca ta khng?
Th sn tr li:
- Vng, tha Ngi.
- Ti sao anh hnh ng xu xa th? Anh khoc tm y dnh cho nhng v
thot khi tham dc, nhng khng xng hp vi anh. Khi lm nh th, anh phm ti
nng.
 Ni xong, voi li khin trch hn ln cui:
Ai mc o ca-sa,
Tm cha ri u trc,
Khng t ch, khng thc,
Khng xng o ca-sa.
Ai ri b u trc,
Gii lut kho nghim tr,
T ch, sng chn tht,
Tht xng o ca-sa
- Anh hnh ng khng xng ng.
Con voi ni nh th.
Khi ng o s chm dt bi hc ny, Ngi ng nht nhng nhn vt trong
truyn Bn Sanh nh sau:
- Ngi th sn lc y l -b-t-a, voi cha qu trch hn chnh l Ta. Ny
cc T-kheo! y khng phi l ln u -b-t-a khoc tm y m hn khng
xng ng, hn lm nh th trong kip trc ri.
Ni xong, Ngi c nhng Php C sau:
(9) Ai mc o ca-sa,
Tm cha ri u trc,
Khng t ch, khng thc,
Khng xng o ca-sa.
(10) Ai ri b u trc,
Gii lut kho nghim tr,
T ch, sng chn tht,
Tht xng o ca-sa.
*
8. Nhng i T
Khng chn, tng chn tht...
Gio l ny c c Pht thuyt khi Ngi ng ti tinh x Trc Lm, v lin quan
n vic nhng i t Pht tng trnh rng ngoi o Sanjaya chi t khng n quy
y Pht. u ui cu chuyn nh sau:
A. i Sng Ca Pht
Bn A-tng-k v mt trm ngn kip qu kh, ng o s ca chng ta sanh
lm mt hong t B-la-mn trong thnh Amaravat l Sumedha (Siu thut). Sau khi
thng t mi xo thut, Ngi t b di sn ln n v s triu ca cha m li, xut gia,
sng i n s, ng trong vng Himalaya, v t mnh thin nh c c thn thng.
Mt hm Pht Nhin ng, ng Thp lc, ri tinh x Sadassana n thnh Ramma, dn
chng i trc dn ng. Sumedha hm bay trn khng, thy con ng c
dn sch, Sumadha chn mt on ng cha sch, i c Pht n, ly thn mnh lm
cu, tri o bng da hu trn bn, nm ln trn v ni: "Xin ng c Pht v Tng
chng bc trn bn, xin Ngi hy bc trn thn con, tip tc cuc hnh trnh".
Khi Pht thy Sumedha, Ngi ni: "ng hong kia l mt v Pht tng lai. Bn a-
tng-k v mt trm ngn kip sau ny ng ta s thnh Pht tn C-m". l li ca
Pht Nhin ng th k cho ng hong B-la-mn Sumedha. Sau khi Pht Nhin ng
n nhng v Pht sau: Kodanna, Mngala, Sumana, Revata, Sobhita, Anomadass,
Paduma, Narda, Padumuttara, Sumedha, Sujta, Piyadass Atthadass, Dhammadass
Siddhattha, Tissa, Phussa, Vipass(T-b-thi), Sikh(Thi-kh), Vessabh (T-x-ph),
Kakusandha (Cu-lu-tn), Kongamana (Cu-na-hm-mu-ni) v Kassapa (Ca dip).
Ln lt hai mi bn v Pht ra i v soi sng th gian. V t mi v Pht, ng hong
B-la-mn Sumedha u nhn c li th k s thnh Pht. By gi sau khi Sumedha
vin mn 10 ba-la-mt, 10 ba-la-mt bc h v 10 ba-la-mt bc thng, tt c l 30
ba-la-mt, Ngi c ti sanh l thi t Vessantara v trong kip lm thi t Vessantara,
Ngi hnh cc php i th, hy sinh c v v con lm chn ng qu t. Mng chung,
Ngi ti sanh vo ci tri u sut, cng trong kip sng , cc v tri ca mi ngn
th gii t hp li xng tn Ngi:
Thi n, hi bc i Lc,
Hy ging sanh thai m i thi,
Cu nhn thin chm m ni tri,
V khm ph con ng bt t.
Ngay sau Ngi t duy nm iu i qun. V qua kip Ngi sanh vo dng
vua Thch ca, c nui dng trong nhung la hong gia. Sut thi gian ny, Ngi tn
hng tui xun tt lnh, ba lu i ty theo ma trong nm, hng th np sng huy
hong vng c th snh ngang ci tri. Thi gian tri qua, mt hm lin tip trong 8
ngy, Ngi n khu vn gii tr th gp ba thin s, l mt ngi gi, mt ngi
bnh v mt ngi cht. Trong ba ngy , Ngi tr v hong cung lng chn ng khn
t.
Vo ngy th t Ngi gp mt ngi xut gia, sng i tu s. Mt tng bng n
trong tm tr: "Tt hn ht, ta nn t b th gian, sng i tu s".
m p trong u c m v i sng tu hnh, Ngi tip tc n khu vn, sut
ngy ngi trn b h trong hong cung. Khi Ngi ngi , tri Vissakamma n, di
dng ngi th co v mc vo Ngi y phc qu gi, trang im Ngi vi mi th trang
sc. Ngi nhn c tin hong t La-hu-la va ra i. Cm thy lng thng con
mnh m tri dy, Ngi sng sut nhn nh: "Ta phi ct t ngay s rng buc ny, nu
khng s ln mnh thm na". Chiu Ngi tr v hong cung, Kis Gotam con gi
ca b bc Ngi, c cu k sau y:
Hnh phc thay ngi m,
 Hnh phc thay ngi cha,
Hnh phc thay ngi v,
C ngi chng nh Ngi.
Kis Gotam c cu k trn khin Ngi phi but ming: "Gotam ni cho ta
bit u l chn hnh phc tm"
Ri Ngi ly mt chui ngc gi tng c.
Tr v cung, khi nm xung long sng. Ngi thy r din mo d xu ca nhng
cung n ang ng. Gh tm, Ngi nh thc ngi coi nga Xa-nc, bo em nga Kin-
trc n, v Ngi ci Kin-trc mang theo Xa-nc lm bn ng hnh, c ch thin
mi ngn ci gii vy quanh. Ngi ra i, thc hin mt cuc x ly v i.
Phi nga n b sng Anom, Ngi ri b th gian v sng i tu s.
Sng i tu s, Ngi tip tc n Vng X v i vo thnh kht thc. Ri Ngi
rt lui vo ni Pandava, ngi tu trong hang. Vua nc Ma-kit- n ni dng vng
quc cho Ngi nhng Ngi lin t chi. Ngi ha vi vua l s n thm vng quc
ngay khi Ngi chng o. Ri Ngi n vi Alr v Uddaka. Nhng sau khi tu theo gii
php ca hai v ny. Ngi khng chng c o qu (A-la-hn). Sau Ngi dn thn
vo cuc i chin trong su nm.
Mt sng sm ngy rm ca thng Viskh, Ngi dng bt cho do Sujt dng
cng, th cho bt vng tri ngc trn sng Ni-lin, ri sut ngy trong rng Mahana
(i Lm) Ngi nhp nh vo cc tng thin. Bui chiu Ngi lng nghe long vng
Kla tn thn c hnh cao qu ca Ngi. Ngi bc ln ta B-, nhn b c ca
Sotthiya dng, ri ra trc mt mnh v pht li th nguyn: "Ta s khng ri khi ta
ngi ny cho n khi Ta hon ton dt tham m ng dc th gian v tm Ta hon ton
gii thot ht lu hoc".
Sau Ngi ngi quay mt v hng ng v chin thng Ma vng trc khi
mt tri ln. Trong canh mt Ngi chng Tc mng minh, canh hai Ngi chng Thin
nhn minh, cui canh nm Ngi chng Lu tn minh, t n Ton Gic v c Thp lc,
T v ngi bin v tt c c hnh cao thng, Ngi ngi trn ta B- sut by tun.
Vo tun th tm, Ngi ngi di ci a ca ngi chn d (cy-b-) v qun tng v
s thm thm vi diu ca php, cui cng Ngi m ra e ngi khng c kh nng thuyt
php sanh.
Ngay lp tc, Phm thin Sahampati cng vi ch thin mi ngn ci gii trong
i Phm thin thng i theo, n gp Ngi v thnh cu Ngi thuyt php. Quan st
th gian vi Pht nhn, Ngi nhn li thnh cu ca Phm thin. Ngi ngh tip:
- Ta s thuyt php cho ai trc tin?
Nhn quanh th gii, Ngi thy Alra v Uddaka qua i, nhng nh li nm
T-kheo tng tn tnh phc v mnh, Ngi ng ln v i n Ksipura, v gp Upaka
trn ng v ni chuyn vi ng ta.
 Vo ngy rm thng Aasalha, Ngi n Isipatana trong vn Lc Uyn, ni nm
T-kheo c ng. Nm T-kheo xng h vi Ngi khng ng cch, Ngi dy h cch
xng h ng. Ri Ngi bt u chuyn Php lun, ban nc bt t n mt trm tm
mi triu ch thin, nhng trn ht cho T-kheo Ann-Kondanna (A-nh Kiu-trn-
nh). Sau khi chuyn bnh xe php, vo ngy th nm ca na thng, Ngi nm
T-kheo trn, tt c u chng A-la-hn. Cng vo ngy y, Ngi thy rng chng vng
tc tr tui Yasa nhn duyn xut gia, v khi Yasa ri khi cn nh, lng nhm tm
nhng g thy trong m, Ngi nhn thy anh gi li:
- n y, Yasa!
V cho anh xut gia. Cng trong m Ngi cho Yasa chng qu D lu, v
ngy tip theo chng A-la-hn. Sau Ngi cho nm mi bn bn hu ca Yasa
xut gia.
Ngi gi h:
- Hy n y, T-kheo!
H lin tr thnh T-kheo, ri Ngi h chng A-la-hn.
Vy l c su mi mt A-la-hn trn th gian. An c trong ma ma v lm l t
t xong. Ngi phi su mi T-kheo i khp ni:
- Hy i, cc T-kheo! Hy thuyt ging!
Cn chnh Ngi n Uruvel. Trn ng i ti khu rng Kappsika, Ngi thuyt
gio cho ba mi chng trai thuc nhm Bhaddavaggiyas. Nhng ngi km nht trong
nhm chng S qu (D lu) v nhng ngi u vit nht chng Tam qu (A-na-hm).
Tt c nhng chng trai ny c nhn vo Tng on ch vi li gi "n y, T-
kheo!" Xong, Ngi phi h i khp ni. n Uruvel, Ngi thi trin ba ngn nm trm
php thn thng v xut gia cho Uruvel-Kassapa, Nad Kassapa v Gay-Kassapa. l
ba anh em Ca-dip, nhng v kh hnh bn tc, c mt ngn t. Ngi dy php cho
nhng v kh hnh ny xong, nhn h vo Tng on ch vi li ni: "n y, T-
kheo!" Ti Gaysa, Ngi h chng qu A-la-hn i theo, Ngi n vn Latthivana
gn thnh Vng X, nh thc hin li ha vi vua Bnh-sa-vng (Bimbisra) nc
Ma-kit-.
"ng o s n!" Ngi ta ku vang rn. Nghe tin bo, vua Bnh-sa-vng
n cng rt ng gia trng B-la-mn theo hu, v c Pht hoan h thuyt php
cho vua, vua v gn ht s B-la-mn chng qu d lu, v quy y cho cc B-la-
mn cn li. Ngy sau Pht lng nghe vua tri thch, di dng mt B-la-mn tr,
n thnh Vng X tn thn cng c cao qu ca Ngi, sau Ngi vo thnh Vng
X. Th thc trong hong cung xong, Ngi nhn li vua cng tinh x Veluvana (Trc
Lm) v ng y. V ti y, X-li-pht (Sriputta), Mc-kin-lin (Moggallna)
n vi Ngi
B. Cuc i ca Upatissa (Sarputta ) v Kolita (Moggallaana)
 Trc khi Pht xut th, c hai lng B-la-mn khng xa Vng x tn Upatissa
v Kolita.
Mt hm, v mt ngi B-la-mn tn Rpasri sng lng Upatissa bit mnh
th thai, cng cng ngy v ca B-la-mn tn Moggal sng lng Kolita cng bit
mnh th thai. Nghe k rng trong by th h, hai gia nh y kt tnh thn hu cht
ch v gn b mt thit vi nhau. H t chc l Bo-thai cho hai b m c mang trong
ngy .
Sau mi thng m lch, c hai b u h sanh. Vo ngy t tn cho hai tr, h
t tn Upatissa cho a con b v B-la-mn Sri, v cu b l con ca trng tc trong
lng Upatissa; v a b kia, v l con ca trng tc trong lng Kolita nn c tn l
Kolita. Ln ln, c hai tr u ti gii hn ai ht trong mi xo thut v hc thut. Mi
khi chng Upatissa i ra sng hay vn du ngan, c nm trm kiu vng h tng, cn
Kolita c nm trm xe nga thun chng h tng. Hai chng trai tr mi ngi c nm
trm gia nhn theo hu.
By gi c mt cuc l hng nm ti Vng X tn l hi nh Ni. Mt ci
ging dnh cho hai chng k mt ni, v hai chng ngi chung chng kin l hi. n
dp ci, h ci vang, c dp khc, h khc thm thit, ti lc b th h b th. Nh th,
h d hi nhiu ngy. Nhng mt hm, tui khn ln, h khng ci vo nhng dp ngy
xa h ci, khng c git nc mt no khi gp cnh ngy xa h khc v h khng b
th khi c yu cu.
Ngi ta k rng, hai chng khi tng nh sau: "Ti sao chng ta li xem nhng
th ny? Trc khi mt trm nm tri qua, tt c mi ngi ny s mt i v khng cn
ai trong thy h na. Tt hn chng ta nn i tm con ng gii thot". H m p
tng , ri Kolita bo Upatissa:
- Bn Upatissa! Bn c v khng hi lng v khng thch th nh ngy trc. Hn
th na, bn u su phin mun. Bn ngh g th?
- Bn Kolita, ti cm thy chng c g toi lu bn khi ngm nhn m dn ny,
nhng ci ny tht ht sc v ch; tt hn ti nn i tm con ng gii thot cho chnh
mnh. Nhng ti sao bn cng phin mun?
Kolita cng ni th. Khi Upatissa khm ph ra Kolita ng tm trng vi mnh,
anh i n quyt nh:
- C hai chng ta u c mt hoi bo cao p. C hai chng ta cn phi i tm con
ng gii thot v cng nhau ri b th gian. Chng ta s xut gia vi o s no y?
Lc by gi, c mt du s kh hnh tn Saniaya n thnh Vng X vi ng o
du s kh hnh ty tng. Upsatissa v Kolita cng nht tr:
- Ta s xut gia v i tu di s lnh o ca Sanjaya.
Ri c hai ngi bn ng gii tn nm trm ngi hu v ra lnh cho h:
- Hy ly kiu v xe nga ri i i!
 Vi nm trm ngi cn li, h cng nhau xut gia v i tu theo Sanjaya. T ngy
hai chng trai tr xut gia v i tu, Sanjaya tin ti tuyt nh ca danh li. Nhng
trong vi ngy, s thng hiu ca h vt qua kh nng ging dy ca Sanjaya. Do , h
tha vi ng:
- Tha thy, y c phi l ton th chn l m thy bit, hay ngoi ra cn c
nhng g cao hn na?
- y l tt c, cc con bit ht ri.
Upatissa v Kolita u bn khon: "Nu nh th, tht v ch cho chng ta khi li
lm hc tr v thy ny thm na. Con ng gii thot m chng ta tm kim khi t b
th gian, chc chn khng th t c t v thy ny. Nhng vng Dim-ph- l mt
x to rng, chng ta hy du hnh qua thn xm, thnh th, hong thnh. Chc chn chng
ta s tm c bc thy ch dy chng ta con ng gii thot".
K t hm , bt c ni no nghe c tu s hay B-la-mn uyn bc, h u tm
n v m lun. Nhng vn Upatissa v Kolita nu ra cc v y u khng th tr li;
nhng mi vn cc v y hi n, Upatissa v Kolita u tr li tri chy.
C nh th, h du hnh khp vng Dim-ph-, ri h quay bc tr v nh
ring ca mnh. Trc khi t gi, Upatissa giao c vi Kolita:
- Bn Kolita, ai trong chng ta t n s bt t trc xin bo cho ngi kia.
Ri h chia tay.
Trong thi gian hai ngi bn sng giao c nh th, ng o s sau khi du
hnh t ni ny n ni khc, nh k trn, n Vng X. c Pht nhn cng
tinh x Veluvana v li .
Sau c Pht phi su mi mt A-la-hn i rao ging cng c ca Tam
Bo.
- Hy i, ny cc T-kheo! Hy ging v dy!
Mt trong nhm nm T-kheo, i Trng lo c-b, quay li v Vng X, v
vo sng sm hm sau, p y m bt vo thnh kht thc. Cng trong ngy sng sm,
du s kh hnh Upatissa n sng xong i n khu n dt ca nhng du s kh hnh. Hnh
dng Trng lo lt vo mt Upatissa. Lng y kinh ngc pha ln thn phc, Upatissa
chm ch nhn Trng lo:
- Trc y ta cha h thy mt tu s no nh v ny. ng phi l mt trong nhng
tu s c A-la-hn trn th gian, nu khng cng l ngi bc vo con ng a
n Thnh qu A-la-hn, ta hy th n gp tu s v hi Ngi: "V ai, tha hin hu, m
hin hu t b th gian? Ai l bc thy ca hin hu? v hin hu truyn gio php ca
ai?"
Nhng chng dn li v d dt, s mnh qu ng t:
"Tht khng ng lc hi tu s nhng cu nh th, v ng ang i kht thc
tng nh. Ta c nn theo st bc ca tu s, nh ngi ta vn thng lm thnh cu n
hu mt v no ?"
 Upatissa bc theo Trng lo c-b. Trng lo nhn xong mt phn khut
thc. Trn ng i tip n mt ni no , thy rng Trng lo mun ngi xung,
chng lin t ta c ca mnh trn t v dng cho Trng lo. Tu s th thc xong,
chng rt nc trong bnh ca mnh mi Ngi. Lm xong bn phn ca mt t i vi
thy, v khi trng lo th thc xong, chng l cho hi Trng lo, ri tha:
- Tha hin hu, cc cn ca Ngi tht thanh tnh, nc da ca Ngi tht sng
bng v trong tro. V ai, tha hin hu, Ngi t b th gian? Ai l thy ca Ngi? V
Ngi truyn b gio l ca ai?
Trng lo thm ngh: "Nhng du s kh hnh hay chng i tn gio ta theo, do
ta s ch cho tu s ny s thm thm ca o ta".
Nhng trc ht Ngi gii thch rng Ngi ch l mt s c. Ngi ni:
- Ny hin hu! Ti ch l mt s c, ti i tu cha bao lu, ti mi n vi Php
v lut ny, ngay by gi ti khng c nhiu li thuyt php.
Chng tu s kh hnh thm nh: "Ti l Upatissa, xin ni nhiu hay t theo kh
nng ca Ngi, ti nht quyt s tm hiu ngha bng trm ngn cch".
Do chng ni:
Hy ni t hoc nhiu,
Nhng ni iu ct yu,
Ti ch cn ct yu,
Sao phi tht nhiu li?
tr li, Trng lo dng ngay dng u ca Php C:
Tt c php t nhn duyn sanh,
Nhn duyn y, Nh Lai ch.
Ngay dng u tin, chng du s kh hnh c qu D lu, hiu ht ngha bng
c mt ngn cch. Chng va c qu D lu xong, trng lo c nt dng th hai:
V cng dy th no chm dt.
y, gio hun ca i Sa-mn.
Chng khng chng c qu v cao hn, chng ngh l phi c mt l do no ,
v th chng trnh Trng lo:
- Xin Ngi ng thuyt php cao hn na, ! o s ca chng ta hin ng
u?
- Ti Trc lm, hin hu!
- Vy th, tha Tn gi! Xin ngi i trc i. Ti c mt ngi bn, anh ta v ti
giao c vi nhau: "Ai trong chng ta t n s bt t trc tin phi bo cho ngi
kia". Ti phi gi li ha ny trc . Ti s r bn ti cng n ng o s, i theo
con ng ca Ngi.
Ni xong, Upatissa ph phc nm vc di chn Trng lo, i nhiu bn phi ba
vng v t gi Ngi, i n gp du s kh hnh bn chng.
 Nh du s kh hnh Kolita thy chng t xa, khng khi mng thm: "Hm nay,
v mt bn ta khc thng, chc anh n s bt t".
Kolita nn nng hi ngay bn mnh:
- Bn t c bt t phi khng?
Upatissa tr li:
- Vng, ny huynh! Ti t n bt t.
Ni xong, chng ni Php C nh Tn gi c-b ni. Ngay khi kt thc bi k,
Kolita chng qu D lu. Ri Kolita hi tip:
- Ny bn, ng o s u?
- Ti Trc Lm, bn . Trng Lo c-b, thy chng ta cho ti bit.
_ Tt lm, ny bn! Chng ta hy i, hy n gp c Pht.
Trng lo X-li-pht c mt nt c bit l lun knh trng su m v thy ca
mnh. Do , Ngi bo bn:
- Ny bn, chng ta hy bo cho thy mnh, du s kh hnh Sanjaya rng chng ta
t c n bt t, nh th tm ng s thc tnh v tr ng s hiu bit. D ng c
thiu s hiu bit i chng na chc chn ng vn tin chng ta khng ni di, v ngay khi
c nghe Pht thuyt php, ng s t o qu.
Hai du s kh hnh lin i n Sanjaya.
Gp li h Sanjaya hi ngay:
- Cc o hu! Cc ng c thnh cng trong vic tm ngi ch cho con ng bt
t khng?
- Vng, tha Thy, chng ti tm c ngi nh th. c Pht hin trn th
gian, Php xut hin, Tng xut hin. Cn Ngi, Ngi i trong h huyn phi thc.
Hy n y, tha Ngi, i n ng o s vi chng ti.
- Cc ng c th i. Ta khng i c!
- Ti sao?
- Trc y, ta l mt bc thy ca nhiu ngi. i vi ta, tr li thnh mt
ngi t cng v l nh mt tn nhch nhc c php i n ging nc. Ta khng
th sng cuc i ngi t.
- ng lm vy, Thy !
- Khng sao, cc bn! Cc bn c th i, cn ta th khng i c.
- Tha Thy! T khi Pht xut hin trn th gian, dn chng mang hng hoa v
cc th trong tay h, i n v tn knh mt mnh Ngi thi. Chng ta hy i n .
Thy nh lm g?
- Ny o hu! Ai chim a s trn th gian ny, ngi ngu hay ngi tr?
- Tha Thy, ngi ngu th nhiu, ngi tr th t.
- Tt lm, o hu! Hy ngi tr n vi tu s tr tu C-m, v hy ngi
ngu n vi ngu phu l ta. Cc anh c th i, cn ta khng i.
- Thy s tr thnh mt ngi ni ting, thy .
 Hai t c ni th v ln ng. Khi h i ri, gio on ca Sanjaya tan r, v
khu rng tr nn vng v. Sanjaya khng chu ni trc cnh rng vng v, ng bun tc
hc mu ti. Nm trm du s kh hnh thp tng Kolita v Upatissa mt on ng.
Sau , hai trm nm mi ngi cn trung thnh vi Sajaya tr v, cn li hai trm nm
mi ngi, hai v thu nhn h lm t v cho h i theo n Veluvana.
c Pht ang ngi gia t chng thuyt php, thy hai du s kh hnh t xa n,
Ngi lin bo cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo, c hai o hu n y l Kolita v Upatissa. H s l i
t ca ta, i i t cao qu.
Hai du s kh hnh nh l Pht, cung knh ngi xung mt bn v tha:
- Bch Th Tn, chng con xin c thu nhn vo Tng on theo Pht, chng
con xin quy y v xut gia.
c Pht bo:
- Hy n T-kheo! Php s c thuyt, hy sng i phm hnh cho n lc lm
chung mi au kh dt hn.
Ngay tc khc, nh thn thng, h t nhin c y bt, v tr thnh nhng v T-
kheo Trng lo mt trm h lp.
Bng vo s thuyt php ca hi chng t, c Pht gia tng vic thuyt ging
php. Tr hai v i t ra, mi ngi u c qu A-la-hn. L lng thay, hai v i
t vn khng thnh tu thin nh dn n ba qu v cao hn (L do g nh th? V tr
tu ba-la-mt ca bc i t Pht c mt tm quan trng).
Lc by gi Tn gi i Mc-kin-lin, ng gn lng Kallavla trong vng quc
Ma-kit-, ri vo trng thi hn trm d di vo ngy th by sau ngy c thu nhn
vo Tng on. Nhng c c Pht nh thc, Ngi tr khi hn trm d di v p
dng mc thin qun v cc i m c Pht trao cho Ngi. Ngi thnh tu thin
nh dn n ba qu v cao hn v t c cu cnh ca tr tu ba-la-mt ca bc i
t.
Cn Trng lo X-li-pht, hai tun l vi c Pht, t ngy c thu nhn
vo Tng on, ng ti hang Sukarakhata cng gn thnh Vng X. Khi nghe con ca
ngi ch Ngi, o s Dhanakha c li bi kinh Vedan pariggaha, Ngi ch tm vo
bi kinh, v ging nh mt ngi n c cm nu cho ngi khc, Ngi t c cu
cnh ca tr tu ba-la-mt ca bc i t.
(Chc chn Tn gi X-li-pht l mt ngi i tr tu. Vy th ti sao Ngi cn
n mt thi gian lu hn i Mc-kin-lin t dn cu cnh ca tr tu ba-la-mt
ca bc i t? Bi v i vi Ngi nhng vic chun b cn phi t m. Chng ta nn
hiu rng y l trng hp tng t vi mt v vua, khi mun ra ngoi du hnh, cn phi
chun b nhiu th, nh sp xp nhng tm ph ln lng nhng con voi s ci... Cn i
vi mt ngi ngho, d mun i u, anh ta i c ngay khng cn thm g lm).
 Ngay hm X-li-pht v Mc-kin-lin c nhn vo Tng on, khi tri gn
ti, c o s triu tp nhng t ti Trc Lm, c a v i t cho hai v mi
vo Tng on, v c gii bn Ptimokkha. Cc T-kheo bt bnh bn tn vi nhau:
- c Th Tn t ra thin v trong vic trng vng ny. a v i t, Ngi phi
u tin cho nhng ai t b th gian u tin, tc l nhm nm v Kiu-trn-nh. Nu
Ngi khng m xa n s thnh cu ca h, Ngi phi dnh u tin cho Trng lo
Yasa v nm mi bn bn ng hnh ca ng. Nu Ngi khng cho nhng v ny lm
i t, Ngi phi dnh u tin cho nhm ba mi thanh nin. Nu Ngi bc b nhm
ny th phi dnh u tin cho ba anh em Uruvela-Kassapa, Nad-Kassapa v Gay-
Kassapa. Khi bc b tt c nhng T-kheo n trc v dnh a v i t cho nhng
ngi t b th gian sau ht, c o s t ra thin v.
Pht hi h:
- Ny cc T-kheo! Cc ng ang tranh lun vn g?
Nghe h k li, Pht ni:
- Ny cc T-kheo! ta khng t ra thin v trong vic trng vng ny. Tri li, ta
dnh cho cc T-kheo ny v cho tt c nhng T-kheo khc nhng g mi ngi mong
c khi pht li th nguyn. Cn Ann Kondana c cng dng nhng thnh qu u
ma chn ln, nhng khng c th nguyn lm i t. Tri li, lc cng dng, ng
th nguyn rng ng phi l ngi u tin t n qu v ti thng, l A-la-hn qu.
- Bch Th Tn, khi no vy?
- Hy lng nghe, cc T-kheo!
- Vng, Th Tn!
Sau , Th Tn k:
Chuyn qu kh
C. Tiu Kala v i Kala
Ny cc T-kheo! Chn mi mt kip qu kh, c Pht Vipass xut hin i.
Lc c hai anh em i Hc v Tiu Hc, c hai gia ch ny cai qun mt cnh ng
rng ln trng la. Mt hm Tiu Hc n rung la bc v la v n, thy ngt khc
thng.
Sau khng lu, ng mun dng mt mn qu bng la non ln Tng chng do
Pht lnh o. V th ng n ng cng anh mnh:
- N anh! Chng ta hy bc v la non v nu nng thch hp cng dng
nhng v Pht.
Em ni g th, h em? Cha h c ngi no bc v la non cng dng, cng
khng ai thch lm nh th trong tng lai, ng c lm hng ma mng.
Ngi em lp li kin ca mnh nhiu ln. Cui cng ngi anh dt khot:
- Thi c, hy chia rung lm hai phn. ng c ng n phn ca anh, nhng
hy lm nhng g em thch trn phn rung ca em.
Tiu Hc ni:
 - Tt lm.
Ri ngi em chia rung lm hai, thu mt s ln nng dn lao ng lt v la
non v nu vi rt nhiu sa, thm b lng, mt, ng v dng mn cm chn n Tng
on do Pht lnh o.
Ba n chm dt, Tiu Hc tha:
- Bch Th Tn. do cng c cng dng thnh qu u ma ny, cho con c
lm ngi u tin t n qu v ti thng l A-la-hn qu.
- S c vy.
Ri c o s hi hng cng c cho th ch.
Khi ngi em tr v, nhn li cnh ng, ng ta thy ton b cnh ng y nhng
nhnh la ny chi, an vo nhau nh c buc thnh b. Cnh tng ny khin ng
cm nhn c nm nim vui. ng hn hoan: "Ta tht l may mn". Khi la tr bng,
ng cng dng nhng bng la u tin. Cng vi dn lng thnh qu u tin gt c.
Khi la c b li, ng dng nhng b la u tin. Khi la gom thnh ng, ng dng
la u tin trong ng. Khi la cht thnh , ng dng la u tin trong . Khi p la,
ng dng nhng la u tin xay xong. Khi ong, ng dng phn la ong u tin. Khi
cht vo kho, ng dng la u tin vo kho lm. Nh th, ng dng thnh qu u tin
ca v ma n chn ln cng dng. Bt c th g ng em dng c b p li, v
ng c mt v ma bi thu. Phc c n vi ngi bit lm phc.
Do , c Th Tn ni:
- Tht vy, i c! o c bo h ngi bit gi gn o c, sng o c a
n hnh phc. y l li lc ca cuc sng o c, ngi no sng trong o c s
khng bao gi i n tnh trng au kh.
V th, trong thi k ca Pht Vipass, Kiu-trn-nh cng dng thnh qu
u tin ti chn ln, th nguyn lm ngi u tin t c qu v ti thng. Cng th,
trong thi k ca Pht Padumuttara, mt trm ngn kip v qu kh, trong thnh
Hamsavat, ng cng dng di do, v ph nhc di chn c Pht, th nguyn lm
ngi u tin t c qu v ti thng A-la-hn qu. V vy, Ta dnh cho ng ta
a v theo ng th nguyn. Ta khng t ra thin v trong s trng vng ny.
Chuyn qu kh
D. Da-X (Yasa) v Nm Mi Bn Bn Hu
- Bch Th Tn, nm mi lm thanh nin do Da-x (yasa) cm u to nhng
cng c g?
- H th nguyn di chn mt v Pht c t qu v A-la-hn, v to
nhiu cng c. Trc khi Pht hin ti xut hin i, h kt bn vi nhau thnh
tu nhng cng c, v ht lng lo vic thiu xc cht ca ngi ngho kh. Mt hm,
thy xc cht ca mt ph n mang thai, h em xc cht ngha trang thiu. Da-x v
bn ngi bn c ch nh vic thiu xc, nhng ngi cn li tr v lng.
 Khi Da-x thiu xc, chng dng cy xin xuyn sut thn xc cht, lt qua lt li,
v thu r s bt tnh ca thn xc. chia x s hiu bit ny vi bn bn mnh, chng
by t: "cc bn, hy nhn thn ny. y da d nt n, khng khc g da ca con b
m, bt tnh, nh nhp v gm ghic."
Ngay , bn bn chng cng thu trit s bt tnh ca thn xc.
Nm ngi bn quay v lng v truyn t li cho nhng ngi kia. V phn Da-
x chng v nh v cng truyn t cho cha m v v, h u thu trit s bt tnh.
y l cng c m h to trong kip trc. V do chnh cng c ny, Da-x
chng nghim c s bt tnh ca thn xc khi trong phng nhn cc m n ng.
Thm vo , cn c h n lc thun thc, cho nn tt c cc chng trai u t qu
thnh. Nh th, nhng chng tr tui ny t c iu mong mun ng theo h th
nguyn. Ta khng t ra thin v trong vic trng vng ny.
Chuyn qu kh
E. Ba Mi Chng Vng Tc
- Nhng, bch Th Tn! Ba mi v vng tc tr tui ny to cng c g?
H cng th nguyn di chn ch Pht qu kh t thnh qu v A-la-hn v
to lp nhng cng c. Trc khi Pht hin ti xut hin i, h ti sanh lm ba mi
k c, nhng nghe li khuyn dy dnh cho ng Tudila, h gi nm gii sut su mi
ngn nm. Ri nhng ngi ny cng chng t ng theo h th nguyn. Ta khng t ra
thin v trong vic trng vng ny.
Chuyn qu kh
F. Anh Em Ca Dip
- Nhng, bch Th Tn! Ba anh em Ca-dip l Uruvela Kassapa, Nad-Kassapa,
Gay-Kassapa (u-lu-tn-loa Ca-dip, Na- Ca-dip, Gia-da Ca-dip) to dng nhng
cng c no?
- H cng to dng nhng cng c v th nguyn t thnh qu v A-la-hn.
Chn mi hai kip qu kh, hai c Pht Tissa v Phussa cng mt lc xut hin trn
th gian. Cha ca Ngi Phussa l vua Mahinda. Khi Ngi Phussa gic ng th ngi con
t ca vua tr thnh i t ca Ngi v con ca v t t tr thnh t th hai. Nh
vua n ch Pht v bch:
- Ngi con c ca ti l Pht, ngi con t ca ti l i t, v ngi con ca
v t t ca ti l i t th hai ca Pht.
V nhn c ba, vua hoan h:
- c Pht l ca chnh ti, Php l ca chnh ti, Tng l ca chnh ti.
V ng long trng xng tng ba ln:
- Xin tn thn Ngi l bc Th Tn, ng Cng, Ton Gic.
Ri ng gieo mnh di chn c o s tha:
 - Bch Th Tn, by gi vo cui cuc i ko di chn mi ngn nm, dng
nh n lc ti ngi nhm mt ng yn. Lc no ti cn sng, xin ng n nh
ngi khc, hy nhn t s cng dng ca mnh ti thi.
Nhn c s ng thun ca Pht, nh vua u n cng dng cho Ngi.
By gi nh vua c ba ngi con khc. Ngi ln nht c nm trm lnh ty tng,
ngi gia ba trm v ngi tr nht hai trm. Mt hm, h xin php cha c cng
dng ngi anh c l c Pht Phussa, nhng b t chi. Vic ny xy ra nhiu ln, t
lu sau, mt cuc ni lon bng n bin gii v ba anh em c vua cha phi i dp
gic. Thnh cng, trong vic khi phc bin gii, h tr v hong cung, vua cha m ly
h, hn ln tc, ngi khen v tng thng:
- Cc con yu ca cha, cha s cho nhng g cc con mun.
H vng lnh:
- Tu ph vng! Chng con xin nhn n hu ca cha.
Sau vi ngy, khi cha h nhc li:
- Cc con yu, ta s cho bt c iu g cc con mun.
H lin ng :
_ Tu ph vng! Chng con khng cn g khc ngoi vic t nay tr i chng
con xin c cng dng anh c ca chng con, hy ban cho chng con n hu ny!
- Ta khng ban cho cc con n hu ny c, cc con yu!
- Nu cha khng mun ban cho chng con c n ny thng xuyn, th hy ban
cho chng con by nm.
- Ta khng mun th, con yu!
- Th th hy ban c n cho chng con su nm hay nm nm, bn, ba hay hai
nm, hay mt nm, hoc l by thng, hay su, nm, bn, ba hay hai thng hoc mt
thng.
- Ta khng mun th, cc con yu!
- Th th tu ph vng! Hy cho mi a con mt thng, ban n cho chng con
tt c ba thng!
- Thi c, cc con yu! Hy cng dng anh cc con trong ba thng.
By gi c ba anh em ch c mt th kh v mt qun gia. Vin qun gia c n
mt trm hai mi ngn ngi ph vic.
Ba anh em cho vi th kh v qun gia li ch th:
- Trong vng ba thng ti, chng ti s th gi mi gii, p y vng v an c vi
ng o s. Khi chng ti vng mt, bn phn cc anh phi coi sc lng thc cng
dng, mi ngy cc anh phi cung cp y thc n, c cng v mm, cho chn mi
ngn T-kheo v mt ngn lnh. T nay tr i chng ta s khng dn d g na.
Ri ba anh em em theo mt ngn lnh ty tng tun gi mi gii, p y vng v
bt u an c trong tinh x.
 Ngi th kh v qun gia hp lc thay phin nhau hon tt bn phn cng dng,
ly lng thc t kho ca ba anh em cng dng. Nhng khi m con ca nhng
ngi phc v i mn cho yn mch v nhng thc n chng i, trc c lc Tng
on n. Hu qu l Tng on ch nhn c thc n tha v khng c cung cp
thc n no mi nguyn. Cui cng, ngi th kh v vin qun gia cng thm n n
ni h ly bt thc n, ri lm ra v nh a cho m tr, nhng thc h n ht. Thy
thc n ngon khng nhn thm c, h v nhm tm mi bn ngn ngi ca h n
thc phm m h c bn phn phi dng cho Tng on, nn khi cht v thn b tan r,
h ti sanh vo loi ng qu.
Khi mng chung, ba anh em v mt ngn ngi ty tng c sanh ln thin gii
v sng chn mi hai kip qua li t ci tri ny n ci tri khc. l nhng cng
c m ba anh em to dng trong thi gian v lp nguyn thnh tu qu v A-la-hn.
Nhng g h nhn c ch l do li th nguyn ca h. Ta khng t ra thin v trong vic
ban cho iu g cn ban. Vin qun gia by gi l Bnh-sa-vng, th kh l c s n
Viskha (T-x-kh) v ba hong t l ba nh kh hnh bn tc.
Nhnh gia nhn phc v ca h ti sanh trong loi ng qu. Mt thi gian sau khi
tri qua t kip ny n kip khc, c tt v xu, h c ti sanh trong tiu kip ny
ci ng qu sut bn i c Pht. Trong tiu kip ny, u tin h n gp v Pht
Kakusandha, tr th bn mi ngn nm, v hi Ngi:
- Xin Pht ni cho chng con bit khi no chng con nhn c thc n?
c Pht p:
- Cc ngi s khng c g n trong thi k ha ca Ta, nhng sau Ta i
a s c nng cao mt dm, v c Pht Kongamana s xut hin, tt nht cc ngi
hy hi Ngi.
H ch i sut thi gian , v khi c Pht Kongamana xut hin, h lin hi
v c Ngi tr li:
- Cc ngi s khng c g n trong thi k ha ca Ta, nhng sau Ta, i
a s nng cao mt dm, v c Pht Kassapa s xut hin, tt nht cc ngi hy hi
Ngi.
H ch i sut thi gian , v khi nghe c Pht Kassapa xut hin, li n tha
hi v li c nghe:
- Cc ngi s khng nhn c g n trong thi k ca Ta, nhng sau Ta, i
a s c nng cao mt dm, v c Pht Gotama s xut hin. Vo thi , thn quyn
ca cc anh l Bnh-sa-vng s lm vua, ng ta s cng dng c o s v s hi
hng cng c to c cho cc ngi, v lc cc ngi s nhn c thc n.
Thi k gia hai c Pht sau ny i vi chng cng nhanh ging nh hm nay
qua ngy hm sau. Khi Nh Lai xut hin th gian v vua Bnh-sa-vng cng dng
ngy th nht, chng khng nhn c thc n. Chng ch n m, v to mt ting n
ng s v hin ra trc vua. Nh vua n Veluvana vo ngy hm sau, v thut li tnh
tit cho Nh Lai. c o s gii thch:
- i vng, chn mi hai kip trong qu kh, di thi Pht Phussa, nhng ng
qu y l thn quyn ca i vng. H ln n thc phm m h c bn phn dng n
Tng on, h hi Pht Kakusandha, Konganama, v Kassapa khi no h c n v
ch Pht ni vi h nh th, nh th. Sut thi gian ny, h rt mun nhn s b th
ca i vng. S d h lm n m hm qua v i vng c b th nhng h khng
nhn c phc bo b th .
- Nhng bch Th Tn! Trong trng hp con b th by gi, h c nhn c
khng?
- S nhn c, i vng!
Ngy hm sau, vua thnh Tng on do Pht lnh o, dng thc n di do v
tha:
- Bch Th Tn, t nay tr i vt m thc t ci tri xin cho nhng ng qu ny
c phn.
V khi vua hi hng n nhng ng qu cng c cng dng ca ng, chng
nhn c vt m thc t ci tri.
Ngy hm sau, nhng ng qu li xut hin trn trung. c vua trnh ln Pht:
- Hm nay, bch Th Tn, nhng ng qu ny li xut hin trn trung, con khng
bit phi lm g?
c Pht gii thch:
- i vng, v ng khng cho h qun o.
Ngy hm sau, nh vua dng y n Tng on do Pht lnh o v cng nguyn t
nay tr i mong h c qun o t ci tri.
V khi vua hi hng cng c cng dng ca ng cho h nh th, lp tc h
c qun o t ci tri, ngay lc y h b thn ng qu v nhn thn ch thin.
Khi c Pht hi hng cng c, Ngi c bi kinh ch nguyn: "Ng qu ng
ngoi vch nh"
Khi ngi kt thc phn hi hng cng c, tm mi bn ngn chng sanh t
c Php nhn thanh tnh.
Trn y c Pht ging php, thut li chuyn ca ba anh em bn tc.
Chuyn qu kh
G. Sarada v Sirivaddha
Nhng, bch Th Tn! Cc i t thnh tu cng c g?
- H th nguyn t n a v i t. Trong mt a-tng-k kip thm mt
trm ngn kip qu kh, X-li-pht c ti sanh vo mt gia nh B-la-mn giu c,
l ng hong Sarada. Mc-kin-lin c sanh trong gia nh trng gi giu c, tn l
Sirivaddha. Hai chng trai tr lm bn vi nhau t khi cn nghch t.
 ng hong Sarada c hng ca tha k to tt khi cha cht. Mt hm, mt
mnh, anh bn khon: "Ta ch bit mt t v i sng ca th gii ny thi, ta chng bit
g v i sng ca th gii bn kia. Ai sinh ra u chc chn phi cht. Ta phi t b th
gian, gia nhp Tng on v i tm con ng gii thot". Do , anh n gp bn v
tm s:
- Bn Sirivaddha, ti d nh ri b th gian v i tm con ng gii thot. Anh
c th ri b th gian vi ti hay khng?
- Ny bn, ti khng th ri b th gian, bn hy ra i mt mnh.
Bn t chi, ng hong Sarada vn khng thay i nh, v lp lun rng:
- Khng ai i n i sau vi nhng ngi ng hnh hay thn quyn hay bn b.
Ta mun lm g phi lm mt mnh.
V vy, anh m ca kho v b th rng ri cho ngi ngho kh, du s v n my.
Xong, anh rt vo chn ni v sng i n s... u tin mt, ri hai, ri ba, ri nhiu
ngi khc theo gng anh chn i sng tu hnh. Cui cng, n s bn tc ln n by
mi bn ngn, Sarada chng c ng thng v bt nh, v dy nhng ngi n s bn
tc ny phng thc t tp thin nh. Tt c u chng ng thng v bt nh.
Lc y, Pht Anomadass xut hin i. Thnh ca Ngi tn Candavat Cha l
Yasavanta thuc giai cp chin s, v m l b Yasodhar. Cy thnh o ca Ngi l cy
Ajjuna. Nisabha v Anoma l i t ca Ngi, Varuna l th ch, v Sundar v
Suman l n c s nng ct. Ngi tr th mt trm nm, vc dng cao nm mi tm
cubits, v pht ho quang t thn xa n mi hai dm (nm mi cy s). Ngi c mt
trm ngn T-kheo nng hc.
Mt hm, bnh minh va l dng, sau khi xut nh i bi, Ngi quan st th gian
v thy n s Sarada v nhn ra rng: "Hm nay, khi Ta n gp n s Sarada, s c mt
bui i thuyt php. Sarada s lp nguyn t n a v i t, v bn ng ta, trng
gi Sirivaddha s lp nguyn t a v i t th hai. Cui bi thuyt php, by mi
bn ngn n s bn tc nng hc s chng qu A-la-hn. V vy Ta phi n "
Ri c Pht Anomadass p y m bt, khng ni mt li vi ai, c hnh nh
mt con s t, vi nh hin hin cho Sarada bit mnh l mt v Pht.
V trong khi mn ca n s Sarada vng mt v i tm cc loi tri cy, c Pht
t trn tri h xung t ngay trc mt Sarada.
Khi n s Sarada thy thn thng v tng ho ca Pht, ng thm nh li nhng
cu th lin quan n c tnh ca mt bc i nhn. ng bit rng mt ngi c ph
cho nhng hnh tng nh th, nu sng ti gia l mt ng vua, mt bc chuyn lun
thnh vng, sng i xut gia s l ngi tn dit tham dc, l mt v Pht ton gic. V
th, Sarada oan chc ngi ny l mt v Pht khng nghi ng g na.
Do , ng n gp Pht, nm vc nh l, sa son mt ch ngi dng Ngi, c
Pht ngi vo ch c sa son, v n s Sarada chn ch ngi thch hp, knh cn
ngi xung mt bn.
 By mi bn ngn n s bn tc lc ny vng mt v i tm cc loi tri cy
ngt v nhiu nc, by gi va tr v vi thy h. Thy c Pht ngi gia v thy h
ngi k bn, h ni:
- Tha Thy, chng ti thng i khp ni v u cho rng khng c ai cao c hn
thy. Nhng vi v ny, chng ti c quyt rng Ngi cao c hn thy.
- o hu! Cc ng ni g th? C phi cc ng ang so snh mt ht ci vi ni
Tu-di cao su mi tm ngn dm khng? Hi nhng a con ngy th! ng so snh ta
vi mt v Pht ton gic.
Nhng n s u ng rng: "Nu y l mt ngi tm thng, thy chng ta s
khng so snh nh th. V ny qu tht cao c lm sao!" lp tc h ph phc trc chn
Pht.
Ri thy h, n s Sarada bo h rng:
- Cc bn, chng ta khng c mt phm vt xng ng dng ln ch Pht y,
v ng o s n y ng lc chng ta thng i kht thc. Chng ta hy dng
Ngi phm vt theo kh nng ca chng ta. Tm v mang n y tt c nhng loi tri
cy ho hng.
V vy, h i kim tri cy, n s Sarada ra tay v ch thn t tri cy vo bnh
bt ca Nh Lai. Ngay khi ng o s va cm n nhng tri cy cng dng Ngi,
ch thin gia thm hng v ca ci tri vo nhng tri cy . n s Sarada cng ch
thn lc nc dng ln Pht.
Sau ba n, khi ng o s vn cn ngi ti ch, Sarada ku gi tt c cc mn
vo ngi xung, hoan h m lun vi ng o s.
V ng o s thm ngh: "Hai i t v chng T-kheo hy n y". Ngay
lp tc, hai i t cng vi mt trm ngn A-la-hn thp tng hin n, nh l ng
o s v knh cn ngi mt bn. Ri n s Sarada ni vi mn mnh nh sau:
- Cc bn, ch ngi ca Pht th thp v khng c ch ngi cho mt trm ngn T-
kheo. Hm nay cc bn hy l knh c Pht. Hy i tm chn ni mang v y nhng
bng hoa mu sc rc r v hng thm ngo ngt.
C cu ni rng thi gian b ra ni bn ch ph phm thi, ngi c thn thng
th phm vi thn lc khng th tng tng c. Do , trong thong chc nhng n s
em v nhng bng hoa mu sc rc r, hng thm ngo ngt v h kt thnh mt nm
hoa di mt dm (gn nm km) cho Pht. Ri h kt tip mt nm hoa i ba phn t
dm cho hai i t. Nhng nm hoa cho nhng T-kheo cn li di na dm hay ngn
hn, nm dnh cho tn Sa-mn di mt usabha (120 cubit). Khng nn thc mc ti sao
nhng ch ngi c kch thc v i nh th li c xp gn vo tu vin kh hnh ny.
S d c th c do bi nng lc huyn nhim. Khi ch ngi sn sng, n s Sarada
ng trc Th Tn v chp tay cung knh tha:
- Bch Th Tn, xin hy ln nm hoa ny con c cu v n trim cng
c.
 Do ngi ta k rng:
ng gp nhiu loi hng hoa
Sa son ging ta, cung knh thnh tha:
"y con son sn sng,
Ch ngi thch hp kt bng hng hoa.
Th Tn, xin ng vo ta
Xin cho con c tm ha lng an
By ngy m, Pht ngi trn
Nm hoa con kt v lin cho con
Tm bnh tch lng an nhin
T ngi cho n ch thin u mng".
Khi c Pht ngi ri, hai i t v nhng T-kheo mi ngi ngi vo ch
dnh cho mnh. n s Sarada ly mt lng hoa ln che trn u Nh Lai. ng o s
bo:
- Nguyn cho nhng n s bn tc dng vinh d ny cho ta s gt c qu bo tt
lnh. V lp tc, Ngi nhp vo Dit tn nh. Nhn thy c o s nhp Dit tn
nh, hai i t cng nhp nh v vo Dit tn nh. Trong by ngy c o s ngi
, hng nim an lc ca Dit tn nh. Khi n gi i tm thc n, mn ca Sarada
i vo rng v dng nhng tri cy di v nhiu th tri khc. Thi gian cn li, h ng
chp tay cung knh trc Pht. n s Sarada khng i tm thc n, nhng trong by ngy
lin tc cm lng hoa che c Pht, tm c nim vui v hnh phc sung mn.
Khi c o s xut nh, Ngi ni vi v i t, Trng lo Nisabha, ngi
bn tay phi Ngi.
- Nisabha! Hy hi hng cng c cho nhng n s dng chng ta hoa v ch
ngi.
Sau , Trng lo, nh mt dng tng va nhm chc v cao trng t tay
Chuyn lun Thnh vng, lng trn y nim hn hoan, hin by tr tu ba-la-mt ca
bc i t, bt u bi hi hng. Khi Ngi chm dt, c Pht bo i t th nh
nh sau:
- Con cng hy thuyt php cho cc T-kheo!
Vng li Pht dy, Trng lo Anoma suy nghim n Tam tng kinh in, li
dy ca ch Pht, ri thuyt php. Nhng d hai i t thuyt php, khng c mt
T-kheo no t c Php nhn thanh tnh. Ri c o s hin l nng lc v bin ca
Pht, bt u thuyt php. Khi bi ging kt thc, tt c by mi bn ngn n s bn tc
c A-la-hn tr n s Sarada. o s khi dui tay ra v ct ting:
- Hy n, T-kheo!
Lp tc ru tc h rng mt, v tm mn cn thit c khoc vo ngi h.
c gi c thc mc v sao n s Sarada khng chng A-la-hn khng? Bi v ng
tn tm. Ngi ta k rng trong khi v i t ngi ta th hai k bn Pht hin by tr
tu ba-la-mt ca bc i t ang thuyt php, ngay lc n s bt u lng nghe bi
php, ng khi nim: "! c mong sao, vo mt lc no tng lai, trong Gio
on ca mt v Pht tng lai, ta c nhn trng trch m v t ny nhn!" V l
, ng khng th chng o qu.
Sarada, tuy th vn nh l Nh lai, v ng i din vi Ngi, bch:
- Bch Th Tn! v T-kheo ngi ta cnh Ngi mang danh hiu g trong Gio
on ca Ngi?
- l ngi theo Ta trong bui u Chuyn php lun, l ngi t n tt
nh ca tr tu ba-la-mt ca bc i t, l ngi hiu thu mi su th ca
Tri thc. Do , ng ta c gi l i t trong Gio on ca Ta.
- Bch Th Tn! y, trong by ngy con ng cm lng hoa che Ngi, bng
cch y dng vinh d ln Ngi. Qu bo ca cng c ny, con khng mong cu i sau
lm Thch hay Phm thin, nhng trong tng lai, con nguyn c tr thnh i
t ca mt c Pht, ging nh Trng lo Nisabha hin ti.
Sarada lp nguyn xong, c o s mun bit c nguyn ca ngi ny c
thnh tu khng, Ngi bn phng thin nhn v quan st nhng thi k tng lai, thy
sau mt a-tng-k kip cng thm mt trm ngn kip, c nguyn ca Sarada s thnh
tu. Ngi cho n s Sarada bit:
- c nguyn ny ca ng s khng vin vng. Cui mt a-tng-k kip cng
thm mt trm ngn kip na, Pht Gotama s xut hin trn th gian. M ca Ngi l
hong hu Mah mya, cha Ngi lvua Shudhodana, con Ngi l Rhula, th gi Ngi l
Ananda, v i t th hai ca Ngi l Moggallna, v ng s l i t nguyn soi
ca nim tin, v tn ng l Sriputta.
Sau khi c o s th k cho n s, Ngi thuyt php, v ri cng Tng chng
vy quanh, Ngi bay ln khng m i. n s Sarada tm mn v cc trng lo ca
mnh, nh h nhn tin cho bn l trng gi Sirivaddha rng: "Bn ng, n s Sarada
ph phc di chn Pht Anomadass v c nguyn c a v i t trong Gio
on ca Pht Gotama, ngi s xut hin sau ny ca th gian. ng hy c nguyn
c a v i t th hai".
Xong, ng i trc nhng Trng lo bng mt ng khc v n ng ti ca
nh Sirivadha.
Gp li ngi bn c, Sirivaddha hn hoan cho mng:
- Cui cng, sau mt thi gian di vng bng, ngi bn qu ca ti tr v.
V lp tc Sirivaddha mi bn ngi ta, v t mnh ngi mt gh thp hn, thm
hi:
- Nhng, ny ng Tn gi! ng khng c mn v nhng ngi cn s?
- C ch, ny bn! c Pht Anomadass n tu vin ca chng ti, v chng
ti tn knh Ngi trong phm vi quyn nng ca chng ti. c o s thuyt php
cho mi ngi, v cui bi ging, tt c s hi chng tr ti u c qu A-la-hn v u
gia nhp Tng on. Trng thy v i t ca c o s l Trng lo Nisabha, ti
c nguyn c a v i t di Gio on ca Pht Gotama, Ngi s ra i sau
ny. Anh cng nn c nguyn c a v i t th hai trong Gio on ca Pht.
- Nhng, Tn gi! Ti khng c nhng quan h thn thin vi Pht.
- Ti s gnh vc trng trch tha vi Pht, anh hy chun b mt quyt tm v i.
Nghe li nh m tc lng, Sirivsaddha lin v trang hong mt khong rng tm
karisas (tm mu) trc ca nh mnh tht long trng xng vi mt v vua, ri ct, tung
nm loi hoa, c c hoa lja, dng mt lu che mi lp ton bng hoa sen xanh, khin
dn sn to ca Pht, v ta ca cc T-kheo cng c sa son. V bit bao phm vt
c chun b chu o. Xong chng nh n s Sarada n mi Pht v A-la-hn. Vui lng
p d, n s Sarada a Tng on do Pht lnh o cng i n nh ngi bn tm giao.
Sirivaddha ra trc nh gp Tng on, bnh bt t tay Nh Lai, hng dn on
vo lu, mi ngi trn to dnh sn, dng nc v cung cp nhng thc n chn lc.
Cui ba n, chng dng y t gia ln Tng on, v bch c o s:
- Bch Th Tn, chng con cng dng v lp nguyn t n a v khng tm
thng. Xin Ngi r lng t bi li y trong by ngy nh th.
c o s thun li. Trong by ngy Sirivaddha dng phm vt di do nh
k. Cuc l cng dng vin mn, Sirivaddha nh l c o s, v ng trc chp
tay cung kinh bch:
- Bch Th Tn, bn con, n s Sarada c nguyn tr thnh i t ca mt v
Pht. Con cng nguyn xin tr thnh nh i t ca mt v Pht y.
c o s qun st tng lai, v thy chng s c mn nguyn. Ngi bn th
k nh sau:
- Cui mt a-tng-k kip v cng thm mt trm ngn kip, ng s tr thnh
nh i t ca Pht Gotama.
Nghe li th k ca Pht, Sirivaddha trn y sung sng, mn nguyn. c o
s hi hng cng c v s cng dng thc n ri cng Tng chng tr v tinh x.
V Pht kt lun:
- Ny cc T-kheo! y l c nguyn ca cc t Ta lc y. H th nhn
ng vi c nguyn ca h. Khi Ta ban b mt iu g, Ta khng thin v ngi no.
(Chm Dt Chuyn Qu Kh)
c o s thut xong, hai v i t cng nh l Ngi v tha thnh:
- Bch Th Tn, khi chng con cn l gia ch, chng con n xem l nh Ni.
Hai v k li ton b cu chuyn xy ra, cho n khi chng c thnh qu D
lu ngay li u tin Trng lo Assaji (c B) thuyt php. Ri h tha tip:
- Bch Th Tn, chng con n gp v thy c ca chng con, ct hng dn ng
y nng theo Pht, v ch cho ng y thot ra khi bng ti ca t kin, khng qun
nhn mnh n li lc tt lnh nu nh ng y chu n y. Nhng ng y bo vi
chng con: "i vi ta, by gi sng cuc i mt mn sinh th tht l v l, nh k quen
 d li i n ging nc. Ta khng th sng ni cuc i mt mn sinh". Chng con c
gii by: "Tha Thy, dn chng hin gi tay m hng hoa v cc th n dng cng
ring cho ng o s. Vy Thy nh sao?" ng y hi ngc li chng con. "Trong th
gian ny ngi ngu v ngi khn ai ng hn?" Chng con p: "Tha Thy, ngi ngu
th nhiu k khn th t". ng lin dt khot: "Vy th ngi khn hy i n v T-kheo
tr tu l Gotama (C-m), v ngi ngu hy n vi ta l k ngu. Cn cc ng, hy i
n ch cc ng a thch". Vi li l nh th, bch Th Tn, ng y t chi n y.
c o s nghe th lin dy cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo, do chp th t kin, Sanjaya lm ln cho h vng l chn l
v cho chn l l h vng. Nhng cc ng, do tr tu ring ca mi ngi, phn bit
ng n ci g l chn tht trong tnh chn tht v ci g h vng trong tnh h vng. Cc
ng sng sut loi tr iu g h vng v chp nhn iu g chn tht.
Ri Ngi ni Php C sau:
(11) Khng chn, tng chn tht,
Chn tht thy khng chn.
Chng khng t chn tht,
Do t t t hnh.
(12) Chn tht, bit chn tht,
Khng chn, bit khng chn,
Chng t c chn tht,
Do chnh t, chnh hnh.
*
9. Trng Lo Nan
Nh mi nh vng lp,
Ma lin xm nhp vo...
Gio l ny c Th Tn dy cho i c Nan- khi Ngi ng ti K Vin.
A. Nan Tr Thnh Mt T Kheo Bt c D
Sau khi bt u chuyn php lun, Th Tn ri Vng X v n ng ti Veluvana.
Ngay sau , cha Ngi, i vng Tnh Phn gi s gi n, ngi ny tip ngi n,
mi ngi mang theo mt ngn tu tng vi li dn d:
- Hy tm con trai ta v rc mi v trc mt ta.
Chn s gi n ni, chng A-la-hn v khng tr v, sau cng Trng lo
Kla Udyi n v cng chng A-la-hn. Bit rng n lc o s ln ng, Trng
lo m t nhng ci hay ci p trong cuc hnh trnh v hng dn c Pht cng hai
mi ngn A-la-hn i Kapilapura. Ti y, gia thn tc vy quanh, c o s ly
trn ma ro lm ti ging php, v k chuyn bn sanh B- tt Vessantara, tin thn
Ngi.
 Ngy hm sau, Ngi vo thnh kht thc. Vi bi k bt u bng cu: "N lc
ch phng dt! Hy sng theo chnh hnh," c Pht vua Tnh Phn chng qu D
lu. v vi cu" hy kho sng chnh hnh..." Ngi Mah Pjapat c S qu, v vua
Tnh Phn c thm Nh qu. Cui ba n, Pht thut li truyn Bn Sanh Canda Kinnara
v n ngha ca m La-hu-la i vi Ngi.
Ngy hm sau, trong khi nghi l Qun nh v m ci ca hong t Nan-
ang tin hnh, c o s bc vo nh kht thc, t bnh bt vo tay Nan- v chc
phc. Ri t ch ngi ng ln, c o s ra i khng ly li bnh bt trong tay Nan-
khng dm h mi "Bch Th Tn, xin Ngi ly li bnh bt", m t an i "Th Tn s
ly li bnh bt u thm". Nhng khi n u thm, Th Tn khng ly bnh bt.
Nan- li nui hy vng" Th Tn s ly li bnh bt chn thm". Nhng o s vn
khng ly bnh bt. Nan- li ngh "Th Tn s ly bnh bt sn cung in". Nhng
o s cng khng ly bnh bt. Hong t Nan- tuy rt mun tr li vi c du nhng
phi bm bng i theo o s. V lng qu knh o s qu su m chng khng dm
ni "Th Tn hy nhn bnh bt", m nh tip tc bc theo, trong lng vn cha tt hy
vng: "Th Tn s ly bnh bt y, Th Tn s ly bnh bt , Th Tn s ly bnh
bt kia".
Lc y ngi ta nhn vi c du mi "giai nhn ca x s" Janapada-Kalyn:
- Tha cng nng, Th Tn em hong t Nan- i vi Ngi, mc ch ca
Ngi l chia uyn r thy.
Lp tc Janapada-Kalyn, khun mt m a nc mt v u tc cha chi
xong, tung mnh lao theo v hn phu khn khon:
- Cng t, xin tr li ngay!
Li ca nng lm tim Nan- chn ng. Nhng ng o s vn khng ly li
bnh bt, dn chng v tinh x v bo:
- Nan-, ng c mun i tu khng?
V lng tn knh Pht ca Nan- qu su m nn chng c nn ng tht:
"Con khng mun tu", thay vo chng tha:
- Vng, con mun i tu.
ng o s ng thun ngay:
- Tt lm, hy xut gia cho Nan-!
Th l, vo ngy th ba sau khi Pht n Kapilapura, Ngi to duyn cho Nan-
thnh T-kheo.
Vo ngy th by, m ca La-hu-la trang im cho cu hong con v gi n Th
Tn, b dn d:
- Con cng, hy n xem v Sa-mn ny, ngi c hai ngn tng s ty tng, c
mt thn hnh vng ng, c mt dng vc p ca i Phm thin. Sa-mn ny l cha
ca con. Ngy xa Ngi s hu nhng kho ti sn v i. T lc Ngi xut gia, chng
ta khng c gp Ngi. hy i Ngi gia ti ca con, hy ni: "Cha thn yu, con l
hong thi t, v ngay khi nhn l Qun nh, con s tr thnh Chuyn Lun Thnh
Vng. Con cn c ti sn, cha hy ban ca ci cho con, v mt ngi con c quyn
hng ti sn ca cha li".
Hong t La-hu-la vng li i n Th Tn. Khi thy ngi, cu ta cm thy mt
tnh cm nng m ca cha dnh cho mnh, trong lng sanh tm hoan h nn th th:
"Bch Thy, di bng mt ca Thy con tht hnh phc". V cu cn ni nhiu na, vi
nhng li ngy th ca tr con la tui y.
Th Tn th thc xong, hi hng cng c v t ch ngi ng ln, bc i.
Hong t La-hu-la ni bc theo Th Tn, tha:
- Bch Thy, hy cho con gia ti m con c tha hng! Bch Thy hy cho
con gia ti m con c tha hng!
c Th Tn im lng, ngay c ch Tng cng mc khng ngn cu b theo Th
Tn.
C th, hong t theo Th Tn n khu rng. Ri mt t tng ny sanh trong tr
Th Tn: "Gia ti ca cha m cu b i s khng trnh khi hu qu l mang n s hy
dit. , Ta s ban cho n by thnh ti m Ta nhn c di ci B-. Ta s khin
La-hu-la lm ch mt gia ti xut th gian".
Th ri, Th Tn bo Tn gi X-li-pht:
- X-li-pht, ng hy xut gia cho La-hu-la.
Nhng khi hong t La-hu-la gia nhp tng on, vua Tnh Phn (ng ni) rt su
mun. Khng chu ng ni s bun ru, ng by t vi Th Tn v thnh cu:
- Bch Th Tn, s phi l hn nu ch Tng ng nhn nhng ngi v thnh
nin vo Tng on khi cha m khng cho php.
c Th Tn chp nhn li thnh cu ny. Li mt hm, c Th Tn ngi trong
hong cung sau ba n sng, c vua cung knh ngi mt bn bch:
- Bch Th Tn, trong khi Ngi ang hnh tr kh hnh, mt v tri n v ni vi
ti: "Con ng cht". Nhng ti khng tin v tr li: "Con ti s khng cht cho n khi
gic ng:.
c Th Tn ni:
- Ph vng tin chuyn ny khng? Trong mt kip trc y, khi mt v tri ch
mt nm xng v bo ph vng: "Con ng cht" ph vng cng khng tin.
V Ngi thut li truyn Bn Sanh Mah Dhammapla, lin quan n cu chuyn.
Sau khi cu chuyn chm dt, nh vua c qu A-na-hm.
B. Nan V Nhng Thin N
Th Tn cho cha Ngi c Tam qu xong, Ngi li tr v Vng X cng vi
Tng on. By gi Ngi ha vi ng Cp C c n thm X-v, ngay khi i tinh
x K Hon c hon thnh. Chng bao lu, Ngi nhn c li bo: "Tinh x hon
thnh". Ngi lin n K Vin c ng. i c Nan- lc tr nn bt mn, t s bun
phin ca mnh vi cc T-kheo:
 - Ch huynh, ti bt mn. Ti ang sng i xut gia, nhng ti khng th chu
ng lu hn na. Ti d nh x b nhng gii lut cao c v tr v i sng thp hn,
i sng ca mt c s th tc?
Th Tn nghe c vic ny, cho gi Tn gi Nan- n bo:
- Nan-, c phi tht s ng ni vi nhiu T-kheo rng: "Ch huynh, ti bt
mn. Ti ang sng i xut gia nhng ti khng th chu ng lu hn na. Ti d nh
x b nhng gii lut cao c v tr v i sng thp hn, i sng ca mt c s th tc".
- Bch Th Tn, hon ton ng th.
- Nhng Nan-, ti sao ng bt mn vi cuc sng o hnh m ng ang sng?
Ti sao ng khng th chu ng lu hn? Ti sao ng nh x b nhng gii lut cao p
v tr v i sng thp hn, i sng ca c s th tc?
- Bch Th Tn! Khi con ri nh v hn th yu qu Janapada Kalyn ca con, vi
u tc ri bi, t gi con v khn khon: "Cng t, xin hy mau tr v!" Bch Th Tn,
v con vn nh nng nn con bt mn i sng xut gia hin con ang sng. Con khng
th chu ng cuc sng ny lu hn, v con d nh x b nhng gii lut cao c tr
v cuc sng thp hn, cuc sng ca c s th tc.
Khi y, c Th Tn nm tay i c Nan-, dng thn lc a chng n ci
tri Ba mi ba. Trn ng i, c Th Tn ch cho Tn gi Nan- thy trn mt cnh
ng b la ri, mt con kh hu n ang ngi trn mt gc cy chy ri v la cng
thiu t tai, mi v ui ca n. n ci tri ba mi ba, Ngi ch nm trm thin n
gt son ang hu h Sakka, vua ca ch thin (thin ch). Khi Th Tn cho thy hai cnh
tng ri, Ngi hi Nan-:
- Nan-, ng thy ai p , a nhn v duyn dng hn? C v qu Janapada
Kalyn ca ng hay nm trm thin n gt son ny?
- Bch Th Tn, Nan- p, tht Janapada Kalyn km xa, ging nh con kh
hu n mt tai, mi v ui. Bch Th Tn, c v qu Janapada Kalyni i vi nm
trm thin n ny, nng cn km xa hn nhiu. So snh vi nhng thin n ny, v hn
th ca con chng ng k, c ta khng bng mt phn nh ca h, khng bng mt phn
nh ca mt phn nh ca mt phn nh ca h. Ngc li, nm trm thin n gt son
ny p , a nhn v duyn dng v cng.
- Hy vui ln, Nan-! - c Th Tn tr li - Ta bo m ng s c nm trm
thin n gt son ny.
i c Nan- tha:
- Bch Th Tn, nu Th Tn bo m con s c nm trm thin n gt son ny,
th trong trng hp , bch Th Tn, con s sung sng v cng sng cuc sng cao
thng ca ngi xut gia.
Ri Th Tn em i Nan- theo Ngi, bin mt khi ci tri ba mi ba v hin
ra ti K Vin. Khng bao lu, nhng T-kheo c nghe k nh sau:
 - V mong mun c cc thin n m i c Nan-, em c Th Tn, con b
Di mu, tip tc sng i tu s. c Th Tn bo m rng ng ta s c nm trm
thin n gt son.
Kt qu l nhng T-kheo huynh ca i c Nan- xem chng nh mt
ngi i tu mn, nh ngi b mua chuc v h ni v Ngi:
- i c Nan- l mt ngi i tu mn, Tn gi Nan- l mt ngi b mua
chuc, v hy vng c cc thin n m ng ta sng i tu s, Th Tn bo m rng
ng ta s c nm trm thin n gt son.
i c Nan-, mc d b cc bn ng tu xem thng, xu h v chng v lm
kh chng khi gi chng l "ngi tu mn" v "b mua chuc", i c vn sng c c,
xut ly, chnh nim, tinh tn, dng mnh. Khng bao lu, ngay trong i ny, chnh Nan-
an tr trong tu tr gic ng v t c o qu ti thng ca i sng tu hnh, o
qu m v n bit bao thanh nin thin tn vnh vin t b i sng th tc sng i
xut gia. i c bit: "Sanh t tn, phm hnh lp, vic lm xong, ta khng
cn tr li i ny na". Vy l thm mt i c Trng lo nhp vo hng ng A-la-
hn.
By gi, mt v tri n ch Th Tn vo ban m, chiu sng c K Vin, ci
u nh l Th Tn bch rng:
- Bch Th Tn! i c Nan-, con trai b Di mu ca Pht lu tn; ngay
trong i ny, chnh i c an tr trong chnh tr, c gii thot khi dc lu,
tm gii thot tu gii thot.
Th Tn cng bit nh th. Trong m y, Tn gi Nan- cng n ch Th
Tn nh l v tha:
- Bch Th Tn, con xin bi b li ha ca Th Tn bo m con s c nm
trm thin n gt son.
Th Tn tr li:
- Nan-, chnh tm Ta thu hiu tm ng v thy do lu tn, ngay trong i
ny, chnh ng an tr trong chnh tr, c gii thot khi dc lu, tm gii thot, tu
gii thot. Mt v tri cng n cho ta hay iu . Do , ny Nan-, khi ng khng
cn tham m vo ng dc th gian, tm ng thot khi dc lu, ngay lc y Ta khng
cn b rng buc bi li ha c.
Ri Th Tn, thu r ngha thm su thc s ca vic ny tuyn c Thnh
ngn sau:
Dit sch vng tng nguy hi.
ng s bnh thn, an nhin,
Khi gp hnh phc, au kh.
Mt hm, cc T-kheo n gp Tn gi Nan- v hi Ngi:
- S huynh Nan-! Lc trc huynh ni: "Ti bt mn", by gi huynh c ni
nh th khng?
 - Ch huynh, ti chng cn a thch i sng th tc.
Khi cc T-kheo nghe Ngi tr li, h ni:
- Tn gi Nan-gi ni khng tht, hon ton ni lo. Ngy trc ng ta ni: "Ti
bt mn". Nhng by gi ng ta ni: "Ti chng cn a thch i sng th tc".
V lp tc h n v trnh li cu chuyn vi Th Tn. Th Tn p:
- Ny T-kheo! Ngy trc nhn cch ca Nan- nh mt nh lp vng, nhng
nay ging nh mt nh lp kn. T ngy ng y thy nhng thin n, ng y c gng
hnh tr t n cu cnh ca o nghip v by gi ng ta t c.
Ni xong, Ngi c nhng Php C sau:
(13) Nh mi nh vng lp,
Ma tin xm nhp vo.
Cng vy tm khng tu,
Tham dc lin xm nhp.
(14) Nh ngi nh kho lp,
Ma khng xm nhp vo.
Cng vy tm kho tu,
Tham dc khng xm nhp.
Cc T-kheo bt u bn tn chuyn trn trong Php ng:
- Ch huynh! Ch Pht tht k diu! i c Nan- bt mn i tu s v c
Janapada Kalyn, nhng ng o s dng nhng thin n lm mi, khin ng ta vng
phc hon ton.
c Pht i n v hi h:
- Cc T-kheo! Cc ng ngi y bn tn chuyn g?
Nghe h k xong, Ngi ni:
- Ny cc T-kheo! y khng phi ln u tin Nan- vng phc bi mi
nh bng ngi khc phi, kip trc cng xy ra tng t nh th.
Ni xong, Ngi k nh sau:
Chuyn qu kh
C. Kappata v Con La
Ngy xa, khi Brahmadatta (Phm-ma-t) tr v Benres. C mt con la ch
gm cho ng v mi ngy ng thng i by dm. Vo mt dp n, Kappata cht mt l
gm ln lng la v i n Takkasil (thnh Hoa Th).
Trong khi ng bn sp xp hng ho, ng cho la chy rong. Chng la ta bn
lang thang dc theo b mng, bng thy mt nng la lin chy thng n. Nng la
cho hi thn mt v m u cu chuyn:
- Anh t u n?
- T Benres.
- Mc ch g?
- Bun bn.
 - Anh mang hng g nhiu th?
- Mt l gm tht nhiu.
- Anh i bao nhiu dm m mang s hng nhiu th?
- By dm.
- Trong nhng ni anh i qua, c ai xoa bp chn v lng anh khng?
- Khng!
- Nu th, anh phi chu ng di khc nghit kinh khng!
(D nhin loi vt khng ai xoa bp chn v lng, c la ni ch v kt mi thn
tnh vi anh la).
Li c la khin chng la tr nn bt mn. Sau khi nh bun xp t hng ha
xong, ng chy n chng la v ni:
- No, Jack, chng ta i!
- ng i i, ti khng i!
Nh bun c gng lp i lp li vi nhng li l du dng thuyt phc n i.
Mc d ng d ht sc, la ta vn d chng, ng bn trt ht li chi ra n. Cui cng
ng ngh: Ta s bit cch lm cho n i, v ni k sau:
Ta s lm cy gy
C mi nhn tht di
S m x thn ny
Nh nghe, la hi!
La p:
- Nu vy, ti bit ngay phi lm g vi ng.
Ri n c k:
ng bo s lm gy
C mi nhn tht di
Tt thi! Ti cng s
Chn trc bm cht su
Tung v hai chn sau
cho rng ng gy
Nh nghe, Kappaka!
Khi nh bun nghe th, ng thc mc khng bit l do g khin n ni th. ng ta
nhn li con ng v cui cng bt gp con la ci. ra th! ng hiu ngay. C
dy chng la nh ta my tr ny y. Ta s ha mang v nh mt con la ci nh th
cho n. Nh vy, dng con la ci lm mi, ta s khin n phi i.
ng bn c k:
Mt la ci bn chn
Mt nh dng v trai
y mun v p
S i mua cho my
 Nghe ra cha la hi?
Nghe th, tim chng la rn r v tr li:
Mt la ci bn chn,
Mt nh dng v trai,
y mun v p,
ng ha mua cho lin.
Xa i ngy by dm
Nay ti chy gp i!
Kappata ni:
- Vy th tt, i!
V ng dt la li ch xe.
Vi ngy sau con la ni vi ng ta:
- Chng phi ng ni vi ti l s em cho ti mt c bn ?
Thng gia tr li:
- Phi, ta ni th, v ta khng nut li. Ta s cho mi mt c bn v nh. Nhng
ta ch cung cp thc n cho mi thi. Khng bit c hay khng cho c mi v c ,
nhng vic mi gii quyt mt mnh. Sau khi hai a mi sng vi nhau, s sinh nhng
ch la con. Thc n ta s cho mi, khng bit c cho mi, bn mi v nhng la con na
hay khng, vic ny mi t gii quyt ly.
Thng gia ni ri, con la ht m c hy vng.
o s chm dt bi hc ny:
- Lc , cc T-kheo! Con la ci l Janapada Kalyn, con la c l Nan- v
ngi thng gia chnh l Ta. Khi xa Nan- cng chu vng phc v ming mi
khc phi.
10. Cunda - T M Heo
Nay su, i sau su...
Gio php ny c o s dy khi Ngi c ng ti Veluvana (tinh x Trc Lm)
nhm n Cunda, ngi t m heo.
Chuyn k rng trong nm mi lm nm Cunda sng bng ngh m heo n
hay bn. Nhm lc i km, ng ta i v nng thn vi chic xe y nhc go v tr v
y p heo con, mua trong cc lng, vi gi mi con ch na lt hoc mt lt go. Sau nh,
ng ta c mt ming t ro li thnh mt chung heo, v ng ta nui heo vi tt c cc
loi cy c v phn. Khi no ng ta mun git heo, ng ta tri heo tht chc chn vo mt
cy ct v nn n bng mt cy chy vung lm tht n sng phng ln v mm i.
Ri, banh hm heo v lng vo ming n mt ci nm nh, ng ta rt nc tht nng t
mt ni ng xung hng n. Nc nng thm vo d dy heo, lm lng phn, v
tng ra ngoi hu mn phn nng vi nc. Nu cn mt cc phn nh st li trong bao
t heo, th nc chy ra bin mu v c, nhng khi bao t heo sch, nc chy ra s
trong v sch. Ch nc cn li ng ta ln lng heo, v nc s lm tut da, lt lp da
en. Ri ng ta thui lp lng cng bng mt cy uc. Cui cng ng ct u heo bng
mt thanh kim nhn. Khi mu phun ra, ng ta hng vo da, ri ng quay heo, bi mu
hng c ln da. V ng ta ngi vo bn cng v con n tht heo quay. Tht cn li, ng
ta bn. Theo cch ny, ng ta sinh sng trong nm mi lm nm. D c o s
tinh x bn cnh m khng c mt ngy no Cunda cng dng Ngi, d l mt nm hoa
hay mt mung cm, cng khng lm mt vic cng c no c.
Mt hm ng mc bnh, v d ng ta vn cn sng, ngn la ca i a ngc A-
t bc chy trc mt. (Ngn la A-t l mt cc hnh c sc thiu t kinh khng c
th ph hu mt ngi no nhn cch mt trm dm).
Tht ra, ngn la y c m t nh sau: "Ngn la lun lun pht ngn lin tc
vo mi pha, xa n mt trm dm". Trng lo Ngasena (T-kheo Na- tin) dng
li so snh sau ch sc nng mnh lit bit bao so vi ngn la thng: "i vng!
Hy ngh xem, mt khi to bng mt ngi cha a vo ngn la a ngc s tan chy
ch trong chc lt. Tuy nhin, chng sanh b ti sanh , v qu bo ca vic lm qu
kh, khng b cht tiu m cm thy nh ang nm trong thai m".
Khi cc hnh ca i a ngc A-t ging xung t m heo Cunda, hnh ng
ca ng ta thay i tng xng vi nghip qu kh. D cn trong nh, ng ta bt u
ku n n nh heo v b bng tay v u gi, b ra trc nh ri b n pha sau. Nhng
ngi trong gia nh p o v bt ming ng ta. Nhng d h lm cch (bi khng ai
c th ngn c qu bo xy n cho mt ngi do hnh ng qu kh ca chnh ngi
), ng ta vn b lui v ku n n lin tc nh mt con heo.
By nh xung quanh khng ai c th ng c. Thn quyn ca ng ta khng
khip v s cht, khng c cch no khc c th ngn ng ta i ra, h chn cc ca v
nht ng ta trong nh. Xong, h bao vy nh v ng canh Cunda b ti b lui trong
nh sut by ngy, chu s au kh cng cc ca a ngc, ku n n v rng eng c nh
heo.
Qua by ngy b nh th, ng ta cht v b a vo i a ngc A-t.
Vi T-kheo i ngang qua ca nh ng, nghe ting eng c n o, ch ngh l ting
ca nhng con heo, h i v tinh x, ngi mt bn c o s v bch:
- Bch Th Tn, trong by ngy ca nh t Cunda ng kn, v sut by ngy
vn tip tc git heo, chc chn ng ta nh lm tic chiu i. Th Tn ngh xem, bao
nhiu heo b git! Hin nhin ng ta khng c mt cht t bi v hon ton thiu lng trc
n. Tht t trc ti gi chng ti cha thy ai c c v man r nh th!
c o s ni:
- Ny cc T-kheo! ng ta khng git heo trong by ngy qua. S trng pht ph
hp vi vic lm qu kh ca ng ta xy n bt ng i vi ng ta. Ngay khi ng ta
cn sng, cc hnh ca i a ngc A-T hin hin. V cc hnh ny, ng ta b ti lui
trong nh sut by ngy, ku la eng c nh mt con heo. Hm nay ng ta cht v b a
vo ngc A-t.
 Khi c Pht ni xong, cc T-kheo tha:
- Bch Th Tn! au kh y trong th gian ny, ng ta li i n ch au
kh na v ti sanh .
- ng th, cc T-kheo!
c Th Tn ni tip:
- Ngi no sng bung lung, d c s hay tu s, u b au kh c hai ni.
Ni xong, Ngi c Php C:
(15) Nay su, i sau su,
K c hai i su,
N su, n u no,
Thy nghip u mnh lm.
11. C S Hin Thin
Nay vui, i sau vui...
Gio l ny c Th Tn dy cho mt c s hin thin khi Ngi ng K Vin.
Chng ta nghe k X-v c nm trm thin tn sinh sng, mi ngi c nm
trm c s tu tng. Ngi thin tn ln nht c by con trai v by con gi. Mi a con
thng xuyn cng dng theo li rt thm dng mn cho c v cc thc n khc,
ngoi ra cn cng thc n, thc n cui thng, thc n u thng, thc n chiu i, thc
n ngy chay, thc n cho khch ving thm, v thc n ma ma (h). Tt c nhng
ngi con u l "th h sau', cho nn thin tn cng v v mi bn con duy tr mi
su cch cng dng. V v thin tn c hnh, chnh trc cng vi v con u hoan h
trong vic sp t b th.
Sau mt thi gian, v thin tn mc bnh v sc kho suy sp. Mong mun c
nghe php, ng gi li n Th Tn xin c tm hay mi su T-kheo n. c Th Tn
gi cc T-kheo v h i ngay n vy quanh ging ng ta, ri ngi xung ch c
dnh sn.
V thin tn ni:
- Ch Tn gi! By gi mun thy cc Ngi kh lm v ti yu qu, xin tng li
cho ti nghe mt bi kinh thi.
- ng thch nghe kinh g h thin tn?
- Kinh T Nim X, ph cp i vi tt c ch Pht.
Th l ch Tng bt u tng bi kinh, m u bng nhng li: "Ch c ng ny,
ny cc T-kheo, con ng duy nht ny dn n s cu chng sanh".
Vo lc y t su ci tri hin n su chic xe di mt trm nm mi dm do
mt ngn con nga Sindth thun chng ko, trang hong vi loi trang sc rc r.
Trn mi chic xe nga c mt v tri ng, v mi v tri ni:
- Cho php chng ti ch Ngi v thin gii ca chng ti.
V h ni tip:
 - Ging nh ta p b mt bnh t v thay bng mt bnh vng, cng nh th
chng sanh sanh thin s c hnh phc trn ci tri ca chng ti.
V c s khng mun b ngt qung trong khi nghe php, lin van xin:
- Hy khoan! Hy khoan!
Cc T-kheo ngh rng ng ta ni vi mnh nn dng tng php. Con trai v con
gi ca ng khc tht:
- Trc kia cha chng ti khng bao gi cho rng mnh c nghe php y ,
m nay sau khi thnh cc T-kheo n v yu cu tng php, chnh ng ngn h li. Rt
cuc khng ai m khng s cht.
Cc T-kheo bn vi nhau:
- Khng phi lc li.
V lp tc h ng ln ra i.
Sau mt lc, thin tn tnh li v hi cc con:
- Ti sao cc con khc?
H p:
- Cha thn yu, cha mi cc T-kheo li, v ngay khi ang nghe php, chnh cha
ngn h tng php. Chng con khc v ngh rng rt cuc khng ai l khng s cht.
- Nhng cc v T-kheo qu knh u ri?
- Cc T-kheo bo nhau: "y khng phi l lc nn li", v lp tc h t ch
ngi ng ln ra i.
- Cc con yu, ta khng phi ni vi cc T-kheo qu knh nh vy.
- Vy th cha ni vi ai, cha thn yu?
- T su ci tri c su v tri hin n trong su xe nga trang hong lng ly, v
ng trn xe nga l lng trn khng, h ni vi cha: "Hy hng hnh phc trn thin
gii ca chng ti". V cha tr li vi h: "Hy khoan! Hy khoan!"
- Cha thn yu, nhng xe nga u, sao chng con khng thy?
- Ta c vng hoa no khng?
- C, tha cha.
- Ci tri no vui sng nht?
- Cha thn yu! Vui sng nht l ci tri u-sut ni cha m ch Pht c tr,
cng vi tt c cc v Pht tng lai.
- Tt lm, vy hy nm ln khng mt vng hoa m ni: "Hy khin vng hoa ny
mc vo chic xe nga ca ci tri u-sut".
Nhng ngi con ca ca v thin tn nm ln v vng hoa mc vo gng xe nga
treo l lng trn khng. m con thy vng hoa l lng trn khng, nhng khng thy xe
nga. V thin tn hi:
- Cc con c thy vng hoa khng?
- Vng, chng con thy.
 - Vng hoa ny treo l lng ni chic xe nga n t ci tri u-sut. Cha sp i
n ci tri u-sut, ng lo lng. Nu cc con mun ti sanh theo cha, hy lm nhng
cng c nh cha lm.
Khi dt li, ng cht v t chn ln chic xe nga, lp tc ng ti sanh thnh mt
v tri thn cao ba phn t dm, c trang im vi su mi xe trang sc. ng c
mt ngn thin n theo hu v trong cung in bng vng rng hai mi lm dm.
Khi nhng T-kheo v n tinh x, c Pht hi h:
- Cc T-kheo, v thin tn c nghe tng c php khng?
- C, bch Th Tn! Nhng na chng ng ta ku ln: "Hy khoan! Hy khoan!"
v ngn chng con li. Ri con trai v con gi ng ta bt u khc. Lp tc, chng con
bo nhau: "y khng phi l lc nn li", v chng con ttu ch ngi ng ln ra i.
- Cc T-kheo! ng y khng ni vi cc ng. T su tng tri c su v tri n
trn su chic xe nga lng ly, v h gi v thin tn y i vi h; nhng thin tn khng
mun bi php ang c b ngt qung nn ni vi su v tri nh th.
- Tht vy sao, Th Tn?
- l s tht, cc T-kheo !
- Bch Th Tn, by gi ng y ti sinh ni no?
- Trn ci tri u-sut, cc T-kheo!
- Bch Th Tn, nhng gn y ng sng rt vui sng gia cc thn tc ca mnh,
v by gi ng y cng i ti sanh mt ni vui th.
- ng vy, cc T-kheo! ng l ngi gic tnh. D c s hay tu s, ng c
sung sng c hai ni nh nhau.
Ni xong, Ngi c Php c:
(16) Nay vui, i sau vui,
Lm phc, hai i vui,
N vui, n an vui,
Thy ngip tnh mnh lm.
*
12. Nghip Ca B t a
Nay than, i sau than...
Gio l ny do c o s dy khi ti K Vin, lin quan n -b-t-a.
Chuyn ca -B-t-a, t lc tr thnh T-kheo n lc mt t nt ra v
nut ng ta, u c trong mi chuyn Bn Sanh.
Sau y l tm tt cu chuyn:
Khi Th Tn ng ti vn xoi Anupiya, gn Anupiya, mt th trn ca th tc
Mallas, tm mi ngn quyn thuc ca ngi mt hm bng nhn ra nhng c im ca
ng Nh Lai ni Ngi, v tm mi ngn chng trai con ca h ng tnh rng Ngi l
vua hay mt v Pht, Ngi cng s sng vi mt on ty tng gm nhng ng hong
dng St--li. Sau tr su ng hong tr tt c u xut ly th gian v tr thnh T-
kheo.
Thy su ng hong tr h Thch ny l vua Bhaddiya, v cc ng hong
Anuruddha, Ananda, Bhayu, Kimbila v Devadatta cha xut th, hong tc h Thch
tho lun vi nhau:
- Chng ta ch cho chnh con ca chng ta vo Tng on. Cn su ng hong h
thch ny chc khng phi quyn thuc ca Pht nn khng xut gia lm T-kheo.
V vy, mt hm, ng hong h Thch tn Mahanama n gp em l A-nu-lu-
(Anuruddha), tm s:
- Ny em, trong gia nh ta cha c ai xut gia, em hy xut gia tr thnh T-kheo
v anh s theo gng em.
Thu , A-lu-nu- l ngi c nui dng trong nhung la v s cng chu,
chng cha bao gi nghe ting "khng c". Th d, mt hm su ng hong h Thch ny
chi bn bi. A-nu-lu- ly bnh ra nh cuc. Khi thua, chng nhn v nh i bnh.
M chng lm bnh a cho h. My ng hong n bnh xong tip tc chi. A-nu-lu-
thua lin tip. Ba ln m chng phi gi bnh ti. Ln th t b nhn:
- Khng c bnh gi.
Trc A-nu-lu- cha h nghe ch "khng c". Do chng ngh rng
l mt loi bnh khc, chng nhn bo tn tiu ng v nh:
- Hy gi cho ti my ci bnh khng c.
Khi m chng nhn c tin "M i! Hy gi cho con my ci bnh khng c", b
t ngh:
- T trc con ta cha h nghe ch khng c, vy th ta s dy cho n bit ngha
y.
Ri b ly mt bt vng rng chp ln mt bt vng khc v gi cho con trai.
Ch thin bo v thnh bit c khi xa A-nu-lu- l Annabhara b th
thc n phn mnh cho Pht c Gic Uparritha v c nguyn: "Khng bao gi b nghe
ting 'khng c', khng bao gi cn bit thc n t u n". By gi nu A-nu-lu
a thy bt rng, cc v tri s khng bao gi d c hi tri, ngoi ra c th u b b
lm by mnh na.
V th ch thin b y bnh tri vo bt. Ngay khi bt c t xung trn chic
da trn v m ra, mi bnh thm ta khp thnh. Hn na, lc ming bnh uc t vo
ming, by ngn thn kinh v gic rung ln. A-nu-lu- thng thc xong lin kt lun:
- M ta chng thng ta, mi khi m chng h chin bnh khng c ny cho ta. T
y tr i ta s khng n loi bnh no khc.
Ri chng v nh hi m:
- M, m c thng con hay khng?
 - Con cng ca m, con v nh con mt qu bu ca mt ngi ch c mt con mt,
v cng ging nh tri tim m yu qu con cn hn th na.
- Vy th m thng, ti sao my ln trc m khng chin bnh "khng c" cho
con?
Ngi m hi ch tiu ng:
- Nh, khng c g trong bt ch?
- Tha b, chic da trn y bnh, v th bnh ny ti cha h thy trc kia.
Ngi m lin hiu: "Tht l con ta c cng c ln. Chc l n c mt c
nguyn. Nhng v tri chc b bnh dy a v gi cho n".
a con ni tip vi m:
- T nay con s khng n loi bnh no khc hn.
T nay v sau xin m hy ch chin bnh "khng c" cho con.
T ln , khi con b ni "Con mun n bnh" b lin gi mt bt khng, y
bng mt bt khc, v sut thi gian chng sng nh, nhng v tri gi bnh tri cho
chng. V A-nu-lu- qu ngy th vi mi s nh th lm sao chng c th ngh ra
hiu ngh ca t ng "tr thnh mt T-kheo".
V l do chng hi anh mnh:
- Tr tnnh mt T-kheo l sao?
Anh chng tr li:
- i sng ca mt T-kheo gm co b ru tc, ng trong bi gai cng bnh
thng nh y trong ging p v i khp ni kht thc.
A-nu-lu- by t mnh:
- Ny anh, em qu sung sng, em s khng bao gi c th thnh mt T-kheo.
- Tt lm, em thn yu, vy hy hc ngh nng v sng i sng ca mt gia ch.
Nhng t nht, mt trong hai anh em chng ta phi tr thnh T-kheo.
A-nu-lu- ni:
- Lm nng l sao?
Lm sao c th trng mong mt chng trai bit c ngh ca ch nng nghip
khi anh ta khng bit c thc n t u n? Nh mt ngy n, ba ng hong Kimbila,
Bhaddiya v A-nu-lu- bn ln vi nhau v thc n t u n.
Kimbila ni:
- N n t kho la.
Bhaddiya ni vi chng:
- Anh khng bit thc n t u n, n n t ci ni.
A-nu-lu- ni:
- C hai anh ng l chng bit thc n n t u c. N n t mt bt vng y
np ngc.
 Ngi ta k rng: Mt hm Kimbila thy go c chuyn ra t kho thc, v lp
tc chng ngh "nhng ht go c sn xut trong kho". Cng vy, mt hm Bhaddiya
thy thc n c mc ra t mt ci ni, v chng cho rng "n c c t trong ni".
A-nu-lu- cha h thy ngi ta cha go, nu cm hay mc ra khi ni,
nhng ch thy sau khi mc ra khi ni v t trc chng. V vy chng cho rng khi
ngi ta mun n, thc n xut hin ngay trong mt bt vng. l s ngu dt ca c ba
ng hong v vic thc n n t u.
By gi tr li khi A-nu-lu- hi:
- Lm nng ngha l sao?
Chng nhn c cu tr li sau:
- Trc ht cnh ng phi c cy ln, v sau nhng vic khc nh th, nh
th phi lm. V nhng vic y phi lm t nm ny n nm khc.
Chng t nh:
- Nhng bn phn rng buc vi ngh nng nh th th n bao gi mi ht. Bao
gi chng ta mi c thi gian vui hng ti sn ca mnh mt cch an nhn?
V v cho rng nhng bn phn rng buc vo ng ng khng bao gi ht v
khng bao gi dng, chng lin i :
- Thi th, nu nh vy anh phi sng i sng ca mt gia ch; cn em, em
khng sng nh vy.
Sau , chng n ni vi m:
- M! Hy cho php con! con mun xut gia tr thnh mt T-kheo. Ba phen
chng i m cho php tr thnh T-kheo v ba ln b t chi. Cui cng b ni vi
chng:
- Nu vua Bhaddiya, bn con xut gia, con c th xut gia vi anh ta.
Sau , chng n Bhaddiya bn mnh v ni:
- Ny bn, ti c xut gia c hay khng vi iu kin l bn xut gia y!
A-nu-lu-lu- thc gic bn Bhaddiya bng mi l l khin anh cng i xut
gia. V cui cng, vo ngy th by Bhaddiya ha kh.
Ri su ng hong thuc giai cp St--li - Bhaddiya, vua ca nhng ngi h
Thch (Sakyans), A-nu-lu-, Ananda, Bhagu, Kimbila v -b-t-a - km thm
ngi ht tc l Upali thnh by ngi, sau by ngy vui hng hnh phc thn tin nh
nhng v tri, bt u ra i vi trang phc nhiu gp bn ln, nh th trn ng n
vn gii tr. Khi h ti lnh th nc khc, h ra lnh qun lnh tr v. H ci nhng o
trang sc, gi li v a cho Upali, ni:
- Ny Upali, by gi hy tr v. Tt c ti sn ny s cung cp cho anh sanh
nhai.
Upali gieo mnh xung chn h, ln ln trn t v khc thm thit. Nhng khng
gim ci lnh, ng ln v tr v. Gi chia tay rng r l, t rung ng. Upali i c
mt qung ngn khng an lng v ngh rng nhng ngi Sakyans h Thch c nghit v
tn bo c th git mnh v ngh rng mnh git anh em h. Nhng ng hong h Thch
Sakyans ny t b np sng lng ly xa hoa, lt b nhng trang sc v gi xem nh
mt ng m di v d nh xut gia tr thnh T-kheo. Sao mnh li khng?
Ri ng m gi, treo nhng trang sc trn cy mc, ai mun hy n ly!
Xong, ng n ch nhng ng hong. H ngc nhin hi ng ti sao li, ng k
vi h ton b cu chuyn. Nh vy su ng hong em theo ngi th co Upali n
Th Tn v bch:
- Bch Th Tn, chng con l nhng ngi h Thch kiu hnh. Ngi th co
ny l ngi phc v chng con t lu. Xin thu np ng ta vo Tng on trc, v
ng ta vo trc chng con s cung knh ng ta, do s kiu hnh ca chng con s c
gim bt.
Vy l trc tin h xin cho th co Upali xut gia trc v sau chnh h xin
vo Tng on.
Trong su ng hong h Thch ny , Tn gi Bhaddiya chng Tam minh ngay ma
h u. Tn gi A-nu-lu- chng Thin nhn thng, v sau nghe bi kinh u
"Nhng iu suy nim ca mt bc i nhn", Ngi chng A-la-hn. Tn gi A-nan
chng qu D lu, Trng lo Bhaya v Trng lo Kimbila sau khai m Minh-st-
tu v chng A-la-hn. -b-t-a chng thn thng thp hn.
Sau mt thi gian, khi Th Tn ng ti Kossambi, ca ci v ting tm u dn v
Th Tn v chng t ca Ngi. Mi ngi n tinh x thng mang trong tay y phc,
thuc men v nhng vt cng dng khc, v hi:
- c o s u?
- Trng lo X-li-pht u?
- Trng lo Mc-kin-lin u?
- Trng lo Ca-dip u?
- Trng lo Bhaddiya u?
- Trng lo A-nu-lu- u?
- Trng lo A-nan u?
- Trng lo Bhagu u?
- Trng lo Kimbila u?
Ni xong, h i tm ch ngi ca tm mi v i t.
A. Nhng Hnh ng c Ca B t a.
Nhng chng ai hi n -b-t-a. T ng sanh lng bt mn: "Ta i tu
cng lc vi nhng T-kheo kia, cng thuc giai cp chin s nh h. Vy m cc th ch
mang phm vt cng dng kia ch n tm nhng T-kheo y, chng ai nhc n tn ta.
Ta s v phe ai, thu phc cm tnh ai c c li dng v s tn knh?" V ng toan
tnh ly khai. Sau ng ngh tip: "Vua Bnh-sa ngay hm u gp Pht cng mi mt
vn ty tng, chng qu D lu, ta khng th v phe ng. Ta cng khng th theo phe
vua Kosala, nhng ta s n vi hong t A-x-th, k khng bit nhn ngi".
 T Kosambi, -b-t-a i n Vng X, t bin thnh mt chng trai, vi
bn con rn tay chn, mt con quanh c, mt con cun trn trn u nh bi nm, mt
con vt trn vai. Trang im y rn nh th ng t khng trung bay xung ngi ngay
trong lng A-x-th ht hn hi:
- Ngi l ai?
- Ti l -b-t-a.
A-x-th ht s, -b-t-a bin nguyn hnh tr li l mt T-kheo, p y
mang bt v ng chim c cm tnh ca A-x-th cng li dng v s tn knh.
c li dng v s tn knh ri, -b-t-a quyt nh: "Ta phi l ngi
lnh o Tng on". Va khi c nim, -b-t-a mt ht thn thng. By gi c
o s ang thuyt php cho Tng chng Trc Lm tinh x, cng c nh vua trong
chng hi. Gia thi php -b-t-a nh l Pht, t ch ngi ng dy chp tay
thnh cu:
- Bch Th Tn, Th Tn nay gi yu, mt mi, hy sng an nhn khng lo
lng. Ti s lnh o Tng on, hy giao ph Tng on cho ti.
c o s, thay v chp nhn s sp xp ca -b-t-a, t chi li thnh
cu v gi ng l hng ngi n m di. -b-t-a cm phn tt ra i. y l ln
th nht ng on hn c o s. c Pht cho cng b cu chuyn -b-t-a ti
Vng X.
-b-t-a hn th khng ngui v b c Pht khai tr nn rp tm ph Pht.
ng n gp A-x-th by k:
- Ny chng tui tr, con ngi trc y sng lu, nhng nay cht sm. Mt ng
hong nh anh chng bao lu cng s cht. Vy th, anh hy git cha ri ln lm vua, cn
ta s git c Th Tn v ln lm Pht.
Mu k thnh tu, A-x-th git cha ri ln ngi, cn -b-t-a khng b cuc,
t thn leo ln nh ni lng dn lng: "Mt mnh ta s dt i Sa-mn C-m". Ri
ng ln xung, nhng ch lm thn Pht chy mu. Tht bi ln na trong vic git
Pht, ng li tnh keo khc l th voi Nlgiri hi Pht. Khi voi n gn, i c A-nan
ng mi chu so hy sinh cn ng cu Pht. c o s nhip phc c voi v ri
thnh tr v tinh x. Sau khi d bui th trai do hng ngn thin tn cng dng, c o
s ng thi ni php cho c dn Vng X, ng n mt trm tm mi triu ngi.
C tm mi bn ngn ngi c Php nhn thanh tnh. Cc T-kheo lc khng
ngt tn thn A-nan:
- i c A-nan tht cao thng! Khi con voi hung tn chy n, ngi dm hy
sinh mng sng ng chn cho c o s.
c Pht nghe cc T-kheo khen vy lin bo:
- Cc thy, y chng phi l ln u A-nan hy sinh v ta. Trong kip qu kh, ng
y cng lm nh vy.
 V p li thnh cu ca cc T-kheo, Pht k chuyn tin thn Culla Hamsa v
Kakkata.
Qua vic by mu git vua, mn ngi git Pht, ln , tnh c c ca -b-
t-a cha gy chn ng d lun nh ln th voi hi Pht. Dn chng bit chuyn xn
xao bn tn: "-b-t-a mt mnh git vua, mn k st nhn nm , nay cn th
voi Nlgiri. Nh vua ang thn cn mt k c c n th!" Nh vua nghe c bn bi
b nm trm ni nu thc n cho -b-t-a v t khng cung cp, p ng cc nhu
cu ca -b-t-a na. Dn chng cng vy, khi ng n nh kht thc, h vn khng
cng dng.
Danh v li u mt, -b-t-a li gi tr qu quyt. ng i n c Pht a
ra nm im nhng c o s bc b:
- ri, -b-t-a! Ai mun nh vy, hy lm mt nh kh hnh trong rng.
-b-t-a quay sang cc T-kheo:
- Ch huynh , li dy no cao thng hn, li Pht hay li ti va ni? c ri,
Th Tn. Sa-mn sut i nn sng trong rng, i kht thc, mc o bng gi rch ly t
ng rc, di gc cy, khng n c tht. Ai mun gii thot au kh, hy ngi y
n vi ti.
Ni ri, -b-t-a ra i.
Mt vi Sa-mn va mi xut gia, thiu tr, nghe nhng li ny ngh l -b-t-
a ni ng. Ri h i theo -b-t-a cng nm trm T-kheo bng mi cch thuyt
phc mi ngi t ngi d tin n ngi dy dn, chp thun nm im, v sng bng
cch kht thc t nhiu gia nh. ng thi -b-t-a vn tm cch to s chia r
trong Gio on.
c Th Tn nghe ra bn bo:
- -b-t-a, c ng nh ngi ta ni, ng ang c tnh gy chia r Tng on
khng?
-b-t-a tr li:
- ng!
Pht dy:
- -b-t-a, chia r Tng on l mt ti c gh gm.
c o s tip tc rn nhc -b-t-a. Nhng ng khng n li Pht
dy. -b-t-a ra i, gp i c A-nan ang i kht thc trong thnh Vng X, ng
ni:
- S huynh A-nan, k t hm nay ti s lm l pht l v tng s ring bit, khng
cn Tng on, khng cn Th Tn.
i c A-nan k li cho c Pht nghe, bc o s phn n mt cch chnh
ng, v bit rng -b-t-a lm nh vy l t ng ca nhn-thin, s phi chu au
kh ni i ngc A-t.
V Ngi suy ngh nh vy:
 D lm thay vic c,
Vic ch gy tai hi.
Nhng vic lnh em li
Hnh phc, rt kh lm.
Ri, c o s li ni ln cu kinh sau:
D thay cho ngi lnh,
Lm nhng vic thin tt.
Kh thay cho ngi c,
Lm nhng vic thin lnh.
Ngi c kh lm lnh,
Ngi lnh kh lm c.
Vo ngy pht l, -b-t-a ngi v mt pha vi nhng ngi theo ng, ni:
- Ai ng nm im hy ly mt l phiu.
Nm trm hong t L-x, nhng Sa-di t lng bit n, ly phiu. -b-t-a
em nhng thy ny n Gayssa. c o s bit tin h n , lin phi hai i t
i dn h v. Hai v n , tr ht thn thng thuyt php khin nm trm v T-kheo
nm c v Nit-bn, lin theo hai v bay v tinh x hu Pht.
T-kheo Koklika, ngi cng m mu vi -b-t-a, thy vy, vo nh
thc ng dy:
- Dy i huynh -b-t-a, X-li-pht v Mc-kin-lin ot ht cc T-
kheo ca anh ri, anh chng nh ti ni l ng tin X-li-pht v Mc-kin-lin sao?
-b-t-a ni:
- X-li-pht v Mc-kin-lin m lng c c.
Va ni ln cu y, u gi -b-t-a dng trng tim mnh v ming hc
mu ti ra.
Cc T-kheo trng thy Tn gi X-li-pht bay trong khng gia mt on Sa-
mn ty tng, bo tin cho Pht:
- Bch Th Tn! i c X-li-pht i ch vi mt ngi m tr v huy hong
vi c m ng.
c o s p:
- Cc T-kheo, y khng phi ln u xy ra s vic ny. Khi X-li-pht sinh
trong thn th, ng cng tr v vi Ta huy hong nh vy.
V Pht ni bi k chuyn tin thn Lakkhana (Tin thn ca X-li-pht bo
v c nm trm con nai trong n an ton tr v sau ma sn. Cn nai Kla, tin thn
ca -b-t-a khng bo v c n mnh, nm trm con nai b cht ht).
Ngi o c, thn thin,
Mi s u tt lnh.
Ka, Lakkhana xut hin!
Dt theo b con.
 V ka, xem Kla,
Chng b con no cn!
Cc T-kheo li k tip:
- Bch Th Tn, ngi ta n rng -b-t-a cng t hai v i t ngi hai
bn v bt chc Th Tn ni: "Ta s thuyt php nh Pht".
c o s ni: - Ny cc T-kheo, y khng phi l ln u ng y lm nh
vy. Trong mt kip qu kh ng y cng bt chc ta, nhng tht bi.
Vraka! C thy
Chng ti, Savitthaka (1), u khng?
Ting chng thanh du ngt
C rc r nh cng?
Savitthaka ham bt chc
Vraka, qu nc
Ln bt c trong h
Vng rong ru, cht.
(1) Qu Savitthaka - tin thn ca -b-t-a - mun bt chc con qu nc
Vraka (tin thn ca Pht) ln xung h bt c, b mc gia m rong v cht.
k ht cu chuyn, c Th Tn thut chuyn tin thn Vraka. My hm sau,
cng vi ti ny, Ngi k cc chuyn tin thn Kandagalaka v Virokana:
Chim g m (2) bay trong rng m
Cy cnh mm, h , kim n.
Cy keo g chc mt khi
Hn lm m phi u th b ngay
c no my nt chy,(3)
u th v tan hoang,
Bao xng sn gy vn,
Tht thm thng kinh hong,
(2) Chim g m Kandagalaka, tin thn ca -b-t-a bt chc chim bn-tin
thn ca Pht m cy leo kim su n. V khc loi, khng kh nng n b gy m,
mt li ra, u b.
(3) D can (tin thn ca -b-t-a) sng nh n tha ca s t - tin thn
Pht- mt hm d can bt chc s t, git voi, b voi p nt xng tht ri i i tiu
tin ln.
Mt ngy n, nghe li nhn xt "-b-t-a l k bi n", c o s k li
chuyn tin thn Java Sakuna:
Chng ti ht lng phc v.
V v cng tn knh cha cng.
Vy nay xin c cu mong,
Cha ban n hu m lng tha cho.
 Ta ngm chc ngi trong mm,
Ta sng bng ung mu n ti.
Thi a git chc ta nui.
Qu lu ngi sng ri, tic chi!
Pht li k chuyn tin thn Kurunga, cho thy -b-t-a i y i kia ch
st hi:
Con nai bit qu r,
Chnh ngi (4) th tri ri:
"Ta mau n cy khc
Cy khng thch, nn ri."
(4) Ngi th sn chi li (tin thn -b-t-a) ling tri cy nh nai (tin
thn Pht) git nhng khng thnh cng.
Li na, khi ngi ta bn bc: "-b-t-a mt c li dng danh d v a v
tn qu ca mt Sa-mn", c o s ni:
- Cc T-kheo, y chng phi l ln u ng y mt ht, trong mt kip qu kh
cng vy; v Pht k chuyn tin thn Ubhataobhattha:
Mt h, o b mt (5),
Ci v n trong nh,
Vic lm n hng c
Di nc ln trn b.
(5) Mt ngi chi li (tin thn -b-t-a) cu nhm khc cy tng l c
ln, ci o ln xung bt, b va vo khc cy m hai mt o trn b b ly cp. V ngi
y nh s phi chia phn c, ci v vi hng xm v b pht v.
Trong lc c o s ng ti Vng X, Ngi k chuyn tin thn ca -b-
t-a nh vy. Ri Ngi n X-v ti K Vin.
-b-t-a b au trong chn thng. Sau cng, mun gp c Pht, ng ni vi
t ca ng:
- Ta mun gp c o s, hy gip ta n gp Ngi:
H tr li:
- Khi cn sc khe, thy i x th nghch vi c o s, chng ti s khng
dn thy n gp Pht.
-b-t-a ni:
- Xin ng hi ti! Ti tht c lng th hn c Th Tn, nhng Ngi khng h
ght ti du ch my lng.
V tht vy:
K st nhn -b-t-a
V k cp ng-qut-ma-la.
Voi Dhanapla hay La-hu-la
Vi ai Pht cng n ha im nhin.
 - Cho ti gp c Th Tn.
-b-t-a nn n mi.
Sau cng h -b-t-a trn ci cng khing i. Cc Sa-mn nghe -b-t-
a n, thng bo vi Pht:
- Bch Th Tn, -b-t-a ang n gp Th Tn.
Pht dy:
- ng y s khng gp Ta trong kip ny na.
(Ngi ta ni rng, k t lc cc Sa-mn a ra nm iu, h khng cn gp
Pht c na).
- Bch Th Tn, h n ni ... ni ... ri.
- ng y lm g th lm, cng chng bao gi gp li Ta.
- Bch Th Tn, hin ng y ch cn cch mt dm, ch cn cch na dm, ch cn
cch mt khong... ng y n h sen.
- Du cho ng y vo n K Vin, cng khng gp c Ta.
Nhng ngi khing -b-t-a n h sen tinh x, t cng v xung tm
trc khi vo hu Pht. -b-t-a ngi dy, b chn xung t, v b ln xung t,
v b ln ngay ti . ng b ln t t, ban u l mt c, ri n u gi, hng, ngc, ri
n c... Sau cng, khi lm st t, ng c on k sau:
Vi xng v tht ny
Cng vi hi th cn
Con xin quy y Pht
Thin Nhn S, Th Tn
iu Ng, ng Ton Gic
c hnh hng ta rng
Trm ho tng chi ngi.
Theo truyn thuyt, khi c Pht thy s vic nh vy, Ngi li xut gia cho -
b-t-a lm Sa-mn, v Pht bit nu -b-t-a l mt c s, cha c xut gia,
vi chng y ti c to, ng s khng th cn c hy vng, tin tng g kip tng lai.
Nhng nu ng l mt Sa-mn th du c phm ti gh gm mc no, vn c th vng
lng tin vo kip tng lai. (Sau trm ngn kip -b-t-a s thnh Pht c Gic
hiu l Atthissara-Thin Vng Nh Lai, ci nc tn l Thin o).
Sau khi cht ln trong t, -b-t-a a vo a ngc A-T. "V ng phm ti
vi mt c Pht thng hng, hy ng chu cc hnh khng gin on". V l s
au n -b-t-a phi chu. V ngc A-t rng ln mt trm dm nn thn ng cao
mt trm dm. C u n l tai ng b trong mt co s st v chn ln n mt c
nm trong mt nn bng st. Mt cc st to bng thn cy tht nt t vch pha ty ca
chic ngc st m ngang tht lng, sut qua ngc v xuyn qua vch st pha ng. Mt
cc st khc t vch st pha bc. Mt cc khc t nh s st, m qua s ca -b-t-
a, sut xung phn di v xuyn n mt nn bng st. -b-t-a chu s au n
trong t th khng th nhc nhch ny.
Cc T-kheo bt u bn bc: "-b-t-a t xa n nhng khng gp c c
o s, li b chn sng".
c Pht dy:
- y khng phi l ln u -b-t-a phm ti vi Ta v b chn sng. Trong
mt kip trc ng cng b chn sng nh vy.
minh chng, Ngi k cu chuyn xy ra trong mt tin thn ca Ngi lm
voi cha. C mt ngi b lc ng, voi anh ta ngi trn lng v ch v ni an ton.
Sau ngi y tr li ch voi ba ln lin tip ca ly phn u, phn gia v phn gc
ng ca voi. Va i khut tm mt voi cha, anh ta lin b t chn sng.
V c o s kt thc cu chuyn tin thn Slava Nga:
Mt ngi a bi bc
V lun tm c hi
Du cho c qu t
Cng khng thy tha lng.
Mi ngi bn tn mi chuyn ny.
V th c Pht k li cu chuyn Kalburj (tin thn -b-t-a) b t nt
chn sng v lm hi Khantivdi (tin thn c Pht). Ri c o s li k chuyn
Mahpatparj (tin thn -b-t-a) b t chn sng v lm hi Culla Dhammapla
(tin thn Pht).
Gi y khi -b-t-a b t nut, dn chng vui mng, treo c, dng cy
chui r qut, by nhng lu h y nc, m hi ln: "Ci cht ca hn qu l thng li
ln i vi chng ta".
Khi cc T-kheo bch li chuyn ny cho c o s, Ngi dy:
- y khng phi l ln u dn chng vui mng v -b-t-a cht. Trong qu
kh h cng vui mng nh vy. Ri Ngi k cu chuyn tin thn Pingala vua x Ba-la-
nai, b dn chng on ght v qu c c. H rt vui mng khi vua cht:
Chnh vua Pingala,
Lm hi khp mi ngi.
Nay vua kia cht,
Ai cng an vui ci.
Ny, anh chng gc cng!
C phi ngi khc than
V lng ngi thng tic
Lo vua cp mt vng?
Chng phi thng tic chi
Lo vua mt vng
Ti kh v lo s
 Lo tr li ni ny.
Lo i n ci cht
Hi n c thn cht
Thn cht ngn t qung
Lo tr li ci ny!
Sau cng, cc T-kheo hi Pht:
- By gi, bch Th Tn, hy cho chng con bit -b-t-a ti sanh ni no?
- ng y ni a ngc A-t.
- Bch Th Tn, lc sng, ng y chu kh, v khi cht i, ti sinh cnh kh.
- ng vy, T-kheo. Ngi khng chnh nim, d l tu s hay c s, chu kh c
hai ni.
V c Pht c cu k:
(17) Nay than, i sau than,
K c, hi i than,
N than: "Ta lm c"
a ci d,than hn.
13. B Suman
Nay sng, i sau sng...
Php C ny c o s ni lc ti K Vin tinh x, lin quan n b Sumanaqa.
Mi ngy c hai ngn T-kheo th thc ti nh Trng gi Cp C c X-v,
v hai ngn v ti nh b i th ch T-x-kh (Viskh).
Ti X-v, ai mun cng dng, trc ht u tm n hai thin tn ny. Bn c
thc mc l do khng? Gi nh c ai hi bn: "Liu ng Cp C c v b T-x-kh
cng dng c c nhiu bng ca bn khng?" V nu bn tr li khng bng, th bn
c th ra mt trm ngn ng tin lo cng dng, v du vy, cc T-kheo cng
khng hoan h, s thm th: "Cng dng kiu g vy?" S tht l c hai v th ch trn
bit tng tn khu v ca ch Tng v bit chnh xc vic g phi lm. V vy, tt c
nhng ai mun cng dng u mi hai v ny cng i. V nu thnh ch Tng v nh
ring th cc th ch chng th t mnh lo chu o c bng h.
Gp nhng trng hp ny, T-x-kh m ra lo lng khng bit ai s thay b h
cho ch Tng. B trng thy a chu ni v ch nh c ta thay th b. T , chu gi
b T-x-kh h cho ch Tng ti nh b. Cn ng Cp C c th ch nh c con gi
ln Mah Subhadd, c gi ny chm sc chng Tng nh l thng, lng nghe php, v
sau chng qu D lu. Ri c ta kt hn v n sng vi gia nh chng. ng Cp C
c ch nh c em l Cull Subhadd, v cng nh ch c chng qu D lu, v sau
ly chng v n sng bn nh chng. Cui cng ng ch nh c em t Suman. C ny
chng qu T--hm, nhng vn c thn. Tht vng v khng gp c mt ngi
chng, c nhn n. V v mun gp cha, c cho ngi mi ng n.
 ng Cp C c ang trong phng n khi nhn c li nhn tin ca con gi.
ng i n ngay v hi:
- Chuyn g vy, con gi cng Suman?
Suman bo:
- Em nh hi g?
- Con ni chuyn tht ln xn.
- Ny em nh, ti khng ni ln xn.
- Con s h, con gi cng?
- Ti khng s, em nh.
C khng ni na, cht ngay.
Du chng qu D lu, ng Trng gi cng khng chu ni s bun phin.
Nn va chn ct con xong, ng lin n Pht khc lc.
c Pht bo:
- Ny gia ch, sao ng n Ta bun ru, y nc mt nh vy?
- Bch Th Tn, con gi Suman ca con cht.
- Ri ti sao ng khc? Ci cht khng n vi mi ngi sao?
- Con bit, bch Th Tn. Nhng con gi con qu hin lnh lng thin, vy m
khi cht n khng tnh to, li ni m sng. Tht qu i au bun!
- Nhng ny Trng gi, con gi t ca ng ni g?
- Bch Th Tn, con gi n "con cng Suman" v n tr li "em ni g, em nh";
ri con bo n "con ni tht ln xn" v n tr li "ti khng ni ln xn, em nh"... Ri
n khng ni na, n cht.
- Ny ng Trng gi, con ng khng ni nhm u?
- Nhng ti sao n tr li nh vy?
- Ch v ng l "em nh ca c y". Ny gia ch, con gi ng ln v qu v tu
chng. Trong khi ng ch chng qu D lu, con ng chng T--hm. Con gi ng
ln v qu v tu chng nn ni nh vy.
- L do l vy sao, bch Th Tn?
- L do l Th, gia ch.
- Bch Th Tn, gi n ti sanh y?
- ci tri u-sut.
- Bch Th Tn, khi con gi cn sng y vi anh em thn thuc, n i li vui v,
v khi ra i, n li ti sinh ci phc lc, an vui.
c o s bo ng Cp C c:
- ng nh vy, gia ch! Ngi chnh nim, d ti gia hay xut gia, u an vui
i ny v i sau.
Pht c bi k:
(18) Nay sng, i sau sng,
Lm phc, hai i sng.
 N sng: "Ta lm thin".
Sanh ci lnh sng hn.
14. Chuyn Hai Huynh
Nu ngi ni nhiu kinh...
Php C ny Pht dy lc tr ti K Vin lin h n hai v T-kheo ng tu.
Ti X-v c hai chng trai thuc hng kh gi vn l bn thn thit khng ri.
Mt dp n, h n tinh x nghe Pht ni php, lin b ht dc lc th gian dn thn vo
pht o v tr thnh Sa-mn. Sau nm nm an c vi cc v thy hng dn, h n gp
c o s v hi v bn phn tu tp. Sau khi c nghe trnh by chi tit v php thin
v php hc, mt ngi ni:
- Bch Th Tn, v con xut gia khi ln tui, con khng th lm trn php hc
nhng c th lm trn php thin.
V ny c c o s hng dn thin nh hng n qu v A-la-hn v ng
c gng phn u, t qu v ny cng vi cc thn thng.
Cn ngi kia ni:
- Con s lm trn php hc.
Dn d v ny thuc ht Tam tng kinh in, Pht ngn. i n u ng cng
ging php v c tng. ng du hnh thuyt php cho nm trm Sa-mn, v lm thy
gio th ca mi tm hi chng.
By gi mt nhm T-kheo c Pht ch dy thin nh i n tr x ca v s
gi chuyn tu thin nh ni trn. V nh tinh tn tu tp theo li ch bo ca v y h
chng qu A-la-hn.
Sau , h n x cho Tn gi Trng lo thy h v ni:
- Chng con mun gp c o s.
- Hy i, cc huynh . Cho ti knh li thm hi c Th Tn, tm mi v i
Trng lo v s ti, ni rng: "Tha Tn gi, thy chng con xin knh cho".
Cc T-kheo i n tinh x, nh l c o S v cc Trng lo: "Tha Tn gi,
thy chng con xin knh cho". Khi h n cho Tn gi huynh ca thy h chuyn v
php hc, v ny ni:
- Thy ch hin gi l ai?
- Tha Tn gi, l huynh ca Ngi.
- Nhng ch v hc c g t ng y? c hc c kinh no trong Trng B
kinh v cc kinh b khc? C hc c tng no trong ba tng kinh khng?
V Tn gi ny t ngh: "ng y chng bit ngay c bi k bn cu. Va xut gia
lin mc o gi rch, vo rng ri t tp ng o chng. Khi ng y tr v y mnh
phi hi vi cu mi c."
Chng bao lu, v s gi v thm c Pht. Tn gi gi y bt ni ngi huynh ,
i gp c o s v tm mi i Trng lo ri tr li tr x ca v huynh . T-kheo
tr tui ny tip n n cn nh thng l, mi ngi ta tng ng, v khi ngi nh
thm: "Mnh s hi ng y mt cu".
c o s bit trc "nu T-kheo ny quy ry con ca Pht, ng y s ri vo
a ngc". V lng t, c o s gi v i kinh hnh quanh x, n ni hai huynh
ang ngi v Pht ngi vo gh dnh sn (bt c ni no, trc khi ngi, cc T-kheo
u dnh sn mt ch cho c Pht).
Khi an ta, c Pht hi Tn gi chuyn hc tp mt cu hi v S thin, v
ny tr li ng. c Pht hi tip v Nh thin, v Bt nh, v sc gii v v sc gii...
thy u p ng c. n lc c Pht hi v qu D lu, thy khng p c. Ngi
lin hi v s gi chng A-la-hn v v ny p ng ngay.
- Tt lm! Tt lm! c o s tn thn mt cch hoan h.
Ri Ngi hi v cc qu v tip theo, Tn gi chuyn hc khng p c ly mt
cu, trong khi v s gi chng A-la-hn tr lii thng sut. c o s u khen ngi
sau mi cu tr li ng. Nghe li khen ca Pht, tt c ch thin t a thn n Phm
thin, lun c long vng v kim x iu u tn thn vang di.
Nghe ting tn thn, nhng t ca Tn gi tr bt bnh c Pht. H ni vi
nhau:
- Ti sao c Th Tn lm nh vy? Ngi khen ngi sau mi cu tr li ca ng
s gi chng bit g! Cn i vi thy chng ta, thuc lng ton b kinh in v ang
lnh o nm trm chng, Ngi chng khen mt li.
c o s hi h:
- T-kheo, cc ng ang ni g?
Khi h tr li, c Pht dy:
- Trong o ca Ta, thy cc ng nh k chn b mn, cn con ca Ta nh ng
ch c th hng nm sn phm ca b.
Ri Pht ni bi k sau:
(19) Nu ngi ni nhiu kinh,
Khng hnh tr, phng dt.
Nh k chn b ngi,
Khng phn Sa-mn hnh.
(20) Du ni t kinh in,
Nhng hnh php, ty php,
T b tham, sn si,
Tnh gic, tm gii thot,
Khng chp th hai i,
D phn Sa-mn hnh.
 PHM II: KHNG PHNG DT
1. Nhng Chuyn Lun Hi Quanh Vua Udena ( hay Udayna)
Khng phng dt, ng sng...
Php C ny do c o s ni ti tinh x Ghosita gn Kosambi, lin h n ci
cht ca b Smvat vi nm trm t n v b Mgandiy cng nm trm thn thuc.
Phn 1: Thi Nin Thiu Ca Udena
Mt thu n, vua Allakappa cai tr vng quc Allakappa v vua Vethadpaka cai
tr vng quc Vrthadpaka. H l bn thn t thu b, cng hc mt thy. Sau khi ph
hong bng h, h ni ngi cai tr vng quc rng hn mi dm.
H gp nhau thng xuyn, n cng mm ng cng ging. Nhn thy con ngi
c sinh ra ri li cht i, c hai cng kt lun rng sau khi cht ta chng em theo c g,
k c xc thn, vy th c ch li g nu sng i ti gia, ta nn xut gia.
V vy hai vua nhng ngi cho v con v i tu, sng i kh hnh trong dy Hy-
m-lp-sn. Ri h ngh t b ngai vng, sng i xut gia cng chng kh khn g,
nhng nu sng chung th cha phi l np sng kh hnh. Do h sng ring bit hai
ngn ni, c hai tun vo ngy pht l h li gp nhau. Tuy khng thng xuyn lin lc
vi nhau, h vn bit c bn mnh sng hay cht nh mi ngi u t ngn la trn
ni cho ngi kia thy.
Mt thi gian sau, tu s Vethadiipaka cht, ti sinh lm con trai Phm thin c
quyn nng phi thng. Hai tun sau, Allakappa khng thy ngn la trn ni, bit rng
bn mnh cht. Vethadpaka va c ti sinh lin quan st, tng tri ca mnh, xt li
vic lm i trc, nhng s kh hnh t ngy xut gia, v mun i thm bn mnh. Ngi
b lp tri, ho thnh mt b hnh i n gp Allakappa, nh l ri cung knh ng
mt bn.
Allakappa hi:
- ng t u n?
- Ti l mt b hnh t xa n. Nhng tha tn gi, Ngi y c mt mnh sao?
- Ti ch c mt ngi bn.
- Ngi y u ri?
- ng ta trn ngn ni kia, khng thy t la vo ngy pht l, ti bit ng ta
cht.
- Ti chnh l bn Ngi, tha tn gi.
- Bn ti sinh u?
- ci tri, l con trai Phm thin c quyn nng phi thng. Ti tr li y
thm Ngi. Ngi sng y c an n khng, hay b quy ry?
- Ti rt bc l voi.
- Tn gi, chng quy ry g Ngi?
- Tn va qut dn xong chng n y, ri li dm chn tung bi m. Phn
ht phn, phn dn t, ti mt l.
 - Vy Ngi c mun ui chng i khng?
- Mun!
- c ri. Ti s gip Ngi.
Vethadpaka cho Allakappa mt cy n ba dy v ch cch c ba cu ch m
hoc l voi:
- nh dy th nht v c thn ch ny l voi s b chy, khng dm nhn Ngi
mt cht no. nh dy th hai v c thn ch ny, chng cng s b chy, mi bc
mi nhn Ngi. nh dy th ba v c thn ch ny, voi u n s chy n cho Ngi
ci. y, hy s dng theo mun.
Ni ri, Vethadpaka ra i. T v n s sng yn n.
Thu y vua x Kosambi l Parantapa. Mt sng n, vua ngi phi nng sm vi
hong hu ang mang thai. Hong hu khoc chic long bo ta ca vua ng gi mt
trm ngn ng tin, v ang khi tr chuyn b tho ngc n ni ngn tay vua ng gi
mt trm ngn ng vng, eo vo tay mnh.
Ngay lc y, mt qui iu m ln nh vi voi hay ling trn khng, trng thy
hong hu v lm b l mt ming tht ti nn dang rng cnh nho xung. Nghe ting
chim s xung, nh vua bt dy lao vo cung. Cn hong hu, va c thai, va chm
chp yu ui khng chy nhanh c, b chim m b xung, dng vut qup ly ri
bay vt ln khng (Ging chim ny mnh bng nm con voi, c th qup mi bay i n
ni no ty ri n tht). Tuy khip hi hong hu vn tnh to. Bit rng nu la ln, chim
s ting ngi s bung ra ngay, nhng li nguy him cho mnh v a con trong bng.
Cho nn b kin nhn chu ng, ch khi chim dp xung s la ln cho n s bay i.
Qui iu nh thng l mang hong hu t trn nhnh cha ba mt cy a kh
lu nm, c tn che rng trong dy Hy-m-lp-sn, va trng chng di t. (Ngi ta
ni loi chim ny c thi quen trng chng con ng dn n cy n ang ).
Bit n lc, hong hu a tay ln v, ht ln ui chim i.
n chiu, trong lc ging bo ni ln bn pha, b chuyn d, yu qu, gn ngt
i v au n, chng c ai bn cnh an i.
Sut m b khng ng. Khi tri sng dn, my tan, a tr ra i. V sinh gia
cn bo trn nh ni lc mt tri mc, b t tn con l Udena. Cch khng xa l tr
x ca n s Allakappa. Vo nhng ngy ma n s khng vo rng hi v s lnh, m
thng i n gc cy a nht nhng mu xng tha ca chim, ga nh v nu nc xp
ung. Hm y, Alakappa i n gc cy lm xng, nghe ting tr khc trn cnh v
nhn ln thy hong hu, Ngi hi:
- Ai ?
- Ti l mt ph n.
- Sao b trn y?
- Con qui iu mang ti n.
- Xung i!
 - Tha ngi, ti khng dm xung v s khc giai cp.
- B thuc giai cp no?
- Giai cp chin s.
- Ti cng vy.
- Ngi hy c khu lnh ca giai cp chin s.
n s c ln, hong hu ng cho ngi leo ln cy em a b xung. Vng
lnh hong hu khng c chm n b, Ngi m a b ri t xung t, hong
hu t leo xung.
n s dn hong hu v tp lu ca mnh. Ngi sn sc v phc v b vi mt ong,
nu xp v cho vi la trng, m khng phm gii cm. Thi gian tri qua, v lo s
b n s b ri, phn v khng bit ng n c ng v, nn hong hu ny sinh nh
quyn r n s. V n s phm gii vi b, t hai ngi chung sng vi nhau.
Mt hm xem thin vn, n s thy sao chiu mnh ca Parantapa vua x Kosambi
m i, bn ni vi hong hu:
- Ny b, vua x Kosambi cht.
- Tn gi, sao ngi ni vy? Sao ngi c c tm vi nh vua?
- Ti khng c c tm. Ti ni vy v thy ngi sao ca vua m i.
Hong hu bt khc. n s ngc nhin hi:
- Sao b khc?
Lc hong hu mi cho bit vua Paratapa chnh l chng b. n s an i:
- ng khc. Ai sinh ra cng u phi cht.
- Ti bit.
- Vy sao b vn khc?
- Ti khc v bun cho con ti, ng l phi c ni ngi, c che lng trng.
Gi y n ch l thng dn.
- Khng sao, b ng lo. Nu b mun n lm vua, ti s c cch. Allakappa bn
cho ch b cy n v dy cc cu ch m hoc voi. Ngy th nht, ch b bng si dy
n th nht v c cu ch u tin, by voi ang t tp quan gc cy a bng chy ht,
khng dm nhn li mt cht no. Qua ngy hm sau, ch bng si dy n th hai v
cu ch th hai, by voi chy i mi bc mi nhn ch b. v trc khi ch dy cu ch
th ba, n s bo hong hu dy ch b thng ip ln ngi vua: "Con phi ni con l con
trai vua Parantapa x Kosambi, b mt qui iu bt em i, ri con c tn tng t lnh
qun i v cc i tng. Nu ngi ta vn cha tin, con s cho h xem chic o chong
ny v chic nhn ngc n ny ca cha con". n ngy th ba, ch b theo li n s ngi
trn nhnh cy a thp nht, bng si dy n v c cu ch th ba, voi u n chy
n cho ch ci ln, ch th thm bn tai voi:
- Ti l con trai vua x Kosambi. Hy mang ti n ngai vng ca cha ti.
Voi u n lin rng ln:
- Ngn voi, tp hp!
 Hng ngn voi t li. Voi rng ln th hai:
- Cc voi gi yu li!
Cc voi gi yu bn rt lui.
Voi rng ln th ba:
- Cc voi con li.
Cc voi con bn rt lui.
Nh th, ch b ra i gia hng ngn voi dng s. n mt lng bin gii, ch
tuyn b:
- Ta l con trai ca c vua, ai mun m no thnh vng hy n vi ta!
Ri ch tin ln, tuyn thm qun, bao vy thnh ph v gi thng ip "Hoc
nh nhau, hoc trao ngai vng". Dn chng tr li:
- C hai l khng. Hong hu ca chng ti b qui iu bt mang i khi ang c
thai. Chng ti khng bit b cn sng hay cht. Chng ti khng nh nhau hay trao
ngi vua cho n bao gi c tin tc hong hu.
Ch b lin ni:
- Chnh ta l con ca hong hu.
Ri ch c tn v tng t lnh, tn cc i tng. Thy dn chng cha tin, ch
a ra o chong v chic nhn. Dn chng nhn ra, lin m cng thnh, tung h ch b
ln ngi vua.
Phn 2: Thi Nin Thiu Ca Ghosaka
Cu chuyn tin thn - Kotuuhalaka Vt Con
Mt thu n, ti vng quc Ajita xy ra nn i. Mt ngi tn Kothalaka
khng n, nh n Kosambi kim sng. ng cng con trai nh Kapi v v Kali ra
i vi mt t lng thc. (Cng c ngi ni ng b nh i v dn ang cht v bnh
dch t).
H i mi cho n lc ht lng thc. Sau cng, i qu h khng bng ni a
con. Ngi chng bo v:
- Ny b, nu chng ta cn sng th s c a con khc. Hy b a nh li i
tip.
Lng m lc no cng t i nn ngi v tr li:
- Ti khng bao gi vt b a con cn sng.
- Vy ta phi lm sao?
- Thay phin nhau m n.
Phin b m bng th b a b nh nng mt vng hoa, m vo lng hoc
mang bn hng. n phin ngi cha, ng bng kiu no cng thy nng nhc, kh s
cn hn c cn i. ng c lp i lp li mi ip khc: "Ny b, nu chng ta cn sng
s c a con khc, vt a nh ny i!" Nhng ngi m nht quyt khng chu. a
b b bng ti bng lui ti mt lc th qu mt nn ng thip trn tay ngi cha.
Kotuhalaka bn chm chn ngi m i trc, ri ln t a b trn m l di mt
cy, v lp tc i tip. i mt on b m bng quay li, khng thy a b lin hi:
- ng! Con ti u ri?
- B n di bi cy ri!
- Tri! ng ng c git ti Thiu n ti sng sao ni. Tr con li cho ti!
Thy b m ngc khc lc, ng chng phi i lui tm a b trao li cho v. (Do
mt ln vt con ny m kip sau , Kotuhalaka b cha m vt b by ln. Ta ch c xem
thng vic c v bo rng ch l vic nh).
Tip tc cuc hnh trnh, h n nh ngi chn nui gia sc. Hm y c con b
ci nn ch n lm tic n mng. Sau khi cng dng v Bch Chi Pht thng n
kht thc, ng nu i rt nhiu cho v xp. Trng thy hai ngi khch l ng v
thng xt cho hon cnh ca h, ng b th cho v nhiu b sa. B v th t b sa
lng v bnh sa trc mt, nhng cho chng n ung tha thch sau nhng ngy i
kh, cn mnh th n cht t. ng chng th n ngn n nghin vn cha thy no v
nhn i su by ngy trc. Thy ngi chn b ang dng ba, thnh thong cho con
ch ci nm chc di gh vi mung cho, ng chng li khi tm thm mun, bo con
ch tt phc c n ngon lnh v no . Ti n, ng chng b y bng v qua i,
thc sinh vo bng con ch ci.
Ngi v chn ct chng xong, li lm thu cho y lun. c tr cng na lt
go, b nu cm bt cng dng v Bch Chi Pht, hi hng phc bo cho con mnh.
Ngh rng d c cng dng hay khng, cng c c n nh l v hu h v Bch Chi
Pht mi ngy, do s c phc lnh an lc, b bn quyt nh li y lun.
Su, by thng sau, con ch ci xinh mt ch ch con. Ngi ch nh dnh ring
sa mt con b cho n. Chng bao lu n ln thnh mt con ch to khe. Cn v Bch
Chi Pht mi khi th thc u dnh cho n mt phn cho nn n c qun qut bn Ngi.
Mi ngy ngi chn b u n ving thm v Bch Chi Pht vi con ch theo
sau. Trn ng i, n mt hang th ng ta thng p gy vo bi cy v dng gy
xung t, ku ln ba ln "su,su" cho th s. Ngy kia, ng ta bch vi Pht rng khi no
khng n c s gi con ch n tm, v xin Pht hiu cho l ng ang mong Ngi n.
Qu nhin vi ngy sau, ng thy kh chu trong mnh nn con ch n thnh Pht.
Nghe lnh ch, con ch ch i. Ngang qua ni hang th, ch ta sa ba ln ri mi i tip.
Sng sm, i v sinh xong ch mi vo lu tranh sa ba ting ra mt v Bch Chi Pht, ri
nm v mt bn. Bit n lc, Ngi ng dy ln ng. Ch ch chy pha trc sa
tng chp. Nhiu ln v Bch Chi Pht v i nhm ng th ch, nhng ln no ch
cng bit, ng chn li sa vang, ra du cho Pht i ng khc. Mt hm, ch cng
cn li khi Pht i nhm ng, nhng ln ny Pht khng tr lui, ch ly chn y n ra
ri i tip. Ch ch lin cn t o trong ca Pht v ko tr lui cho n khi Ngi i ng
ng. Ch qu l trung thnh v nhit tnh vi Pht.
 Ri n mt ngy y Pht rch, ngi chn b cng dng vi may y mi, v
Pht phi i n ch khc nh may gip. Ngi bay ln khng v hng
Gandhamadana. Ch ch sa v chu ln cho n khi bng Ngi khut dn, ri v tim
ngay . (Ngi ta thng ni loi vt sng chn cht khng bit la di, cn con ngi
tm mt ng ming mt no. V vy Th Tn c dy mt Sa-mn: "Lng ngi kh
lng cn loi th li n gin").
Ch ch cht i, do lng ngay thng trung hu, ti sinh ln ci tri ba mi ba vi
mt ngn thin n ty tng, hng phc lc v k. V tri ny ch cn th thm m thanh
vang xa mi su dm. Khi ni nng bnh thng khp ci tri rng ngn dm u
nghe ( l do thn ch kip trc sa v chu v thng mn v Bch Chi Pht).
tng tri ba mi ba khng cn lu, v ny mng chung (Ch thin mng chung
do bn nguyn nhn: mng tn, phc tn, thc phm tn v sn hn. Nu nhiu phc,
tng tri ny hn k ri sanh thin cao hn na, l "mng tn". Nu t phc, ging
nh mt, hai lt go b vo kho chng nhm u c, khng bao lu s cht, gi l "phc
tn". Trng hp th ba, v tri ham hng lc, qun c n ung, sc kho suy sp v
cht, l "thc phm tn". Th t l do ganh t vi s sng chi ca v khc, sn hn
m cht).
Cu chuyn hin ti - By Ln Ghosaka B Vt B
Ghosaka, tin kip l ch ch, ci tri Ba mi ba th hng lc th qun c
ung nn mng chung, thc sinh lm con mt k n Kosambi. Va lm bn, c ta
hi ngay nng hu l trai hay gi. Bit l con trai c ra lnh b a b trong ci gi c,
em vt ngoi ng rc. (K n ch nui con gi v s k nghip h).Qa v ch xm
quanh nhng do phc bo kip trc, chng con no lm hi a b. Lc c ngi i
n, thy chuyn l, tin li xem, gp a b trai lin thng ngay v nht ln mang v
nui.
Hm vin chng kh Kosambi vo cung vua gp thy t l xem thin vn
cho bit l mt b trai ra i hm nay s thnh v chng kh trng yu. Lc by gi v
vin chng kh ang c mang gn ngy sinh, nhng hm th cha sinh. Vin chng
kh bn gi mt b n l tn Kk cho mt ngn ng tin, bo i lng khp thnh tm
a b va mi sinh ra hm nay em v gp. B n l sc so khp ni. Khi n nh a
b va c lm v, b lin tr gi, t mt xu ri tng dn n mt ngn ng tin th
xin c a b mang v cho vin chng kh. ng ta nui a b trong nh, nh bng
nu sau ny con mnh l gi s cho n lm r ni nghip chng kh, nu l trai s
git a b i.
t ngy sau v ng h sinh mt b trai. ng bn bo Kaalii mang a b nui
ngay li vo chung b vo gi b i n, chng gim cht n. v cn dn thm xem k
n cht ri hy v bo cho ng. ngi n l lm y theo li ng dn.Ngay khi ca chung
va m, con b c u n xng ra trc tin, khc vi thng l l n i sau rt. n
ch a b, n dng bn chn che kn li v ng yn . Hng trm con b ln lt i
ra hai bn, chm st vo sn n. Quanh cnh ny khng lt khi cp mt ngi chn b
ang ng gn y. ng i n gn, ngc nhin thy a tr nm ngay chn b. ng thy
thng n ngay v lin mang v nui.
Kaalii thy ht t u n cui, tr v k r t s cho vin chng kh. ng li
bo Kaalii i gp thng chn b, cho mt ngn ng tin bt a b li. Tip theo ng
ra lnh cho Kaalii mang a b t ni bnh xe b, v bit rng sng mai nm trm c xe
ny s ln ng i mt chuyn bun xa, my con b khng dm cht n th bnh xe
cng nghin nt n. V ng khng qun dn Kaalii phi xem thng b cht ra sao ri mi
v bo cho ng. Sng sm trng on bun n trng ch vo c b v thc chng bc
i. Nhng chng vng ra khng chu i. My ln nh th cng khng c, ng vt ln
n b cho n mt tri mc. ng thc mc khng hiu ti sao, cht nhn xung ng
thy a b nm . ng b ln, lng vui mng v c mt a con trai. Kaalii vn
theo di t ny gi, lc ny mi tr v bo tin cho vin chng kh. ng li bo Kaalii
n gp trng on bun a mt ngn ng tin chuc li thng b, ri qung n
trong lm cy ni bi thiu cho chim th n tht hay ma qu git n. Kaalii li mang a
b i, nhng chng c con th hay ma qu no lm hi a b v qa bo i trc
che ch cho n. Cht c mt n d i qua bi thiu. Mt ch d i len trong lm bi n
l c, thy a tr lin qu xung cho b. Ngi chn d gi mi ch ta vn khng chun
ra. Cui cng ch n phi cm gy xng vo v bt gp a tr, hn h em v. n ln
ny a tr vn cha yn v vin chng kh vn cha chu thua. Kaalii li c lnh
chuc n t ngi chn d v leo ln ngn Dc Cp nm n xung sn ni, n s
va vo vch ri rt xung khe ni tan xc. Nhng dc sn ni li c mt bi tre dy
v trn cht ni nhiu bi gunj bao ph. a b ri xung ngay gia m tre nh trn
mt nm lng d. Ngy hm , ngi trng nhm nh tre va nhn mt mi bn tre
hi. V khi ng cng con trai lia dao vo bi tre nh cht th a b b tre lay ng bt
khc. ng ngc nhin nghe sao ging ting tr khc, vi tro ln xem th thy ngay mt
a con trai. ng li hn hoan mang v nh. Kaalii li i chuc a b mt ln na. Cho
n ln ny a b vn sng mnh khe n ln, tn n l Ghosaka, nhng cng cn l
ci gai trc mt vin chng kh. ng vn tm mi cch git cu b. Ln ny ng
ch thn n gp ngi bn lm ngh gm, a trc mt ngn ng tin v dn d nh
sau:
- Ti c mt a con t sinh v s gi n n cho anh. Cho n vo mt phng kn
ly ba bn bm n ra thnh tng mnh ri thy vo l nung t ht. y l mt ngn
ng tin nh giao hn. Vic xong ti s thng thm cho anh xng ng.
Th gm ng . V nh, vin chng kh gi Ghosaka sai n th gm.
- Hm qua ta c nh th gm lm mt t vic cho ta. Hy n bo ng y hon tt
cng vic cha ti giao hm qua.
- Tha vng.
 V Ghosaka ln ng. Ri khi nh mt qung anh ta gp con trai vin chng
kh ang chi bn bi vi chng bn. N chn Ghosaka li hi.
- My i u vy?
- Ti mang li cha n cho ngi th gm.
- tao i! My a ny n ht tin ca tao, my nh n li cho tao.
- Ti s cha lm!
- ng s, tao s ni cho. Tao thua nhiu tin ri, my chi cho n lc tao tr
v, rng n li s tin ca tao.
Ghosaka bn bi rt gii nn anh nui n c ni n mi. Cui cng Ghosaka bng
lng. Vy l chnh con ca chng kh chuyn li n th gm, v ng nh lnh
giao hn anh ta git ngi a tin ri nm thy vo l nung.
Ghosaka chi bi sut ngy, chiu mi v. Vin chng kh ngc nhin hi ngay:
- My v ?
Ghosaka lin k li t s. Chng kh ti nht nh mt ht mu, gm ln;
- Tri i! Kh ti cha!
Ri ng tc tc i n th gm, vn vo i tay rn r:
- Th gm i! ng git ti mt ri! Ti cht mt! Ti cht mt!
Th gm thy ng ht hong nh vy vi trn tnh ng;
- Tha Ngi, ng lm n. Cng vic xong ri.
au bun nh mt tri ni p chp xung, vin chng kh phi gnh chu s au
kh cng cc nh tt c nhng ai lm hi ngi v ti.
V vy c Th Tn dy:
(137) Dng trng pht khng trng,
Lm c, ngi khng c.
Trong mi loi kh au,
Chu gp mt loi kh.
(138) Hoc kh th khc lit,
Thn th b thng vong,
Hoc th bnh kch lit,
Hay lon tn tm
(139) Hoc tai v t vua,
Hay b vu trng ti,
B con phi ly tn,
Ti sn b nt tan.
(140) Hoc phng c nh ca,
B ha tai thin t.
Khi thn hoi mnh chung,
c tu sanh a ngc.
 Vin chng kh khng th no ngui ngoai ni khi thy mt Ghosaka, nn c
phi tm cch git cu ta. Ln ny ng sai cu mang l th n ngi qun l trm ngi
lng ca ng, trong th ng dn git cu ta ri ling xung hm phn. L th c ct
ni vin o ca Ghosaka. Cu ta khng bit ch v t khi cho i n khn ln vin
chng kh lun m mu git cu, nn cu khng c i hc. V vi lnh git mnh,
cu xin cha lng thc ln ng. Ngi cha c nghit ca cu bo rng trn ng i,
lng lng c ngi bn ca ng cng lm qun kh, v hy n ri i tip.
n lng , Ghosaka hi nh ngi qun kh v gp c b v. Bit l con
trai ca bn mnh, b c cm tnh ngay vi chng trai. Vin qun kh ny c c con gi
chng mi lm mi su tui, xinh p tuyt vi. gi ting tt v an ton cho con,
hai ng b cho c trn tng cao nht trong to lu i by tng, cung vi lng ly nh
trong hong cung vi mt nng hu.
Hm , c gi sai nng hu i ch. Gia ng nng hu gp b m v c b
nh tri ch ngi cho Ghosaka, ra chn v xc du ri tri ging cho chng. Nng hu
i ch v tr, b c ch ry, phi k li vic hu h Ghosaka. Nghe n tn chng trai, c
gi thng ngay thu tn xng ty tim gan. C chnh l v ca Kothalaka kip trc,
nh cng dng v Bch Chi Pht c phc bo sanh vo nh vin qun kh giu c.
Do lng luyn i kip trc sng li. c Th Tn c dy;
Do lin h i trc,
Hay li lc hm nay,
Lng mn thng bng dy,
Nh hoa vn mt h.
C hn hoan hi thm v chng trai. Khi c bit chng trai ang nm ng vi l
th ni vin o, c ln i xung g ly l th mang v phng, ng ca ln, m ca s v
oc th.
Xem xong c gi but ming:
- ! Anh chng ngc, ra i vi lnh git mnh buc ni o. Nu mnh khng ln
c th trc chc hn anh ta s b git.
Ri c x phng l th, vit mt ci khc, nhi ging vin chng kh: "y l
Ghosaka con ti. Hy kim l vt t trm ngi lng ca ta cho n. Sa son l ci cho
n vi con gi vin qun kh vng ny. Xy mt ngi nh hai tng ngay gia lng cho
hai v chng mi , c tng vch bao quanh v ngi canh gc bo v cn thn. Xong
vic, hy bo tin cho ta rng lm ng nh vy, ta s hu thng xng ng". Xong,
buc l th vo vin o chng trai nh c.
Ng nguyn mt ngy, Ghosaka thc dy, n ung, ly li sc ri i tip. Sng
hm sau chng n ngi lng ni vin qun l trm ngi lng ca cha nui c ng. Cho
hi xong, chng trao ngay bc th ca vin chng kh. Vin qun l xem th xong reo
ln mng r, v ra lnh cho gia nhn ch g v cc vt liu xy dng khc n ct mt
ngi nh hai tng ngay gia lng nh li dn trong th. Ri ng mang l vt ca trm
ngi lng n nh vin qun kh cch khng xa xin lm l ci. ng thi ng
cng bo tin cho vin chng kh thnh ph bit l lm ng nh vy.
Vin chng kh nhn c tin xy nh v ci v cho Ghosaka mun bt nga,
ch cn bit than thm: "Mu s ti nhn, thnh s ti thin!" Phn ru bun v con cht,
phn au tc k mu sp , lng ng lc no cng nh la t, v cn sinh ra chng
tiu chy. ng vn khng h c cn tc ti v Ghosaka: "Bng mi gi ta khng
cho thng khn nn ny tha k gia sn". V ng sai vin th li phi ngi i gi
Ghosaka v.
C gi vin qun kh, by gi l v ca Ghsaka, dn trc m gia nhn khi c
ai t vin chng kh thnh ph n, hy bo cho c ta bit trc khi ni vi Ghosaka.
V th khi ngi ca vin th li n, c lin chn li hi thm. Ngi ny tht th cho
bit l vin chng kh bnh tnh cha trm trng, n ung cng cn c, v xin gp
Ghosaka chuyn li cha chng b bnh mun gp chng. C v khng cho Ghosaka
bit, ra lnh cung cp cho ngi ny ch v tin cng, v bo y li i, khi no c ta
sai y hy i.
Vin chng kh i mi chng thy ngi nhn tin v, hi vin th li, cng
khng c tin tc g, bn phi thm ngi i na. C v lm y nh trc. Khi ngi th
ba n, bit tin rng vin chng kh bnh nng, khng n ung nm lit ging, phi
b lun, c lin cho Ghosaka hay v khuyn chng mang phm vt t trm ngi lng
v thm cha. Nhng khi phm vt c ch ti qu nhiu, nu cht ht mi th ln xe
cng i e chm tr, do c gi bo chng nn li nh, ch c hai v chng i, v
khng qun dn rng: "Anh nh ng ng chn cha, cn em s ng bn gi nm ca
ng". V khi vo nh c ra lnh cho gia nhn ca mnh ng canh c pha trc v pha
sau nh.
Vin chng kh ang nm trn ging bnh, c vin th li ch xt bn chn, v
bo cho ng l con trai v du v. Khi bit rng Ghosaka ang ng di chn mnh,
ng gi vin th qu c cho ng nghe s ti sn v li tc ca mnh nh sau: "Tin mt
l bn trm triu ng. Cn dng c v gii tr, nhng ngi lng, t rung, ngi hu,
sc vt, xe b, xe nga, tng cng l chng y, chng y..." Vin chng kh nghe qua,
nh ni:
- Tt c ti sn ny ta khng cho con trai ta Ghosaka.
Nhng li ni:
- Ta cho.
C v Ghosaka nghe xong, ngh rng nu ng ta ni li ln na, e s khc i. V
th c gi v nh qu au bun, bt tc ku khc:
- Cha thn yu, cha ni tht ch? D vy chng con cng tht l bt hnh khi nghe
nhng li ca cha.
 Ri vi v su kh cng cc c ng ln ngi ng, p u vo ngc ng, li ln
u ngay gia ngc ng khin ng khng th ni thm c na. Vin chng kh cht
trong lc y.
Ngi ta i bo tin cho vua Udena bit. Vua t chc tang l xong lin hi v con
ci ca vin chng kh. Bit ng ta c mt ngi con trai l Ghosaka v giao ht ti
sn, vua triu anh ta n. Ghosaka vo cung. Vua nhn anh qua ca s, thy anh nhy qua
cc vng nc. Ri vua an i anh v ban chc chng kh thnh ph cho anh. Anh cm
t vua ri ra v. Vua li ng nhn anh ri cung in. Ln ny, anh khng nhy qua vng
nc m li qua mt cch t chnh. Vua ngc nhin, truyn gi anh ta li hi;
- Ny Ghosaka! C ng l khi n y ngi nhy qua vng nc, cn lc tr v
th nghim chnh bc qua?
- Tu b h, qu nh vy.
- Ti sao vy?
- Tu b h, khi bc vo h thn vn cn l mt ch thanh nin ham chi, nhng
by gi c b h ban cho chc tc, thn phi dp b nhng a thch c v phi c
x nh nhn, ng hong.
Vua nghe ni, p d, lin phong chc cho anh ta ngay. Anh c tha hng gia
sn trc y ca cha nui vi a v chng kh v trm ngi lng.
Sau ny, mt dp n, c v Ghosaka mi tit l cho b v Kaalii v vic tro l th
cu mng Ghosaka, v t mi c c vinh quang nh hm nay. Sn dp , v
Kaalii mi khai ra Ghosaka b cha nui mu hi by ln nh th no. Khi chng v, c
v thut li ht cu chuyn, nhng anh ta khng tin bn i hi b v. Nghe k li t s,
Ghosaka bng hong c ngi v thy mnh qu c phc c mi thot khi by ln
cht khng khip. Do anh ta t ha vi lng l s khng sng i phng dt na, m
c gng chuyn tm chnh nim. Anh khng qun b th cho ngi ngho kh m lo
mt ngn ng mi ngy, v giao cho ngi qun l thu trc vic .
Phn 3: Thi Nin Thiu Ca Saamaavat
Ti thnh ph Bhaddavat c vin chng kh tn l Bhaddavatiya, vn l bn
chng kh Ghosaka. H cha h gp mt, ch kt bn v nghe thng bun qua li gia
hai thnh ph ca tng tui tc v ti sn hai bn, v t h trao tng phm vt cho nhau.
V sau, bnh dch t honh hnh trong nh Bhaddavatiya. Trc ht l rui, cn
trng cht, ri ln lt chut, g vt, heo b, n l trai v gi, cui cng l ngi trong gia
nh. Bhaddavatiya cng v v con gi, nh ph tng chy trn nn thot cht. H nhm
hng Kosambi nh tm n Ghosaka. Dc ng lng thc kh cn, h kit sc v i
kht v phi phi mnh di nng gi. Vt v lm h mi n c Kosambi. Sau khi
tm xong trong mt h nc h thy d chu, ri vo ngh trong nh trm cng thnh.
Vin chng kh k cho v con bit l bn ca ng, vin chng kh ti y, mi ngy
u phn pht mt ngn ng tin cho k ngho kh m lo, v ng quyt nh li y
vi ngy, cho con gi n ch b th xin thc n v, ly li sc ri mi i gp bn.
 Th l c gi nh giu, ht c kiu hnh trong cn hon nn, c giu xu h, cm
bt i vi m dn ngho xin n. Ngi ta hi c xin my phn. Lc u c xin ba phn,
ngy hm sau c xin hai phn, v hm sau na ch cn c mt phn. Ngy u tin cha
c c m c an i v ni n mi mi chu n ca b th , nhng vn khng tiu ni,
do sng sm hm sau ng qua i. Ri hm sau n lt m c cng b c m i theo
cha. Cn li mt mnh, c gi nm ln khc lc than van cho s phn bt hnh v cnh
i bt trc ca mnh. Nhng cn i co cu rut gan khin c ngi dy, va khc
va i theo on n my xin cm.
Ngi qun l Mitta nh rng c gi nhn thc n ba ngy lin tip, nn nt
a:
- Hng! Th n b ti! Rt cuc hm nay my bit ci bng my cha c
bao nhiu cha?
Vn con nh th phit, li hin lnh nht nht, c nghe nh b kim chm mui xt.
C ch bit nghn ngo hi:
- Tha Ngi, vy ngha l sao?
- Hm kia my ly ba phn, hm qua ly hai, cn hm nay ch ly mt. Vy l n
hm nay my mi bit bng my cha c bao nhiu cm.
- Tha Ngi, khng phi ti ly nhng phn y cho ti.
- Vy ti sao my ly?
- Hm kia ti c ba ngi, hm qua c hai, by gi ch cn mt mnh ti.
- C gi k li cu chuyn t u n cui. Mitta nghe xong khng cm c nc
mt. ng bo c gi, lng y trc n:
- Con thn yu, trc y con l con gi ca Bhaddavatiya, nhng t nay tr i
con l con gi ca ta.
Mt hm c nhn thy ch phn pht thc n lun n no, bn gp vi cha nui
lm li i t hai cng ra vo n ch pht thc n, c hng ro bao quanh. Ngi ta s
vo bng ca ny, lnh thc n xong ra bng ca kia ln lt theo li i, nh vy s trt
t v m thm. Cha c bng lng v cho thi hnh. T y c gi vn tn l Sm, nay
thm Vat ngha l hng ro.
Chng kh Ghosaka lu nay nghe quen ting n no ni phn pht thc n, v
cng thch th xem l sinh hot trong nh n ca mnh. Hm nay li im lng, ng ngc
nhin hi qun l Mitta, v nh c bit con gi m ci ca Bhaddavatiya bn mnh.
Ghosaka lin nhn c gi lm con nui.
Vo ngy l hi trong thnh, cc tiu th con nh vng tc c php ra ngoi tm
sng. V khi Saamaavatii, con gi nui ca Ghosaka cng nm trm t n i tm, ngang
qua cung in, lt vo mt vua Udena, nn c lnh tin cung. Ban u Ghosaka khng
tun lnh v s mang ting l bc i con gi nui, nhng sau b vua nim phong ht nh
ca v chnh Smvat bng lng, ng mi vng lnh thnh ch. T nng tr thnh
hong hu.
 *

Phn 4: Udena c Vaasuladatt

Vua Udena cn c mt th phi khc l Vsuladatt con gi ca vua Canda Pajjota
x Ujjeni. Cu chuyn nh sau:
Mt hm, t hoa vin tr v, vua Canda Pajjota nhn ngm v p rc r ca mnh
ri hi m cn thn:
- Cn c ai p rc r nh ta chng?
H p:
- Vua Udena x Kosambi rc r hn bi phn.
- Vy th hy bt ng ta lm t binh.
- Khng bt hn c u, tu b h.
- Sao vy?
- V ng ta bit cch dn d loi voi. C th ui voi i hay bt voi li tu bng
cch c ch v chi n. Khng ai c nhiu voi ci nh Udena.
- Vy l khng th bt c ng ta sao?
- Nu b h nht quyt mun bt, hy lm mt con voi bng g, a n gn vua
Udena, li to thm ting nga h, vua s i ra xa xem l voi hay nga, v s b bao
vy, lc Ngi c th bt vua.
- Qu l diu k!
Ri vua cho lm mt con voi my bng g, bc vi v sn tht kho, xong mang
t trn b h gn x ca k th mnh. Trong bng voi c su mi ngi i ti lui.
Thnh thong h xc nhng xng phn voi ra ngoi. Mt tiu phu trng thy voi, lin
tu ln vua Udena. Vua v m tu tng lin theo tiu phu i xem voi. ng i ca h
u b gin ip theo di v bo tin cho vua Canda Pajjota, v mt ton qun c phi
n st bn Udena, nhng khng cho vua bit. Ri Udena gy n v c thn ch
thu phc voi, nhng khng kt qu. Voi c nhng ngi np trong bng iu khin,
chy nh v bo nh khng h nghe ba php. Vua thc nga phi nc i c theo kp
voi, nn qun lnh b rt li ng sau xa lc. Khi ch cn mt mnh, ngi ca Canda
Pajjota, mai phc sn hai bn, a ra bt Udena. Qun lnh ca Udena thy vua mnh b sa
vo tay k th, bn xy mt doanh tri ngay bn ngoi x ujjeni v li .
Canda Pajjota bt sng v bt giam k th xong, m tic n mng ba ngy. Udena
nm trong ngc ti n ngy th ba nh bo hi ngi gc ngc.
- Ny anh, vua ca anh u?
- ang ch chn say sa th bt c k th.
- Vua ca anh hnh ng chng khc g n b. Hn bt c ta mt l tha hai
l git i, l no lm nhc ta m ch chn say sa na!
Gc ngc i bo v nh vua lin n hi Udena:
 - C phi mi ni...nh th, nh th?
- Vng, i vng.
- Tt lm, ta s tha ngi nu nh ngi chu trao ba ch cho ta.
- ng , nhng khi Ngi nhn ba ch, ngi c chu l knh ta khng?
- L knh ngi , khng!
- Th th ta s trao cho Ngi.
- Ta s hnh hnh ngi.
- Ta khng s, v Ngi ch lm ch thn xc ta ch khng lm ch tm hn ta.
Nghe Udena tr li bng bnh nh th, nh vua bi ri khng bit lm sao
ot c ph php. Bng vua ngh ra mt k, lin bo:
- Ngi bo ta s tit l bi ch cho ngi no l knh ngi phi khng?
- Vng i vng.
- Tt lm. Trong nh ta c mt m lng g. B ta s ngi sau bc mn nghe
ngi dy thn ch.
- G hay qu g cng c, min l l knh ta th ta dy thn ch.
Ri nh vua n gp cng cha Vsuladatt.
- Con cng, c mt ngi ci bit c cu thn ch linh nghim v qi bu. Con
hy ngi bn trong bc mn hn dy con thn ch. Con nn hc vi hn v cha khng
mun ai khc bit, ri cha s hc li vi con.
S d nh vua phi ba ra g lng v ci hi v s hai ngi yu nhau.
Mt hm, n mt cu ch sao m Vsuladatt khng th c li cho ng, d
Udena lp i lp li nhiu ln. Tc qu Udena la ln:
- g n n! Mi dy mo, m ch b! Mi ng nhn my ci tt!
Vsuladatt cng gin d khng km:
- hi hung tn! Mi ni g? Dm gi ta l g h?
Udena ngc nhin, vn mn ln v hi:
- C l ai?
- Ti l cng cha Vsuladatt.
- Cha c bo vi ti c l ngi g lng.
- Cn ng, vua ni l b ci.
Ri c hai ng ni mt lt:
- Vua ni th v s chng ta yu nhau.
V qu nh th, tnh yu n, nn t tr i h ht hc ht dy.
Nh vua khng bit, thnh thong li hi con gi:
- Ny con, con ang hc bi h?
Cng cha tnh b p:
- Vng tha cha.
Ngy kia, Udena bo vi ngi yu rng mt ngi chng c th lm c nhng
vic m cha, m, anh, ch khng lm c, v nu nng cu c Udena th s c ban
nm trm ngi ty tng v phong lm hong hu. Cng cha bng lng v n gp cha
xin m ca v mt con voi ci v cn i ra ngoi ban m, theo s ch dn ca cc
tinh t, tm mt loi dc tho dng trong ch thut. Vua thun cho, v h c php i
lc no ty . Lc by gi vua c nm vt chuyn ch: mt voi ci tn Bhaddavat c th
i nm mi dm mt ngy, mt n l tn Kka c th i su mi dm mt ngy, hai
nga ci Celakanth v Munjakes c th i mt trm dm mt ngy v mt voi tn
Nlgiri c th i mt trm hai mi dm mt ngy.
Chuyn qu kh - Canda Pajjota c Nm Vt Chuyn ch
Hnh nh trc khi Pht hin ti ra i nh vua l n l cho mt Trng gi. C
ln trng gi i ra ngoi thnh tm, tr v gp mt v Pht c Gic kht thc trong
thnh tr ra, vi bnh bt sch nh lau, bn hi:
- Bch Tn gi! Ngi c nhn c g khng?
- Ti i mt vng v gi ra khi thnh, o hu .
Ngi khng tr li ngay cu hi m ni ra iu khng hi, nhng vn c ngha l
khng nhn c thc n. Nhn vo bnh bt, thy trng khng, Trng gi thnh Ngi
i mt lt ri vi v v nh. Lc by gi p lc xu c ca Mar trm khp thnh, n
cn gi dng n hi Ngi sao khng nhn c thc n v khuyn Ngi tr lui. Nhng
Ngi quyt ch khng tr lui, v bit rng mt ln na Mar s dng quyn lc sai
khin dn c reo h v chc ph Ngi.
Thy nh c thc n sn, Trng gi vi bo tn hu chy ht sc mnh n gp
Pht v ly bnh bt mang v gp. Trng gi thc phm y bt xong, li bo tn hu
tc tc mang bt giao li cho Pht, vi li ha rng s nhng cho anh ta cng c ny.
Tn hu i v v mau nh tn bn, v khi a bt cho Pht bch rng:
- Bch Tn gi, trong thi gian ngn con i v v nhanh ht sc mnh. Do
phc bo ca s nhanh nhn ny, con mong rng s c nm vt chuyn ch c th i
nm mi, su mi, mt trm v mt trm hai mi dm mt ngy. Thi gian i v v
thn con hun nng di tia nng mt tri. Do phc bo vic lm ny con mong rng
d ti sanh ni no, con cng s c quyn lc bng sc mnh nhng tia nng mt tri.
Ch con nhng cng c ca s cng dng ny, do phc bo con mong c
d phn vo gio php Ngi ng.
Pht ha kh:
- S c vy.
V Ngi ni k:
Mong mi s nguyn th ch
c thnh tu tt p
Mong mi s nguyn th ch
Vin mn nh trng rm
Mong mi s nguyn th ch
c thnh tu tt p
 Mong mi s nguyn th ch
Vin mn nh ngc l quang
l vic lm ca vua Canda Pajjota trong kip trc, v do phc bo ny vua
c nm vt chuyn ch
(Ht Chuyn Qu Kh)
Mt hm nhn kc vua Canda Pajjota do chi vn thng uyn, Udena b trn.
ng nht y tin vng v bc vo nhiu ti da ln, xong t ln lng voi ci, ri
vsuladatt ln yn v h ra i. Qun th v trng thy lin phi bo cho vua. Vua sai lnh
tc tc ui theo. Udena bn m ti vng ri tin vng xung ng. Qun truy n dng
li nht vng ri mi ui tip. ng li m ti bc ri xung t. Qun truy n v c mi
ngng li nht bc nn chm tr, Udena chy thot v doanh tri dng ngoi thnh.
Qun lnh ca Udena trng thy ng nhit lit n mng v h tng ng v Kosambi. Sau
ng t chc l ci v tn phong Vsuladatt ln ngi th phi.
Phn 5: c Pht T Chi Mgandiy
Mt th phi khc ca vua Udena l Migandiy nguyn l con gi ca B-la-mn
tn l Mgandiy, sng x Kuru. M c v c ch t, em ca cha c, cng tn l
Mgandiy. C ta p nh thin n nn ng B-la-mn kh tnh khng thy ai, k c
nhng chng trai vng tc nht trong x n cu hn, xng ng lm r ng sng.
Ngy kia, sng sm c o s quan st th gian, nhn thy B-la-mn
Maagandiyaa v v ng c duyn lnh chng qu A-na-hm. Ngi p y m bt n
vng ven ph th ni B-la-mn ang t thn la. ng ta ngm nhn thn Nh Lai thy
ton ho, thm ngh khng ai trn th gian c th so b vi ngi ny, ta s g con gi cho
ng nng khn sa ti. ng ta ni vi c o s:
- Ny, T-kheo! Ti c c con gi c nht v cha thy ai xng vi n tr ng.
ng phi c mt ngi v v n phi c mt ngi chng. Ti s g n cho ng. Hy
ng i ti y cho n khi ti tr li.
c o s ng yn, khng ni mt li. Ngi B-la-mn vi v v nh, hn h
bo vi b v:- B i! ti gp mt ngi xng vi con gi ta. Mau ln! Mc cho n b
p vo!
Ri ng dn v con vo gp c o s. C thnh xn xao:
- Mt khi lo ny ch bai kiu ngi no n cu hn con gi lo. Nhng nghe
n rng hm nay lo ta gp mt ngi mn ng hu i ri. Khng bit mt mi anh
chng ny ra sao m lo chm u vy?
Ri h theo ng i xem anh chng tt s. Trong thi gian , c o s thay v
ng yn ch i, Ngi b i, li mt du chn. (Du chn Pht ch xut hin trn ch
bc, khng c ch no khc, v ch ngi no phc duyn mi thy c. D
voi rng hay th hoang c gim ln hay ma bo d di, gi ging go tht thi n,
cng khng xa c du chn ca Pht). n ni c, ngi B-la-mn ngc nhin
khng thy Pht. Nhn quanh qut mt hi ng pht hin du chn. V ngi B-la-mn
thuc lng ba b V-, lun c nhng bi th lin quan n tng s. B lm bm c
li v xem xt t m hnh nt du chn trc mt. Cui cng b kt lun:
- ng i! y khng phi du chn ca ngi chy theo ng dc.
Ri b c k:
Du chn ngi tham dc cn ct,
Ca c nhn, ln mnh xung ng.
Ngi ngu si, du thng lt bt.
y, du chn ngi ht dc tham.
Ngi B-la-mn khng tin li v nn nt a:
- Kho tng tng! B lc no cng thy c su trong chu nc, n trm np
trong nh! Hy im i!
B v vn mt mc oan chc:
- ng a ni g th ni. Nhng y khng phi du chn ngi chy theo ng dc.
Ngi B-la-mn vn i lng vng tm kim, cht thy c o s lin mng r
reo ln:
- ng ta y ri!
V ng tha vi Pht:
- T-kheo! Ti g con gi cho ng nng khn sa ti.
c o s thay v tr li ng thun hay khng, li bo:
- B-la-mn! Ta c vi vic ni vi ng.
V ng ta lng nghe c o s k chuyn Ma vng theo ui Ngi nh th
no, t lc xut gia ti khi ngi di ci B , cui cng chnh Ma vng ngi di cy
B , thiu no bun ru v thy quyn lc ca mnh khng lm g Pht c. Con gi
Ma vng bn n an i cha, ri bin thnh thiu n tr v n b ng tui c quyn
r Pht. c o s lc ni rng:
thy r Kht i, Su bun, Dc lc
Ta u cn a hnh phc tnh yu
Tm thn kia, cha cc th tiu, tiu.
Ta khng mun, d dng chn chm n.
Ngay khi Pht kt thc bi k, ngi B-la-mn v v chng A-na-hm. Cn
Mgandiy t nh: "Nu ng ny khng cn ta, k cng ng, nhng ni ngi ta cha
y phn tiu th tht qu lm. c ri! Vi dng di, a v x hi, ti sn v sc quyn
r ca tui thanh xun sn c, ta s c mt tm chng xng ng, v ri ta s bit lm
g i vi Sa-mn C-m". T c nui lng cm ght c Pht (c Pht bit c
cm ght Ngi, nhng Ngi vn c k v li ch cho hai ngi kia, h chng thnh
qu, ch khng quan tm n lng th hn trc tip chng li mnh)
Cha m c gi c cho ch Culla Mgandiy bit chu mnh ch xng ng lm v
vua, nn trang im cho nng mn trang sc ri a n Kosambi dng cho vua
Udena. Vua hi lng, lm l ng quang cho nng ln ngi th phi vi nm trm th n.
 Vy l vua Udena c ba b v vi mt ngn nm trm th n.
Phn 6: Ci Cht Ca Smvati v Mgandiy, Cc Chng Kh, Cc T
Kheo V V Thn Cy.
C ba v chng kh cng Kosambi l Ghosaka, Kukkuta v pvriya. Ma ma
gn n, nm trm n s t Hy-m-lp sn v thnh kht thc. C ba v chung kh hoan
h cung cp ta c v cng dng thc n, v cn dng cng phng c trong nh mnh
sut bn thng ma khi cc v n s chu li. T , thng thng sau tm thng trong
Hy-m-lp-sn, cc n s v ng bn thng ma ni ba chng kh.
Mt ln t Hy-m-lp-sn tr v thnh, cc n s ngi ngh di gc mt cy a to
trong rng vng. V gi nht va ngh n xin nc ung ni v thn cy - chc l mt v
i lc thn vng - th lp tc h c nc ung. Ngh n thc n th cng c thc
n, ri mun nhn thy cy thn cy cng c nhn thy. Thn cy tch khi thn cy
chui ra. Cc v n s n gn ng v hi lm th no ng c i thn lc nh vy. V
thn khim tn, thy cng c mnh nh nhoi khng mun ni, nhng v b ni n mi
nh phi k li chuyn Qu kh.
Vic Lm Ca Thn Cy
Thn cy xa l ngi ngho, sinh sng nh tm c vic lm vi ng Cp C
c. Vo ngy Bt quan trai, t tinh x tr v nh, Cp C c hi gia nhn c cho
ngi lm ny bit hm nay l ngy trai gii khng. H cha cho bit. ng lin bo nu
cho anh ta phn n ti. Nhng khi dn cm ln, anh ta t chi khng n, d lm
vic cc nhc sut ngy trong rng. S d ng ta nhn n v c hm nay l ngy trai
gii. Chiu nay tht l im lm, khc vi mi chiu ting n vang di, no l cho ti cm,
cho ti nc xp, cri... Mi ngi u gi gii khng n chiu, ngay c a b cn m
nga; sau khi sc ming h ch ngm bn vin ko. Mt n du thm thp sng c
phng, v gi tr u c ln ba mi hai yu t ca thn. Ring anh v hay tin tr, mi
bt u ngy trai chiu nay nn c hng na cng c. n ti anh bt u thy kh
chu v qu i. Anh nt mt si dy quanh mnh, v nm ui dy nt trong tay anh c
sit thm mi. Trng gi hay c, cm uc n ch anh v ly bn vin ko cho anh,
nhng anh vn khng n v khng mun mt lun na cng c ngy trai. Anh kin tr
gi gii nh th cho n khi mt tri mc th la i nh mt vng hoa ho, v ti sanh
vo cy a ny.
Phn kt: Chuyn chng kh, T kheo v thn cy.
Ri thn cy kt lun: "Trng gi cng dng Pht, cng dng Php, cng
dng Tng. V nh ng ta, ti hng c phc bo na ngy trai gii nn mi c i
thn lc ny".
Nm trm n s nghe n danh hiu Pht lin chi dy, dang tay ra trong thi
tn knh v khn cu v thn cy hy ni "Pht ". H yu cu thn cy ni ln nim tin
ca mnh bng cch lp li ba ln "Pht " ri h trnh trng tuyn b:
- Rt kh m nghe c danh hiu ny trn th gian!
 V kt lun:
- Thn nhn! ng cho chng ti nghe c mt m thanh m bit bao trm
ngn kip chng ti khng h nghe.
Ri cc mn ng vi thy h mun i n c o s. V tt c u ng
l ngy mai, sau khi nhn thc n ni ba v chng kh, ni cho ba v y bit nh ri
s ln ng. C ba, sau khi dng ta c v cng dng cho c ti nh mnh, c bit
on n s s i ngay th khng trnh khi ngc nhin nn hi:
- Ch Tn gi! Khng phi cc ngi ha li vi chng ti bn thng ma sao?
By gi cc Ngi i u?
- c Pht xut hin trn th gian, Php ra i, Tng ra i. Do chng
ti i gp o s.
- Nhng ch c cc Ngi mi xng ng i n c o s sao?
- Khng ngn cm ai ht, o hu .
- Vy th chng ti cng i.
V phi chun b nn ba v chng kh on n s i trc. H n Th Tn,
xng tn, nh l Ngi v cung knh ngi xung mt bn. Th Tn thuyt php tun t
cho h, v ngay khi kt thc bi php, tt c u chng A-la-hn cng cc th thn thng.
Ri h xin gia nhp Tng on, Pht bo: "Hy n, cc T-kheo!" H lin tr thnh T-
kheo c y y bt do thn lc to ra.
Phn ba chng kh th sm nhng th cng dng cn thit gm y phc, nga c,
b, mt, ... ch mi th nm trm xe i n X v. Gp Pht, h nh l, nghe php v
cui bi php chng qu D lu. H li vi Th Tn hai tun, cng dng v thnh
Pht n Kosambi.
Tr v x, chng kh Ghosaka xy tinh x Ghosita, Kukkuta xy tinh x
Kukkuta, Pvriya ct tinh x Pvriya. Xong h thnh Pht n v ln lt hu h c
Pht mi tinh x mt ngy v th thc ti . C ba chng kh c ngi hu l
Sumana lm vn, phc v h lu. Anh ta xin cng dng Pht v c dnh cho
ngy mai.
Khujjuttar Chuyn Ha Smvat
Anh lm vn Sumana vn thng bn hoa cho Khujjuttar, n t hong hu
Smvat. Nhng hm anh khng ct hoa giao cho hong cung m dnh dng Pht
v anh thnh Pht v nh cng dng. Ngoi nhng li xin li Khujjuttar, anh cn
mi nng li.
- Xin c i ti hu Pht v nghe php. Sau c c th ly ht s hoa cn li.
C ng .
Khi Pht dn u Tng on n nh, Sumana ly bnh bt v c Pht hi
hng cng c. Nhng li ny khin Khujjuttar chng qu D lu.
T trc n gi, trong s tin tm ng ca vua Udena dnh cho hong hu
Saamaavaatii mua hoa, c thng ct ring bn ng cho mnh v ch mua bn ng hoa.
Hong hu ngc nhin thy s hoa gp i mi ngy, hi ra mi bit t s, v l do nh
nghe bi thuyt php ca ng Gic Ng Ti Thng. Thay v ni gin nhic mng c t
n v i li s tin c bt xn b li sanh tm hoan h mun c ung dng php
bt t . V trc khi trng tuyn bi php ca Nh Lai, Khujjuttar c hong hu
tm cho vi mi su bt nc thm, c mc vo y phc p bng vi mn, t lt
n o khoc vai, v cng c dn sn mt ch ngi. C thuyt php cho nm trm
cung n nghe y nh Th Tn thuyt, ngi php ta tay cm chic qut c hnh v. Mi
ngi nghe xong u vui mng bo c:
- Ny bn, t nay tr i ng lm vic ti li. Hy lm mt b m v mt o s
ca chng ti. Hy n Th Tn nghe ht php ging v v y trng tuyn li cho
chng ti.
C thi hnh tht trung thc li dn d n ni sau c thuc lng ht Tam
tng, v c Pht cng xc nhn l trong hng c s n, ngi hc thuc thnh in
v c th ging gii php nht l Khujjuttar.
Nm trm cung n, sau nhng thi php ca Khujjuttar u phn khi v mong
mun gp Th Tn. Nhng vi lut l cung cm, cung n khng th t do i ra ngoi, v
vy Khujjuttar bo h hy c l trn tng, mang sn hng hoa , khi Th Tn
n ca nh ba chng kh, t trong phng mi ngi nhn qua l tng s thy c
Ngi nh l v xng tn.
Mgandiy m Mu Chng Li Smvat v c Pht
Mt hm, Mgandiy ri cung in i b n dy phng cung n, v ngc nhin
khi thy nhng l hng trn tng, hi ra mi bit l v cc cung n mun chim ngng
v cung tn Pht. B mun mu hi Smvat v Pht nn tu vi vua Udena l Smvat
v m cung n ty tng s phn bi vua, v trong vi hm na s hi mng vua. Nhng
vua khng tin. B c tu ti tu lui bn tai nhng vua vn khng tin. B bn thnh vua
n khu vc ca Smvat ch nhng l hng trn tng. Vua hi ti sao v khi hiu c
l do vua khng ni li no, ch truyn lp ht l hng v cho lm ca s c mt khong
h trn, ti tt c cc phng. Ngi ta ni loi ca s h bn trn ra i t . Khng
bi nh c Smvat cng cc cung n, Mgandiy quay sang tm cch lng nhc c
Pht. b xi gic nhng tn cn i sau Pht mng nhic v nhc m Ngi vi li l
nng n:
- Mi l mt tn trm, ngu ngc, in, lc , b tt, la, a ngc,
th vt, mi khng c hy vng c gii thot. Nhng trng pht s n vi mi.
Tn gi A-nan nghe nhng li chi bi qu thm t, khng chu ni, bch Pht:
- Bch Th Tn! Dn y mng nhic v nhc m chng ta. Chng ta hy i ni
khc!
- Ta s i u A-nan?
- n thnh ph khc, tha Th Tn.
- N ngi ta cng chi mnh th s i u, A-nan?
 - S i ch khc na, tha Th Tn.
- N ngi ta cng chi mnh na th sao?
- Chng ta li i n ch khc, tha Th Tn.
- A-nan ng ni th. u c kh khn th gii quyt . n tha ri mi c
php i ni khc. Nhng ai chi ng, A-nan?
- Bch Th Tn! Mi ngi u mng nhic chng ta, bn cn v c m dn
kia.
- A-nan, Ta nh con voi xng ra trn. Bn phn ca voi xng trn l hng chu
nhng mi tn t bn pha. ng th, bn phn ca ta l kham nhn nhng li ni c c.
Ri Pht thuyt php v chnh Ngi vi ba php c nh sau trong phm Voi:
(320) Ta nh voi gia trn,
Hng chu cung tn ri,
Chu ng mi ph bng,
c gii rt nhiu ngi.
(321) Voi luyn a d bi,
Nga luyn c vua ci.
Ngi luyn, bc ti thng,
Chu ng mi ph bng.
(322) Tt thay con la thun,
Thun chng loi nga Sindh [*].
i tng, voi c ng,
T iu mi ti thng.
[*] loi nga p vng sng Sindha, n
Bi php em li li ch cho nhng ngi lc y ang t tp chung quanh. Ri
c Pht khuyn A-nan.
- A-nan, ng phin mun. Nhng ngi ny ch mng nhic ng trong by ngy,
n ngy th tm h s yn lng. Kh khn n vi Pht khng ko di qu by ngy.
Mgandiy tuy tht bi trong m mu y Pht ri khi thnh, vn khng li bc.
B lp k hi bn cung n knh tn Pht. B dn ch ca b l thy T t trong cung
mang theo tm con g sng v tm con g cht vo hu vua, lc ang ung ru vi
b. Ngi ch vo cung, n bc thm cao nht th ng , khng mun vo chn ng
m. B lin bo tiu ng n ly tm con g sng dng vua v xi vua ra lnh cho
cung n ca Smvat nu nng dng ln vua. Vua chun tu. Tiu ng y lnh ra i ri
tr v tu li ca cc cung n.
- Chng ta khng git hi sinh vt.
Mgandiy li tip tc ton ht:
- i vng! Mun bit h c tht s git hi sinh vt hay khng, xin b h c bo
nu nng gi n Sa-mn C-m.
 Vua nghe theo, li sai tiu ng i n cc cung n ln na. Nhng ln ny ch
mang tm con g sng n thy T t trc i ly tm con g cht ri mi giao lnh
vua n cc cung n.
- Vua ra lnh nu nhng con g ny dng c Pht.
Ln ny h nhn li.
- D nhin, y l bn phn ca chng ti.
Tiu ng tr v tu li ng nh vy. Mgandiy khng b l dp gim pha vi
vua.
- i vng thy cha! H khng lm theo Ngi, m ch hng v ngi khc.
Nhng vua vn gi yn lng, tha th cho h. Mgandiy tc ti nhng khng bit
lm g hn nh c nut hn ch dp khc.
Nh vua c thi quen n vi mi hong hu by ngy. Bit rng ngy hm sau
vua s n cung ca Smvat, Mgandiy nhn ngi ch gi cho b mt con rn tm
thuc c vo rng. i u vua Udena vn mang theo cy n dng ch thut l voi,
trong bao n c thng mt l, v b b con rn vo song bt li vi mt b hoa.
Khi vua sp i n cung Smvati, b bn k cn mng d v xin can vua ng
n . Vua khng nghe. B li i i theo, d nh vua khng ng lm. c
Smvat v cung n hu cn mc y phc, xng p hng hoa v trang sc xong, vua n
ung thn mt v ln ging, n bn gi. Mgandiy gi v i ti lui, tha lc khng
ai y rt b hoa trong cy n ra. Con rn b b i trc my ngy, trn ngay
khi l thng, ngc u v rt ln, cun mnh trn u ging. Mgandiy lm nh bt
ng thy con rn hong ht la ln:
- ! i vng, con rn ka!
V b cm rm, trch mc:
- ng vua di dt, xui xo ny chng chu nghe ta ni g c. Nhng tn v li ny
tht khng bit h thn, chng lm nh khng nhn c n hu g ca vua m cn mun
vua cht sng sung sng. Nhng khi no vua cn sng th chng s cn cht vt. i
vng, thip bo ng v cn c mng v can Ngi ng n cung Smvat, m
Ngi no c nghe u!
Nh vua thy rn s cht khip, la gin phng phng, ng gm ln:
- Chng c gan lm vic ty tri nh vy! Tht l ti li! Ta khng nghe
Mgandiy khi nng k ra nt xu tt h ca chng, no l c l trn tng nh ngi
nhn , bo nu g cho ta th chng tr li v hm nay b rn ln ging ta.
Trong khi Smvat ht li khuyn gii nm trm cung n ca nng.
- Cc bn, chng ta khng cn ni nng ta no khc. Hy tht tnh yu mn vua
v hong hu nh thng chnh mnh. ng gin d bt c ai.
Ri nh vua ra lnh mang chic cung ca mnh, mt cy cung khng l phi mt
ngn ngi mi khing ni. Smvat ng trc cn tt c cung n ng nhm ngay
ngc Saamaavatii, nhng nh thn lc xut pht t lng t bi ca b, mi tn quay ngc
li theo con ng n, nhm ngay tim nh vua.
Vua thm ngh: "Mi tn ny c th xuyn qua c tng v khng c vt g trong
tri t ny khin n quay mi li. Gi y n quay tr li khi gp Smvat. Tuy v
tri gic v khng c s sng, n vn bit Samvat l con ngi hin thin, th m mt
v vua, mt con ngi nh ta, li khng bit c". Vua nm cung i, qu xung trc
Smvat, hai tay dang ra, cung knh ni k:
Ta qu sc hoang mang bi ri
Bn phng tri o ln trong tm
Smvat hi, xin nng che ch
Hy lm ni nng ta cho ta.
Smvat, t ca ng i Gic cng p li bng bi k:
ng tm nng ta ni ti,
Hy tm nng ta ni Pht-
ng V Thng; Ngi chnh l
Ngi tm ti hng ti m nu nng.
i vng nng ng php vng
Ti xin nng ta i vng mt lng.
Nhng ni s hi ca vua c gia tng khin vua phi lp li k xin nng ta ni
Smvat. B cng quyt t chi. Cui cng vua bng lng.
- Vy th, ta xin nng ta ni nng v ni c o s, ta s ban n cho nng.
B hoan h;
- Ti xin nhn.
Nh vua n ch Pht xin quy y v thnh Pht nhn cng dng rng ri trong by
ngy. Ri quay sang Smvat, vua bo;
- Hy ng ln v chn g tu .
- i vng, ti khng cn vng bc, nhng chng ti xin c n ny. Xin Ngi
sp xp sao cho Th Tn c th n y mi ngy cng vi nm trm T-kheo ti
c nghe php.
Nh vua quay li nh l Pht v cung thnh Pht cng vi nm trm T-kheo. V
Pht khng th n hoi mt ch trong khi nhiu ni cn, nn Ngi gi Trng lo A-nan
n hong cung mi ngy.
Hm , nh thng l, h dng thc n v lng nghe Trng lo thuyt php.
Lng trn y an lc, h dng ln Trng lo nm trm b y vng ang khoc trn vai,
mi b tr gi nm trm ng tin. Khi nh vua khng thy h khoc y vng, hi ra bit
dng cng, lin n Trng lo hi tip;
- Bch Tn gi! Ngi lm g vi s y nhiu th?
- Ti s gi s y cn thit, s cn li s trao cho nhng v rch y.
- Nhng v lm g vi y rch?
 - Vi nhng y rch nt h s lm g?
- Lm khn tri ging.
- Cn khn tri ging c?
- Lm thm chi chn.
- Cn tm thm c?
- S lm khn lau chn.
- Ri khn lau chn c?
- S c ct ra tng mnh nh trn vi h trt vch.
- Nh vy, bch Tn g, d tt c y u dng ln Tn gi, nhng khng phung ph.
- Hon ton ng vy, tha i vng.
Nh vua hi lng n ni truyn em thm nm trm y t di chn Trng lo.
(Tc truyn rng Trng lo tng nhn mt ngn chic y tr gi nm trm ng tin
n mt trm ngn ln, mt ngn chic y tr gi mt ngn ng tin n mt ngn ln,
mt ngn chic y tr gi mt ngn ng tin n mt trm ln. Vi s y l t, t mt,
hai...n mi th Ngi nhn khng k ni. n khi c Pht nhp dit, trng lo A-nan
du hnh khp x Dim-ph-, v Ngi tng T-kheo trong cc tinh x y bt ca chnh
Ngi)
Smvat B Thiu V Mgandiy B Trng Pht
Mgandiy thy rng bt c mu tnh no a ra hu qu u ngc vi s mong
i ca b. Ln ny b cho tin hnh mt k hoch khc. B ra lnh cho ngi ch n
cung in ca smvat, m ca kho ly vi nhng du ri nhng vo ct nh. Tp hp
tt c cc cung n vo trong nh, ng ca li khng ch mt ai, ri ly ut chm la
t, xong tt xung i v.
Smvat thy ngi ch bao quanh ct vi vi nhng du ngc nhin hi v c
bit l cho chc ct. V ng ta bt h vo phng, chm la t. Trong m la ang
chy lan tht nhanh, Smvat khuyn nhc cc t n.
- D vi tr tu ca Pht cng kh xc nh c trong vng lun hi t v thy,
thn xc chng ta b thiu t bao nhiu ln. vy, cc ngi hy chnh nim.
Trong khi la ang chy tht nhanh, Smvat v cc cung n chuyn tm thin
nh v mc "s au n" v h chng cc qu Thnh.
Th Tn, khi nghe cc T kheo k chuyn Smvat v nm trm cung n b mt
mng, gii p cu hi v s phn ca h trong kip sau, cho bit l c ngi chng
S qu, c ngi chng Nh qu, c ngi chng Tam qu do phc bo ca vic lm
qu kh v Ngi ni k:
Vi xing xch v minh vng tng
Thy th gian nh p nh bn
Do v minh, nhn duyn rng buc
K ngu cho th gii trng tn
Ngi khn nghe thy nh tht bit
 Chng c g ra thot dit sanh
Ri Pht thuyt php:
- Ny cc T-kheo! Trong vng lun hi, chng sanh khng phi lc no cng
chuyn nim nht tm, i khi h phm c hnh, do h kinh qua c hai lc v kh
Lc by gi nh vua ang vn gii tr. Nghe ting la cung ca Smvat b chy,
ng vi n , nhng tt c b chy ri. ng ngi xung bc thm triu thn vy
quanh, v cng thng tic Saamaavatii khi nh li c hnh ca nng. ng thc mc
khng bit ai c th gy ra vic au thng ny v ngh ngay n Mgandiy. ng mun
dng mo d hi b ta nn ni vi nhng ngi ty tng:
- Th cng xong! By gi ta ht b li ko hay bn rn na. Smvat lun lun
tm c git ta khin ta s hi v ng vc. Nhng gi y tm ta s yn n v ta c th
nm ng yn lnh.
- Ai lm vic ny, i vng?
- Ngi m tht s yu ta nht lm.
Mgandiy tnh c ng gn nghe th lin hnh din nhn ngay mnh l th
phm cng vi ngi ch. Vua vn bnh tnh khen rng khng ai tht s yu vua bng b
v s ban cho b cng vi quyn thuc mt n hu. B nhn tin thn quyn gn xa n
hong cung, ngay c nhng k khng h hng nghe chuyn cng t lt c lm b
con. Khi tp trung h, vua ra lnh o h su n tht lng, b h xung tri rm ln
trn ri t rm. Khi la t da tht h n gin rm, vua cho cy st cy lp thn th h
p vn ra. i vi Mgandiy, vua cho dng dao nhn x nhng ch tht rn chc trn
ngi b ra tng mnh, b vo thng du t trn l than, chin nh bnh v bt b n.
Trong Php ng, c Pht nghe cc T-kheo thc mc bn tn v ci cht ca
Smvat vi nm trm cung n, nn k:
Chuyn qu kh - Smvati m Mu t Mt V Bch Chi Pht
Ngy xa, khi vua Phm-ma-t cai tr Ba-la-ni, c tm v Bch Chi Pht thng
c cng dng thc n trong hong cung vi trm cung n hu h. By v tr v Hy-
m-lp-sn, cn li mt v ngi nhp nh trn b sng ni m c ri.
Mt dp theo vua i tm chi, cc cung n n a sut ngy trong nc, by
gi ln b v run ln v lnh. H tm ch t la si m. Thy m c h chng bun
ng trc xem sau vi chm la v xm xt quanh. Khi c chy xp xung, h pht gic
v Bch Chi Pht, hong ht khng bit tnh sao. Cui cng v s nh vua truy ra bt ti,
h mun phi tang hn xc ca Pht nn em ci n t mi ng, cht ng thnh mt
gin thiu ln, du v chm la. Xong h b i.
Hnh ng u tin ca cc cung n th v tm. Nhng sau h phm li nng v
c tnh ton k, do b qu bo au kh. Ring v Bch Chi Pht ang m mnh trong
thin nh th d c mt trm ngn xe ci vi du t ln, Ngi cng khng thy nng. V
vy, vo ngy th by Pht xut nh v i n ni Ngi thch.
 Nhng cung n ny, khng nhng b nung nu nhiu trm ngn nm trong a
ngc, m nh h cn b t v h cht chy trong nh mnh sut mt trm kip lin tip.
c Pht k xong chuyn th cc T-kheo hi tip:
- Nhng bch Th Tn! Ti sao Khujjutt tr thnh mt ngi g? Sao c ta li
thng minh th? Sao c ta chng qu D lu v sao li thnh mt t n?
c Pht k tip:
Chuyn qu kh: Nhng Vic Lm Kip Trc Ca Khujjuttar
Ny cc T-kheo, cng trong triu i ca v vua Phm-ma-t tr v Ba-la-ni, c
mt Pht c Gic hi g. Mt t n trng thy Ngi bn qun mt ci mn trn vai v
tay m mt bnh bng vng, lng cng xung y nh mt ngi g, ri chm ri va bc
i va ni:
- ng Pht c Gic i nh th ny y!
V c nhi tng i ca Ngi nn c ta thnh g lng.
Tuy nhin, ngy u tin c dng ln cc v Pht c Gic ch ngi trong
hong cung, ly bnh bt mc y cho c cng dng. Pht nhn lnh, nhng v cho
qu nng nn phi chuyn bnh bt t tay ny sang tay khc. C thy vy bn dng tm
vng tay bng ng lt di bnh bt. Xong Pht nhn c, lp tc c tha:
- Ch Tn gi! Chng ti khng dng nhng vng ny na, xin cc Ngi nhn cho,
xem nh mt mn qu ca chng ti dng cng trc khi ln ng.
Cc v Pht c Gic mang nhng chic vng ny v hang ni Nandamla, v n
ngy nay vn cn nguyn vn. Nh phc bo ca vic lm ny, c thuc lng Tam tng
kinh in v tr hu uyn bc, v cng do c chng qu D lu. l vic lm ca c
trong thi k gia hai v Pht.
Thi Pht Ca-dip, c c con gi vin chng kh Ba-la-ni, mt hm khi bng
chiu xung, ly gng ra soi v trang im. Mt ni c bn thn ca c, ngi dt
ht dc lc, n thm. (Thng nhng ni c dt ht dc lc, hay n thm gia ch ng
h mnh vo x chiu). Lc cc nng hu ca c vng mt nn c bo v ni ly gim
gi trang im. Nu khng lm theo c, c th c ni sn v nh th s ti sanh vo a
ngc, nhng nu nghe li c sai bo th c s lm ngi hu kip sau. Lm ngi hu
d sao cng khng kh bng a ngc, nn v ni ly gi trang im a cho c. Do
c tr thnh nng hu.
Li mt hm cc T-kheo bn ci trong Php ng:
- Smvat v nm trm cung n b thiu ngay trong nh mnh. Cn Mgandiy v
quyn thuc thn b la rm t, b cy st cy nt nh, ring Mgandiy b nu trong
du si. Nh vy ai sng v ai cht?
c Pht nghe qua, p rng:
- Ny cc T-kheo, nhng ngi phng dt bung lung d sng mt trm nm
cng nh cht. Nhng ngi sng ch tm chuyn nim, d cht hay sng vn l ang
sng. Ny cc T-khep, c ch tm chnh nim th khng bao gi cht c.
 Ri c Pht c Php C sau:
(21) Khng phng dt, ng sng,
Phng dt l ng cht.
Khng phng dt, khng cht,
Phng dt nh cht ri.
(22) Bit r sai bit y,
Ngi tr khng phng dt,
Hoan h, khng phng dt,
An vui hnh bc Thnh.
(23) Ngi hng tu thin nh,
Thng kin tr tinh tn,
Bc tr hng Nit-bn,
t thanh tnh v thng.
*
2. Ting Ni Ca Mt Ngi Giu
N lc, gi chnh nim...
Gio l ny c c Pht ni khi Ngi ng ti Veluvana, lin quan n
Kumbhaghosaka.
Ngy xa, mt trn dch hch honh hnh ti Vng X, ngay trong ngi nh ca
v chng kh. Th vt, rui ri n gia sc cht u tin, tip theo l m gia nhn v
v chng qun gai. Cui cng bnh dch tn cng vin chng kh v v ng ta. Bit
rng mc bnh, hai ng b nhn a con trai ang ng gn, mt m l bo n hy
p bc tng v trn i, ng quan tm n cha m m hy cu mng mnh, ri sau
tr v nh o kho tng bn t ti ni , ni ... sinh sng. Ngi con trai nghe
ni vy khc st mt, gi bit cha m, p bc tng v trn i. Anh vo rng tm
ni n nu, sut mi hai nm ri v nh.
Khi ra i anh ch l mt a b, gi tr v tc v ru mc di, khng ai nhn ra
anh. Anh tm c kho tng v thy cn nguyn, nhng anh khng dm ly ra xi s lng
xm nghi k quy nhiu hoc bt b mnh. V vy anh tm ch lm thu kim sng.
Anh n mc rch ri n khu nhng ngi lao dng v hi thm xem c ai cn ngi
lm khng. H tr li anh:
- Nu anh lm mt phn vic ca chng ti, chng ti s tr go cho anh.
- Lm vic g th cc bn?
- Ra lnh v iu khin cng vic ca chng ti. Anh phi dy tht sm, i quanh
nhng ngi lm v ra lnh cho h: "Cc ng, thc dy i, em xe ra, thng ch vo b,
n gi cho voi nga i n c! Cc b i, dy i, lo nu cm, nu nc!".
- Hay qu !
 V anh nh giu nhn vic. H cho anh nh v anh lm vic u n tht ht
lng.
Mt hm vua Bnh-sa-Vng, ngi c th nhn dng mi ngi qua ting ni,
nghe ting ca anh ng ni ngay:
- y l ting ni ca mt ngi giu c.
Mt t n ng gn vua nghe th ngh rng khng th xy ra mt chuyn nh vy
c, v c ta mun iu tra nn phi ngi i d hi, bit l mt ngi ngho lm
vic cho nhng ngi hu. Nh vua nghe bo co khng ni g thm, nhng my ngy
sau nghe ting anh ct ln vn oan chc l ging ni ca mt nh giu. Nm ln by lt
hi ti hi lui, d xt kiu, c t n tu vi vua anh chng l mt ngi ngho, vua
vn khng tin. C ngh chc l vua ni ng nn c thy mnh c bn phn phi tm hiu
s tht. C xin vua cho mt ngn ng, s em con gi mnh n gp ngi n ng ny,
v ha s em kho tng v hong cung.
Ri hai m con n mc rch ri n khu lao ng xin t tc vi ngy trc khi i
xa. Nhng ngi ti ch nh ca Kumbhaghosaka, Ban u anh ta khng chu cho ,
sau hai m con c nn n mi anh buc lng phi chp nhn. C t n lm cch ly
lng anh ta, no l nu cm ho hng theo hong gia vi nc st v c-ri ... Cui cng
c ta ct dy ging nm, mi ngy mt t trong ba ngy lin tip. Kumbhaghosaka cu
knh trch mc th c ta c tr li l khng th ngn ti nhc nhy tng tng ln . Ri
n mt hm ton b tm nm ri xung t v t ht dy. Ln ny anh khng kim
ch, ni gin ng ng v khng cn ging nm na. Anh ta rn r:
- Tri! Ti bit i u by gi y?
C t n khng b l dp, p ngay:
- Anh bn! Ti bit lm sao, ti khng th ui bn tr hng xm c n chi gin
v nhy tng ln ging. Xin ng phin, xem no, ti c th lm g c cho anh,
c ri!
Ri quay sang c con gi, b m ngt ngo bo:
- Con gi cng, dn ch cho anh con nm.
C con gi vng li, nm ln qua mt bn v anh ta qua nm k. m h thnh
thn vi nhau. Hm sau c con gi khc k t s vi m. B m an i con:
- , c sao u! Con ri cng phi c chng, anh ta phi c v.
Ri b nhn anh ta lm r. B tip tc k hoch ca mnh bng cch cho ngi v
tu vi vua xin ra lnh cho ngh vic ti khu lao ng, ai bt tun s b x pht. Vua
chun y. B m v bi ri bn vi chng r phi lm sao v ngh lm s khng c lng,
m lnh vua th khng dm ci. Cui cng b xi chng r i vay n n vo ngy ngh
. Anh ta khng cn cch no khc. nh phi tr v ni chn du kho tng ly ng
mt ng cho m v. B nhn tin nhng em gi cho vua v ly tin ring ca mnh chi
tiu trong nh.
 Sau vi ngy, b li xin vua truyn lnh nh th mt ln na. Anh ta phi tr li
kho tng ly thm ba ng na em v.
Phn cht k hoch ca b l xin vua cho mi Kumbhaghosaka v triu. Anh ta
khng chu i nn b qun lnh p o, nm tay chn li i. B trn an anh ta, bo c i;
khi gp vua b s tu vi vua x pht nhng k dm bt li r b. Ri b cng c
con gi i trc. n hong cung, b ci b lp rch ri, mc y phc sang trng vi y
trang sc lp lnh, ng mt bn vua. Ri Kumbhaghosaka b iu n trc b rng
i p nhng li cht vn ca vua:
- Ngi l Kumbhaghosaka
- Tu vng.
- Ti sao ngi di tr khi tiu pha ti sn kch s ca mnh?
- Ti sn ca ti? u, i vng? Ti sng bng s lm thu.
- Khng phi th. Sao ngi la di ta?
- Tu i vng, ti khng di Ngi. Ti khng c ti sn.
Vua ch nhng ng tin do m v anh gi n v hi anh:
- Th nhng ng tin ny ca ai?
Kumbhaghosaka nhn ra ng tin ca mnh, s hi n cht cng. Anh nhn v
pha vua, thy hai ngi n b kia trang im lng ly mi v l ti sao ng tin ca
mnh li lt vo tay vua. Th ra y l mt m mu c chun b k lng v kn o,
v hai ngi n b ny b nh vua mua chuc. Anh sng s, ng cht lng, khng
bit phi n ni ra sao. Nh vua on bit hi dn anh:
- Ni i! Ti sao anh lm th?
Anh run ry tr li:
- Ti khng c ngi bo v, i vng!
- Khng ai bo v anh bng ta.
- Tu i vng, ti rt sung sng c i vng bo v.
- Ta bo v anh. Ti sn ca anh ln lao n mc no?
- Bn trm triu ng tin, tu i vng.
- c ri, ta s cho ch ti sn ca anh n y. Nhng bng cch no?
- D, bng xe, tu i vng.
Khi c gia ti ca Kumgbaghosaka cht ng trc hong cung, vua tp hp dn
chng trong thnh Vng X hi c ai trong thnh c c ti sn nhiu nh th ny
khng? Khng ai p c, v mi ngi ng thnh cu vua ban cho anh ta chc v.
Vua ng v b nhim cho anh ta lm chng kh ri g cng cha cho anh. Sau
vua dn anh n nh l c Pht ng thi ca ngi hnh tt ca anh, khng li ti sn
ln lao hng th, chu kh lm ngi ngho sng bng sc lao ng ca mnh.
Pht nghe xong hoan h dy rng:
- Mt ngi sng nh th, ny i vng, l mt ngi sng chn chnh. Trm
cp v nhng hnh vi xu c khc s bp chng ta khng nhng i ny m cn gy
au kh cho kip sau. Ngc li, mt ngi nh th n lc ht sc mnh, lun lun chnh
nim, thn khu u thanh tnh, bit d dt tng c ch hnh ng, bit ch ng thn
hnh, khu hnh v hnh, sng chn chnh, sng chn chnh, khng bao gi bung
mng lung, ngi nh th cng ngy cng dng mnh.
V kt thc bng Php C:
(24) N lc, gi chnh nim,
Tnh hnh, hnh thn trng,
T iu, sng theo php,
Ai sng khng phng dt,
Ting lnh ngy tng trng.
3. Chu-Li-Bn-c
N lc, khng phng dt...
Gio php ny c Pht ni ti Veluvana, lin quan n Trng lo Chu-li-
bn-c.
A. Chu-Li-Bn-c Ra i
Mt thng gia giu c Vng X c c con gi n tui dy th. Hai ng b
cho c tng lu cao nht ca ta lu i by tng v c gn gi chu o. Nhng d
vy, c khng kim ch c nhit tnh ca tui thanh xun nn lm l vi ngi n
l ca mnh, c th b cha m cho x xc mnh, c gi bo anh n l cng nhau trn i.
H ly theo vi mn cn thit v ra i bng ca chnh, v t chung sng vi
nhau. Khi a con trong bng ln, lo s khi phi sanh con ni xa xi khng b con
thn thuc, c v khuyn anh chng nn tr v nh cha m. Nhng anh chng vn cn e
ngi ng b ch c th git mnh nn c hn ln hn la, ht mai ri mt. C v ch mi
st rut v cng bit anh chng ngc ca mnh nhn bit ti li ca hai ngi s khng
dm v, nn mt hm c gc li vic bp nc, bo cho hng xm bit l tr v nh cha
m, xong ln ng. Anh chng v nh thy vng v, hi thm hng xm ri tc tc rt
theo v bt kp gia ng, ngay lc c ta lm bn. Anh chng hi h hi v:
- G th em?
- Mt a con trai, anh .
- Chng ta phi lm g by gi?
- S d ti mun tr v nh cha m l v cu con, nay hn ra i gia ng,
vy chng ta khng cn i na, hy tr v nh mnh.
V a con sanh ra gia ng nn c t tn l Bn-c. Ri n a con th
hai cng li din tin nh trc v mang tn Chu-li Bn-c, cn a ln l i Bn-
c.
Ln ln, i-Bn-c nghe b bn kho vi nhau v ch bc ng b ca mnh, bn
hi m xem nh mnh c b con h hng khng. V khi c bit ng ngoi l mt
thng gia giu c ang ti Vng X, thn bng quyn thuc cng c , i-Bn-
c i n thm. B m bi ri hi kin chng, c hai kh s khng bit tnh sao v h
vn cn s st, cui cng h chiu a nh i n Vng X, tr ti mt nh gn cng
thnh ri nhn tin v nh. Hai ng b thng gia trong nhiu kip lun hi khng c
con trai con gi, nn vui mng nhn chu ngoi, cn hai v chng th c cho tin i
ni khc sinh sng.
Chu-li-bn-c lc cn nh, i-Bn-c ln khn nn thng i theo
ng ngoi nghe Pht thuyt php, v lng chng mun t b th gian. ng thng gia
nghe chu nh trnh hy nh nh vy, v cng hoan h v dn chng n c Pht.
B. Chu-Li-Bn-c Thnh T Kheo
c Pht chp nhn cho i-Bn-c xut gia, nhp Tng on, giao chng cho
mt Trng lo. Chng nhn t Trng lo mc thin qun v "Nm yu t u tin
cu to thn". Thuc lng ht Pht ngn, an c sut ma ma, min mt tu hnh, v do
chuyn cn tinh tn hnh thin ca chng c A-la-hn, c hng ngun h lc ca
thin nh, cng nh nim an lc ca Thnh qu. i-Bn-c ngh rng em mnh cng
c kh nng chng nhim c php lc ny, nn tr v nh ng ngoi xin cho Chu-li-
bn-c i tu. ng ngoi cng rt tin vo Tam Bo v cm thy h thn khi ai hi v hai
a chu ngoi, con ca c gi b nh trn i, v hai l do ng rt vui mng cho php
chng i tu.
Chu-li-bn-c c gia nhp Tng on v th gii. Nhng anh chng qu l
n n, bn thng tri tri qua cng khng thuc ni bi k:
Nh hoa sen thm m,
Trn n sng tinh sng,
Ngo ngt trinh nguyn hng,
Ka, xin mi chim ngng,
ng Th Tn chi li,
Nh mt tri lng khng.
Vo thi Pht Ca-dip, Chu-li-bn-c rt thng minh, nhng khi vo Tng
chng, ng ch nho v a ct mt T-kheo km tr. V ny v b lm tr ci nn
khng hc thuc, thm ch khng lp li c li kinh. Do qu bo ny ng ti sanh
thnh ngi n n. Va hc xong mt cu sau th cu trc qun mt. Bn thng
tri qua, ng vn khng thuc ni bi k. i-Bn-c thy em mnh nh vy, ngh rng
khng th t cu cnh ti thng ca o, nn ui em ra khi Tng on. Nhng
Chu-li-bn-c rt tha thit vi gio l Pht-. Ri khi Tng on tr v i sng th
tc l iu ng khng mun nht trong ci i.
Lc by gi Jvaka Komarbhacca mang tht nhiu hng hoa n vn xoi ca
mnh cng dng Pht, nghe Php xong, ng nh l c Th Tn, ri tin n v qun
chng l i-Bn-c xin thnh chng T-kheo n th thc ti nh. Trng lo i-
Bn-c nhn li mi c chng T-kheo tr v T-kheo n n khng thuc kinh k.
Chu-li-bn-c thy anh mnh qu khng oi hoi n em mt cht no, khng ch li
g m ko di i tu s, nn quyt nh ri Tng on, v nh hnh hnh b th v cc
cng c khc. Sng hm sau ng ri tinh x rt sm. Cng sng sm , Th Tn quan
st th gian, thy r vic ny, n trc cng ch Chu-li-bn-c.
Khi ng n, thy Pht bn nh l. c Pht hi ng i u vo gi ny, ng k
t s, Pht bo ng:
- Chnh Ta thu nhn ng vo Tng on. Nay anh ng ui i, ti sao ng khng
n Ta? n y! ng hon tc th lm c g? Hy li vi Ta.
Pht xoa u ng, vi lng bn tay mang ng ch bnh xe Php, v dn ng n
ngi cnh hng tht. Xong Ngi dng thn lc to ra mt ming vi tht sch a cho
ng, bo:
- Chu-li-bn-c, ng hy ngi ti y, quay mt v hng ng, va lau khn
ny va ni: "Ty sch d bn, ty sch d bn!"
ng lc y gi th thc c bo. c Pht hng dn Tng chng n nh
Jvaka v ngi xung ch dnh sn.
V phn Chu-li-bn-c, ng vng li Th Tn, va lau tay vo ming vi va
bo: "Ty sch d bn, ty sch d bn!". Chic khn ban u sch, by gi nhp nha.
T ng nhn ra, v thn ny m khn mt ht s sch s tinh khit ban u v tr
thnh nhim cu bn, nn tht ln: "Cc php l v thng". V chuyn ch vo kin
gii sinh dit ny, ng khai m tu gic. ng o s bit ng khai m tu gic lin
bo: "Chu-li-bn-c, ng ngh rng ch mnh vi y tr thnh cu bn m ngay trong
tm ng tham i, bt tnh v nhng cu u khc cng y ry; ng hy ty sch chng".
Ri Ngi phng ho quang hin thn n ngi trc mt ng c Php C:
Tham nhim, chng phi l bi bn.
nhim chnh dng ch lng tham.
Cc T-kheo, hy ty sch tham lam.
V sng ng gio php bc v nhim
Sn nhim, chng phi l bi bn.
nhim chnh dng ch bn sn.
Cc T-kheo, hy ty sch lng sn.
V sng ng gip php bc v hn.
Si nhim, chng phi l bi bn.
nhim chnh dng ch m si.
Cc T-kheo, hy ty sch si i,
Gio php bc khng si, nn theo ng.
Dt bi k, Chu-li-bn-c chng A-la-hn v cc th thn thng, v cng vi
thn thng, ng thng sut c ba tng kinh in.
Trong mt kip trc, Chu-li-bn-c l mt v vua. C ln trong mt bui l i
din quanh thnh, m hi tm t trn, ng lau trn vi mt chic khn sch v sau
khn thnh lem lut. ng nhn ra thn th nh bn ca mnh khin chic khn trc
sch sau d, v sau bit cc php l v thng. Hiu r tnh v thng nn kip sau
ty sch nhim gip ng gii thot.
(Trong bui trai Tng ti nh)
Jvaka Komrabhacca dng nc ln ng Thp Lc. Ngi ly tay y bnh bt v
hi:
- Jvaka, khng cn T-kheo no tinh x sao?
i-Bn-c p:
- Bch Th Tn, khng cn T-kheo no trong tinh x.
Pht bo:
- Ny Jvaka, c y!
Jvaka tha:
- D c.
Ri ng cho ngi n tinh x xem cn v T-kheo no khng.
Do thn thng, Chu-li-bn-c nghe anh mnh tr li nh th bn hin lng thn
thng bin ra hng ngn t-kheo ng dy trong vn xoi, ngi may y, k nhum y,
ngi khc ang tng c kinh, chng ngi no ging ngi no. Khi gia nhn ca
Jvaka thy cc T-kheo, ng lin quay v, ni:
- Tha gia ch, cc thy T-kheo vn xoi rt ng.
Ti vn xoi, Trng lo Bn-c:
Ha thn ngn v xong th
Vn xoi tnh ta n khi c mi.
c Pht bo gia nhn tr li tinh x ni Th Tn cho i Chu-li-bn-c.
Nhng khi ng ni n cu y, c ngn ming cc T-kheo ng thanh la ln "Ta l
Chu-li-bn-c". ng ta ra v tha li, c Pht bo hy tr v tinh x ln na v nm
tay ngi u tin ni "Ta l Chu-li-bn-c" mi i, nhng ngi cn li s bin mt
tc khc. S vic xy ra nh vy, v ng ta tr v vi Chu-li-bn-c.
Cui bui th thc, c Pht dy Jvaka gi bnh bt ca Chu-li-bn-c hi
hng cng c cng dng. Chu-li-bn-c khi y nh mt con s t con rng ting
rng ca loi s t, hi hng cng c xuyn sut Tam tng kinh in. Ri Pht t ch
ngi ng ln, vi Tng chng vy quanh cng tr v tinh x. Sau khi c cc T-kheo
chm sc nh thng l, Pht tr v hng tht, ban cho cc T-kheo li khuyn dy ca
mt ng An Lc, cho mc thin qun v gii tn Tng chng. Th Tn vo ngh trong
hng tht, nm xung, nghing mnh bn phi nh s t.
Chiu n, cc T-kheo t bn pha t n, ging nh nhng tm mn thm di
ng, ngi xung trong Php ng, tn thn cng hnh ca c o s, ng Ton Gic,
Php Vng Ti Hu, ch trong khong ba n cho mt ngi n n, bn thng
tri khng thuc ni mt cu k, chng A-la-hn cng cc thn thng v thng sut lun
c ba tng kinh in. c Pht bit cc T-kheo ang tho lun nh th bn ri ta bu,
p thng v h y nhum mu rc r ho quang, tht lng nh nh chp hin, v khoc
trn vai chic i y, ging nh chic mn thm ca bc An Lc, ri hng tht. Ra
khi chic tht ta mi hng qu, Pht bc i nh voi cha, dng trang nghim kh
snh ca mt v Pht, n Php ng. Ngi bc ln Php ta uy nghi lng ly, t thn
phng ha quang su mu nh vng thi dng va mc trn nh ni Yugandhara lm
rung ng tn y bin su, v ngi xung ngay gia.
Lc Th Tn n, c hi chng ngng chuyn lng im. Ngi nhn khp hi chng
vi lng tru mn, t ngh: "Hi chng ny lm Ta mn nguyn v cng. u yn ,
khng mt bn tay, mt bn chn ln xn, khng mt ting ho hen, khng mt ting ht
hi. Ton chng T-kheo ny tn knh Ta vi lng tn knh rt mc dnh cho mt v Pht,
thun thc Ta v s oai nghim ca Nh Lai. D ta c ngi y im lng sut mt kip th
h cng s lm thinh khng dm ct ting trc, ngay c h mi cng khng. Ch c Ta
mi quyt nh khi no ni ng thi. V vy Ta s ni trc tin."
V vi ging ni ngt ngo ca i Phm thin, Ngi hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn lun vic g? Cc ng ang ni g m
ngng ngang ?
Nghe cc T-kheo k xong, Ngi dy rng:
- Cc T-kheo, y khng phi ln u tin Chu-li-bn-c t ra n n v
cng nng ta vo Ta, trong mt kip trc ng l mt ngi n n v cng
nng ta Ta. Nhng kip Ta khin ng y lm ch ti sn th gian, cn by gi Ta
ng y lm ch ti sn xut th gian.
Cc T-kheo mun nghe chuyn ny, Pht k.
Chuyn qu kh
C. V Thy Li Lc Chng Tr Tui V Vua Ba La Ni
Ngy xa, mt chng tr tui Ba-la-ni i n Takkasil (thnh Hoa Th) hc
ngh vi mt v thy rt li lc c nm trm hc tr di tay. Anh lm ht mi vic lt
vt, n cho thy nhiu nht, t vic ra v sc du thm chn thy, anh u lm mt
cch tn ty. Nhng anh li n n, khng thuc nh mt iu g. D v thy thy anh
rt c lc, c gng dy ngh cho anh nhng ch mt cng v ch. Thi gian lu m
anh ta vn khng thuc ni mt cu k no, chn nn anh mun ri thy v nh.
V thy thy anh ta ht lng hu h mnh, nn cng mun dy cho anh ta thnh
mt nh thng thi nhng khng c. Do , n n phn no, ng dy cho anh ta
mt cu ch. ng dn anh ta vo rng v bt hc thuc cu: "Ngi ang m mu, ngi
ang m mu! Ti sao ngi m mu? Ta bit ri! " Tuy anh ta phi vt v lm mi hc
thuc ht, nhng mt khi thuc ri th khng bao gi qun na. Ri ng cho chng
mt s tin lm l ph v dn d:
- By gi anh hy i kim sng bng bi ch ny. Nhng iu kin bt buc l anh
khng c qun, phi lp i lp li hoi hoi.
V anh ln ng tr v Ba-la-ni. M anh gp li con mng r v ngh con hc
thnh ti, v m tic n khao.
 Lc by gi vua Ba-la-ni ang trong thi k ch tm xem xt tng hnh ng ca
thn khu , hu pht hin li lm ca mnh. ng t tm m khng thy li. Sau, ng t
ngh mnh s khng thy c li ca mnh v phi nh ngi khc. V th ng i khp
hong thnh lng nghe thin h ph bnh vua. ng bit rng thi thng khi no
bng ngi ta a ngi l i mch th truyn trn ci i, v nu vua cai tr bt cng
h s k l no l i sng suy sp v su cao thu nng, b hn qun p bc, cn vua cai
tr cng minh s c tn thn v c tnh cao qu v c tung h vn tu.
Do m xung, vua ci trang ra khi cung in, i n nh dn. Nhm lc c
bn trm ang o mt ng hm gia hai nh chui vo. Mt l nh ca chng tr
tui va hc ngh v. Bn trm vo c nh v bt u dm ng c. Va ng lc,
chng trai thc gic, ming lm nhm cu ch: "Ngi ang m mu, ngi ang m
mu! Ti sao ngi lm th? Ta bit ri! " Bn trm nghe qua tht kinh hn va, tng l
b pht gic, s nguy n tnh mng lin tho chy xung ng hm bt k phng
hng, qung li b qun o trn ngi. Vua ang gn , thy bn trm chy v nghe
chng trai c thn ch, ng i tip n khi tri gn sng sm mi v hong cung, v ra
lnh i chng trai n bt truyn dy cu ch. Anh ta ng v dy xong c vua
ban mt ngn ng.
Vin tng thng lnh qun i thi mun son ngi nn m mu vi anh th
co ct c vua, thnh cng th chc thng lnh qun i s dnh cho anh ta. n ngy co
ru cho vua, anh th co vo cung thm t ru vua vi nc hoa, mi dao v p vo cm
vua. Ca c vua tt nht ch vi mt nht dao nhng thy con dao hi lt nn anh ta mi
dao thm mt ln na. Nh vua bng nh n cu ch mun c li "Ngi ang m
mu, ngi ang m mu! Ti sao ngi lm th? Ta bit ri!" Anh th co ht hn, m
hi t trn tng git v tng rng vua bit toan tnh ca mnh. Anh ta nm dao, qu
mp st chn vua run ry. Vua on ngay vic g xy ra nn gin d bo:
- Tn v li! Mi ngh rng vua khng bit g ?
- Tu b h, xin tha mng cho thn!
- Thi c, ng s. Ni ht u ui cho ta nghe.
Nghe xong, vua gi vin tng lnh n trc xut khi vng quc v giao chc
thng lnh qun i cho chng trai n n.
Th Tn kt thc cu chuyn:
- Chng trai chnh l Chu-li-bn-c v v thy li lc l Ta.
Li mt hm, cc T-kheo bo Th Tn l ni nng ta cho Chu-li-bn-c.
Pht k thm chuyn qu kh Culla Setthi trong Bn sanh:
Ngi khn ngoan thng minh,
C th nng i mnh,
Ln a v cao sang
Bng cht t ti sn,
Nh thi ngn la nh,
 Gy nn m la to.
V bo cc T-kheo:
- Lc hc tr l Chu-li-bn-c, cn thng gia l Ta.
Mt hm khc, cc T-kheo nhc li chuyn Chu-li-bn-c:
- Trong bn thng Chu-li-bn-c khng thuc ni mt cu k. Nhng v trong
tm ng vn nung nu nguyn khng h li lng nn ng ta chng A-la-hn, v gi
y ang lm ch ti sn xut th gian.
Pht n, nghe k li bn dy rng:
- Ny cc T-kheo! Mt T-kheo khi n lc ht sc mnh tun gi gii lut th
khng th no khng lm ch ti sn xut th gian.
V ni Php C sau:
(25) N lc, khng phng dt
T iu, kho ch ng,
Bc tr xy hn o,
Nc lt kh ngp trn.
4. Ngy L Ca K Ngu
Chng ngu si thiu tr ...
Pht ni cu Php C ny lc K Vin lin quan n ngy l ca k ngu,
Blanakkhatta.
Mt thu n, ti X-v c mt ngy l ca nhng tn ngu ko di trong by ngy.
Chng trt tro phn y mnh v tha h ni kiu th tc. Nu chng gp thn quyn b
bn hay ngi tu no, chng s chng n nang g, c th ng ti ca lng m vi nhng
li l th tc. Ai khng chu ni th phi tr cho chng mt ng, mt na hay mt phn
t tu theo ti tin. C tin ri, chng mi chu i ti ch khc.
Nm mi triu thnh t Pht ti X-v lc bn gi li xin Th Tn cng
Tng chng ch vo thnh trong by ngy l ny, v h gi thc phm n tn tinh x
cng dng, v chnh h cng khng dm ra khi nh.
n ngy th tm khi cuc l kt thc, h cung thnh Pht v Tng on n cng
dng y , xong knh cn ngi mt bn tha:
- Bch Th Tn! Chng con tri qua by ngy tht kh chu. L tai chng con
mun n tung khi nghe nhng cu ni tc tu ca l in. Khng ai tn trng ai ht. V
th chng con khng dm Th Tn vo thnh. Chnh chng con cng khng ra khi
nh.
Pht nghe xong bo h:
- K ngu c x in r nh th. Cn ngi khn gi gn chnh nim xem nh kho
tng qu bu nht, v do hnh ng nh th s t n Bt T v Nit Bn.
V Pht c Php C:
(26) Chng ngu si thiu tr,
Chuyn sng i phng dt,
 Ngi tr, khng phng dt.
Nh gi ti sn qu.
(27) Ch i sng phng dt
Ch m sau dc lc,
Khng phng dt, thin nh,
t c an lc ln.
5. i Ca Dip
Ngi tr dp phng dt ...
Th Tn ni Php C ny khi ng ti K Vin, lin quan n Trng lo i Ca-
dip.
Khi Trng lo cn trong hang Pipphali, mt hm vo thnh Vng X kht
thc xong, tr v ng, ri Ngi ngi xung khai m Tu gic, dng Thin nhn xem
xt chng sanh, k bung lung, ngi chnh nim, chng sanh trong nc trn t, trn
ni v khp mi ni, k ra i ngi qu vng.
By gi ng o s ti K Vin cng dng Thin nhn xem xt, v thy t
Ngi l i Ca-dip ang qun st chng sanh trong vng sanh t. Chng sanh tri ln t
kip sng ny n kip sng khc, v th mng trong bo thai ca m mnh m khng h
bit g c cha ln m. Bit rng Ngi Ca-dip cha nng lc thu trit iu ny, ch
c ch Pht mi thng sut ton b vng lun hi sanh t ca chng sanh, nn Th Tn
ni cho Tn gi hay iu , v phng quang nh kim thn Pht ngi trc mt Ca-dip,
c cu Php C:
(28) Ngi tr dp phng dt,
Vi hnh khng phng dt,
Leo lu cao tr tu,
Khng su nhn kh su,
Bc tr ng ni cao,
Nhn k ngu t bng
6. Hai Huynh
Tinh cn gia phng dt ...
Pht ni Php C ny khi ng ti K Vin, lin quan n hai huynh .
C hai T-kheo nhn mc thin qun t Pht xong, lui vo rng n c. Sng
sm ngi th nht lo mang ci, nhm l than v sut canh mt ngi tn gu vi cc cn
s v Sa-di. Ngi kia th tinh cn chnh nim lo ta thin, khuyn bn ch nn bung
lung v t kh lun chc sn ch ngi bung lung nh ngi nh ca mnh vy, v
khng th c n hu ca ch Pht vi lng tro tr. Nhng v T-kheo li bing
khng nghe. Thy khng th khuyn nhc g bn mnh, v kia vn ht mnh an tr trong
chnh nim, tip tc ngi thin.
 V T-kheo li ngi si ht canh mt, ri ng dy tr v tinh x cng lc vi
v kia va kinh hnh xong tr v liu. vy ng cn ln ging rn dy v huynh ca
mnh:
- Anh thc l bing nhc, lui vo rng ch nm di v ng kh. Nhn mc
thin qun t Th Tn ng l anh phi thc dy v n lc ta thin mi ng ch!
Bung ra nhng li dy khn xong, ng ta vo liu n ch mnh im nhin nm
xung v ng lin. Cn v kia, sau khi kinh hnh sut canh mt, ngh trong canh hai thc
dy vo canh cui v dc ht sc ta thin. Sng chnh nim nh th chng bao lu v
T-kheo tinh cn chng A-la-hn cng cc thn thng. Cn v li bing kia ph ht th
gi trong s bung lung.
Mn thi gian an c, c hai i n Th Tn, nh l cung knh v ngi xung mt
bn. Pht thm hi h v bo:
- Ta tin cc ng sng tinh cn chnh nim, min mt hnh thin. Chc cc ng
t c qu thnh?
T-kheo li l ming tha:
- Bch Th Tn, ng kia chng tinh cn cht no c. T lc ri Pht ch c nm v
ng.
- Cn ng th sao?
- Bch Th Tn, va sng sm con mang ci nhm l than v ngi si trong
canh mt. Con khng ph th gi ng.
- ng ph thi gi sng bung lung m cn dm bo l mnh sing nng. ng
sai quy sng bung lung thay v sng tinh cn chnh nim. So vi con ca ta nh con
tun m, ng nh con nga hn yu.
Ri Th Tn c Php C:
(29) Tinh cn gia phng dt,
Tnh thc gia qun m,
Ngi tr nh tun m,
B sau con nga hn.
7. Magha Tr Thnh Tri Sakka ( Thch)
Thch khng phng dt ...
Th Tn dy Php C ny trong tinh x ma h gn T-x-ly lin quan n vua
tri Thch.
Chuyn hin ti.
A. Cu Hi Ca Mahli
Mt ng hong dng L-x tn Mahli T-x-ly, nghe Th Tn c bi kinh ta
l "Cu hi ca Thch", trong Ngi ni nhng s tt p huy hong ca
Thch, ng em lng thc mc khng hiu Ngi c trng thy hay quen bit vi Thch
khng. V ng ta n gn Th Tn, ngi xung mt bn tha hi. Th Tn gii p rng
trong mt tin kip, vua tri Thch tng lm ngi l ng hong Magha nn c
gi l c Maghav; mt kip khc l mt ngi cng dng nn tn l Purindada; mt
kip na l ngi ham b th nn tn l Sakka; l ngi c th ngh n ngn vic trong
mt lc tn l Sahassakkha, c v A-tu-la nn tn l Sujampati; tng thng lnh cc v
tri ci ba mi ba nn c gi l vua tri. Ngoi nhng cng c ny, c Pht gii
thch thm, trong mt tin kip khc vua tri Thch lm trn by iu th nguyn l
sut i:
1) Phng dng cha m,
2) L knh bc trng thng,
3) Ni nhng li ha nh,
4) Khng bao gi ni xu ai sau lng,
5) Lm gia ch vi tm khng tham lam keo kit, tay rng m bung x nhng g
thuc v mnh, hoan h rng lng, n cn vi ngi cu xin, hoan h trong s b th,
6) Ni s tht,
7) Dt b sn hn, nu sn hn ni ln xin mau bung b.
l nhng vic lm ca Thch khi ng l ng hong Magha x s ra sao nn
Mahli thnh cu Th Tn k chuyn qu kh. Ngi k:
B. Magha Tr Thnh Vua Tri Sakka
Xa c mt ng hong tn Magha sng trong lng Macala thuc vng quc Ma-
kit-. Mt hm ng n ch bun bn th t, ly chn gt sch bi t c mt ch
ng thoi mi. Nhng mt ngi khc li n y ng ra chim ch. Thay v gin ngi
y, ng kim mt ch khc dn sch ng. Li mt ngi cng n y ng ra chim
ch. ng dn lng ng gin v li tm ch khc. Ri ht ngi ny n ngi n tip tc
ui ng i. ng ngh rng nhng ngi ny dng nh khoi ch, vic lm ca ng
mang n nim vui cho h, qu l mt vic ng lm. Hm sau ng mang cuc dp dn
mt khong t rng bng sn phi la, tc th thin h n chim ch. Ma lnh ng t
l si m h, v th y l ni mi ngi thch n. Ri ng thy c bn phn phi lm
mt con ng bng phng d i, nn sng sm ng bt u lm ng, cht b ht
nhng cnh cy vng vu. ng dnh th gi lm nhng vic nh th.
C ngi thy vy bn hi ng:
- Tha Ngi, Ngi ang lm g th?
- Ti ang bc trn ng dn n ci tri.
- Cho ti cng i vi.
- Tha Ngi, hy i vi ti; thin ng l ni an lc cho nhiu ngi.
Thy hai ngi ang lm vic, ngi th ba n, v tng t nh trc, xin gia
nhp. Ri ngi th t, th nm, cui cng l n ngi th ba mi ba. H dng cuc
v ru lm mt con ng d i v bng phng di chng mt hai dm. Thn trng nghe
tin n xem xt vic h lm v t v bc bi v khng kim chc g c cho ring mnh.
ng thuyt phc h ng lm na v khng phi l vic ca ngi ti gia, v ng khuyn
h i cu c, sn th rng, hoc ch chn say sa, hoc vui chi tha thu. Nhng h
khng nghe ng, vn mt mc lm con ng dn ln ci tri. Thn trng tc gin
mun ph h bn tu di vua l mt bn cp. Vua truyn lnh bt ba mi ba chng
trai cho voi ch. Trc cn nguy khn, Magha nhn nh ng bn:
- Cc bn, chng ta khng cn ch no n nu ngoi lng t bi. Hy tm an
tnh. Hy yu thng, ng sn gin bt c ai. Nn ri tm t n nh vua, thn trng
v n c con voi sp gim chn ln chng ta.
Ba mi ba chng trai vng li th lnh ca h. Sc mnh ca tnh thng
khin con voi khng dm n gn h.
Vua nghe bo tng rng v nhiu ngi nn voi khng dm n, nn ra lnh ph
ln ngi h tm thm dy. Nhng t xa voi thi lui. Vua on bit chc l c l do g
y, nn gi h li xem c phi bn h l bng n cp len li trong rng hay khng,
c bit h b thn trng vu oan. Vua ra lnh bt thn trng cng vi v con lm n
l cho h, tng mt con voi ci v c ngi lng y ty nghi s dng. Ba mi ba
chng trai thy r cng c mang n li lc ngay i ny, h cng thm phn khi, nn
khi ci voi v lng h bn tnh s lm thm nhiu cng c na. Cui cng h nht tr
xy dng mt nh khch cho dn chng ti ng t ng ln, mt ta nh an ton v kin
c. H mi ch thu n giao vic, v cm khng cho ph n d phn vo, v h dt
c lng tham dc i vi ph n.
Lc by gi c bn b trong nh Magha l Hoan H, Trm T, Thin Tnh v
Thin Sanh. Thin Tnh b mt n gp ch thu hi l ng ta chm cu "Cn nh ny
ca Thin Tnh" vo thp nhn trn mi nh. Ch thu v c mn b, ng ngay v
cho h mt cy kh. ri o, bo, khoan thnh mt thp nhn, xong qun vi ct li.
Khi cn nh hon thnh, n ngy dng thp ch thu gi b hong ht tm ba
mi ba chng trai bo tin l cn thiu cy thp. H hi phi lm ngay, nhng khng th
lm vi cy ti c. Ch thu lc bo h tt nht l i tm nh no lm sn thp
bn. H tm kim khp ni v ch trong nh Thin Tnh l c sn thp. H chu mua
vi gi mt ngn ng, nhng Thin Tnh khng bn m ch mun gp phn vo cng
trnh xy dng. Cc chng trai ban u t chi vin dn khng mun cho ph n tham gia,
nhng sau b ch thu thuyt phc l ch c ci Phm Thin mi loi tr n b, nn h
nhn thp cng trnh sm hon tt. Ri h chia cn nh ra ba phng, mt dnh cho vua,
mt cho ngi ngho v mt cho ngi bnh.
H xy tip ba mi ba ch ngi, dn con voi khi c khch n ngi vo ch no
th mi khch n ni v ch ca ch ngi , ch lm bn phn vi khch nh xoa
bp chn v lng khch, dng thc n cng v mm dn ch , tc l lm tt mi vic
phc v khch.
Magha trng mt cy mun gn ta nh v xy mt gh di gc cy. Khch
vo ta nh. Nhn thp nhn c tn ca Thin Tnh khc chm vo , m khng
thy tn ba mi ba chng trai u c.
 Hoan H thy Thin Tnh kho gp phn vo, trong khi mnh cha c g ht, bn
ngh cch o mt h nc, cung cp nc ung v nc tm cho khch. n lt
Trm T cng vy, bit rng ai bc vo ta nh, sau khi ung nc v tm u trang
im vng hoa trc khi i ra, nn cho trng mt vn hoa trng l vi nhiu hoa p v
tri qu n ni khng ai bo bng tri ny chc chn l t vn hoa ca Trm T. Ring
phn Thin Sanh l em h v cng l v ca Magha nn ngh rng cng c ca Magha
nng s c hng ly. Cng nh cng c ca nng Magha vn hng chung, do
nng chng lm g c, ch lo trang im.
Nh vy, Magha ngi phng dng cha m, tn knh bc trng thng, ni s
tht, khng l mng, khng ni sau lng, b lng tham, khng ni sn, tc l lm trn
by gii lut nn c lm vua tri ci ba mi ba sau khi ti sanh. Cc bn ng hnh
cng u sanh thin ni . Cn ngi ch thu th lm tri Vissakamma.
Khong thi gian cn loi A-tu-la sng ci tri ba mi ba, v khi h bit c
nhng v tri mi sinh ln bn chun b tic ru cho h. Nhng vua tri Thch
cm nhm bn mnh khng c ung nc . Cc A-tu-la th ung tha thu v say
nh. Thch khng mun cho A-tu-la sng chung vi mnh nn ra hiu cho nhm bn
mnh h ri xung bin. Nh c cng c nn di chn ni Tu-di mc ln ta lu i
cho A-tu-la v cy hoa Kn nhiu mu.
Cuc xung t gia ch thin v A-tu-la kt thc, phn thng v ch thin. T
thnh lp cung tri ba mi ba. Khong cch t cng ng sang cng Ty l mi ngn
dm, t cng Bc n cng Nam cng vy. Cung tri c mt ngn cng t im vi vn
cnh v h nc. Do qu bo t vic xy ct nh khch, ni ln ngay gia cung mt in
cc tn l Chin Thng. Cao by trm dm, c phn di ba trm dm treo la lit. Trn
ct vng treo c ngc, trn ct ngc treo c vng, trn ct san h treo c h phch, trn
ct h phch treo c san h, trn ct bng by loi qu treo c bng by loi qu.
Qu bo vic trng cy mun khin mc ln cy san h m mt trm dm. Qu bo
ca vic xy ch ngi di gc cy khin hin ra di gc san h mt ngai bng vng,
mu vng ng ging nh hoa Li, di su mi dm, rng nm mi dm v dy
mi lm dm. Khi Thch ngi ln ngai th b ln xung mt na, nu ng dy th
tri ln ht, v c ti sanh lm tri Ervana. V ci tri khng c loi vt nn mun n
vn gii tr voi phi b thn tri hin tng voi tr li, cao ln c mt trm nm mi
dm. Voi Ervana lm ra ba mi ba vi nc cho ba mi ba chng trai, mi ci chu vi
ba phn t dm. ng ngay trung tm voi to mt bn nc tn l M L dnh cho tri
Thch, chu vi ba mi dm, bn trn c che mt vm lm ton bng ngc qu rng
mi hai dm. Quanh vm cch khong u treo nhng l c di mt dm bng by bu.
Mt hng chung leng keng dnh vo bin di l c, mi khi gi thi rung ln mt iu
nhc m du nh m thanh pht ra t nm loi nhc c hay ting ha ca ch thin. Gia
lu cc t sn mt ging bng ngc di mt dm cho Thch ta mnh trang trng.
Trong ba mi ba vi nc ca ba mi ba v tri, mi vi mc ln by ng voi, mi ci
di nm mi dm v cha by h sen, mi h sen nh ln by cng sen, mi cng sen
n by hoa sen, mi hoa c by nhnh v trn by nhnh c by thiu na ang ma.
Nh th trong phm vi nm mi dm mi pha u c hi chng nhy ma l lng
trn v s ng voi. Vua Thch th hng lc th sung mn nh vy.
Thin Tnh qua i cng ti sanh v ci tri, ng thi xut hin ging ng
Thin Tnh, nh lun ngh ca ch thin rng chn trm dm p khng ni no b kp,
v ti vo ngy th tm hng thng c thuyt php. T tr i ai trng thy ni no
lng ly cng ni ging nh ngh lun ca ch thin tc ging ng Thin Tnh.
Hoan H v Trm T u sanh thin, ng thi hin ra mt h sen tn Hoan H
rng nm trm dm v mt khu rng dy leo tn Trm T rng nm trm dm. Nhng
ring Thin Sanh ti sanh thnh mt con su trong hang ni.
Nhn bit tnh trng nhng ngi v c mnh nh th, Thch tm cch gip cho
Thin Sanh c c hi to lp cng c. ng ci b lp tri n bn Su tr chuyn. ng
phi xng tn l Magha v Su khng nhn ra v k cho nng bit l bn b u sanh
thin, hi nng mun gp h khng, nng ng thun. ng t nng trong lng bn tay
mang ln tri n bn h sen Hoan H ri gi nhng b kia n. H thy Su, ch nho
mt hi, no l m nng, bn chn ri n cp chn, kt lun mt cu:
- Hy xem qu bo ca qu nng, ngi ch dnh thi gi t son chut phn
cho ring mnh!
Xong ko i ht.
Thch mang nng tr v ch c trn mt nc v d xem nng c thch ci
tri hay khng. Nng rt a thch v thy trn vui sng p . ng dy cho nng
nm gii. Ba ln Thch ha lm c gi nh cht th nng, khi nng ly m qup c
vy ui, nng lin khng n. Nng Su gi gii khng n c sng, ch n c cht ri
hoc khng n g ht, chng bao lu nng ho mn v cht. Do phc bo ca vic gi
gii ny nng ti sanh lm con gi ngi th gm Ba-la-ni. Khi c gi ln mi lm,
mi su tui, Thch b lt tri, ly by bu ha thnh da chut cht y xe y
vo thnh Ba-la-ni rao bn. Ngi ta cm tin n mua, gi no ng cng khng bn. C
ngi thc mc hi ti, ng p l ch cho ngi no gi gii, h li hi tip gii l g,
khng gi gii, nn ng y xe i. C ngi ch cho ng con gi th gm thng ni
"Ti gi gii", ng nh xe n nh c v giao cho c kho bu ca tri trong lp da
chut khng h mt mt.
Qua kip ny c gi ti sanh lm con ca vua A-tu-la l Vepacitti. V gi gii
trong hai kip lin tip nn c rt duyn dng m miu t thn hnh n nc da mu
vng cha tng thy. Cha c rt kn r, ai cng khng va , cui cng ng mi ht A-
tu-la n, t tay vo con gi mt vng hoa bo nng t chn ngi chng va .
Thch bit c bin thnh mt A-tu-la lm khm ng vng ngoi cc chng trai. C
gi v mt kip trc tng lm v Thch nn khi thy ng mnh lc i tnh tun
trn, nng ling vng hoa ln u ng v la ln:
 - ng ta l chng ti!
Cc chng trai A-tu-la bun b bo nhau:
- ng l gi kn kn hom, chng ph m ny ng ng ni c ta!
Lc Thch hin nguyn hnh tri, nm tay c gi bay ln khng la ln:
- Ta l Thch!
Cc A-tu-la ng thanh h ln:
- Lo Thch ny la chng ta ri!
V h rt ui theo.
Ngi nh xe Mtali em xe chin thng n ngng gia ng rc Thch
v c du chy v cung tri. n rng cy Bng v T by chim non Garuda (Kim X
iu) nghe ting bnh xe s b nghin nt ku cu inh i. Thch lin ra lnh cho
Mtali qut roi khin ngn tun m Sindh quay u chy tr li. Cc A-tu-la thy vy
ngh rng Thch c vin binh nn cng tr lui v thnh bng con ng c, v
khng bao gi dm l u ra na. T c gi A-tu-la Thin Sanh c tn phong ln
cm u hai mi lm triu thin n. Nng ch c mt mnh trn thin gii, khng cha
m, anh em ... nn thng xin i theo Thch.
Thi gian sau khi cy hoa Kn nhiu mu n hoa, cc A-tu-la reo ln l cy san h
trn thin gii tr bng v h xng ln tn cng Thch. Vua tri bn t trm gc
ngn chn gip loi rng Ngas di bin v cho bo v chim thn Supannas v ch
thin Kumbhandas, tri D-xoa (Yakkhas) v c T Thin Vng. ngn nga tai ha,
ng t trc cng thnh nh Thch tay cm li tm st. A-tu-la nh thng loi rng
Ngas v cc phi nhn khc xong tin n cng thin gii h thy nh Thch h hon
ln " Thch xng ra kia ka!" v vi b chy.
Th Tn kt lun:
- Ny Mahli! ng hong Magha chn con ng tinh cn chnh nim th ,
v t n ngi v ti cao cai qun hai thin gii. Tinh cn chnh nim c ch Pht v
mi ngi tn thn, nh th s t qu v cao tt th gian v xut th gian.
Ri Ngi c Php C:
(30) Thch khng phng dt,
t ngi v thin ch.
Khng phng dt c khen,
Phng dt thng b trch.
8. Mt T Kheo Chng A-La-Hn
Vui thch khng phng dt ...
Gio l ny Th Tn ni trong khi ng K Vin lin quan n mt T-kheo.
Mt T-kheo nhn ti thin qun t Th Tn xong lui v rng. D c gng ht
sc mnh ng vn khng chng c qu A-la-hn. ng ri ni an c tr v ch Th Tn
nh xin i ti thin qun khc. Trn ng i ngang mt khu rng ln ang chy d
di, ng tro ln nh mt ngn ni trc v ngi xung ngm ngn la bng chy ang
thiu t mi vt ln v nh. ng cng mun tt c nhng chng ngi ln v nh s
c ngn la tr tu ca Thnh o t chy ht.
c Pht ngi trong hng tht thy ht din bin t tng ca T-kheo lin
phng quang n trc mt T-kheo ni k:
(31) Vui thch khng phng dt,
T-kheo s phng dt
Bc ti nh la bng,
Thiu kit s ln nh.
Dt cu k, vn ngi ti ch, T-kheo thiu t ht mi tri buc v chng A-la-
hn cng nhng thn thng Sau ng bay ln khng n gp Th Tn, tn thn v ca
ngi kim thn Pht.
9. Tissa Ph Ch
Vui thch khng phng dt ...
Gio l ny Th Tn dy khi ng ti K Vin lin quan n Trng lo Tissa
ph ch, tc Nigamavs Tissa.
Mt chng trai c a v sinh sng ti ph th khng xa X-v, mt hm xut gia
thnh T-kheo trong gio on ca Pht. Nh lm trn bn phn ng thng c gi l
Tissa ph ch. ng ni ting sng thanh m, tr tc, trong sch v kin quyt. ng hay
i kht thc trong lng c thn quyn c ng m khng bao gi n X-v gn bn, d
ng Cp C c v nhng c s khc k c vua Ba-t-nc thng dng cng nhiu phm
vt ngoi hng.
Cc T-kheo bn tn v ng, cho rng ng ch giao thip thn mt vi quyn thuc
m ch h n X-v ni c cng dng di do. Chuyn n tai Pht, ng c gi
n. Pht hi:
- T-kheo, c tht ng sng nh ngi ta bo khng?
Tissa p:
- Bch Th Tn, khng ng s tht khi ni con giao thip thn thit vi h hng.
Con ch nhn ni h thc n va . Ch v nhu cu gn gi mng sng, nn d ngon d
d, con thy rng khng cn phi tr v tinh x tm vt thc na. Con khng giao
thip thn mt vi quyn thuc, bch Th Tn!
Pht bit c tm ca T-kheo lin khen:
- Lnh thay! Lnh thay! T-kheo! Khng c g l, l t ca Ta tt nhin ng
phi bit sng thiu dc. Thiu dc l hng v thi quen ca Ta.
Chuyn qu kh
A. Sakka V Con Vt
Ngy xa my ngn con vt sng rng cy sung x Hy-m-lp-sn trn b sng
Hng. Khi nhng tri trn cy ni con vt cha u rng ht, n bn n nhng g tm
c d chi non, l xanh hay c cy, ng nc sng Hng v rt hnh phc mn nguyn
li ni y. Vt hnh phc v mn nguyn n ni cung tri ca Thch (Sakka) rng
ng. Thch tm l do, thy l v chim vt lin quyt nh th thch n. ng dng thn
lc ging xung cy sung lm cnh l la lit, ch cn gc cy y l hng v vt nt.
Khi ting m vang ln t bn trong cy bi tun m mt, v l ngun thc n ca chim
vt cng vi nc sng Hng, n khng i u khc, n vn u trn cy sung chng ngi
g nng gi.
Thch thy vt vn hnh phc v mn nguyn, bn bin thnh ngng cha c
Thin Sanh trong hnh dng n thn Asura dn ng n rng cy sung. ng u xung
mt cy gn ch ca vt v m u cu chuyn bng bi k:
C nhng cy l xanh
Nhng cy nng tru tri
Ti sao vt li thch
trn cy b n ng tr tri?
K n y c Pht ni tip:
- Lc y Thch l Ananda l vt cha chnh l Ta. V th ny cc T-kheo,
thiu dc l hng v thi quen ca Ta. Do khng c g l khi t ca Ta l
Nigamavs Tissa bit sng hnh phc v mn nguyn khng b sa a, khng nhng th
cn gn n Nit-bn.
c Pht ni tip Php C sau:
(32) Vui thch khng phng dt,
T-kheo s phng dt,
Khng th b thi a,
Nht nh gn Nit-bn.
 PHM III: TM
1. Trng Lo Meghiya
Tm hong ht giao ng ...
Th Tn dy gio l ny khi ng trn ni Clik lin quan n Tn gi Meghiya.
Trng lo Meghiya b tam c tham sn si quy nhiu khng th hnh thin tinh
tn trong khu rng xoi, nn tr v ch Th Tn.
Th Tn dy ng:
- Meghiya, ng phm mt li ln. Ta bo rng Ta ch mt mnh, ng nn
li i n khi c T-kheo khc n hy i. Nhng ng khng m xa n li Ta, c lm
theo mnh. Mt T-kheo khng bao gi nn b Ta m i khi Ta yu cu li. Mt T-
kheo khng bao gi nn tm dn dt nh th. Khi tm giao ng, ta phi lun lun
bit ch ng.
V Th Tn ni hai cu Php C sau:
(33) Tm hong ht giao ng,
Kh b tr, kh nhip,
Ngi tr lm tm thng,
Nh th tn, lm tn.
(34) Nh c qung ln b,
Vt ra ngoi thy gii,
Tm ny vng vy mnh,
Hy on th lc ma.
Ngay khi Th Tn dt cu, Trng lo Meghiya chng qu D lu v nhiu ngi
khc chng Nh qu v Tam qu.
2. Ngi c c Tm
Kh nm gi, khinh ng ...
c Pht dy cu ny khi X-v, lin quan n mt T-kheo.
Trong x ca vua Ba-t-nc, di chn mt ngn ni, c mt lng an c lc
nghip tn Mtika. Sau khi nhn ti thin qun t Pht, mt hm su mi T-kheo
n lng kht thc. M ca thn trng Mtika trng thy lin mi cc T-kheo ngi,
dng cng cho c nu tht ngon vi gia v chn lc, v hi thm. Bit cc T-kheo tm
mt ch thch hp an c trong ma ma, b gieo mnh xung chn h tha thnh:
- Xin ch T-kheo y an c trong ba thng h, ti s tun gi Tam quy v Ng
gii, v s lm trn bn phn ngy chay.
Cc T-kheo chp nhn. Vi s gip ca b h s khi lo lng v n ung, v
c th tu chng gii thot sanh t.
M ca Mtika xy ct tinh x xong, rc cc T-kheo n . H nhc nh ln
nhau:
- Ch huynh ! Chng ta khng nn sng phng dt, v trc mt chng ta l tm
ca a ngc sng sng lun rng m nh ca nh chng ta. Chng ta nhn ti
thin qun t Th Tn v n y. n hu ca ch Pht khng th n vi ngi di
tr, d hn c bc theo du chn ca cc Ngi. Ch khi no hnh theo ch Pht dy
mi c n hu ca cc Ngi. V vy chng ta phi ch tm tnh gic. Hai T-kheo
khng c ng hay ngi chung mt ch. Chng ta ch phi gp nhau vo bui chiu
hu h Trng lo v sng sm trc khi i kht thc. Nhng lc khc, chng ta khng
c t tp hai ngi. Nu c T-kheo mc bnh, hy a ng ta n trc sn tinh x v
nh chung, lc chng ta s t n lo cha tr.
Tt c u ng .
Mt bui chiu, b m ca Mtika mang b, mt ma v nhng thc n khc cng
m ngi hu n tinh x. Khng thy bng dng cc T-kheo, b ngc nhin hi thm
v c bit cc T-kheo quy nh vi nhau nh th, v b c khuyn hy nh
chung nu mun gp h. Khi ting chung vang ln, tng rng c ngi b bnh. Cc
T-kheo t ch ring ca mnh n hp trc sn tinh x, khng c hai T-kheo n cng
mt ng. B c s thy vy li on h ci nhau, nn nh l Tng chng xong b lin
hi thm:
- Cc Ngi ci nhau phi khng, ch Tn gi?
- Khng u, c s.
- Th ti sao khi n nh chng ti, cc Ngi i chung m by gi mi ngi t
ch ring ca mnh n tng ngi mt?
- C s! Chng ti ang hnh thin tht ring.
- Hnh thin l sao, ch Tn gi?
- Chng ti tu tp ba mi hai yu t ca thn, t nhn thc r rng s hoi dit
nm trong thn.
- Ch Tn gi, ch c cc Ngi mi c php tu tp, cn chng ti c c php
khng?
- Php tu ny khng cm cn ai, c s !
- Vy xin ch Tn gi ging dy cho ti.
- Tt lm !
Hc xong b bt u ngay tu tp v ba mi hai yu t ca thn. Kt qu l, trc
c cc T-kheo, b chng qu A-na-hm t t thng v nhng thn thng khc cao hn.
T nim an lc ca o qu, v mun bit lc no nhng a con trai ca mnh (b
qu trng cc T-kheo v xem h nh con) chng o, b dng Thin nhn xem xt v
thy rng h vn cn b tri buc trong tham sn si, tuy c hnh thin nhng vn cha t
Minh st tu. B thc mc khng bit h c kh nng chng A-la-hn khng v thy
rng h c. Ch c thch hp hay khng? Thnh hp. Bn ng tu c xng ng hay
khng? C. Thc n c hay khng? Khng .
T b cung cp cho nhng T-kheo nhiu loi cho c vt tt c thc n cng
v mm, nm nm bng nhiu loi gia v chn lc. Cc T-kheo th nhn thc n tt lnh,
tm tr nn yn tnh, v do tnh tm h khai m Minh st tu, chng A-la-hn cng
nhng thn thng.
Ht thi gian an c, hnh l T T xong, cc T-kheo t gi b Mtika v thm
Th Tn. B a tin mt on ng v thnh cu h ma an c nm sau tr li.
n X-v, cc T-kheo nh l th Tn v knh cn ngi mt bn. Pht hi thm:
- Cc T-kheo Trng cc ng c v khe mnh, c bi dng y , khng lo
lng v n ung.
Cc T-kheo tha:
- Chng con c khe mnh, bch Th Tn, c bi dng y v khi bn
tm v n ung l nh m ca Mtika bit c tm ca chng con. B ta nu ng
mn n chng con ngh n.
Mt T-kheo nghe huynh mnh ca ngi nhng c tnh ca b c s th ch,
mun n ni . ng nhn ti thin qun t Th Tn v xin i. Ri K-vin, ng n
lng Mtika. Bc vo tinh x, ng khi ngh b c s ny bit c tm ngi khc chc
s hiu rng ta i ng mt mi khng th qut dn c, v chc chn b s cho ngi
tp dch. Qu nhin b cho ngi n. V c th T-kheo ny ngha n nc ung th c
nc ung, ngh n cho c vi nhiu b cng thc n ngon lin c ngay, mun c
thc n cng cng c, thm ch mun gp b c s cng thc n mm nm nm vi gia v
chn lc th b ch thn mang ti ngay. Khi n xong, T-kheo hi b:
- C s, b l m Mtika?
- Phi con .
- B bit c tm ngi khc phi khng?
- Ti sao con hi ta nh th?
- V b mang n cho ti mi th ti mong mun.
- C nhiu T-kheo bit c tm ngi khc con .
- Ti khng hi ngi khc, ti hi b.
B Mtika trnh khng xc nhn l mnh c c t tng ngi khc, thay vo
b bo:
- Nhng ai khng bit t tng ngi khc mi lm vy, con .
V T-kheo cm thy bi ri. ng ngh: "Ngi cha chng qu u c nhng
tng thm kn c th cao qy hoc ti tin. Nu ta khi ngh mt t tng ti li no,
chc chn b ta nh i guc trong bng ta, s nm chp ta ngay, tm gn c bao ln b
nh chp bt mt tn trm, i thi tai hi! Ba mi su k ch c chun i l tt nht."
ng lin t gi b c s tr v Th Tn, v k li t s. Th Tn khuyn:
- T-kheo, ch ni y l ni ng cn phi li.
- Con khng th, bch Th Tn! Con khng mun li na.
- Vy T-kheo! ng c canh chng c mt vic duy nht hay khng?
- Ngha l g, bch Th Tn?
 - Ch canh chng tm ca ng. Tm rt kh kim sot. ng ngh thm vic g
khc, hy ch ng tm mnh v tm thng chao ng.
V Ngi ni Php C:
(35) Kh nm gi, khinh ng,
Theo cc dc quay cung,
Lnh thay, iu phc tm,
Tm iu, an lc n.
Ri Th Tn dy T-kheo hy tip tc tr li ch c, v khng nn lo ngh g khc
ngoi vic canh chng tm ca mnh. B c s bit trc T-kheo sp tr li, nn chun
b sn thc n ngon dng cng, v ch trong vi ngy ng chng qu A-la-hn. Nm c
php lc ca o qu v mt lng bit n b c s, ng mun bit xem trong qu kh b
c tng gip mnh hay khng. ng nh li c chn mi chn kip trc v thy b
tng l v ng, nhng li dnh tnh cm cho ngi n ng khc, v b khin ng
mt mng. Tht c c lm sao!
B c s ngi ti nh quan st thy T-kheo t n cu cnh o qu, v cng
bit l ng nh li chn mi chn kip trc v bit tm c c ca b trong qu
kh. B bn nh li ti kip th mt trm b cng l v ng, v trong hon cnh phi git
chng, b tha mng ng. B lin bo v T-kheo hy nh n tin kip xa hn v quan
st s vic. Nh thin nh thng, v T-kheo nghe c li b v lm theo. ng nhn ra
qu b c s gip ng nhiu. ng gii p cho b c s nhng vn lin quan
A-la-hn qu. Sau , ng nhp V d y Nit-bn.
3. Mt T Kheo Bt Mn
Tm kh thy, t nh ...
Pht dy cu ny khi ng ti K-Vin v mt T-kheo bt mn.
Ti X-v, con ca mt chng kh n v Trng lo thng kht thc ti nh
mnh, xin dy con ng gii thot phin no. Trng lo khuyn anh ta hy b th
nhng th nh thc n chia theo phiu, thc n ngy rm v ba mi, phng x trong
ma ma n an c, y bt v nhng nhu cu khc. Ngi cn dy thm nn chia ti sn ra
lm ba, mt phn lm n sinh sng, mt phn dnh cp dng cho v con v phn th
ba cng dng Tam Bo.
Anh ta thi hnh ng li dy, ri n gp li Trng lo, hi xem cn phi lm
iu g na. Ngi dy anh tun gi Tam quy Ng gii. V anh hi tip th c khuyn
gi mi gii, c th anh hon tt t t vic cng c ny n cng c khc nn c
gi l Anupubla. Anh li tip tc hi Trng lo v c dy l nn xut gia. Lp tc anh
t b th gian i tu, v di quyn dy d ca mt Gio th s thng thuc tng Lun v
mt Gim lut thng thuc tng Lut. Sau khi lm trn bn phn anh n v Gio th
tha thnh v c dy bo theo tng Lun:
- Trong gio l Pht iu ny ng php, iu kia khng ng php.
Nu tha thnh vi v Gim lut th cng c dy bo theo tng Lut:
 - Trong gio l Pht iu ny chnh ng, iu kia khng chnh ng.
Thi gian tri qua, anh chn nn v cm thy kh nhc vi nhim v tu s. Anh
mun gii thot m gi y ngay c ch dui thng tay cng khng c. Sng i c s
c khi cng c gii thot phin no. V th anh c nh hon tc.
T anh bt mn v kh chu trong lng, thi khng tu tp ba mi hai yu t
thn na, v cng khng nghe li dy bo na. Mt anh tr nn hc hc,da d nhn nheo,
ni gn xanh, mt nhc nng, gh chc y ngi. Nhng ngi tu tp v Sa-di hi
thm, anh cng k tht l ang bt mn. H cho v Gio th v Gim lut ca anh hay, v
hai v ny a anh n Th Tn. Anh thut li tm t mnh cng nh hon tc, Pht
bo:
- T-kheo! Nu ng ch canh chng c mt vic m thi, th khi phi cn
n nhng vic khc.
- Vic l g, tha Th Tn?
- ng c th canh chng tm ca ng chng?
- D c, bch Th Tn.
- Vy th ng ch canh chng tm ca ng.
Ri Th Tn ni Php C:
(36) Tm kh thy, t nh,
Theo cc dc cung quay,
Ngi tr phng h tm,
Tm h an lc n.
4. H ChuTng
Chy xa sng mt mnh ...
Th Tn dy li ny khi X-v lin quan n ngi Tng H (Sangharakkhita).
Thnh X-v c mt chng trai thuc gia nh kh gi, sau khi nghe Th Tn
thuyt php, t b th gian, c nhn vo Tng on, lm trn bn phn, v ch trong
my ngy c qu A-la-hn. l Trng lo Tng H.
Ngi em gi t ca Trng lo sanh b trai cng t tn l Tng H, tc Tng H
chu. n tui trng thnh Tng H chu gia nhp Tng on theo Trng lo, v khi
lm trn bn phn, ng an c sut ma h trong tinh x mt lng n. Nhn c hai b y
dnh cho T-kheo mc trong ma ma, mt ci di by cubits, mt ci di tm cubits,
ng chn chic di nh dng cng cho v thn gio s ca mnh v gia li chic ngn,
Mn h, ng ri tinh x v thm thy, va i, va kht thc. n ni ng qut dn, ly
nc ra chn, sa son ch ngi cho Trng lo ri ngi ngm con ng Trng lo
s i qua. ng Trng lo n, ng x cho, y bt v mi ngi. Ri ng ly cy qut
l c qut cho trng lo, dng nc ung, nc ra chn, cui cng dng y, t di
chn Trng lo tha:
- Tn gi! Xin p y ny!
- Tng H! Ta y ri, ng c mc y ny i!
 - Bch Tn gi, t lc nhn y con nh dng cho Ngi. Xin Ngi nhn cho.
- ng bn tm, Tng H, ta y.
- Tn gi, xin ng t chi. Ngi nhn y con s c phc ba ln.
D Tng H chu lp i lp li li thnh cu nhiu ln, Trng lo vn t chi
chic y tng. ng va qut cho Trng lo lng ngn ngang trm mi: "Lc cn c s ta
l chu, xut gia th cng chung, nhng Trng lo vn khng mun vi cng v thy
nhn cho ta cng dng. Nh vy ta cn li y tu na lm g, ta nn hon tc." Nhng
ng li lo l khng bit tr li lm gia ch s sng ra sao. , ta s bn chic y di tm
cubits ny mua mt con d ci. C d ci nhiu ri ta bn d con, c th ti tin s to
dn, chng my chc giu sang n ni. Ri ta s tm mt c v, v ta s sinh cho ta mt
a con. Th ri nhng hnh nh k tip ln lt xut hin trong u ng. ng v v y
a b trong xe i thm ngi ch, va i va tr chuyn:
- Ny, a con cho ti b mt t no!
- Lm chuyn, b n lm chi. n y m y ci xe ny!
Ming ni tay b, khn kh c v lnh qunh th no lm rt tt a b xung
ng ngay di bnh xe. ng ta gin d ging mt cy gy vo lng c ta, ng thi
chin qut l c cng bay xung u Trng lo. Trng lo qun st v hiu ht chuyn,
bo:
- Tng H ! ng khng nh trng ngi n b, nhng mt Trng lo gi
lm g ng n mt gy?
V tng tr hong ht:
- i! Cht ta ri! Thy ta hiu bit ht mi ngha ca ta. Lm sao dm li tu
na?
ng nm qut i v b chy. Nhng ngi tp tu v Sa-di ui theo, bt ng dn
n Pht k ht mi chuyn, Pht dy:
- T-kheo! Ti sao ng li phm li nng nh th? ng khng phi l t ca
mt v Pht c thn lc v hn hay sao? t b th gian sng trong Gio on ca Pht,
m ng li qun khng t iu phc mnh hng n S qu, Nh qu, Tam qu hay A-
la-hn. Ti sao ng li phm li trm trng nh th?
- Bch Th Tn, con bt mn.
- Ti sao ng bt mn?
Tng H chu thut li ton b cu chuyn, t ngy nhn y ni an c n lc p
qut ln u Trng lo, v ng tha tip:
- Bch Th Tn, l l do ti sao con mun b i khng tu na.
Pht dy:
- Ny, T-kheo! ng bi ri. Tm thng chy theo nhng chuyn dn i rt xa.
Ta phi c gng thot khi s tri buc ca tham sn, si.
V Ngi ni Php C:
(37) Chy xa, sng mt mnh,
 Khng thn, n hang su,
Ai iu phc c tm,
Thot khi ma tri buc.
5. Trng Lo Tm c iu Phc
Ai khng tm an tr ...
Lc ng ti X-v, Pht dy Trng lo Cittahattha, ngi-b- tm-sai-s cu
k trn.
Mt chng trai thuc gia nh kh knh sng X-v vo rng kim con b b lc.
Gia tra anh tm thy v a n v by. Nhng i kht qu, anh vo tinh x gp cc
T-kheo ci cho v ng cung knh mt bn. Thy anh qu kit sc, cc T-kheo ch
thc n tha trong bnh, bo anh ly n (khi Pht cn hin i lun lun c cho c
cng dng di do cng vi nhiu th nc st v c ri). Chng trai n ung no n xong
ra tay, cho cc T-kheo v hi:
- Ch Tn gi! Chc hm nay nh no mi thnh cc Ngi?
- Khng c s ! Cc T-kheo thng xuyn nhn c thc n nh th.
Chng trai thy rng d lm lng tch cc vt v lin tc ngy v m cng khng
bao gi c cha ngon nh vy. Trong khi cc T-kheo, theo li h, vn c n lin
min. Th ti sao ta c sng i c s ? Ta s xut gia. Anh n cc T-kheo xin v c
nhn vo Tng on. Sau khi lm trn bn phn chnh v ph ch trong vi ngy c
chia phn trong s phm vt cng dng, anh trn tra v phng phi hn ra, nhng ri
anh ht thch i sng kht thc nn hon tc. Tr v nh lm vic ch vi ngy thn hnh
anh li tiu ty. Anh li xut gia, ri bt mn, ri li v nh. Thi gian chung, anh hay
gip cc T-kheo nn v nh ri xin tu tr li, h ngh tnh chp nhn. C nh th anh
ra vo n su ln lin tip. Cc T-kheo t tn anh l Cittahattha, tc ngi b tm sai
s.
Ra vo lui ti nh th, v anh mang thai. Ln th by anh t rng tr v mang
theo nng c. Ct nng c xong anh bc vo phng, lng phn vn ray rt mun khoc
y tr li. By gi v anh ang ng, qun o trong tut ra, nc ming nh nhi, ming
m toang hoc, ngy vang tri, trng chng khc no mt t thi trng phnh ln. Anh
thy r trong th gian ny tt c u v thng v kh no. Lin anh nhn ra sut thi
gian i tu ch v ngh n c ta m anh thi tm nn ch. Tay nm vin chic y vng va
anh qun vo bng va chy ra khi nh.
M v anh cht thy anh phng vt qua, ku ln tht thanh, nhng anh chng thm
nghe, mt mc chy thng. B ch cn bit lm bm:
- Ci g phn bi ny, va mi t rng v, li b nh, mnh qun y m chy vo
tinh x. Th l sao?
Bc vo nh thy con gi nm ng, b hiu ngay l do. B lay con gi dy mng:
- Dy i, ph thy! Chng my thy my nm ng, n gm ghic qu nn b i
ri. My khng cn chng na k t y!
 C gi du mt, ging l nh:
- i i, m! Anh ta i hay c g quan trng u! Vi ba na anh ta li v.
Trn ng, Cittahattha n i n li cu "Cc php trong th gian u v thng,
tri buc trong au kh", v anh chng qu D lu. n gp cc T-kheo anh ci cho
v xin vo Tng on. Ln ny anh b t chi quyt lit:
- Khng! Chng ti khng th nhn anh. Ti sao anh i tu na? u anh cng nh
cc mi.
Anh khn khon:
- Ch Tn gi! Hy nhn con vo Tng on mt ln na thi!
V ch sau vi ngy ng chng qu A-la-hn cng cc thn thng. Cc T-kheo
khng hiu ti sao ln ny ng lu, c cc ng gii thch l trc y ng cn quyn
luyn th gian nn ri b Tng on, nay ct ht mi tri buc nn khng b i na.
Cc T-kheo khng tin, tha li vi Th Tn cu chuyn. Pht bo:
- ng vy, cc T-kheo! t ca Ta khi tm khng kin nh, khi khng bit
php lnh th i tu c hay v nh. Nhng by gi ng ta bung b c thin v c.
V Ngi ni Php C:
(38) Ai tm khng an tr,
Khng bit chn diu php,
Tnh tn b rng ng,
Tr tu khng vin thnh.
(39) Tm khng y trn dc
Tm khng (bn) cng ph,
on tuyt mi thin c,
K tnh khng s hi.
Mt hm cc T-kheo li bn tn v T-kheo i tu by ln v hon tc by ln,
cng v tham dc xu xa ti hi gh gm. Pht vo Php ng ngi xung Pht ta,
nghe th lin dy:
- Qu vy cc T-kheo! Tham dc xu xa rt l tai hi. Gi s my th tham dc
y c hnh dng c th ta em b u, th mt th gii cng cn qu nh, ci tri i
Phm cng cn qu thp, khng cha ni chng. Ta khng th t chng vo u c.
Ngay mt ngi tr tu v dng di cao qy nh Ta cng b chng p o na. Th hi ai
c th t c nh hng ca n? Trong mt tin kip, ch v mt x u ging v ci
cuc cn m Ta i tu v ra i su ln lin tip.
Cc T-kheo hi:
- Chuyn xy ra hi no, Bch Th Tn?
- Cc ng mun nghe sao? l:
Chuyn qu kh
Kuddla V Ci Cuc
 Ngy xa, thi Phm-ma-t cai tr Ba-la-ni, c mt ngi thin tr tn Kuddla,
c ngha l "v Thnh Cuc"
ng l mt tu s ngoi o sng tm thng trong Hy-m-lp-sn. Mt m vo
ma ma, thy mt t m t ng nh n nh cn mt chai u ging. S ging h
ng tr li th gian ly cuc dn mt ming t nh, ta u v ro chung quanh. u gi,
ng hi xung, mt s trong chai lm tri ging, phn cn li th n. Nhng chng bao
lu ng li chn cuc sng th gian, vo ni tu sut tm thng. C nh th, ch v chai
u ging v ci cuc cn, ng i tu n by ln.
Ln th by, ng cht nghim ra rng ch v cy cuc cn ny m phi i tu ri li
hon tc mi nn quyt nh nm b n, lun c chai u ging. ng n b sng Hng
buc ci chai u ging trong mt ming vi buc vo cn cuc, tay nm cht u cuc,
nhm mt li, quay cuc ba vng trn u ri nm xung sng. ng c tnh ln nh th
ng thy ch cuc ri, s sau ny ng tm li xung sng vt ln. V ng la ln ba
ln ln:
- Ta chin thng! Ta chin thng!
Lc by gi vua Ba-la-ni va tr v sau cuc dp lon bin gii, cm tri bn
b sng Hng v xung sng tm. Cht nghe ting Kuddla vang ln lin hi:
- Ch c ta va mi h c k th mi gi l chin thng, cn ngi cng xng
chin thng, ngha l sao?
Kuddla p:
- Ngi chin thng bn gic cp bn ngoi. Chin thng ca Ngi c th s
b thua tr li. Cn ti chin thng mt k th bn trong, k cp tn l Tham Dc.
Hn s khng bao gi thng ti c na. Chin thng c hn mi thc s l chin
thng.
Ri ng c bi k sau:
Chin thng khng thc s.
Khi b thua tr li.
Chin thng l tht s.
Khi chng cn b bi.
Cng lc y, do nhn sng Hng v qun tng v yu t nc, ng t thn thng.
ng bay ln tri, ngi kit gi trong h khng.
Nh vua sau khi nghe bi thuyt ca B-tt Kuddaala lin nh l Ngi, xin c
nhn lm tu s. Vua cng ton qun ng di khong mt dm ng u i tu. Vua nc
lng ging nghe tin mun nh chim vng quc Ba-la-ni, nhng khi thy thnh quch
thnh vng trng khng, mi hiu rng mt v vua t b mt kinh thnh trng l nh
th i tu chc chn l khng phi mun b tri buc. Vua bn nh l B-tt xin c
i tu vi on ty tng ca mnh. c nh th by v vua ln lt i tu. Cng vi hi
chng ng o , B-tt Kuddaala sng i Phm hnh v sanh ln ci tri i phm.
Th Tn kt lun:
 - Cc T-kheo! Lc Ta l Kuddla. Hy hc t chuyn ny bit tham dc
nguy him trm trng n mc no.
6. T Kheo V Thn Cy
Bit thn nh gm ...
Th Tn dy nh th khi ng ti X-v, lin quan n cc T-kheo khai m
Minh-st-tu.
Ti X-v c nm trm T-kheo nhn t Pht mc thin qun hng n qu v
A-la-hn. Vi nh ht lng hnh thin, h i xa mt trm dm n mt lng rng ln.
Dn lng dng ch ngi, cng cho ngon v cc loi thc n khc, v khi bit cc T-
kheo cn ch thch hp, lin mi thnh li sut ba thng, ngh rng di s ch dy
ca cc Ngi h s c ni vng vng th Tam quy Ng gii. Cc T-kheo ng thun
v c ch n khu rng ln k cn.
K t nhng v thn c hnh trong rng lo lng khng dm v con tro ln
cy tr ng. H tut ht xung t, cha bit tnh sao, c on gi on non l nu cc
T-kheo ngi di ci cy m nay th sng mai h s ri khi rng. Nhng ngy k, sau
khi kht thc trong lng cc T-kheo li tr v khu rng c. Thn cy li hy vng nu
by gi cc T-kheo cha i th ngy mai c ngi thnh cng chc s i. Nhng ngy
qua ngy chng c g thay i, thn cy v v con rt kh s v phi di t ht na
thng. V nghi cc t-kheo c th s li n ba thng, h tnh k ui cc T-kheo i.
H bin ha cho cc T-kheo thy nhng chic u khng thn, nhng thn mnh khng
u v cho nghe ting yu qui. ng thi cc T-kheo phin no v ht hi, ho v nhng
bnh tt khc na, nn quyt nh ri khu rng tr v ch ca Pht. Sau khi nh l Pht,
cung knh ngi xung mt bn v c Pht hi, cc T-kheo tha:
- Bch Th Tn, nhiu vic ng s xut hin trc mt chng con, Ch tht
kh , chng con phi quyt nh ra di.
Pht dy:
- Cc T-kheo, cc ng nn tr v li chnh ngay ch mi tt.
- Chng con khng dm, bch Th Tn.
- Cc T-kheo, ln u n cc ng khng em theo v kh. By gi cc ng
phi em theo v kh.
- V kh g, bch Th Tn?
- Ta s cho.
V Ngi c ton b kinh T Bi, bt u l ngi mun tm li ch tinh thn cho
mnh, tc l mun t n ci tch tnh an lc, cn phi lng thin, chnh trc, hin lnh,
ho nh v khng t cao t i. Ngi dy tip:
- Cc T-kheo, hy tng c kinh ny trong rng, bn ngoi ngi tinh x n tu, th
cc ng s vo c tinh x.
Cc T-kheo vng theo, nh l Th tn ri ra i. n bn ngoi ni n tu, h
ng lot tng bi kinh v vo ch c ng. Kt qu, nhng v thn khp khu rng u c
cm tnh thn thin vi cc T-kheo. H n gp cc Ngi, xin cho y bt, dng nc
ra tay chn, b tr canh gc bo v khp ni v cng ngi chung vi cc T-kheo.
Khng cn nghe ting ma qui, tm cc T-kheo tr nn yn tnh. Ta thin d m d
ngy, cc T-kheo u c gng t Minh st tu. H chuyn tm thin qun v tnh hoi
dit ngay trong thn mnh: "Thn ny mng manh, khng bn, nh chic bnh gm."
Cui cng cc T-kheo khai m Minh st tu.
c Th Tn ngi hng tht bit nh th lin dy:
- ng vy, cc T-kheo! Thn ny mng manh khng bn, ging nh chic bnh
gm.
Ri vn ngi hng tht cch cc T-kheo mt trm dm, Ngi phng quang
nh, hin n trc mt cc T-kheo, thn pht ho quang su mu rc r v dy Php
C:
(40) Bit thn nh gm,
Tr tm nh thnh tr,
Chng ma vi gm tr,
Gi chin thng khng tham.
7. V Bo c Ni Mn Nht
Khng bao lu thn ny ...
c Pht dy cu trn lc X-v lin quan n Trng lo Ptigatta Tissa.
Mt chng trai sng X-v, nghe Pht thuyt php lin hng tm v o, xin
c xut gia vo Tng on, khi thnh T-kheo c gi l Trng lo Tissa. Thi gian
sau, mn nht bng ni ln khp ngi ng. Trc tin l nhng mt m khng ln hn
ht ci, ri tng dn bng ht u ty, u H Lan, ht to,v bng tri "vilva". Cui cng
mn nht v ra v ton thn trng lo l lot, v th Ngi c tn l Ptigatta tissa. V
sau xng Ngi bt u h thi, khng ai mun sn sc Ngi. Y trong v ngoi ca Ngi
b dnh mu kh nhn nh bnh li. Bn cng liu khng th sn sc nn ui Ngi ra
khi liu, nm di t chng ai gip .
c Pht khng bao gi qun quan st th gian mi ngy hai ln, bnh minh v
chiu n. Ngi nhn t chn tri n hng tht khng thiu st, v thy Trng lo
Tissa. Bit rng ng sp chng A-la-hn v khng cn ai nng ta ngoi Pht, Th tn
t hng tht i mt vng tinh x n nh bp. Ngi ra ni nc t ln l than v i.
Khi nc nng Ngi n nm ly chn ging tissa.
Lc cc T-kheo tha vi Pht:
- Xin Th Tn i trc, chng con s khing ng ta n nh bp.
Th Tn bo mang n mt ci chu v nc nng vo. Ngi bo cc T-kheo
ci ngoi y ca Tissa, git bng nc nng cho tht sch ri phi kh di nh nng. Sau
, Ngi dng nc nng lau mnh, k c v tm nng. Tm xong th ngoi y ca ng
cng va kh. Th Tn sai mc ngoi y cho ng v bo ly ni y git nc nng v va
kh. Khi ngi ng kh ro th ni y cng va kh. c mc y vng lm ni y v
mt ci khc lm ngoi y Tissa nm xung ging, thn kha khn v tm an tnh. Th
Tn ng ni u ging bo ng:
- T-kheo, thn thc sp ri ng, chng bao lu thn ng s thnh v dng nh
khc g nm ln trn t.
V Ngi c Php C:
(41) Khng bao lu thn ny,
S nm di trn t,
B vt b, v thc,
Nh khc cy v dng.
Cui Bi k Trng lo Ptigatta Tissa chng A-la-hn v nhp Nit-bn. Th
Tn cho tin hnh l Tr-T, ly x-li v xy bo thp th phng.
Cc T-kheo thc mc hi Th Tn:
- Bch Th tn! Trng lo Tissa ti sanh v u?
- ng ta nhp Nit-bn.
- Bch th tn! mt T-kheo sp chng A-la-hn ti sao thn cn bnh nh th,
xng ung thi? Hnh nghip kip trc ca ng nh th no m ng chng c A-la-
hn?
- Cc T-kheo, mi vic xy ra u do hnh nghip kip trc.
- ng ta lm g, tha Th Tn?
- Cc ng hy lng nghe:
Chuyn qu kh:
Ngi By Chim Bo c.
Trong thi Pht Ca-dip, trng lo Tissa l ngi by chim. ng bt c rt
nhiu chim, a s mang vo hong cung hoc mang i bn. Nu git chim i v ct li
qu lu khng em bn th tht chim s h thi, v gi chim khi bay mt ng thng
b xng chn v xng cnh ca chng, dn ng chng li mt ch em ra bn
ngy hm sau. Nu by c qu nhiu, ng cng nh chn vi con.
Mt hm thc n nu chn thm phc va dn ln, c mt v A-la-hn dng chn
trc ca nh ng kht thc. ng bng thy lng thanh thn, thm ngh mnh git hi
v tht nhiu sinh mnh nn mun cng dng Ngi. V ng bnh bt, b y nhng
mn n thm, nm vc gieo xung t, nh l v tha:
- Tn gi! Xin cho con c vo qu v cao nht m Ngi chng.
Trng lo hi hng cng c cho ng s c nh vy.
Cc T-kheo, do cng c lm ny, phc bo n vi ng nh th. V ng
b chn chim nn t chi ng bnh hon v xng ng ung thi. V ng cng dng
thc n ngon cho A-la-hn nn ng chng qu A-la-hn.
8. Nanda Chn B
K th hi k th...
c Pht lc ng ti Kosala dy cho Nanda ngi chn b gio l ny.
 Trng gi Cp-c-c X-v c ngi chn b tn Nanda. ng giu c, ti sn
d d, nhiu th vui. Ngi ta ni, ging nh nh n s bn tc Kennigan xut gia lm
o s. Nanda chn b v qun l ti sn cho vua gi vng ti sn ring ca mnh.
Nhiu ln Nanda em nm sn phm ly t b n nh ng Cp-c-c, gp c o s,
nghe php v thnh o s n nh ring. Pht khng nhn li ngay m ch n khi tr
hu ca Nanda chn mui. Khi Pht cng chng T-kheo i kht thc. n gn nh
Nanda, Ngi v ch Tng ngi xung di mt ci cy.
Nanda n nh l Th tn, cho hi thn tnh v thnh Th Tn cho php ng
cng dng c Tng chng trong by ngy vi nm thc phm chn lc t b. Ngy cui
tun cng dng, Th Tn hi hng cng c cho ng v ging thm nhng bi php v
b th cng dng. Cui thi php, Nanda ngi chn b chng qu D Lu. Sau ng
cm binh bt cho Th Tn, a tin mt dm ng, n khi Pht bo dng ng mi tr
lui v nh.
Trn ng i, Nanda b mt th sn bn tn cht. Cc T-kheo trn ng tr v,
thy vy bn n gp th tn tha hi:
- Bch Th Tn! V Ngi n , Nanda cng dng nhiu thc phm, tin
Ngi mt on ng v b git khi tr v. Nu Ngi khng n th ng ta khng cht.
Pht p:
- Cc T-kheo! D ta c n hay khng, d Nanda c i bn phng Tm hng,
ng ta cng khng trnh khi ci cht. Bi v mt khi gic cp hay k th khng lm hi
chng sanh trong ci i ny c, th chnh ci tm h hng, t vy ca h c th hi h
c vy.
V Pht ni k sau:
(42) K th hi k th,
Oan gia hi oan gia,
khng bng tm hng t,
Gy c cho t thn
V cc T-kheo khng hi Nanda lm g trong kip trc nn Pht khng ni
n.
9. Va L Cha Va L M
iu m cha, b con...
Th Tn dy cu trn khi ngi ng ti K vin trong Thnh X-v, cho v chng
kh, tc trng lo Soreyya. Chuyn bt u ti thnh Soreyya v kt thc X-v.
Khi bc Chnh ng Gic ng ti X-v, th thnh Soreyya con ca v chng
kh tn Soreyya, ngi trn xe kiu vi mt ngi bn thn v m ty tng ng o, ra
ngoi thnh i tm. H gp trng lo i ca-chin-din ang p i y trc khi vo
thnh kht thc. Thn th vng ng ca trng lo p vo mt Soreyya khin anh khng
khi but ming: "! phi chi Trng lo ny l v ta! Hoc gi v ta c nc da c
nh th!" mun va dy khi th anh bin thnh n b. Bi ri v h thn, anh bc
xung xe v vt b chy. Nhng ngi i theo khng bit vic g xy ra nhao nhao ln:
- Th ngha l g? Th ngha l g?
Soreyya mang thn ph n b i v pha Takkasil. Ngi bn chung xe kim anh
khp ni khng thy. Tm xong mi ngi v nh. H lp bp tr li vi cha m anh l
anh v trc. n phin cha m anh i tm khp ni vn khng thy, hai ng b khc
lc than van; cui cng cho l anh cht, h lm m tang.
Soreyya, by gi l ph n gp on thng bun cng hng v Takkasil, bn
theo st xe ng trng on. Trong on ch n c, v thc mc khng bit c l con
ci nh ai. C bo h c i xe cn c i b theo. i ht mt on ng di, c lo lt h
vi chic nhn lm qu xin mt ch ngi trn xe. H ngh, n con trai chng kh
thnh X-v cha c v, v mun lm mai cho c, mong c qu cp hu h. Thy c
hp tui mnh v qu p, anh ta bng lng ci c.
(Ai cng phi tri qua thn phn khi lm n ng, khi lm n b. Nh ngi A-nan,
ngi y c tnh ton ho trong trm ngn kip, v l mt i t, tng l th
rn mt kip trong vng lun hi, phm ti vi v ngi khc b a a ngc, v sau
v qu bo ca hnh ng xu cha ht, Ngi phi tri qua mi bn kip lm v
ngi khc cng thm by kip na mi dt nghip. Mt khc, khng mun lm n b
na, v lp nghip c ti sanh lm n ng, s c nh . Ngoi ra, nhng n b v
c x tt vi chng s ti sanh lm n ng. Nhng Soreyya di dt m tng ti
Trng lo, nn ngay trong kip ny bin thnh n b).
C Soreyya c thai v sau mi thng sanh mt b trai. Khi a b chp chng
bit i th c sanh a th hai. Nh th Soreyya trc l cha hai a con sanh thnh
Soreyya, nay l m hai a na sanh thnh Takkasil, tt c l bn a. Mt hm con
v chng kh, bn ng hnh khi xa ca Soreyya, ri thnh Soreyya vi nm trm xe
i n thnh Takkasil. Lc c Soreyya ng ni ca s trn lu cao nht trong lu i
nhn xung ng nhn ra anh bn, lin sai t n mi vo cn phng ln, tip i knh
trng nh thng l.
Khch ni vi ch nh:
- Tha b, ti cha h bit b nhng b n tip ti qu tt. B bit ti sao?
Ch nh t tn:
- Phi ng . Ti bit ng rt r. ng khng cn trong thnh Soreyya ?
- Vng, tha b.
V b ch nh hi thm sc khe cha m v con mnh lc trc. Khch tr li tt
c u khe v cht vn tip:
- B bit h ?
- Vng ng , ti bit h rt rnh. V ny ng, h c mt anh con trai, hin nay
khng bit u?
Khch bun b k li chuyn au lng nm xa, ch th tht:
 - Ny ng, chnh ti l anh ta y!
- Thi i b! B ni g l th? Anh ta l bn thn ca ti, anh ta nh mt thin thn
tr trung, l mt ngi n ng.
- y th ! Nhng ti li chnh l anh ta y, hon ton ng nh th.
- Th l th no?
- Ngy , ng c nh l trong thy Trng Lo i ca-Chin-din khng?
- Vng, ti nh l c gp Ngi.
- Bng dng lc ti cht ngh phi chi Trng lo l v mnh hoc v mnh c
c nc da nh Trng lo. Tc khc ti bin thnh n b. Ti lin b chy mt
mch n x ny.
- tht l tai hi! Ti sao anh khng ni vi ti? M anh sm hi khng?
- Ngi ang gn y, ngay trong thnh ny.
- Ngi n y ? Ti mun cng dng vt thc cho Trng lo.
- Tt lm, hy chun b y . Ti s thuyt phc Trng lo tha li cho anh.
Ri ngi bn ngy xa ca Soreyya n ch Trng lo, nh l Ngi, cung knh
ngi mt bn xin Trng lo nhn li cng dng ngy mai. Ngi nhn li. Sng hm
sau Ngi n ng trc ca nh. Con ca chng kh dng Ngi ch ngi v nhng
thc n chn lc. Ri ng dn ngi n b n ph phc di chn Ngi k li t s v
xin c tha th.
Trng lo hoan h:
- Tt lm, hy ng ln. Ta tha th cho b.
Trng lo va dt cu, Soreyya lp tc bin tr li thnh n ng. Ngi chng
c ca Soreyya trn an anh:
- Bn thn! V anh l m trong khi ti l cha ca hai a b ny. Chng tht s
l con ca c hai chng ta. Vy chng ta vn tip tc sng li y. ng kh chu.
Soreyya:
- Ny bn, ti tri qua hai ln chuyn ha trong mt i ngi. Trc tin ti l
n ng, bin thnh ph n gi tr li lm n ng. Ban u ti l cha ca hai a b,
mi y l m ca hai a na. Bn ng ngh rng sau khi tri qua hai ln chuyn
ha trong mt kip sng, ti bng lng sng i ti gia na. Ti s i tu theo Trng lo
ca ti. Bn phn ca bn l nui dng hai a b ny. Ch xao lng.
Ni xong Soreyya hn hai a con, m vo lng v trao li cho ngi cha, bc ra
khi nh, v tr thnh tu s theo Trng Lo. Trng lo thun cho anh vo Tng on,
nhn cho anh lm trn bn phn, dn anh cng v thnh X-v. V anh tr thnh Trng
lo Soreyya.
Dn c trong x nghe chuyn rt xc ng v xn xao, n hi Trng lo
Soreyya c tht nh th khng, v tnh cm dnh cho hai a con no mnh hn. Trng
lo tr li thng hai a gi bng m hn. Xong trng lo rt lui khi m ng. Khi
ngi th ngi mt mnh, khi ng th ng mt mnh. Sng c c nh th, Ngi qun
chiu v s hoi dit, v chng A-la-hn cng nhng thn thng. K t c ai hi Ngi
thng hai a b no hn th Ngi tr li rng khng t tnh cm ln a no c. Cc
T-kheo nghe vy cho l Ngi ni di, v tha chuyn n Pht. Pht tr li:
- Cc T-kheo! t ta khng n di. Tm t Ta hon ton cht trc t khi
ng ta thy o. Khng c cha m no c th mang n li lc cho mnh m ch c tm
hng v chnh o lm c iu tt p.
Ni xong Pht ni Php C:
(43) iu m cha, b con,
Khng c th lm c,
Tm hng chnh lm c,
Lm c tt p hn.
 PHM IV: HOA
1. t Ca Tm
Ai chinh phc t ny...
Th Tn ni nh trn khi ngi X-v dy nm trm T-kheo ang ph th gi
bn lun v t.
Mt bui chiu, cc T-kheo tr v K-vin sau cuc hnh trnh khp x vi c
Th Tn v t tp ti ging ng. H bt u bn v dng t khc nhau t lng ny n
lng n, tc l bng phng v khng bng phng, nhiu bn, nhiu si, t st en, t st
.
c Pht n, hi chuyn v dy rng:
- Cc T-kheo! l t bn ngoi. Cc ng c bn phn lm sch mnh t tm
bn trong.
Ri ngi ni Php C:
(44) Ai chinh phc t ny,
D-ma, thin gii ny,
Ai kho ging Php c,
Nh ngi kho hi hoa?
(45) Hu hc chinh phc t,
D-ma, Thin gii ny,
Hu hc ging Php C,
Nh ngi kho hi hoa.
2. Mt T Kheo Chng A-La-Hn
Bit thn nh bt nc...
c Pht dy cu trn cho mt T-Kheo ang qun chiu v o nh khi Ngi ng
ti X-v.
Mt T-kheo nhn ti thin qun t Pht, vo rng hnh thin. D dc
ht sc lc phn u vn cha chng qu A-la-hn, ng bn n Th Tn xin ti thin
qun khc thch hp hn.
Trn ng i ng thy o nh, v bit rng vo ma nng xa ta thng thy
nhng hnh nh trng nh tht, nhng n gn th bin mt, cuc i ny cng vy,
khng tht v c sanh c dit. V ch tm vo o nh ng Thin qun. Trn ng v mt
mi, ng tm trong dng Aciravat, ri ngi di bng cy trn b sng gn mt thc
nc. ng nhn nhng bt nc to, ni ln ri v toang do sc nc p mnh vo .
ng nhn ra rng cuc i cng vy, sinh ri dit, v ng ly lm ti thin qun.
c Th Tn ngi trong hng tht, thy bit v T-kheo nh vy lin bo:
- Ny T-kheo, ng vy. Cuc i ny cng ging nh bt nc hoc o nh, c
sinh v c dit.
V ngi ni Php c:
(46) Bit thn nh bt nc,
 Ng thn l nh huyn,
B tn hoa ca ma,
Thot tm mt thn cht.
3. Vua Viddabha Tr Th H Thch Ca
Ngi nht cc loi hoa ...
Th Tn dy cu ny X-v do cu chuyn vua Lu Ly (Viddabha) cng binh
lnh b l lt cun cht.
Ti X-v c hong t Ba-t-nc con vua Kosala, ti T-x-ly c hong t Mahli
thuc dng L-x, ti Cu-thi-na c hong t Bandhuala con vua nc Mallas. C ba u
n mt v thy li lc thnh Hoa Th hc tp. Tnh c gp nhau trong mt qun tr
ngoi thnh, h hi thm nhau l do n y, tn tui, dng h, v sau h kt bn vi
nhau. H cng hc chung mt thy, chng bao lu s c nhiu hc thut, h ri thy
cng ln ng v nh.
ng hong Ba-t-nc lm vua cha mn nguyn vi ti ngh ca mnh nn c
truyn ngi. ng hong Mahli th tn ty gio ha cc ng hong L-x n ni m mt.
Cc ng hong ng lng cp dng cho ng, v ng tip tc dy nm trm ng hong
L-x nhiu mn hc thut khc nhau. Ring ng hong Bandhuala th b cc ng hong
dng Mallas thch thc bo cht nhng b tre gm su mi cy tre, mi b c chn
thm mt thanh sc vo gia v c treo l lng trn khng. Bandhula nhy cao tm
mi cubits (khuu tay) dng kim chm. Khi cht n b cui, nghe ting st lch cch
ng khng bit ti sao, v khi hiu t s ng qung kim bt khc, trch b con v bn b
chng ai bo cho ng bit, v nu bit, ng s c cch cht m khng lm cho ming st
ku. Xong ng tha vi cha m ng xin git ht cc ng hong Mallas, v s thay h cai
tr dn. Cha m ng ngn cn vi l do l vng quc phi c cha truyn con ni v
dng mi cch thuyt phc ng b nh ny. ng bn b i n X-v sng vi bn
mnh.
Vua Ba-t-nc nghe tin n ng vo thnh vi vinh d c bit, v tn phong chc
thng lnh qun i. Bandhula cho mi cha m n v ng lun ti X-v.
Mt hm, vua Ba-t-nc ng trn sn thng nhn xung ng, thy hng ngn
T-kheo i th thc v hng nh ng Cp C c, tiu Cp C c, T-x-kh v
Suppavs. Vua ngc nhin hi v khi bit rng mi ngy c hai ngn T-kheo n nh
ng Cp C c, nm trm n nh ng Tiu Cp C c v cng khong s n nh
ca T-x-kh v Suppavs nhn cng ng thc n, thuc men v nhiu th khc,
vua cng mun cng ng nn n tinh-x thnh Pht v mt ngn T-kheo n hong
cung th thc. Vua dng cng by ngy v n ngy cui nh l v thnh Pht vi nm
trm T-kheo tip tc thng xuyn n th thc. V ch Pht khng bao gi n th
thc thng xuyn mt ch, nn Th Tn c trng lo A-nan dn Tng Chng.
Trong by ngy, nh vua ch thn st bt cho chng Tng, khng cho php ai lm
th. n ngy th tm vua xao lng bn phn. Cc T-kheo n cung vua th trai ngh
rng vua khng h lnh cho ai lm th nn khng c ai lo ch ngi v phc v chng
Tng. Nhiu v b i. Ngy k tip cng vy v thm mt s na ra i. n hm sau na,
cc T-kheo i ht tr Trng lo A-nan.
Nhng ngi thc s hng sng vi chnh kin th lm ch c mi tnh hung
gi vng nim tin cho th ch. Th Tn c hai t tng nng ct l Trng lo X-
li-Pht v Mc-kin-lin, hai ni nng ct l Khem v Lin Hoa Sc, hai nam c s nng
ct trng gi Citta v Hatthaka Alavaka, hai n c s nng ct Velukantak, m ca ngi
Nan- v Khujjutar. Tm li, tt c nhng mn , bt u vi tm v ny, nhng v
no lp nguyn, vin mn Thp Ba-la-mt v nh th l nhng bc i cng c.
Trng lo A-nan cng vy, lp nguyn, vin mn Thp sut mt trm ngn
kip, v l mt bc i cng c. Do Ngi khng sn lng trc bt c cnh no,
v li gi tn tm cho nh vua. Nh vy, ch mt mnh ngi A-nan c dng ch
ngi v cng ng.
Mn gi th trai, vua n v thy thc n cn nguyn cha ng n, bn hi l
do. c bit cc T-kheo v ht, ngoi tr ngi A-nan, ng gin d thy s thit hi
v n ngay Pht tha:
- Bch Th tn, con chun b cho nm trm T-kheo m hin gi ch c mt
mnh ngi A-nan. Thc n cn nguyn khng ai ng n, m khng thy bng dng cc
T-kheo ti hong cung. Xin Th tn cho con bit l do.
c Pht khng quy li cho cc T-kheo, ch tr li:
- i vng, t ca Ta khng tin cy ni i vng. l l do h khng n.
Ri Pht dy cc T-kheo trong nhng iu kin no cc T-kheo khng bt buc
phi n nh th ch, v iu kin no thch ng cc T-kheo nn n, trong bi kinh
nh sau:
- Ny cc T-kheo, mt gia nh th ch nu c chn im khng t cch th
T-kheo khng nn n ving. Nh vy T-kheo khng n ving gia nh y v h
khng c bn phn phi n. Nu h c n thm th cng khng c bn phn phi ngi
li. Chn im y l g? l:
1) Ngi trong gia nh khng ng ln n cc T-kheo mt cch vui v.
2) H khng cho mi cc T-kheo mt cch vui v.
3) H khng mi ngi mt cch vui v.
4) H giu gim nhng g h c.
5) C nhiu, cho t.
6) C thc n thng hng, cho thc n ti tn.
7) Thay v cng dng mt cch tn knh, h cng dng mt cch v l.
8) H khng ngi nghe php.
9) H khng ni chuyn vi ging hoan h.
 Ngc li, mt gia nh c chn im t cch th c quyn nhn s thm ving
ca cc T-kheo. Cc T-kheo cha n gia nh y th nn n, n ri th nn ngi.
Chn im y l g?
1) H ng ln gp cc T-kheo mt cch vui v.
2) H cho hi mt cch vui v.
3) H mi ngi mt cch vui v.
4) H khng giu dim nhng g h c.
5) C nhiu, cho nhiu.
6) C thc n thng hng, cho thc n thng hng.
7) H khng cng dng mt cch v l. H cng dng mt cch tn knh.
8) H ngi nghe php.
9) H ni chuyn vi ging hoan h.
Pht ni tip:
- i vng, v l do ny t ca Ta thiu lng tin ni ng, v l do ny h
khng n. Ngay c nhng bc minh trit thu xa nhm mt ni khng an vui, tin
tng, d c phc v y vn b kh s n lm trng bnh, phi b n mt ni
lng h thy an vui, tin cy.
Vua hi chuyn xy ra lc no, Th Tn k li:
Chuyn qu kh:
A. Kesava, Kappa, Nrada V Vua Thnh Ba La Ni.
Thu xa khi Phm-ma-t cai tr x Ba-la-ni c mt nh vua tn Kesava t b
ngai vng, i tu cng vi nm trm ty tng sng i n s. Kappa, ngi gi kho bu
cho vua cng i tu v tr thnh t ca vua. Kesava v on ty tng tm thng trong
x Hy-m-lp-sn. Ma ma, h n thnh Ba-la-ni tm mui, gim, v vo thnh kht
thc. Vua Ba-la-ni hn hoan n h, c Kesava ha li sut bn thng ma. Vua ct
nh trong vn v sng chiu lui ti phc v.
Nhng n s t ca Kesava, c vi ngy th rt bc mnh v ting voi v
th khc nn n gp Kesava cn nhn v i i v Hy-m-lp-sn. Kesava khng thun
v ha li bn thng ma, nhng h vn khng khng xin i, vin c h khng c
thy h cho bit trc. Cui cng h xin n mt ni cch y khng xa, c th bit
c tin tc v thy h. Ri h nh l Kesava, ln ng, li mt mnh Kesava li
trong cung vua. Khng bao lu Kappa cng bt mn. D v thy c gng thuyt phc
nhiu ln, Kappa cng b i v gp li nhng ngi trc.
V thy nh ngh lin min n cc t ca mnh. Sau mt thi gian, ng nhum
bnh v ni tm bt an. Vua mi thy thuc nhng khng thuyn gim. Cui cng n s
Kesava bo vua nu mun cho ng c khe th a ng n cc t. Vua chp thun,
t n s ln ging, sai bn quan i thn dn u bi Nrada khing ng n nhm
t, khng qun dn h cho vua bit tin n s sng ra sao.
 Kappa nghe tin n gp ng, v cc t cng t tp li, dng thy nc nng,
nhiu loi tri cy. ng khi bnh ch trong vi ngy, thn th tr li mu vng chi.
Nrada hi ng:
Ngi b v vua giu mnh.
Sn lng p nhu cu.
n Kappa, chn Rng su.
Thiu thn, Ngi sao an n?
- Cy ci y xanh ti, m ,
Lm lng ta khoan khoi v cng.
Li Kappa du ngt, khim cung.
Ta mn nguyn, Nrada .
- Go nng hng nu chung tht ngt.
Ngi tng quen v tt m .
Nay k cng go lt rng gi.
Mi thanh m Ngi Kham c ni?
- Vt thc cho d ngon d d.
t oi hay l c phong nhiu.
Tin tng nhau, vui sng thng yu
Lng tin tng, v ngon no snh ni?
Th Tn kt thc bi hc v hp nht.
- Vua lc l Mc-kin-lin, Nrada l X-li-pht, t Kappa l A-nan v n
s l Ta. Nh th, i Vng, thu xa ngi tr cng phi chu ng s au n v cn
n ni xng ng vi lng tin. t ca Ta khng tin cy ng, khng cn nghi ng g
na.
(Ht chuyn qu kh)
Nh vua v mun mua chuc li lng tin ca Tng on nn ngh cch l ci mt
c gi thn tc ca Th Tn. Nh th cc Sa-di v nhng ngi tp tu s n cung vua, v
by gi l thn tc vi Th Tn.
Vua gi s gi n. H Thch bi ri khng bit tnh sao v vua l k th ca h,
nu t chi s b vua ph hoi, hn na vua li khng cng ng cp.
Vua Thch Mahnma ngh g con gi ca mnh tn Vsabhakhattiy, l mt
con ca mt t thip. S gi v thut li. Vua hn hoan v bit Thch Mahnma l anh
em ch bc vi Th Tn. Vua c s gi i n c gi, khng qun dn d.
- Nhng ng hong thuc giai cp chin s ny rt di tr, ngi ch a c ta v
khi chc chn c ta cng ngi n vi cha.
Mi vic xong xui, v sau Vsabhakhattih c tn phong hong hu vi
nm trm cung n theo hu. Chng bao lu b sanh mt hong nam. Vua vui sng sai
ngi hu em tin n cho Thi Thi hu, tc l b ni vua xin t tn. Thi thi hu
tht ln:
 - Trc khi sanh hong nam, hong hu c lng mi ngi. By gi chc
vua cng phi "sng i" hong hu hn ht.
Nhng ngi hu ny lng tai, do anh ta nghe lm ch "Vallbh" l sng i thnh
"Viddabha" (tc lu ly) nn v tu vi vua.
- Thi thi hu bo t tn cho hong t l Lu Ly.
Vua tun theo, v ngh rng l mt tn rt xa trong hong tc. D cn nh,
hong t c ban chc cho thng lnh qun i v vua tin rng nh th s lm vui lng
Th tn.
Hong t lc by tui thy cc hong t khc c b ngoi tng voi, nga v
nhiu qu khc, thm thung hi m sao mnh khng c. Hong hu nh tr li l ng
b ngoi thuc dng h Thch xa lm. Ln mi su tui chng li ni vi m mun i
thm bn ngoi, b li thi thc bo xa lm i lm g, chng i mi, cui cng b m
xiu lng cho i vi on ty tng ng o v mt l th dn d. D vy, h Thch vn
i x vi chng lnh nht, h cho cc ng hong nh v qu ht nn khng ai n cho
knh chng. H gii thiu vi chng cc lc:
- y l ng ngoi bn, y l ch bn.
li vi ngy, hong t Lu ly cng on ty tng ln ng tr v. Mt t n
lau chi ch ngi ca chng ti nh ngh hong gia vi nc v sa, ni ging khinh
b:
- y l ch ngi ca con trai nng hu Vsabhakhattyy.
Mt ngi lnh b qun thanh kim tr li ly, nghe ht li c t n. iu tra v
bit rng Vsabhakhattyy l con gi ca mt t n ca Thch Mahnma, anh ta loan tin
trong qun i lm no ng mi ngi. Hong t Lu Ly bit chuyn th rng: "By gi
h Thch lau ch ngi ca ta bng sa vi nc, khi ta lm vua trong vng quc ca ta,
ta s lau ch ngi ca ta bng mu phun ra t c hng h."
on qun v n X-v th tin tc cng n tai vua. Tc gin ging h Thch,
ng trut ph hong hu v hong t, ging xung lm ngi hu.
Vi ngy sau, Th Tn n hong cung, vua bch li t s. Th Tn khuyn vua:
- i vng! h Thch lm th khng ng. Mun g con cho vua h phi la
ngi cng ng cp. Nhng ny i vng! Ta cn ni thm cho ng r
Vsabhakhattyy l con gi ca v vua nhn l phong vng thuc giai cp chin s, v
Viddabha cng l con ca vua. C quan trng g gia nh ngi m? Ch c gia nh
ngi cha mi tht l thc o a v x hi. Minh qun thi xa vn phong hong hu
cho mt c gi lm ci ngho nn, v hong t con ca c l vua x Ba-la-ni, mt
thnh rng mi hai dm, tn vua l Katthavhana.
Ri Th Tn k chuyn bn sanh Katthavhana. Vua nghe php sanh tm hoan h
v phc hi vng tc cho hong hu v hong t.
Ti Cu-thi-na, c Mallik con gi ca ng Mallik, v b v ca Bandhula v
thng lnh qun i, t lu him mun khng sinh n. Bandhula ui c v nh.
Trc khi v c vo k-vin nh l Th Tn v ng hu. Th Tn hi thm, c k li
v c Ngi khuyn hy tr li nh chng. Bandhula c nng thut li dy ca ng
thp lc, bit rng Pht c l do no nn chp thun.
Chng bao lu Mallik mang thai, v cht thm c tm v ung nc trong h
sen V-x-ly ca cc ng hong L-x thng dnh cho bui l ng quang. Bandhula
chiu ly cy cung m mt ngn ngi mi ging ni, t v ln xe v nh xe t X-
v n V-x-ly, vo thnh bng cng dnh cho ng hong L-x Mahli. Nghe ting xe
ca Bandhula, Mahli ang trong ngi nh st bn cng, hiu ngay l cc ng hong
L-x sp b phin nhiu.
H sen c canh gc k lng t trong ln ngoi. Bn trn h c ging mt li
st, mt nh n ni chim bay khng lt. Tng lnh Bandhula ngang nhin xung xe,
tn cng lnh canh, ui h chy ri x li st, xung h sen cng tm vi v. Xong ng
ra khi thnh, theo con ng c tr v.
Lnh canh bo ng cho cc ng hong L-x. H phn n mang nm trm xe ui
theo, quyt bt cho k c Bandhula v Mallik. Nhng Mahli ngn li v s h b git
ht. Mc, h vn ra i. Mahli li cnh co h, hy quay li khi thy xe ca Bandhula ln
xung t trn trc xe, nu h vn chy tip s nghe ting st n trc mt, nu h khng
quay li s thy mt l hng trn ch xe ca h, khi h ch nn i xa hn. Mc, h
vn ui theo khng quay li.
Mallik trng thy xe ui pha sau, bo vi chng, Bandhula dn khi tt c xe
xp thnh hng ch nht th cho bit. Lc ng trao dy cng cho v ri nng cung
ln, bnh xe ca ng lin ln xung t n trc xe. Cc ng hong vn ui theo. ng
bng dy cung, ting n vang ln nh st nh. H vn khng quay li. ng bn mt mi
tn thnh mt l hng trc mi xe, xuyn qua tht lng ca nm trm ng hong v chui
xung t. Cc ng hong L-x khng bit l mnh b bn, li c la to:
- Dng li! Dng li!
V h vn tip tc ui theo. Bandhula dng xe ni:
- Cc anh ton l ngi cht. Ta khng nh nhau vi ngi cht!
- Chng ta l ngi cht sao?
- Hy ni lng tht lng ca v ch huy trng cc anh!
H ni lng tht lng ng hong kia. Ngay lc y, ng ta ng xung cht.
Bandhula ni:
- Tt c cc anh cng chung cnh ng. Hy v nh gii quyt mi vic cn thit,
dn d v con ln cui, sau hy ci gip.
H lm theo li, v cui cng nhng ng hong y ng ra cht ht.
Bandhula dn Mallik v x-v.
Mallik sinh tt c mi su ln, ln no cng sinh i. Con ca b u dng
kin, sc mnh phi thng thnh t nhiu hc thut. Mi ngi c mt ngn ty tng.
Mi khi theo cha n hong cung, sn chnh in cht nch ngi ca h.
 C ln trong mt v n la o, Bandhula x li v kin sng sut v cng bng,
ngi ch tht s c quyn hp php. Dn chng hoan h v tn thn ng. Chuyn n
tai vua, cc quan ta b cch chc, mi quyn hnh c vua giao li cho Bandhula. Thy
quyn li b thit hi, cc quan ta gy chia r trong hong tc bn loan tin Bandhula
mun chim ngai vng. Vua tin li h, mun tr kh Bandhula nn mua chuc mt s
ngi, bo h ni lon bin gii v phi Bandhula i dp lon, ng thi ngm sai mt
nhm lnh hng mnh i theo ng cht u ng v ba mi hai ngi con mang v.
Kt qu xy ra ng nh vua mong mun.
Ngy hm y, Mallik mi hai i t ca Pht cng nm trm T-kheo n nh
trai tng. B nhn th bo hung tin, xem xong thn nhin ct th vo ti o, v tip tc
tht i tng chng nh khng c vic g xy ra. Lc by gi cc t n ang dng thc n,
sy tay lm b h mt trc mt cc Trng Lo. Ngi x-li-pht khuyn b ng quan
tm n vt v bn cht ca chng l b nt. Mallik rt bc th trong ti ra tha:
- Con va nhn c tin chng v cc con u b cht u, lng con chng h xao
xuyn, hung h mt ci h b, tha tn Gi?
V thng sot ca nim tin c bi k bt u nh sau: "Tui th chng sanh y,
bao lu tht kh bit...".
Thuyt php xong ngi ng dy tr v tinh x, Mallik gi ba mi hai nng du
n khuyn nh:
- Chng cc con khng c ti li g, ch lnh qu bo nghip c i trc. ng
au bun, ng than khc! Hy yu thng, ng on gin nh vua!
Gin ip ca vua nghe c, tu li, vua cm ng v cng, n gp Mallik xin
b v cc con du tha th, v vua s ban cho b mt n hu. B nhn li.. Cng gi cho
chng v cc con xong, b i tm ri n cung vua xin c n hu l tr v qu vi cc
con du. Cc con du v nh h, cn b v nh mnh Cu-thi-na. Vua ban chc thng
lnh qun i cho Dghakryana, mt ngi chu ca Bandhula. Nhng ng ny i u
cng mng nhic vua l git ch ca mnh.
K t ngy git oan Bandhula, vua n nn au kh, lng bt an v chng cn nim
vui no trong vic an dn tr nc. Thi gian ng o s ang ng gn ngi lng nh
Ulumpa ca h Thch. Vua cm tri cch khng xa. ng n tinh x nh l Th Tn
vi s t ngi hu thn tn. Vua bc vo hng tht mt mnh, sau khi giao nm th
biu trng vng v cho Dghakryana (Kinh Dhammacetiya k nh vy).
ng ny nhn nm mn y xong lin tn hong t Lu Ly ln ngi, tr v X-v,
ch li mt con nga v mt t n.
Vua thm hi Th Tn xong tr ra khng thy qun lnh, hi t n bit t s, bn
nh cng vi chu bt Lu ly. ng i Vng-x, n cng thnh tri ti. Kit sc v
phi mnh ngoi nng gi, vua Ba-t-nc nm ngh trong mt qun tr v tt th ngay
m y.
Tri hng sng, ngi ta nghe ting n b than khc:
 - Vua ca x Kosala hi! Ngi ch cn mt mnh, mt ht ngi che ch ri!
Tn vng thnh Vng X c h n bo tin bn c hnh tang l trng th.
Nh li th xa, vua Lu Ly dn mt on qun ra khi thnh ct git c dng h
Thch. Th Tn quan st th gian vo bui sng, thy thn tc sp b tiu dit, c mun
bo v. Ngi i kht thc, tr v nm nghing bn phi nh s t trong hng tht. Chiu,
Ngi bay ln tri v ngi xung mt gc cy tr tri, t bng mt, trong vng ln cn Ca-
t-la-v. Cch khng xa, c mt cy a tht to, bng mt che rp, nm bn bin gii
ca vng quc Lu Ly. Vua Lu Ly ngc nhin ti sao Th Tn khng ngi di bng
mt cy a khi tri qu nng bc, bn hi Th Tn v c Ngi tr li:
- ng lo lng! i vng! Bng mt ca thn bng quyn thuc l Ta mt m.
Vua bit Th Tn mun che ch dng h nn nh l Ngi, quay v X-v. Th
Tn cng ng ln bay v K Vin.
Lng th hn hc Thch vn cha ngui ngoai, vua li ra i ln th hai. Thy Th
Tn cn ch c, vua nh quay v. Ln th ba cng vy. n ln th t, Pht qun st
thy r hnh ng qu kh ca dng h Thch l nm thuc c xung sng; bit
khng th ngn chn c qu bo nn Ngi khng i n gc cy tr tri na. Th l
vua Lu Ly vi binh lc hng hu mc tnh tin ti.
Thn tc ca Th Tn gi gii nn khng git hi k th mnh, h th cht hn
ot mng sng k khc. H mc gip ln ng chin u, hy vng dng ti ba ca
mnh khin k ch b chy. Nhng x th ti gii h Thch kho lo iu khin mi tn
bn xuyn qua khin v k h l tai, m khng trng ai c. Vua Lu Ly thy tn bay
khng tin rng h Thch gi li ha khng st hi k th, nhng khi m li s ngi ca
mnh cn nguyn, ng mi ht nghi ng. Tuy vy ng vn ra lnh b h git ht h Thch,
tr nhng ngi theo Thch Mahnam.
H Thch ng trn t ca mnh, khng cn bit cch xoay s no khc nn mt
nhm ngm l c trong rng, nhm khc cm lau sy chc sn. Khi c hi c phi h
Thch Skiyas khng, th h tr li hoc khng phi Ska (rau) m l c, hoc khng phi
Ska (rau) m l sy. Nh vy, hai nhm ny thot cht. Sau, nhng ngi cm lau sy
c tn l Thch-lau. V ch ska (rau) c m tng t ch Skiyas (Thch) nn h ni tr
khi phm gii vng ng. Vua Lu Ly ch tha nhng ngi i theo Thch Mahnam,
ngoi ra tr tit ht h Thch khng cha a tr nm ni. Vua Lu Ly gy ra mt
dng sng mu, lau ch ngi ca mnh bng mu phun t c h Thch.
Vua tr v, bt theo Thch Mahnama. n gi n sng, vua mun cng n vi
ng ngoi Mahnama. Giai cp chin s th chu cht hn cng n vi con ca n l, v
vy ng t chi, nhng li s vua git mnh, tn thoi lng nan nh chn t kt liu i
mnh. ng vin c tay chn lm bn xin i tm. Ri ng xa tc xung, tht gt ui,
thc ngn chn to ln ca ng vo tc, lao mnh xung nc. Do cng c ca ng, long
cung b nng ln. Long vng ngc nhin bn n ch ng, t ng ngi trn vy v a
ng n long cung.ng li mi hai nm. Vua Lu Ly i mi khng thy ng, cho
lnh ri n xung h tm, khm xt trong m qun o ca b h ng nhng khng thy
ng u c. Cho rng ng i, vua Lu Ly ln ng. Vua n sng Aciravat trong
m v cm tri li. on ty tng ca vua mt s nm trn b trn ct trong lng sng
cn, mt s nm trn b t cng. Ngi nm trn b ct l nhng ngi khng phm ti
c i trc, b kin cn nn li khi b ct ln nm trn b t; cn nhng ngi nm
trn b t l nhng ngi phm ti cc i trc, nn khin li xung b ct trong lng
sng. Ngay lc y mt cn bo thi n, ma trc xung khng ngt. L lt trn ngp
con sng, cun vua Lu Ly v on ty tng xung bin lm mi cho c v ra.
D lun xn xao v vic h Thch b tn st v cho l bt cng. c Pht gii
thch l khng phi bt cng nu bit nghip qu kh, v kip trc h m mu nm
thuc c xung sng. Cc T-kheo cng li bn tn trong Php ng, Pht lin dy:
- Cc T-kheo! Trong lc cc chng sanh ny lo tha mn tham vng ca h,
Dim vng ct ngn mng sng ca h v nm h vo bn bin phin no, ging nh l
lt cun tri ngi lng ang say ng.
V Ngi ni Php C:
(47) Ngi nht cc loi hoa,
m say, tham nhim,
B thn cht mang i,
Nh lc tri lng ng.
4. Ngi Tn Vinh Chng
Ngi nht cc loi hoa ....
Th Tn ni ln cu ny lc X-v, lin quan n c Patipjik, tc l ngi tn
vinh chng.
ci tri ba mi ba c mt v tri tn l Mlabhr - ngi mang vng hoa - vo
vn cnh cng vi mt ngn thin n. Mt na s thin n tro ln cy nm hoa xung,
mt na di t nht hoa ri, trang im cho vua tri. Mt thin n ang ngi trn
cnh cy th qua i, thn bin mt nh mt nh n tt, v ti sanh trong mt gia nh c
a v ti X-v. C nh li tin kip nn ln ln thng dng cng hng hoa, cu
nguyn c ti sanh v vi ngi chng kip trc.
Mi su tui c c g chng. Bt c khi no cng dng ch T-kheo thc n
theo phiu rt thm, thc n ngy rm v ba mi mi thng hay sut ma ma, c u
nguyn c tr v vi ngi chng kip trc. Cc T-kheo bo c lun tch cc v bn
rn ch v c mun , v gi c l Patipjik, ngi tn vinh chng. C thng phc
v ti hi ng, lo nc ung v ch ngi cho cc T-kheo. Mi khi c ai mun cng
dng thc n theo phiu rt thm, hoc thc n ngy rm v ba mi, h u a n
cho c dng ln Tng chng. Phc v nh th, c c nm mi su thin php
cng mt lc. V i sng gia nh, c ln lt sanh c bn ngi con.
Mt hm sau khi cng dng v nh l cc T-kheo, nghe php v th tr gii
xong, n chiu ti, c thnh lnh mc bnh, qua i v ti sanh v vi chng trc. Sut
thi gian cc thin n vn ang nht hoa trang im cho vua tri. Mlabhr thy c
hi thm c i u, c k li u ui v sng bung lung thay v b th cng dng, v
c lun hi v s kip, khng bit n gi v cht. Vua tri ti nghip v thay cho th
gian, c sng say cht ng, khng bit n bao gi mi thot khi phin no au kh.
(Mt trm nm ci ngi bng mt ngy m ci tri. Ba mi ngy m ci tri thnh
mt thng, mi hai thng l mt nm v mt kip tri di mt ngn nm tri, tc ba
mi su triu nm ci ngi).
Hm sau cc T-kheo vo lng, n hi ng khng c ai chm lo, khng ch
ngi, khng nc ung v c bit l Patipjik qua i. T-kheo no cha chng
S qu, nh li ln n cn tip i ca c, khng cm c nc mt; cn nhng Tn gi
chng A-la-hn th thm tha php v.
Cc T-kheo sau gi tiu thc, tha hi Th Tn v c, v c bit c ti sanh
v ci tri ba mi ba vi ngi chng trc ng theo s nguyn. H ngm ngi cho
kip ngi qu ngn ngi, mi sng nay dng thc n cho Tng chng, chiu bnh v
qua i. c Pht bn dy:
- Cc T-kheo! Th gian ny mng sng ca chng sanh rt ngn ngi. Do
trong khi h ang cn mong mun danh li th gian, v tham m dc lc cha tha mn,
th t thn p o h mang i trong ting khc than.
Ri Th Tn ni k:
(48) Ngi nht cc loi hoa,
m say tham nhim,
Cc dc cha tha mn,
b cht chinh phc.
*
5. Kosiya Keo Kit
Nh ong n vi hoa ...
Khi ng ti X-v, Th Tn dy cu ny, lin quan n chng kh Niggardly
Kosiya.
Ti thnh ph Jaggery, gn Vng X c chng kh Niggardly Kosiya ti sn ln
n tm trm triu ng, nhng chng bao gi b th, d ch mt git du nh xu
ng trn u ngn c, thm ch cn khng dm n. Ca ci nhiu nh th m con trai,
con gi v c T-kheo, B-la-mn u khng c hng c cn nguyn vn, ging nh
mt h nc b ma m.
Sng sm c Pht xut nh i bi Tam-mui, dng Pht nhn qun st hng tn
hu ca Ngi trong khp v tr, v thy cch Ngi bn mi lm dm c v chng kh
v b v duyn lnh c ha .
 Ngy trc , chng kh n hong cung chu vua. Trn ng v ng thy
mt ngi nh qu gn cht i, ang n ci bnh trn y cho chua. ng pht i bng.
Khi v nh, ng ngh nu ni ra chuyn mnh i ngi khc cng i n theo, th s tn
bit bao, no m, mt ma, ng th v nhiu th khc, chi bng im i. ng i bch b,
chu ng cn i. Hng gi tri qua, mt ng ti mt, cng lc cng xanh xao vng vt,
gn ni khp ngi. Cui cng ht chu ni, ng v phng, nm vt xung m cht thanh
ging. Tuy qu au n v i, nhng ngh n ca ci b tn km hao ph, ng chng
dm h mi.
V ng n thm ng, xoa lng hi han:
- Phu ch, c vic g vy?
- Khng.
- Nh vua lm ng bun bc?
- Khng.
- Nu th th ... hay l ng cn g, thm g?
ng nhy nhm v ng ngay vt thng lng. Nhng lng tic ca cng bng
dy khin ng mt ln na m bng im lng chu trn.
B v, chc ngh rng mnh on gn ng nn nn n tip:
- Phu ch, ni cho ti nghe i! ng thm mn g?
Chng kh chu ht ni, thu tho ch cn ch mt:
- , ti thm mt th.
- Thm g no, phu ch?
- Ti mun n mt ci bnh chin!
- ! sao khng ni sm? ng c ngho tng g u! Ti sc bao n ht c
thnh Jaggery.
- Tri! Ai bo b lo cho thin h vy? H mun n th rng lm ra tin m mua
ch?
- Th th, ti ch i b con dc ng ny.
- B li phung ph qu!
- Nu th th mnh mi trong nh thi!
- Tn km lm!
- ti nng cho v chng con ci mnh n thi.
- Sao b tnh chi nhiu d vy?
- c ri, ch c ti vi ng n nhe!
- B cng cn n sao?
- c lm, mt mnh ng thi.
trnh cp mt nhiu ngi, ng dn v li ht go nguyn, ch dng ht b,
ly l than, khun nng bnh, mt cht sa vi mt ma, mt ong v ng th, ri leo
ln tng cht ta nh by tng nng bnh, v ng s ngi n ti ch. B v ch bit vng
theo.
 Sng sm, Th Tn bo Trng lo Mc-kiu-lin n thnh Jaggery trn tng th
by nh chng kh ng ta, dy cho ng bit x b, ri em c hai ng b v K
Vin cng vi bnh, sa, mt, ng bng thn thng. Pht s cng nm trm T-kheo
ngi trong tinh x th thc bnh chin.
Ch trong khonh khc, Trng lo ng l lng gia tri, trc ca s lu by,
ho quang rc r. Chng kh trng thy Ngi, run nh cy sy. ng trn ln tn y
cng v s c ngi n kht thc. Vy m ng bn ny li l l hin ra. Khng bit rng
Trng lo mun l c, chng kh th ph ph gin d, nghe nh mui v ng
nm vo la. ng qut ln:
- ng T-kheo! ng mun g m ng l lng trn khng vy? ng c ti ti lui
lui cho n khi vch thnh mt con ng trn tri cng chng c g u!
Trng lo vn thn nhin i ti i lui trc ca s nh trc. Chng kh qut
tip:
- ng ch i g m i ti i lui hoi vy? ng c ngi kit gi i na cng chng
c g.
Trng lo bt chn ngi kit gi.
- D ng c ng trn thnh ca s cng th thi.
- D ng phun ra khi cng th thi.
Chng kh ni th no l Trng lo lm ng y. Cho nn, cui cng ton b
ngi nh khi ph m mt. Chng kh cm thy nh mt b kim m. S chy nh, ng
rng nn khng dm ni: "D ng c phun ra la cng th thi." ng ngh thm: "ng
thy ny bm dai nh keo. Nu khng cho ci g, ng khng chu i u." ng nh bo
v lm mt ci bnh nh tng kh trng lo. B ly cc bt nh b vo ni. Bt
phng ln thnh ci bnh to y trn c cho. ng v u bt tai:
- Tri! B ly cc bt ln qu!
Ri ch thn ng dch mt cc bt nh xu trn u mung b vo ni. Bt li
phnh to hn ci trc. C th, ci bnh nng sau to hn ci trc. Cui cng rt ci
bnh ra khi r, nhng tt c dnh li vi nhau. B cu cu ng, nhng c ht sc ng
cng khng tch ra c. M hi tun khp mnh, ng ht thm, lin bo b a ht r
bnh cho T-kheo. Trng lo thuyt php cho hai ng b, nu cng hnh ca Tam bo,
bt u vi cu "S b th l cch t l chn chnh nht". Ngi gii thch phc bo ca
hnh b th v cc cng c khc, r rng nh mt trng trong bu tri.
Nghe xong ng pht tn tm, mi Trng lo n gn, ngi xung ging th thc.
Mc-kin-lin bo ng b mang bnh n ch Th Tn cng dng. Ngi s mang c hai
i bng thn thng. u cu thang trong lu i s vn ch c nhng chn cu thang s
nm ngay cng tinh x k Vin. Ngi s mang hai ng b n K vin nhanh hn l i t
tng lu trn xung tng lu di.
Chng kh ng ngh y. Trng lo bn u cu thang yn ch c v ra
lnh:
 - Chn thang hy nm ti cng K Vin.
Thang hin ra y nh th. Hai v chng Chng kh n K Vin bn n trc
Th Tn tha n gi th trai. Th Tn vo phng n, ngi trn Pht ta son sn cng
vi Tng on vy quanh. Chng kh dng nc khai mc bui cng dng Pht v
ch Tng. B v t bnh vo bnh bt Nh Lai. Th Tn ly va dng, cc T-kheo
dng xong, c hai ng b cng n no, nhng bnh vn cn. Sau khi chia bnh cho ton
th T-kheo trong tinh x v cho nhng ngi xin n tha, bnh vn khng gim. Pht
dy em bnh ra ngoi cng K Vin. n ngy nay ch c tn l Hang Bnh.
Hai ng b n ch Th Tn, ng knh cn mt bn. Th Tn hi hng cng
c, dt li c hai chng qu D lu. Ri h cho Pht, ln cu thang cng K Vin v
v nh. T v sau Chng kh dng gia sn tm trm triu ng dnh ring phc v
cho Gio on ca Pht.
Chiu hm sau, cc T-kheo n php ng bn tn thn thng cng oai lc ca
Mc-kin-lin chiu phc chng kh. Pht nghe qua dy:
- Ny cc T-kheo! Mt T-kheo mun gio ha mt gia ch khng lm hi c
tin, khng lm hao ca ci, khng p ch cng khng lm h ging cho h hiu cng
hnh ca Pht, nh con ong u trn hoa ht mt. Con ta, Mc-kin-lin, ng l mt T-
kheo nh th.
tn thn Trng lo Mc-kin-lin, Pht ni Php c:
(49) Nh ong n vi hoa,
Khng hi sc v hng,
Che ch hoa, ly nhy,
Bc thnh i vo lng.
c Pht ni tip v cng hnh ca Ngi, v cho bit y khng phi ln u m
trong kip trc Ngi tng ci ha chng kh Niggardly khi thuyt ging mi tng
quan gia hnh nghip v qu bo. V Pht k li chuyn Bn sanh Illsa.
C hai u chn vng king
C hai cng li khp khing qu lun
Nt rui, mt lc c khun
Ta khng th ni ai l Illsa.
6. n S La Th Pthika.
Khng nn nhn li ngi...
Ti X-v Pht dy cu trn lin quan n n s la th Pthika.
V mt gia ch ti X-v lo cung cp mi nhu cu cho n s la th Pthika, xem
ng nh con ca mnh. B c ngi lng ging ca tng php nh ca Pht nn
mun n tinh x nghe Php. Nhng my ln n xin n s u b ng khuyn khng nn
i. V vy b nh s mi Th Tn n t gia thuyt php.
Chiu hm , b cho cu con trai n tinh x thnh Th Tn sng mai. Cu b
i ngang qua tht n s cho, b ng ta bo ng i. Cu khng dm ci lnh m s b ry.
ng ta bn bo cu ng ch cho Th Tn ng ng i n nh m ch gi b nh nh
cu gn . Ri khi v th cu phi chy tht mau, lm nh nh i ng khc. Sau ,
hy n gp n s. Cu b vng li lm theo. Khi cu thi hnh mi vic xong xui v tr
li nh n s, ng khen ngi cu b v ha hn s cng nhau n phn dnh cng dng
Pht.
Sng tinh m ngy hm sau, n s n nh b th ch, cng vi cu b ngi phng
bn trong. Cc ngi lng ging trt ph nh vi phn b, t im bng nm th hoa, c
c hoa Lja, v son sn ch ngi thng hng cho Th Tn. (Nhng ngi cha thn
cn vi ch Pht khng bit cch sa son Pht ta. Ch Pht cng khng bao gi cn
n mt ngi dn ng. Khi ch Pht gic ng di ci B-, lm rng ng mi
ngn th gii, mi con ng u tr nn r rng i vi cc Ngi: ng xung a
ngc, ng n ci sc sanh, ci ng qu; ln ci ngi, ci tri; n ci bt t, Nit-
bn. Ch Pht khng cn phi c ch ng n lng mc, ph th hay bt c ch no).
Do sng sm c Pht cm bt, p y n thng nh b th ch. B ra khi nh
mt on tht xa n Pht, nm vc gieo xung knh l v theo Pht v nh. B xi
nc ln tay phi ca Pht v cng dng thc n ho hng cng v mm. B ly bt
khi Th Tn th thc xong, v thnh Ngi hi hng cng c. B lng nghe php v tn
thn Nh lai:
- Hay thay! Hay thay!
n s ngi pha sau nghe th ni cu, khng nhn b l t mnh na, v ng
dy ra v, khng qun hm he:
- ph thy! Mi s thit hi v tn thn ng ta.
Sau ng ta dng li lng m v tn n v Th Tn, Ri b i. Bng hong v
nhng li mng chi ca n s la th, b tn tm, khng th ch nghe Th Tn thuyt
php. B th tht vi Th Tn v c Ngi khuyn:
- ng bn tm n li ca k ngoi o, khng cn ch n mt ngi nh th.
Ch nn nhn li mnh; phm hay cha phm.
V ni Php c:
(50) Khng nn nhn li ngi,
Ngi lm hay khng lm,
Nn nhn t chnh mnh,
C lm hay khng lm.
7. Vua V Vua Cc Vua
Nh bng hoa p ti...
Th Tn dy cu ny lin quan n c s Chattapni khi ngi ng ti X-V.
C s Chattapni X-v lu thng Tam tng Kinh in v chng Nh qu. Mt
sng sm, tun gi Bt quan trai gii, n nh l Th Tn. i vi nhng v chng Nh
qu v cc Thnh t ca Pht, v th nguyn trc, khng cn gi gii Bt quan trai.
Nhng v y, ch do cng hnh ca o qu, sng i thnh thin, n ngy ch mt ba.
Do , c Th Tn ni: "i Vng! Ngi th gm Ghatikra n ngy ch mt ba,
sng i phm hnh, th l ngi o c, chnh thc." Do , nhng v chng Nh
qu ng nhin n ngy mt ba v sng i thnh thin).
Nhng Chattapni cng vn gi gii Bt quan trai. ng n nh l Th Tn ri
cung knh ngi xung nghe php.
Lc by gi vua Ba-t-nc Kosala cng n nh l Th Tn, Chattapni
trng thy thong lo ngh khng bit phi x s th no. ng ang ngi vi s hin din
ca Pht, tc vua ca cc vua, th khng th ng ln cho vua ca mt nc c. Th
ri ng quyt nh ngi yn khng ng dy, d vua Ba-t-nc c bt bnh cng nh
chu. Qu nhin, vua nh l Th Tn xong cung knh ngi mt bn, mt khng vui. Th
Tn thy vy bn bo:
- i vng, c s Chattapni l bc Thin tr, hiu bit gio php v thng thuc
Tam tng kinh in, bnh thn c lc thnh cng hay tht bi.
Vua nghe Ngi ca tng c hnh ca ng, lng du li ht gin.
Sau , mt hm, im tm xong, vua ng trn lu hong cung thy Chattapni
i qua sn, tay cm d chn mang dp lin ra lnh gi ng n. ng b d, ci dp n
cho vua v cung knh ng mt bn.
Vua hi ng:
- Ti sao ng b d v ci dp?
ng p:
- Khi thn nghe i Vng cho i vo lin d v dp qua mt bn trc khi
n gp ngi.
- Th th, r rng hm nay ng mi bit ta l vua?
- Thn lun lun bit ngi l vua.
- Sao hm trc gp ta ch Th Tn, ng khng ng dy?
- i vng! Nu ng trc vua ca cc vua m thn ng dy cho vua mt
nc th thiu cung knh vi ng Th Tn. V vy thn khng ng dy.
- Khng sao, ci g qua hy cho qua. Ta nghe ni ng thng tho nhng vn
lin quan n i ny v i sau, v thng thuc Tam tng kinh in, vy hy n cung
cm tng c cho cc cung phi.
- Thn khng th lm, i vng!
- Ti sao vy?
- Hong cung l ni nghim mt. ng hay sai u nghim trng, tu b h.
- ng ni th. Ngy hm kia, khi gp ta ng thy khng cn ng dy cho m.
ng lm thng tn vt thng thm na.
- i vng, nu mt gia ch lm nhim v ca mt T-kheo th l phm li nng.
Xin thnh mt T-kheo n ging kinh.
Vua chp thun, ra lnh bi hu. Sau , vua sai s gi n bch vi Pht, xin Th
Tn n hong cung thng xuyn vi nm trm T-kheo ni php cho hai vng phi
l Mallik v Vsabhakhattyy. V nh Pht khng th n hoi mt ch, nn Th Tn c
Trng lo A-nan u n n trng tuyn gio php cho hai b. Mallik hc rt chm
ch, n luyn nghim tc v ch tm n li ging, cn Vsabhakhattyy th khng c
nh vy. c Th Tn hi thm, Trng lo trnh by s hc ca hai b. Pht dy:
- Ny A-nan! Khi Ta thuyt php, ai khng thnh tm lng nghe, hc tp, n luyn
v ging gii c th khng cht g li lc, nh bng hoa c sc m khng hng.
Nhng ngi no nghe, hc, lp li v ging gii c s hng nhiu li lc.
Ri Th Tn c Php c:
(51) Nh bng hoa p ti,
C sc m khng hng,
Cng vy, li kho ni,
Khng lm khng kt qu.
(52) Nh bng hoa p ti,
C sc li thm hng,
Cng vy, li kho ni,
C lm, c kt qu.
Khi Pht kt thc bi ging, nhiu ngi chng s qu, Nh qu v Tam qu. Hi
chng cng c nhiu li lc.
8. m Ci B T X Kh.
Nh t mt ng hoa...
Khi ng ti Pubbrma, gn X-v, Th Tn dy cu trn lin quan n b T-x-
kh (Viskh).
T-x-kh sinh ra trong thnh Bhaddiya, thuc vng quc Anga. Cha l chng
kh Dhananjaya, con ca chng kh Ram, v m l Sumanaa Devii chnh tht. Nm b
ln by tui, Th Tn thy ngi B-la-mn Sela v tn hu ca ng duyn lnh nhp
o nn n thnh ny cng vi ng o Tng chng. Lc by gi chng kh Ram
ang gi chc chng kh ca thnh ny, l ngi ng u nm nhn vt c phc c
ln. ( l chng kh Ram, b Candapadum chnh tht ca ng, trng nam
Dhananajaya v v l Suman Dev, v gia nhn ca chng kh Ram l Punna. Khng
ring g chng kh Ram c gia sn kt x m ti vng quc ca vua Bnh-sa vng
cng c nm ngi l Jotiya, Hatila, Ram, Punnaka, v Kkavaliya).
Chng kh Ram nghe tin ng Thp lc n lin bo T-x-kh:
- Hm nay l ngy hnh phc ca ng v cng l hnh phc cho con. Hy dn nm
trm trinh n gia nhn ca con ci nm trm xe cng nm trm n l n i khong xa
n ng Thp lc.
T-x-kh lin vng li ng ni.
C bit r iu g nn lm, iu g khng nn lm, v th c cho xe i ht khong
ng xe c th i c, ri xung xe i b n Th Tn, nh l Ngi v ng qua mt
bn. Hoan h v cung cch tip rc ca c b, Th Tn thuyt php cho c, cui bi php
c vi nm trm gia nhn cng chng qu D lu.
Chng kh Ram cng n ch Th Tn nghe php v cng chng S qu. Sau
ng thnh Th Tn vi Tng on n nh th thc, v ng dng cng thc phm chn
lc, cng ln mm, sut hai tun tht di do. Sau na thng li trong nim hoan h,
Th Tn ri thnh Bhadiya.
Thu vua Bnh-sa vng v vua Ba-t-nc nc Kosala l anh em r, vua ny
ci em ca vua kia. Vua Kosala thy trong nc mnh khng c ngi no giu c v
tn nh nm nhn vt th phit ca Bnh Sa Vng, nn n xin mt nhn vt v x mnh.
Vua Bnh-sa vng t chi, vua Kosala quyt ch xin cho c, nu khng s khng v
x. Tng th Bnh-sa vng hp bn vi cc quan ri ha s c chng kh Dhananjaya.
ng hn, chng kh Dhananjaya i theo vua Ba-t-nc ri X-v v Kosala, ch
mt mt m. Dng trc mt cnh p, v khi c bit ni ch cch X-v by dm
v l x s ca vua Ba-t-nc, chng kh xin vua li y. Vua chun y, dng thnh
quch ti y cho ng, t tn thnh l Sketa, c ngha l thnh c ngi u tin vo
chiu ti.
Lc X-v Chng kh Migra c mt mn trai tn Punnavaddhana n
tui trng thnh. Hai ng b bo con nn lp gia nh, ban u anh thoi thc, sau t
iu kin v hn th phi hi nm v p v tc, tht, xng, da, v tui tr. (Ph n
p con nh trm anh tc phi ging nh ui cng la xa n vin vy v cun cong.
l v p ca tc. Mi c mu ti nh mu b v phi trn y mm mi, l v
p ca tht. Rng phi trng, u khng k h, sng bng nh kim cng hay v c x
c, l v p ca xng. Ln da khng xng p vi g n hng, phn hng hay
bt c m phm no, vn mn mng nh vng hoa hu v trng mut nh hoa Canikra,
l v p ca da. D c sinh mi ln i na c ta trng nh gi mt con, l v
p ca tui tr.)
Hai ng b mi tm B-la-mn n nh dng ba, nh h tm mt nng du
nh th. H ha v i tm vi tin tr cp ng k, v mt vng hoa bng vng tr gi mt
trm ngn ng tin eo vo c c du. H st sng tm kim nhng hoi cng, nh
tr v, trng ngay ngy l hi hng nm. Ngy cc gia nh ngy thng t khi ra
ngoi s dn gia nhn, ngi hu i b n tn b sng. Nhng cu trai gia th, c a v
v giu c thuc giai cp chin s, s ng dc ng, v khi c gi p no lt v mt
xanh v cng giai cp, h s nm vng hoa ln u nng. Cc ng B-la-mn cng n
ch i trong mt gian nh. Lc T-x-kh mi lm mi su tui, trang sc
y mnh vi nm trm t n h tng, n b sng nh xung tm. Bt ng cung phong
ni ln v tri ma. Nm trm t n chy nhanh n tr trong gian nh, cn t-x-kh
vn bc i nh bnh thng. Vo n gian nh trang sc v qun o nng t sng.
Cc ng B-la-mn thy nng hi bn v p. H tm cch xem xt hm
rng ca nng. V th h kho chuyn vi nhau:
 - Con gi ti tht l ong! Chng n ch hng c c th cho chua, khng
bit ti ni c ngoa khng!
T-x-kh ln ting:
- Cc ng ang bn vic g th?
- Ni v c y.
- V im g?
- T n ca c chy nhanh nn khng b t,cn c vn chm bc nn t ht.
- Ti khe hn h, v li ti c l do chm bc.
- L do g?
- C bn hng ngi khng th chy ba v bt li cho h.
- L ngi no?
Mt v vua va c xc du, trang sc y mnh m chy trong sn hong cung
s bt li v b thin h ch giu "Vua cha g m chy lung tung nh thng dn". Li
na con voi nghi l ca vua s rt kh coi nu chy nhy, nhng nu i ng oai v mt
cch t nhin th thy ng hong. Mt T-kheo s mt oai nghi nu chy hoc i nhanh
v s b ph phn. "T-kheo g m chy i chng khc g k phm tc". Mt ph n nu
chy i th cng s b ch bai "N nhi m chy bng bng y nh n ng". l bn
hng ngi khng nn chy ba v s bt li cho h.
- Cn l do no khc khng tha c?
- Tha qu ng, cc bc cha m nui nng con gi u c gn gi nguyn vn tay
chn. Chng ti nh ca qu g bn. Nu chng ti chy nhy vp t o hay va t
b t c th gy tay chn, lc s l gnh nng cho gia nh. Cn by gi nu o qun
t th s kh thi. V ngh nh th nn ti khng dm chy.
Trong lc T-x-kh ni chuyn, cc ng B-la-mn quan st hm rng ca nng,
qu nhin tuyt p cha h c. H ca tng nng:
- Tha c, ch c c mi xng ng nhn lnh tng phm ny.
Ri h eo vo c nng chic vng vng. C nhn li xin ci ca h v c h
cho bit con ca chng kh Migra l Punnavaddhana Cumra ng giai cp vi c. D
i b n y, nhng t khi c nhn chic vng vng ri th i b khng cn thch hp
na. C nhn cha gi cho c chic xe, nhng ng cha li cho nm trm xe n, ri c ln
xe cng vi on ty tng. Cc ng B-la-mn i theo. V nh hai bn bn bc vi nhau.
Gia sn bn Migra khong bn mi triu, khng ng chi so vi nh T-x-kh.
Nhng ngh n c mt ngi bo h con gi mnh, cha nng bng lng g nng. V
ng tip i cc ng B-la-mn tht chu o v thnh son trong hai ngy.
Chng kh Migra nghe cc ng B-la-mn tr v thut li u ui cu chuyn,
ng rt hi lng v cng mun rc du nhanh chng. ng bo tin cho sui gia bit l s
n vi vua Kosala v ng o ty tng. Chng kh Dhananjaya nhn ngi tr li:
"Chng ti xin hn hnh tip n ngay c mi v vua cng c". Th l Migra em tt
c dn chng trong thnh i, tr mt s phi li gi nh. H dng li cch Sketa na
dm, gi tin n Dhananjaya. ng lp tc gi qu qu gi n cho h. Ri ng hi kin
con gi l T-x-kh:
- Cha chng con n rc du cng vi vua Kosala, nh no dnh n ng,
nh no cho vua , v nh no tip cc vng tn?
(T-x-kh rt thng minh, ti tr sc bn nh gc cnh vin kim cng l do c
pht li th nguyn cng nh do bn nguyn c hng m p trong mt trm ngn kip).
C sp t mi vic tht tha ng, t sa son nhng cn nh cho cha chng, vua,
vng tn v on ty tng tr ng, ch n phn cng tc cho m gia nhn phc v
khng nhng quan khch m c chung nga, voi,... mi ngi u c hi lng vui
v. Ring phn mnh, c c cha xut kho c ngn ming vng rng, ri bc, ngc ru-bi,
ngc trai, san h v kim cng, t lm cho c mt mn trang sc tht v i v lng
ly.
Vi ngy sau, vua Kosala hi thm chng no rc du, c th, ba thng tri qua
m mn trang sc cho c du vn cha lm xong, bn ng gi tr li l ma ma n,
vua khng th i u c trong vng bn thng v bn phn ca h l sn sng phc v
nhng g vua v qun lnh dng. T , thnh Sketa nh ang trong mt k l hi di.
T vua cho n ngi thp km nht, ai cng c trang sc hng hoa lng ly. Tuy
nhin bn ng gi gp kh khn v thiu ci t. H phi h chung voi v nhng cn
nh xiu vo trong thnh ly g lm ci. Nhng ri cng khng , v ang trong ma
ma nn cng kh kim ci, h phi m ca kho, ly vi th lm thnh dy bc nhng
vo du nu nng.
Bn thng tri qua, mn trang sc mi xong. chi ht bn bnh kim cng (mt
bnh chng na lt), mi mt bnh ngc trai, hai mi bnh san h, ba mi ba bnh ru-
bi, v nhiu loi qu khc. H dng bc lm dy xu thay cho ch. Mn n trang
c kt t u r xung chn. Nhng mc vng, dy bc c gn, tht vo nhng ch
khc nhau gi mn trang sc dnh chc v thng ng, mt trn chp mi tai, mt
ngang gia c, mt mt u gi, mt mi khuu tay, mt rn, v mt tht lng.
Trn nn mn trang sc ny, th chm mt con cng. Hai cnh ca cng mi bn gm
nm trm si lng bng vng rng. M cng bng san h, hai mt bng ngc, c v lng
ui cng bng ngc. Gn ni trn lng cng bng qu v chn cng vy. Khi n c
gn ln nh u ca T-x-kh, trng nh mt con chim cng ang ng trn nh ni
xe cnh ma; v ting ca nhng gn ca ngn lng rung ln nghe nh nhc tri hp
xng, hoc nh bi hp tu ca nm loi nhc kh. Ch khi no ng tht gn mi bit
khng phi con cng tht. Tr gi mn trang sc ny ln n chn mi triu ng v
tin cng ht c trm ngn ng.
(Vo thi Pht Ca-dip, T-x-kh cng dng cho hai mi ngn T-kheo y
v bt, c kim ch v thuc nhum, do phc bo , ngy nay c c mn trang sc v
i ny, tc phn thng cho tn n. i vi thin nam nu cng y s c y bt to bng
thn thng).
 Ngoi ra T-x-kh cn c ca hi mn gm nm trm xe cht y tin, nm
trm xe y h vng, nm trm xe y h bc, nm trm xe y h ng, nm trm xe vi
vc t la, nm trm xe b, nm trm xe go trng sch v nm trm chic xe ch y
no cy, co v cc th nng c khc. Cha k mt ngn nm trm t n trang sc sang
trng tm, git, nu n v mc cho c, tt c u ngi trn nm trm chic xe.
Chng kh mun rng con mnh khng thiu mt th g khi v nh chng.
Cha va , ng cn cho thm gia sc. ng ra lnh:
- Cc ngi hy n bi gia sc nh, m cng ra. Xong, hy ng hai bn lm
thnh mt ng di ba phn t dm v rng tm so (bn mi mt). C cch mt phn
t dm ng, mt ci trng. ng cho tru b ng ra khi gii hn ny. Khi cc
ngi n ng ng v tr, hy nh trng ln.
H lm theo lnh. Ri khi bi gia sc, h tin n mt phn t dm lin nh
trng, ri na dm li nh trng, ri n ba phn t dm li nh trng. V h ng gc
nhng li ra hai bn. Khi h xong th tru b ng chen vai nhau trn khong t di
ba phn t dm v ngang tm so. Lc , chng kh ra lnh ng ca chung tru b.
Tuy nhin c khng ch hng s gia sc m cn thm su mi ngn b c mnh
khe, su mi ngn b sa ci vi b con theo sau, sng chung chy theo.
(Kip trc, vo thi Pht Ca-dip, T-x-kh l Sanghads, cng cha t trong
by cng cha con vua Kiki, cng dng nm phm vt t b cho hai mi ngn T-
kheo v Sa-di. D h ly tay che bt, c vn st thm, bo rng thc n ny va ngon
ming va mt lng. Do qu bo ny c nhn thm s b sng chung.)
Tuy nhin nh th b v ng cn nhc thm sao ng khng cho gia nhn theo
c sai bo. Tht ra ng khng qun, ch v ng mun khi c ln xe ri, ng s cho nhng
ngi t nguyn i theo, ch khng mun p buc h. Vo ngy trc khi a du, ng
dy c mi iu nn nh v nh chng:
1) La trong nh khng nn mang ra ngoi.
2) La bn ngoi khng nn mang vo nh.
3) Ch cho ngi no nn cho.
4) Khng cho ngi no khng nn cho.
5) Cho c ngi ng cho v khng ng cho.
6) Ngi mt cch vui v.
7) n mt cch vui v.
8) Ng mt cch vui v.
9) Gi gn la.
10) Th phng thn thnh.
Mi iu ny cng lt vo tai cha chng c, lc ang phng bn cnh.
n ngy a du, Chng kh Dhananjaya tp trung cc phng hi th cng,
v gia on ngi ca nh vua ng ch nh tm gia ch gim h c du, nu nng c b
buc ti g xin h lm sng t s vic.
 Ri c du khoc ln mn trang sc tr gi chn mi triu ng, cn nhn thm
nm trm bn mi triu sm hng phn tm mnh. Ri chng kh con gi ln
xe hoa. ng h tng c qua mi bn lng quanh Sketa, nhng lng ch hu np l
cng cho ng, cho n tn Anurdhapura. Dc ng, ng cho rao ln rng: "Ai mun i
theo con ta th i." Dn mi bn ngi lng u i theo, mang theo ht khng cn mt
th g li. Dhananjaya cng tin a mt on ng, cho t gi v ph thc con gi
cho Migra v vua. Migra thy m ngi theo hu qu ng nh mt on qun, s
khng nui ni lin nm t v vung gy gc ui v bt, mc li phn i ca c du
T-x-kh.
C vo cng thnh X-v, ng trn xe hoa dn chng chim ngng mn
trang sc. Mi ngi tm tc khen ngi v lng ly rc r, nt i cc phong lu ca
nng. Ngay hm y, dn chng gi mng nhiu qu tng, nng tng li ht cho cc gia
nh trong thnh vi li l du dng m i, thch hp vi la tui v hon cnh tng
ngi,xem h nh l thn quyn ca mnh. Mt ln gia m, nng n thm con nga
mi , c ngi hu nam n cm uc theo, coi sc cho nga m c tm nc
nng v xc du.
Chng kh Migra, mng ngy ci v cho con, mi nm trm n s la
th n cng dng, ng hon ton khng bit g v Th Tn lc ang ng trong tinh
x gn y. Cho ngon ho hng c nu trong nhng dng nh bp mi toanh. ng
gi c du n cho cc n s m ng gi l nhng v A-la-hn. T-x-kh lc by gi
chng qu D lu v l Thnh t ca Pht, nghe n danh hiu A-la-hn, nng v
cng hoan h. Nhng bc vo phng i n cc n s v nhn h, nng bo h thiu tnh
khim cung v khng bit s trng ti, khng xng vi danh xng A-la-hn. Nng ln
ting trch cha chng v tr v phng. Trong khi cc n s cng trch Migra sao khng
tm mt nng du khc, m li chn mt t c s ca ng C-m. Nhn c ta vo nh
chng khc no nhn xi quy. H cn i ng tng kh c ta i. ng khng bng
lng, tr li vi h l "n b h ng chi lm ny, xin cc ng b qua cho." Ri ng tin
h ra v, v ngi xung trn mt chic gh sang trng, n cho thng v vi mt trong
da vng.
Lc c mt T-kheo vo nh kht thc. T-x-kh ang qut hu cha chng,
ngh rng mnh khng nn bo cho cha bit c v T-kheo kht thc, vi ng ln mt
bn cho ng trng thy Trng lo, nhng ng qu ngu si c thy nhng lm nh khng
thy, vn cm ci n. T-x-kh bo Trng lo xin c i v cha chng ang n cho thiu.
Migaara tuy bt bnh cc n s, nhng nghe nng du ni th, ng ni gin bo dp da
cho v ra lnh ui T-x-kh ra khi nh. V gia nhn v t n u thuc v nng nn
khng ai dm h mi. Ring c th tr li cha chng nh sau:
- Tha cha, l do khng ng con phi b ui i. Con khng phi l c gi
tm thng ngoi ng, mt ch tm no trn b sng, c cha lm v. Con gi
nh gia gio, c cha m ng hong, khng th ri nh chng bi l do . Ngoi ra cha
con c giao con cho tm gia ch bo h, v khi c li lm h s chu trch nhim lm
sng t vn . Xin cha cho mi tm gia ch n phn x.
H c mi n v cuc i thoi xt x T-x-kh bt u gia h vi cha
chng ca c.
Migra bo:
- Ngy i l nh th, a v ca ti nh vy, m c ta li bo ti n cho. Cc ng
hy buc ti c ta v ui i khi nh ny.
Cc gia ch hi:
- C phi th khng, tha c?
- Li ti ni khng ng hn nh th. S l c mt T-kheo i kht thc dng
chn trc ca nh. Cha chng ti ang dng cho ngon vi mt, hon ton khng thy
Trng lo. Ti thit ngh ng khng to c cng c mi hin i m ch hng
phc c c ca i trc. Do ti ni vi T-kheo l ng ang n c. Vy ti
c li g?
T-x-kh tr li nh trn. Cc gia ch u ng l nng ni ng, ri h hi
li Migra:
- Ti sao ng li gin nng?
ng p:
- Ti cng ng l c ta khng c li trong vic ny, nhng ti sao na m c
ta i ra sau nh c t trai, t gi theo sau?
T-x-kh gii thch l v con nga ging , c khng yn tm nu ngi nh, nn
ra chung nga xem n c sn sc ra sao. Ln ny nng cng khng c li g. Cha
chng li buc ti l ngy xut gi cha nng dy bo Mi iu c nhiu n , t nh
iu mt l "khng cho em la trong nh ra ngoi", nu vy i vi lng ging hai bn
xin la th sao? C cng gii thch rnh r ca cha nng dy l khng nn em vic
trong nh ni ra bn ngoi. Ri c t t gii trnh iu hai l "khng em la ngoi vo
trong nh" c ngha lng ging nu ni xu nh chng cng khng nn v nh hc li.
Cn iu "Ch cho ngi no nn cho" ngha l ch cho vay nhng ai tr li. "Khng cho
ngi no khng nn cho" ngha l khng cho vay nhng ai khng tr. "Cho c ngi
ng cho" ngha l i vi b con thn hu cn gip , d h c n p hay khng th
vn cho. "Ngi mt cch vui v" ngha l khi cha, m chng hoc chng ngi th phi
ng dy, khng c ngi. "n mt cch vui v" tc l ngi v khng c n khi cha,
m chng hoc chng cha n xong, phi hu h cm bng nc rt xong xui mi c
n. "Ng mt cch vui v" tc l ngi v khng c i ng trc cha, m chng hoc
chng, phi lm ht bn phn ln v nh ca mnh i vi h ri mi c i ng. "Gi
gn la" tc l cung knh i vi la sng hoc x vng. "Th phng thn thnh trong
nh" tc l th phng h nh thn thnh.
Khi du ca mnh l T-x-kh bc bch ngha Mi iu dy bo, Chng kh
Migra ch bit ngi ci u, khng ni nn li. Cc gia ch bn hi ng:
 - Tha chng kh, du ca ng c phm li g khng?
ng p:
- Tha cc Ngi, khng.
- Ti sao c khng c li m ng tm cch ui c ta ra khi nh?
T-x-kh ngt li:
- Tha cc ng, ban u tht khng ng php nu ti ra khi nh theo lnh ca
cha chng ti, bi v khi ti i xa, cha ti ph thc ti cho cc ng chu trch nhim
xem xt ti c ti hay v ti. Nhng gi y cc ng chng minh ti v ti, th tht
ng php ti ra i.
Ri T-x-kh truyn lnh cho gia nhn, t n chun b xe c ln ng.
Chng kh Migra cm cc gia ch li v bo nng:
- Con du yu qu, ta x s mt cch ngu si, con hy tha th cho ta.
Nng p:
- Knh tha cha, con tha th ht sch cho cha. Nhng con l con trong mt gia
nh c nim tin kin c vo o Pht, v chng con khng th sng m khng c Tng
on. Nu con c php chm lo cho chng Tng theo s nguyn, con s li.
- Con yu qu, con c th chm lo cho chng Tng theo con mun.
T-x-kh chuyn li thnh mi ng Thp lc n nh cng dng vo ngy
hm sau. Cc n s ngoi o nghe tin cng n v ngi thnh vng trn quanh nh.
Trong lc nng dng nc cho Nh Lai, nng nhn tin cho cha chng n ch thn phc
v. ng cng mun i nhng b cc n s ngn cn, nn phi tr li rng c c phc v
Nh Lai. Trong khi nng dng thc n v c Pht cng Tng chng dng xong, nng li
nhn tin ln hai mi cha chng n nghe php. ng thm ngh nu ln ny m khng i
th tht l khng ng php, nhng cc n s vn cn tr, v ln ny bo ng nu mun
n nghe C-m ni php th phi ngi ngoi mn. Ri h i trc, ko mt tm mn
chung quanh.
Khi y, Th Tn bo:
- D ng c ngi bn kia tm mn, hay bn kia bc tng, hay bn kia qu ni,
hay bn kia c rng ni bao quanh ht qu t, Ta l Pht v Pht m s n tai ng.
V Th Tn thuyt php tun t t thp ln cao, ct ting nh my ma, nh th
rung chuyn nhng cy to hng c th, nh ma tri ri xung. D ai ng trc, ng
sau hay cch xa tn c nm Cakkavlas, ngn Cakkavlas, hoc tn nh tng tri cao
nht u cm thy nh Ngi ch nhn thy mnh, ch thuyt cho mi mnh nghe. Ch Pht
ging nh mt trng i vi chng sanh, ai cng thy ngay trn u mnh. l qu bo
do s i b th ca Ngi khi cht u, mc mt, lc tht moi tim. Ngi b th c con trai
l Jli, con gi l Kanhjin, v l Madd lm ti t cho ngi.
Chng kh Migra ngi bn ngoi mn suy t v li php ca Nh Lai, v chng
qu D lu, pht lng tin kin c vo Tam Bo. ng nng mn, tin ti c du, ci u
trc nng, nhn nng lm m, t nng c tn l M ca Migra. Sau ny c con nng
t tn l Migra. Khi y, trng gi ph phc xung chn Th Tn, hn chn Ngi v ba
ln c ln tn mnh, ri tha:
- Bch Th Tn, t trc n gi con cha h hiu phc bo to ln trong s cng
dng Ngi, nhng gi y, nh con du mi c hiu v thot ht au kh, phin
no. Khi con du con vo nh con l n mang hnh phc n, v t con. Ri ng
ni k:
R rng hm nay mi thy
Phc bo v bin th y
C t nhn bit cng dng
Qu nng du tho mang
Hnh phc cho nh ti vy.
T-x-kh li thnh Th Tn n ngy hm sau, v m chng nng nh th chng
qu D lu. T nh chng nng rng m theo o Pht.
Mun n p cng lao nng, cha chng nng nh tng nng mt mn trang khc
nh hn nng c th eo c ngy c m, trong bn oai nghi u thoi mi, v mn
trang sc khng l trc y qu nng n. Hon thnh xong mn n trang tr gi trm
ngn tin, ng thnh Th Tn cng Tng chng n m tic cng dng. ng bo nng
phi tm trong mi su chu nc hoa v khoc mn trang sc mi n nh l Th
Tn. Xong, Pht hi hng cng c v tr v tinh x.
T nng thng cng dng, lm nhiu cng c khc v c Tm thnh n
ca Pht. Nh mt trng li lim trn dn trn tri, nng cng ln dn vi mi a con
trai, mi a con gi, v mi a li sanh mi trai mi gi, c th con, chu, cht
dng h nng... ln n tm ngn bn trm hai mi ngi. Nng th c mt trm hai
mi tui, khng c mt si tc bc trn u, lc no cng trng nh mi su tui.
Thy nng trn ng i n tinh-x vi by con chu, khng th bit ai l T-x-kh. Ai
cng mun ngm nhn nng tht lu khi i, ng, nm, ngi, v trong bn oai nghi dng
dp nng u trang nghim, p .
Ngoi nhng c tnh trn, nng cn c sc mnh bng nm con voi. Vua bit
c nh th nng. Sau khi nghe php xong, trn ng nng v t tinh x vua th mt
con voi rt bt nng. Nm trm t n theo hu nng, mt s qu khip m chy mt,
s cn li m quanh nng. C suy ngh: Nu bt voi li mt cch mnh bo, n s cht.
Do nng dng hai ngn tay tm ly vi bt n tr lui. Voi khng th c li sc mnh
ca nng v cng khng th ng vng, t ng nga trn sn hong cung. Dn chng
hoan h nng, v nng v nh an n vi on tu tng.
T-x-kh, m tinh thn ca chng kh Migra, cng m con chu cht chng
h au m, chng ai cht yu. Ngi ta cho rng nng l ngi mang phc lnh n. Yn
tic l lc g, dn trong thnh X-v u vinh hnh thnh mi nng trc tin.
Trong mt ngy l, nh mi ngi, nng phc sc sang trng vi mn trang
sc v i ca cha rut tng n d tic ti mt nh n, xong n tinh-x nghe php.
Dng li trc ca tinh x, nng ci mn trang sc khng l a n t ct v eo vo
mn trang sc nh ca cha chng n nh l Th Tn nghe php. Cui bi php, nng
ng dy cho Pht. T n b qun mn trang sc li, theo nng ra ngoi.
Nh thng l, Trng lo A-nan sau bui ging nhn trc ng sau xem c vt g
b qun ct ri mi i khi. Thy mn trang sc ca T-x-kh b qun, Trng
lo trnh vi Pht v nghe theo li Pht ngi treo n cnh cu thang. T-x-kh vi
Suppiy i vng tinh x hi thm xem cc T-kheo c cn thuc men hay th g khc.
Ngi cn mt ma, mt ong, k th cn du. H thng cm bt n gp hai tn n, v
hm nay cng th. Suppiy thy mt T-kheo b bnh, n hi thm v ng cho bit l
cn nc xp tht. Ngy hm sau khng tm ra tht, Suppiy ct tht i ca mnh dng
cng. Do lng tin Pht, thn nng lin lnh ln nh c.
Sau khi chm sc cc T-kheo bnh, cc tn T-kheo v Sa-di, T-x-kh ra v
bng mt ca khc. Nng bo t n a mn trang sc. T n sc nh qun bn tr
li ch c tm. Nng dn c ta nu Trng lo A-nan ct th ng ly li, c xem nh
cng dng cho Trng lo. Nhng ngh rng ngi A-nan s khng bit lm g vi
mn y, nng li bo t n tr li ly mang v bn ly tin cng dng phi hn.
Mn c ln xe a ti th kim hon nh gi l chn mi triu mt trm ngn
tin, nhng khng ai mua ni. (C th gii ch c ba ngi n b mc mn trang sc
t gi nh th, l n c s li lc T-x-kh, v vua Bandhula x Mallas, v Mallika con
gi chng kh Ba-la-ni).
Nng bn mua li mn trang sc, ch s tin to ln n tinh x dng ln Pht, v
tha hi trong t s cng dng Pht cn loi g. Pht bo cn xy mt tng ng ti
cng pha ng tinh x. Nng mua t vi chn mi triu ca mn trang sc v b thm
chn mi triu xy nh.
Mt hm Th Tn quan st th gian sng sm, thy chng Bhaddiya, con ca mt
chng kh thnh Bhaddiya, c ti sinh t ci tri, duyn lnh nhp o. Ngi
dng im tm ti nh ng Cp C c ri i v hng cng bc. Thng thng, sau khi
ng ti nh T-x-kh , Ngi i v bng cng nam v ng v K Vin; khi ng ti
nh Cp C c, Ngi i ra bng cng ng v ng v Pubbaaraama. Do khi dn
chng thy Th Tn i ra cng bc, bit rng Ngi sp du hnh.
Nghe tin Th Tn ln ng, T-x-kh n nh l Ngi v thnh cu li v
nng cho xy nh cng dng Pht v ch Tng vi tn ph bng s chu bu kia.
Nhng Th Tn khng th li, v theo li yu cu ca nng, Ngi cho nng chn mt
T-kheo li thay mt theo di vic xy ct. Mc d nng rt knh mn Trng lo A-
nan, nhng nng chn Tn gi Mc-kin-lin v ngh rng Tn gi c thn thng s gip
nhiu trong cng vic. Pht truyn Tn gi li vi nm trm T-kheo. Tn gi c
thn thng nn ch trong ngy ngi ta c th em v g v cch khong nm mi,
su mii dm, khng cn phi nng hng. Ch trong thi gian ngn ngi ta dng ln
mt tng ng hai tng, vi nm trm phng trn lu. Th Tn du thuyt mt chn thng,
v khi tr v X-v, cng trnh ca T-x-kh hon tt k c chic thp bng vng
rng cha su mi chu nc. Nghe tin Th Tn trn ng v K Vin, nng n
gp Ngi v thnh mi n thm tng ng mi xy. Sau , nng tha:
- Bch Th Tn, xin ngi a ch Tng n y an c trong bn thng ti. Con
s cho hon tt xong xui khu nh ca ch Tng.
Th Tn hon h chp nhn. T , Ngi cng Tng chng c nng cng dng
ti .
Mt ngi bn ca T-x-kh mun cng dng mt tm vi tr gi mt trm
ngn tin lm thm lt cho tng ng. Nng ch cho c ta thy c hai tng nh gm mt
ngn phng u tri thm ht, khng c tm no xu km hn tm ca c ta. Bun b v
thy mnh khng c cng c g trong tng ng, c i ra, dng li mt ni, a khc.
Trng lo A-nan thy th hi thm, v ch cho c ch thch hp nht tri thm
l chn cu thang, ni cc T-kheo ra chn xong s chi ln trc khi bc vo tinh
x. C s c nhiu phc c. Hnh nh T-x-kh b qua ch ny.
Ngy cui, say bn thng cng dng Tng on, T-x-kh cng vi may y n
Tng on. Mi sa-di nhn vi y tr gi mt ngn tin mi ci. Cui cng c cng thuc
men cho ch Tng, st y bt cho mi v. Nu tnh thm chn mi triu mua t v
chn mi triu xy ct tng ng, cng chung l hai trm by mi triu. Khng mt
ph n no trn th gian cng dng nhiu nh th, nht l i vi mt ngi ang
sng trong mt gia nh ngoi o.
Ngy l khnh thnh tinh x, khi bng chiu ng di, T-x-kh i vng quanh ta
nh cng vi con, chu v cht. Thy c nguyn thi xa xa nay thnh tu, nng ct
cao ting thanh cao ngm nm cu k:
Khi no ta dng cng
Ngi nh tin nghi
Trt t h, va th
y l lc vin mn
Li ta th nguyn xa
Khi no ta dng cng
Mi thit b, tin nghi
Gh, ging, thm v gi
Lc lng ta mi
Vui v tha nguyn xa
Khi no ta dng cng
Vt thc theo phiu phn
Nm nm ngon bi phn
Bng xp tht tinh khit
y l lc ta bit
toi li nguyn dng
 Khi no ta dng cng
Vi y Ba-la-ni
Vi mn, vi si bng
c nguyn hng bao kip
Khi no ta dng cng
b dng, thuc men
B lng, b c, mt
Du n cng ng th
Th l ta hon tt
Vin mn li nguyn xa.
Cc T-kheo nghe c cho rng hoc mt nng ri lon, hoc lon tr, nn tha
vi Pht. Th Tn p:
- Ny cc T-kheo! t Ta khng phi ang ht. V c nguyn c thnh tu,
lng nng vui mng mi ct ting nh th long trng ni li th nguyn.
Cc T-kheo hi tip:
- Nng c nguyn lc no, tha Th Tn?
V Th Tn k:
Chuyn qu kh
A. Li Nguyn Ca T-X-Kh
Cc T-kheo, cch y mt trm ngn kip qu kh, Pht Padumuttara xut hin
th gian, th mng ca Ngi l mt trm ngn nm, c mt trm ngn A-la-hn t.
Thnh ca Pht l Hamsavat, cha l Sunanda, m l Sujt Dev. t n c s l i th
ch. N c s c Tm thnh n t Ngi, v nh mt ngi m, lo cho Pht t s
cng dng, phc v t sng n chiu. N c s c chuyn tr thn mt vi Pht v
c Pht qu trng, mt hm nh bo hi Th Tn:
- Bch Th Tn, c bn ti i vi Ngi l g?
Pht p:
- L i th ch ca Ta.
- Bng cch no c ta c nh vy?
- Do li nguyn trc y trm ngn kip.
- Bch Th Tn, mt ngi c th c a v y khng, nu pht nguyn by gi?
- C th c.
- Vy th, bch Th Tn, xin nhn cho con cng dng Ngi vi trm ngn T-
kheo trong by ngy.
Pht chp thun.
n ngy cui tun cng dng, c ta ly y bt ca Th Tn, nh l v qu
di chn Ngi pht nguyn:
 - Bch Th Tn, con khng tm cu cho mnh mt vng quyn no ci tri, m
ch xin c Tm thnh n ca Pht, xin c nh mt ngi m hn gi ht lo t s
cng dng cho Ngi.
Th Tn mun bit xem hnh nguyn ca c ta c c vin mn hay khng, nn
dng Thin nhn nhn v tng lai sut mt trm ngn kip v bo:
- Mt trm ngn kip sau, mt c Pht tn C-m s xut hin th gian. Lc
ngi l t n c s tn T-x-kh, s c Tm thnh n t Pht, s c nh mt
ngi m i vi Pht, v s l c s n xut sc nht trong vic lo t s cng dng cho
Ngi.
Nh th l chc chn trong tng lai, c ta s t c nhng iu ny. C ta
lm vic phc thin trong sut qung i cn li ca kip y v ti sinh trn ci tri.
Sau khi qua li ci tri v ci ngi, nng ti sanh trong thi Pht Ca-dip, l con gi t
ca vua Kiki x Ksi. C lp gia nh, sng bn nh chng, sut thi gian rt lu cng
dng v lm nhiu vic cng c khc cng vi cc ch.
Mt hm c ta qu di chn Pht Ca-dip v pht li nguyn ging nh trc
y. Ri c ta cng lun hi t ci tri qua ci ngi, v trong kip ny ti sanh lm con
chng kh Dhananjaya, chu ni ca chng kh Ram. V trong kip ny, c to
c nhiu c qua cc thin s cho gio on ca Ta.
(Ht Chuyn Qu Kh)
V Th Tn ging php cho cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo, ging nh t mt ng hoa loi, ngi kho lo s kt
nhiu kiu vng hoa, cng nh th, tm T-x-kh hng n lm cc vic cng c
bng nhiu cch.
V Ngi ni Php C:
(53) Nh t mt ng hoa
Nhiu trng hoa c lm
Cng vy, thn sanh t,
Lm c nhiu thin s.
*
9. Cu Hi Ca Trng Lo A Nan
Hng cc loi hoa thm...
Ti X V Th Tn dy cu Php C trn khi tr li cu hi ca Trng lo A-
nan.
Mt bui chiu, trong khi ang ngi t duy qun tng, Trng lo A-nan cht c
ngh Th Tn hi ba loi hng rt u vit l hng g chin n, hng r cy v
hng hoa. C ba th hng u bay theo chiu gi. Khng bit c th hng no c th
bay ngc gi, hoc va bay thun va bay nghch gi? Tn gi khng mun mt mnh
moi c tm hiu, nn n hi Th Tn, v sau Ngi c tr li:
- Ny A-nan! C th hng bay theo chiu gi v cng c th hng bay nghch
gi. Ny A-nan! Ti bt c lng mc, ph th no trn th gian ny, ai cng vy, n ng
hay n b, quy y Tam bo, gi gii khng st sanh, khng ly ca khng cho, khng t
dm, khng ni di, khng ung ru v cc cht say, nu ngi c hnh, sng i
ti gia oan chnh, tm khng tham nhim, ngi v tha, rng lng, hoan h trong
hnh b th, bit lng nghe li cu xin, hoan h trong hnh cng dng, th mi T-kheo
v o s B-la-mn khp ni s tn thn, mi thin thn, thnh thn s tn thn. V nh
th, ny A-nan, l th hng bay thun v nghch gi.
Th Tn ni Php C:
(54) Hng cc loi hoa thm,
Khng ngc bay chiu gi.
Nhng hng ngi c hnh,
Ngc gi khp tung bay.
Ch c bc chn nhn,
Ta khp mi phng tri.
(55) Hoa chin-n, gi-la,
Hoa sen, hoa v qu,
Gia nhng hng hoa y,
Gii hng l v thng.
10. Thch Cng Dng i Ca-Dip
t gi tr hng ny...
Th Tn dy cu trn khi ng ti Veluvana, lin quan n s cng dng Trng
lo i Ca-dip. Mt hm Trng lo i Ca-dip xut nh sau by ngy nhp Dit tn
nh, i ra ngoi vi nh kht thc tun t nh ny qua nh khc trong thnh Vng-x.
Lc nm trm thin n gt son, v ca vua tri Thch va thc dy v chun b
nm trm phn cng dng ht c cho Trng lo. Phm vt trn tay, h chn Trng lo
gia ng, xin:
- Tha Tn gi, xin Ngi nhn cng dng cho chng con n trim cng c.
Trng lo:
- Tt c ch v hy i i! Ti nh ban n hu cho ngi ngho.
- Bch Tn gi, xin ng hi chng con, hy ban phc cho chng con!
Nhng Trng lo bit h nn vn t chi, v khi thy h khng chu i m cn
mun tip tc cu xin na, Ngi bo:
- Cc ngi khng bit ch ca mnh. Hy i i!
Ri Ngi bng tay vo h.
Nghe Trng lo bng tay, cc thin n mt bnh tnh khng dm li, phi bay
v ci tri. H k li t s cho Thch nghe. ng hi:
 - Cc ngi i trong hnh dng ra sao?
- D, nh th ny, cc ngi lm sao cng dng Trng lo c!
Chnh Thch cng mun cng dng Trng lo. ng bin thnh mt ngi
th dt gi lm khm, rng long, tc bc, lng cng, thn th tiu ty. ng bin thin n
Thin Sanh thnh mt b gi. Ri ng dng thn lc to mt ng hm th dt, v ngi
quay si. Lc y, Trng lo ang i vo thnh, vn tm nim dnh phc cho ngi
ngho. Thy con hm ngoi thnh, Ngi nhn quanh ri ch n hai ng b gi. ng
gi Thch ang ko ch v Thin Sanh qun ch vo thoi. Trng lo ngh rng gi c
lm cm th m phi lm vic tay chn th chc khng ai trong thnh ny ngho hn
h, ch cn mt v cm st cho Ngi l Ngi c th ban phc cho h. Do Trng lo
tin n.
Thy bng Trng lo, Thch dn Thin Sanh lm nh khng trng thy, c
ngi im lng, ri s ni gt cng dng ng. Trng lo dng trc ca nh, h gi
v khng thy, c tip tc lm vic. Mt lt, Thch bng ngng ln bo v:
- Hnh nh c Trng lo ang ng trc ca. B ra xem!
Thin Sanh khng chu, bo ng ra. Gp Trng lo tn g v mt ng km nhm
trng khng r. Xong ly tay che trn, ng nhn chm ch v lm nh ngc nhin, la ln:
- Chao i! Chao i! Trng lo i Ca-dip! Lu ngy qu x Ngi mi n lu
rch ca chng ti. B n i, cn g trong nh khng?
Thin Sanh t v nh ang bi ri, nhng cng vi p:
- , . Vng, cng c y, ng !
Thch ly bt ca Trng lo tha:
- Bch Tn gi, xin ng n thc n ngon hay d, m cho chng con c
n phc.
Trng lo a bt thm ngh, d h cho ta mt cng rau hay mt nm cm vn,
ta vn nhn v ban phc cho h. Thch vo nh st cm y bt v mang ra t vo
tay Ngi.
Lp tc, phn cng dng , c gia loi nc st v c ri, ta mi thm
ngt c thnh Vng-x. Trng lo thc mc sao trng ng lo ny yu ui thiu thn
m thc n li di do nh ca Thch. Nhn ra qu l tri Thch, Ngi bo:
- ng lm mt vic sai lm nghim trng khi cp ot ca ngi ngho c hi
to cng c. V b th cho ta hm nay, bt c ngi ngho no cng s c a v tng
t lnh hay chng kh.
Thch hi:
- Bch Tn Ga, c ngi no ngho hn con chng?
- Sao ng li ngho, khi ang hng ph qu trn cung tri?
- Bch Tn gi, l do nh sau. Trc khi Pht xut hin th gian con to
nhiu cng c. Khi Pht xut hin th gian , c ba v tri cng ng cp vi con, v to
nhiu cng c nn c nhiu oai lc hn con. Khi c mt con , ba v cn m hi vui
chi l h c em cc t n xung ng, cn con th phi quay gt vo nh. Oai lc ca
h sng mnh hn con. Vy, bch Tn gi, ai ngho hn con?
- Nu ng nh th th t y ng nh la ta cng dng na.
- Con c c cng c hay khng nu la di cng dng?
- C, o hu .
- Nu ng th, bch Tn gi, con c bn phn phi to nhiu cng c.
Ni xong Thch cho Trng lo, i nhiu quanh Trng lo vi Thin Sanh
theo sau, ri h bay ln khng, ni ln cu k:
i cng dng, cng dng Ba-la-mt,
kho dng ngi Ca-dip c ri!
Trong kinh Udna cng c k cu chuyn tng t.
n on Thch bay ln khng v ngm cu k, trong Udna ghi tip:
"Th Tn ng trong tinh x, nghe ting Thch. ng ta lin bo t:
- Cc T-kheo, hy xem vua tri Thch. ng ta va ngm cu k, v ang bay
trong h khng.
- Bch Th Tn, ng y lm chi?
- ng ta nh la c Ca-dip con ta cng dng. Xong vic ri nn ng ta
ang bay trn tri v ngm nga mt bi k.
- Bch Th Tn, sao ng y bit nn cng dng Trng lo?
- Cc T-kheo, c tri v ngi u mn ngi b th nh con ta.
Ni xong, chnh Th Tn cng ngm cu k y."
Ngoi ra, on vn sau cng c ghi trong kinh:
Vi thin nhn thanh tnh siu vt loi ngi, Th Tn nghe vua tri Thch,
trong khi bay trn khng, ba ln ngm cu k ny trn tri:
i cng dng, cng dng Ba-la-mt,
kho dng ngi Ca-dip c ri!
Khi y, Th Tn thy th lin ni k:
T-kheo sng bng kht thc
T mnh nng ta chnh mnh
Tch lng, ch tm, hng gic
Ch thin tn knh hoan nghinh.
Ni k xong, Th Tn dy:
- Cc T-kheo, vua tri Thch qua hng c hnh n vi con ta cng
dng.
V Ngi ni Php C:
(56) t gi tr hng ny,
Hng gi-la, chin-n,
Ch hng ngi c hnh,
Ti thng ta thin gii.
 11. Godhica Chng Nit Bn
Gia ai c gii hnh...
Cu ny Pht dy khi ng ti Trc Lm gn Vng-x, lin quan n Trng lo
Godhika chng Nit-bn.
Trong khi Trng lo ny ng ti Hc Thch trn nh ni Isigili, chnh nim, tinh
tn, kin quyt, v c tm gii thot do hnh thin, th ngi b ng bnh v tinh cn
thi qu v khng th tr tm vo mc thin c lu. Ln th hai, ln th ba, v n
su ln, ngi vo thin nh v li b tro hi quy nhiu. Ln th by, ngi tr tm c
ri lin t ngh: "Su ln ta b bnh lm cho tn tm. Mt ngi b tn tm th i sau
tht khng bit ra sao. n lc phi dng n li dao co."
Ri ng ly dao co u, xong nm trn ging nh ct t c hng. Ma vng
bit nh ca Ngi, ngh rng nu Ngi t c Minh st tu, s chng A-la-hn, nn
mun cn Ngi. T thy li mnh kh thuyt phc Ngi, Ma vng mun cu cu vi
Th Tn, nn bin mnh thnh mt ngi tm thng n gp Pht v ni:
Hi ng i Hng, bc i Tr Tu!
Rc r thn lc, rc ho quang,
Ngi vt thng hn th, s hi.
Xin nh l bn chn Ngi, hi ng Chnh Bin Tri!
ng i Hng! t Ngi khc phc sanh t
Li hng v ci cht, ang rp tm.
Hy cn ngn, hy thuyt ging o thm
Hy thng xt, hi ngi ban nh sng!
c Th Tn, lng ly ting tm trong nhn loi!
Mn Ngi, ang an vui trong gio php,
Sao gi li mun kt thc i,
Cha trn nguyn, cha thun thc?
Ngay lc Trng lo a li dao ln. ng thi Th Tn cng nhn ra Ma
vng, bn ni k:
Ngi vi tm kin nh, ht cn khao kht sng.
Godhika dit danh c dc tham, chng t Nit-bn.
V Th Tn dn mt s ng T-kheo vo tn ni Trng lo ang nm, tay
bung dao. Trong khi c ma ging nh mt ct khi hay mt khi en, chy khp
phng hng tm thn thc ca Trng lo. c ma c thc mc khng bit thn thc
ca Trng lo t ti u. Th Tn ch cho cc T-kheo ct khi v khi en, bo:
- Ny cc T-kheo, l c ma ang i tm thn thc ngi thanh nin hin thin,
v khng bit n an tr ti u. Nhng ny cc T-kheo, thn thc ca Godhika khng t.
Bi v, ny cc T-kheo, ngi thanh nin hin thin Godhika nhp Nit-bn.
Ma vng khng th tm thn thc ca Trng lo, bn gi trang thnh mt ng
hong, tay cm cy n bng g Vilva mu vng nht, n gp Th Tn v hi:
 Bn phng tm hng ti tm kim,
Chng thy Godhika, ngi u?
Th Tn p:
Ngi vi tm kin nh
Quyt ch, chuyn thin nh
Thin duyt bn hng vui
Ngy m u tinh tn
u cn lng kht sng
Dp thng ht ma qun
Chng cn n ti sanh
Ht mi manh tham i
Godhika, T-kheo y
chng t Nit-bn.
Th Tn ni xong, Ma vng bn p li bng cu k:
Trn ngp tht vng
Qu bung ai n
Lng bun tru nng
Hn lin bin tan.
V Th Tn bo tip:
- c ma, ngi c g m tm ch t ca thn thc ngi thanh nin hin thin?
Mt trm hay mt ngn ngi cng khng bao gi tm c ch .
Xong Ngi ni Php C:
(57) Gia ai c gii hnh,
An tr khng phng dt,
Chnh tr, chn gii thot,
c ma khng thy ng.
12. Sirigutta V Garahadinna
Nh gia ng rc nhp...
Pht dy cu ny lin quan n Garahadinna, lc ng ti K Vin.
X V c hai ngi bn, Sirigutta t c s ca c Pht v Garahadinna mn
ca n s la th Ni-kin-t. Cc n s ny thng ny thng bo Garahadinna n
gp Sirigutta hi nhng cu nh:
- Ti sao bn n thm Sa-mn C-m?
- Bn trng mong g ni ng ta?
V h cn bo Garahadinna n khuyn Sirigutta th ny th n, ng ta n
thm v cng dng cc n s?
Garahadinna vng li, v bt k gp Sirigutta u, d ang ng hoc ngi, u
hi nh th. Sirigutta, vn c gng gi im lng nhiu ngy lin tip. Mt hm ht kin
nhn, ng p li:
 - Ny bn, mi ln gp ti l bn c hi nh th... Vy th bn hy tr li cho ti
bit cc v thy cao qu ca bn bit c nhng g?
- , bn . Khng c iu g m cc thy ti khng bit. Cc thy ti bit ht t
qu kh, hin ti n v lai. Bit c , li v hnh ng ca mi ngi. Bit ht nhng
chuyn s xy ra v nhng chuyn khng xy ra.
- Bn khng c ni th ch?
- Ti ni ng th.
- Nu qu ng nh th, bn phm mt li ln, l khng cho ti bit t trc
cc v thy cao qu ca bn c thn thng thn tr nh vy. Hy mi cc v y n, nhn
danh ti.
Garahadinna n cc thy n s, nh l v chuyn li mi, h vui mng bo nhau:
- Vic chng ta xong. Mt khi Sirigutta t nim tin ni chng ta th li lc
khi ch.
Khu nh ca Siragutta rt rng v gia hai cn nh c mt khong t trng di.
Anh ta cho o h ni v y phn v bn. hai u h, anh ta chn cc xung
t v ly dy thng ct vo cc. Ri anh ta t gh ngi vi hai chn trc trn mt t
v hai chn sau trn dy thng. Ngay khi cc n s ngoi o ngi xung s bt nga ra
sau, ln u xung h. Mt khn tri ging c ph ln ch ngi che ming h.
Nhiu chu bng t nung tht to c ra sch, ming chu ph l v khn. Nhng chu
khng c t pha sau nh, bn ngoi bi ln no l cho, cm cc, mt, ng th
v bnh vn.
Garahadinna n ngay nh bn, hi thm thc n nu xong cha, ch ngi
chun b ri cha. c bn ch cho thy cc chu to y trn c ra ngoi, no cho, cm,
mt, ng th v bnh cng nhng ch ngi tm tt, anh yn tm ra v.
Garahadinna va i khi th nm trm n s la th n. Sirigutta ra khi nh n,
v nm vc gieo xung nh l h, ri ng trc mt chp hai tay a cao t du cho
knh. V anh ta ni thm trong u vi cc n s rng nu h thng sut ht qu kh, hin
ti, v lai th xin ng vo nh anh, v anh khng nu nng chun b g i h c. Cn
nu h chng h thng sut g c m c i vo nh anh th s b anh cho sp h phn ri
cho h n gy. Ni thm vy xong, anh dn gia nhn khi khch sp ngi xung gh th
ko tm ph ra khi dnh bn.
Sirigutta mi cc n s bc vo nh. H nh ngi xung gh th m gia nhn
bo hy khoan, mi ngi phi tm ng tn mnh v ng ngay ti , xong xui tt c
hy ngi mt lt. S d phi lm nh th khng ngi no b t xung h trc mt
mnh, v c th bo ng cho ngi n nh ng ch ngi, m gia nhn ng thanh
h to:
- Mi cc Ngi ngi xung mt lt nhanh ln!
Thy h sp ngi, m gia nhn ko mnh tm ph, cng mt lc cc n s ngi
xung mt lt. Chn gh t trn dy thng lin chch ra ngoi, v h bt nga ra sau
, ln u xung h bn. Sirigutta ng ca li. H va ngoi ln khi m bn lin lnh
gy gc ti tp xung lng, km theo ting la ht:
- N, my ng bit ht qu kh, hin ti, v lai!
Thy trn n cho cc v n s bi hc, Sirigutta truyn m ca cho h ra v.
H o t phng chy, nhng kh thay ng trn trt v Sirigutta cho pht nc vi,
nn h t ln b cng. Li thm trn n gy gc th hai. H va lt va than vn:
- Sirigutta hi chng ta!
Cui cng h cng n c nh ngi ng h h l Garahadinna. Thy hon
cnh bi t ca cc n s, anh ta ni gin ngh rng bn mnh hi mnh; d cc v thy
ca mnh a tay ln v ly anh ta, h cng hng gy gc ti bi. Anh ta lm nhc
cc thy cao qu ca mnh, phc in ca mnh, nhng v c th ty thch ban phc
cho c su ci thin gii. Anh c lng i n vua tha bn mnh, i bi thng mt mn
tin l mt ngn ng. Vua cho trt i Sirigutta, anh n chu, xin vua cho iu tra trc
khi x pht. Vua bng lng, v Sirigutta k li t u n ui. Vua hi li Garahadinna
c phi ng th khng, anh xc nhn ng. Vua buc ti v pha Garahadinna v
chn ngi qu km ci lm thy, m cn khoe vi t ca Th Tn l bit tt c. Vua
cn pht n cc n s v trc xut h.
Cm hn cha ngui, hai tun lin tip Garahadinna khng ni chuyn vi
Sirigutta. Anh ta cng ngh cch lm nhc li cc T-kheo thng lui ti nh bn mnh.
Anh lm ha trc vi bn v hai ngi tr li ng chung, ngi chung nh trc.
Mt hm Sirigutta gi cho Garahadinna thnh Pht v cc T-kheo n nh cng
dng. ng l dp anh ch i t lu, nh th Sirigutta gi ng ch nga. Anh hi Th
Tn hiu bit n u. Sirigutta p l khng c iu g ngoi tm hiu bit ca Th Tn,
t qu kh, hin ti n v lai, Ngi c c tm ca chng sanh d kiu no i na.
Th l anh bng lng nh Sirigutta mi thnh Th Tn cng nm trm Tng chng n
nh cng dng.
n ch Th Tn v nh l Ngi xong, Sirigutta trnh by chuyn xy ra cch
y by ngy v cc n s thng lui ti nh bn mnh, nhn khng oan chc l bn
mnh c nh tr th hay khng, cng nh li mi thnh Th Tn khng bit c phi
thun l cng dng hay khng. Nu thy tt, xin Th Tn nhn li, nu khng xin
t chi. Th Tn thy r mu nh ca Garahadinna v hu qu ra sao, v cng thy bn
phn phi t chng tr tui hin thin ny, nn Ngi nhn li.
c tin Pht nhn li, Garahadinna tin hnh ngay cho o mt ci hm to ln
gia hai cn nh. Tm chc xe cht y cy keo c ch v v xung y hm, sau
t thnh than, c c ng b thi gi vo cho la chy sut m, n khi ng cy keo
bin thnh mt khi than nng rc. Trn ming hm anh ta th nhng khc g cha o
v y li vi mt tm thm pht phn b. Mt bn ming hm c cha lm li i, c
nhng cy nh rt mong manh bc qua li. Anh ta thm ngh h m bc ln li i,
khung cy yu t ny s gy sp, v chc mm l s t nho xung hm than. Chu ng
thc n cng nh ch ngi cng c son sn nh Sirigutta lm trc y.
Sng sm Sirigutta cng n nh bn mnh xem xt, v nhn thy rng mi s u
tt. Khi ngoi o thnh Pht, ngi ta t tp rt ng. Nhm t kin s bo:
- Ta s chng kin s tht bi ca o s C-m.
Phi chnh kin li ni:
- Hm nay ng o s s thuyt php rt hng hn, v chng ta s thy oai lc
cng nh n hu ca Pht.
Ngy hm sau, Th Tn n cng nm trm Tng chng, Garahadinna cng tip
n y nh Sirigutta tip n cc n s lc trc. Sau khi ni thm trong u nhng li
nh Sirigutta ni thm vi cc n s, anh ta bnh bt ca Th Tn v thnh Ngi vo
nh, khng qun dn Th Tn vo trc mt mnh, khi no Ngi ngi xung ri nhng v
khc mi vo sau. Anh ta cn ngh thm nu nhng v sau thy Th Tn vo trc v rt
xung hm than, chc s khng dm ti gn, nh vy ch mt mnh Ngi b b mt v t
xung hm. Anh ta tin n tn hm than ri bc li pha sau mt bc, v dng li
cch mt khong, bo Th Tn:
- Xin mi Ngi tin bc, bch Th Tn!
Th Tn bc i, t chn ngay trn hm than. Ngay lc y tm thm bin mt, v
nhng a hoa sen to bng bnh xe mc ln tch hm than ra lm hai. Th Tn t chn
ln i sen, tin thng ti v ngi xung Pht ta sp sn do thn lc. Cc T-kheo
cng i theo v ngi xung. Lng nn nng nh b la thiu t Garahadinna tin n
Th Tn cu xin:
- Bch Th Tn, cho con quy ngng.
Pht hi:
- Ngha l sao?
- Khng c cho, khng c cm hay thc n no trong nh cho nm trm T-kheo.
Con khng bit phi lm sao?
- Nhng ngi lm g?
Anh ta k li mu lm hi Th Tn. Pht hi tip:
- Ngi va mi ch cho Ta y l chu ng cho, ri cm v cc th, khng
phi th sao?
- Con ni di, tha Ngi ton l chu khng.
- Khng sao, hy n nhn, y cho v thc n khc trong chu.
Kim khu Th Tn va tht "cho" th tc khc cha y chu, cc thc n khc
cng th.
Thy c s mu nhim, lng Garahadinna trn ngp vui sng v pht khi tn
tm. Trong nim tn knh v cng, anh ta ht lng phc v Tng chng do Pht lnh o.
Th thc xong, anh ta ly bt ca Pht v mong mun ngi hi hng cng c. Pht
thun tnh v ni rng:
 - Nhng chng sanh ny, v khng c tu nhn nn khng bit cng c ca Ta,
ca cc t v Gio on Ta. Bi v khng c tu nhan nn h m. Ch c ngi tr
mi c mt.
V Ngi ni Php C:
(58) Nh gia ng rc nhp,
Qung b trn ng ln,
Ch y hoa sen n,
Thm sch p ngi.
(59) Cng vy gia qun sanh,
U nhim m, phm tc,
t, bc Chnh Gic,
Sng ngi vi tu tr.
Cui cu k, tm mi ngn ngi c Php nhn thanh tnh. C Garahadinna v
Sirigutta u chng qu Tu--hon, v cng ht s sn cho Gio on ca Pht.
c Pht ri ta tr v tinh x. Chiu n cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- K diu thay cng hnh ca ch Pht! Nhng a sen m c th mc vt khi
ng than cy keo nng bng!
Th Tn n, hi chuyn v cho cc T-kheo bit:
- Ny cc T-kheo! Khng phi by gi Ta l Pht mi c s k diu hoa sen n
t m than hng. Khi s gic ng ca ta cha vin mn, Ta ch l Pht v lai, cng c
s mu nhim nh th.
Ch T-kheo mun bit s mu nhim nh th no nn thnh Pht ni. Ngi k
chuyn qu kh:
Ti s vui lng vo a ngc
Vi chn trn, v u vc xung h su
Ti s khng lm iu bt chnh no
tn cng y, Ngi nhn!
V o s k li chi tit Bn sanh Khadirangara.
 PHM V: NGU
1. Nh Vua v Ngi Ngho C V p
m di cho k thc...
c Pht dy cu ny khi ng ti K Vin, lin quan n vua Ba-t-nc Kosala
v mt ngi.
V mt dp l, vua Ba-t-nc Kosala ci voi trng Pundarika trang hong lng
ly diu hnh khp thnh. n lc sp gii tn, dn chng b nm t lon x, p bng
g lung tung, nhng vn nghnh c nhn xem. Nh vua c phc bo nhu th do b
th, gi gii v lm nhiu cng c.
Trn tng lu cht mt ta nh by tng c thiu ph v mt ngi ngho, m ca
s nhn vua, xong lui vo. C ta hin ra trc mt nh vua nh vng trng rm ri ln vo
m my. Qu say m, nh vua sut t nho khi lng voi. Kt thc tht nhanh cuc
diu hnh, vua tr v hong cung hi vin quan thn tn c thy thiu ph hay khng, v
ra lnh i ng chng. ng ta hiu ngay mng sng b e da l v c v, nhng khng
dm ci lnh. ng ta n hu vua, v b sung vo i lnh hu. ng ta t chi, xin tr tin
su nhng khng c.
Nh vua mun kt ti v git ng ta ot c v. Phn ng ta v s cht, cng ht
lng phc v nh vua. La i ni vua cng lc cng tng. V khng tm thy cht li no,
vua bn sai ng ta tm cho c t vi bng sng mu v mu xanh, nu khng c
mang v kp gi vua tm s b ti cht.
ng ta ht hong v nh, hi v cm nc. Khng kp ch cm chn, ng vi mc
i go va mi si, lng bng nh cho, thm mt t c-ri vo gi, vi vng ln ng.
Khi ng vi vng i nh th th cm cng va chn ti. ng ring mt phn cm ngon
v bt u n. Kp c khch ng ta mi n lun phn dnh. n xong ng ta vt mt
nm cm xung h, sc ming v ln ting khn nguyn long thn h ny xin cho ngn
phc bo do b th thc n cho ngi khch v trm phc bo do b th cm go cho
c di h, tt c u hi hng n long thn, v hy mang n cho ng t vi bng
sng mu trng v xanh. ng lp li li khn cu n ba ln.
Long vng nghe ht li khn, ha thnh ng lo n gp ngi lnh hu, hi
li k. Sau khi nghe ngi lnh hu ni li ba ln hi hng ht cng c b th, long
vng bn mang t vi bng sng n.
Nh vua s ngi lnh hu hon thnh s mng, nn ra lnh ng ca v nim
phong rt sm. Do tuy ngi lnh n kp lc, vn khng th dng vua t v hoa
c, d xin lnh gc m ca. ng tht vng, lng ngn ngang khng bit tnh sao.
Cui cng ng t tng t ni ngch ca v treo bng sng ln cnh ca, la to:
- Hi mi ngi trong thnh, xin lm chng ti hon thnh s mng vua giao
ph. Vua ang tm ht cch hi ti mt cch v c.
Ngi lnh hu la ln ba ln nh th, bi ri khng bit i u n tr; ngh n ch
Tng giu lng nhn t, lin n tinh x ng li.
 Nh vua sut m khng th no chp mt c v la i thiu t tm can. Vua
ch tri h sng git ngi chng v mang ngi v v cung. ang trn trc vua nghe
c bn m thanh. Nguyn do l c bn ngi b a vo a ngc rng n su chc
dm, b nu si sc nh ht go nu hm trong ni nung sut ba chc nm, xung tn y
a ngc v sau ba chc nm na tri ln ming a ngc, nhn ln nhau, mun c mt
cu k cng khng ni, ch bp b vi ch, ri li ri tm vo a ngc tr li.
Vua nghe nhng m thanh trn sau na m. Ht hong v s hi, vua hoang
mang khng hiu c phi mnh ti s, hay chnh hu tn mng, hay vng quc tn
dit, v thc lun n sng. Tri sng ri, vua cho mi v t t n hi xem l im
bo g qua bn m thanh nghe l "Du, Sa, Na, So". V B-la-mn t t hon ton
khng bit g v ngha, nhng s l ra s ngu dt ca mnh s mt ht li danh, nn p
cn:
- ! Trm trng lm, tu b h.
Vua hi dn:
- Xin thy ni rnh mch hn!
- C ngha l b h sp la i.
Vua cng kinh hi, hi tip:
- Khng c cch no ngn c sao?
- Tu b h, c. Xin Ngi ng s. Trong ba b V- ch rng phi t l nhiu
sinh vt th c th cu mng b h.
- Ta phi tm th g?
- Mt trm voi, mt trm nga, mt trm b c, mt trm b ci, mt trm d,
mt trm la, mt trm nga ging, mt trm cu, mt trm g, mt trm heo, mt trm
con trai, mt trm con gi.
S d v B-la-mn i nhiu th nh th, v ch ni tn th rng khng, s mang
ting l mun n tht, do ng ta cn thm voi, nga v ngi. Vua mun cu mng
mnh vi bt k gi no nn ng thun. (Theo Tng ng b kinh, mi loi ln n nm
trm.Dn chng xt thng la khc nghe nh ting tri t nt v).
Hong hu Mt-li (Mallika) nghe ting ku khc inh i, hi vua:
- i vng, lm sao m cc cn ca Ngi hn lon v mt mi th?
- Mt-li! B khng bit mt con rn c lt vo tai ta sao?
V vua k li mi s. Hong hu bo thng vi vua:
- B h qu l k thiu tr. Trong kho khng thiu chi cc mn ngon vt l, b h
cai tr c hai vng quc, nhng tht s b h li l k thiu tr.
Vua ngc nhin hi li, v c hong hu gii thch:
- C bao gi b h nghe rng phi hi sinh mng ngi khc cu sng mnh
khng? Ch v ngi B-la-mn ngu xun kia ni xng m xut cht na b h y
dn chng vo b kh. c o s ang ng trong tinh x gn y, bc Thy ca tri v
ngi, bc Thng tri ca tam th. B h hy n thnh cu Ngi ch gio.
 Nh vua v hong hu n tinh x gp Pht. c Pht hi v vic g m n
mun, nh vua vn cn m nh v ni s cht khng tht nn li, ch nh l ri ng im
, hong hu Mt-li thay li trnh by v c Pht dy:
- m thanh vua nghe c l ting rn sit ca k xu c b kh hnh.
Vua t m hi:
- Bch Th Tn, h to nghip g?
Pht k li:
Chuyn qu kh - L a Ngc
Vo thi xa khi con ngi sng n hai chc ngn tui, Pht Ca-dip xut hin.
Trn ng du ha vi hai mi ngn T-kheo lu tn, Pht n thnh Ba-la-ni. Dn
trong thnh tng nhm hai, ba ngi hoc ng hn, cng dng thc n. Lc c bn
ngi con ca mt thng bun giu c, sn nghip mi ngi ln n bn trm triu, v
rt ha thun vi nhau. Mt hm h bn vi nhau sao khng cng dng, to cng c,
gi gii hnh v mt v Pht ang du ha. Nhng khng ai tn ng. K th a ch chn
say sa, ngi th m say trong cm tht bo b hoc ca ngon mn l nu nng cu
k. C tn cn i tung tin mua chuc v ngi v cp ot tiu khin. C bn tn
ng kin ny v lm theo. C nh th h phm ti t dm sut hai chc ngn nm, n
lc mng chung b a vo a ngc A-t, b kh hnh au n trong thi k gia hai v
Pht ra i. V qu bo c nghip cha tiu, ti sanh, h li b a vo Thit a ngc ln
su mi dm. Sau khi chm xung tn y a ngc ba chc ngn nm, h b tri ln
cng ba chc ngn nm. Mi ngi u mong mun c ln mt cu k, nhng ch tht
c mt vn u, ri li ri vo Thit a ngc.
(Ht Chuyn qu kh)
Pht hi nh vua:
- B h nghe c ch g?
- Bch Th Tn, ch "Du".
Pht lin c ht cu k m k chu ti mun tht ln. Sau , Ngi bo vua ni
tip cc ch cn li, v b tc thnh bn bi k nh sau:
Du: To c nghip mt i,
C ca chng thi n,
Ti sn d c triu,
Khng cu ni mng thn.
Sa: Su chc ngn nm di,
To tc bao nghip c,
a ngc nung nu si,
Bit bao gi c thot?
Na: Chng c ngy c thot,
Thot t u c c?
Do xa xa mnh ,
 Gy bao iu trc.
So: Xin ha chc t y,
Nu ti sanh lm ngi,
Quyt b th tr gii,
Lm vic thin i i.
Th Tn c v gii thch tng cu k. Vua nghe qua chuyn ng c tm can.
Hiu rng ti t dm qu tht l nghim trng, s b a a ngc trong thi k gia hai
c Pht, ri qua Thit a ngc chu kh hnh thm su chc ngn nm cha chc
mn. Nh li mnh cng sp phm ti, vua t ha t y dt ht lng tham dc v ngi,
v tha vi Pht:
- Bch Th Tn, hm nay con mi bit m di i vi k thc.
Ngi lnh hu ca vua ngi gn cng tha:
- Bch Th Tn, hm qua con mi bit ng di cho k mt.
Th Tn ni kt hai cu trn vo Php C:
(60) m di cho k thc,
ng di cho k mt,
Lun hi di, k ngu,
Khng bit chn diu php.
Vua nh l Th Tn xong, tr v ra lnh th ht ngi v vt t l. H c ri
nc trn u, tr v nh v ng thanh tn thn hong hu Mt-li, chc b c khang
an trng th.
Bui chiu chng Tng t hp trong Php ng bn tn v tr tu ca Mt-li.
c Pht ang trong hng tht nghe c lin vo Php ng ngi ta bu Nh Lai
v k:
Chuyn qu kh
Vua Ba-La-Ni V Hong Hu Dinn
Xa kia mt hong t n khn vi v thn cy a, nu c thn ph h ln ngi
bu s ly mu ca mt trm vua v hong hu x Dim-ph- ny t thn. Khi vua cha
bng h, hong t gi li ha chinh phc cc vua khc, tng ngi mt mt trm vua
v hong hu, em n gc cy n nh s bt ung thuc c cho cht, ring hong hu
Dinn ca v vua tr tui nht c tha mng v ang c mang.
Thn cy s cc hong tc x Dim-ph- b tiu dit, v r cy a b nhim do
lng tin m qung ca hong t. T ngh sc mnh khng , thn cy lin cu cu cc v
thn khc, nhng u b t chi. Thn n tri Cakkavla, ri T thin vng cng
khng nhn li. Cui cng n tri Thch, thn mnh ming quy cho Thch chu
trch nhim v dng mu hong tc, do c Thch, tuy khng trc tip ngn chn
hnh ng ca hong t, nhng by mu cho thn. Thn s khoc o chong m, ra khi
cy, gi b cho vua thy l mun i xa vua cm gi li. Lc thn s ra iu kin
cho vua l phi c mt hong hu Dinn ca vua Uggasena mi ng vi li ha khi
trc. V b ta s dy gio php cho nh vua, ng thi s cu mng cho cc vua v
hong hu ny.
Th l hong hu Dinn c a n. B ch tin ti trc chng mnh, vua
Uggasena, nh l, d rng ng ny ang ngi vng ngoi ca mt trm vua thua trn.
Vua Ba-la-ni b xc phm, t thi bt bnh. B bn ni:
- Ti c bn phn vi b h khng? V vua ca ti y l ngi ban quyn lc cho
ti. Ti sao ti c th b ng ta nh l b h?
Thn cy hoan h b, tung hoa trc mt m ng t hp:
- Hong hu tht kho ni!
Vua Ba-la-ni bo:
- B khng nh l ta cng c. Nhng sao khng nh l thn cy y? ng ta
c quyn lc nhim mu, ban cho ta quyn thng tr v uy lc ca mt v vua.
- Tu b h, b h chinh phc cc vua ny bng ti sc ca chnh mnh. Thn
cy chng h nh bi h ri a v cho b h.
B ni tip:
- B h bo thn cy c quyn lc nhim mu, th bn tri ca thn c mt cy
ang bc chy, sao thn khng dng php tt la i!
Thn cy li tung h b nh trc:
- Hong hu tht kho ni!
Hong hu va ni va khc v ci. Vua cho b mt tr.
Nhn b k li:
Chuyn qu kh
Ngi n B Git Con Cu
Thu xa ti sinh vo mt gia nh gia gio. Bn ca chng n chi, ti nh n
t mua tht v nu cm i khch. C ta tm khp ch khng c. V thy mt con cu
nm gn nh, ti ct c lm tht. Do c nghip ti cht i b y vo a ngc. Sau bao
kh hnh, do qu bo cha ht, u ti b ct nhiu ln bng s lng cu. Nu vua git ht
nhng ngi ny t thn th bit bao gi mi ht kh au? Ti khc v nh n ni
kh trc kia.
B c k:
Do ti ct c cu,
u ti phi ri ,
Nhiu ln bng s lng,
Ca ch cu khn kh.
Nu vua nh git cht,
Chng y s sinh linh,
Bit lm sao lng ht,
Ni thng kh iu linh.
B ci v vui mng thot c kh ch .
 Thn cy li tn thn b. Vua git mnh v sut na phm ti c khng bit bao
gi mi ra sch c. Vua ra lnh th ht cc vua, nh l nhng ngi ln tui v cho
knh nhng ngi tr hn mnh, xin mi ngi tha th cho mnh, v cho h tr v x s.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Pht k chuyn xong bo chng Tng khng phi by gi Mt-li cu mng nhiu
ngi m trong kip trc b cng lm nh th. Lc vua Ba-la-ni l vua Ba-t-nc,
hong hu Dinn l Mt-li, v thn cy l Th Tn. Pht day tip rng ot mng sng
ca chng sanh l khng bao gi ng php m con chu kh ch lu di. Ngi c k:
Ngi nu bit kh au,
Bt ngun t s sng,
Khng cn ot mng sng
Ca ngi, chu phin.
2. Mt Tng Sinh Kh Dy
Tm khng c bn ng...
c Pht dy cu ny ti X-v, lin quan n t ca Trng lo i Ca-dip.
Trng lo lc ng ti hang Pipphali, c hai t theo hu. Mt ngi lm trn
bn phn, ngi kia lun ln trnh cng vic, thm ch cn dnh cng trng ca bn ng
mn. Tc l khi bn mnh chun b nc tm cho thy xong, anh ta vi bo cho thy
lp cng. Anh bn thy th lin chi khm mt v. Khi bn li di ng sau gi cm
tra, anh un nc tm cho thy xong vo vi dng nh sau, ch cha li mt t
trong ni un.Thc dy, bn li thy ni un bc hi, inh ninh nc un xong v
mang vo phng tm lin chy i bo thy nh mi ln.
Trng lo bc vo phng tm, chng thy nc, ch cho bn li. Hong hn,
anh vo nh bp cm v quy trong ni hi thy cn queo. Anh bc mnh mng bn l
u, v lng ta lng tng n ch tm ngoi sng mc nc. th tr v cn b Trng
lo gi n dy bo:
- Mt T-kheo khng c ni mnh lm xong khi khng phi chnh mnh lm.
Khi ta bc vo thy khng c nc ngi li bc mnh cm bnh i, mt v tng khng
c hnh ng nh th.
Tng sinh li rt mc gin d, cho rng ch v my git nc m thy la mng
mnh nh th. Ngy hm sau anh khng thm theo thy i kht thc na. Trng lo phi
i vi tng sinh kia. Khi c hai i xa, tng sinh man tr i n nh c s hay h cho
Trng lo, bo rng ngi kh , khng i bt c, v xin cng dng thc n. C s
lm theo, anh ta nhn ly v n ht mt mnh trn ng v tinh x.
Hm sau, Trng lo n nh c s, ng ta vui mng thy Ngi bnh phc v cn
bo l thc n do ng ta cng dng. Trng lo khng tht mt li, v tinh x rn e
anh t man tr:
- Ta bit hnh ng ca ngi hm qua. Hnh xu ny khng ph hp vi mt
ngi t b th gian. Ngi khng c n thc phm do gi .
 Tng sinh li bng ln c cm i vi thy mnh. Anh ngh rng ch v my git
nc thy mng mnh l ni di, by gi ch mt nm cm ca tn th thy cm khng
cho n v cho l mnh gi mu toan, thy cn cho huynh kia mt b y; qu l thy
i x vi mnh qu t bc, mnh phi tr th mi c. Th ri hm sau trong khi
Trng lo di kht thc, li tinh x mt mnh, anh ta ly gy p ht dng n
ung, ni la t lu c ca Trng lo, sau dng ba p nt tan nhng g khng
chy ht. Mng chung anh ta a vo a ngc A-T.
Dn chng u bn tn chuyn trn. C mt v tng ri Vng-x n K Vin
ving Pht, c Pht hi thm sc khe trng lo i Ca-dip lin thut li t s. Pht
gii thch khng phi ln u anh ta ni gin v b khin trch, m trong tin kip anh ta
cng tng lm nh th, v Pht k:
Chuyn qu kh
Con Kh V Chim Singila
Thi xa khi Phm-ma-t cai tr Ba-la-ni, mt con chim Sigila lm t trn vng
Hy-m-lp-sn. Mt hm, vo ma ma, mt con kh n run ry v lnh. Chim thy
vy bn c k:
Nh ngi, ny anh kh!
Anh c u, tay chn,
L do g bo cha,
Khng lm nh che thn?
Kh nhn ng nh th, nhng bit khng tr khn ct nh, bn ni:
Ny chim Singila,
u v tay chn ta,
Tuy l ging ngi tht,
Nhng ngi thng minh tht,
Cn ta tm khng ra.
Chim nghe qua hiu ngay k nh th khng th no trong nh, p vi ging
khinh b:
K no khng kin nh,
Bp chp v gian di,
Khng gi c gii hnh,
S khng c phc lnh.
Ny anh bn kh i,
Hy c gng ti ni,
C ht sc mnh
T b nhng thi xa,
Xy mt lu cho khi
Run lnh v gi ma.
 Kh b mng nhic, bng gin, phen ny quyt ra tay cho chim bit hnh phc l g.
N ph tan nt t chim tung ra gi. Chim thot c bay mt kh tm ly t.
Ri Th Tn hp nht nhng nhn vt trong Bn Sanh:
- Kh lc l Sa-di t nh, chim Singila l i Ca-dip. Ny cc T-kheo, y
khng phi l ln u Sa-di t nh v bt bnh khi b khin trch, trong tin kip cng
lm nh th. Ca-dip, t Ta, nn sng mt mnh hn l vi k cung di.
V Th Tn ni vi Php C:
(61) Tm khng c bn ng,
Hn mnh hay bng mnh,
Th quyt sng mt mnh,
Khng b bn k ngu.
3. K Vn Ri Trong Nh
Con ti, ti sn ti...
Th Tn dy cu trn khi X-v, lin quan n chng kh A-nan.
A. Chng Kh Keo Kit
Chng kh A-nan X-v, gia sn ln n tm trm triu, nhng li l nh i
keo kit, c mi na thng, ng triu tp thn tc v dy con trai l Mulasiri ba iu:
- ng tng rng tm trm triu l mn tin ln.
- C c ca ch bao gi cho ai.
- Lun lun rng kim thm nhiu na. Nu h hng tin bc lt qua k tay, tuy
tng cht nhng chc chn, ca ci s bay mt.
V kt lun:
Xem ka hng sc phai dn,
Kin tha v t, chuyn cn lm sao!
Ong kia ht mt sing nng,
Ngi khn chm sc k cang gia nh.
Sau t lu, ng ch ch nm kho ca ci cho con trai ri qua i, b danh v
tnh keo kit. ng u thai vo mt trong s ngn nh Chin--la ti mt ngi lng k
X-v.
Vua hay tin phong cho con trai tha k ng lm chng kh.
B. K Vn Ri Trong Nh
Ngn gia nh ny lm thu kim sng. Nhng k t ngy b m mang thai ng,
h khng kim ra ni, mt ng bc cng nh mt mo go nui thn. H x xo vi
nhau:
- Cn ang lm lng m o ra khng ni mt ht cm, chc phi c mt tn vn
en trong chng ta.
H chia ra hai nhm, iu tra cn k, li ra tn xu s , v ui m ng i. T
lc mang thai ng, b phi vt v lm mi sng ly lt qua ngy, cui cng cng sinh
c b trai. Tay, chn, mt, mi, ming cu b khng nm ng ch nn trng cu b
tht qui d, y nh mt tn qu en i gm ghic. Tuy vy b m vn khng b ri a
con mang nng au, tnh m bao la. B rt cht vt nui con, nu mang theo ra
ng th chng nhn c g, nu nh th cn c cht t. Cu b ln ln, v khi
n tui xin n c, b t mt ming snh vo tay bo:
- M con ta tht khn n, cng qun, m khng th nui ni con na. Con hy i
xin, trong thnh ngi ta b th cho ngi ngho v du s.
Cu b i xin tng nh. Cui cng n nh m trong kip trc cu l trng kh
A-nan. Nh li tin kip, cu bc thng vo trong, qua ht ba phng m chng ai trng
thy. n phng th t my a con nh ca trng kh Mulasiri hong s bt khc.
m gia nhn rt y cu ta, nh ui i:
- Ct i! Qui vt ht nc ni!
Ri x cu vo ng rc.
Lc by gi Th Tn i kht thc vi Trng lo A-nan, v n ng nh y.
tr li cu hi ca Trng lo, Th Tn k s tnh. Trng lo gi Mulasiri n, th l
m ng t tp quanh. Mulasiri khng nhn ra ai khi Th Tn ch tn n my. Th Tn
bo:
- l cha ngi.
Mulasiri khng tin. Pht bo tn n my, tc chng kh A-nan, ch ch nm kho
ca ci. Cu ta ch ng. Mulasiri tin chc v qui y Pht. Th Tn ni Php C cho ng:
(62) Con ti, ti sn ti,
Ngi ngu sanh u no,
T ta, ta khng c,
Con u,ti sn u?
4. K Mc Ti
Ngi ngu ngh mnh ngu ...
Th Tn dy cu ny K Vin, do chuyn hai tn trm khng cn thn thit vi
nhau na.
H vn thn nhau t lu, mt hm cng vi m ng n K Vin nghe php.
Mt ngi ch tm nghe Pht thuyt v chng qu D lu. Ngi kia rnh c hi gi
tr, thy mt mn ng gi nm farthing (1 farthing bng 1/4 xu) trong cho o mt
thnh chng, lin b ngay. Nh vy tn trm chuyn nghip vn c c ba n nu
thng ngy trong nh, cn ngi ci t quy chnh th bp lnh ni khng, li cn b v
chng tn trm kia nho bng ch ci:
- Anh khn ngoan qu, n ni khng cn tin nu cm m n!
Bit rng bn ng nghip c ca mnh l k ngu, khng phi l ngi tr, anh ta
cng quyn thuc n K Vin, gp Th Tn k chuyn.
Pht dy anh Php C:
(63) Ngi ngu ngh mnh ngu,
Nh vy thnh c tr.
 Ngi ngu tng c tr,
Tht xng gi tr ngu.
5. Tr Ngu
Ngi ngu, d trn i...
Th Tn dy nh th ti K Vin, do chuyn Trng lo Udyi.
Khi cc i Trng lo ri Php ng, Udyi thng ngi vo ch ca cc v y.
Mt hm c vi khch tng n, thy nh th c tng Udyi l mt i Trng lo. H
hi ng vi cu v ng un, v vi vn khc. V l ra ng chng bit g, h khinh b
bo nhau:
- T-kheo ny l ai m cng sng trong tinh x vi Pht, nhng li khng bit n
c ng un, t i v cn trn?
Ri h tha vi Pht, Th Tn bn dy Php C:
(64) Ngi ngu d trn i,
Thn cn ngi c tr,
Khng bit c chnh php,
Nh mung vi v canh.
6. T Try Lc Ti c Hnh
Ngi tr, du mt khc...
c Pht dy cu ny ti K Vin v ba mi T-kheo Ptheyyaka.
Th Tn thuyt php ln u tin cho h trong rng Kappsika, khi h ang i
tm ngi n.
H u vng theo li ca Pht: "Hy n, cc T-kheo!" v nhn c y bt t
thn thng. Ai cng gi c Mi ba phm hnh, v sau mt thi gian di, h tr v
gp Pht, nghe Pht thuyt v v sanh. Trc khi ri ch ngi, h chng A-la-hn.
Cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- Chng bao lu m cc v ny c php!
Pht nghe c lin dy:
- Cc T-kheo! y khng phi l ln u ba mi ngi bn ny phm ti, m
trong tin kip c. Nhng khi nghe Maha Tundila thuyt php trong Bn Sanh Tundila,
h c Php nhn thanh tnh v tun gi Ng gii. Ch c cng c ny m h chng
A-la-hn ngay ti ch ngi.
V Pht ni Php C:
(65) Ngi tr, du mt khc,
Thn cn ngi c tr,
Bit ngay chn diu php,
Nh li vi v canh.
7. Mt Ngi Ci B Th Thch Ph Nhn Nim Tin
Ngi ngu si thiu tr...
 Th Tn dy nh th ti Trc Lm do chuyn ngi ci Suppabuddha. Truyn
ny c k trong kinh Udna.
Ngi ci Supabuddha ngi vng ngoi hi chng nghe php v c qu D lu.
Anh ta mun trnh vi Th Tn php lc ca mnh, nhng khng dm bc vo gia hi
chng. i n lc mi ngi nh l Pht xong, i theo Pht mt qung ngn v quay
v, anh mi tr li tnh x.
Tri Thch thy vy mun th anh, lin bay n, l lng trn khng, bo anh:
- Suppabuddha, anh ngho hn, khn kh. Ta s cho anh v s ca ci nu anh
chu ni "Pht khng phi l Pht, Php khng phi l Php, Tng khng phi l Tng. Ta
chn ngy Php, chn ngy Tng".
Anh ci hi li:
- ng l ai?
- Ta l Thch.
- ngu, khng bit xu h, ng khng xng ng ni chuyn vi ta. ng bo ta
ngho tng v kh s. Tri li ta c an lc vi ti sn to ln: Tn ti, gii ti, tn ti,
tm qu ti, vn ti, x ti, nh hu ti, c by kho bu ny l ca ta.
Ai c kho bu ny,
D l nam hay n,
Khng th gi ngho kh,
i h chng rng sung.
l by kho bu ng qu, ngi c c th i vi ch Pht v Pht c Gic
khng phi l ngho.
Thch nghe xong, n k li cho Th Tn, v c Pht dy l d tin mun
bc c cng khng th thuyt phc ngi ci ph nhn nim tin ni Pht, Php, Tng.
V ngi ci Suppabuddha n ch Pht, c Ngi n tip thn tnh. Anh trnh
vi Pht php lc c c, dng ln ri i ra. i c mt qung, anh b con b ci hc
cht. Con b ny nguyn l D-xoa ti sanh lm b trong mt trm kip, git bn
chng trai tr: ngi quyn th Pukkusati, Bahiya daruciriya, tn trm ngoi vng php
lut Tambadathika, v ngi ci Suppabuddha.
Chuyn qu kh:
A. Bn Chng Trai V C K N
Trong mt tin kip, bn chng trai ny l con ca mt thng gia giu c, v D-
xoa l mt c k n tuyt p. Mt hm n dn c n vn gii tr, hng lc xong
chiu n, ngh rng khng ai y ngoi h, h bn nhau ly li mt ngn tin tr, lt
ht vng git c ta ri b i. C k n nghe c, v khi b git, c th sau ny s thnh
D-xoa, s git hi h nh h git hi c. V qu bo hin ra y nh th.
Cc T-kheo bo tin cho Pht v ci cht ca ngi ci, v hi Pht kip sau anh
ta s nh th no, v sao anh ta b bnh ci. Pht cho bit anh ta chng qu D lu v
sanh trn ci tri ba mi ba v Pht k:
 Chuyn qu kh:
B. Chng Trai Lo Xc
Trong mt tin kip, gp v Pht c Gic Tagarasikhi, anh ci nh nc
ming vo ngi v cng cao ng mn. Anh ta phi chu kh no rt lu a ngc, nhng
qu bo cha ht anh ti sanh lm ngi ci.
Pht ging tip cho cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo! Mi chng sanh trn th gian du b qu bo c nghit do hnh
nghip xu c.
V Pht dy thm Php c:
(66) Ngi ngu si thiu tr,
T ng thnh k th,
Lm cc nghip khng thin,
Phi chu qu ng cay.
8. Mt Nng Dn B Kt Ti Oan
Nghip lm khng chnh thin....
Cu ny c Pht dy ti K Vin, lin quan n mt nng dn.
Anh nng dn ang cy trn ming rung gn thnh X-v. Thy Th Tn v
Trng lo A-nan lm th gi i ngang, anh nh l v tip tc cy. Th Tn khng ni g
c, Ngi n ch ti tin ri - trc . Ngi quan st th gian thy r ti tin v mi
chuyn - ch cho A-nan v bo:
- Hy xem, A-nan, mt con rn c!
A-nan tha:
- Bch Th Tn, con thy, mt con rn c cht ngi!
Anh nng dn nghe c, lin n ch rn, khi Pht v A-nan b i, nh s git
rn. Nhng n ni thy ti tin, anh cht hiu chc Th Tn m ch ti tin l con rn
c. Khng cn bit ch xc nhng g bn trong, anh t ti qua mt bn, ph t ln v
tip tc cy.
Tri sng, nh kia khm ph b mt trm, lin ui theo du bn trm, n cnh
ng ni chn ti tin, v thy du chn anh nng dn. o t, nht ti tin ln xong, h
mng nhic anh:
- Anh trm nh ngi v gi y anh lm b cy ba, phi khng?
Sau khi nn anh ta mt trn ch ng ri, h bt dn anh ln kin vua. Nghe qua
s tnh vua ra lnh x t. Qun lnh tri thc k anh, ko ra php trng, dc ng cn
nh p. Anh nng dn ch mt b lp i lp li:
- Hy xem, A-nan, mt con rn c!
- Bch Th Tn, con thy, mt con rn c cht ngi!
Qun lnh ngc nhin, hi anh ngha ra sao? Anh bo s gii thch nu gp c
vua. V anh c nh . Trc mt vua, anh k li mi s v xc nhn mnh khng phi
k trm. Vua ngm ngh anh ta nu danh Th Tn, bc cao tt trong th gian lm
chng, th tht khng ng nu kt ti, v vua quyt nh dn anh n gp Pht lm
sng t v ny.
Sau khi bch Pht, dc Pht xc nhn cu chuyn xy ra, cng li l Pht tht
qu y nh li anh nng dn, vua hiu ht t s. Chng qua l bn trm bit c mt li
vo thnh xuyn qua mt sui nc b mt. H o mt ng hm n nh ngi
giu kia, trm mt s ln tin v vng, ri chy thot ra ngoi bng con sui. Sau khi
nh la ng bn, mt tn du ring mt ti tin mt ngn ng vo o. Hn cng cng
ng bn n cnh ng chia ca. Xong xui bn chng gii tn, v ti tin rt li
m hn khng h hay bit. Vua bn kt lun:
Bch Th Tn, nu anh nng dn khng ni tn mt bc nh ngi lm chng,
chc khng khi cht. Anh t cu mng do lp li li ca Pht.
i vng, Ta ni nh th n khi . Mt ngi tr s khng hnh ng
phi hi hn.
Ri Pht c Php C:
(67) Nghip lm khng chnh thin,
Lm ri sanh n nn,
Mt nhum l, khc than,
Lnh chu qu di thc.
9. Sumana - Ngi Lm Vn
V nghip lm chnh thin...
Pht dy cu ny Trc Lm v ngi lm vn Sumana. Mi ngy sng sm,
ngi lm vn Sumana hay dng ln vua Bnh-sa vng tm b hoa nhi v nhn tm
tin mi b. Nhng hm , trn ng mang hoa vo thnh, anh thy c Pht ang
kht thc vi chng T-kheo ng o, phng ho quang su mu, y hng lc ca mt
v Pht. Anh nhn thy thn Pht nh mt khi ngc qu, mt khi vng rng, vi ba
mi hai tng tt v tm mi v p ca bc i nhn. Lng phn vn khng bit lm
sao phc v, cht thy b hoa, lin mun dng cng Pht. Tuy bit rng nh vua c th
cm t, git hay trc xut khi nc nu khng dng hoa cho vua, anh vn mun cng
cho Pht. Anh ngh tip nu dng hoa cho vua i na, bt qu ch nhn tin ko di
mng sng trong kip ny, trong khi dng cng Th Tn s c an lc, c cu
hng triu kip khng k xit. Do , anh lm vn dng mng sng ca mnh cho Pht.
Nim tin kin c v lng hoan h, anh ta tung hoa ln. Ban u hai b l lng trn
u Pht nh mt bo ci, hai b tip bn phi, ri pha sau, ri bn tri, r xung nh
mt tm mn. Nh vy tm b hoa vy bc Th Tn bn pha, cung hoa hng ra ngoi
v cnh hoa hng vo trong, trc mt Pht nh c cng cho, v chung quanh nh
nhng phin bc. Hoa tuy l loi v tnh, nhng c x nh c tr khn, khng dt v mt
bn, khng ri xung, i theo khi Pht c ng, ng yn khi Pht dng li. Ho quang
ta ra hng trm tia t thn Pht, trc v sau, phi v tri, v t nh u sng rc.
Khng ai gp Ngi m b i. H nhiu bn phi ba vng quanh Ngi, tu hi ng nh
m cy c chy trc mt Ngi. C thnh no ng, chn mi triu dn bn trong vi
chn mi triu dn bn ngoi, khng mt ngi no, d n ng hay n b khng n
l vi cng dng. Rng ln ting rng s t v vy ln hng ngn mnh vi, m
ng khng l din hnh trc mt Th Tn.
biu dng hnh ng ng qu ca anh lm vn, Th Tn tip tc i qua
thnh mt khong ng ba dm theo nhp trng nh m. Ton thn anh ta trn ngp
nm iu hoan h. Theo Th Tn mt khc ng, anh lt vo vng ho quang ca Pht
nh th lao vo bin son, xng tn Pht, nh l Ngi, v xch gi khng v nh.
Anh ta k chuyn cho v nghe. V anh ta qu ngu si khng tin s mu nhim nh
th, tru tro ln mng nhic chng:
- Vua cha th cay nghit v tn bo. B chc gin th no cng ra lnh cht tay,
cht chn hay x hnh pht khc. ng lm nh th th bao nhiu trng pht s trt xung
cho ti!
Ri mang con n hong cung, c gp vua k l vic lm ca chng, v tuyn b
cho c bit l c b chng.
Vua Bnh-Sa vng l thnh t ca Pht. Ngay ln u gp Pht vua chng
qu D lu, nim tin kin c v tm an bnh. Vua hiu ngi ny qu ngu si, lm sao c
th tin mt vic lm cng c nh th v ng gi v gin d qut ln:
- M kia! Hn dng hoa ca ta cho Th Tn ! M b hn l phi. Ta s x s
vi hn. Dm c gan dng hoa ca ta cho Th Tn. Nh ni th, vua ui c c ta v,
ri dn gp Pht ngay, nh l Ngi v cng i. Pht bit tm vua ang an bnh, nn i
tip vo thnh, kinh hnh qua ng ph theo nhp trng nh m, v dng trc cng
hong cung. Vua bnh bt v thnh Pht vo. Pht t ngi trn sn hong cung, vua
lin ra lnh dng cp tc mt lu che v Pht ng gia lu vi chng T-kheo chung
quanh.
Ti sao Pht lm nh th? V nu vo hong cung, dn chng s khng thy c
Pht, do s khng bit c hnh ng thin ca ngi lm vn (bi v ch ch Pht
mi tuyn dng rng ri c hnh ca ngi tt. Cn ngi tm thng c k li ci tt
ca ngi cng ch l lng k).
Bn cm hoa vn cn l lng bn pha. Dn chng phng s Pht, cn nh vua
dng ln Pht v Tng on mn n thng v. Th thc xong, Pht hi hng cng c
v vi bn cm hoa bao quanh nh trc y, Pht v m ng hn hoan reo h cng v
Tinh x.
Vua tin Pht mt on ng ri quay v gp anh lm vn. Hi thm v c
anh k li li ni vi Pht khi xng tn Ngi rng vua c th git hay ui anh ra khi
nc, vua khen anh l mt bc i nhn v thng tm voi, tm nga v tm gia nhn,
tm n t v tm b chu bu lng ly, tm ngn ng tin, tm cung n trong hu cung
trang im y trang sc, v tm lng chn lc.
 Trng lo A-nan nghe ting reo h hn hoan sut ngy t sng sm, thc mc
khng bit anh lm vn c phc bo g, hi Pht v c Pht p:
- Ny A-nan! Hnh ng ca ngi lm vn khng phi l vic nh. Anh ta
giao mang sng cho Ta v xng tn Ta. V t nim tin ni Pht, anh ta s khng ri vo
ng kh sut trm ngn kip, m cn c qu phc ci tri v ci ngi, v s
thnh v Pht c Gic tn Sumana.
Khi Th Tn v n Tinh x, bc vo hng tht, hoa ca Sumana ri trn tng
cng.
Bui chiu, cc T-kheo bn tn ti Php ng v anh lm vn. Pht t hng
tht tin n, vo Php ng bng mt trong ba ng, ngi vo ta Nh Lai, hi cc T-
kheo, nghe h k xong. Pht bo:
- ng vy, cc T-kheo! Ch nn lm vic g ng n hn v sau, mi khi nh li
ch thy hoan h.
V Pht ni Php C:
(68) V nghip lm chnh thin,
Lm ri khng n nn,
Hoan h p lng,
Hng th qu d thc.
10. Upplavann B Cng Bc
Ngi ngu ngh l ngt...
Nhn chuyn Uppalavann, Th Tn dy nh trn ti K Vin.
Uppalavan, lp nguyn vi Pht Padumuttara, sau khi to cng c sut mt
trm ngn kip t loi tri n loi ngi, mng chung ci tri vo thi Pht hin ti,
v ti sinh ti X-v l con gi mt thng gia giu c. Nc da c nh mu i sen xanh
nn c tn l Uppalavann, tc Lin Hoa Sc. n tui cp k, tt c cc vng tn cng
t nc Dim-ph- n cu hn. ng thng gia khng bit gii quyt cch no bn
bo con gi i tu. Dy l kip cht ca c trc khi chng Nit-bn nn li ca ng cha,
nh du c tinh ch trm nm, ri ln u c. Do c bng lng. ng chun b
nhng mn qu t gi cho c, v dn c n Ni on, c c nhn.
Chng bao lu, c c giao vic m v ng B-tt ng. Thp n v qut dn
xong, c chm ch nhn ngn n, ch tm vo yu t ca la, nhp nh. Xut nh, c
chng A-la-hn v c thn thng.
Sau c hnh hng kht thc trong x, tr v c phi qua mt khu rng rm.
Thi cc ni c khng b cm trong rng. H dng cho c cn lu, t mt ging v
treo mn chung quanh. Ra khi rng, c n X-v kht thc ri tr v lu ca mnh. Lc
, mt ngi B-la-mn b con vi c tn Ananda, em lng yu c t khi c cn
th gian, nghe c i kht thc, lin va rng trc c, trn di trong lu.
 Tr v lu, ng ca li, c ln gng ngi, khng thy g trong ti v c mi
ngoi sng vo. C va mi ln ging th tn tr tui t di gm chun ra v leo ln. C
la:
- in! Ch hi ta!
Nhng tn kia, d b khng c, cng bc c, v b i. Khng th chu ni s
i bi ca hn, t nt ra nut hn v hn b a vo a ngc A-t.
C k cho cc ni c vic xy ra. Cc T-kheo nghe ni c k li bch vi Pht,
v c Pht dy:
- Ny cc T-kheo! K ngu c th l bt c ai, T-kheo hay T-kheo ni, c s nam
hay n, phm ti c thy vui thch, sung sng hay khoi lc khi phm ti, nh th c
n mt, ng hay v ngt no khc.
V Pht c Php C:
(69) Ngi ngu ngh l ngt,
Khi c cha chn mui,
c nghip chn mui ri,
Ngi ngu chu kh au.
Sau cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- Ngay c ngi thot khi dc lc ri vn a thch khoi lc tnh i v tha
mn dc vng. Ti sao khng? H u phi l cy Kolpa hay kin, m l con ngi
bng xng bng tht.
Pht nghe bn dy rng:
- Ny cc T-kheo! Ngi gii thot khi dc vng, khng a thch khoi lc
tnh i cng khng tha mn dc vng. Nh mt git nc ri xung l sen, khng thm
vo l, cng khng ng trn l, nhng ln i v ri xung, nh ht ci khng bm vo
u mi kim, cng khng li , m ln i v ri xung. Cng vy, tnh yu i la
khng vng bn tim ngi gii thot khi dc lc th gian.
V Pht c Php C trong phm B-la-mn:
(401) Nh nc trn l sen,
Nh ht ci u kim,
Ngi khng nhim i dc,
Ta gi B-la-mn.
By gi Pht mi vua Ba-t-nc n bo:
- i vng, trong gio on ca Ta, thanh n v thanh nin gia gio ri b quyn
thuc v ti sn, t b th gian, vo ng trong rng. i vi gii n trong rng c th c
nhng ngi tm a xu, b l dc nung nu, v l v ngo mn vi h, cng bc h,
lm ung ph i tu ca h. Nh th cn xy dng ch c tr cho Ni chng trong thnh.
Vua tun hnh. T ch ni ch c trong thnh.
*
 11. o S La Th Jambuka
Thng thng vi ngn c...
Pht dy nh th ti Trc Lm lin quan n o s la th Jambuka.
Chuyn qu kh
A. V Tng Ganh T
Xa xa, thi Pht Ca Dip, mt c s ti lng n ct tht cho mt trng lo tu v
cung cp t vt dng sut thi gian ny, Trng lo u n n th thc ti nh c s.
By gi c mt T-kheo dt ht dc lu, i kht thc dng trc nh c s. Anh ta vui
mng mi vo, v cung knh dng Ngi thc n ho hng v mt chic y rng:
- Tha Tn gi, xin Ngi nhum y ny v p lm h y.
Ri ni thm:
- Tc Ngi mc di, con s tm th ct tc cho Ngi, lc tr v s mua cho Ngi
mt ci ging.
V khch tng trc thy c s nim n n tip v mi n, lng bt mn, ganh
ght. Khng chu ni s u i ca v c s i vi v mi, bui chiu, ng li ngay ch
Trng lo nm trn ging, nhic mc v lng m bn iu:
- Ny khch huynh! Huynh nn n phn hn l phn cm trong nh c s ny.
Huynh nn nh tc mnh vi ci lc bng cy tht nt hn l th co do c s mi v.
Huynh ng mc qun o th tt hn l p h y do c s cng. Huynh nm di t tt
hn l nm trn ging ca c s cng.
Trng lo khng n li lng m, thm mong ngi bn ngu si ny khng b
tn hi, v Ngi dy sng sm i ni khc ty thch.
V tng n trc cng dy sng sm, dn dp tht nh thng l ri i kht thc.
Ngh rng Trng lo vn cn ng, ng nh thc bng cch g chung bng mng tay,
ri i vo lng.
C s chun b xong thc n i hai v tng n. Ch thy v trc, anh ta hi:
- Tha Tn gi, Trng lo n u ri?
V tng cng ngc nhin hi li:
- o hu hi chi l? Trng lo n nh anh hm qua , ngay khi v tht vo
phng trong nm ng. D ti dy rt sm, ng ta cng chng nghe thy chi qut, ting
sc ra bnh nc ung v ting g chung ca ti.
C s khng th tin mt v Trng lo kh knh, thi trang nghim li c th
ng n gi ny, ngh rng chc v tng trc thy mnh quan tm n vi Trng lo nn
ni g vi Ngi ri. C s, rt khn kho, vn mt mc cung knh phc v v tng,
dng thc n. Xong ba anh cn thn ra bt ri ng y thc n ngon vi nc sp
thng v, nh v tng chuyn cng dng gim Trng lo nu c gp Ngi. V tng
nhn bnh bt ngh rng Trng lo dng thc n ngon nh th s thch y lun, nn
dc ng ng ta nm b thc n ht. ng ta cng n ch ng Trng lo nhng khng
thy Ngi.
V phm hnh ng xu, nh lc tu tp sut hai mi ngn nm mt hiu qu bo
v, nn ng mng chung b a xung ngc A-t, chu au kh cng cc trong thi k
gia hai c Pht. Vo thi Pht hin ti, ng ti sanh ti Vng X trong mt gia nh
thc n ung sung tc.
Chuyn hin ti
B. o S La Th Jambuka
T khi bit cu b khng chu nm ging, khng n thc n m ch n phn ca
mnh, cha m cu ngh rng chc cn nh qu nn khng bit g. Nhmg ln ln, cu
cng khng chu mc qun o, nm di t v n phn ca mnh. Cha m bit cu
khng quen sng trong nh, c l hp vi cc o s la th Ajivakas, nn mang cu n
xin h thu nhn vo gio on. H ng , t cu xung mt ci h lt su tn c, k
vn qua xng n gnh ca cu ri ngi trn nh tc cu vi lc tht nt.
Hm sau, theo li mi ca cha m cu, cc o s Ajvakas vo lng bo cu i
theo, nhng cu t chi. Nm ln by lt thc gic, cu vn t chi. Cc o s gi thc
n v, cu cng t chi khng n. Ngy qua ngy cu vn khng nghe li h. Mt hm,
khi cc o s vo lng, hai o s trong nhm gi v i theo ri quay li np rnh v bt
gp cu xung h x lm phn nn tng cc bc n. Cc o s nghe k li kinh qu bo
nhau:
- Tri t vic lm ca hn qu l s nhc! Nu t ca Sa-mn C-m bit
c, s n xu l cc o s Ajvakas tu tp bng cch n phn. Ngi ny khng th
vi chng ta c.
Ri h ui Jambuka khi gio on. Ban dm cu n h x cng cng, ch lm
ca mt tng phng, n phn. Dn chng i cu thy cu ng l c trn tng , co
mt chn t trn u gi, m ming rng, mt xoay v hng gi, ngc nhin hi. Cu
p:
- Ta l ngi hp gi khng n g ht.
- Nhng sao Ngi li ng mt chn?
- Ta nghim tr kh hnh, nu ng hai chn mt t s rng ng. Ta ng mt
chn co mt chn t trn u gi c i, khng bao gi nm.
Hu nh ai cng tin li cu. Dn hai nc Anga v Magadha rt cm ng v thn
phc, h mang v s thc n n cho cu, nhng cu khng mun nhn bt c th g, v
bo h:
Ta ch n gi, khng n mn khc. Nu khng, kh hnh ca ta s chm dt.
Dn lng mt mc khn khon cu nhn, nhiu ln t chi khng c, cu phi
vo u li mt cht ngn c Kusa chm vi mt, b. mt ma, ri ui h i:
- Ri , cc ngi hy i i! Cc ngi c hnh phc v cu theo ng
nguyn vng.
 C th Jambuka sng nm mi lm nm, la th, n phn, nh tc v nm di
t.
Pht quan st th gian thy Jambuka duyn lnh chng A-la-hn cng cc thn
thng, tm mi t ngn chng sanh s dc Php nhn thanh tnh v s ng khc s
c cu . Do hm sau Pht vo Vng X kht thc v chiu n thm Jambuka.
Cc v tri bit c, dng thn lc lm ma xung ra sch ni Jambuka ang . Tt c
nm trn ma khc nhau ri trn tng y.
n ni Pht gy mt ting ng nh v gi:
- Jambuka!
o s c ngh mt tn xu c no gi mnh nn hi li cc lc:
- Ai ?
Pht p:
- Mt T-kheo.
- Ngi mun g, i Sa-mn?
- Cho ta li y ch mt m.
- y khng ch no c, i Sa-mn!
- Jambuka, ng ni th. Cho Ta ch mt m thi! - Sa-mn tm on th Sa-
mn, ngi tm on th ngi, th vt tm on th th vt.
- Nhng Ngi l mt Sa-mn?
- Vy th bnh ng nc, mung g, php c ca Ngi u?
- Mi th ny Ta u thng dng, nhng v cng knh kh em theo t ch ny
n ch n, nn Ta s ly ti y v em theo khi ri ni y.
Jambuka bc dc, hi gn li:
- Vy khi ri y, Ngi nh em theo ?
- ng lo, Jambuka! Hy ch cho Ta ch no c.
Jambuka vn mt mc:
- D khng ch no c, i Sa-mn!
Thy mt hang ni rt gn, Pht hng v hi:
- C ai trong khng?
- Tha khng, i Sa-mn.
- Vy Ta .
- D hp vi Ngi, i Sa-mn.
V Pht son ta nm trong hang ni v nm ngh. Canh mt T Thin Vng n
hu h Pht, chiu nh sng rc r t pha. Jambuka trng thy ngc nhin khng hiu
nh sng g. Canh hai vua tri Thch phc v Th Tn. Jambuka thc mc khng bit
l ai. Canh ba v canh cui l i phm thin, vi mt ngn tay chiu sng mt
Cakkavla, hai ngn tay chiu sng hai Cakkavla, v mi ngn tay chiu sng ton th
khu rng. Jambuka khng bit l ai.
 Sng sm hm sau, cu n gp Pht, cho thn thin, cung knh ng mt bn v
hi v nhng v trng thy khi m. c bit l nhng v tri n hu h Pht, v
Pht l bc ti thng hn h, Jambuka bn tht ln:
- Ngi l mt bc tuyt diu, i Sa-mn! Ti y sut nm mi lm nm m
khng mt ai n hu h ti, thi gian ny ti sng nh gi, ng rng r m khng ai
n phc v mnh.
Th Tn bo:
- Jambuka, ngi lin tip la di m ng ngu ngc th gian ny, v by
gi c la di Ta. Trong nm mi lm nm, tht s c phi ngi n phn, la th, ng
di t v nh tc vi lc tht nt khng? Nhng ngi gt gm th gian bo rng
hp gi, ng mt chn, khng ngi, khng nm. By gi li ang lo khot vi Ta.
l v t kin thp hn, sai lm m ngi chp nht trong tin kip, khin my chc
nm ngi n phn, nm di t, la th, nh tc vi cy lc tht nt. Chnh n
by gi ngi cng cn chp vo t kin thp hn sai lm.
- Nhng, i Sa-mn, ti lm g trong tin kip?
Trong khi Th Tn k li chuyn xu c kip trc, Jambuka rt xc ng v lng
cm thy khim h, s hi ti li to tt, cu ph phc trn t. Th Tn nm mt l y
cho cu khot vo mnh. Cu cho Th Tn v knh cn ngi mt bn. K xong chuyn
tin kip, Pht thuyt php, v cui bi php cu chng A-la-hn cng vi thn thng.
Cu ri ch ngi, nh l Th Tn v xin c nhn vo Tng on.
Trc y do nhc m mt Trng lo chng A-la-hn vi bn iu, Jambuka
b a a ngc A-t, au kh cng tt, cho n khi i a nng cao mt dm ba phn t.
Nhng qu bo ca hnh vi xu c cha ht nn phi sng ti nhc sut nm mi lm
nm. By gi qu bo c chm dt th phc bo do cng phu thin nh sut hai mi
ngn nm phc hi, do Pht dang tay v pha Jambuka ni:
- Hy n, T-kheo! Hy sng i phm hnh!
Ngay tnh tng mt c s bin mt, ng ng ng l mt Trng lo sau
mi tui, y tm mn cn dng.
Ngy dn chng hai nc Anga v Magadha n cng dng Trng lo
Jambuka nhiu phm vt. Thy Th Tn h so snh vi Jambuka, v thc mc khng bit
ai ln hn. Pht on bit ngh ca h lin bo Jambuka gii ngha gim. Trng lo
tha:
- Bch Th Tn! y l vic con cn lm nht.
Lp tc ng nhp T thin ri xut. Bay trn khng cao bng mt cy tht nt,
ng la ln:
- Bch Th Tn, ng V Thng l o s ca con, con l t ca Ngi.
Ri ng xung t nh l Th Tn, xong li bay ln cao bng hai cy tht nt,
bng ba cy, cho n by cy tht nt, xc nhn mnh l t ca Th Tn ri p xung.
m ng thy th ht sc ca ngi thn lc ca ch Pht. Th Tn bo h rng:
 - Hng chc nm n s ny sng y, trn u li mt ngn c Kusa vi
thc n do cc ngi mang n, bo rng mnh lm trn bn phn mt n s kh hnh.
Nhng d cho by gi ng king n t lng n nn hi hn, cng phu kh hnh ny
khng bng mt phn mi su tng ng khen thc y ng n king.
Vi Ngi c Php C:
(70) Thng thng vi ngn c,
Ngi ngu c n ung,
Khng bng phn mi su,
Ngi hiu php hu vi.
12. Qu Rn V Qu Qu
Nghip c c lm..
Th Tn dy cu trn ti Trc Lm v chuyn mt qu rn.
Mt ngy n, gia hng ngn n s bn tc, Tn gi Trng lo Lakkhana v Tn
gi Trng lo i Mc-kin-lin t nh ni Linh Thu xung thnh Vng X nh
kht thc. Thy mt con qu rn, Trng lo Mc-kin-lin mm ci. Trng lo
Lakkhana ngc nhin hi, v c Ngi p ch n trc Th Tn s tr li. n lc
Ngi mi cho bit l thy mt con qu rn, u ging u ngi, khc di ging rn,
nn gi l qu rn. Thn n di hai mi lm dm. La bc t u n ui, t ui n
u. La t u t hai bn thn, la t hai bn thn t c ngi. Ngui ta ni c hai
con qu thn di hai mi lm dm, cn cc qu khc thn ch di ba phn t dm. Hai
con qu ny Tn gi Mc-kin-lin u thy.
Mt ln khc, Ngi Mc-kin-lin thy con qu qu chu kh s trn nh ngn
Linh Thu, Ngi hi hnh ng qu kh ca n:
Li mi di nm dm,
u chn, thn hai lm.
Mi lm nhng g,
chu kh dng y?
Qu p:
Tn gi Mc-kin-lin,
Ti lun lun chc sn,
Trong thi Pht-Ca-dip,
ot thc n chng Tng.
Chuyn qu kh
A. Con Qu Qu
Tha Tn gi, thi Pht-Ca-dip, dn lng thy mt nhm T-kheo vo lng kht
thc, n tip n cn, dng ch ngi trong nh ngh, cng cho, thc n cng, ra chn
v xc du cho cc T-kheo. Trong khi ch n gi st bt, h ngi nghe php. Ht thi
php, h st nhiu thc n ngon t nhiu nh em n, trao li cho chng Tng.
 Lc , ti l mt con qu u trn n dng nh ngh, thy th, ti ngm ba
ming thc n trong bnh bt ca mt dn lng v n ht. Thc n khng thuc v
chng Tng, khng cng v trao n chng Tng, ch n thun l phn chng Tng n
cn d m dn lng mang v nh n. l ti li ca ti kip trc. Qu bo l khi
mng chung ti b a vo a ngc A-t, v sau v qu bo cha ht, ti ti sanh ln
nh Linh Thu lm qu qu.
(Ht Chuyn Qu Qu)
Trng lo lp li:
- Ti mm ci v thy con qu rn.
c Pht lin ri ta ng ln xc nhn li ca Trng lo Mc-kin-lin l ng.
Chnh Pht cng gp con qu y vo ngy Thnh o, nhng v lng t bi i vi ngi
khc, Pht khng ni ra bi l khng tin li Pht h s b bt li. Cc T-kheo nghe th,
xin Pht k li chuyn ca qu kip trc.
Chuyn qu kh
B. Qu Rn
Xa xa, dn chng dng mt lu c bn b sng Ba-la-ni cho v Pht c Gic.
Ngi thng vo thnh kht thc, v dn trong thnh th sng v chiu mang hng hoa
n hu Ngi. H hay gim ln m rung ca mt nng dn. Anh ta c ngn cn h,
nhiu ln khng c, v ngh rng ch ti v c lu ca Pht c Gic, nn anh ta p b
v ng thc n, nc ung, xong ni la t lu c, khi Ngi vo thnh kht thc.
Tr v thy lu ra tro, Ngi ra i ty thch. Dn trong thnh mang hng hoa n
cng nh thng l, thy lu chy, thc mc khng bit tn s ca h i u. Anh
nng dn, cng ng trong m ng, th nhn l mnh t lu c. m ng la ln
bt anh ta. Tt c ch v tn c n ny m h mt i c n c gp mt v Pht c
Gic. Do h ly gy nh p anh, lm nm anh n cht v anh b a vo a
ngc A t. n khi i a nng cao mt dm, anh ra khi ngc, nhng v c bo cha ht,
anh sanh lm qu rn nh Linh Thu.
(Ht Chuyn Qu Rn)
T chuyn , Th Tn dy:
- Ny cc T-kheo, hnh ng xu c ging nh sa. Sa khng th ng ngay khi
va mi chy ra, th hnh ng xu c cng khng th chn mui ngay lp tc. Nhng
mt khi chn mui th kh au nh th y.
V Ngi c Php C:
(71) Nghip c c lm,
Nh sa, khng ng ngay,
Chy ngm theo k ngu,
Nh la tro che y.
13. Qu Ba T
T n chu bt hnh...
 Nhn chuyn qu ba t, Th Tn dy cu trn ti Trc Lm.
Ging nh truyn trc, Trng lo Mc-kin-lin, t nh ni Linh Thu xung,
sau khi n cho Th Tn v cung knh ngi mt bn, mi cho Trng lo Lakkhana
bit ti sao Ngi mm ci:
- Ny huynh, ti thy mt con qu cao ba phn t dm. C su mi ngn ba t
chy nng rc vung ln v ging xung lin tc trn nh u n. Cht xong u ny
th mc u khc. Ti mm ci v trong kip ny cha h thy mt chng sanh nh th.
Trong Petavatthu c mt bi k, cng vi cc bi k khc, ni v con qu ny:
Su mi ngn ba t,
Khp mi phng mi ni,
Nhm ngay u ngi cht,
La c, u lin ri.
Th Tn nghe chuyn, bo:
- Cc T-kheo! Ta cng thy chng sanh khi ngi trn ta Chnh Gic, nhng
v lng t bi i vi ngi khc, Ta khng ni ra, bi l khng tin li Ta h s b bt li.
Cc T-kheo nghe th, xin Pht k chuyn lm ca qu kip trc.
Chuyn qu kh
Ngi Nm V T
Ngy xa, c mt ngi qu tho ngh nm sng Ba-la-ni. ng thng ngi
trc cng thnh di gc cy a, nm vo l cy ct thnh nhiu hnh ng nghnh.
Tr con trong thnh thch ng lm cho chng voi, nga. B li chng thng cho ng
thc n cng v mm. Mt hm nh vua i n vn gii tr, ngang qua cy a. Bn tr
b chy ht, mt mnh ng qu gia m chi cy. Vua dng chn lc mt tri ng
bng v bc i gia m r cy, mnh vua ph y bng rm tng ln sc dc sc ngang.
Vua ngc nhin, nhn ln, thy l cy a b ct theo hnh voi, nga. c bit l cng
trnh ca ng qu, vua gi ng n bo:
- Ta c mt vin T t ba hoa qu chng. Chuyn khng c g hn cng b l ba la
tht mt. Ngi c th nm mt h phn d vo mm hn khng?
ng qu tha:
- Ti lm c, i vng! Xin cho phn d, cn i vng th ngi trc mn vi
ng T t. Ti ngi sau v bit phi lm th no.
Nh vua lm theo ng: dng mi dao khot l trn bc mn, v bt c lc no v
T t m ming, ng u nm vo mt vin phn d xuyn qua l khot. Ht h phn d,
ng qu lay mn ra hiu cho vua. V T t B-la-mn c vua khuyn co l nut ht
nguyn h phn d, nn t v sau khng dm m ming ni vi vua. Nh ti kho m
ng qu c vua ban cho tm mn qu v bn ngi lng to p ng, Ty, Nam, Bc
thnh. Quan i thn ca vua, c vn v triu chnh v thn thnh cho vua, bit c bn
lm k:
Kho lo, tuyt diu tht!
 Nhng tt hay l xu,
Hy xem, ngi qu nm
c lng bn bn.
Quan i thn lc chnh l Th Tn.
Thy ngi qu thnh cng v thnh vng nh th, mt tn kia n xin hc ngh.
Ban u ng qu t chi. Tn kia vn quyt tm theo ui, nn chu kh lau ra chn tay
cho ngi qu thi gian lu ly lng. Qu vy, ngi qu truyn ngh cho hn. Dy
xong ng hi hn nh lm g. Hn thnh tht cho bit s nh mt con b hay mt ngi
no ri git i. ng qu lu hn v tin pht, mt trm tin i vi con b v mt
ngn tin i vi mng ngi. V ng khuyn hn nn tm ai khng c cha m khi
np pht.
Hn vng li, ln ng vi tm trong np o. Thy mt con b ci, bit l n
c chng nn hn khng bn. Thy mt ngi, hiu anh ta c cha m nn cng b qua.
Ri hn gp mt v Pht c Gic tn Sunetta ang i vo thnh kht thc v bit rng
ngi ny khng cha khng m, hn th ti kho ca mnh bng cch bn vo tai ca v
Pht c Gic. Hn xuyn qua tai tri khin Ngi au nhc khng th i kht thc
tip tc. Do Ngi bay ln tri tr v lu c gn thnh v nhp Nit-bn. Dn lng
khng thy Ngi lin n lu c v than khc trc nhc thn ca Ngi. Tn nm cng
nhp bn vi dn lng, thy th lin th nhn l chnh mnh bn Ngi. Dn lng h ln
bt tn c nhn v nh hn cht ngay ti . Hn b a vo a ngc A t cho n khi
i ia dng cao mt dm. V nghip xu c cha ht nn sau hn ti sanh lm qu
ba t trn nh Linh Thu.
Th Tn k chuyn xong lin dy:
- Ny cc T-kheo! Nu mt ngi ngu c ti kho hay quyn lc s rt tai hi, v
chnh hn lm kh hn.
V Pht c Php C:
(72) T n chu bt hnh,
Khi danh n k ngu.
Vn may b tn hi,
u n b nt tan.
14. Citta V Sudhamma
a danh khng tng xng...
K Vin, Th Tn dy cu trn lin quan n Trng lo Sudhamma. Truyn
bt u t Macchiksanda v kt thc ti X-v.
Trng gi Citta thnh Macchiksanda, hi lng v cung cch ca Trng lo
Mahnma trong nhm nm v T-kheo ang i kht thc, nn nhn bnh bt v mi
Ngi vo nh dng cng thc n. Cui ba n ng nghe php v chng qu D lu. C
nim tin vng chc, ng xi nc vo tay phi ca v Trng lo, dng cng c khu rng
Ambatka vi vn gii tr trong , lm tinh x cho Tng on. Ngay khi ng ni "Gio
on ca Pht c thnh lp vng chc", i a chn ng n m bin. Sau tinh x
mi c xy dng tht nguy nga, m rng ca n tip cc T-kheo t bn phng.
Hai i t ca Pht nghe n c tnh ca Citta nn n Macchiksanda t
lng qu trng ng. Citta nghe tin lin i na dm ng cho n, a hai Ngi v tinh
x, mi vo, lm trn bn phn vi khch, v xin v "Thng soi ca nim tin" cho ng
nghe php. Tuy hnh trnh mt nhc, Ngi cng nhn thuyt bi kinh ngn, v Citta
chng Nh qu. ng nh l hai v i t v mi ngy hm sau n nh th thc vi
mt ngn T-kheo i theo. Xong ng n mi v tng thng tr ti Macchiksanda l
Trng lo Sudhamma. Bt bnh v b mi sau, Trng lo t chi d Citta c ni n.
Sng sm hm sau, trong lc gia ch Citta chun b phm vt tt lnh th Trng Lo
cng khot y m bt n, khng phi lm thc khch m xem gia ch cng dng ra
sao. D gia ch ht lng mi ngi, Trng lo vn ng yn, bo sp sa i kht thc.
Quan st ht phm vt chun b cho hai i t, Trng lo tm cch quy ri gia ch,
ni rng:
- Ny gia ch, mn n ca ng tuyt diu y, nhng cn thiu mt mn.
- Mn g, tha Tn gi?
- Bnh m!
Gia ch ni nng khin trch khin Trng lo cng ni gin:
- y l ch ca ng, ti s i.
Ba ln gia ch c thuyt phc ng li, nhng Trng lo quyt tm ra i, v n
Th Tn thut li li l ca Citta v ca ng.
Pht bo:
- ng l ngi thp hn, lng m mt thin tn.
Th Tn ch quy li v pha Trng lo v bt ng n gia ch xin li. ng vng
li, tr li nh gia ch xin li, nhung gia ch khng chu tha th. Bt mn v tht bi,
Trng lo tr v ch Th Tn. Pht bit rng th no gia ch cng tha th, nhng v
hiu tnh Trng lo rt bng bnh v kiu cng, nn Ngi khng ni ra, c ng i ba
mi dm m xin li. Trng lo tr v, lng kiu cng gim xung. Ri Pht mi cho
mt T-kheo cng i xin li gia ch, dy rng:
- Ngi tu khng nn nhng b tnh kiu cng v tt xu ca mnh, khi cho rng
"Ch ny ca ta, tu vin ny ca ta, c s nam ny ca ta, c s n ny ca ta". Nu ngh
th, tt xu, tnh kiu mn v tham dc khc s tng trng.
V Pht c Php C:
(73) a danh khng tng xng,
Mun ngi trc T-kheo,
a quyn ti tinh x,
Mun mi ngi l knh.
(74) "Mong c hai tng tc,
Ngh rng chnh ta lm,
 Trong mi vic ln nh,
Phi theo mnh lnh ta".
Ngi ngu ngh nh vy,
Dc v mn tng trng.
Nghe Pht qu, Trng lo Sudhamma ci ly Th Tn, t ch ngi ng ln, i
nhiu bn phi, v cng i ti v Tng ng hnh n nh gia ch. Gia ch Citta tha th
cho ng v n lt mnh xin tha th. Trng lo min mt tun gi li khin trch ca
Pht, v ch trong vi ngy chng A-la-hn cng cc thn thng.
C s Citta ngh rng cha gp Th Tn chng qu D lu, ri Nh qu, v vy
ng mun n gp Th Tn. ng ra lnh thng yn cng nm trm xe b cht y m,
go, mt, ng, y phc, nga c v nhng phm vt khc. ng thi nhn vi Tng
chng. Ni chng, c s nam, c s n, ai mun gp Pht hy n, s khng thiu th chi
cho mi ngi, d thc n hay bt c mn g. Tng, ni v nam n c s, mi nhm nm
trm ngi. H v on ty tng ca ring ng c ba ngn ngi tt c, khng ai thiu
nc xp, go hay th g khc sut cuc hnh trnh ba mi dm, v Citta chun b lng
thc d gi. Cc v tri bit ng ln ng, t ti mi dm ng trm phc v i
chng, c cho, thc n cng, nc ung v nhng nhu cu khc, khng thiu bt c mn
g. i vi tc mt dm mt ngy, c ch thin phc v, Citta v on n X-v
trong mt thng. Vi nm trm xe b y p nh k, ch thin v ngi u mang qu
tng n, v ng chia s.
Th Tn bit trc nn bo A-nan:
- A-nan, khi bng chiu ng xung, Trng gi Citta s n vi nm trm xe b v
nh l Ta.
- Bch Th Tn, c php mu no xy ra khng?
- Hoa tri s ri xung nh ma, lin tc cho n khi ph ngp n gi mt vng
t rng tm karsas.
Dn chng trong thnh truyn ming nhau tin ny. H dnh ch ng hai bn
ng khng mt t n c thy cng c ca Citta.
Gn n tinh x, nm trm T-kheo, i trc dn ng. Ring cc n c s ting
tm c Trng gi mi i pha sau, cn ng vi nm trm c s nam i trc. Trng
gi Citta i vo con ng ca ch Pht, nhn ni no th ni rng ng. Dn chng x
xo chc l Trng gi Citta. ng lt vo vng ho quang su mu ca Pht, n gn,
gieo mnh xung st mt c chn Pht v nh l Ngi. Ngay lc , mt trn ma hoa
ri xung ng theo d on ca Th Tn, gia mun ngn ting hoan h vang di.
Citta li vi Th Tn mt thng. ng dng ch ngi cho Tng chng trong tinh
x v nhiu tng phm, lo ch v chm sc nhng v cng i vi ng. Khng c mt
ngy no ng ng n nhng th trong xe b ca mnh, v mi th cng dng u ly
t qu ca tri, ngi mang n. Cui cng ng phi tha chuyn vi Th Tn lm sao
trt ht tng phm trong xe b ra ng tr v nh ly phm vt ca mnh dng cng.
Pht bo A-nan dn ch trng giao cho ng. Th l ng hn h tr v nh vi nm trm
xe b khng, cng ba ngn ngi i theo, tri ngi ng ln ng thanh ct ting:
- Tn ng li ln ng vi xe khng!
Nhng dt cu h lin cht y by bu ln xe. Nh vy khi Citta tr v, ng lo
cho mi ngi cng ch vi tng phm tri ngi dnh cho ng.
Trng lo A-nan thc mc hi Pht:
- Bch Th Tn! Trng gi Citta i sut mt thng trng t nh n tinh x,
li tinh x mt thng, trong thi gian mi thi cng dng ch dng phm vt tri
ngi dnh cho ng. Nay ln ng v nh vi xe khng, tri ngi li cht y qu, v
ng lo cho mi ngi cng ch vi tng phm . Nh vy c phi ch v ng n ving
Th Tn m ng c tn trng nh th? Hay bt c ni no khc cng th?
Pht p:
- Ny A-nan! D n ving Ta hay ni no khc ng u nhn c nh th. V
c s ny nim tin v gii hnh, nn u cng c qu trng.
V Ngi ni k sau, trong phm Tp Lc:
(303) Tn tm, sng gii hnh
danh xng, ti sn,
Ch no ngi y n,
Ch y c cung knh.
Chuyn qu kh
A. Vic Lm Ca Citta Kip Trc.
V Pht k tip:
Citta tng pht nguyn di chn c Pht Padumuttara. Tri qua mt trm
ngn kip lun hi gia tri v ngi, ng ti sanh lm th sn thi c Pht-Ca-dip.
Mt ngy ma, khi ln khn, ng i sn trong rng vi ngn gio. Thy mt T-kheo
ngi trong hang vi thng y ko trm u, ngh rng Ngi ang hnh thin v cn thc
n, ng chy v nh ly cm dng cng. Gp vi T-kheo khc ang kht thc, ng cng
st bt. Trn ng tr li hang, ng hi thm nhiu loi hoa cht vo gi mang n v
T-kheo ang ngi, tha:
- Bch Tn gi! Xin ban n cho con!
ng ly bnh bt, st y thc n ri t vo tay Ngi, xong dng hoa l knh v
pht nguyn:
- Vi thc n chn lc v hoa thm ny, lng con rt i vui mng. Xin cho con
cng c vui mng nh vy bt c ch no ti sanh sau ny, vi nhiu qu tng v ma
nm th hoa trn u.
ng lm nhiu vic cng c trong i, sau khi cht sanh ln ci tri, ch ca
ng hoa tri ma xung ngp nh gi. Kip hin ti, ngy ng sanh ra v ngy ng n
y, ma hoa ri xung ng vi nhiu tng phm, by bu th cht y xe. l do
phc bo vic lm trong tin kip.
 15. Sa Di By Tui c Lng Mi Ngi
Khc thay duyn th li ...
Th Tn dy nh th K Vin do chuyn Trng lo Vanavsi Tissa.
Chuyn qu kh
A. B-La-Mn Ngho
Chuyn bt u ti Vng X, ni sinh sng ca B-la-mn Mahsena, bn ca
B-la-mn Vangata (cha ca Ngi X-li-pht). Trng lo X-li-pht mt hm i kht
thc, thng hi Mahsena nn dng chn trc ca nh ng. ng bit Ngi n kht
thc, nhng v ngho tng, khng c g cho, ng lnh mt. Ngy khc, Trng lo li
n, ng cng trn, ch mong c c mn chi cng cho Ngi. Chng bao lu ng c
toi nguyn.
S l, trong mt bui tng c, ng nhn c mt bt cho v mt mnh vi nh.
Nh n Trng lo, ng mun cng cho Ngi. Trng lo ang thin nh, x thin v
thy B-la-mn, bn khoc y m bt, n nh th thy ng ang ng . ng B-la-mn
hi lng, tin n nh l, cho mng thn mt, mi vo trong nh ri ly bt cho ca
mnh trt vo bt ca Trng lo. Ngi ch nhn phn na cho v ly tay che bt li.
Nhng ng khn khon:
- Tn gi! y l mt cht cho, hy ban cho ti phc li i sau ch khng phi
i ny. Ti mun cng ht, khng cha li.
Trng lo nhn ht cho, n ngay ti ch. i Ngi dng xong, B-la-mn dng
ming vi ni:
- Tn gi! Ti cng xin t c chn php nh Ngi.
Trng lo ha kh:
- S c vy, B-la-mn!
Ri Ngi ng ln, tr v K Vin. Trng hp ngi B-la-mn ng y nh cu
"Cng dng d ang ngho tng u lm tm ngi an vui vt bc". Sau ng cm
thy rt i hoan h, y n tnh vi Trng lo.
Chuyn hin ti
B. Sa-Di Tissa
Ch v cm tnh vi Trng lo, cht i ng B-la-mn u thai vo bng v mt
th ch ca Trng lo sng X-v. Ngy khi bit mnh mang thai, b v cho chng
bit, v c sn sc chu o, trnh nhng thc n qu nng, qu lnh hay qu chua. B
c c mi n nh nm trm T-kheo do Trng lo X-li-pht dn u, dng ch
ngi, cng cho sa v cm lin tc; ngoi ra chnh b s c khoc y vng, m bt
vng, ngi vng ngoi hi chng, v c chia n phn cm d tha ca s ng T-
kheo nh th. ( l du hiu con b sinh ra s thnh T-kheo trong Tng on di s
lnh o ca Pht).
 B c nh . Sau mi thng b sinh mt b trai. Trc v sau khi sanh, thnh
thong b li chiu i nm trm T-kheo do ngi X-li-pht dn u vi cho mt, sa
v cm. (C l v kip trc a b l B-la-mn cng dng cho).
Bui chiu i vo ngy sanh nht a b, gia nh mc cho n y phc p sau
khi tm n t sng sm, t n vo ging tht lng ly v p ln mnh chic mn tr gi
mt trm ngn ng.
Thy Trng lo, a b bo l thy mnh, nh thy m c vinh d nh th ny.
V khi ngi ta m n ln i th gii, n li theo chic mn, mun dng cng Trng
lo. Mi ngi khng hiu, ko tay n ra, n khc tht, h nh yn. Khi ci ly
Trng lo n mi chu bung tay cho mn rt xung chn Ngi. Gia nh hiu tha:
- Tn gi! Xin nhn qu dng ca a b v truyn gii cho ti t Ngi, k l
knh Ngi vi chic mn ng gi mt trm ngn ng.
Trng lo hi:
- a b tn g?
- Xin ly phn sau tn ca Ngi.
- Vy n tn Tissa.
Upatissa chnh l tn ca Trng lo thu xa cn nh.
M cu b quyt nh khng xen vo c nguyn ca con. Vo nhng ngy l tip
theo, nh ngy chia phn n, x l tai, nhn y phc v co tc, m cu vn tip tc chiu
i nm trm T-kheo do X-li-pht cm u, vi cho mt, sa v go.
c by tui, cu b bo m mun i tu vi Trng lo. B m hoan h, mi
Ngi n nh tha nh ca cu b v xin php dn cu b n tinh x chiu hm .
V b n tinh x vi nhiu phm vt dng cng, ri giao con trai cho Trng lo.
Ngi dy cu:
- Tissa, i tu s l mt i gian nan, mun m th b lnh, mun mt th b nng,
ai i tu cng phi nhc nhn, cn con th mnh khnh.
- Bch Tn gi! Con c th lm bt c vic g Ngi sai bo.
- Tt lm!
Ngi dy cu thin qun v nm yu t u ca thn, ch tm vo s bt tnh ca
thn, v cho cu xut gia.
(Nguyn php thin qun gm s t hc thuc ba mi hai yu t ca thn, ai
khng thuc ni th hc nm yu t u. Ch Pht hnh tr php qun khng thay i,
nhng c rt nhiu T-kheo, ni v c s nam, c s n chng A-la-hn khi ch thin
qun v tc v cc phn t khc. Nhng T-kheo cha c kinh nghim thng lm cho
cc v th hng A-la-hn khng c c qu v A-la-hn. V l do Trng lo ch
dy cu b mt phn ca php thin qun trc khi thu nhn vo tng on, v sau
truyn mi gii cho cu).
mng con c kt np vo Tng on, cha m Tissa li tinh x by ngy v
dng cng tng chng ch cho mt, sa v go, khng mn no khc. Cc T-kheo xm
x khng th no n hoi mi th cho mt, sa v go. Chiu th by cha m Tissa ra v,
v ngy th tm cu tn Sa-di i theo cc T-kheo kht thc.
Dn trong thnh X-v bit tin, ch Sa-di dng cng. H ly nm trm ming
vi may nm lt bt v st nm trm bt cng dng khi gp Sa-di trn ng. Ngy
hm sau h n khun vin tinh x cng cng dng ging nh th. Vy l Sa-di nhn
mt ngn bnh bt vi nm lt, ch dng tt c ln Tng chng. (y l phc bo do
kip trc ch B-la-mn cng mnh vi). V vy cc T-kheo gi ch l
Pindaptadyaka Tissa, tc th ch ca Tissa.
Li mt hm, tri lnh, ch i quanh tinh x, thy cc T-kheo ang si m ch
ny, ch n, c trong phng gi la. Ch ngc nhin hi thm sao khng qun mn m
phi si nh th. Cc T-kheo cho bit Tissa nhiu cng c c th kim ra mn, cn h
th khng. Ch bn cho loan tin khp tinh x ai cn mn th i theo ch nhn, cng
chng cn suy ngh ly mn u ra cho cc T-kheo. Mt ngn v theo ch i tng
nh ngoi thnh, v nhn c nm trm mn. Vo thnh ngi ta mang mn vi cho ch
t bn pha. Mt ch tim c nm trm mn tri trc mt, mt ngi i ngang thy bn
khuyn ng giu i. Ch tim hi k li:
- Ch Sa-di nhn mn ra sao? Nh qu tng hay th no?
- Nh qu tng.
- Nu th th ti mun cho th cho, cn khng th thi. Anh i i.
Ngi kia i ri, ch tim vn khng ht bn khon: "C ca ngay tm mt
ngi, nu khng cho cng ng h thn, nhng nu ct i chc cng khng b trch mc.
Trong nm trm mn ny c hai ci tr gi mt trm ngn ng ng cho ta giu ct". Th
l ch tim xp giu ct. Ch Sa-di dn mt ngn T-kheo n ngay tim. ng ch thy
ch sanh lng qu mn, thm nh "Ta cho c tri tim ta cn c, hung h my ci
mn". Th l ng li lun hai ci mn tt ht di chn ch, nh l v tha:
- Tn gi! Xin cho ti c chia phn chn php m Ngi thy.
Sa-di Tissa ha kh cho ng.
Vy l ch nhn tt c mt ngn chic mn v giao ht cho Tng on. Do cc
T-kheo gi ch l Kambaladyaka Tissa, ngi tng mn.
(Ngy t tn, ch b tng Trng lo mt ci mn, ln by tui thnh Sa-di nhn
c mt ngn ci. Ch c Tng on ca Pht mi t mt mn cng dng nh a n
qu phc ln nh th).
K Vin h hng ca Tissa thng n thm hi. Ch thy mnh kh tu, nn
nh l Th Tn xin ti thin qun, ri ly y bt ri tinh x, i xa khong hai mi
dm.
Dc ng Tissa gp mt ng lo ti cng lng, nh ng ch ng, ch n tr
ti mt tu vin dnh cho tng s n c trong rng. ng lo, v mn m ch, dn ngy mai
vo lng kht thc, ri quay v bo cho dn lng bit, h gi ch l Vanavsika Tissa, tc
ngi rng. Tissa vo lng c dn chng mang phm vt ti cng dng v nh l,
ai cng ng li mi ngm ch khng mun v. H ci ly di chn ch thnh cu li
trong ba thng, h s quy y Tam bo, gi nm gii v thc hnh bn phn Tm ngy
chay. Ch nhn li, chc h hnh phc v ht phin no. Ch u n n kht thc,
qua hai thng ch chng A-la-hn cng cc thn thng.
By gi Gii s ca ch l Trng lo X-li-pht sau ma nhp h va lm l T
t xong, nh l Th Tn v xin i thm Tissa. Pht chun y. Tn gi cho Trng lo
Mc-kin-lin hay. Th l c hai, mi v dn u nm trm T-kheo cng ln ng. Tt
c cc v i t khc nh i Ca-dip, A-na-lut, u-ba-li, Ph-lu-na.., mi v dn
nm trm T-kheo cng i theo, tng cng tt c l bn mi ngn T-kheo.
H n ngay ngi lng , hi thm. Mt c s nhn ra tm mi v i t, u
tin l v "Thng soi ca nim tin" l Ngi X-li-pht. H vui mng bo nhau mang
no ging, gh, nga c, n v du. Ri xp hng sau cc Trng lo, h cng vo tu
vin n c. Sa-di Tissa nhn ra Tng on, ly y bt ca vi v i trng lo v lm
bn phn thng l vi cc Ngi.
Xp t ch cho cc Trng lo v ct y bt xong th tri ti. X-li-pht bo cc
c s v ngh. H xin c nghe php v t lu khng nghe. Trng lo bo Tissa thuyt.
H ng thanh bo Tissa khng bit ni g tr hai cu cu "Cu qu v c hnh phc!
Cu qu v ht phin no!" Trng lo bn hi li ch:
- Sa-di! Lm th no ngi ta c th c hnh phc? C th ht phin no? Hy
gii thch.
Ch tha:
- D, vng!
Ri cm qut mu, ch ln php ta thuyt ging ngha l kinh in t cn n
su, l con ng a n mc ti cao l qu v A-la-hn, nh cn ma ro ri xung
khng ngt trn bn chu, ging r ngha ca cc bi kinh trong nm b A Hm, v
phn tch nhng thuc tnh ca con ngi nh c Pht trnh by, l Nm un, T
i, Cn v Trn. Ch ni tip:
- Ch Tn gi! Hnh nh th s tr thnh A-la-hn c hnh phc! Hnh nh th
s tr thnh A-la-hn ht phin no. Ai khng thot khi phin no s h ly vi nhng
th khc, au kh a ngc v ch khc.
Trng lo khen ngi:
- Tt lm, Sa-di! ng gii thch kinh in rt hay, gi hy ca ngm!
Sa-di vng li.
Bnh minh hm sau, cc th ch ca Sa-di chia ra hai nhm. K th ch bai:
- Tht cha thy ai x t nh ng ny. Lm sao m ng ta thuyt php c nh
th, khi tu vin y lu nh vi cha m m chng c mt cu php no cho thnh
chng c mt ni y.
Ngi th khen tng:
 - Chng ta qu c phc, tuy cha bit phn bit gia thin v c, nhng bit phc
v mt v thnh thin nh th, by gi nghe c php t kim khu ca Ngi.
Th Tn quan st th gian thy th ch ca Trng lo Vanavs Tissa chia thnh
hai nhm bc bi v hoan h nh th, ngi bc bi s b a a ngc, nn Ngi mun
n h ha thun vi t ca Pht, v nh th s thot khi phin no.
Dn lng trc dng mt lu, chun b xp, go.., xp ch ngi v ch Tng
chng ni Tissa n kht thc.
n gi i kht thc, ch T-kheo hi Tissa c i cng khng. Tissa xin i sau,
khi n gi thch hp. on T-kheo lin p y, mang bt ln ng vo lng. c Th
Tn p y ti K Vin v trong chp mt xut hin, dn u trc Tng chng. Dn lng
mng r reo ln khi thy c Pht xut hin. H sung sng dng ta ngi cho Tng
chng vi Pht ngi trc v cng dng xp vi thc n cng. Sa-di vo lng trc
khi Pht cng Tng on dng ba xong. H cung knh dng thc n. Sa-di ly phn
cn dng ri n Th Tn dng bnh bt, Pht nhn bnh bt a qua Trng lo X-li-
pht, bo:
- Hy xem, X-li-pht, y l bnh bt ca Sa-di ng.
Trng lo nhn bnh bt, trao tr Sa-di bo:
- Hy ngi vo ch thng l v th thc i!
Dn lng hu h Pht vi Tng chng xong, Pht hi hng theo li h thnh cu:
- Phc may cho cc ngi, v Sa-di n nh m cc ngi c c n gp X-
li-pht, Mc-kin-lin, Ca-dip.. tm mi i t. Cng ch v Sa-di ny m Ta n
y. Cc ngi tht i phc trng thy Pht!
Dn lng cng nhn thy h tht may mn c hn hnh thy mt Sa-di c
ch Pht v chng Tng chiu c n th, c cng dng v Sa-di y nh th. Do ,
nhng ngi trc y bc bi lin sanh tm hoan h, nhng ngi hoan h th cng
hoan h hn. Cui li hi hng nhiu ngi chng qu D lu, Nh qu v Tam qu.
Ri Th Tn t ch ngi ng ln, ra v. Dn lng tin Pht mt on ng.
Dc ng, i bn cnh Sa-di, Th Tn hi tn nhng ni trc y ng gi c s
ch cho ch. Sau cng, mi ngi n ch ch . Pht leo ln nh mt ngn ni v
nhn thy i dng, lin hi ch:
- Tissa! Khi ch ng trn nh ni v nhn theo hng ny, ch thy g?
- Bch Th Tn, con thy i dng.
- Ch ngh g khi nhn i dng?
- Bch Th Tn con ngh rng, nc mt con khc v phin mun cn nhiu
hn nc bn i dng.
- Kho ni lm, Tissa! ng th, nc mt ch khc khi phin mun cn nhiu
hn nc bn i dng.
Ni xong Th Tn c k:
Nc bn bin vn cn t i,
 So l ngi mun thu tun,
V bun ru, au kh in cung,
Sao th bn, bung lung chi mi?
V Ngi hi tip:
- Tissa, ch u?
- Trong hang ni ny, bch Th Tn.
- Ch ngh g khi y?
- Bch Th Tn, con ngh rng, khng bit bao nhiu ln con cht v xc nm
trn t ny.
- Hay lm! Hay lm! Tissa, ng vy. Khng c ch no m khng c chng sanh
nm xung v cht i.
Ri Th Tn c chuyn Bn Sanh Upasalhaka, trong quyn hai nh sau:
Mi bn ngn xc thiu y,
Ca th dn Upaslhakas,
Khng ch no, khng c ngi cht.
u c o php chnh chn,
Th chng sanh khng b no hi,
Ngi ngi t tri tc, iu phc,
Ch thnh nhn vui sng an nhn,
Ci bt t, vng mt thn cht.
(Thng tnh ai cng cht. V ch no cng c ngi cht, nn khng ai cht ri
m nm ch cha c ngi cht c. Ch c Trng lo A-nan l trng hp c bit.
Khi Ngi c mt trm hai mi tui, quan st th mng ca mnh, thy gi x thn sp
n, Ngi tuyn b: "By ngy na ta s cht". Dn c hai b sng Rohin, ngi b bn
ny, k b bn kia u ginh b ca mnh cho Trng lo tch. Mun trnh s gy g
gia hai bn v mnh, Ngi xc nhn dn hai b u l n nhn ca Ngi. ng ngy,
Ngi ngi kit gi khong gia sng, cao hn mt nc by cy tht nt, thuyt php cho
dn hai bn b nghe xong bo h rng thn Ngi s tch ra lm hai, mt na ri trn b
ny, na kia ri trn b kia. Ri Ngi nhn nh trn yu t la. Lp tc nhng ngn la
t thn Ngi bng chy, tch thn ra lm hai mi na ri mt bn b. Ting khc than
ca dn chng nh i a nt ra. H au xt cn hn lc Pht nhp dit. Sut bn thng
h than tic: "Chng no v tng mang y bt c o s hy cn, ta tng chng nh
c o s cng cn. Nhng nay Ngi ra i!").
Pht li hi sa-di tip:
- Tissa, nghe ting cp beo hay d th khc, ch c s khng?
- Con khng s, bch Th Tn! Tri li, nghe ting d th, tnh yu ni rng tri
dy trong con.
V ch c su mi bi k v rng.
 Th Tn sp i, hi ch mun i theo hay quay li. Ch tr li ty theo thy ca
ch. Ngi X-li-pht hiu t, bo ch hy li nu mun. Sa-di bn nh l Th
Tn, Tng on v quay gt. Th Tn tr v K Vin.
Ti Php ng c ting bn tn v Sa-di Tissa, t khi sanh ra, chiu i cng
dng, i tu ri nhn thc n, bt vi nm lt, mn. y nhiu li dng, nhng ch t
b ht, vo rng, chng em theo bt c mn n no c mang n. Tissa tht lm
mt iu kh khn! Th Tn n, nghe th bn dy:
- ng vy, cc T-kheo! C mt con ng dn n li dng, mt con ng
dn n Nit-bn. C bn hnh pht m ca cho T-kheo no sng trong rng v hnh
nhng phm hnh khc ct c li dng. Nhng T-kheo no i trn ng dn
n Nit-bn, b ht danh ting v li dng c c, vo rng phn u, tu tp s chng
qu A-la-hn.
V Pht c Php C:
(75) Khc thay duyn th li,
Khc thay ng Nit bn.
T-kheo, t Pht,
Hy nh vy thng tri.
Ch a thch cung knh,
Hy tu hnh vin ly.
 PHM VI: HIN TR
1. Mt Ngi c Kho Bu Tinh Thn
Nu thy bc hin tr ...
Gio l ny Th Tn dy ti K Vin, lin quan n Tn gi Rdha.
Trc khi tr thnh Sa-mn, Rdha l mt B-la-mn ngho X-v. Quyt nh
i tu, anh n tinh x, lm cc vic: ct c, qut phng, xch nc ra mt. Cc T-
kheo i x vi anh t t, nhng khng chu nhn anh vo Tng on. Kt qu l anh
ngy cng m i.
Mt sng n, Th Tn quan st th gian, thy ngi B-la-mn c th chng qu
A-la-hn. Ngi gi v do quanh tinh x, n ch B-la-mn hi:
- B-la-mn, anh lm g y?
- Bch Th Tn, con lm mi vic ln nh cho cc T-kheo.
- Anh c c i x t t khng?
- Bch Th Tn, c. Con c n thc n y , nhng qu thy khng cho con
xut gia.
Pht lin nhm hp cc T-kheo hi:
- Ny, cc T-kheo! C ai nh mt vic lm no ca B-la-mn kia khng?
Trng lo X-li-pht tha:
- Bch Th Tn, khi con kht thc thnh Vng X, anh ta cng cho con mt
mung y thc n ca chnh anh ta. Con nh r ngha c .
- Ny X-li-pht, mt ngi lm mt vic nh th, khng xng ng thot
khi phin no sao?
- Tha vng, con s thu nhn anh ta vo Tng on.
Sau khi gia nhp Tng chng, anh ta c mt ch ngi trong trai ng vng
ngoi. Cho v nhng thc n khc lu ngy khin anh cng pht chn.
Trng lo X-li-pht cho anh ta i kht thc chung, thng xuyn rn nhc, ch
gio:
- Con phi lm iu ny, khng nn lm iu n.
V T-kheo cung knh tun theo, hnh ng nh li dy, n ni ch trong t ngy
chng A-la-hn. Trng lo cng ng n ch Th Tn, nh l v ngi xung. Pht n
tip thn thin, hi:
- X-li-pht! t ng c d dy khng?
- Vng, Th Tn! Thy d dy, bt c li g con ch, thy khng h chng tri.
- X-li-pht, nu ng c t nh T-kheo ny, ng s nhn c bao nhiu ngi?
- Con s nhn ht, bch Th Tn.
Cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- Trng lo X-li-pht l ngi c lng bit n. Mt B-la-mn ngho ch cng
cho ng mt mung thc n, cng bit n v cho xut gia lm t. Li na Tn gi
Rdha, ngi chu kh nghe li rn nhc, c c mt v thy kin nhn ch dy.
 Pht nghe vy bn bo:
- Cc T-kheo! y khng phi l ln u X-li-pht t lng bit n. Trong mt
tin kip ng y tng nh th. V c Pht k chuyn bn sanh Alnacitta nh sau:
Alnacitta, k cng ch phi thm bi,
Alnacitta bt sng vua nc Kosala, ngi bt mn qun mnh.
Cng vy, T-kheo tinh tn, theo hng dn ng tu hnh,
Nh tu tp phm hnh, Nit-bn t n,
Khi chn mui nhn duyn thi tit,
S ci tho ht mi buc rng.
Pht bo tip:
- Thu y, Trng lo X-li-pht l con voi n c, tng con bch tng con
cho m th mc, n n cha chn au.
V Pht nhc n Tn gi Rdha:
- Cc T-kheo! Khi mt T-kheo c ch li, v y nn tun hnh gii lut nh
Rdha.. V khi b khin trch, khng nn bt bnh. L ng cn phi xem ngi khin
trch mnh nh ngi ch cho kho bu.
Ri Ngi ni Php C:
(76) Nu thy bc hin tr,
Ch li v khin trch,
Nh ch ch chn vng,
Hy thn cn ngi tr!
Thn cn ngi nh vy,
Ch tt hn, khng xu.
2. Nhng T Kheo ng Ngnh
Nhng ngi hay khuyn dy ...
Th Tn dy cu ny ti K Vin, lin quan n cc T-kheo Assajipunabbasuka.
Nhng chuyn bt u t Ktgiri.
Cc T-kheo ny l hc tr hai v i t, nhng li xu c v khng bit h
thn. Thi gian Ktgiri, h trng v sai ngi trng cy cnh v phm mi hnh
xu. H quy ry gia nh, i cc th cn dng. H lm cho cc T-kheo ng hong
trong tinh x kh chu.
Nghe c, Th Tn quyt nh tn xut h khi Tng on. Ngi cho gi hai i
t n vi chng bo:
- Hy tn xut k khng vng li. Nhng khuyn rn v dy d nhng ngi bit
vng li. Ngi hay khuyn rn v dy d b k t tr ght b, nhng c ngi c tr
knh mn.
V Pht c Php C:
(77) Nhng ngi hay khuyn dy,
Ngn ngi khc lm c,
 c ngi hin knh thng,
B ngi c khng thch.
Hai i t X-li-pht v Mc-kin-lin khuyn rn v dy d cc T-kheo.
Mt s vng li sa i c tt, mt s hon tc, cn s khc b trc xut khi Tng on.
3. Trng Lo Xa-Nc
Ch thn vi bn c ...
Ti K Vin, Th Tn dy cu trn v Trng lo Xa-nc.
C ln Trng lo Xa-nc nhc m hai i t:
- T ngy cng Th Tn i x ly, ti chng thy c ai khc, th m nay hai
Trng lo ny li ru rao "Ta l X-li-pht, ta l Mc-kin-lin, chng ta l hai i
t".
Nghe cc T-kheo k li li ca Xa-nc, Th Tn cho mi ng n khin trch.
ng im lng c mt hi, nhng sau tip tc ch bai hai Trng lo. Th Tn li gi
v khin trch ng ln th hai, ln th ba:
- Xa-nc, hai i t l bn tt ca ng, l bc thng nhn. Hy lm bn vi
nhng ngi tt nh th, v ch hc tp h.
V Ngi c Php C:
(78) Ch thn vi bn c,
Ch thn k tiu nhn,
Hy thn ngi bn lnh,
Hy thn bc thng nhn.
Nhng Trng lo Xa-nc, tuy nghe Pht dy nh th, vn tip tc ch bai nhc
m hai Trng lo nh trc. Cc T-kheo li bch vi Pht v c Ngi dy nh sau:
- Cc T-kheo! Bao lu Ta cn sng, cc ng s khng dy ni Xa-nc. Tuy nhin,
sau khi Ta nhp dit, cc ng s thnh cng.
Khi Th Tn sp nhp Nit-bn, Tn gi A-nan hi Pht phi i x vi Trng
lo Xa-nc th no? Th Tn dy phi mc tn (Brahmadanda). A-nan y li Th Tn,
gi Xa-nc n tuyn b nh th. ng lo u bun b, cm thy tht th, ch khng ln
mt nh ba ln trc. ng la ln:
- Tn gi, xin ng hi con!
T ng ht lng chu ton bn phn, chng bao lu chng qu A-la-hn v cc
thn thng.
4. Trng Lo i Kappina
Php h em an lc...
Th Tn dy cu trn ti K Vin, lin quan n Tn gi i Kappina.
Chuyn qu kh
A. Th Dt V Gai Ch
Xa kia, Tn gi i Kappina pht nguyn di chn Pht Padumuttara. Tri
qua nhiu kip lun hi, sau cng Ngi xin lm th dt chnh ti mt lng dt gn Ba-la-
ni. Lc c mt ngn v Pht c Gic tm thng trong Hy-m-lp-sn, xung
ni n vng ln cn Ba-la-ni tr qua bn thng ma, v tm v c phi n yt
kin vua xin ch . Vua ang bn rn chun b l H in, nn tr li thng thng l
khng rnh lo, hn cc v tr li vo ngy mt, xong quay lng v cung, khng mi
ngay c mt ba n. Cc v bn quyt nh qua lng khc.
Tnh c v ngi th dt chnh i n Ba-la-ni, gp cc v, nh l v hi thm:
- Ch Tn gi! C vic g m cc v n phi thi nh th?
Khi bit r mi vic, v vn thng minh, thnh tn, b lin mi cc v th trai vo
ngy mai. D sau bit cc v Pht ln n mt ngn, b vn on chc vi cc v l
lng ny c mt ngn th dt, v mi ngi s lo cho mt v, thc phm ln ch . c
cc v ha kh, b tc tc v lng bo tin, ri cho dng rp, sp ch ngi, chun b cc
mn n thng v ch n. Cui ba n, b cng tt c ph n lng nh l cc v v tha
thnh h li ba thng. c nhn li, b ng vin dn lng, mi nh mt ngi xch
ba, ru, vo rng n cy dng lu c v l. Mi nh dng mt lu, c ch ban
ngy v ch ngh ban m, tt c mt ngn ci. V dn lng cung ng y mi nhu
cu ca cc v trong ba thng ma. n ngy cui, b thuyt phc mi nh cng cho v
Pht nhp h trong lu ca mnh mt b y ng gi mt ngn ng. Ht ma an c,
cc v Pht cm t, ra i.
Do cng c ny, dn lng dt ti sanh lm mt nhm ch thin ci tri ba mi
ba. Hng ht phc bo ci Tri, h ti sanh lm nhng gia ch Ba-la-ni di thi
Pht Ca-dip. Th dt chnh l con trai mt tc trng, v anh ta cng l con gi mt tc
trng. Cc c lp gia nh vi cc ng trc kia l chng mnh.
Ngy n, nghe tin Th Tn thuyt php, cc gia ch a v cng n tinh x. Va
vo cng th ma trt xung. Nhng ngi c h hng vi Sa-di hay T-kheo trong tinh
x th vo tht cc v y tr. Cn m gia ch ny chu trn v khng c thn nhn.
Gia ch trng cn nhn vi ngi ca mnh:
- Tht l k cc! Nhng ngi ng hong ng n nh chng ta y lm vo
hon cnh nh th ny, tht ng xu h!.
V ng khuyn mi ngi hn tin li xy mt tinh x cho Pht. Gia ch trng
cng mt ngn ng, gia ch khc mi ngi nm trm, cc b v mi ngi hai trm
nm chc. V cng trnh qu qui m, vi mt ngn ngn thp bao quanh, nn na chng
ht tin h phi ng thm mt na s tin na. Tinh x hon tt, h lm l khnh thnh,
cng dng Pht v Tng chng sut by ngy v tt c hai mi ngn T-kheo mi v
mt b y.
Ring v ca gia ch trng cng ng gp nh mi ngi v vi khn ngoan b
pht tm cng dng thm cho Pht mt b y mu hoa Anoja tr gi mt ngn ng vi
mt b hoa Anoja, b xin c p v c tn nh hoa Anoja kip sau. Pht ha kh.
Sau khi mng chung, mi ngi u sanh thin.
Chuyn hin ti
 B. Vua Kappina V Hong Hu Anoja
T ci tri, gia ch trng ti sinh vo hong tc x Kukkutavat, tc vua
Kappina. Nhng ngi khc u lm quan trong triu. V ca ng th ti sanh vo hong
cung x Madd trong thnh Sgala. Nc da b y nh mu hoa Anoja nn c tn l
Anoja. Khi n tui thnh hn, b tr thnh v vua Kappina, hong hu Anoja. Cc ph
n khc cng sanh vo nh cc quan, mi ngi u hng vinh hoa ph qu, y nh vua,
cng ci voi hoc ngi xe nga, cng trang phc lng ly, v i trc h v vua u
cng lm phc y nh nhau.
Nh vua c nm con nga: Vla, Puppha, Vlavhana, Pupphavhana v Supatta.
Con Supatta dnh cho vua v bn con kia cho nhng ngi a tin. Mt sng, vua h
lnh cho h phng ra bn ca thnh tm khp trong hai, ba dm xem c Pht, Php, Tng
khng. H tr v khng tin tc g.
Ngy kia, vua cng cc cn thn ci nga do hoa vin, thy nm trm thng
nhn dng mt mi ang tin vo thnh. Vua cho vi h li hi thm, bit u nghe c
tin lnh. H t thnh X-v n, cch y mt trm hai mi dm ng, v iu lm
cho vua run ln vi nm cm xc vui mng l h bo tin ng Gic Ng, c Pht ra
i. Ngp ngng mt lt, v khng t ch ng ni, vua lp bp hi li cho chc:
- o hu, qu v ni g?
- c Pht ra i.
Ln th hai, ri ln th ba vua nghe nh th, v tng cho h mt trm ngn ng,
xong hi tip cn tin g na khng?
- Tha i vng, Gio php ra i.
Cng nh ln trc, vua ngp ngng v khng ch ng c cm xc ca mnh,
hi li ln th hai, ln th ba, ri cho mt trm ngn ng na. V khi c nghe Tng
on ra i, h li c vua ban thm mt trm ngn ng na.
Vua nhn li mt nghn cn thn ca mnh, hi:
- o hu, hnh phc ca qu v l g?
H hi li vua:
- Cn hnh phc ca i vng l g?
- Pht ra i, Php ra i, Tng ra i. Ta khng tr v cung in na, v
o s, ta s i tu theo Ngi.
H ng thanh tha:
- Tu i vng, chng ti cng xut gia nh Ngi.
Vua vit thng ip trn mt da vng, trao cho m thng nhn v bo h:
- Hong hu Anoja s cho cc ngi ba trm ngn ng ngay khi nhn thng ip
ny "Vng quyn nay giao trn cho hong hu, hy an hng ph qu vinh hoa". V
nu hong hu hi ta u th cho bit ta ln ng xut gia theo o s.
Cc cn thn cng gi th v cho v tng t nh th. V vua ti hn mt ngn
ngi ra i.
 Sng sm hm y, Pht qun st th gian bit r s vic nh trn, v cn thy
trc l h s chng A-la-hn vi cc thn thng, nn Ngi n gp h. Ging nh mt
Chuyn Lun thnh vng n gp thn trng nh, c Pht p y m bt, ln ng i
sut hai trm dm, n ngi bn b sng Candabhg, di mt gc a v phng ho
quang su mu. Trn ng i, nh vua v cc quan gp mt con sng tn Aravacch su
mt dm, rng hai dm, khng c thuyn b g. Nu c i tm thuyn b th gi cht theo
sau. V vi quyt tm t b th gian v Tam Bo, vua nguyn thn lc ca Tam Bo s
cho nc sng khng cn l nc na. Ri vua hng v c Pht, ch tm:
- Ngi l ng Gic Ng, Th Tn, bc Chnh Bin Tri.
Trong khi ch tm nh vy, vua v cc quan trn lng ngn nga phi trn mt
sng nh trn phng, khng b t d ch u mng chn.
Qua sng ri, vua tip tc gp con sng khc tn l Nlavhan, su na dm, rng
na dm. Mi vic din ra y nh trc, ch khc l ln ny vua ch tm vo Php Bo:
- Gio php do Th Tn thuyt vi diu thay!
n con sng th ba l Candabhg su mt dm, rng mt dm. Ln ny vua ch
tm vo Tng Bo:
- Tng on ca Th Tn ti chn chnh thay!
Qua sng ri vua tip tc hnh trnh th trng thy ho quang su mu t thn Pht
phng ra. Cnh, thn, l cy a u nh bng vng. Vua ngh rng nh sng ny khng
phi ca mt tri, mt trng, rng, thn Garuda (Kim x iu), m v vua quyt i xut gia
theo Th Tn nn c c Pht thy bit. Vua lp tc xung nga, nghing mnh v
pha ho quang, n ch Th Tn. Vua bc vo Pht quang nh b ngp trong bin son,
nh l Th Tn ri cng mt ngn cn thn cung knh ngi mt bn.
Th Tn theo th lp thuyt php. Cui thi php, vua v cc quan chng qu D
lu, cng ng ln xin gia nhp Tng on. Pht qun st, bit rng nhng v ny trc
y cng mt ngn y cho mt ngn v Pht c Gic, v trong thi Pht Ca-dip cng
cng hai mi ngn b y cho hai mi ngn T-kheo. Nh vy h s c y bt do thn
lc. Pht lin dui tay phi ra v ni:
- Hy n, ch T-kheo! Hy sng i phm hnh, on tn phin no.
Ngay h u c tm mn cn dng, thnh cc Trng lo trm tui. H bay
ln khng, p xung t nh l o s v ngi xung.
V phn cc thng nhn n hong cung, gp hong hu a da vng. H thut
chuyn li. V khi h lp li tin Pht, ri Php, ri Tng ra i, cng y nh vua, hong
hu chn ng c thn tm; mi tin nh th b thng cho h ba trn ngn ng. Sau
cng nghe vua v cc quan u xut gia thnh T-kheo, hong hu triu tp phu nhn cc
quan, k li chuyn, v mi ngi ng hi hong hu:
- H c nhn g khng, tha hong hu?
- H giao ton b ti sn, a v cho cc bn t do an hng.
- Nhng hong hu nh nh th no?
 - Nh vua bit ph qu vinh hoa s dn n au kh, th ta cng vy. Ai li qu
xung lim nc bt ca vua nh ra. Ta khng cn vinh hoa ph qu, ta cng s ln
ng theo ng o s.
- Vy chng ti cng theo lnh b v xut gia.
V hong hu ra lnh chun b mt ngn xe nga ri cng cc phu nhn ln ng.
Cng nh vua trc y, b n con sng u tin, thc mc khng bit lm sao, ch th
tm du chn nga ca vua, nhng khng thy g ht. Ngh rng chc vua tuyn b "V
Tam Bo m t b th gian" v nh qua sng, hong hu cng nguyn y nh vy, v
ch tm v Tam Bo lc, b h lnh cho mt ngn xe nga tin ln qua sng nh phi trn
tng phng. C on v lun c vnh xe u khng t. Cng th, b qua hai con sng
cn li.
Bit b sp n, Th Tn bin ha khin cc T-kheo v hnh, khng ai thy cc
Ngi ngi quanh Pht, hong hu n gn trng thy ho quang chiu sng, b cng ngh
nh vua trc . Gp Th Tn b nh l, cung knh ng mt bn tha hi:
- Bch Th Tn! Con ngh i Kappina n y v tha vi Th Tn t b th
gian v ng o s. Hin nay vua u xin ch cho chng con.
Pht bo:
- Hy ngi xung! Cc con s gp ng ta ngay y.
Cc b rt vui mng, v ngh rng ngi s thy c chng mnh. V h ngi
xung.
Th Tn thuyt php theo th lp. Cui bi php, hong hu v on ty tng u
chng qu D lu. Trng lo i Kappina v ty tng nghe Pht thuyt php cho cc b
lin chng A-la-hn cng cc thn thng. Lc Th Tn ch cc T-kheo cho cc b.
S d Th Tn khng ch cc T-kheo ngay v e rng cc b thy chng mnh p y vo,
u trc, sanh tm phin mun khng th chng c o qu. Khi nim tin cc b
vng chc, Pht mi ch cho thy cc T-kheo lc l bact A-la-hn. V cc b sp
ly trc cc v tn A-la-hn, tha:
- Ch Tn gi! Cc Ngi by gi t n cu cnh ca i tu.
Ri h nh l Th Tn, cung knh ng mt bn v xin c gia nhp Tng on.
Vi T-kheo ngh rng Th Tn s giao cho T-kheo Ni Lin Hoa Sc (Uppalavann)
nhng Th Tn li bo h n X-v, vo tinh x ca T-kheo ni. H i b sut mt trm
hai mi dm. ni no cng c dn chng i x t t v tn knh. H c nhn vo
Ni chng v chng A-la-hn. Th Tn dn mt ngn T-kheo bay ln khng v K Vin.
Ti K Vin, Tn gi i Kappina n ch ban ngy v ch ng ban m tht
ln:
- i hnh phc thay! i hnh phc thay!
Cc T-kheo nghe c bo cho Th Tn, ngh rng chc ng ni v hnh phc
quyn th khi cn lm vua. Th Tn gi Ngi n hi ti sao li ni v hnh phc ca
tnh yu v quyn th. Ngi thn nhin tr li rng chc Th Tn tha bit Ngi c tht
nhng li nh th hay khng. Th Tn lin bo cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo! t Ta ni nh th khng phi lin quan n quyn lc. ng
y ang ung nc php v hnh phc trong chnh php. Nim hoan h ca ng y lin
quan n Nit-bn bt t.
V Pht c Php C:
(79) Php h em an lc,
Vi tm t thun tnh,
Ngi tr thng hoan h,
Vi php bc thnh thuyt.
5. Sa-Di Pandita
Ngi tr thy dn nc..
Do chuyn Sa-di Pandita, Th Tn dy nh trn ti K Vin.
Chuyn qu kh
A. Thch V Ngi Ngho
Thu Pht Ca-dip cn ti th, Tng on gm hai mi ngn T-kheo lu tn.
Mt hm Pht hng dn h n Ba-la-ni. Dn chng nghe tin, hp tng nhm tm hoc
mi ngi cng dng. Sau khi th thc Pht hi hng cng c:
- Ny cc c s, trong th gian ny, c nhng ngi chnh mnh b th nhng
khng khuyn ngi khc b th, nh vy h c giu c nhng khng c gia nhn. C
ngi khuyn ngi khc b th nhng chnh mnh th khng, nh vy h c gia nhn
nhng khng c ca ci. Cng c ngi chnh mnh khng b th v cng chng khuyn
ngi khc b th, nh vy h chng c ca ci, cng chng c gia nhn, sng nh ngi
n cm tha canh cn. Cn mt hng ngi na va t mnh b th, va khuyn ngi
khc b th, h c c hai phc bu v ca ci v gia nhn.
Lc by gi c mt ngi tr ng gn nghe th pht tm cng dng Pht v
c hai mi T-kheo. c Pht nhn li th thc vo ngy mai, ng vo lng loan bo
n mi ngi. V vi s c ng ca ng, ngi xin cng cho mi v, k hai mi v,
mt trm v, nm trm v. ng y ghi s vo l bi. Trong thnh c mt ngi rt ngho,
ngi ta gi ng l "ng hong ngho" Mahduggata, v ng cng c mi cng dng.
ng ch bit tr li:
- Tri! Ti m lm c g cho cc T-kheo? Cc T-kheo cn ngi giu cng
cho h, cn ti, mt m go nu cho cho ngy mai cn khng , th c u cho cc
T-kheo ch?
ng kia c gng gii thch thm:
- ng Mahduggata i! Trong thnh ny nhiu ngi sng xa hoa, n ung nhng
mn t tin, la l gm vc ph thn, trang sc kiu k, ging m nm m. Nhng ng
kim khng lp y bao t. C phi l ng cha tng cho ai ci g?
- Ti cng ngh th, ng !
 - Vy ti sao by gi ng khng to cng c i? ng cn tr, mnh khe, sao
khng b th cng dng theo kh nng mnh?
Xc ng, ng hong ngho bo ghi tn mnh l cng cho mt T-kheo. Nhng
ng kia cho rng ch c mt T-kheo th vit ln l lm chi, nn qun mt.
ng hong ngho v nh cho v hay, v c hai ng lng i lm thu lo cng
dng. ng n mt thng gia giu, ngi i ba trm T-kheo, c giao cho vic ba
ci. ng tht dy lng cht v lm ht sc mnh. Thng gia nhn thy ng lm vic tht
phi thng, ngc nhin hi, v khi bit c v ng mun c thc n cng dng,
thng gia thn phc.
B v th c v thng gia giao cho gi go. B gi xong, gin, sng mt cch
hn hoan vui sng nh ang khiu v. V khi c bit l do cng l c thc n
cng dng, v thng gia cng rt thn phc.
Xong vic, phn ng nhn c bn u go tin cng, v gp bn ln na do
thng gia tt bng biu thm. Phn b th c mt chn mt, mt h sa c, mt l
gia v v mt u go. Vui mng v thy mnh vt dng cng dng, h dy tht sm
chun b. B bo ng i tm l c ri, ra ch khng c, ng phi i dc b sng nht l, ca
ht vui v, ngh bng "Hm nay, ta s hn hnh c cng dng cc T-kheo!". Mt
ngi cu c gn y nghe ting ca ht n hi thm, v cho anh thm c.
Th Tn quan st th gian, bit chuyn tn cc T-kheo c cng dng u vit
trn l, tr v ca ng ngho b b st. Vy khng c T-kheo no cho ng cng dng
sao? ng nhin l phi c, l Th Tn. Khi ng v nh chun b nu nng th ngai
ca Thch nng ln. Bit c chuyn, v bit rng Pht dnh phc cho ng hong
ngho, Thch ha hnh n nh ng xin nu gip. ng ngho khng c tin tr cng
nn Thch ch lm cng c, ginh quyn nu cm v cho, v bo ng ngho i tm
v T-kheo ca ng. Ngi vn ng a cc T-kheo c tn trn l n tng nh, n
ng ngho th tr li l qun mt. ng nh b dao m vo bng, m ngc khc xin cho
c mt T-kheo. Dn chng nghe k, phin trch ngi vn ng, lm anh ta bi ri
khng bit tnh th no cho n, cht nh n Th Tn, vi bo ng ngho n tinh x
thnh Pht:
- Rt ng vua cha, i thn ang i trc hng tht, mun thnh Pht m cha
c. Pht rt thng ngi ngho, anh c ni r v xin ban phc, chc chn s c.
ng ngho lm theo, n ngay hng tht. Pht m ca, a bnh bt cho ng.
Mi ngi trng thy u h hc ming, trong khi lng ng hn h nh c lm
Chuyn Lun thnh vng. H khng dm ot bnh bt ca Pht trong tay ng, nhng
d cho ng tin. ng u t chi ht.
Nh vua bit tin bc khng cm d c ng ngho, nn khng ai ly c bnh
bt ca Pht trao ng ta nhng vua vn cho l ng ta cng dng chng ng bao
nhiu, nn nh bng n gi ng ta dng thc n, s a Th Tn v cung cng dng.
Do vua i theo Pht.
 Ti nh ng hong ngho, Thch nu xong cho, cm, c ri v nhng mn
khc, son sn ch ngi cho Th Tn v ngi ch. ng ngho a Th Tn n nh v
mi vo. Nh ca ng thp l t, phi ci u mi vo c. Nhng i vi ch Pht th
chng bao gi phi ci u, mt t phi h thp xung, hoc nh phi nng cao. y l
phc bo do s b th ca ch Pht, v khi cc Ngi v th mi s li nh c. Do
Pht vo nh va vn, ngi xung gh son. Lc vua bo Mahduggata hy gi cho
thy nhng th g dn cho Th Tn. M y ra th no cho, cm v nhng th khc,
hng thm ngo ngt bay khp c thnh. Vua nh nh l Th Tn, th tht nh ca
mnh, v xin ra i v s lm cho th ch kh chu. Thch dng mn n ln Th Tn v
phc v Pht tn ty. Th thc xong, Th Tn hi hng cng c v ng ln ra v.
Thch ra hiu cho ng ngho bnh bt ca Th Tn v i theo Pht.
Thch quay v nh ng ngho, ngng trc ca v nhn ln tri. Lp tc by
bu ma xung, y lu v h ch trong nh ng ngho m thi. Tr nh phi b ra
ngoi v khng cn ch trng . Mahduggata tr v, thy vy bit rng l phc
bo do s cng dng. ng ln cung vua xin giao ht ti sn, phi mt ngn xe mi ch
. Tt c u cht ng trc sn hong cung, cao bng cy tht nt. Vua ch cho dn
chng thy, v hi h c ai s hu bng ngn ny khng. H nhn nhn khng ai bng
ng ngho, v ng lng c cho ng lm chng kh. Vua ch ch cn nh v chng
kh trc , bo ng dn sch cy c xy nh cho ng. Khi nn nh dn sch v
bng phng, li ra nhiu bnh vng bc chu bu chm nhau leng keng. Vua c bo,
xc nhn:
- Ln trc, by bu t tri ma xung y nh l do s cng dng ch Pht tht
s ton ho. Ln ny chu bu hin ra cng do cng c ca ng. Vy ch mnh ng c
hng.
Ct nh xong, Mahduggata cng dng Pht v Tng chng by ngy. Sau khi
mng chung, ng sanh thin. Hng ht phc lc ci tri sut thi gian gia hai v Pht,
ng ti sanh thi Pht hin ti vo nh mt thng gia giu c X-v, mt cn s ca
Trng lo X-li-pht.
Chuyn hin ti
B. Pandita, Sa Di By Tui
Khi mang thai ng hong ngho, b m m c c dng cng nm trm T-
kheo do Trng lo X-li-pht dn u, ng thi p y vng, ngi vng ngoi hi
chng v nhn thc n tha ca T-kheo. c m c thnh tu, b chiu i Tng
chng by ln na. (Tng t nh truyn Tissa).
n ngy t tn, b xin Trng lo truyn gii cho a b. c b cho bit
trong nh ny ai kh kho, ic cm u tr nn khn ngoan t ngy b mang thai a b,
do Ngi t tn l Pandita Draka, nh hin tr.
Ln by ch mun i tu. V y ht Tissa ch c m xin Trng lo dn n tinh
x, ri c Trng lo co tc dy thin qun trn nm yu t u tin ca thn, ng
thi ch cng c thu nhn vo Tng on. Cha m Tissa li by ngy cng dng
trong tinh x ri mi i v.
Ngy th tm Trng lo dn ch vo lng, tr hn cc T-kheo, v Trng lo
cn phi i quanh khp tinh x dn dp, qut tc, y nc ung v nc ra mt,
sa li ging gh cho ng ch, cng nh c vt nm ba bi mt trt t. V Ngi
khng mun cho ngoi o vo tinh x co dp ch bai: "Hy xem thi tt ca t n s
C-m ka!" Ch b cha bit cch p y m bt nn phi theo st thy, sau khi c
thy ch dy.
Trn ng i, ch thy mt rnh nc dn vo rung, thc mc hi thy. Thy
gii thch l vt v tri nhng con ngi c th iu khin, dn dt n bt c ni no
theo mun. Ch li bn khon: Th sao con ngi c tr li khng kim sot, iu phc
tm mnh chng qu A-la-hn?
i thm mt qung na, ch thy ngi lm tn ang h mi tn v gy trn la
v nheo mt un thng. Ch li hi thy v cng bn khon sao nhng mi tn v tri
c th un thng c bng cch h la, trong khi con ngi c tr li khng th kim
sot v iu phc tm mnh t qu A-la-hn?
i xa thm mt cht, ch thy th mc ang eo cm, vnh trc v nhng phn
khc ca bnh xe. Ch cng thc mc y nh trc: Nu ta c th ly nhng mnh g v
tnh ny lm thnh bnh xe chy theo mnh, th ti sao ta cng c tr nhng khng iu
phc tm t n qu v A-la-hn.
Do ch tha vi Trng lo xin Ngi nhn li y bt ca Ngi v ch mun tr
v. Trng lo khng cho php mnh t ngh "Ch nh Sa-di ny mi vo tng on m
ni nng nh th ta l ng Pht nh hn". Ngc li, Ngi ty thun nhn li y bt ca
mnh, v cn a cha kha tht v s ch ngoi tri nguy him. Ch cn dn thy nu
mang thc n v cho ch, ch xin th ch a thch, nu do cng c ca Ngi khng c
th s nh cng c ca ch.
Ch Sa-di Pandita vng li thy m ca tht thy vo ta thin, qun v thn, iu
phc tm . Ngai Thch bng ni ln, Ngi hiu r mi chuyn, bn mun n
gip nn ra lnh:
- T thin vng, hy ui chim ang lm t trong vn tinh x, v gc bn gc!
- Thn mt trng hy gi mt trng li!
- Thn mt tri hy gi mt tri li!
Ri Thch hin hnh ngi i n ch treo si dy m v ng ca, ng gc.
Khng mt ting ng no trong tinh x tr ting l ri. Tm ch Sa-di an tnh, v ch
trong khong ba n, ch iu phc c tm v chng Tam qu.
Trong lc , Trng lo n nh th ch Ngi bit r l rt knh mn Ngi kht
thc. H dng thc n ng mn ch Sa-di thch v xin Ngi th thc xong s mang thc
n v cho Sa-di. Trng lo ngh t mnh chc i lm, nn xong vi vng v tinh
x.
 Sng sm, Th Tn dng im tm xong n tinh x. Ngi thy ht din bin v
Sa-di Pandita, v cng bit l ch s chng A-la-hn trc ba n. Nh th, nu Trng
lo v n tinh x a thc n, s gy tr ngi trong lc ch ang thin qun. V vy, Th
Tn n ch Trng lo ti tht, v hi Ngi bn cu:
- X-li-pht, ng mang g th?
- Bch Th Tn, thc n.
- Thc n mang li ci g?
- Bch Th Tn cm th.
- Cm th mang li ci g?
- Sc cht, bch Th Tn.
- Sc cht mang li ci g?
- Bch Th Tn, xc.
ngha nh th ny: Mt ngi i c n, thc n s lm ht i v mang th
lc. T th lc thn s p, tt thm, nn ni rng t th sinh sc. c sc thn nh th,
ngi sanh tm hoan h, do khi ngi hoc nm u c xc hoan h.
Trong thi gian bn cu hi v p lin tc th ch Sa-di chng A-la-hn cng cc
thn thng. Th Tn lc mi bo Trng lo a thc n cho Sa-di. Trng lo vng
lnh n tht g ca. Ch bc ra bng ly bnh bt qua mt bn, cm qut l c qut
cho Trng lo. c thy bo n, ch mi n. Th l ch b by tui, l Sa-mn vo
ngy th tm, nh mt bng hu n ti mt, ngi xung thc hnh cc php qun chiu
t tm, ri th thc.
Ra v ct bt xong, hai v thn tr t do cho mt tri v mt trng. T thin
vng thi khng gc bn gc, Thch cng ngng gc ca, v mt tri ang gia tra
bng ln mt.
Cc T-kheo bn tn:
- Bng m bt thng trm xung, mt tri ln gia tra, ch Sa-di mi va n
sng xong, vy l sao nh?
Pht n, nghe h k li, p rng:
- ng vy, cc T-kheo! Khi ch Sa-di c gng t qu A-la-hn th cc v thn
gi mt tri, mt trng li, ng gc bn gc tinh x hay gc ti ca; chnh Ta, d l Pht
cng khng th ngh ngi, nn phi n vi t ca Ta; ngi tr thy ngi tr thy
dn nc, th lm tn un tn, th mc o g, thin qun trn cc mc , v t
thng mnh chng A-la-hn.
V Pht c Php C:
(80) Ngi tr thy dn nc,
K lm tn nn tn,
Ngi th mc un g,
Bc tr nhip t thn.
7. Vng Vng Nh Tng
 Nh tng kin c ...
Ti K Vin, Th Tn dy nh th, lin quan n Trng lo Lakuntaka
Bhaddiya.
Cc Sa-di v nhng ngi khc cha bit Trng lo nn thng ko tc, nm tai,
bo mi, hi :
- Ch i! Ch khng mi mt v o ? o lm ch vui thch khng?
Trng lo khng bc bi, cng khng mch lng. Cc T-kheo thy vy x xo
vi nhau, Th Tn nghe c lin bo:
- ng th cc T-kheo! Ngi tr ht lu hoc, khng gin d hay bc bi,
nhng bnh thn, khng lay ng nh tng kin c.
V c Php C:
(81) Nh tng kin c,
Khng gi no lay ng,
Cng vy, gia khen ch,
Ngi tr khng giao ng.
7. Yn Lng Sau Cn Bo
Nh h nc su thm ...
Th Tn dy nh th ti K Vin, lin quan n m ca Kn.
M ca Kn, mt tn n chng qu D lu, g con gi cho mt ngi lng
khc. Kn c dp v thm m c t ngy th chng c nhn v. C cho m, c m
cm li, bo rng:
- Con y ly, sao li v tay khng?
Ri b lm bnh, cho c c t qu cp i vi nh chng. Lc c mt T-kheo
n kht thc. B mi ngi v cng dng y bt. V y ra i k li cho ngi khc
nghe. Ri ngi th hai, th ba, th t n kht thc, c bn ngi u c cng dng
bnh, nn ht bnh. Kaanaa phi li. Chng c nhn hai, ba ln, v cng v l do c
khng v c. Chng c khng ch na, ly v khc. Nghe tin, Kn cho rng cc T-
kheo hi hnh phc ca c, do c chi bi, nhc m mi T-kheo c thy. Cc T-
kheo khng dm i qua nh c na. Th Tn bit chuyn lin n . B m mi ngi v
cng dng cho v thc n cng. Ri Th Tn hi thm Kn, bo gi n v hi:
- Kn, ti sao thy Ta con li phin no v khc lc?
B m k cho Th Tn bit vic nng lm. Pht quay v pha c, hi tip:
- Kn, Ta nghe rng t Ta ti nh con kht thc v m con cho h bnh, vy
h c li g?
C st si p:
- Cc T-kheo y khng c li, bch Th Tn, ch c con c li.
Ri c nh l Th Tn xin c tha th. Pht thuyt php cho c v c chng qu
D lu. Th Tn tr v tinh x, vua trng thy khi Ngi i ngang qua hong cung, nn
xin c nh l. Vua hi thm v Kn va sau hi Pht:
 - Bch Th Tn, Ngi c lm ngng c s nhic mc ca c ta i vi cc T-
kheo hay khng?
Pht p:
- c, i vng! C ta ht nhic mc, v lm ch ti sn xut th gian.
- Bch Th Tn, tt lm. Vy con s cho c ta ti sn th gian.
nh l Th Tn xong, vua quay v cung, gi cho c mt kiu ln, cho c trang
im lng ly, nhn c lm cng cha v thng bo kn ph m. Mt i qu tc ci c.
T c t ngi ti bn ca v cho phc v tt c cc T-kheo v T-kheo Ni. C cn
mun kim nhiu Sa-mn hn na phc v cng dng nhng khng c. Thc phm
cng dng th di do, c cng ln mm, lun lun c sn ti nh v tun ra ca nh
mt trn lt ln.
Cc T-kheo li bn tn ti Php ng v c. Th Tn n, nghe h k li, bn
p:
- Cc T-kheo! y khng phi ln u m trong tin kip bn Trng lo y
cng lm phin Kn. Cng khng phi ln u Ta thuyt phc c ta m trong tin
kip cng nh th.
Cc T-kheo xin Pht k li chuyn qu kh, Th Tn bn k chuyn Bn Sanh
Babbu
Mt con mo tm c,
Con th hai xut hin.
Con th ba, th t,
Hang ny chng tm n.
Bn con mo lc l bn T-kheo. Con chut l Kn v ngi th chu bu l
Th Tn. V Ngi ni Php C:
(82) Nh h nc su thm,
Trong sng, khng khuy c.
Cng vy nghe chnh php,
Ngi tr hng tnh lc.
8. Mt L Lang Thang.
Do chuyn nm trm T-kheo, Th Tn dy nh trn ti K Vin. Truyn bt
u Veranj.
Th Tn nhn li mi ca B-la-mn Veranj n Veranj nhp h vi nm trm
T-kheo. Nhng B-la-mn b Ma vng m hoc n ni khng h ngh n Pht, d
ch mt ngy. Hn na ti y li xy ra nn i. Cc T-kheo ra ngoi kht thc nhng
khng nhn c g v i l. Cc nh bun nga sau c cho h la nga. Trng lo
Mc-kin-lin thy h i qu, xin php n Uttarakuru kht thc nhng Th Tn khng
cho. Tuy th cc T-kheo khng h lo u n lng thc mt ngy no, m ch lo tu
dit tr tham i dc lu.
 Sau ba thng, Th Tn bo cho B-la-mn Ngi ra i, ng l knh Pht v c
quy y. Xong, Pht v cc T-kheo tr v K Vin. Dn X-v dng y thc n cho
mng Ngi tr v.
Thu do lng tt ca cc T-kheo m nm trm n my sng trong vng ro
tinh x. n xong thc n tha ca cc T-kheo ri h nm ln ra ng. Thc dy, h chy
ra b sng la ht, nhy nht, vt ln a gin. Khi bn trong hang, bn ngoi tinh x,
h u chng c tch s g, ch c b bi.
Trong Php ng, cc T-kheo bn tn, c v khng bng lng. Lc gp nn i
Veranj h y c li thi, nhng by gi n ung th h li bung lung phng tng,
kiu tai hi. Cn cc T-kheo th Veranj v y u sng yn bnh, v tnh lng.
Th Tn vo Php ng hi cc T-kheo, nghe k li, bn bo:
- Trong nhng kip trc h cng hnh ng nh th. H vn l nm trm con la
ung cn nc nho tha ca nm trm nga ging Sindh, nc pha thm vi nc
l ri lc qua mt ci khn, mt th nc ti tn, nht nho khng cn mi v g. Ung
xong, chng say sa, la h vang rn.
Mt ming ru nht tha,
Lm la say nghing nga.
Nga Sindh chng chuch chong,
D ung ru tt ngon.
Ty i vng, cng th!
Ngi ngu d dng say,
Ngi tr lun im m,
Ru ngon chng chuyn lay.
V Th Tn ni tip:
- Nh th, ny cc T-kheo! Ngi hin t b tham dc xu c, v khng giao
ng d vui hay bun.
Ri Ngi c Php C:
(83) Ngi hin b tt c,
Ngi lnh khng bn dc,
Du cm th lc kh,
Bc tr khng vui bun.
9. Chng V V
Khng v mnh, v ngi ...
Th Tn dy cu ny ti K Vin, lin quan n Trng lo Dhammika.
Ti X-v, mt c s sng i chnh trc, mun i tu, mt hm thn mt bo cho
v bit. B v xin chng i sinh con xong. i n khi a b bit i, ng li ni na.
B v li bo i n trng thnh. i vi ng, cho php hay khng, khng thnh vn
v lng ng gii thot au kh ca chnh mnh.
 Ri ng xut gia, thnh Sa-mn. Nhn ti thin qun, ng n lc tu tp v t
c tuyt ch ca i tu. ng tr v X-v, tm gia nh v thuyt php cho con. Anh
ta i tu v cng chng A-la-hn. B v thy nh khng cn ai na, nn cng pht tm
i tu, v cng chng bao lu chng A-la-hn.
Ti php ng cc T-kheo tho lun, v c Pht dy:
- Cc T-kheo! Ngi tr khng trng mong thnh t d cho mnh hay cho ngi
khc. Ngi chn chnh ch tm ng nng ta vo gio php.
V ni Php C:
(84) Khng v mnh, v ngi.
Khng cu c con ci,
Khng ti sn quc ,
Khng cu mnh thnh tu,
Vi vic lm phi php.
V y tht tr gii,
C tr tu, ng php.
10. t Ngi n B Kia
t ngi gia nhn loi ...
Th Tn dy nh th khi ng ti K Vin, lin quan n vn nghe php.
Dn c ti mt con ng X-v r nhau i cng dng, v quyt nh li sut
m nghe php, nhng h khng th nghe c m c. Vi ngi b dc tnh chi phi
v b v nh, mt s th lo hn lo gin, nhng ngi khc th hn trm d di, ngi
ng g ng gt, khng mt git php no lt vo tai.
Cc T-kheo bn tn v chuyn trn trong php ng. Th Tn nghe c lin
dy:
- Cc T-kheo! Chng sanh trong th gian hu ht u dnh mc vo tam c. Rt
t ngi qua c b bn kia.
V Ngi c Php C:
(85) t ngi gia nhn loi
n c b bn kia.
Cn s ngi li
Xui ngc chy b ny.
(86) Nhng ai hnh tr php
Theo chnh php kho dy
S n b bn kia
Vt ma lc kh thot.
11. T B en Ti
K tr b php en ...
Cu ny Th Tn dy ti K Vin, lin quan n nm mi T-kheo n thm.
 Nm mi T-kheo nhp h ti nc Kosala xong, gii h n ving Th Tn.
H nh l Ngi v cung knh ngi mt bn.
Th Tn lng nghe kinh nghim hnh tr ca h v dy h Php C:
(87) K tr b php en
T tp theo php trng
B nh, sng khng nh,
Sng vin ly kh lc.
(88) Hy cu vui Nit bn
B dc, khng s hu,
K tr t ra sch
Cu u t ni tm.
(89) Nhng ai vi chnh tm,
Kho tu tp gic chi,
T b mi i nhim,
Hoan h khng chp th,
Khng lu hoc, sng chi,
Sng tch tnh i.
 PHM VII: A-LA-HN
1. ng Nh Lai Khng au Kh
ch n khng su ...
Do cu hi ca Jvaka, Th Tn dy nh trn rng xoi Jvaka.
-b-t-a hp lc vi vua A-x-th m mu git Pht. ng ln ngn Linh-thu
ln mt tng xung, va vo vch ni, v ra mt mnh bn vo chn Th Tn lm chy
mu. Cc T-kheo a Ngi n Maddakucchi, v sau n rng xoi theo Ngi
mun. Jvaka hay tin lin n tc th, p thuc v bng vt thng. V c bnh nhn
ang ch trong thnh, ng xin i ngay, hn s tr v tho bng. Nhng khi tr v cng
thnh ng, ng lo lng v nu khng tho bng ng gi, Th Tn s chu au nhc
d di. Ngay khi Pht bit c ngh ca ng lin bo A-nan tho bng. Vt so
bin mt tc khc nh v cy b bc ra. Sng sm Jvaka v n, nn nng hi thm Pht
c thy au n khng, v c tr li:
- Jvaka, Nh Lai dp tt mi phin no ngay khi ln ngi Chnh Gic.
V Ngi c Php C:
(90) ch n, khng su,
Gii thot ngoi tt c,
on tr mi buc rng,
V y khng nhit no.
2. Thot Khi Tri Buc
T sch tn, chnh nim ...
Th Tn dy cu trn, lin quan n Trng lo i Ca-dip ti Trc Lm.
Mn h ti Vng X, Th Tn loan tin cho cc T-kheo bit sau na thng s
kht thc, c ngha l cc T-kheo s i trng ra bnh bt, nhum y v s thong dong ln
ng kht thc.
Trong khi th Trng lo i Ca-dip li i git y. Cc T-kheo thy th c v
d bu, v mt trm tm mi dn trong thnh ny nu khng l b con th cng l th ch
ca Trng lo, d g Ngi t chi s cng dng ca h, v d Ngi c theo Th Tn
ln ng cng chng i xa hn hang Mpamda. (C tn nh th khi Pht du hnh n
hang ny, thng bo cc T-kheo "Cc ng c th tr v, ch c bung lung").
Qu vy, c Pht thy khng th tinh x trng khng, nht l vo dp l lc
hay ri c tai ch, nn bo Trng lo mang t quay tr v. Cc T-kheo li xm x:
- Ny ch huynh c thy khng? Chng ta chng on l Ca-dip git y, khng
theo Th Tn sao? Tht qu nh rng!
Vic n tai Th Tn v Pht dy:
- Ny cc T-kheo! Cc ng ni Ca-dip b tri buc vo thn quyn v t s cng
dng, trong khi s tht ng tr v l v vng lnh ta. Trong tin kip ng pht nguyn
s nh mt trng thot khi mi s tri buc, v ng cng nguyn n gn cc th ch.
Ca-dip khng h ly vo n-na hoc ca tn th. Nhn chuyn Ca-dip, ta thuyt cho
mi ngi o nh ng i ca mt trng, o ca nhng bc Tuyn Chn cao qu.
Theo li yu cu ca cc T-kheo, Pht k li chuyn qu kh mt trm ngn nm
kip trc, thi Pht Padumuttara (trong Trng lo Tng k). V Pht xc nhn Ca-dip,
t ca Pht, khng dnh mc vo ngi cng dng, ca cng dng, tinh x cng
nh tnh tht; nh con ngng cha xung h bi li t ti trong .
V Pht ni Php C:
(91) T sch tn, chnh nim,
Khng thch c x no,
Nh ngng tri ri ao.
B sau mi tr n.
3. Mt T Kheo Tr Thc n
Ti sn khng cht cha ...
Khi ng K Vin, Th Tn dy nh trn, lin quan n Tn gi Belatthissa.
Tn gi Trng lo ny thy vic kht thc hng ngy phin toi. Sau khi i mt
vng kht thc trong lng, ng th thc, ri li i kht thc tip qua con ng khc,
nhn cm khng c nc xt hay c-ri, mang v tinh x ct dnh. Cc T-kheo bit
c phn nn vi Th Tn. Pht bn cng b lut cm ch tng tch tr thc n. Nhng
v Trng lo phm li trc khi ch lut nn v ti. Nhn Pht c Php C:
(92) Ti sn khng cht cha,
n ung bit liu tri,
T ti trong hnh x,
"Khng, v tng, gii thot,
Nh chim gia h khng,
Hng chng i kh tm".
4. T Kheo V N Thn
Ai lu hoc on sch ...
Nhn chuyn Trng lo Anuruddha, Th Tn dy cu trn ti Trc Lm.
Ba kip trc Trng lo c ngi v nay ti sanh vo ci tri Ba mi ba l n
thn Jlin. Khi thy Trng lo bi ng rc tm vi thay chic y rch, n thn ly ba
tm vi tri di mi ba cubit, rng bn cubit, vi vo ng rc, ch l ra mp vi vin
m thi. Trng lo thy c, li ra v thm nh y l mt ng rc c bit.
Vo ngy may y, Th Tn n tinh x vi nm trm T-kheo. Ngi ngi xung v
tm mi t cng ngi tin hnh vic may y. Ca-dip ngi may phn chn, X-li-
pht gia, A-nan phn u. Tng chng ko ch, Th Tn x kim v Mc-kin-lin ti
lui cung cp mi th cn dng.
N thn vo lng khuyn khch dn c cng dng cho v cc thc n khc.
Trong ba n Mc-kin-lin dng nhng ming to hng tht to, nhng nm trm T-
kheo khng ai n ni. Thch v mt vng quanh ch may y, mt t nh nhum sa,
cc T-kheo dng xong m thc n vn cn hng ng. H phn nn vi nhau:
- Tng chng chng bao nhiu m sao thc n qu nhiu? Chc l Anuruddha
mun ph trng thn thuc v th ch ca mnh!
Th Tn hi, v c h k li, bn dy:
- Cc T-kheo! Anuruddha t Ta khng lm vy u. Ngi thot khi tham
dc khng ph th gi bn v li dng, thc phm cng dng ny u do thn lc ca
thin n.
V Ngi c Php C:
(93) Ai lu hoc on sch,
n ung khng tham m,
T ti trong hnh x,
Khng, v tng, gii thot,
Nh chim gia h khng,
Du chn tht kh tm.
5. Thch L Knh Mt T Kheo
Ai nhip phc cc cn ...
Th Tn dy cu trn ti Pubbrma, lin quan n Trng lo i-ca-chin-
din (Kaccyana).
Xa, nhn dp b mc l hi, Th Tn ng ti tng trt ta lu i ca m Migra,
hi chng c s ting tm vy quanh. Trng lo i-ca-chin-din thu ng ti
Avanti. D ng s xa xi, Ngi vn thng n nghe php, do cc i Trng lo
vn dnh mt ch cho Ngi.
Thin ch Thch cng n d cng ch thin t hai ci tri, l knh Th Tn
vi thin hng v thin hoa. Khng thy i-ca-chin-din, ng lo lng tm kim. Ngay
lc y Trng lo xut hin v ngi vo ch dnh sn. Thch trng thy, m cht mt
c chn ca Trng lo, mng r:
- i! Trng lo tn qu n! Con ch mong c by nhiu thi!
Ri vua tri xoa chn Ngi vi hai tay, l knh vi hng hoa, ci ly v cung
knh ng mt bn.
Cc T-kheo bc mnh v thy Thch thin v, khng tn knh cc Trng lo
khc. Th Tn nghe h ni, bn dy:
- Ny cc T-kheo! Cc T-kheo nh l t, Ta l i-ca-chin-din, h tr cc
cn nn c tri v ngi u tn knh.
V Pht c Php C:
(94) Ai nhip phc cc cn,
Nh nh xe iu ng,
Mn tr, lu hoc dt,
Ngi vy, ch thin mn.
 6. Tng Mnh B Khi D
Nh t, khng him hn ...
K Vin, Th Tn dy cu trn t chuyn Trng lo X-li-pht.
Vo cui mt ma ma, Trng lo X-li-pht ln ng kht thc vi cc t
sau khi nh l Th Tn; nhiu T-kheo khc cng cho t gi Trng lo. Ngi gi v
h cc T-kheo quen bit, mt v T-kheo cng mong c Trng lo gi tn, nhng
tic thay Ngi khng ch ti ng gia s T-kheo ng o, ng sanh lng cm ght
Trng lo. Thm vo vin y ca Trng lo chm phi ng lm tng thm nim cm
hn. Trng lo va ra khi cng tinh x, ng n ngy Th Tn bch:
- Bch Th Tn! Tn gi X-li-pht v ngh mnh l i t ca Pht nh
con mt c mun st l tai, ri ch thm xin li, ln ng kht thc.
Th Tn gi Trng lo n Mc-kin-lin v A-nan ngh rng Th Tn cha hiu
s tnh v d nhin X-li-pht s rng ting rng ca s t.
C hai quyt nh nhm chng. Sn cha kha, h m ca liu ku gi mt s
ng cc T-kheo. Trng lo X-li-pht n, cng vi cc T-kheo cn li nh l Th
Tn v cung knh ngi mt bn. Khi Th Tn hi, thay v xc nhn ti khng nh,
Trng lo k li cng hnh ca mnh:
- Bch Th Tn, nu c T-kheo no khng qun thn, xin nghe nhng iu con
ni v ly lm bn ng hnh, mang theo trn ng i kht thc.
Ri Ngi tip:
- Bch Th Tn! Ngi ta ling nhng vt sch trn t v cng ling nhng vt
d trn t.
Ri Ngi so snh tm nh tnh ca Ngi nh t, nh b b ca sng, nh thanh
nin Chin--la, nh nc, la, gi, gi lau; thn chu p bc nh b rn v thy chetp
p bc, xem thn nh cc tht m.
Khi Trng lo m t cng hnh ca Ngi qua chn li so snh, i a rng ng
chn ln lin tip n tn m bin. Khi Ngi so mnh vi gi lau, hng Chin--la, cc
tht m, nhng T-kheo cha chng S qu khng cm c nc mt, nhng v chng
A-la-hn th trn tr php v.
V T-kheo vu co sai tri nghe k cng hnh ca Trng lo, n nn v cng.
ng ta phc xung chn Pht th ti, nhn rng mnh co gian. Pht lin khuyn
Trng lo hay tha th cho k gian di ny u ng ta khi b lm by mnh. Trng
lo ci mnh trc ng ta ri chp tay cung knh bch Pht:
- Bch Th Tn, con sn lng tha li cho Tn gi T-kheo ny. V xin Tn gi
cng tha th cho con, nu con c lm ng phin lng.
Cc T-kheo tn thn lng lng qu tuyt ca X-li-pht. Th Tn nghe
c lin bo:
 - Khng th c chuyn sn hn v th ght i vi X-li-pht v nhng ngi
nh ng y. Tm ca X-li-pht ging nh i a, ging nh ngng ca, nh h nc
lng.
Ni xong Pht c Php C:
(95) Nh t, khng him hn,
Nh ct tr, kin tr,
Nh h, khng bn nh,
Khng lun hi, v y.
7. Mt Mt Mt
Ngi tm an tnh ...
Ti K Vin, Pht dy cu trn lin quan n mt Sa-di ca Trng lo Tissa.
Mt thanh nin vng tc Kosambi xut gia thnh Sa-mn trong gio on ca
Pht. Lm xong bn phn, ng c danh xng Trng lo Kosambivsi Tissa. Th ch
ca ng cng dng ba y vi mt, ng, t di chn. ng hi:
- G th, c s?
H tha:
- Bch Tn gi, Ngi y vi chng con sut ma ma, ai nh th u c
cng dng. Xin hy nhn, Tn gi!
- ng quan tm, c s. Ti khng cn dng. Ti khng c Sa-di lm nhng
vic tp dch cho ti, o hu .
- Bch Tn gi, nu th con trai con s lm Sa-di cho Ngi.
Trng lo vui lng nhn phm vt. C s em a con ln by tui giao ph cho
Trng lo xin c nhn vo Tng on. Trng lo co tc cho ch, dy thin qun
trn nm yu t u ca thn, v nhn ch vo Tng on. Ngay khi li dao chm vo
tc, ch chng A-la-hn cng nhng thn thng.
Trng lo li na thng, ri sai Sa-di ly nhng mn cn dng, ln ng
thm Th Tn. Trn ng i ng gh vo mt tinh x. Ch Sa-di lo kim ch cho
Trng lo ngh, sa son sp xp xong th tri ti, ch khng th kim ch cho mnh.
Thy t cha c ch, Trng lo cho ch vo phng ng tin hn l ng bn ngoi,
ni dng cho khch. By gi Trng lo cha chng qu D lu, nm xung ng ng
ngay. Ring ch Sa-di phi ngi kit gi gn ging thy sut m, tnh n hm nay l
ngy th ba ch chung phng vi thy nn khng dm nm xung ng, v s phm li
ng chung.
Sng ra Trng lo thc dy cm qut sn trn ging, p u l c trn chiu
ca ch Sa-di ri nm qut bo:
- Sa-di, dy i!
Cn qut trng vo mt lm ui lun mt ch. Ch vn bnh tnh tha hi li:
- Tha Tn gi, Ngi dy g?
- Dy i ra!
 Ch vn im lng, m mt i ra. n gi lm bn phn ch khng h mi ni con
mt ca mnh b ui, cng khng ngi li, mt tay che mt, mt tay cm chi, ch qut
cu tiu, phng tm, ri tip tc mc nc ra mt, qut phng cho thy. Nhng khi a
tm cho thy, ch a mt tay. Trng lo qu:
- Ch tiu ny cha c dy ng hong. C Sa-di no a tm cho thy m a
mt tay khng?
- Bch Tn gi, con bit r phi lm sao cho ng, nhng mt tay con khng c
t do.
- C vic g th, Sa-di?
Ch k li s vic, Trng lo nghe xong qu xc ng, thy mnh gy mt
vic rt t hi.
ng bo ch:
- Tha li cho ti, ch b tuyt vi! Ti khng c bit. Hy cho ti c nng
ta!
V ng cung knh nh l Sa-di mi ln by. Ch tha:
- Khng phi v mun c nh th m con ni ra, tha Tn gi. Con ni ra
Ngi khi phi lo lng. Ngi khng c li trong vic ny, k c con na. Ch c lun hi
gy ra ti li ny. V con mun Ngi khi phi n nn, nn con khng ni s tht vi
Ngi ngay t u.
Ch c gng khuyn gii Trng lo nhng khng c. Qu n hn, Trng lo
ly nhng mn ty thn ca Sa-di ri n gp Th Tn. Pht ang ngi trn ta thy
Trng lo tin n, hi:
- T-kheo, mi vic tt p ch? Chc ng khng c g phin phc?
Trng lo tha:
- Bch Th Tn, i vi con khng c g phin h, nhng y c ch tiu c
hnh tuyt vi, con cha tng thy.
V Trng lo thut chuyn cho Pht nghe.
Pht bo:
- T-kheo! Ngi thot khi dc lu khng cn sn gin hn th bt c ai, tri li
tm u an tnh.
V Ngi ni Php C:
(96) Ngi tm an tnh,
Li an, nghip cng an,
Chnh tr, chn gii thot,
Tnh lc l v y.
8. Khng Tin Vo Ai Khc
Khng tin vo ai khc ...
Th Tn dy cu ny ti K Vin, v Trng lo X-li-pht.
 Mt hm ba mi tu s rng n gp Pht, nh l v ngi xung. Pht nhn
thy h duyn lnh chng A-la-hn, hi X-li-pht:
- X-li-pht! ng c tin rng tn lc khi c khai m v pht trin, s a n
bt t khng?
Trng lo p:
- Con khng hnh tr da theo nim tin vo Th Tn, cho rng tn lc khi c
khai m v pht trin s a n Bt t v thnh tu Bt t. Nhng d nhin, bch Th
Tn, ai cha bit v Bt t hoc cha thy, cha nhn ra c, cha thu hiu, cha nm
Bt t bng tr lc, nhng ngi nh th cn phi hnh tr da theo nim tin vo ngi
khc, ngha l vi tn lc, khi c khai m v pht trin s a n Bt t v thnh tu
Bt t.
Cc T-kheo nghe th bo nhau:
- Trng lo X-li-pht cha thc s dt sch t kin. n by gi Ngi cn ph
nhn nim tin vo ng Ton Gic.
Pht nghe vy dy rng:
- Cc T-kheo! Ti sao cc ng ni th? Khi Ta hi X-li-pht: "ng c tin rng
khng khai trin ng lc, khng khai trin nh hu, c th chng t o qu chng?"
V ng ta tr li: "Nh th khng th chng c o qu". Ri Ta hi: "ng c tin
phc bo do b th v thin nghip chng? ng khng tin vo cng hnh ca ch Pht
v nhng phc c khc sao?" Nhng thc t X-li-pht khng hnh tr da theo nim
tin vo ngi khc m chnh ng t chng t o qu bng hu lc c t thin nh. Do
ng ta khng th b khin trch.
V Pht ni Php C:
(97) Khng tin vo ai khc,
Thu trit l v vi,
Nhn ti sanh ct t,
Thin c u khng mng,
x ly tham i,
V y tht ti thng.
9. Trng Lo Revata Trong Rng Heo
Lng mc hay rng ni ...
Cu ny Th Tn dy ti K Vin, lin quan n Trng lo Khadiravaniya
Revata.
A. Revata i Tu
Khi Tn gi X-li-pht t b gia ti tm trm by mi triu tr thnh T-kheo,
ba ngi ch ca Ngi l Cl, Upacl v Sspacl cng vi hai em trai Canda v
Upasena u i tu, ch cn em t l Revata, tc Ly-b-a nh. Ngh rng nu ch t Ly-
b-a cng i tu nt th tt c gia ti ny s tiu tan, gia nh sp , nn b m nh ci
v cho ch d hy cn nh. Trng lo X-li-pht c l on bit trc nn c cn dn
cc T-kheo khi Ly-b-a xin i tu th chp nhn ngay, v cha m cn gi t kin khng
th xin php h, Trng lo l cha m ca Ly-b-a.
Ly-b-a ln by th c m sa son ci v l mt c gi nh lnh. Ngy ci
nh, vi trang phc p v trang sc t tin, ch dn on ty tng n nh gi.
Thn tc hai h t vo tay c du ch r mt bnh nc, chc mng v bo c du:
- Chc c c nh b nh! ch c sng lu nh b nh!
Ly-b-a thc mc khng hiu "b" l ai, v ging b l sao. H ch mt b lo
trn mt trm hai mi tui rng ht rng v tc bc, mt mi nhn nhm, nt rui y
mnh, lng cong nh nc nh hnh chp un. Ch hi li cho chc:
- Nhng v ti c ngy cng ging nh th ?
- ng vy, nu c ta sng dai.
Revata ngh thm: "V ta kiu dim nh th, gi i th xu x nh vy, chc l anh
Upatissa cng thy s bin i ny, chc l ta phi b chy i tu thi!".
Th l Ly-b-a quyt nh ngay. Cng c du ln kiu i mt on ng, ch
bo kiu ngng xung cho ch i v sinh. Ch chy vi vo mt bi cy, mt lc,
xong tr li ln kiu. Ln th hai ri ln th ba, h hng rit ri chng ai thm na.
Ln cui, h c i trc khng thm ch ch. Ly-b-a trn thot v n ch ba mi
T-kheo ang sng gn , nh l h tha xin c nhn vo Tng on. H thy ch
trang sc qu p, khng bit l con vua hay con quan nn ngn ng. Ch khn khon:
- Ch Tn gi khng nhn ra con sao? Con l em t ca Upatissa.
H ng ngc hi:
- Upatissa l ai?
- Ch Tn gi, phi ri. Cc T-kheo gi anh con l X-li-pht nn khng bit
tn Upatissa.
- Ch l em t ca X-li-pht ? Vy th n y! Anh ch giao ph cho
chng ti vic ny.
Ri h tho b chu bu trn ngi ch, nhn ch vo Tng on v nhn tin n
Trng lo. Ngi n gp Pht v xin i thm em, ln th nht v ln th hai c Pht
u cha cho php m hn s cng i thm cc Tn gi sau.
Sa-di Ly-b-a ang s rng y b con s ko n bt v nh, nn ch xin cc
T-kheo dy mc thin qun hng n qu v A-la-hn, ri gi t cc T-kheo, p y
m bt ln ng kht thc.
Hnh trnh sut ba mi dm, ch n khu rng keo, li ht ma ma, v
chng A-la-hn cng cc thn thng trc khi mn h.
B. c Pht Thm Ly-B-a.
Sau l T T, Trng lo X-li-pht li n xin Pht cho i thm em, ln ny
c chp thun. Pht cng ln ng vi nm trm T-kheo. c mt on ngn, n
ng ba, Trng lo A-nan bch Th Tn:
 - Bch Th Tn, c hai ng i n ch Ly-b-a. Mt ng an ton di su
mi dm, c ngi , v ng kia thng tp, di ba mi dm, c c thn quy nhiu.
Chng ta s i li no?
Pht hi li:
- Ny, A-nan! C Svali i vi chng ta khng?
- D c, bch Th Tn!
- Th th gi no cng phi i ng thng.
Thay v ni "Ta bo m cc ng s c cung cp sp v cm, hy i ng
ngn", Pht li bo i ng thng nu c Svali, v Ngi bit cc T-kheo s c cng
dng do phc bo t mt thin nghip.
Ngay khi Th Tn t chn ln ng, thn rng bo nhau s l knh Svali. H
dng nh ngh mi dm trn sut con ng. Cc T-kheo cha i xa hn mt dm th
h dy sm ly sp, cm v nhng thc n khc t tri m tm Trng lo Svali.
Trng lo dng ln Pht cng chng Tng nhng mn h cng dng cho Ngi. Nh
th Pht cng Tng chng hnh trnh sut ba mi dm va xa va kh khn, v hng
phc bo dnh cho Trng lo Svali.
Bit Th Tn n, Trng lo Ly-b-a dng ngay mt hng tht cho Pht
bng thn lc, nm trm nh c thp, nm trm li i c mi che v nm trm ch
m v ngy cho cc T-kheo. Th Tn y trn mt thng nh khch ca Trng lo
Ly-b-a, hng phc bo t cng c ca mi mt mnh Trng lo Svali.
C hai T-kheo gi cng n , thy th thc mc, lm sao Ly-b-a c th hnh
thin khi bn rn vi bit bao cng trnh xy dng mi ny. H cho rng Th Tn t
ra thin v em t ca X-li-pht.
Th Tn sng sm quan st th gian, thy hai T-kheo ny cng vi ngh ca h.
V th ngy h ra khi rng, Pht khin h qun mang theo ng du, bnh nc v
giy. H va ra khi cng tinh x, Pht thi trin thn thng. Lp tc hai T-kheo ku
ln:
- Ti qun ci ny, qun ci n.
- Cht! ti cng vy.
C hai tr li ch c tm kim quanh qut. Gai keo m qut chn cng h m
chng thy c u, cui cng h bt gp treo trn cnh cy keo.
Th Tn v Tng chng thm mt thng na, cng hng phc bo t cng
c ca Svali, ri n ng Pubbrma. Hai T-kheo gi kia sng sm ra mt xong
n nh th ch T-x-kh kht thc. H c mi ngi, n sp vi thc n cng. T-x-
kh hi thm h:
- Ch Tn gi c theo Th Tn n ch Trng lo Ly-b-a khng?
- C, c s!
- Ch Tn gi, ch ca Trng lo l mt ch tuyt p.
 - Tuyt p g u! L mt rng ton l cy keo y gai trng c s . Ch thch
hp vi n s.
Sau c hai T-kheo tr n g ca. C s cng dng ln h thc n cng vi
sp ri hi li cu trn.
H p:
- C s, tht khng th m t bng li. Ch ca Trng lo ging nh cung in
thin ng Sudhamm c to bng thn lc.
K trc ngi sau ni khc nhau. T-x-kh suy ra chc Th Tn thi trin thn
thng ng nh s vic xy ra. Tuy thng minh on bit nh th, b vn ch hi
Th Tn.
Th Tn v Tng on n nh T-x-kh, ngi xung ch c dn sn. B
knh cn phc v. Cui ba n b nh l Th Tn, tha hi:
- Bch Th Tn, T-kheo i theo Ngi c ngi bo rng ch ca Trng lo
Ly-b-a l mt khu rng keo gai gc. Ngi khc li ni l ch tuyt p, vy l th
no?
Pht p:
- C s, d l mt ngi lng hay mt khu rng, hay bt c ni no A-la-hn ng,
ch y u tuyt diu.
V Ngi ni Php C:
(98) Lng mc hay rng ni,
Thung lng hay i cao,
La-hn tr ch no,
t y tht kh i.
Mt ln khc, cc T-kheo bn tn vi nhau khng hiu ti sao Trng lo Svali
trong bng m by nm, by thng, by ngy. Ti sao Ngi phi a a ngc? Lm th
no Ngi t n tuyt nh danh li? Pht nghe th lin thut li:
Chuyn qu kh
C. Cng Mt V Bao Vy Thnh.
Ny cc T-kheo! Cch y chn mi mt kip, c Pht Vipass ra i. Nhn
chuyn du hnh kht thc trong x, Ngi tr v thnh ca vua cha. Dn chng c loan
tin ng gp thm vi vua cng dng Pht cng Tng on. Xong bn phn ri, h
mun cng dng ring v nhiu hn, nn mi Th Tn, lun c vua, vo ngy hm sau.
Thy phm vt di do, vua mun cng hn nn vua mi Th Tn ngy k tip. Hai bn
thi nhau ginh phn hn, nhng dn khng hn ni vua, vua khng hn ni dn. n ln
th su dn chng quyt nh ngy mai s cng dng sao cho vua khng th ni l thiu
mn ny, mn n c. Mt c rt nhiu nu n, nhng khng c mt ti. H phi
sai ngi ra bn ca thnh, mi ngi mang mt ngn ng, kim mua.
By gi c mt ngi dn qu, trn ng vo thnh gp thn trng, thy mt t
ong trn cy. ui ong i, anh ct nhnh cy ly mt, nh s biu thn trng. Ngi
tm mt thy anh lin g hi mua. Anh khng bn. Anh kia nn n tr gi mi, t mt xu
ln dn. Anh dn qu ngh bng ng ny chc c tin nn cng neo gi, cui cng ln n
mt ngn ng th anh chu bn, nhng cng khng qun ni thm mt cu:
- Ny ng bn, ng c in hay khng bit cch xi mt? Mt ny khng ng gi
mt gic (bng mt phn t xu) m ng tr n mt ngn ng ngha l sao?
Anh kia gii thch:
- ng vy. Nhng v ti cn mt ny cng dng c Pht Vipass vi su
mi tm ngn T-kheo.
- Nu vy ti s khng bn vi gi no c. Nu ti nhn c cng c cng
dng ti s trao khng cho ng.
Anh kia mang mt tr v v thut chuyn, dn chng tin su vo s b th cng
dng nn u ng dnh mt phn cng c cho anh nh qu. n ngy trai tng,
Pht v Tng chng c dng ch ngi, sp v thc n cng. Mt bnh bt ng y
mt c mang n. Anh dn qu cng mang mt chai sa dng, rt vo bnh, trn vi
mt v dng ln Pht v Tng chng. Tt c cc T-kheo u nhn phn mnh m vn
cn d mt (v c thn lc trong ).
Do lm mt vic thin nh nh th, anh dn qu ti sanh vo ci tri. Sau mt thi
gian di anh sanh lm hong t x Ba-la-ni, ni ngi khi vua cha bng h. Tn vng
ng quang xong, quyt nh nh chim thnh ca nc lng ging.
Vua bao vy thnh, bn tin vi dn chng hoc chin u hoc trao vng quc.
H khng chin u cng khng trao vng quc, m c th. H ra vo bng cng nh,
kim ci, nc.v.v.. Vua gc bn cng chnh v bao vy thnh sut by nm, by thng.
M vua bit chuyn bo vua ra lnh ng ht cng nh v phong ta kn mt. Vua vng
lnh, dn chng khng th ra khi thnh c na, v vo ngy th by h git vua dng
thnh v vng quc. V phm ti ny, mng chung vua b a vo a ngc A-t au
n cho n khi mt t c nng cao ln mt dm. V ng ht cng nh nn ht kip
ng u thai vo bng m, sut by nm, by thng, nm ngang t cung by ngy.
Nh th, cc T-kheo, qua vic bao vy thnh, Svali phi chu kh a ngc v nm
lu trong thai m; nhng v cng c cng dng mt ti ng c li dng tt nh.
Li mt ngy khc, cc T-kheo bn tn v li lc to ln cng nh cng c vt
bc ca Sa-di Revata do dng nn trm nh c thp nhn cho nm trm T-kheo. Th
Tn nghe qua bn dy:
- Cc T-kheo! t Ta khng cn b dnh mc vo thin v c, ng t b c
hai.
V Pht c Php C trong phm B-la-mn:
(412) Ngi sng i ny,
Khng nhim c thin c,
Khng su, sch khng bi,
Ta gi B-la-mn.
 10. Mt K N Cm D Mt T Kheo
Kh i thay ni rng ...
Cu ny Th Tn dy K Vin, lin quan n mt ph n.
Mt T-kheo n nhn mc thin qun ni Th Tn, m bnh bt ln ng kht
thc. Ngi i vo mt lc vin nt hnh thin. Lc by gi c mt k n hn h vi
mt ngi n ng. Ch mi khng gp, tht vng nng i lang thang v cng n lc
vin. Ng quanh qut khng thy ai ngoi mt T-kheo ang ngi kit gi, nng quyn r
ng bng cch ci b xim y trc mt ng ri mc vo nhiu ln, xa tc ra ri li cun
ln, v tay v ci. Trng lo b kch ng, ton thn Ngi nhn nho, lng hoang mang,
t hi khng bit th ny ngha l sao.
Th Tn qun st thy ht mi vic. Vn ngi trong hng tht, Ngi bo:
- Cc T-kheo! Chng thch th g ch sng ca nhng ngi chy theo dc lc.
Nhng ch nhng ngi thot khi dc lc th tht l thch th.
Ni xong, Pht phng quang hin thn trc v T-kheo, dy Php C:
(99) Kh i thay ni rng,
Ch ngi phm khng a,
V ly tham a thch,
V khng tm dc lc.
Cui bi k, T-kheo chng A-la-hn cng cc thn thng ngay khi ang ngi.
 PHM VIII: NGN
1. Tn ao Ph
D ni nng ngn li ...
Th Tn dy cu trn ti Trc Lm, v chuyn tn ao ph rng ng.
Mt bn bn trm chn mi chn tn cp sng bng ngh cp bc cc thn
lng v nhng ngh bo ng khc. By gi, c mt g rng mu ng, da ngm en,
mnh y so, n xin nhp bn vi chng. Cha ng nhn g thy tnh tnh tn bo qu
i, c th n tht m v ung mu cha, nn t chi. D th g vn tm cch nnh mua
chuc cm tnh mt lu la hu cn, kt qu g c thu nhn.
n mt lc no ht thi, bn cp b dn chng hp lc vi lnh nh vua bt
c, a ht ra ta. Quan ta ra lnh cht u bn chng bng ru. Dn chng bi ri
khng tm ra ngi bng lng lm ao ph. Cui cng h bo tn cha ng nu chu git
ht bn s c tha mng v cn c thng nhiu. Nhng tng chung sng vi
nhau, hn cng khng n. H hi n tn rng ng, da ngm en, mnh so n, g ng
. Ri g git ht c bn, c tha mng v lnh thng.
Cng th h em nm trm tn cp trong x t pha nam n xt x, v kt n t
hnh. Khng tm c ao ph, h nh n g, tm n, g bng lng. H cho g l ngi
xut sc v phong lm ao ph thng trc. Sau h em nm trm k cp t phng
ty, ri t phng bc n, v g git ht tng cng hai ngn ngi t bn hng. T
mi ngy g git mt hay hai ngi. Trong sut nm mi lm nm, g hnh ngh ao
ph cng cng.
V gi, g khng th cht u ngi mt nht, m phi hai n ba nht, gy thm
au n v ch cho nn nhn; v th dn chng mun kim ngi khc v cho g ngh
vic, tc v sau g s mt bn bng lc l qun o c, cho sa nu t b ti, hoa nhi
v du thm trang im. Do ngy b bi chc, g ra lnh nu cho sa sn, ri ra b
sng tm. Xong, g mc qun o c, eo vng hoa nhi, xc du thm vo tay chn, v
nh ngi xung th cho sa t trc mt vi nc ra tay.
Vo lc Trng lo X-li-pht x thin, nhn trc li s i kht thc, thy
cho sa trong nh tn ao ph c, Ngi bit rng ngi c bit ny s i x t t, do
ng s c phc bo ln. Thy Trng lo khot y m bt ng trc ca nh, ng
sanh tm hoan h, v ngh n bit bao mng ngi cht di li ao ca mnh, ng
pht tm cng dng. ng ct t cho t trc mt mnh, bc ra nh l v mi
Trng lo vo nh ngi, trt cho vo bnh bt, ri mt ti ln, v ng qut mt bn.
lu khng nm cho sa, ng thm gh gm. Trng lo c c ng bn bo ng
hy n i. ng a qut cho ngi khc qut Trng lo, cn ng th n cho. Trng
lo bo ngi qut hy qua qut cho ng ao ph c. Th l c ngi qut hu, ng n
mt ba cho no bng ri ly qut li, qut cho Trng lo. Ngi th thc xong, ng
ly bnh bt, v Trng lo bt u hi hng cng c. Nhng ng chng th tm
nghe c, v lu nay lm vic tn bo git hi nhiu ngi, gi y nh li tm tr qu
ri lon, ng khng ch tm c. Do Trng lo tm li kho gip ng:
- ng lm vic t mnh hay theo lnh ngi khc?
- Vua sai con lm, bch Tn gi.
- Nu th, ng u c li g, c s.
ng hoang mang, v theo li Trng lo ng khng c li g. ng xin Trng lo
ni tip bi hi hng. Tm ng tr nn tnh lng, nhn lc c khai m ng tin n
qu D lu.
Trng lo ra v, ng tin Ngi mt on ng. Trn ng v ng b qu D-
xoa di lt con b ci hc cht. ng ti sanh vo ci tri u Sut.
Cc T-kheo bn tn trong Php ng v tn ao ph, v thc mc khng bit
ng ta sanh v u. Pht n, nghe thy lin dy:
- Cc T-kheo! ng ta sanh ln ci tri u Sut. ng ta c i thin tri thc
thuyt php cho, nh ng m mang tri kin, nn c sanh thin.
Xong, Pht ni k:
Ngi ao ph trong thnh,
Nghe nhng li kho ni,
c nhn v sau ,
Ln ci tri hng vui.
Cc T-kheo vn cn ngc nhin, hi tip:
- Bch Th Tn, trong li hi hng tht ra u c nng lc g gh gm. V li,
ngi ny lm li rt nhiu, lm sao ng ta chng t vi t li nh th?
Th Tn p:
- Cc T-kheo, ng o lng gio php ca Ta nhiu hay t li. Mt cu y
o l vn c cng c siu vit.
V Ngi ni Php C:
(100) Du ni nng ngn li,
Nhng khng g li ch
Tt hn mt cu ngha
Nghe xong, c tnh lc.
2. S Chuyn Ha Ca Bhiya Drucriya
Du ni ngn cu k ...
Cu ny Th Tn dy khi ng ti K Vin, lin quan n Trng lo Bhiya
Drucriya.
Mt nhm ngi ra bin, khng may thuyn b thng. Ai cng lm mi cho c, tr
mt ngi v c ming vn, c ht sc li vo b, gn cng Suppraka. Mt ht y
phc, ng qun v cy quanh mnh, lun c nhnh non, v c mt gia ch cho mt
mnh snh, ng n cng Suppraka. Ngi ta cho ng sp, cho v cc mn n khc. H
tn knh ng, cho l mt v A-la-hn. Nu mc vi tt chc khng c danh li nh
th, nn ng vn che thn vi v cy. Nhiu ngi thng cho mng gi ng l A-la-
hn, nn ng ngh c l mnh tht l mt trong nhng A-la-hn trn th gian ny, hay t ra
cng ang th hng n qu v A-la-hn. ng lm ng tm mt v tri thi xa l
thn tc ca ng.
A. Ngoi - Chuyn Qu Kh
Thn tc ny, tc l ngi hnh thin vi ng trong kip trc. Vo thi Pht
Ca-dip lc o php suy vi, c by T-kheo bun tic v c hnh lui st ca cc tn
T-kheo, Sa-di v nhng ngi khc, bo nhau:
- Trong lc gio php cn, chng ta hy t mnh tht chc chn.
Ri sau khi l n vng, h vo rng, gp ngn ni, h tuyn b ai cn m trc
i sng th gian hy tr li, ai ht rng buc hy ln ni. H t thang v mi ngi u
ln ni, xong h cho thang ng xung, v dc sc thin nh. Ch sau mt m thi,
Trng lo dn u chng A-la-hn.
i Trng lo ny nhai mt cung tru h A-nu-t, sc ming v em thc
n ly t Bc Cu L Chu n ni vi cc T-kheo kia:
- Ch huynh ! Hy nhai cung tru ny, sc ming v dng thc n ny.
Nhng h t chi, vin l do ch dng thc n do chnh mnh mang v sau khi
chng A-la-hn nh i Trng lo. Vo ngy th hai, nh Trng lo chng Tam
qu, v cng em thc n n mi, nhng h t chi, v khng l khc t thc n ca
i Trng lo m by gi nhn thc n ca nh Trng lo.
Sau , i Trng lo nhp Nit-bn, nh Trng lo sanh v ci Phm thin,
cn nm v kia khng khai m c Minh-st-tu, ho mn dn, qua i vo ngy th
by v c sanh thin. n thi Pht hin i, h sanh vo nhng gia nh khc nhau.
Mt ngi l vua Pukkust, ngi l Kumra Kassapa, ngi l Drucriya, ngi khc
l Dabba Malla, v mt ngi l T-kheo Sabhiya. "V thn quyn trc y" m ch v
T-kheo sanh vo ci Phm thin.
B. on Kt S Chuyn Ha Ca Bhiya Drucraya
V Phm thin thy bn mnh l Bhiya ang theo t kin, c th b trm lun rt
nguy him, nn tm cch kch ng ng ta:
- Ny Bhiya, anh khng phi l A-la-hn, cng cha th hng n qu v A-la-
hn, v con ng anh ang theo cng khng a n qu v A-la-hn.
Bhiya rt hoang mang khng bit mnh ra sao, lin hi:
- Thin nhn! C l c A-la-hn hay nhng v th hng A-la-hn trn th gian
hin nay?
- Bhiya, hng bc c mt thnh tn X-v, c c Th Tn, bc A-la-hn ca
nhng A-la-hn, bc Chnh ng Gic ang thuyt php a n qu v A-la-hn.
Lc ang m, tm t Bhiya xao ng mnh lit, ng tc tc ri Suppraka
ln ng i X-v sut m, nut ht mt trm hai mi dm, nh thn lc ca v phm
thin (c ch bo ca Pht). Bhiya n ni th Pht vo thnh kht thc. Th thc
xong, ng thy cc T-kheo i kinh thnh ngoi tri lin hi thm Th Tn. Bit ng n
t rt xa, cc T-kheo khuyn ng ngi xung ra chn, xc du v ngh ngi, khi Th
Tn tr v ng s gp Ngi. ng khng th ch i, ton thn run ln, ng bo cc T-
kheo:
- Bch Tn gi! Ti khng bit khi no Th Tn c th qua i, hay ti s qua i.
Ti va vt qua mt on ng di mt trm hai mi dm ch trong mt m, khng
dng li cng khng dm ngi xung ngh bt k u. Ngay khi gp Th Tn ti s
ngh ngi.
ng vo X-v gp Th Tn ang kht thc, dng dp v cng trang nghim ca
mt v Pht. Bao lu nay, by gi ng mi gp c Ngi C-m, ng Ton Gic. V
ti ch ng va mi thy Pht, ng cung knh ci mnh tin n gn Pht v nh l Ngi
gia ng, m mt c chn Ngi v tha:
- Xin c Th Tn thuyt php cho con, ng An Lc hy thuyt php cho con,
con c li lc lu di v c gii thot an lc.
Pht ui ng i bo:
- ng n phi thi, Bhiya! Ta ang vo nh ngi kht thc.
Bhiya lng vn nn nng tha tip:
- Bch Th Tn, trc y con khng chu nhn thc n vt cht, v con mi
tri ln mi trong vng lun hi. Con khng bit khi no Th Tn hay con s qua i, xin
thuyt php cho con.
Ln th hai, Th Tn t chi. (Thy c Pht ng qu vui mng, v tm cn kch
ng, ngoi ra thn cng cn mt, do nu c ging php, Pht chc ng s kh lnh
hi). Ln th ba, Th Tn vn ng gia ng, dy:
- Vy th, Bhiya, ng phi hc th ny: "Trong ci thy ch c ci b thy, trong
ci nghe ch c ci b nghe, trong ci ngh ch c ci b ngh, trong ci hiu ch c ci b
hiu"; do , ny Bhiya, ng khng y. Ny Bhiya, v ng khng y, do ng
khng i ny, cng chng i sau, khng c hai i. Ch c th mi chm dt au
kh.
Ngay khi Bhiya nghe xong bi php, ng dt tr lu hoc, chng A-la-hn cng
cc thn thng. Lin ng xin Pht c nhn vo Tng on. Pht hi ng c y bt
cha, ng p cha c. Pht bo hy t tm ly, ri Ngi quay i.
Trong hai mi ngn nm hnh thin, Bhiya cha h cng dng y bt cho mt
T-kheo no, tri li ng thng ni mt T-kheo phi t lo ly vt dng cho mnh, k c
thc n, khng nn nh ai khc. Th Tn bit th, v cng bit v th ng s khng nhn
c y bt t thn lc, do Ngi khng nhn ng vo Tng on vi cu: "Hy n,
T-kheo" nh thng l.
Bhiya ang i tm y bt th qu D-xoa di lt con b ci n hc ng cht.
Kht thc xong, Th Tn vi chng Tng n ni thy xc ng nm sng soi trn ng
rc. Ngi lin bo cc T-kheo ly cng ang dng ti ca nh n, khing xc ra khi
thnh, thiu v p t chn. Lm xong h v tinh x tha li vi Pht v hi v i sau
ca ng. Pht cho bit ng nhp Nit-bn, v trong cc t c s v xut gia, Bhiya
l nht v hc tp Pht php mau chng. Cc T-kheo hi tip:
- Bch Th Tn, Bhiya chng A-la-hn khi no?
- Cc T-kheo, chnh l vo lc nghe Ta thuyt php.
- Nhng bch Th Tn, Ngi thuyt php cho ng ta lc no?
- Khi Ta ang i kht th, ng gia ng.
- Mt bi php qu ngn gia ng nh th, Bch Th Tn, ng ta khai m
c Minh st tu vi t li nh th sao?
- Cc T-kheo! Ch o lng php ca ta l t l nhiu. Ni ngn cu k khng
hiu qu, cng khng bng ch mt cu y o l.
V Pht c Php C:
(101) Du ni ngn cu k,
Nhng khng g li ch,
Tt hn ni mt cu,
Nghe xong, c tnh lc.
3. C Gi Ly Tn Cp
Du ni trm cu k ...
Pht dy cu ny ti K Vin, lin quan n Kundalakes
Mt thng gia giu c ti Vng X, c duy nht mt c con gi mi su tui
tuyt p v kh i. Cha m cho c trn tng cht ta lu i by tng, trong mt phng
lng ly, vi mt nng hu.
Mt hm, mt chng trai gia th b bt v ti trm. Ngi ta tri k tay anh ra sau
lng, dn ra php trng, v ti ng t h hnh h anh vi bit bao li mng nhic. Con
gi thng gia nghe m ng la ht, chy ra ngoi nhn xung thy tn trm bng em
lng yu thng, tng t n ni b n nm lit ging. M c hi thm, bit chuyn
nn khuyn con gi ng di dt nh th, b s tm ngi mn ng h i g chng cho
c. Nhng c khng chu, th cht nu khng ly c tn trm ny. B bn k cho
chng nghe, nhng ng cha cng khng d dnh con gi c, tng th em mt ngn
ng ti quan lo lt chuc mng tn trm. Quan nhn tin th hn ra, git ngi khc
ri tu ln vua tn trm b x t.
Thng gia g con gi cho tn trm. C du mi mun chim trn vn tnh cm
ca c lang qun nn chu chung ht sc, trang im p , nu nng ngon lnh.
Tuy th tn trm vn nui bt lng: git v ly chu bu, vo qun nhu. Anh cho
l diu k duy nht, nn ln ging b n. C v ht hong hi thm chng:
- Anh au lm sao?
- Khng sao, em .
- Hay cha m lm anh phin?
- Khng u, em .
 - Vy th chuyn g?
- Em ! Ngy ti b tri dn i ti nguyn dng mt phm vt ln v thn trn
"B Vc Ca K Trm" xin cu mng. V nh thn lc ca Ngi m ti c ci em
lm v. Ti bi ri khng bit lm sao gi trn li th ny.
- Xin anh ng lo. Em s lo phm vt, anh cn g?
- Cho ngon, nm vi mt, v nm loi hoa trong phi c hoa lja.
- Vng, em s lo .
Ri thn quyn nh, hai v chng cng m gia nhn ln ng vui v, ti
ci vi c gia ti qu bu trn mnh c v, ng nh ng chng. n chn ni tn trm
cho m ty tng li, bo v mang phm vt, ri anh nm tay tro ln nh ni "Vc K
Trm" (bn ny c th tro ln nhng bn kia l vch dc ngc, bn trm t nh b
x xung vc nt thy trc khi n y, nn c tn nh th).
ng trn nh ni, c bo chng dng l vt. Tn trm lng thinh. C li hi ti
sao hn khng ni. Cui cng hn phi th tht l gt c ln y git c ly chu bu.
Khng khip v s cht, c nn n hn tha mng:
- C chu bu v thn em y u khng thuc anh hay sao? Anh c li g m
phi git em? Hy tha cht cho em. K t y xin coi em nh m ca anh, hay cho em
lm k hu h cng c.
Ri c c bi k:
Hy ly vng vng ny,
c gn nhng ngc qu.
Ly ht v t nhin,
Xem ti nh t n.
Tn trm vn khng chu, v s c ta v s k li ht vi cha m. Hn cng p
bng k:
ng than vn qu nhiu,
Gi ca ci mau ln!
Mi khng cn sng thm,
Ca ci mi ta ly!
C thy r hn tn bo qu mc, ngh rng tr tu khng phi dng nu ln n,
m gip ngi ta c th tnh ton trc hnh ng ca mnh. Vi vy c tm cch i
ph vi hn. C bo nh c m hn c cu mng, nn xin hn cho c l n nhn ca
hn, c nh l hn. Ri c i nhiu quanh hn ba vng, ri hn ng v tr bn
phi ca c, nh l hn bn pha, xong k l:
- y l ln cui cng em trng thy anh, v t y anh cng khng cn thy em
na!
C m hn hn trc mt ri m t sau lng, v t pha sau nhm lc hn qun
phng ng ngay ming vc, mt tay c y trn vai hn, tay kia y ngang tht lng, c
x hn xung vc, tan xng nt tht trc khi ti y. V thn ti hoan h c vi bi
k:
Tr tu khng phi lun lun,
Ch dnh cho bn n ng.
n b i khi cng vy,
T ra khn kho v cng.
Nu v nh, cha m hi, chng l khng khai tht, ming li hai ngi chc chn
khng tha ta: " tn mt ngn ng chuc mng tn v li, sao mi li git hn?". V nu
ta ni tht l do v hn mun git ta trc, cha chc hai ngi tin. Gia nh i sao
chn qu!" Ngh nh th c nm ht chu bu, vo rng n ch n dt ca cc n tu,
cho cung knh xin c vo Ni chng.
Thnh ni c, v sau khi c gii thch hai li tu: thin qun trn mi mc
hoc tng nim mt ngn tn php, c chn cch th hai. Thy c thun thc, ch ni bo
c i khp vng Dim Ph tm thin hu tri thc c th i php c vi c. t
mt nhnh o trong tay c, h dn d:
- i i, o hu! Gp c s i p c chi hy xin hu h; gp T-kheo i p
c, ch hy xin gia nhp Tng on.
Mang tn ni c Hng To, c du hnh mi ni, t cu hi vi bt c ai gp c,
khng ai i p li. C ni danh n ni nghe tin c n, ngi ta b chy ht. Trc
khi vo thnh hay vo lng kht thc, c gom mt ng ct trc cng chnh, trng
nhnh o ln v thch thc ai i p c hy gim ln nhnh o ny. Khng ai dm
qua ch y, nhnh cy ny ho, c tm nhnh khc ti hn, c du hnh nh th, c n
X-v. Tr con xm quanh nhnh cy c trng nh thng l xem vic g xy ra,
va ng lc Trng lo X-li-pht th thc xong bc ra khi thnh. Ngi ngc nhin
hi l tr, bit chuyn, Ngi bo chng hy gim ln nhnh cy. Ban u chng s khng
dm; nhng c Trng lo bo m s tr li cu hi, chng nho ln nhnh cy h
ht, sp ng ct.
i kht thc xong tr v, thy th c trch mng l tr:
- Ta khng nh i p vi chng my, sao chng my ph phch nh th?
Chng p l lm theo li Trng lo. c Ngi xc nhn, c xin vn p v
cng c Ngi nhn li.
Chiu xung, c n ch Trng lo t cu hi. C thnh xn xao mun i nghe.
H cng i vi c, ci cho Trng lo v cung knh ngi mt bn. C hi Ngi mt
ngn mc v tn php, Ngi tr li ng ht. V Ngi hi li:
- C ch hi c by nhiu thi ? Cn cu no khc khng?
- D ht, tha Tn gi!
- C hi ti nhiu cu, by gi ti hi li c mt cu thi!
- Xin tn gi c hi.
- Ci g l Mt?
 C rt mun tr li nhng khng tr li c, bn hi li Tn gi. Ngi p:
- l cu hi ca Pht.
- Vy xin ni cho con bit, tha Tn gi.
- Nu c vo Tng on, ta s cho bit cu tr li.
C bng lng xin nhp vo Tng on, Trng lo nhn ni chng lo mi vic. Sau
khi lm y bn phn, c c t tn l Kundalakes, v ch vi ngy chng A-la-hn
cng cc thn thng.
Trong Php ng cc T-kheo bn tn v chuyn ca c, cho rng c ch nghe
cht t php ri c nhn vo Tng on, hn na c n y sau khi chin u d
di vi mt tn trm v nh bi hn. Pht i n nghe c, bn bo:
- Cc T-kheo, ng o lng gio php ta ni l t hay nhiu. Vi mt trm cu
v ngha th chng c cng c g so vi mt cu c o l. Chin thng nhiu tn trm
chng ng g so vi chin thng tn trm Dc lc ca chnh mnh. mi thc s l
chin thng.
V Pht c Php C:
(102) Du ni trm cu k,
Nhng khng g li ch.
Tt hn mt cu php,
Nghe xong, c tnh lc.
(103) Du ti bi chin trng,
Thng ngn ngn qun dch,
T thng mnh tt hn,
Tht chin thng ti thng.
4. c V Mt
T thng tt p hn ...
Cu ny Pht dy khi ng ti K Vin, lin quan n mt B-la-mn hi v
c v mt. Mt B-la-mn, thc mc chc l Th Tn ch bit c c ch khng bit
mt. V ng ta i hi Pht, c Pht tr li:
- B-la-mn! Ta bit c hai c v mt.
- Vy th xin Ngi ni cho con v mt.
Pht ni k sau:
Nhng th khng ch li
Gm: th nht, ng mun,
Bing li chim th hai,
Th ba, nh trng soi,
Th t giu sang mi,
Th nm, hay i li,
Su, vng trm v ngi.
Chy theo nhng vic y,
 Hi ny, B-la-mn,
Ngi s c nhng th,
Khng ch li cho mnh.
B-la-mn nghe xong ca ngi Th Tn:
- Hay thay! hay thay! ng o s ca mi ngi! Bc lnh o ca mi ngi!
Ngi tht bit c hai c v mt.
- Tht th B-la-mn! Khng ai bit rnh hn ta v mt.
Ri Th Tn xt xem lm cch no chuyn ha c ng B-la-mn, Ngi hi:
- B-la-mn, ng sng bng ngh g?
- Bng ngh c bc, ngi C-m .
- Th ai c, ng hay ngi kia?
- Khi th con, khi th ngi kia.
- B-la-mn, chin thng k khc l mt vic tm thng, chin thng nh th u
c li lc g. Nhng ngi no thng lt Dc lc v t thng mnh, th chin thng nh
th li lc hn, khng ai c th nh bi mnh.
V Pht c Php C:
(104) T thng, tt p hn,
Hn chin thng ngi khc.
Ngi kho iu phc mnh,
Thng sng t ch ng.
(105) Du thin thn, Tht b,
Du Ma vng, Phm thin,
Khng ai chin thng ni,
Ngi t thng nh vy.
5. Ch Ca X Li Pht
Thng thng b ngn vng ...
Th Tn dy cu ny khi ng ti Trc Lm, lin quan n ch ca X-li-pht.
Mt hm Trng lo X-li-pht n thm ch, Ngi hi:
- B-la-mn, ng c bao gi lm vic thin cha?
ng ch p:
- D c, tha Tn gi! Mi thng ti cng mt ngn ng.
- Cho ai vy?
- Cc o s la th, tha Tn gi.
- mong c g?
- ln ci Phm thin.
- Ai bo ng th?
- Cc o s, cc thy ti.
- Ny B-la-mn, c ng v thy ng u khng bit con ng a n ci Phm
thin. Ch c Pht mi bit con ng . Hy i vi ti, ti s thnh Pht ch cho ng.
 V Trng lo dn ch n gp Pht. Tha thnh xong c Pht dy:
- B-la-mn, d ng b th nh th ny trong mt trm nm cng khng bng
phc bo ca mt ngi c lng tin, d trong giy lt bit tn trng t ca Ta, hay
cng dng t Ta d ch mt mung cm.
V Pht ni Php C:
(106) Thng thng b ngn vng,
T t c trm nm,
Chng bng trong giy lt,
Cng dng bc t tu.
Cng dng vy tt hn,
C trm nm t t.
6. Chu Ca X Li Pht
Du tri mt trm nm ...
Khi ng ti Trc Lm, Pht dy cu trn v chuyn chu ca Trng lo X-li-
pht.
Trng lo cng n ngi chu hi thm c tng lm vic thin khng. Hng
thng anh ta git mt con th t la, v tin rng s c ln ci Phm thin nh thy
anh ta bo. Trng lo cng khuyn anh n gp v thnh Pht dy cho. Pht thuyt nh
sau:
- B-la-mn, d ng th la mt trm nm nh th, cng c cng cha bng gi
tr l knh t Ta trong mt khonh khc.
V Ngi c Php C:
(107) Du tri mt trm nm,
Th la ti rng su,
Chng bng trong giy lt,
Cng dng bc t tu.
Cng dng vy tt hn,
Hn trm nm t t.
7. Bn Ca X Li Pht
Sut nm, cng t vt ...
l cu Pht dy ti Trc Lm, lin quan n bn ca Trng lo X-li-pht.
Trng lo cng n hi bn mnh nh i vi ch v chu ca mnh trc y.
Vic thin ca anh bn tng lm l m vt t l c sanh thin. Ngi cng khuyn v
dn bn n gp Pht, tha thnh v c ch dy nh sau:
- B-la-mn, d ng c dng t vt mt nm, cng khng cng c bng mt phn
t cng c ca mt thin tn b th cho dn chng, hay ngi bit tn knh t Ta.
V Ngi c Php C:
(108) Sut nm cng t vt,
cu phc i,
 Khng bng mt phn t,
Knh l bc chnh trc.
8. Chng Trai Tng Tui Th
Thng tn trng, knh l...
Pht dy cu ny khi ng ti Arannakutik gn Dghalambika, lin quan n chng
trai Dighyu.
C hai B-la-mn sng thnh Dghalambika, tu theo ngoi o v kh hnh sut
bn mi tm nm. Mt ngi s ging ging b dit vong nn hon tc. ng bn cng
c ca mnh cho ngi khc, v vi mt trm tru b, mt trm ng, ci v sng i
gia ch. Chng bao lu ng c mn con trai. Tu s kia, bn c ca ng, i ni khc,
mt hm tr v thm. H cho mng ln nhau. Tu s chc c hai v chng sng lu,
nhng khi a b c trnh din th tu s lng thinh. ng cha thc mc v c tu s gii
thch c mt tai ha ang ch a b, v n s cht trong by ngy. C hai ng b hong
ht khng bit tnh sao. Tu s khuyn nn n cu cu vi Sa-mn C-m. H ngn ng
v s mang ting b nhng n s ca mnh, nhng lng thng con mnh lit khin h ri
cng n Th Tn. H n cho Th Tn, c Pht chc sng lu, nhng n phin a
b Pht cng lng thinh, cng l do nh tu s ni. ng cha thnh cu Pht ngn ng
cho tai ha cp mt a b. Pht dy:
- Nu ng dng trc ca nh mt ci lu, t mt gh gia, sp tm hay mi
su ch ngi vng quanh cho t ca Ta; v nu ng cho tng nhng bi kinh cu an v
ngn nga tai ha sut by ngy lin tc, th con ng s trnh c him ha.
B-la-mn lm ng theo li Pht, v cc T-kheo c tng ng by ngy
m lin tip. n ngy th by Th Tn n, ch thin cc ci cng t hi. C mt qu
D-xoa phng s cho Vessavana tn l Avarudhaka sut mi hai nm, c n hu l
by ngy na s nhn c a b, i n ng i. Nhng c mt Th Tn v thin thn
y quyn lc, cc v khc yu hn u phi thi lui mi hai dm nhng ch, c
Avarudhaka cng th.
Pht c kinh cu an sut m, kt qu sau by ngy D-xoa khng bt c a
b. Bnh minh ngy th tm, a b c t trc Th Tn v c chc sng lu, n
mt trm hai mi tui theo li Pht, do c tn l "Chng trai tng tui th"
Ayuvaddhana. Ln ln ch c nm trm t c s i theo.
Mt hm cc T-kheo tho lun trong Php ng v Ayuvaddhana, v khng
hiu ti sao mng sng ca chng sanh c gia tng th gian ny. Pht nghe c lin
bo:
- Cc T-kheo! Khng phi ch c tui th m thi. th gian ny chng sanh bit
tn knh v l trng nhng v o c, s c tng trng bn php, thot khi nguy
him v sng an ton sut i.
V Ngi c Php C:
(109) Thng tn trng, knh l,
 Bc k lo trng thng,
Bn php c tng trng,
Th, sc, lc, sc mnh.
*
9. Sa-Di Samkicca
Du sng mt trm nm....
Do chuyn Sa-di Samkicca, Th Tn dy cu trn khi ng ti K Vin.
C ba mi v vng tc sng X-v nghe Pht thuyt php, quy phc v i tu.
Sau nm nm lm trn bn phn, h n gp Pht nghe dy v php hc v php thin.
V ln tui mi xut gia, h khng th theo ni php hc, m mun tu tp thin qun, v
c Pht giao mc thin qun hng n qu v A-la-hn, h xin vo rng n tu.
Pht bit trc h s b nguy him v mt ngi n tht vng, nhng nu c Sa-di
Samkicca i theo th s c an n, v t n cu cnh ca i tu.
Samkicca l Sa-di ca Trng lo X-li-pht ch mi by tui. M ch thuc gia
nh giu c X-v. Khi mang thai ch, b lm bnh cht t ngt. T gin ha ton
thn b chy ht, cn a b cha sinh khng chy. Nhng khi dng cy khing a b ra
khi gin ha, ch b b cc cy m vo tht hai ba ch, mt mi m trng vo con
ngi ch, ri ch li b nm vo ng than, tht ch chy ht. Nhng trn ng than
li xut hin mt ch b nh mt tng vng ang ngi trn i sen. y l kip cui ca
ch trc khi chng Nit-bn, v v cha thnh tu qu v A-la-hn nn khng g c th
hoi dit ch, ngay c ni Tu Di ri xung.
Ngy k, h n dp tt la, ngc nhin thy ch cn sng. H em ch v lng
thnh thy bi; v bit c nu ch sng i gia ch, thn quyn s khng ngho sut
by i, nu i tu s c nm trm ngi ty tng. V mt b gy (Samku) m, h t tn
ch l Samkicca.
Ln by tui, ch nghe b bn ni v thn th ca mnh, hi li b con qu ng
nh th, ch quyt nh i tu. B con cng c khi nghe li thy bi, nn hoan h
dn ch n giao cho Trng lo X-li-pht xin nhn ch vo Tng on. Trng lo
ng thun v dy ch thin qun trn nm yu t u tin ca thn. Ngay lc dao co va
chm tc, ch chng A-la-hn. l chuyn Sa-di Samkicca.
Do khi ba mi v vng tc xin vo rng, Pht bo hy n gp Trng lo X-
li-pht. Suy xt s vic. Ngi hiu Pht nn bo h Sa-di Samkicca i theo. Ban
u h t chi v ngh rng khng cn n a b by tui, nhng c Trng lo gii
thch chnh h mi l chng ngi ca Sa-di v l ca Pht, h bng lng.
Ba mi mt ngi t gi Trng lo ri tinh x. H du hnh t ni ny n ni
khc v sau mt trm hai mi dm ng h n mt lng c ngn gia nh c tr. Dn
c thy h hoan h, ht lng phc v nhng th cn dng. c bit h i tm ni thch
hp tu, dn chng qu ly di chn xin h li y ht ma ma, h s gi nm gii
v lm trn bn phn ngy chay. c nhn li, dn chng sa son ch ban ngy v
ban m, li i c mi che v lu c. H chia bn phn hng ngy cho nhiu nhm. Ai
cng lm phn mnh khng qu sc, tn tnh phc v nhng th cn dng.
u ma ma cc Trng lo tha thun nh sau:
- Ch huynh ! Chng ta nhn mc thin qu t c Pht v mun nhn
c n hu ca ch Pht khng lm g khc hn l tinh tn tu tp. Ca kh no vn ang
m rng trc mt; do ch tr sng sm i kht thc, bui ti hu h i Trng lo,
cc gi khc khng c t hp t hai ngi tr ln. Ai c au m, hy nh chung,
chng ta s n lo thuc men. T by gi tr i bt lun ngy m, chng ta hy ch tm
chuyn cn vo mc thin qun.
Ri mi ngi tr v ch ca mnh.
Lc c mt ngi ngho sng nh vo a chu gi, nhng n ht hi nn ng
phi i tm a chu khc nng nu. ng n ch cc T-kheo ang ngi trn bi ct
th thc sau khi kht thc trong lng v v knh cn ng mt bn. Cc T-kheo hi
thm, thng hi ng v chia phn cm trn vi xp v c ri trn mt chic l. (ng
theo lut l khi c ngi n vo gi cm, nu khng c mn ngon nht th chia mn
ang n d t nhiu cng c). n xong ng hi thm v khi bit cc T-kheo khng
nhn li mi n ca ai c m i kht thc hng ngy trong khi ng phi lm qun qut c
ngy m cha bao gi c n nh th, do ng c nh i theo cc T-kheo hu h.
Hai thng tri qua, v tn ty lm vic, ng c cm tnh ca cc T-kheo. Mun
thm chu, nhng s cc T-kheo khng cho, ng b trn.
ng n mt khu rng c nm trm tn cp sng . Chng cu nguyn vi
thn sng , nu c ai vo trong rng s git t thn. V chng gp ngay ng lo,
vy bt, tri li tht cht ri cht ci, t la, vt cc g nhn. ng lo ngc nhin hi,
ha ra chng chun b lm tht ng t thn. S cht khng khip, ng qun ht lng tt
ca cc T-kheo i vi ng m ch lm mi cch cu mng mnh. Do ng ch cho
bn cp ch ca ba mi mt T-kheo chng bt lm vt t thn, chc chn thn s
vui mng hn. Cn ng th gi c, ch n tha. Bn cp nghe ng ni c l, bn bo
ng dn ng n tinh x. n ni chng thy ai, ng lo bo th lnh nh chung, th
l cc T-kheo t n v ngi xung gh thng hng t sn . i Trng lo ca
hi chng thy bn cp lin hi ai nh chung v l do g. Chng bo cn mt T-
kheo t thn. i Trng lo ly quyn huynh trng quyt nh rng ng s i np
mng, ng s phn ca tt c phi cht, hy li tu tp. Nhng nh Trng lo
cng ln ting. Bn phn ca huynh trng ngi th hai phi gnh ly, tc l ti s ra i,
nhng ngi li phi chuyn tm chnh nim.
C th c ba mi T-kheo xp hng i i, d khng cng cha cng m nhng
thot khi mi tri buc nn ai cng mun hy sinh mnh v ngi khc.
 Sa-di Samkicca nghe cc T-kheo ni nh th cng quyt nh xin i, nhng cc
T-kheo khng cho v s Trng lo X-li-pht trch c sao n giao t ca Ngi cho
bn cp. Tuy th Sa-di vn nht quyt bo rng chnh v l do ny m Trng lo thy
mnh bo i theo cc T-kheo, v ch cn xin c tha th nu c lm li iu chi. Ri
ch Sa-di ra i, cc T-kheo mt m l, lng xn xang. i Trng lo bo bn cp
khi sa son la, cc nhn, tri l, ng cho ch thy ko s. Bn chng mang ch
Sa-di i, n ch hnh l. Khi mi vic xong ch ngi xung, nhp nh. Tn th lnh
vung kim chm xung vai ch. Nhng li kim cong lm hai, li chm li. Tn
cp un thng li kim chm nht na. Ln ny li kim b m nt t cn n mi
nh mt l c.
Tn th lnh git mnh thy s k diu. "Thanh kim ny trc y chm tr
hay gc keo nh chm chi non, nay b cong v nt. Mt vt v hnh nh thanh kim m
cn bit c hnh ca thiu nin ny, hung h mt ngi c l tr l ta". Ngh th nn
hn qung kim, ph phc xung chn Sa-di tha:
- Tn gi! Chng ti trong rng ny, d c ngn ngi m thy chng ti t
xa, ai cng u run ry, cn hai hay ba ngi th chng dm tht mt li. Nhng Nga
chng my may run s. Khun mt Ngi rng ngi nh vng rng trong l hay a hoa
Kanikra n to, v sao th?
V hn lp li cu hi bng bi k:
Ngi khng run, khng s.
Hn na, tht an tnh.
Ti sao Ngi khng khc,
Lc khng khip nh vy?
Sa-di xut nh, thuyt php cho bn cp:
- Ny th lnh! Ngi no thot khi dc lu th xem cuc i nh gnh nng trn
u, v nu b hoi dit, ch c vui ch khng s.
V ch ni k tip:
Ny th lnh!
Ngi thot khi tham dc
S khng cn kh na.
Ny, ngi chng kin!
K thot buc rng,
S chng cn s chi.
Nhn lun hi t sanh,
Nu i ny dit c,
Cht khng cn ng s,
Nh gnh nng qung i.
Tn th lnh lng nghe Sa-di xong, nhn nm trm tn cp hi chng c nh g.
Chng hi li hn, hn p:
 - Ta qu ngc nhin v s k diu ny, v gi y khng cn mun sng i gia
nh na. Ta s i tu vi Sa-di.
C bn nhao nhao ln i i tu theo, v chng ci mnh trc Sa-di xin gia nhp
Tng on. Dng gm, tn, chng co u, ct vt o, v nhum vi t nu. Sa-di bo
chng khoc y vng v truyn mi gii cho. Ri thy tr ra i n cc Trng lo
cc Ngi yn tm hnh thin. Qu th, trng thy ch, cc Ngi nh nhm cho mng.
Ch xin php dn cc tn tu s n gp Pht v thy ca ch. Trng lo X-li-pht v
c Pht u hi thm nm trm t ca Sa-di. V Pht bo h:
- Ny cc T-kheo, d ch sng mt ngy an tr trong c hnh nh cc ng ang
sng, cn hn sng trm nm m su trong ti c cp bc.
Xong, Ngi c Php C:
(110) Du sng mt trm nm,
c gii, khng thin nh,
Tt hn sng mt ngy,
Tr gii, tu thin nh.
Sau thi gian lm trn bn phn, Sa-di Samkicca thnh T-kheo. c mi nm,
ch con ca ngi ch lm Sa-di tn Atimuttaka. n ng tui ch Sa-di c
Trng lo Samkicca gi v nh hi li cha m tui chnh xc. Trn ng i ch b nm
trm tn cp bt nh t thn. Ch thuyt php ci ha chng, v c chng th ra vi
iu kin khng c ni vi ai v s c mt ca chng. Sa-di gi li ha, nn khi thy
cha m i ngc chiu v pha bn cp ch vn nn thinh. Cha m ch b ngc i
trong tay bn cp, khc lc trch mc ch thng ng vi bn cp, nn khng
thng tin cho bit trc. Bn cp nghe c li trch mc, bit ch b gi li ha,
nn pht lng tin, xin c gia nhp Tng on. Ging nh thy ca ch trc kia, ch
thu nhn ht v dn n Trng lo Samkicca ri n gp Th Tn. Pht nghe chuyn
bn dy cu Php C nh trn (110).
10. T Kheo V K Cp
Ai sng mt trm nm ...
Pht dy cu trn ti K Vin, lin quan n Trng lo Khnu Kondanna.
Trng lo ny nhn mc thin qun t Th Tn, vo rng n tu v chng A-
la-hn. Mun trnh vi Pht s chng ca mnh, Ngi ri rng tr v. ng di mt mi,
Ngi ngi trn mt tng nhp nh. By gi mt bn cp nm trm tn ang nh
ph mt ngi lng. Chin li phm c gi trong nhiu bao ty theo sc mi ngi. V
chng i ln u i xa. Mt qu chng n ngh ti mt mm . Lm tng Trng lo
l ci cy, chng t cc bao quanh Ngi, c mt bao k ngay nh u, ri ln xung
ng.
Hng ng chng thc dy m bao b ln, thy Trng lo tng l c thn nn
vt b chy. Trng lo vi ku h li:
- C s, ng s. Ti l Sa-mn.
 H ng thanh tha:
- Xin tha li cho chng con, Tn gi. Chng con lm Ngi vi mt gc cy.
Ring tn cha ng ln ting i tu theo Trng lo. V c bn u ng lng, y
nh chuyn Sa-di Samkicca. Trng lo chp thun, v t ngi ta gi Ngi l
kondanna Gc Cy, Khnu Kondanna.
Ngi dn h n Th Tn, v c Pht dy:
- Cc T-kheo, d ch sng mt ngy c tu tp tr qun cn hn sng trm nm to
nghip in cung nh th.
Xong Pht c Php C:
(111) Ai sng mt trm nm,
c tu, khng thin nh,
Tt hn sng mt ngy,
C tu, tu thin nh.
11. Li Dao Co
Ai sng mt trm nm ...
Ti K Vin, Pht dy nh th, lin quan n Trng lo Sappadsa.
Ti X-v, mt chng trai gia th nghe Pht thuyt php, i tu v c nhn vo
Tng on. Sau mt thi gian bt mn, chng tm cch t st v ngh rng th cht hn
lm mt tu s.
Mt hm, sng sm, cc T-kheo n tinh x sau khi th thc, thy mt con rn
trong Php ng, nm l si, lin b vo bnh, y li mang ra ngoi tinh x. T-
kheo bt mn thy th lin ginh mang nm bnh ng rn, ct cho rn cn cht. ng
n mt ch vng ngi xung, thc tay vo bnh quy ti quy lui nhng n khng cn.
Thm ch ng m ming rn, cht ngn tay vo n cng khng cn, ng nm n i cho
l rn hin, khng phi l rn c. V ng k li cho cc T-kheo nh y nh th. H
khng chu l rn hin v n phng mang, rt ln, bt n pht mt. Nhng khi ng ta bo
l n khng chu cn d lm mi cch, h im lun.
T-kheo bt mn vn l ngi ht tc cho c tinh x. Mt hm ng n tinh x
cm theo hai, ba dao co. Mt trn sn, mt co tc. Ln ng ngh s ly dao ct
t hng t t. Ri ng ta c ln mt cnh cy, d li dao vo kh qun. Trong t th
, ng phn qun v thi c x ca mnh trong thi gian lm bn phn ca mt Sa-di,
v nhn rng hnh kim ca mnh tt p nh mt trng sng trong hay chu ngc chiu
sng. ng vui mng khp ton thn. Nn vui, ng khai trin Minh-st-tu v chng A-la-
hn cng cc thn thng. ng bung dao co v tr vo tinh x. Gp cc T-kheo khc
hi chuyn, ng tha tht, v kt lun thay v ca c vi dao co, ng ca b tham dc
vi dao tr tu. Cc T-kheo khng tin, tha chuyn vi Th Tn. Pht nghe k, bo:
- Cc T-kheo! Ngi thot khi tham dc th khng th dt mng sng ca
chnh mnh.
H hi Pht tip:
 - Bch Th Tn! Ngi bo ngi ny tr ht tham dc, ti sao c kh nng
chng A-la-hn m cn bt mn? Sao ng c kh nng chng qu? Sao ng khng b
rn cn?
- Cc T-kheo! Chuyn n gin l con rn l n l ca ng ta kip trc,
nn khng dm cn ch.
V Ngi k li vn tt nguyn nhn. Do T-kheo ny c tn l Sappadsa
(Ngi c rn lm n l).
Chuyn qu kh
A. Bt Mn V Tham m
Vo thi Pht Ca-dip, mt chng trai th phit nghe Pht thuyt php i tu. Ht
thi gian lm trn bn phn, ng bt mn. T-kheo bn khuyn bo v k i sng gia
nh bt li nh th no. ng nghe theo v tip tc tu.
Mt hm, ngi trn b h ra php c bi bm sut thi gian ng bt mn, ng ni
vi T-kheo bn nh s cho php c khi c nh hon tc. ng kia nghe th ni lng
tham nn gi ging ta thn i sng xut gia: "Sng lm chi m cm bnh bt n my t
nh ny sang nh khc, cn b cm chuyn tr vi v con! V li nu anh bn c li hay
ra khi Tng on th cng chng h hn ai!" Th ri ng ny ca tng thm i sng gia
nh. T-kheo trc y bt mn by gi tr li bt mn. Nhng cht ngh ti sao ng
bn mnh trc y ta thn i sng gia nh, by gi li ca tng. V ng cng cht hiu
l ng bn thm mun php c ca mnh.
(Ht Chuyn Qu Kh)
- Nh th, ny cc T-kheo! Mt T-kheo v bt mn thi Pht Ca-dip nn bt
mn thi hin ti, v v thin nh sut hai mi ngn nm nn by gi duyn lnh
chng A-la-hn.
Cc T-kheo nghe xong, hi Pht tip mt cu na:
- Bch Th Tn, T-kheo ny bo chng A-la-hn ngay khi li dao chm c
hng. C th no chng qu thi gian ngn nh th khng?
Pht bo:
- ng vy, cc T-kheo. Mt T-kheo phn u ht sc mnh c th chng qu
khi nhc chn ln, khi t chn xung t, hoc c ngay khi bn chn chm t. V mt
ngi phn u ht sc mnh d ch mt khc cn hn l sng li bing c trm nm.
V Pht c Php C:
(112) Ai sng mt trm nm,
Li nhc, khng tinh tn,
Tt hn sng mt ngy,
Tinh tn tn sc mnh.
12. Patcr B Mt C Gia nh
Ai sng mt trm nm ...
Pht dy nh th ti K Vin, do chuyn T-kheo-ni Patcr.
 B l con gi mt gia nh giu c X-v, gia sn ln n bn trm triu. Nhan
sc b tuyt p, mi su tui c cha m cho tng cht ta nh by tng, canh gc
cn thn. Tuy vy b vn thng gian vi gia ng ca mnh. Cha m ha g cho mt
chng trai ng giai cp v ngy ci gn k, b bo tn gia ng rng hn s khng bao
gi c c qu cp n thm b bn chng, do hn hy tm cch mang b i
khi ni ny, nu tht s thng yu b. V h ng trn i. n ngy hn, b dy sm,
n mc d bn, tc tai ri b, cn bt thm bi vo mnh, cm bnh ng nc, gi b
ra ngoi kim nc n ch hn. Ri c hai i tht xa n mt lng n sinh sng.
Chng trng trt gom ci v l trong rng. V xch nc, gi go, nu n, lm vic ni
tr. B lnh qu bo ca ti li mnh.
Khi c mang, b mun v nh cha m sinh n c gip nhng anh chng
khng chu, s h bt ti v hnh h mnh. B i nhiu ln vn khng c, nn khi
chng vo rng b gi nh cho hng xm ri v nh cha m. Anh chng tr v hay c,
rt theo bt b tr li. Nhng n mt ni b chuyn bng sinh c mt b trai. C hai
li tr v nh. Ln sau c mang, b cng b v nh cha m nh trc. Anh chng tm
theo cng bt b tr li. V trn ng v bt ng mt cn bo ln thi ti. Ma nh trt,
sm st khng ngng. ng lc b chuyn bng. Anh chng cm ru tm cch che
chi cho b lm bn. Thy bi cy trn mi, anh ta va cht xung th rn c trn ra
cn cht, thn nng nh la, tht tm ngt.
Patcr au bng d di, ch hoi khng thy chng tr li. Ri b sanh a th
hai. C hai a khng chu ni gi ma, khc tht ln. B ch c cch p chng vo ngc,
p mnh xung chu trn nh th sut m. Ton thn nh khng cn cht mu, tht nh
chic l vng a.
Hng ng hm sau, b ln ng, tay m a mi sinh hn trong lng, tay kia
a cho a ln nm. Ba m con tht thu i theo ng anh chng i, v thy anh
nm cht gn mi. B than khc ai on ri i tip. n b sng Aciravat nc dng
cao, nhiu ch n tht lng. B qu yu khng th li qua vi hai a con. a ln
bn ny, b em a nh qua sng, b mt nhnh cy tri t n ln, ri quay tr li. Va
bi va nhn ngoi li, n gia dng thy mt con diu hu s xung qup a b. B
ht hong xua tay ht ln: "Bay i, bay i!". Nhng n khng nghe v qu xa, v chp
a b bay mt. Bn ny a con ln thy m qu tay tng gi mnh, cng b xung
sng, b nc cun mt. Chng b cht, con a th b chim tha, a th nc cun, b rn
r nh th v i tip n X-v. Gp mt ngi t trong thnh i ra, b hi thm v gia
nh mnh. ng kia bit nhng hnh nh khng mun ni n. B c hi rit buc ng
phi ni s tht l gia nh c nh b sp cht ht. Hng xm v thn nhn va thiu
h xong, khi cn bc ln trn gin ha t xa vn trng thy. B nghe xong ni in ngay,
y phc tut ht m khng hay bit. B trn trung nh thu mi sinh, lang thang khc lc
th than:
Hai con ta cht,
 Chng ta cht gia ng.
Cha m v anh cng,
c thiu trn la hng.
Ai thy b cng u la ln: " in, in!" K nm rc, k tung bi vo b.
Lc y Th Tn ng tinh x K Vin, ang thuyt php gia hng mn . Ngi
trng thy b t xa v bit b vin mn mt trm ngn kip, trn li nguyn v t n
cu cnh.
(Thi Pht Padumuttara, b thy mt T-kheo-ni c tuyn b l nht
thng hiu gio php, c Pht m ca tri Thch cho vo Lc Vin. V th b pht
nguyn xin c mt v Pht cng nhn l T-kheo Ni nht thng hiu gio php. Pht
Padumuttara nhn tng lai bit b s c nh nguyn, nn th k vo thi Pht C-m
b tn l Patcr s c ng nh li nguyn).
Do Th Tn khin b n tinh x. Cc T-kheo la ln bo nhau ng b in
vo. Nhng Pht bo c b n, ri ni vi b:
- Ny ch, hy tnh tr!
Nh thn lc ca Pht, b lp tc khi phc tm tr. Ngay b nhn ra y phc
mt ht, cm thy xu h v s ti, b vi p mnh xung t. Mt ngi nm cho b y
khoc. Mc xong, b ph phc di chn Pht tha:
- Bch Th Tn, con xin quy y Ngi, nng ta Ngi. Con c mt a con b diu
tha, mt a b nc cun. Chng con cht, cha m anh em cng cht.
Pht bo:
- Patcr, ng phin mun. Ngi n vi ngi c th l ni n tr, ni che
ch, ni nng ta cho ngi. Nhng iu ngi k u ng c. Cho n ngy nay, qua
bit bao nhiu vng lun hi, ngi khc v mt con, mt ngi thn, nc mt ri
nhiu hn nc bn bin.
V Ngi ni k sau:
Nc bn bin t hn
So vi l nc
V s v qun tr,
Ti sao cn phng dt?
Th Tn ging v lun hi t v thy. Ngi ni ti u au bun ca b gim ti
. Ngi ni tip:
- Patcr, i vi mt ngi trn ng qua bn kia th gii th khng c con ci,
bn b hay thn quyn no lm ni tr n hay nng ta. Ngi c th trng i h c
bao lu trong cuc i ny? Ngi tr phi bit thanh lc o hnh ca mnh, v nh th
s thanh lc con ng dn n Nit-bn.
V Ngi c Php C:
(288) Mt khi t thn n,
Khng c con che ch,
 Khng cha, khng b con,
Khng thn thch che ch.
(289) Bit r ngha ny,
Bc tr lo tr gii,
Mau l lm thanh tnh,
Con ng n Nit-bn.
Cui bi k Patcr chng qu D lu, v tham dc trong tm nhiu nh bi i
a, chy tiu ht. Nhiu ngi khc cng chng qu T--hm v A-na-hm. B xin
Pht gia nhp Tng on, c nhn v gi ti Ni chng. B lm trn bn phn, v v
tnh tnh vui v nn c tn l Patcr.
Mt hm, b mc nc y bnh v xi ra chn. Nc chy ra t thm xung
ht. Ln th hai nc chy xa hn ri cng thm ht. Ln th ba xa hn na ri cng
thm ht. B ly lm mc thin qun. Tc l nc ln u ging nh chng
sanh qua i lc tui nh. Ln th hai khi tui thanh xun, v ln th ba lc gi.
Th Tn ngi trong hng tht, phng quang nh n trc mt b bo:
- Patcr, sng mt ngy hay trong chc lt m thy c s sanh dit ca ng
un cn hn l sng trm nm chng thy g ht.
V Ngi c Php C:
(113) Ai sng mt trm nm,
Khng thy php sanh dit,
Tt hn sng mt ngy,
Thy c php sanh dit.
Cui bi k, b chng A-la-hn cng cc thn thng.
13. Kis Gotam - Ht Ci Tr Bnh Cho a Con Cht.
Ai sng mt trm nm ...
Th Tn dy cu trn ti K Vin, lin quan n b Kis Gotam.
A. Kis Gotam Kt Hn Vi Con Mt Thng Gia Giu C
C mt thng gia ti sn ln n bn trm triu sng X-v. Thnh lnh ca ci
bin ht thnh than. ng qu au kh, b n, nm lit ging. Mt ngi bn n thm
hi chuyn khuyn ng ng bun, m hy tri chiu trong ca hng, cht than ln v
ngi bn. ng bn ni tip:
- S c ngi n ni: "Hu ht nh bun th bn qun o, vi vc, du, mt ma;
cn ng ngi y bn than". ng s p: "Nu ti khng bn th g thuc v ti, th ti
lm g ch?". Nhng ri li c ngi ni: "Hu ht nh bun th bn qun o, vi vc,
du, mt, mt ma, cn ng th ngi y bn vng". ng s hi: "Vng u?". Ngi
p: "Ka!". ng bo: "Ly ti xem!". Ngi s a cho ng mt nm than, ng nn
cm ly, bm kn trong hai tay, ri m ba la! N s bin thnh vng. Nu l mt c gi
th ci cho con trai ng, nu l chng trai th g con gi cho hn. Ri ng giao bn trm
triu cho c du hay chng r , h s nui sng ng.
 Thng gia thy kin hay nn nghe theo. Mi vic xy ra ng nh li ng bn
ni. V l mt c gi con nh ngho tn l Gotam, nhng v qu m nn thng
gi l Kis Gotam. C lm du nh thng gia, mi thng sau sanh mt b trai, nhng
a b qua i khi mi bit i.
B. Kis Gotam Tm Ht Ci Tr Bnh Cho a Con Cht.
Kis Gotam cha bao gi thy ci cht. Do khi ngi ta mang a b i thiu,
b ngn cn khng cho, v b con trn hng i t nh ny n nh khc kim thuc cu
con. Ngi ta bo l b in r v khng ai i tm thuc cu cha cho a b cht.
Nhng b vn i v ngh rng th no cng tm c thuc cha cho con b.
Mt bc tr gi thy b v hiu hon cnh, bo b n gp Pht. B nh l Th
Tn, ng mt bn v tha hi:
- Bch Th Tn, c tht nh ngi ta ni, Ngi bit thuc cha cho con ca con
khng?
Pht p:
- Phi, ta bit.
- Con phi kim nhng g?
- Mt nhm ht ci trng.
- Con s i tm, nhng bit nh ai c?
- Nh no khng c con trai, con gi hay bt c ai cht.
- Xin vng, bch Th Tn!
B b con vo lng, n tng nh hi xin ht ci. H a cho b, nhng khi hi
nh c ai cht khng, th c bit ngi sng th t, ngi cht th nhiu, b nh tr ht
ci. i n chiu cng khng nh no c ht ci ng theo Pht. B cht hiu khng
phi ch mnh b mt con, m trong lng ny ngi cht nhiu hn ngi sng. Lng b
trc y yu mm v tnh m, nay cng ci hn ln. B mang a b vo rng, t
xung t ri i gp Th Tn, nh l Ngi v ng mt bn.
Th Tn hi:
- Ngi c c ht ci khng?
B p:
- Tha khng, bch Th Tn! Lng no ngi cht cng nhiu hn ngi sng.
- Tht ho huyn nu ngi ngh rng ch mnh ngi mt con. Ai cng chu nh
lut bt hiu, l: "Thn cht, nh mt dng nc l, qut sch mi chng sanh ra bin
hoi dit, trong khi lng tham m ca h cha tha".
V Ngi c Php C:
(287) Ngi tm m say,
Con ci v sc vt,
T thn bt ngi y,
Nh lt tri lng ng.
 Cui bi k, Kis Gotam chng qu D lu. Nhiu ngi khc cng chng qu
D Lu, Nh v Tam qu. B xin gia nhp Tng on, c Th Tn thun v giao cho
Ni chng. Sau thi gian lm trn bn phn, b c tn l ni c Kis Gotam.
Mt hm thp n trong ging ng b-tt, b chm ch nhn ngn la. Vi ngn
le sng, vi ngn chp chn tt. B ly lm mc thin qun: Chng sanh trn th
gian cng nh ngn n, cht sng cht tt, ch khi t Nit-bn mi chm dt.
Th Tn ngi trong hng pht phng quang nh n trc mt b dy:
- Chng sanh nh ngn la, cht sng cht tt. Ngi no n Nit-bn mi chm
dt. Do d ch sng trong khonh khc m chng Nit-bn, cn hn sng trm nm
khng thy bit Nit-bn.
V Pht c Php C:
(114) Ai sng mt trm nm,
Khng thy cu bt t,
Tt hn sng mt ngy,
Thy c cu bt t.
Cui bi k, Kis Gotam chng A-la-hn cng cc thn thng.
14. Ga Ph Bahuputtik V Nhng a Con Bt Hiu.
Ai sng mt trm nm...
Ti K Vin, do Bahuputtik, Th Tn dy cu trn.
Mt gia ch X-v c by con trai v by con gi, tt c u lp gia nh v c
hnh phc. V sau ngi cha cht, b m l mt c s ni ting tip tc trng nom ti sn
chng. Cc con trai b mun tha hng gia ti, nn bo vi m l khng l h khng
nui b ni sao m cn phi m gi ca ci? H ni nhiu ln, b nghe cng c l nn
chia gia ti ra lm hai v cho ht cc con.
Vi ngy sau, c du trng ni vi m chng:
- R rng l ch c nh ny l m tuyt vi ca chng con thm ving. Lm nh
con trng c tha hng n hai phn gia ti khng bng!
My c du khc cng ha nhau ni xa ni xi nh th. Ri n con gi, t a
ln n a t cng y khun. B i x tn t nh th, b khng mun sng vi cc con
na, m nh xut gia. B n ni vin xin c gia nhp Tng on. Sau thi gian lm
trn bn phn, b c t tn l ni c Bahuputtik.
Trong lc lm vic ln nh do cc T-kheo giao ph, b thng t nhc mnh l i
tu khi ln tui, do , phi tinh tn, chnh nim, ngi thin sut m. Di nn t
thp, b vn tay vo ct ln bc v thin qun. Khi i kinh hnh s m ti ng u
vo gc cy hay cc vt khc, b vn cy bc i v thin qun, quyt tm tun theo php
Pht dy, t v tu.
Pht ngi trong hng tht, phng quang nh n trc mt b, ni:
- Bahuputtik, d sng trm nm khng nghe php Ta dy v thin qun, cng
khng bng sng mt ngy thy c php ti thng.
V Ngi c Php C:
(115) Ai sng mt trm nm,
Khng thy php ti thng,
Tt hn sng mt ngy,
Thy c php ti thng.
 PHM IX: C
1. B La Mn Tiu Nht Y
Hy gp lm iu lnh ...
Th Tn dy cu trn khi ng ti K Vin, lin quan n B-la-mn Tiu Nht Y
(Culla Ekastaka).
B-la-mn i Nht Y (Mah Ekastaka) thi Pht T-b-thi (Vipassi) kip hin
ti ti sanh X-v tn Tiu Nht Y. ng ch c c mt ni y, v ng cng vy, v c
hai xi chung mt ngoi y. Nh vy khi B-la-mn hoc v ra khi ca th ngi kia phi
nh. Mt hm ngi ta loan bo c thuyt php ti tinh x. C hai tha thun i nghe
php: b ban ngy cn ng ban m. Ngi trc mt Th Tn, ton thn ng hoan h
ung tng git php, v th ng pht tm cng dng. Nhng nu dng y ny n Th
Tn th khng cn ngoi y no cho c hai ngi.
Mt ngn nim ch k khng dng y ni ln bn trong, th c mt nim sng tn li
mun dng y. Hai bn tranh chp ln nhau mi cho n khi canh mt tri qua v canh hai
li n. V ri ng vn cha dng y ln Th Tn. n canh cui, B-la-mn ngh rng
hai canh tri qua, nu c ging co mi v nu nim v k gia tng mnh m th s
khng nhc u ra khi bn ng kh. Do ng quyt cng dng. Ly y t di
chn Th Tn, ng ku to ba ln: "Ta chin thng".
Vua Ba-t-nc x Kosala tnh c cng d thnh, nghe th ngc nhin, bo qun
lnh hi chuyn, ri thng cho ng mt cp y, B-la-mn li cng dng y ny cho Th
Tn. Vua li tng ng gp i, tc l ln th nht hai b y, ri bn b, tm b, cui cng
mi su b. B-la-mn dng ht cho Nh Lai. Nh vua li tng ba mi hai b cn li.
D B-la-mn c dng ht nhng g ng c n mt trm ln, vua cng vn p ng
tng xng (Trong mt tin kip i Nht Y gi hai b trong su mi bn b nhn
c)
Vua thy B-la-mn lm mt vic rt kh lm, nn ra lnh tm hai ci mn trong
phng thit triu mang tng ng, mn tr gi n mt ngn ng. B-la-mn t thy
mnh khng xng ng p, nhng mn thch hp vi gio on ca Pht, nn ng ly
lm mn, mt tm treo trong hng tht che ging ca Th Tn, v mt tm treo
trong nh mnh che ni cc T-kheo thng n th thc.
Bui ti, vua n thm Th Tn, nhn ra mn, hi Pht, th ra l Tiu Nht Y cng
dng. Nh vy khi vua c nim tin v hnh phc vi nim tin , th ngi B-la-mn
ny cng th, sau vua tng cho ng bn voi, bn nga, bn ngn ng, bn ph n,
bn t n v bn ngi lng tt nht.
Cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- ! Vic lm ca Tiu Nht Y tht l lng! ng nhn c tht nhanh qu tng
mi th bn ci! Ngay khi ng lm vic thin, phc bo n lin.
Th Tn n hi, v nghe k xong, Ngi bo:
 - Cc T-kheo! Nu Tiu Nht Y cng dng cho Ta vo canh u, ng nhn
qu tng mi th mi su ci. Nu vo canh gia, ng nhn mi th tm ci. Nhng
v tr n canh cui, nn ng ch nhn mi th bn ci. Ai lm vic thin ng chn
ch, m phi lm tc khc. Mt vic cng c lm chm tr em li phc bo cng
chm tr.
Do ta phi lm vic thin ngay khi c s thi thc trong lng.
Ni xong, Ngi c Php C:
(116) Hy gp lm iu lnh,
Ngn tm lm iu c.
Ai chm lm vic lnh,
a thch vic c.
2. Mt T Kheo Bt Mn
Nu ngi lm iu c...
Khi ng ti K Vin. Th Tn dy cu trn do chuyn Trng lo Seyyasaka.
Trng lo Seyyasaka l T-kheo bn ca Trng lo Lludyi. ng bt mn vi
gii lut i tu, v k cho bn ng, ngi xi gic ng vi phm gii lut u tin ca
Tng gi. Sau ng thng bt mn v c phm gii nh th. Pht nghe c gi ng
n hi, ng nhn nhn, v Ngi rn dy:
- Ngi tham dc! Ti sao ng phm li trm trng nh th? T cch ca ng u
c php nh th!
Sau Ngi bt ng phi tun hnh gii lut, v nhc ng rng:
- Hnh ng nh th chc chn dn n au kh, c i ny v i sau.
Xong, Pht c Php C:
(117) Nu ngi lm iu c,
Ch tip tc lm thm.
Ch c mun iu c,
Cha c tt chu kh.
3. Thin N Vi T Kheo
Nu ngi lm iu thin...
Th Tn dy cu trn ti K Vin, lin quan n tin n Lj. Cu chuyn bt
u Vng X.
Khi Tn gi i Ca-dip ng hang Tiu, Ngi nhp nh by ngy, ri xut nh.
Quan st bng thin nhn nhng ni sp i kht thc, Ngi trng thy mt ph n canh
gi cnh ng ang rang nhng bng la va gom c, v bit ngi ny c nim tin,
khn ngoan v tho vt, s gip Ngi v s c phc bo nhiu.
Ri Ngi p y, m bt n ng gn rung la. B thy Ngi, pht tn tm, ton
thn hoan h, v nhanh nhn i ly go rang, trt vo bnh bt, xong nh l Ngi v c
nguyn:
- Bch Tn gi! Xin cho con c tham d vo gio php m Ngi thy.
 Trng lo ha kh. Tn n cho Ngi v tr v, lng c ngh n s cng dng
cho Ngi. Nhng khi tn n bc trn ng dc theo rung la, n ch c con rn c
trc y khng cn c Trng lo v y vng ph kn chn, n b ra v cn b t sp
xung t, v b cht trong tn tm. B ti sinh ln ci tri Ba mi ba nh ngi ng
thc dy, trong mt thin cung bng vng rng ba mi ba dm, vc dng cao bng ba
phn t dm, mc mt thin y di mi hai dm lm ni y v mt thin y bng nh th
lm ngoi y, vi mt ngn thin n ty tng. Cng chnh thin cung trang hong, c treo
mt bnh vng y ht la bng vng do cng c kip trc dng go rang cho Trng
lo i Ca-dip, v cng thy mnh khng chuyn cn. Do b mun phc dch vic
ln nh i vi Trng lo c cu chc chn.
Sng sm, b n phng Trng lo qut dn sch s vi chi vng v ht rc
bng vng, ri i ly nc ung. Trng lo thy th c tng my ngi cn s hay Sa-
di lm. Vo ngy th hai, ri ngy th ba thin n cng lm th. Trng lo nhn qua l
kha khi nghe ting qut, thy thn sng chi ca b, ngc nhin hi:
- Ai ang qut ?
B p:
- Chnh con y, Tn gi! N c s ca Ngi, thin n Lj.
- Ti khng c n c s tn .
B k li mi s. Tn gi khng bng lng, bo b i i. B nn n:
- Tn gi, ng xua ui con. Xin cho php con hu h Ngi chc chn c
cu .
Trng lo vn cng quyt:
- Thin n, hy i ngay! E rng v sau cc Php s c cm qut ng sc v ngi
xung, s c l do ni c mt thin n n hu h v ly nc cho Trng lo i Ca-
dip. ng n y na hy i ni khc!
Thin n vn mt mc ni n. Thy b khng chu nghe li mnh, Ngi bo:
- C chng bit ch ca mnh.
V Ngi bng ngn tay t v khinh b. Thin n khng dm li, bay ln khng,
vng tay ct ting:
- Tn gi! ng hy b thnh qu ca con, hy con c cu .
Ri ng yn gia tri than khc.
Th Tn ngi hng tht ti K Vin nghe c, lin phng quang nh n
trc mt thin n bo:
- Thin n! i Ca-dip, t Ta, qu c bn phn phi t ch. Nhng ai mun
to cng c phi quyt tm xem l vic cn thit, v tha nhn to cng c l bn
phn duy nht ca mnh. Tht vy, i ny v i sau ch c vic thin em n hnh
phc.
Ri Ngi c Php C:
(118) Nu ngi lm iu thin,
 Nn tip tc lm thm.
Hy c mun iu thin,
Cha thin, c an lc.
4. Cp C c V N Thn
Ngi c thy l hin...
Cu ny Th Tn dy K Vin, lin quan n Cp C c.
Trng gi Cp C c chi ht nm trm bn mi triu ca ci cho Tng
on ca Pht ti tinh x K Vin, mt ngy ba ln n hu h Th Tn. Ngh rng
nhng ngi tp s v Sa-di hay ng s mang g cng dng, nn khng bao gi
ng n tinh x tay khng. Sng sm, ng thng em cho. Sau gi th thc, ng mang
b ti v thuc men. Bui chiu mang hng, hoa, cao (m bi) v y phc.
Dn dn ng ngho i, v ngoi phn cng dng ng cho cc nh bun mn
mt trm tm mi triu, cha k mt trm tm mi triu dnh cho gia nh chn giu
ti b sng tri ra bin lc t l. Tuy th ng vn cng dng chng Tng nh trc,
d thc n khng c ngon lnh na.
Mt hm Th Tn hi ng:
- Gia ch vn mang vt thc t nh n cng dng Tng chng ch?
ng tha:
- Vng, bch Th Tn. Nhng thc n ch c cho chua, va t va d.
- Gia ch ng nn bun phin khi ngh rng dng ln Th Tn thc n ti. Nu
nh thanh tnh th mn g dng ln ch Pht v nhng v khc khng th gi l xu t
c. ng dng cng ln tm bc Thnh. Trc y trong thi Velma. Ta quy
ng ton nc n vi rt nhiu phm vt, nhng khng khuyn c ai th Tam
quy. Kh m tm c ngi xng ng dng cng. Do ng phin mun khi ngh
rng mn dng ca ng d t.
Ni xong, Th Tn c kinh Velma.
Khi Th Tn v cc Thnh t bc vo nh ng Cp C c, n thn ng trn
cng khng th li , v sc mnh thin c ca cc Ngi. C nh s xi gic gia ch
ng trung thnh vi cc Ngi, cc Ngi khng vo nh na. Lc ti sn ca ng ang
cc thnh, n thn d c ni ng cng khng nghe, by gi ngho ng s sn sng
n li c. Do ban m c n phng Trng gi t gii thiu v khuyn ng phi
ngh n tng lai; ng phung ph bit bao vo Gio on ca Pht, by gi ngho ri
ng vn cng dng, nu ng vn tip tc nh th mi th chng bao lu ng s khng
cn mt ht cm lt lng, hay mt mnh vi che thn. C cn ln ging k c dy thm:
- Sa-mn Gotama c ch li g cho ng? ng di dt phung ph na, hy tm
vo chuyn lm n v to c may.
Trng gi ngi im lng nghe ht, ri mi bo:
- y l iu m c n khuyn ti c phi khng? Th th, hy ct i! D c
thuyt trm, ngn ln nh th c cng chng lay chuyn c ti. C ni vi ti
nhng iu khng ng ni. Vic g c phi trong nh ti ch? Hy ra khi nh ti tc
khc!
N thn khng th khng tun theo li ni ca mt c s chng qu D-lu,
nn lp tc em con ra khi nh ng.
Nhng sau c khng th tm ra ch no khc . C n v tri cai qun
thnh k ti li ca mnh, xin ng n nh Trng gi thuyt phc ng tha th v cho c
li. Nhng v tri t chi, v c ni iu khng ng ni. C n T thin vng,
nhng h cng t chi vi cng mt l do. Ri c cu cu vi thin ch Thch. Ngi
by cho c khoc y phc ca qun gia Trng gi, ghi danh sch ti sn ca ng phn
tn, tc l mt trm tm mi triu cho nh bun mn, mt trm tm mi triu b cun
ra bin v mt trm tm mi triu khng ai gi ni ny ni n, v dng thn lc i
v gom li, xong cht vo kho trng ca ng. Lm nh vy chuc li, v sau xin
ng tha th cho c. N thn vng theo. Cng vic hon thnh, c ng trn khng chiu
ho quang xung phng Trng gi trnh by cc vic lm, v xin ng cho c ch ,
v hin nay c khng tm c ni no, nn rt l vt v mt nhc.
Cp C c dn c n bc Ton Gic, bo k li mi s. N thn p mt trc
Th Tn tha:
- Bch Th Tn! V in r con khng nhn ra cng c to ln ca Ngi, v ni
li xu c, xin tha th cho con.
Nh th n thn xin li Th Tn ln Trng gi, v c Th Tn khuyn nh:
- Ngay trong i ny, i Trng gi! Mt k lm c vn cm thy tt lnh chng
no hnh ng c ca h cha chn mui. Nhng ngay khi hnh ng c chn mui, h s
ch thy xu. Cng th, mt ngi lnh thy vic xu d bao lu vic thin ca mnh cha
chn mui, nhng ngay khi hnh ng thin chn mui, h ch thy tt lnh.
Ni xong Ngi c Php C:
(119) Ngi c thy l hin,
Khi c cha chn mui.
Khi c nghip chn mui,
Ngi c mi thy c.
(120) Ngi hin thy l c,
Khi thin cha chn mui.
Khi thin nghip chn mui,
Ngi hin thy l thin.
5. T Kheo Khng Gi Gn Tt Dng
Ch ch khinh iu c...
Th Tn dy cu tn khi ng ti K Vin, lin quan n mt T-kheo khng
gi gn tt dng.
T-kheo ny hay vt dng ra ngoi tri nh l ging, gh, ... b nng ma hay
mi mt n mn, chng bao lu r ra tng mnh. Cc huynh nhc nh ng sao khng
ct gi bo qun, ng thn nhin bo l li nh, khng ng mt cng suy ngh v gin
d. Ri ng c th lm hoi. Cc T-kheo bch Pht. ng c Pht ku ln hi, v tr
li nh c, tc l coi thng vic mnh lm.
Th Tn bn dy:
- Cc T-kheo, ng bao gi hnh ng nh th. ng bao gi xem mt vic lm
xu l vic nh. M ni rng ch l vic nh. V khi bnh nc m ming v ma ri
xung, chc chn mt git nc khng th lm y c, nhng khi ma mi ma hoi
nc s y ti ming. Nh th, tng cht mt, ngi phm li tch ly mt ng ti ln.
V Pht c Php C:
(121) Ch ch khinh iu c,
Cho rng "cha n mnh"
Nh nc nh tng git,
Ri bnh cng y trn.
Ngi ngu y ti c,
Do cht cha dn dn.
Cui bi php, nhiu ngi chng qu D-lu, Nh qu v Tam qu. Ri Pht
tuyn gii:
- Ai khng em ging ngoi tri vo m ni rng ch l vic nh s phm ti.
6. Chng Kh Chn Mo
Ch ch khinh iu thin...
Do chuyn chng kh Chn Mo Bilalapdaka, Th Tn dy cu trn khi ng ti
K Vin.
Ngy xa, dn chng X-v hp tng nhm cng dng Tng on ca Pht.
Khi hi hng cng c, Th Tn bo:
- Cc c s, trn th gian ny ai b th nhng khng khuyn khch ngi khc b
th, kip sau s c phc bo v ti sn, nhng khng c phc bo c nhiu ngi
theo. Nu khng t mnh b th m ch khuyn ngi khc b th, th s c phc bo
c nhiu ngi theo, nhng khng c ti sn. Khng t mnh b th v cng khng
khuyn ngi b th, th s khng c phc bo no ht. Nhng ngi va t mnh b th
va khuyn ngi khc b th, s nhn c c hai phc bo v ti sn v ty tng.
Mt ngi tr ng nghe Pht thuyt nh th lin pht tm cng dng, v thnh
Th Tn n th thc ti nh ngy mai vi ht thy T-kheo. c ha kh, c s vo
lng, i khp ni ku gi cng dng cho v thc n khc; mi ngi s lo cho mt s
T-kheo ty sc, nhng s nu chung mt ch v dng cng chung.
Mt chng kh thy c s n tim mnh, cho rng thay v anh ta mi s t T-
kheo theo sc mnh, li c mi ng ri khuyn c lng cng dng, nn ni gin, tuy
vy ng vn bo mang bnh ti. Ri ng ly mt nhm go trong ba ngn tay a cho c
s, cng th mi th u ng cho mt cht. Do sau ny ng c tn l Chn Mo. V
khi cho b v ng ng t ci r trong bnh ca c s, cha li mt gc trng ng
nh tng git mt, v ch cho rt t. C s t phn ca ng ring vi ngi khc. Chng
kh sanh nghi nn sai tiu ng i theo c s. Ch thy c s va b hai, ba ht go vo
cho v bnh, chia nhng ht u, vi git du v cc vin ng vo tt c bnh, va
nguyn cho chng kh c nhiu phc bo. Ch v k li y nh th, nhng nghe
xong chng kh vn cn hm hc, nh bng nu b c s khin trch gia hi chng,
s nh v git ng ta ngay khi nghe nu tn mnh trn mi.
Ngy k chng kh giu con dao trong np y v n ng trai ng ch c s
a Tng on ca Pht v. Ting tha thnh ca c s vang ln:
- Bch Th Tn! Do con gi , tt c nhng ngi ny cng dng ln Pht go
v cc phm vt khc theo kh nng tng ngi. Nguyn cho tt c mi ngi u c
nhiu phc bo.
Chng kh nghe c, trong lng cm thy h thn, ngh rng nu khng xin li
mt ngi tt nh th, hnh pht ca vua s ri xung t. V th, ng ph phc di
chn c s k li t s, v xin c tha th, Th Tn thy th, hi ngi t chc cng
dng, bit chuyn v dy li nh sau:
- Ny t! ng bao gi xem mt vic thin l vic nh, v bo rng l vic
mn. Ngi tr to cng c, trong mt thi gian s c y cng c, nh mt bnh
nc m ming ng y nc.
Ni xong, Pht c Php C:
(122) Ch khinh ch iu thin,
Cho rng "cha n mnh".
Nh nc nh tng git,
Ri bnh cng y trn.
Ngi tr y thin c,
Do cht cha dn dn.
7. Thng Gia i Ph
t bn ng, nhiu tin ...
Pht dy cu ny K Vin, lin quan n thng gia i Ph.
Chun b cho mt chuyn bun xa, thng gia i Ph cht hng ha y nm
trm c xe, v trc khi i, nhc cc T-kheo ai mun i cng s khng phi lo thiu
thc n dc ng. Nm trm T-kheo ln ng vi ng.
Trc y c nm trm tn cp toan t nhp vo nh i Ph, nhng tht bi.
By gi chng nghe tin ng i bun, nn vo n trong rng n ng. Trc khi bng
rng, ng dng chn mt lng n, ngh li ba ngy, sp t b, xe v mi th. Trong
thi gian ng vn cung ng cho cc T-kheo nh thng l. Bn cp mun chc
n, cho b h i vo lng thm thnh. Tn ny d la tin tc ni bn ca hn v ngy
thng gia ln ng, nhng hn cng di dt khai ra bn cp ang ch trong rng.
Ngi bn ny c lng t nn khuyn thng gia ch i tip. ng bn quyt nh i vng
v tr v nh. Tn b h tr vo lng v iu tra tip, bit th bn bo bn cp ko nhau
ra khi rng, n mt im theo hng ngc li. Thng gia cng bit th, nn cui
cng li. ng n cho cc T-kheo hay, v cc T-kheo li hay khng ty .
Cc T-kheo quyt nh tr v X-v. H n nh l Th Tn, cung knh ngi
mt bn tha chuyn, Th Tn nghe qua bn dy:
- Cc T-kheo! Thng gia i Ph trnh con ng v bn cp nm ch ng.
Cng vy, cc T-kheo phi trnh iu c, nhn ba ci nh con ng b cp bao vy.
V Pht ni Php C:
(123) t bn ng, nhiu tin,
Ngi bun trnh ng him.
Mun sng trnh thuc c,
Cng vy, hy trnh c.
8. Ngi Th Sn Bn M Mui
Bn tay khng thng tch...
Khi ng ti Trc Lm, Th Tn dy cu trn do chuyn th sn Kukkutamitta.
Mt c gi con nh giu Vng X n tui cp k, c cha m cho mt
phng trn tng cht ta nh by tng vi mt t n hu h. Bui chiu ng ngay ca s
nhn xung ng, thy ngi th sn c b ting st i tnh. Th sn sng bng ngh git
nai vi nm trm by v nm ngn gio. Anh va git nm trm nai cht ln xe, v ngi
trn u xe vo thnh bn tht.
C gi, theo ting gi con tim, a qu sai t n mang tng th sn, v hi ngy
anh tr li y. Bit c ngy v ch, sng sm hm sau, c gi qun o v n trang,
mc y phc ti tn, ri khi nh vi mt s gia nhn v bnh nc trn tay, nh th nh
i n b sng, nhng tht s n ch th sn s i qua v ng ch. Anh th sn cng
nh xe ra rt sm. C tht li sau v theo anh. Cht thy c gi anh ngc nhin hi:
- C l ngi l, khng phi con gi nhng ngi ti quen bit, xin ng theo ti
na!
- Anh khng mi nhng ti t n, xin im lng v nh xe i!
Anh bo c v i nhng c vn khng nghe, cn ni thm khi dp may n ng
vut mt. Ngi th sn bit chc l c gi c tnh theo ui mnh nn c ln xe v
tip tc cuc hnh trnh. Cha m c tm khp ni nhng khng thy, cho l c cht, h
lm tang l long trng.
V sng vi th sn, c sanh by ngi con trai. Chng khn ln, c c thm by
nng du.
Sng sm, Th Tn quan st th gian thy th sn cng con trai con du hin ra v
bit mi lm ngi ny duyn lnh chng qu Nhp lu nn Ngi m bt n ch
th sn ging li. Hm khng c mt con th no sa li. Pht li du chn ti
mt ci by ri i n mt gc cy ngi xung. Th sn n, kim sot tt c li t u
n cui, khng c con th no. Thy du chn Pht, anh cho l c ngi th th trong
by ra. Anh ni gin, v khi thy Pht ngi di gc cy, anh inh ninh l ngi ph
hoi anh, nn ging cung nhm bn. Pht cho php anh ging cung nhng khng cho
php anh bn tc l anh ng yn trong t th , khng h tay cung, v cng khng ly
tn ra khi dy cung, ming chy nc ming, mt mi n kit sc, nh th xng b
gy la.
m con trai anh v nh, i lu khng thy anh, v c m nhc thm, nn
mang cung tn i tm. n ni thy cha mnh ng bt ng, cho rng ngi ng i
din l k th ca cha, lp tc chng ging cung. Thn lc ca Pht cng lm chng
chn chn ti ch, khng nhc nhch. Ri n phin b m cng cc con du ln ng i
tm. Thy chng con u ng bt ng, ang nhm bn ai , b tm hiu, th ra h
nhm bn Th Tn. B dang hai tay a ln tri, vi ku ln:
- ng git cha ta! ng git cha ta!
Anh th sn nghe thy th hong hn, ngh mnh qu c c, lm l nh bn cha
v. My a con trai cng n hn v tnh bn ng ngoi mnh. Ri c cha con lng bng
du li, tr nn thn thin. Pht bit nn cho h h cung tn, cng lc ting con gi ph
gia bo nm cung tn i. Ri tt c ci mnh trc Th Tn xin th li, xong cung knh
ngi xung mt bn.
Th Tn thuyt php tun t cho h. Cui bi php, anh th sn, cng by con trai
v by con du u chng qu D-lu.
Sau Th Tn i kht thc, th thc xong Ngi tr v tinh x. Trng lo A-nan
cho n v hi thm Pht. Ngi cho bit th sn cng cc con u pht nguyn tin Tam
Bo, nim tin bt thi chuyn v t b st sanh, ring b v chng qu D-lu
trc, khi cn nh cha m.
Cc T-kheo bn tn chuyn ny v thc mc b v chng qu D-lu ri mi
ly th sn, ri cn a cung, tn, dao, li... cho chng i st sanh. Ngi chng qu
D-lu ri sao cn st sanh? Pht n, nghe th bn dy:
- Cc T-kheo! D nhin ngi chng qu D-lu th khng st sanh. V ca th
sn khi lm th ch ngh vng lnh chng, ch khng h ngh s a nhng th cho
chng i st sanh. Nu tay mt ngi khng b thng th d c cm thuc c trong tay,
thuc c cng khng hi h. ng vy, ngi khng nui t tng lm li v khng
lm c, c th ly cung hay cc th tng t a cho ngi khc m vn v ti.
V Pht ni Php C:
(124) Bn tay khng thng tch,
C th cm thuc c.
Khng thng tch, trnh c,
Khng lm, khng c c.
Vo mt dp khc, cc T-kheo tho lun, khng hiu v sao th sn cng cc con
chng qu D-lu, v ti sao anh ti sinh lm th sn. Pht nghe c bn k:
Chuyn qu kh
A. Chng Kh Thnh V Chng Kh Lng
 Ny cc T-kheo! Ngy xa ngi ta xy thp th x li Pht Ca-dip. H ly
cht "Orpiment", vng v "Arsenic" nghin thnh bt lm h, vi du m lm nc. Ri
h cht nhng vin gch lm hai t xen k vi nhng tng vng cho tng pha trong.
Tng ngoi gm nhng tng vng rn chc, mi tng tr gi mt trm ngn ng. Khi
thp c xy ln n chiu cao ng thnh tch, h ku gi ng gp mt s tin ln.
Mt chng kh trong lng l ngi u tin cng mi triu vng cho hm ng thnh
tch. Dn chng xm x rng chng kh thnh ph qu cng tin xy thp lng ly
nguy nga nh th, nhng khng mun ng tin nhiu lm ngi ng u, do
chng kh lng thnh ngi ng u vi s tin mi triu ny. Chng kh thnh
ph nghe th lin cng hai mi triu. Chng kh lng leo thang ba mi triu. C th
hai bn thi ua nhau tng tin np cng, cui cng chng kh thnh dng tm mi
triu. Chng kh lng lc c chn mi triu, trong khi ti sn ca chng kh thnh
n bn trm triu nn khng th tranh li. Do ng quyt nh khng nhng dng ht
ti sn m c chnh ng, vi v, by con trai v by con du lm n l cho thp ny. Dn
chng ng l tin c th kim c nhng ngi ny cng v con tt c l mi su
ngi, t hin mnh, rt l hn hu nn ng ng u.
Tuy danh ngha l n l cho thp nhng dn chng vn h t do v ch c h
c coi sc thp. Mng chung, h ti sanh ci tri v sut thi gian gia hai c
Pht. Thi Pht hin ti ngi v sanh lm con gi ph gia. Th sn chnh l chng c
ca c. Do khi gp li tnh cm trc kia pht sinh:
Do lin h t trc,
Hay li th hin tin,
Tnh yu li ny sanh,
Nh a sen trong nc.
C con trai v con du u gp li kip ny.
Do cng c coi sc ngi thp kip trc m hin i c chng qu D lu.
(Ht Chuyn Qu Kh)
9. Th Sn B By Ch Ca Mnh Nut Sng
Hi ngi khng c tm...
Th Tn dy cu ny K Vin lin quan n th sn Koka.
Sng sm, th sn Koka vo rng vi cung tn v by ch sn theo sau. Hn trng
thy bn l ng mt T-kheo ang vo lng kht thc. Hn bc bi v cho rng gp
mt k xi quy. Khng bit c phi v th khng, m anh ta sc so trong rng c ngy
chng c con th no. Cn Trng lo kht thc v th thc xong tr v tinh x. C
hai gp nhau, v th sn vn cn tc ti, la ch n cn Trng lo d Ngi van xin hn.
Ngi vi v tro ln cy, by ch vy quanh di gc. Th sn cay c ni vi theo:
- ng tng thot khi nanh vut ca ta nh!
Ri hn ly mi tn m vo bn chn Trng lo. Ngi van xin nhng hn mc
k, c m ht nht ny ti nht kia, cho n khi bn chn Ngi nt bt. Ngi ko chn
ln v th chn kia xung. Hn li m tip. Ngi li ko chn kia ln. Ngi qu au nhc,
nh th ngi trn ngn uc, n ni khng cn ch n chuyn g ht, chic y ngoi
ri xung m Ngi chng hay, v chic y chp xung u th sn trm n chn.
By ch tng l Trng lo rt trn cy xung, chng lun di chic y ko
ra nhai sng anh th sn n tr xng. Chui ra khi ng y, chng ng i. Trng lo
b mt cnh cy kh nm xung. Thy Trng lo chng mi bit l n tht ch mnh,
lin cong lng chy tt vo rng.
Trng lo bt an khi thy anh th sn mt mng v chic y ca mnh. Ngi tr v
k u ui cu chuyn cho Th Tn, v hi Pht khng bit mnh v ti hay c cn l tu
s khng. Th Tn tr li:
- T-kheo! S v ti ca ng vn nguyn vn, ng vn l mt tu s. Ngi no xc
phm n ngi v ti s b dit vong. y khng phi l ln u, m trong tin kip tn
th sn cng tng phm ti nh th.
V Pht k li:
Chuyn qu kh
A. Y S c, By Tr V Con Rn c
Xa xa, mt y s i quanh lng kim vic lm, tm khng ra vic m qu i, ng
cht c nh cho rn c cn m tr con ang chi quanh cng, c c hi cha vt
thng cho chng m kim cm. ng b con rn vo mt l cy, cho th u ra ngoi, d
my a nh rng l con chim Slik hy li bt m chi. Mt a tr chy ti nm c
rn ko ra khi l. Ngay khi thy con rn trong tay, n ht ln v nm ln u y s ang
ng gn y. Rn qun quanh vai ng, v ng cht v b rn cn.
Th Tn kt lun:
- Nh vy trong mt tin kip, chnh th sn Koka ny xc phm ngi v ti
v b dit vong.
V Ngi c Php C:
(125) Hi ngi khng c tm,
Ngi thanh tnh, khng u.
Ti c n k ngu,
Nh ngc gi tung bi.
10. Th Kim Hon, T Kheo V Con Ngng
Mt s sinh bo thai...
Pht dy nh th khi ng ti K Vin, lin quan n Trng lo Tissa, ngi
thng n th kim hon kht thc.
Trng lo ny th thc ti nh mt ngi th kim hon hnh nh sut mi
hai nm. ng b ch nh phc v Ngi mt cch tn tnh, xem nh bn phn ca bc
cha m.
Mt hm ang ngi cht tht, c Trng lo ngi i din, th kim hon nhn mt
vin ngc ca vua Ba-t-nc gi n bo chi sch, di l xong tr vua. Tay dnh mu
ng vn cm ly vin ngc b vo hp ri vo phng trong ra tay. ng c nui mt con
ngng trong nh, rt cng qu. Ngi thy mi mu n cho vin ngc l ming tht nn
nut chng trc mt Trng lo. Th kim ha quay tr li khng thy vin ngc u hi
v con, nhng khng ai bit. ng nghi cho Trng lo ly. B v khng ng v
bao nm lui ti, Trng lo cha h sai st. Nhng ng bi ri qu, khng bit lm sao
nn cng phi hi Trng lo, v xin Ngi tr li vin ngc. Trng lo xc nhn mnh
khng ly, nhng lc ch c hai ngi, nn th kim hon c inh ninh ngoi Trng
lo khng ai c th ly vin ngc c. V tr gi vin ngc qu ln, mi ngi trong nh
d c lm n l cng khng tr ni, nn ng quyt nh tra tn Trng lo. ng ly y
qun quanh u Ngi v ly gy p vo u Ngi. Mu tun xi x t u, tai, mi v
mt ca Ngi. au qu Ngi ng ln xung t. Con ngng nh hi mu, n st Trng
lo lim mu. Th kim hon trong cn tc gin, thy th con ngng ln ra cht tt.
Trng lo thy vy bo ni y quanh u Ngi ra, hi thm con ngng ra sao, v khi bit
chc n cht, Ngi mi cho bit chnh con ngng nut vin ngc. Nu con ngng
khng cht, th ng cht hn l ni s tht. M bng ngng ra, thy vin ngc, th kim
hon bn rn chn tay, tim ng p lon ln, ng gieo mnh xung chn Trng lo van
xin:
- Hy tha th cho con, Tn gi. V v minh con lm nh th.
Trng lo bnh thn p:
- C s, tt c khng phi ti ng, cng khng phi ti ti, ch c lun hi chu
trch nhim vic ny. Ti tha th cho ng.
- Bch Tn gi, nu tht s Ngi tha th cho con, mt ln na con xin Ngi hy
thng xuyn n nh v nhn cng dng t chnh tay con.
- C s, t nay tr i ti s khng bc chn vo nh ca bt c ai. Ti nguyn
nh th, v vo nh ngi gy hu qu nh thy. T nay tr i, khi no ti cn i
c trn i chn, ti ch nhn thc n trc ca nh m thi.
Trng lo quyt gi Phm hnh. V Ngi ni k sau:
Thc n nu cho ngi tr,
Mt cht , y,
T nh n n nh kia,
Ta i nhn vt tn th,
Trn khp mi min ta qua,
Khi cn i chn bn b.
Chng bao lu Trng lo nhp Nit-bn v trn n ca th kim hon. Con ngng
ti sanh vo bng v th kim hon. ng b a xung a ngc cn b sanh ln ci tri.
Cc T-kheo hi Th Tn v kip sau ca h, v c Pht cho bit:
- Cc T-kheo! Chng sanh trn th gian, mt s nhp thai li, ngi c a a
ngc, ngi thin ln ci tri, cn ngi ht lu hoc th vo Nit-bn.
V Ngi c Php C:
 (126) Mt s sanh bo thai,
K c sanh a ngc,
Ngi thin ln ci tri,
V lu chng Nit-bn.
11. Ba Nhm T Kheo
Khng trn tri, gia bin...
Pht dy nh th ti K Vin, lin quan n ba nhm ngi.
Chuyn hin ti
A. Con Qu B Chy
Mt s T-kheo n thm Th Tn xong, ri tinh x, vo lng kht thc. Dn lng
ly bt, phn phi ch ngi trong nh ngh v trong khi ch dng cng, h nghe php.
Bng mt ngn la pht chy di ni cm ang nm xt v c-ri, bt ln mi tranh. Mt
nm tranh chy bung ra khi mi, bay l lng trn khng. Mt con qu bay qua m
c vo nm tranh y b t chy n dn rm v rt xung t. Mi vic xy ra trc mt
cc T-kheo, tht khng khip. H ng lng n hi Th Tn xem kip trc con qu
lm.
Chuyn hin ti
B. Ngi n B B Nm Xung Bin
Mt nhm T-kheo th hai i thm Th Tn trn mt chic thuyn. Ra gia bin
thuyn bng ng li khng nhc nhch. Hnh khch nghi c mt tn xi quy nn rt
thm xem l ai. Thm ri trng v thuyn trng l mt thiu ph tr p. H ng rt
thm li, ln th hai ri ln th ba cng l v thuyn trng. Hnh khch nhn thng mt
ng hi ng by gi tnh sao? ng ra lnh nm c v xung bin. C tht ln kinh hi v
qu s cht. Thuyn trng bn bo tho ht n trang, ri v khng can m chng
kin c vng vy trn mt bin, ng bo ct bnh ct vo c xong hy nm. Khi thn c
chm mt nc, c v ra bi n ra tht c. Ngoi Th Tn khng ai bit c kip
trc c l g, v th cc T-kheo trn thuyn nh s hi Th Tn khi ln b.
Chuyn hin ti
C. Cc T Kheo B Giam Trong Hang
C by T-kheo ln ng i gp Th Tn. H n tinh x n vo bui chiu. Lc
c by chic ging trong mt thch tht, v h ng trong . m khuya, mt hn
ln bng ngi cha ln t dc bn kia xung v bt li vo hang. Cc T-kheo ti cng
vi dn trong by lng hp lc ht mnh cng vi T-kheo bn trong y hn i,
nhng khng ni. Sut by ngy ngi b nht i meo; n ngy th by, thnh lnh hn
t ng ln khi ming hang. Cc khch tng c tr t do, h ch gp Pht hi
nguyn nhn.
Trn ng i, h gp hai nhm T-kheo trc v chung ng n gp Pht,
nh l Ngi v ngi xung mt bn. Tun t mi nhm xin Pht gii thch v c nghe
Pht k:
 Chuyn qu kh
D. t Chy Mt Con B
- Ny cc T-kheo! Thu xa con qu l mt nng dn Ba-la-ni. Anh c ht
sc iu khin con b nhng n i mt cht li nm xung, d b nh. Anh ni gin
mng n:
- Tt lm! T pht ny, my s nm li y cho va lng my.
Anh ly rm qun ht thn con b ri mi la. B b chy n dn v cht ngay.
Do hnh ng c , anh ta chu au n trong a ngc rt lu, sau v nghip bo
cha ht phi by ln lin tip lm thn qu b t chy.
Chuyn qu kh
E. Dm Cht Mt Con Ch
Ngi n b ny chu au n ging ht mt ln b gy cho k khc. Xa,
b l v mt gia ch Ba-la-ni. B t tay lm mi vic trong nh, t ly nc, gi go,
nu nng, vi mt con ch ngi mt bn. Ra ngoi ng gom la hay vo rng nht ci,
con ch cng i theo. m thanh nin thy th chc gho b:
- A! y l th sn i vi con ch. Hm nay chng ta s c tht n y!
Bc mnh, b nh ch, nm t v ui n i. Nhng chy i mt qung, n
quay tr li theo b. (Trong kip trc, con ch l chng b, do tnh cm ca n i
vi b vn cn).
B rt tc gin, nhng vn tip tc lm vic. Gom la dng, lm mt si dy
ct vo cho o, b v nh, con ch vn lo o theo sau. Lo ba n cho chng xong, b
ly ci bnh khng ra h nc. ct y bnh, b nhn quanh v nghe ting ch sa bn
cnh. Ch chy n, ngoc ui mng r v tng b s vui v vi n. B nm cht c n
buc vo mt u dy, cn u kia ct bnh nc, qung xung h. Con ch b bnh ko
xung nc cht ngay. Hnh ng c chn mui, b ta b a rt lu a ngc. Sau
nghip bo cha ht, nn trong mt trm kip lin tip b b ct c vo bnh ct nm
xung bin cht chm.
Chuyn qu kh
F. Giam Cm Mt Con Cc K
Cng th, ny cc T-kheo! Cc ng phi chu au n y nh ln gy cho
ngi khc. Xa, by ch mc ng Ba-la-ni chn mt by gia sc tng t by ngy.
Gp mt con cc k khng l, my ch ui theo, nhng n nhanh chn chui vo
mi c by l.
My ch nh chu thua, nhng h s tr li. Ngy mai my ch tr li mi, mi
ngi ly cy ch nht bt mi l, xong la b i ni khc. By ngy sau, nh n con
cc k, by ch mc ng tr li mi moi ly cy ch ra, cc k b ra ngoi chng k
sng cht, ch cn da bc xng, run ly by. By ch thng tnh bo nhau ng git n,
v cn vut lng chc n i bnh an. Do tuy by ch khng ri vo a ngc, nhng
mi bn kip lin tip thiu thc n trong by ngy lin. Cc T-kheo, cc ng l by
mc ng y, v chnh l hnh ng xu c m cc ng lm.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Nh th Pht tr li cu hi ca ba nhm T-kheo, gii thch c ba chuyn
xy ra. Mt T-kheo vn cn thc mc, hi:
- Bch Th Tn, mt ngi lm c khng th no trnh hu qu bng cch bay ln
khng, lao xung nc, hay trn vo hang ni sao?
Pht p:
- Ny cc T-kheo! Khng th tm ra ni no trn trnh, d trn khng, di
bin hay trong lng t. Khng ni no trn th gian ny c th thot khi hu qu ca
vic lm c.
V Ngi ni Php C:
(127) Khng trn tri, gia bin,
Khng lnh vo ng ni,
Khng ch no trn i,
Trn c qu c nghit.
12. Suppabbuddha Lng Nhc o S
Khng trn tri, gia bin...
Pht dy cu trn khi ng ti tinh x Nigrodha lin quan n vua Thin Gic
(Suppabbuddha) h Thch.
Vua Thin Gic h Thch khng bng lng Th Tn v Ngi b con gi ng i
tu. Ri con trai ng c nhn vo Tng on khin ng hn th thm. ng rp tm ngn
cn Th Tn i n ni mi Ngi th thc. Mt hm ng ngi gia ng, ung ru
mnh, n Pht cn ng. c loan tin Pht v Tng chng sp n, ng thn nhin
bo:
- Hy bo ng c i ng ng. ng khng ln hn ta, ta s khng trnh ng.
Th Tn b t chi nhng ng nn quay tr v. Thin Gic sai b h do thm
xem Th Tn c ni g khng. Khi quay v, Trng lo A-nan hi Pht ti sao Ngi mm
ci v c Pht gii thch l v vua Thin Gic phm li nng khi khng chu trnh
ng cho mt v Pht i qua, by ngy na ni tng trt cung in, ngay chn cu thang,
vua s b t nut. Tn b h nghe c lin v bo ln vua. Thin Gic vn cn cm hn
nn quyt chng minh Th Tn l ngi ni di.
Vua cho mang ht cc th cn dng ln tng cao nht trong cung in by tng, sai
dp cu thang qua mt bn v ng ca li ci thanh ngang tht chc, v c hai lc s gc
mi ca. Vua dn h:
- Nu ta c qun i xung, hy lm ta tr lui.
Ri vua vo trong cn phng lng ly trn tng lu th by. Th Tn nghe ng
lm th, bo:
 - Cc T-kheo! Vua Thin Gic s khng c nh trn tng lu cht ca cung
in. D ng ta bay ln tri, ngi trong thuyn ra bin, hay vo trong lng ni, li ca
ch Pht cng khng th no sai chy. Chc chn ng ta s b t nut nh Ta ni.
V Ngi c Php C:
(128) Khng trn tri, gia bin,
Khng lnh vo ng ni,
Khng ch no trn i,
Trn khi tay thn cht.
By ngy sau, k t khi Th Tn b cn ng, con nga chin ca vua b xng
chung tng trt chy chung quanh v vo tng ny ri vo tng khc. Vua
ang tng cao nht nghe no ng lin hi v c tr li tc th. n khi nga thy
vua, n du xung ngay. Vua mun bt n nn ng dy ra pha ca. ng lc y ca t
ng m, thang tr v ch c, lc s gc ca tm c ng ta nm xung. Cng y nh th
cnh ca ca by tng lu t ng m, cc cu thang tr v ch c, v lc s gc ca nm
c ng nm xung. Khi vua chm n tng trt, i a nt ra nut sng ng ta v ng b
a vo a ngc A-t.
 PHM X: HNH PHT
1. Lc Qun T Kheo
Mi ngi s hnh pht...
Th Tn dy nh th ti K Vin, lin quan n lc qun T-kheo.
Mi by v T-kheo va sa son xong ch th nhm Lc qun T-kheo ti
bo:
- Chng ta ln hn, ch ny thuc v chng ta.
Mi by v kia khng chu v sa son trc nht. Lc qun T-kheo lin nh
cc T-kheo huynh ca mnh. Khng khip v s cht, h go n b phi. Th Tn
nghe ting la tht hi chuyn, ri Ngi ban hnh gii lut v vic hnh hung:
- Cc T-kheo! T nay tr i, mt T-kheo khng c hnh hung. Ai lm iu
ny l phm ti.
V Ngi dy tip:
- Ny cc T-kheo! Ta phi nh rng cng nh ta, ngi khc run ry trc gy
gc v s cht. Do ch nh hay git ngi.
Pht c Php C:
(129) Mi ngi s hnh pht,
Mi ngi s t vong.
Ly mnh lm v d,
Khng git, khng bo git.
2. Lc Qun T Kheo
Mi ngi s hnh pht...
Th Tn dy nh th ti K Vin, v nhm Lc qun T-kheo.
Cu chuyn cng tng t nh trn. Khi Lc qun T-kheo tn cng nhm mi
by T-kheo, nhm sau c c ch e da. Th Tn cng nghe ting go tht, ku n hi,
v ban hnh gii lut:
- Cc T-kheo! T nay tr i, khng T-kheo no c lm nh th. Ai lm iu
ny l phm ti.
V Ngi dy tip:
- Ny cc T-kheo! Mt T-kheo phi bit, cng nh ta ngi khc cng run s
trc gy gc, v cng nh ta ngi khc cng ham sng. Nh ngh iu ny trong tm,
khng c nh hay git ngi khc.
Pht c Php C:
(130) Mi ngi s hnh pht,
Mi ngi a sng cn.
Ly mnh lm v d,
Khng git, khng bo git.
3. Mt By Tr
Chng sanh cu an lc...
 Do chuyn by tr con, Th Tn dy cu trn ti K Vin.
Nhn i vo X-v kht thc, Th Tn thy mt m tr ly gy nh rn. Ngi
hi v sao, chng bo v s rn cn. Pht lin dy:
- Nu cc con nh rn ny v ngh rng nh th s bo v c hnh phc ca
mnh, hu qu l sau ny ti sanh vo cc ni khc nhau cc con s khng c hnh
phc. Ai tm hnh phc cho mnh th khng nh p k khc.
V Ngi c Php C:
(131) Chng sanh cu an lc,
Ai dng trng hi ngi,
an lc cho mnh,
i sau khng an lc.
(132) Chng sanh cu an lc,
Khng dng trng hi ngi,
an lc cho mnh,
i sau c an lc.
4. T Kheo V Con Ma
Ch ni li c c...
V Trng lo Kundadhna m Th Tn dy cu trn khi ng ti K Vin.
T khi Kundadhna tr thnh T-kheo, bt c Ngi i u cng c mt ph n i
theo. Trng lo khng thy, nhng mi ngi khc u thy. Vo lng kht thc, dn
chng cng dng Ngi mt phn trc, v sau phn th hai cho c kia.
Chuyn qu kh
A. Thin N Hin Hnh Ph N
Thi Pht Ca-dip, c hai T-kheo bn rt thn nhau nh hai anh em rut. Thi
Pht Dghyu, nm ny qua thng n, cc T-kheo u gp nhau vo ngy B-tt. Hai
T-kheo y u n ging ng B-tt mt lt.
Mt thin n ci tri Ba mi ba thy vy bng c nh tch h ra. tng
in r va sinh trong lng th mt v tch ra i v sinh. Thin n lin ha thnh mt ph
n i vo bi cy vi v , ri cng i ra, mt tay vut li bi tc, tay kia sa y phc.
Chnh v th khng thy, nhng v ng ch th thy. Khi bit th, c lin bin mt.
V th T-kheo bn va ng vo ch mnh th v ang ng nghim sc mt bo:
- Ny huynh, huynh phm gii dm.
- Tri, ti u c lm vic !
- Khng ? Th c no i sau huynh , va i va sa qun o.
Trng lo nh b st nh, Ngi lp bp:
- Ny huynh, ch hi ti, ti khng h lm nh th!
- iu g ti thy, ti thy bng chnh mt ti. ng mong ti tin huynh!
Ri ng b u gy i ch khc.
 Trong ging ng B-tt, ng khng chu B-tt chung vi bn mnh. Thin n
thy th, bit mnh phm li lm nghim trng, c lin th tht:
- Tn gi! V Trng lo tht s khng phm gii. Ti lm nh th ch ct th ng
ta. Xin hy b-tt chung vi ng ta nh thng l.
Thy thin n ng trn h khng ni nh th, T-kheo ny tin theo, chu b-tt
chung, nhng khng cn thn thin vi bn c na.
Mng chung, hai Trng lo ti sanh theo thin nghip ca h.Cn thin n b a
vo a ngc A-t, chu hnh pht sut thi k gia hai c Pht. Thi Pht hin ti, c
sanh lm n ng, xut gia thnh T-kheo, v lm trn bn phn ca mnh. T ngy i tu,
lun lun c mt n nhn i theo, do c tn l Kundadhna.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Cc T-kheo thy th bo Trng gi Cp C c ui v y ra khi tinh x
khi mang ting. Nhng Trng gi bo Pht gii quyt. Cc T-kheo bo b T-x-
kh y nh th, v b cng tr li y nh Trng gi. H khng hi lng hai c s ny, nn
k cho vua nghe v yu cu vua ui v y ra khi vng quc. Vua bng lng, v n
tinh x, ng ngay li vo phng Trng lo. Trng lo nghe n, bc ra, vua thy
bng mt ph n ng sau. Khi Trng lo vo phng ngi xung, vua khng nh l v
y, nhng cng khng thy c na. Vua nhn pha trong ca, di ging phng, th
c li hin ra pha sau. Vua kt lun l mt bng ma, v tha vi Trng lo:
- Tn gi, c hnh bng bt tnh theo sau, s khng c ai cng cho Ngi. Xin thnh
Ngi n hong cung, ti s cung cp t s.
Cc T-kheo bt mn, bo vua l t c, cn Trng lo l i bi, v by gi li
thnh con hoang ca vua. Trng lo, trc gi khng h i p, by gi tr a, bo
cc T-kheo l i bi, l con hoang ca vua, l giao thip vi ph n. Cc T-kheo bn
i tha Th Tn. Pht gi li hi v dy:
- Cc T-kheo thy mt n nhn theo sau ng, v h ni nhng g m h thy.
Nhng cn ng, ti sao ng ni nhng g ng khng thy? Chc chn v t kin trong mt
tin kip m s kin ny xy n vi ng, by gi ti sao ng li c thi sai lm na?
Cc T-kheo li hi Trng lo lm g trong tin kip, Pht thut li cc
nghip ca ng v kt lun:
- T-kheo chnh v c nghip m ng phi ri vo cnh ng ng bun ny, ng
khng nn c thi sai lm na. ng tr treo vi cc T-kheo. ng ni mt li no,
nh chung ng b ming khng pht ra ting. Nh th ng c th t n Nit-bn.
V Pht c Php C:
(133) Ch ni li c c
Ni c, b ni li,
Kh thay li phn n,
ao trng phn chm ngi.
(134) Nu t mnh yn lng,
 Nh qu chung b ming,
Ngi chng Nit-bn.
S khng cn phn n.
5. T X Kh V Quyn Thuc Gi Bt Quan Trai
Vi gy ngi chn b...
Th Tn dy cu trn khi ng ti Pubbaaraama, lin quan n T-x-kh v cc n
c s ca b trong ngy th bt quan trai.
Ti X-v, ngy i l trai gii, nm trm ph n tun gi gii lut trai gii v n
tinh x. T-x-kh hi trong h v mc ch g m gi gii lut.
Ngi gi nht tr li:
- Chng ti mong phc bo ci trn.
Ngi trung nin:
- thot khi quyn lc ca chng.
Ngi tr:
- Chng ti mun c con.
Thiu n mi ln:
- Chng ti mun c chng.
T-x-kh dn tt c n gp Pht k li cc cu tr li, v c Pht dy:
- T-x-kh! Chng sanh trong th gian u b sanh, gi, bnh, cht, ging nh
mc ng cm gy trong tay. Sanh ui h n gi, gi ui h n bnh, v bnh ui
h n cht. Bn kh ny nh ru ct ngn i sng. Tuy th, chng ai mun ng ti
sanh. Ti sanh l mong c ca mi ngi.
V Ngi c Php C:
(135) Vi gy ngi chn b,
La b ra bi c.
Cng vy gi v cht
La ngi n mng chung.
6. Ng Qu Hnh Trn
Ngi ngu lm iu c...
Do chuyn ng qu c hnh trn, Th Tn dy cu trn tinh x Trc Lm.
T nh Linh Thu, Trng lo i Mc-kin-lin v Lakkhana xung thnh
Vng X kht thc. Dc ng, Mc-kin-lin dng thin nhn thy mt ng qu trong
tng hnh trn di hai mi lm dm, b la thiu t khp mnh my. Ngi mm ci,
v kia hi l do, Ngi bo i n gp Pht s ni. V trc mt Pht, Ngi gii thch v
t trc n gi cha h trng thy ng qu nh th, nn Ngi mm ci. Pht cng xc
nhn:
- Cc T-kheo, t Ta c thin nhn v s dng. Chnh Ta thy ng qu
ny khi ln ngi Chnh Gic, nhng Ta khng ni ra v ngi khng tin li Ta s c hi
cho h. Nay c Mc-kin-lin chng kin, Ta mi ni.
 V theo li yu cu ca cc T-kheo, Ngi k:
Chuyn qu kh
A. Chng Kh Sumangala v K Trm
Thi Pht Ca-dip, chng kh Sumangala em vng tri mt khong t rng hai
mi Usabha, tc bng s tin xy mt tinh x, k c chi ph t chc l khnh thnh tinh
x .
Mt sng sm, trn ng i nh l Th Tn, ng bt gp mt tn trm ang np
nh ngh cng thnh, chn b bt bn, o trm khi u.
ng bit hn rnh sut m u y. Tn trm b pht hin, em lng cm th
ng. Hn t rung ng by ln, t nh by ln, cht chn b by ln. Cha h tc, hn
nh bn vi gia nhn ca ng hi xem ng qu trng ci g nht. c bit l
hng tht, hn i Th Tn vo thnh kht thc, lin p b bnh ng nc vi thc n
ri ni la t.
Nghe ting ku hng tht b chy, chng kh chy ti nhng mun. Khng
my may bun tic, ng cn hn hoan v tay tht to. Ngi ta ngc nhin hi, th ng gii
thch v s c dp cng tin xy dng li hng tht. Tn trm nghe th, cho rng
khng th nh bi ng, tr khi git ng cht. Trong by ngy ng cng dng Tng
chng, v ngy cui, ng nh l Pht tha:
- Bch Th Tn, con bit rng c mt ngi no by ln t rung, by ln t
nh, by ln cht chn b, v cng chnh ngi y t hng tht. Con xin nhng phc
bo u tin ca ln cng dng ny n ngi y.
Tn trm np u , nghe c, lng cm thy h thn v ti li ln lao ca mnh,
v lo u vua s ging hnh pht xung u. Do hn ph phc di chn chng kh
xin tha th. Chng kh hi chuyn hn t u ti ui, v cng xin li hn v l tht ra
li nghi k trong m bt gp hn np. V c hai bn tha th ln nhau. Tn trm cn xin
cho hai v chng hn lm n l cho chng kh, nhng ng khng nhn v bo hn i i.
(Ht Chuyn Qu Kh)
V Th Tn kt lun:
- Do to nghip c nh th, khi mng chung tn trm b a vo a ngc A-t,
chu hnh pht rt lu, nhng qu bo cha ht, hn phi chu au kh trn nh Linh
Thu. Cc T-kheo! Khi lm iu c, k ngu khng bit vic c ca mnh. Nhng v sau,
hn s b thiu t do nghip c to, nh rng b la chy.
V Ngi ni Php C:
(136) Ngi ngu lm iu c,
Khng thc vic lm.
Do t nghip, ngi ngu
B nung nu nh la.
7. Ci Cht Ca i Mc-Kin-Lin
Dng trng pht khng trng...
 Th Tn dy cu trn ti Trc Lm, lin quan n i Mc-kin-lin.
Cc ngoi o bn tn vi nhau khng hiu ti sao Sa-mn C-m c nhiu
phm vt cng dng n th. Mt ngi ni mnh bit l do. c nh th l Mc-kin-
lin, v Mc-kin-lin ln ci tri hi ch thin to cng c g, ri tr v th gian k
cho mi ngi do lm iu ny, iu n... ri ng xung a ngc hi cc ti nhn ti sao
lm th v cng tr v th gian k li do phm ti nh th, nh th. Dn gian tin li ng,
nn em nhiu phm vt n cng dng. By gi nu git ng i, th s phm vt s
v tay cc ngoi o.
H ng thanh cho l kin hay. Sau h quyn gp cc th ch c mt ngn
ng, kim c mt vi tn du ng cp bc, thu chng n Hc Thch git Trng
lo. Chng n ngay ni Ngi , bao vy. Ngi chui qua l kha trn thot. Chng tr li
v bao vy na, Ngi chc thng mi nh bay ln h khng. Sut hai thng, bn du ng
lm cch, nhng vn tht bi. n thng th ba, thy qu bo do nghip c to
trong tin kip n, Ngi khng c gng thot i na. Cui cng bn du ng bt c
Ngi. Chng x tay chn Ngi gi xng nt ra nh ht go, qung ht vo bi rm ri b
i.
Trng lo mun nh l Th Tn trc khi nhp Nit-bn, nn t qun mnh
bng nh lc lm thn cng li, v bay ln khng, n gp Pht, nh l v tha:
- Bch Th Tn, con sp nhp Nit-bn.
Pht hi:
- Ti u?
- Ti Hc Thch, bch Th Tn!
- Vy th hy tng php cho Ta nghe trc khi i, v t nay Ta s khng cn thy
li t ca Ta na.
Mc-kin-lin vng li. Trc tin Ngi bay ln khng, bin ha thn thng nh
Trng lo X-li-pht lm trc khi nhp Nit-bn.
Tin bn du ng git Mc-kin-lin bay khp min Dim-ph-. Vua A-x-th
tc tc phi do thm tm th phm. Bn chng ang nhu nht trong mt qun ru. a
ny nn lng a kia khin n t xung t. Ri hai a chi ln:
- Ti sao my nh ln lng tao? Lm tao t?
- My l n trm, du th du thc. My l k u tin nh i Mc-kin-lin.
- Sao my bit tao nh?
Ri nhiu ting ni hn n:
- Chnh tao nh n!
- Chnh tao nh n!
Do thm ca vua bt ht c bn. V triu chng khai cc o s la th ch mu.
Vua bt nm trm o s chung vi nm trm tn trm b xung h su n tht lng
o sn trc sn hong cung, cho ph rm khp mnh chng, t n chy dn, xong
cho cy st cy ra tng mnh.
 Cc T-kheo bn tn trong Php ng l i Trng lo khng xng chu
cht nh vy. Pht gii thch l c nghip trong tin kip. V Ngi k:
Chuyn qu kh
A . a Con Git Cha M
Ngy xa, c mt chng trai rt c hiu. Mi vic trong nh nh gi go, nu n...
mt tay anh lm ht, ch n sn sc cha m anh cng ht sc chu o. Thy con qu vt
v, hai ng b nh ci du n phn no. Anh lc u nguy nguy, ch mun
chnh tay mnh hu h cha m m thi. Nhng hai ng b cng quyt ci v cho con,
cui cng mt c gi tr c rc v nh. C ta hu h cha m chng ch c vi ngy,
sau bt u ni nng nh. C c cn nhn vi chng l khng th ni nh ny na.
i anh i vng, c ly t cc, vng cho ri khp nh. Anh chng v thy nh ca tm
lum nh th, hoi c. c dp c tru tro
- Cha m gi m la ca anh lm y! C vt ba, vt bi ra th! Ti dn mun
t hi! Kh thn ti, lm sao m ti sng cho ni!
C c than van, rn r mi, khin anh chng bc mnh. Trc y l ngi ng
hong, c hiu, nay ht thng cha m, v cn tm cch i x c i vi h.
Anh gt cha m ln xe i thm b con. Vo n rng su, anh trao dy cng cho
cha, bo ch ny bn cp hay rnh rp, anh phi xung xe, nhng con b rnh ng,
khng lo. Anh i xa mt qung th la ht m , cng lc cng to, nh th bn cp sp tn
cng ti ni. Hai ng b nhn quanh nhn qut cng ch thy mt mn en ti, nhng
thng con, ch ngh n hnh phc ca n, nn vi bo:
- Con i! Cha m gi ri, ng lo na, m hy t cu ly mnh.
Nhng anh vn mc k, gi lm bn cp ht nh v git hai ng b, vt thi th
trong rng. Xong tr v nh.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Th Tn kt lun:
- Cc T-kheo! Mc-kin-lin phm trng ti nh th. ng chu au kh v s
trm ngn nm a ngc. Sau , v c bo cha ht, nn mt trm kip lin tip b nh
cht thn xc x tan tng mnh. Do Mc-kin-lin phi chu cht nh th tng ng
vi c nghip kip trc. Cng vy nm trm o s la th v nm trm tn cp tn
cng ngi khng gy hn vi chng, phi chu cht tng ng vi ti li .
V Ngi c Php C:
(137) Dng trng pht k khng trng,
Lm c ngi khng c,
Trong mi loi kh au,
Chu gp mt loi kh.
(138) Hoc kh th khc lit,
Thn th b thng vong,
Hoc th bnh kch lit,
 Hay lon tn tm.
(139) Hoc tai ha t vua,
Hay b vu trng ti,
B con phi ly tn,
Ti sn b nt tan.
(140) Hoc phng c nh ca,
B ha tai thiu t,
Khi thn hoi mng chung,
K c sanh a ngc.
8. T Kheo Lm Ca
Khng phi sng la th...
Th Tn dy cu trn ti K Vin, lin quan n mt T-kheo nhiu ca ci.
Nhn b v qua i, mt gia ch X-v t b th gian, thnh T-kheo. ng xy
mt tht ring, mt nh bp v mt nh kho, trong ng cha y no b, no mt,
cc th. D l T-kheo, ng vn c n l ring. H nu cho ng n theo s thch, v
ng ch n nhng mn m thi. ng cng cn nhiu nhu cu, nh mt b y ban m
v b khc qua ngy. ng st bn tinh x. Mt hm ang phi y v nga c, cc T-
kheo trng thy ng c qu nhiu c, bn dn ng n vi Th Tn.
Th Tn hi li ng cho r:
- T-kheo, h bo co v ng c ng khng?
ng p:
- Vng, bch Th Tn, ng vy!
- T-kheo, Ta dy rt r l nn tri tc thiu dc, sao ng cht cha nhiu ca ci
nh vy?
Gin d v cht xu , ng la ln:
- Ri, ti s i khp ni nh th ny y.
Va ni ng va qung thng y, ch mc ni y ng gia hi chng.
Th Tn vn kham nhn khuyn tip:
- Ny T-kheo, trong tin kip khi lm thy tinh ng gi c tnh khim cung
v bit s ti cht trong sut mi hai nm. Ti sao by gi ng h n th? t b th
gian thnh mt T-kheo theo mt v Pht tn qu nh th, sao ng ci y, qun tnh khim
cung v khng bit s ti na?
T-kheo nh cht tnh, ng khim cung tr li, bit s ti cht, qun y, nh l
Pht v cung knh ngi xung mt bn.
Theo li thnh cu ca cc T-kheo, Pht k li:
Chuyn qu kh
A. Mahimssa V Hai Hong T Mt Trng, Mt Tri
Tht xa xa, thu Pht cn l B-tt, Ngi lm hong t ca chnh hu Ba-la-ni,
tn l Mahimssa. V sau Ngi c thm mt ngi em na l hong t Mt Trng
(Canda). Chnh hu qua i, vua ci v khc, v c thm mt hong t Mt Tri
(Suriya). Vua sung sng nn mun ban mt n hu. Hong hu sau ny i con ln ri
mi nhc li n hu l xin vng quc cho con. Vua t chi v thy hai hong t anh
i khp ni, ni no cng chi li nh ngn la. Nhng s b tr th, vua bo hai con
vo rng, khi vua cht m tr v ln ngi. H t gi ph vng ra i. Qua sn hong
cung, hong t Mt Tri thy v bit chuyn, bn i theo. C ba n Hy-m-lp-sn. B-
tt ri ng mn, ngi di gc cy bo Mt Tri n h tm, ung nc xong mc
nc ng trong l sen mang v. H ny do mt thy qui Vessavana trng nom, v hn
c php n tht ai bc xung h, tr ngi no ni c bc thnh l g.
Hong t Mt Tri bc xung h, b thy qui hi, p rng mt trng v mt
tri l bc thnh. Khng ng, nn chng b hn bt nht trong ng. Thy lu, B-tt sai
hong t Mt Trng i xung h, chng tr li, bn phng l bc thnh, cng khng
ng nn b bt giam trong ng. B-tt ln ny ch thn i. Bit h ny c thy qui,
Ngi khng xung, m cung kim trn tay ng ch. Thy qui thy th ha thnh tiu
phu n d Ngi:
- Bn i! Bn i ng chc mt mi. Sao khng xung h tm, ung nc v n
ng sen, ri kt vng hoa?
Ngi bit ngay hn l mt D-xoa, hi chuyn v hn nhn nhn l bt hai
hong t em, v c hai khng ch c ai l bc thnh. B-tt bo l s ni cho hn bit
nu c hn tm ra. D-xoa khoi ch lin tm cho Ngi, mc nc ung, trang im
cho Ngi vi trang sc qu bu, v Ngi ln ta ngi gia lu trang hong lng ly.
Hn ngi xung chn Ngi v lng nghe.
B-tt ni k sau:
Ngi khim nhng, s ti,
c ph tnh cng bng,
Chnh trc v hin thin,
c gi l thnh nhn.
D-xoa nghe xong, pht tn tm ni B-tt, v xin tr mt ngi em cho Ngi.
Ngi chn hong t t tc Mt Tri. Hn khng chu, v nh th Ngi b em ln ly em
nh lm o ngc tn ti trt t, tc Ngi bit thnh nhn nhng khng hnh hnh thnh
nhn. B-tt phi gii thch u ui cu chuyn. Nu Mt Tri b n tht, sau ny tr
v nhn vng quc, khng ai tin Ngi m cn b nguyn ra. D-xoa rt thn phc nn
giao ht hai em cho B Tt. Ngi truyn ng gii cho hn, v tip tc sng trong rng vi
phm vt do hn cung cp.
Vua cha bng h, Ngi tr v Ba-la-ni ln ngi, phong Mt Trng lm ph vng,
Mt Tri lm i nguyn soi, v xy dng mt ch tin nghi cho D-xoa. Hn c lo
y .
(Ht Chuyn Qu Kh)
Th Tn thuyt xong, Ngi hp nht cc nhn vt trong Bn sanh nh sau:
 - D-xoa l T-kheo nhiu ca ci, hong t Mt Trng l X-li-pht, Mt Tri l
A-nan, v Mahimssa chnh l Ta. V Ngi ni tip:
- T-kheo! Nh th trong mt tin kip ng tm hiu bc thnh l sao, c tnh
khim tn v bit s cht. Nhng va ri, ng hnh ng sai tri, khi ng trc mt Ta
gia t chng, vi thi k cc cho rng mnh thiu dc, Mt T-kheo l T-kheo
khng phi nm b y quanh mnh.
V Pht c Php C:
(141) Khng phi sng la th,
Bn tc, tro trt mnh,
Tuyt thc, ln trn t,
Sng nhp, sing ngi xm,
M con ngi c sch,
Nu khng tr nghi hoc.
9. Santati , Quan i Thn Ca Vua
Ai sng t trang sc...
Th Tn dy nh th ti K Vin, do chuyn quan i thn tn Santati.
i dp gic bin gii v, Santati c vua Ba-t-nc x Kosala giao vng quc
cho ng nhip chnh trong by ngy v mt cung n ma ht. Sut by ngy , ng
mit mi ru ch, v ngy cui ng trang im lng ly leo ln bch tng i n h
tm. Ngang qua cng thnh thy Th Tn ang vo thnh kht thc, ng vn ngi trn
lng voi, ci cho Ngi v i tip.
Thy Pht mm ci, A-nan hi v c Pht cho bit:
- A-nan, hy nhn quan i thn ca vua trang im lng ly, s n ch Ta, v
nghe xong cui bi k s chng A-la-hn. Ri ng ta ngi l lng cch mt t tm cy
tht nt v nhp Nit-bn.
m ngi nghe c chia ra lm hai phe. Phe t kin cho rng Sa-mn C-
m a g ni ny, lm g c chuyn tn say ru b t, trang sc y mnh, s nghe php
v nhp Nit-bn. Qu l di tr. Phe Pht t th tn thn thn lc ca Pht tht k diu,
v h s c c n nhn thy s v vang ca Pht v ca Santati.
Xung h, Santati bi li c bui, ri vo lc vin ung ru, c cung n biu
din. c thn hnh duyn dng, c ta nhn i by ngy v trong khi tr ht ti kho
ca mnh, bao t v tri tim bng au qun ln nh b dao ct. C cht lin, mt v ming
cn m. Santati ch kp lp bp:
- C nng, coi chng!
Th c ta ngng th; Santati su no qu i. Trong khonh khc, ru chy
trong mu ng t c tun nay nh bin mt, ging nh nc trn than hng. ng bit
khng ai ngoi Th Tn c th dp tt ni bun ca mnh, nn n gp Pht, nh l, k
li v xin c nng ta. Th Tn an i ng:
 - ng n ng ngi c th lm tiu tan su kh cho ng. Bit bao nhiu ln
ngi n b ny cht nh th, v ng bao phen khc nng, nc mt cn nhiu
hn bn bin.
V Ngi c k sau:
Vic g tri qua,
Tt nht l bung b.
V trc mt ngi,
Khng c g .
Nu khng nm bt g,
Gia tng lai, qu kh,
S bc trong an bnh,
Khng cn g kh s.
Va kt thc bi k, Santati chng qu A-la-hn cng cc thn thng. Quan st th
mng mnh, ng bit chng cn sng c bao nhiu, nn xin Th Tn nhp Nit-bn. D
bit vic lm ca ng trong tin kip, Pht vn bo ng k li ct cho nhm ngoi o,
ang ch s tht s xy ra khc vi tin on ca Th Tn, v nhm Pht t mun thy
cng c qu kh ca ng, c nghe:
- Vy th, Santati, hy thut li chuyn qu kh, nhng ng ng di t, m
bay ln tri, cao bng by cy tht nt.
Santati vng li. ng cho Pht, bay ln tri, p xung cho Pht mt ln na,
ri bay ln trn, ngi kit gi k:
Chuyn Qu Kh
A. Ngi Thuyt Php V Nh Vua
Cch y chn mi chn kip, thi Pht T-b-thi ti sanh Bandhumat. Bn
khon khng bit lm th no tr c tham i v phin no cho ngi khc, bng gp
cc nh thuyt php, ti quyt nh s lm vic m thi. Ti khuyn khch mi ngi
lm vic cng c. Chnh ti cng vy, vo ngy Bt quan trai, ti gi gii, b th v
nghe php. Ti i khp ni rao ging: "Khng c chu bu no c th snh vi Tam Bo
l Pht, Php v Tng. Hy cung knh Tam Bo!". Vua Bandhumat, cha ca Pht, gi ti
li hi thm, v khi bit vic ti lm Ngi hi ti thng dng phng tin g i li.
Nghe ti tha thng vn i chn t, Ngi chong cho ti mt chui hoa, y nh chui
ngc v cho ti mt con nga. Sau , vua gi ti li ln th hai hi thm. Bit ti vn
i thuyt php, vua cho mt xe c bn nga thun chng Sindh ko. Hi thm ln th ba,
vua tng nguyn ti sn ln, mt b chu bu lng ly v c mt con voi. eo ht chu
bu v ngi trn lng voi, sut tm mi ngn nm thuyt php khp ni, to cng c,
thn ta mi thm chin n, ming mi l sen.
(Ht Chuyn Qu Kh)
K xong, Santati, vn ngi kit-gi trn tri, nhp Ha quang tam-mui, v t
nhp Nit-bn. La thiu ht thn, x-li ri t t xung nh hoa nhi, Th Tn cho tri
mt tm thm trng hng v sai ct thp ti ng t ng th. Dn chng tn knh
x li ny s c nhiu cng c.
Cc T-kheo bn tn v Santati, v khng bit nn gi ng l n s hay B-la-mn.
Pht nghe c tr li:
- Cc T-kheo! t Ta tht ng gi l n s, v cng ng gi l B-la-mn.
V Ngi c Php C:
(142) Ai sng t trang sc,
Nhng an tnh, nhip phc,
Sng kin tr phm hnh,
Khng hi mi sinh linh,
V y l Phm Ch,
Hay Sa mn, kht s.
10. T Kheo V B Rch
Tht kh tm i...
Khi ng ti K Vin. Th Tn dy cu trn v Trng lo Pilotika.
Ngy n, Trng lo A-nan gp mt chng trai lang thang, o qun rch bm,
tay cm ming snh. Ngi ku li hi sao khng i tu c phi kh hn sng nh th.
Chng trai hi ti:
- Tn gi, ai cho con i tu?
Ngi p:
- Ta s ngi.
Ri Ngi cho anh ta theo, t tay tm ra cho anh, giao anh mt mc thin qun
v xut gia cho anh. Tm vi trc y anh qun lm ni y c phi trn cnh cy.
c nhn vo Tng on, anh lm trn bn phn v hng y phm vt dnh cho
ch Pht, v i khp ni vi nhng y ng gi.
Sau mt thi gian, anh pht ph v bt mn, ngh rng chng li ch g m i lang
thang vi b ca n na tn th, tt hn l mc b c khi xa. Ri anh n cnh cy
tm li tm vi, t mng nhic mnh l v lim s, ngu ngc, tr trn, b i n hu
c mc y phc tt lnh i p ln ngi tm gi rch ny vi ming snh, xin n
u ng x ch. Gi ny lm mc thin qun, anh t khin trch mnh, v tm tr
nn an tnh. Anh ct tm vi, tr v tinh x. Vi ngy sau anh li bt mn, v t trch nh
ln trc. n ln th ba cng vy. Cc T-kheo thy anh ti lui nh th, hi thm, anh
p l n thy anh. V c thin qun trn tm vi c rch, anh t iu phc. Chng bao
lu anh chng A-la-hn. Cc T-kheo li hi anh sao khng lui ti thy na, anh cho bit:
- Ch huynh, khi cn dnh mc vo th gian, ti n mt v thy. Nhng by gi
ti ct t ht tri buc vi th gian, ti khng cn n ng ta na.
Cc T-kheo bo vi Pht, cho l Trng lo Pilotika ni di. Pht lin dy:
- Cc T-kheo, con Ta ni tht y, ng y t iu phc v chng A-la-hn.
V Ngi c Php C:
 (143) Tht kh tm i,
Ngi bit thn, t ch,
Bit n trnh, ch trch,
Nh nga hin trnh roi.
(144) Nh nga hin chm roi,
Hy nhit tm hng hi,
Vi tn, gii, tinh tn,
Thin nh cng trch php,
Minh hnh , chnh nim,
on dt v lng kh.
11. Sa-Di Sukha
Ngi tr thy dn nc...
Th Tn dy nh th ti K Vin, lin quan n Sa-di Sukha.
Chuyn qu kh
A. Trng Kh Gandha, Ngi Lao ng Bhattabhatika V Pht c Gic
Gandha l con ca v chnh chng kh thnh Ba-la-ni. Cha cht, vua gi anh
n an i, v cho k v cha lm chng kh. T ngi ta gi anh l chng kh
Gandha.
Vin qun gia, mt hm m ca kho, ch cho anh tt c ti sn tin t cha, ng ni
v nhng ngi trc. Anh thc mc sao h khng em theo sau khi cht, v c gii
thch mi ngi ch em theo mnh vic lm d thin hay c. T anh suy lun rng s
n xi cho ht, trc khi ra i. Anh b ra mt trm ngn ng xy mt nh tm bng pha
l, mt trm ngn lm mt gh ngi bng pha l ngi sau khi tm, mt trm ngn lm
mt ci bt ng thc n ca anh, mt trm ngn lm mt mi che trn phng n, mt
trm ngn lm mt ci a lt bt m ng, mt trm ngn xy mt ca s lng ly trong
nh. Ba n sng mt ngn, ba n chiu mt ngn, ba n tra ngy trng trn mt trm
ngn. Vo nhng ngy n tic nh th, anh chi mt trm ngn cho vic trang hong trong
thnh, sai ngi nh trng h to:
- Mi ngi hy i xem cch n ca chng kh Gandha.
Dn chng t tp n, mang c ging chng. V Gandha s dng ht mi th
mi to: tm trong bn vi mi su bnh nc hoa, m chic ca s lng ly ri ngi
trn sp trnh din cho mi ngi ngm. Ngi hu dn thc n trong chic bt qu gi,
trn chic a lt m ng v t trc mt anh. Ri anh n, ung vi nguyn mt
on v cng bao quanh.
Mt anh nh qu ch ci ln thnh. tit kim anh n nh ngi bn nh,
nhn dp anh c bn dn i xem cch n ca trng kh Gandha. Ngi mi thc n
thm phc, anh nh qu thm qu nh bn mnh xin gim. Chng kh khng cho, anh
bn xin na, v cho bit khng n c thm qu s cht. Mc, chng kh t chi.
Nhiu ln xin qu, chng kh bt buc phi ln ting:
 - Ny ng, mi ming cm ng gi mt trm ti hai trm ng . Ai i cng
cho th ta ly g n?
Anh bn vn c nhy:
- ng ch! Ngi nh qu khng c ming cm ca ng s cht, xin ng cu
mng hn.
- Khng c! , nhng m, ta xem! Nu tht th, hy bo hn lm cho ta ba
nm ta s cho hn bt cm.
Anh nh qu ng , v lm mi cng vic rt trung thnh, d nh rng, d
ngy d m. Dn trong thnh gi anh l: "Ngi kim thc n, Bhattabhatika". Mn hn,
vin qun gia n bo cho ng ch bit, khng qun khen ngi anh nh qu. Chng kh
ra lnh cho anh hai ngn ng cho ba n ti, mt ngn ng cho ba n sng, tt c l ba
ngn ng, v bo mi ngi trong nh, tr c v yu l Cintman, ngy hm y hu h
ng ta, xem nh l ng ch. Anh c tm trong phng tm pha l, ngi gh pha l sau
khi tm, mc y phc chng kh... ri Gandha sai ngi nh trng rao rng
Bhattabhatika lm thu cho chng kh Gandha nhn mt bt cm, hy n xem s
lng ly huy hong trong ba n bt cm y ca anh ta. Ch no anh nhn n u rng
ng, xung quanh anh v n ng phc v v gia nhn bng cm t trc mt.
Khi anh ra tay th mt v Pht c Gic p y, m bt, bay trn khng, v t
chn xung gia hi chng, ng trc mt anh. Trc trn ni Gandhamdana, xut
nh sau by ngy, Ngi thy l anh c nim tin, chu ban n v s c nhiu phc
bo. Bhattabhattika hiu rng v trc kia khng b th nn phi lm thu sut ba nm
nhn bt cm, bt cm ny cho mt ngy v mt m, nhng nu dng cho bc tn
qu ny anh s c nui v s kip. V anh nn s thm kht khng n mt ming cm
no, m cm bt n ch Pht, nh l Ngi v trt vo bnh bt ca Ngi. c phn
na, Ngi ly tay che bt, nhng anh khn khon xin Ngi nhn ht anh c phc,
khng nhng i ny m cn i sau, v c d phn vo o php m Ngi thy.
Pht ha kh:
- Mi c mun ca ng s c toi nguyn nh c ngc nh , li cu xin s
thnh tu nh c trng trn.
V Ngi hi hng cng c cho anh. cho dn chng chim ngng, Ngi bay
ln tri n ni Gandhamdana, v chia thc n cho nm trm v Pht c Gic, mi v
nhn phn mnh.
Chng kh Gandha nghe tin, lng trn ngp nim tin, tn thn anh nh qu
lm mt vic kh khn bit bao l b th; trong khi Gandha hng th qu i m chng
cho ai bt c mn g. Chng kh mi anh ta n, cho mt ngn ng v xin anh ta chia
phn phc c sau khi b th s tin y. Anh nh qu bng lng, v chng kh li chia
gia ti ca mnh ra lm hai, cho anh ta phn na.
(C bn loi s c:
 - V ca ci: Nh mt bc A-la-hn hay v chng Tam qu sau khi xut nh ng
nhn c ca ci.
- V t vt dng: Do sng lim chnh v cng bng.
- V tr tu: Tr tu c c t tri thc kt hp vi h th, do b th cng dng
trong ba thi qu kh, hin ti, v lai.
- V thn thng: Sau thi gian thin nh, nh v Pht c Gic thi trin).
Nghe chuyn Bhattabhatika, vua vi anh n, ban cho mt ngn ng i bnh
bt ca anh, cho anh nhiu ca ci v phong lm chng kh. Hai chng kh
Bhattabhatika v Ganda kt bn vi nhau, n cng mm, ng cng ging. Mng chung,
Bhattabhatika sanh thin, hng phc sut thi gian gia hai c Pht, thi Pht hin
ti ti sanh vo nh mt th ch ca Trng lo X-li-pht X-v.
Chuyn hin ti:
B. Sa-Di Sukha
B m c sn sc k lng khi a b cn trong bng. ng theo nguyn,
b cng dng thc n y gia v cho Trng lo X-li-pht v nm trm T-kheo ca
Ngi, c khoc y vng, m bt vng, v ngi vng ngoi hi chng, v c chia phn
thc n cn li ca chng Tng. B sinh mt b trai. Ngy t tn con b tha vi Trng
lo chn tn v truyn gii cho ch. Trong nh khng ai au m t khi ch cn trong
bng m, nn b m yu cu Ngi t tn ch l Sukha Kumra, tc hnh phc, v Ngi
truyn gii cho ch. Vo ngy i tic nhn dp x l tai cu b v nhng dp l khc, b
thng dng phm vt ln ch tng. Ln by tui ch mun i tu, b bng lng. B tha
vi Trng lo trc, v sau mc y phc p cho ch, v dn n tinh x giao ph
cho Trng lo. Ngi cho bit i tu s lm gian nan cc kh, ch khng chu, lnh mt
ti thin qun v c gia nhp Tng on. Cha m ch li tinh x, sut by ngy
cng dng thc n trm v ln Tng chng, chiu ti th tr v nh. Ngy th tm Tng
chng ln ng kht thc, Trng lo cn qu nhiu vic phi lm khp tinh x nn i
sau vi ch.
Dc ng, ch thy nhng ng nc v.v... ging nh Sa-di Pandita, v c
Trng lo gii thch ging nh Sa-di Pandita. Ri Sukha a y bt cho thy xin tr v
tinh x. c thy giao cho cha kha, ch vo phng thy ta thin v thu trit bn tnh
ca thn
Cng hnh ca ch lm ngai Thch nng ln. ng quan st, thy s vic nh
th nn mun gip ch. ng mi T thin vng n vn tinh x ui by chim n o
ri gc li vo bn pha. ng cng ra lnh cho mt tri v mt trng ng yn v chnh
ng ng gc ni cng chnh. Tinh x hon ton yn lng. Sukha tp trung mnh lit, ch
khai m Minh-st-tu v chng Tam qu. Cn Trng lo kht thc xong ri vi v tr
v tinh x. Th Tn trong hng tht thy bit ht, v cng bit trc Sa-di Sukha s
chng A-la-hn, nn Ngi ri hng tht n trc cng n Trng lo t bn cu hi
ko di thi gian cho Sa-di kp chng qu. Trng lo tr li xong cu cui th Sa-di
cng va chng qu. Lc Pht mi cho php Trng lo mang thc n cho t. V
T thin vng cng Thch ri ch gc, mt tri mt trng di chuyn bnh thng.
Cc T-kheo bo nhau sao hm nay bui sng qu lu, bui chiu gi mi n, v Sa-di
mi th thc xong. Pht lin gii thch v kt lun:
- Sa-di Sukha thy ngi ang dn thy nhp in, th lm tn ang un tn, th
mc o bnh xe v.v... t iu phc c thn tm v c qu A-la-hn.
V Ngi c Php C:
(145) Ngi tr thy dn nc,
K lm tn un tn,
Ngi th mc un vn,
Bc tr bit t iu.
 PHM XI: GI
1. Bn Ca T-S-Kh Say Ru
Ci g, hn hoan g...
V chuyn nhng ngi bn ca b T-x-kh nn Th Tn dy cu trn ti K
Vin.
Nm trm thanh nin vng tc cho nm trm b v theo i c s n T-x-kh,
tin rng vi s tt lnh nh th v ca h s sng i chnh nim. t d n lc vin
hay tinh x, cc b v lun lun i cng vi T-x-kh. Nhn l hi ung ru, cc b
pha ru cho chng ch chn sut by ngy. n ngy th tm trng bo ht l, cc ng
chng tr v i lm bnh thng.
Thy ru cn tha, cc b mun ung nn giau chng ln em ru theo, ri r
T-x-kh n lc vin. H ung ru vo, say ngt ngng, i khp khu vn chi.
Trng dng i ca cc b, T-x-kh bit h ung ru v say. Cc ngoi o s c
dp ru rao n c s ca Sa-mn C-m ung ru, b gi cc b v n qu trch:
- Ny cc bn, cc bn phm li lm to tt, lm ti cng nhc ly. Chng cc
bn s ni gin. Cc bn phi tnh sao y?
H lo lng tha:
- Tha c b, chng ti s co bnh.
V nh, cc ng chng bit ngay h ung ru tha. H b nh p nn rt
bun kh.
L hi nm sau, h li mun ung ru nh ln trc, nn r T-x-kh n vn
gii tr, nhng b b t chi. H bn b nh v r nhau i n tinh x. Th l h sp
hng hoa vo thng, tay m bnh ng ru, mc o chong m, n gp T-x-kh v
cng b n tinh x. Sau, cc b v y ln i ung ru, vt bnh ri vo ngi trong Php
ng, trc mt c Th Tn. B T-x-kh bch:
- Bch Th Tn, xin Ngi ging php cho cc b ny nghe.
Nhng cc b kia say n ni thn th lc l o qua o li v bng h ny
mun ma ht. Mt quyn thuc ca Ma vng thy th lin bt xc h, lm cho h c
nhng c ch l lng trc mt Pht. c Pht qun st thy c nguyn nhn, bn ngh:
- Ta s khng cho php quyn thuc Ma vng tn cng. Bi v mc ch hon
thnh gic hnh vin mn ca Ta chng phi l Ma vng c dp honh hnh.
Ngi phng mt o ho quang mu xanh m t chng my. Lp tc tri t ti
en. My b kia s cht n ni ru trong ngi kh ht. Pht ri ch ngi, bay ln nh
ni Tu-di, phng ho quang gia chng lng my, lc tri sng nh th c ngn mt
trng cng mc. V Ngi bo cc b:
- Cc ngi n v vo y trong s tn tm. V th mt quyn thuc ca Ma
vng bt xc cc ngi. Vo thi im m cc ngi khng nn ci a hay c
nhng c ch khng c nghim chnh, n bt cc ngi ci ct l lng. T y v
sau cc ngi phi n lc dp tt la i dc v tham i.
V Ngi c Php C:
(146) Ci g, hn hoan g,
Khi i mi b thiu?
B ti tm bao trm,
Sao khng tm ngn n?
Bit h vng nim tin, khng cn b lay chuyn na, Pht xung ni Tu-di v
ngi vo ta Nh Lai. Lc T-x-kh tha:
- Ru chnh l iu c, khin hng ngi phm cch nh cc b ny, tuy ngi
trc mt Th Tn, vn khng sc kim sot hnh ng ca mnh, m ma chn, v
tay, pht ci, pht ca ht, nhy nht.
Pht bo:
- Qu vy, T-x-kh! Ru l iu c, v l v s chng sanh bun kh.
Nhng bch Th Tn, vo thi no v nguyn nhn no xy ra chuyn trn?
Th Tn bn k li chuyn qu kh trong Bn Sanh Kumbha.
2. c Pht Cha Tr Mt T Kheo Ly Tnh
Hy xem hnh bng p...
Cu ny Th Tn dy Veluvana, lin quan n Sirim.
Sirim vn l gi giang h hng sang Vng X. Vo ma ma, c l xc phm
n n c s Uttar, v ca Sumana, con mt ph gia, v l ch ca ph gia Punnaka.
Mun ni li quan h tt, c n nh n c s khi Th Tn v Tng on . Khi c
Pht th thc xong, c lin n trc Ngi xin sm hi. Th Tn ng Thp lc c k
sau cho Sirim nghe:
(223) Ly khng gin thng gin,
Ly thin thng khng thin,
Ly th thng xan tham,
Ly chn thng h ngy.
Cui bi k, Sirim chng qu D lu. (y ch l tm lc ton b cu chuyn
nm trong phn kinh lun bi k thuc phm Phn N).
Sau c thnh Th Tn n th thc, v sau dng nhiu l vt. T c u n
cng dng ti nh tm phn n. C mc b lng v sa y bt, phn cho mt T-kheo
dng ba cho n bn v T-kheo, v c cn b th cho mi v mi su ng.
C mt T-kheo n kht thc ti nh Sirim, tr v ng dng chn ti tinh x
cch ba dm. Cc T-kheo hi thm ng th thc u v nh th no? ng tht th
k chi tit, no l mn ho hng, mt phn n ba bn v dng cng , th th ch
xinh xn cng nhn cng p. Mt T-kheo khc nghe th em lng yu c ta, v mun
n nhn mt.
 Hi c a ch, sng sm va rng ng. T-kheo ny ln ng n phng
pht phiu kht thc, t nhn l trng lo ca hi chng v nhn c mt phiu trong
tm phn n ti nh Sirim. Trc mt ngy, tc ngy T-kheo kia nhn thc n xong
i v, c lm bnh, phi tho ht n trang nm ngh trong phng. Cc T-kheo n kht
thc, c khng dy ni t tay phc dch, nn nh n t bng dn, khng qun dn h
phi chm sc chu o, v xong xui dn c n nh l cc T-kheo.
C n trc mt cc T-kheo nh l, ton thn run ry. T-kheo ny thy c hn
phi phch tn, ang bnh m cn p nh th, nu khe mnh, trang im v eo
trang sc na th cn p n u! Sau tham i tch ly t hng triu nm nay ni
dy trong lng. ng khng cn bit g mi vt xung quanh v khng th th thc c.
ng bng bt tr v tinh x, y bt li qua mt bn, ni y ra v nm di. T-kheo i
chung nn n, nhng ng khng nut ni mt th g.
Ngay ti ngy hm Sirim qua i. Th Tn hay tin, bo vua qung xc
trong nh thiu, ch c ha tng, v canh gi ng qu ch m n tht. Ngy qua ngy,
n ngy th t xc ca Sirim trng ln, ging nh ng tht l lot, t chn l di b
ra chng khc g ni nu cm v nt. Vua cho nh trng rao khp thnh bt mi ngi
phi n xem xc Sirim, ai khng n xem pht tm tin. Th Tn cng vi Tng on
n xem.
By gi T-kheo tng t ny b n bn ngy, khng m xa g n li
khuyn ca cc bn ng tu. Cm trong bt thi ra, bnh bt th ln mc, Nhng khi
nghe tin Th Tn sp i xem xc Sirim, ang nm lit ging ng tc tc nhm dy. V
khi c ngi hi ng i khng, ng p khng cn suy ngh: "Chc chn l ti i". Ri
ng ht b cm thiu ra v ct bt trong gi li xong ra i.
Th Tn v chng T-kheo tng ng mt bn thi th. Chng T Kheo Ni v on
ty tng ca vua vi nam n c s ng bn kia. Th Tn hi vua:
- i vng, ngi n b ny l ai?
- Bch Th Tn, Sirim, em ca Jvaka.
- Sirim ?
- Tha vng, bch Th Tn.
- Vy th hy nh trng loan ht ph thnh ai b ra mt ngn ng s c s
hu c ta.
Chng c ai " h" g c. Pht bo vua h gi xung thp. T trm xung n chc,
ri n xu, mt phn hai xu, mt phn t xu, mt phn tm xu, cng chng ai mun lnh
nng d l cho khng.
Pht lin dy:
- Cc T-kheo! Cc ng thy r gi tr ca mt ngi n b di mt dn chng
ch. Trong thnh ny, trc y ngi ta dm b c ngn ng hn hnh qua mt m
vi ngi n b ny. Nhng by gi khng ai chu lnh nng d c cho khng, v l
sc p tn t, khng cn na. Nhn xem, cc T-kheo, thi th ny tn ri v thi ra.
 V Pht c Php C:
(147) Hy xem hnh bng p,
Ch cht cha vt thng,
Bnh hon nhiu suy t,
Tht khng g trng cu.
3. B Ni Gi
Thn ny b suy gi ...
Pht dy cu trn ti K Vin, lin quan n ni c Uttar.
Ni c vn tip tc hnh hng kht thc cho n mt trm hai mi tui. Mt
hm, gp mt T-kheo, b dng ht thc n trong bt, khng cha li g cho mnh. Ngy
th hai v tip ngy th ba, Uttar cng li gp v dng cng cho v T-kheo ti ch
c.
n ngy th t, Uttar ang i kht thc nh thng l th gp Pht ni tht
ng ngi. B bc lui, l y b b tut, b gim chn ln, vng vu nn t ng. Th Tn
n gn b v bo:
- S mui, thn ca ngi suy yu theo tui gi, khng cn bao lu s hoi dit.
V Pht c Php C:
(148) Thn ny b suy gi,
tt bnh mng manh,
Nhm bt tnh v,
Cht, chm dt mng sng.
4. Nhm T Kheo C Tin
Nh tri bu ma thu...
Pht ni ti K Vin cu trn lin quan n nhm T-kheo c tin.
Nm trm T-kheo nhn mc thin qun t Th Tn, rt vo rng n lc phn
u thin nh. Ngh rng mnh khng cn tham i v hon thnh tu tp, h ra khi
rng n bo vi Th Tn chng c. H va n ngoi cng tinh x, Th Tn vi
bo Trng lo A-nan rng h cha c duyn gp Pht, xin n l thiu trc ri tr li
sau.
Thay v thc mc ti sao, cc T-kheo bo nhau "c Pht l bc i tr, chc chn
Ngi c ". H tun hnh n l thiu v trng thy cc thi th. Vi cc thi th lu n
mt hai ngy th h thy gh tm, cc thi th mi cht cn ti ri li kch ng lng dc
ca h. Lc h mi nhn ra tham i vn cn trong lng. Th Tn ngi trong hng
tht phng quang nh n i din vi cc T-kheo bo:
- Ny cc T-kheo, thy nguyn b xng m cc ng thch th tham m xu xa
th c hp l khng?
Ri Ngi c Php C:
(149) Nh tri bu ma thu
B vt b qung i,
 Nhm xng trng b cu,
Thy chng cn vui g?
5. Ni C V Bng Sc
Thnh ny lm bng xng...
Pht dy nh th ti K Vin, lin quan n ni c Janapada-Kalyn Rpanand
C ngh rng: "Anh c ca ta t b vinh quang ca quyn uy, tr thnh T-kheo,
v gi y l ngi siu vit th gian, l Pht. Con Ngi l Rhula Kumra, cng l
tng s. Chng ta l tng v c m ta cng l ni. C gia quyn u sng i xut gia, ti
sao ta vn ko di i ti gia?" Do c mun i tu, gia nhp Ni chng, khng phi vi
lng tin m v lng thng gia quyn. V c v p tuyt trn nn c c tn Rpa.
Mt hm nghe Th Tn ging: "Ci p ca sc l v thng, h ly vi kh au,
phi thc; th, tng, hnh, thc cng u nh th". C cho rng Th Tn nhn thy ci
xu trn thn xc ca mnh, d rt p nhn rt xinh ngm. Do c khng thch
din kin Th Tn na.
Dn c X-v thng cng dng sng sm, tip tc bn phn ca ngy Bt
quan trai. Bui chiu n mc sch s tm tt, tay cm hng hoa, h t tp ti tinh x
nghe php, Ni chng cng th. Nghe php xong, h vo thnh ca tng cng c ca Th
Tn.
C bn tiu chun ngi ta phn on v Nh Lai v ly lm mn nguyn:
1. Trn iu h thy c l thn kim sc ca Pht, trang nghim vi ba mi hai
tng tt v tm mi v p.
2. Trn iu h nghe c v c hnh ca Pht qua bit bao trm kip, v nghe
Pht m gm c Bt Diu khi Ngi thuyt php.
3. Trn s kh hnh ca Pht.
4. Trn s nhn xt v Ngi l chnh trc, c thp lc, c tr, an tnh, Pht l bc
c tn khng ai snh bng.
Rpanand nghe Ni chng v n c s k li li ca tng Nh Lai, nhng c cho
rng h xng tn qu l i vi anh mnh. Nu nh Ngi nh ch trch sc p ca c
trong ch mt ngy thi, Ngi s ni nhiu n u trong khong thi gian y? Ri c c
nh i nghe php, nhn Th Tn ri tr v m khng mun cho ai thy mnh. Ni chng
vui sng dn Rpanand cng i, v t lu c khng mun n hu Pht, c c Ngi s
thuyt php vi nhiu chi tit phong ph hn.
Th Tn bit trc hm nay Rpanand n nh l. V dy d ngi qu m
trc thn mnh, lm tiu tan lng kiu hnh ca nng v c sc p, Ngi s dng
chnh sc p thn th lm phng tin, ging nh phi dng gai l gai. Th Tn lin
hin thn thng: mt thiu n mi su xun xanh, p cha tng thy mc b y phc
thm, trang im vi tt c mn trang sc, ng trc Th Tn, cm qut phe phy. Ch
c Pht v Rpanand trng thy c gi.
 Rpanand vo tinh x vi Ni chng. C ng pha sau, nm vc gieo xung nh
l Pht v ngi xung ch Ni chng. Ri c quan st Th Tn t u n chn. Rc r
xn ln vi ba mi hai tng tt v tm mi v p, ho quang bao quanh ta rng n
hai mt. Ri c thy c gi ng cnh Pht v c quan st gng mt sng rc nh trng
rm ca c gi. Ngm li thn mnh, c thy mnh chng khc g con qu ang ng
trc con ngng cha thn kim sc. C trn trn mt v mi tc thiu n, i tht thanh t.
C say m tng b phn trn ngi thiu n, v nng lng mun mnh cng c nh th.
Th Tn bit c tng ca c nn bt u thuyt cho c bi php sau. Th Tn ha
hin thiu n t mi su tui ln hai mi tui. Rpanand nhn ra ngay bng sc ny
khng bng trc y. Ri thiu n thnh thiu ph mt con, n trung tun v cui cng
l mt lo b gi kh. Rpanand theo di tng giai on bin ha, mi lc v p ch
ny mt, sc ti ch kia ht. v khi ng l b lo rng rng, tc bc, lng cng, on
xung nh chic rui nh hnh ch nhn, phi ta ln gy, tay chn run ry. Rpanand
khng khi gh tm.
Phn cui bi thuyt php ca Pht l b lo lm bnh. Nm gy v qut i, b ku
tht ln, t xung t, ln qua ln li trn ng phn v nc tiu ca mnh. Rpanand
nhn v mun lm ging. Ri c Pht cho thy ci cht ca b lo. Lin thi th b
trng phng, t chn l m chy ra c dng nh bc n v c c giun sn. Qu v ch
nho ln ngi b x xc. S kin ny lm chn ng Rpanand khn k. C thy r
ngay chnh ch ny ngi n b ny gi i, lm bnh ri cht; v thn ca c cng s
nh th. T ci thy thn mnh nm trong s v thng, c thy thn th mnh h ly n
kh au, v do phi thc.
Lin , ba php (gi, bnh, cht) ging nh nh b la thiu t, hoc nh dy
thng qun ngang c c, hin hin trc mt Rpanand khin tm c i vo thin nh.
Tuy vy, Pht bit c cha th chng qu, nn c thm bi k h tr cho c nh sau:
Hy nhn, Nand!
S lin kt nhng b phn gi l thn,
N l bnh tt, bt tnh, thi tha, r chy.
Tht l ngu ngc nu ham mun n.
Thn ny nh th no, thn kia cng th,
Thn kia ra sao, thn ny cng s vy.
Hy nhn cc yu t ca thn u l khng.
ng tr li th gian,
Hy dp tt tham i khin ti sanh,
V ngi s i trong an tnh.
Hng tm thun theo gio l Pht, Rpanand chng qu Tu--hon. V mun
cho c tin ln Tam o v Tam qu trn na, y c thin nh thm v l khng. Th
Tn dy thm:
 - Ny Rpanand, ng ngh rng thn ny c thc, khng mt cht g l thc
trong thn ny. Thn ny l thnh tr lm bng xng, do ba trm khc xng dng ln.
V Ngi c Php C:
(150) Thnh ny lm bng xng,
Qut t bng tht mu,
y gi v cht,
Mn, la o cht cha.
Cui bi k, ni c chng qu A-la-hn, v nhiu ngi cng th tr c bi k
ny.

6. Hong Hu Mallik V Con Ch

Xe vua p cng gi...
Ti K Vin Pht dy cu trn lin quan n hong hu Mallik.
Ngy kia hong hu Mallik vo phng tm. Ra mt xong, b ci ngi xung v
ra chn. Khng d con ch cng ca b cng vo theo. N thy th bn lm hnh bt
tnh vi b, v b c n tip tc. T tng trn cung in nh vua nhn thy ht, sau
mng nhic b thm t. B tm cch chi quanh, nhng nh vua khng nh:
- Chnh mt ta thy. Cht tit i, con tin t khn kip!
B vn chng ch:
- Tu i vng, tht l k! Ai bc vo phng tm y, ngi ngoi nhn vo
u thy thnh hai.
- Mi ni di.
- Nu b h khng tin , xin hy vo phng tm, thip s ngoi nhn vo.
Vua qu l tht th, c tin nn lm theo li b. t ngt b ngoi la tht thanh:
- Nh vua in khng kia! Sao lm iu u vi con d ci?
- i khanh, ta c lm nh th u!
- Chnh mt thip thy!
V th nh vua tin li gii thch ca hong hu, l ai vo phng tm u b thy
thnh hai.
Nhng Mallik cm thy bt an. Tuy di gt c nh vua, v ng l mt tn
ngu ngc, nhng b phm ti trng, v cn sai quy khi kt ti nh vua. Th Tn s
bit ti ca b, c hai i t v tm mi Trng lo cng bit. Ti li trm trng bit
bao! (Trc b v vua cng dng rt nhiu ca bu, s tin ln n mt trm bn
mi triu ng. Ring c Nh Lai c cng dng bn mn v gi: mt chic lng
trng, mt chic ging, mt gh ngi v mt vt chn).
Mallik lc hp hi li qun hn s cng dng, ch nh n hnh ng xu c
mnh phm, do b a vo a ngc A-t. Vua Ba-t-nc rt yu b Mallik nn
bun kh v cng. L tang xong, vua n gp Pht, mun hi xem b sanh u. Th
Tn bit trc, nn khn kho khng vua nh l do i n tinh x. Pht c thuyt php,
vua nghe xong hoan h hi cung. Nh th sut by ngy vua khng th no nh hi.
Cn Mallik, sau by ngy rn sit trong a ngc, c gii thot v ti sanh vo
ci tri u-sut.
(S d Pht phi lm nh th v Mallik rt c sng i. Nu bit b, mt ngi
c nim tin kin c, b th cng dng rt nhiu m ri vo a ngc, th s phn ca vua
sau ny s ra sao? Nh vua s hiu sai lc sanh ra hoi nghi, khng tip tc cng dng
nm trm T-kheo na, v nh th vua s a vo a ngc).
Vo ngy th tm, Th Tn ra ngoi kht thc mt mnh. n cng hong cung
vua nghe tin, cm bt ca Pht nh mang ln sn thng cung in. Nhng Pht mun
ngi ngay nh xe, vua bn dng ch ngi ni v cng dng thc n loi cng loi
mm. Ri nh vua nh l Pht hi li cu qun sut by ngy qua. Pht p:
- Vo cung tri u-sut, i vng .
Vua vn cn bun kh nn than:
- Bch Th Tn, t khi nng i v ci khc, con ngi ti khng cn sng na.
Pht an i:
- i vng, ch nn au lng. l quy lut bt bin cho mi chng sanh.
Ri Pht hi tip:
- i vng, xe ny ca ai?
- Bch Th Tn, ca ng ti.
- Cn xe ny?
- Ca cha ti, bch Th Tn.
- Cn xe kia.
- Ca ti.
c Pht bn dy:
- i vng, xe ca cha cn tt hn xe ng ni, cng vy xe ca i vng cn tt
hn xe ca cha. S suy tn cng s lm h hoi thn ny. i vng, ch c c hnh
chn chnh mi khng h hoi.
V Pht c Php C:
(151) Xe vua p cng gi,
Thn ny ri s gi,
Php bc thin khng gi.
Nh vy bc ch thin,
Ni ln cho bc thin.
7. Mt T Kheo Thng Ni Khng ng Ch
Ngi t nghe km hc...
Pht dy cu ny ti K Vin, lin quan n Trng lo Ca-lu--di.
Trng lo ny a n cc nh ni dn chng lm l v c k v tang t nh "H
ng bn ngoi ci cht". Thay v ni nhng li thch hp nh th, c ngha l cn sng
mi, khi tang l ang tin hnh ng li ni nhng cu k khng dnh dng nh "B th v
xt thng". hoc mt cu trong kinh Kim Cang "Bt c ti sn no c c, i ny
cng nh i sau".
Tht ra, bt k i n u, nu ng d nh ni mt iu g th khi m ming
cng khc hn, v chnh ng khng bit mnh l li ni khng ng.
Cc T-kheo nghe ng ni bn trnh ln Pht:
- Bch Th Tn! Ca-lu--di i n ch l lc hay tang ma c li ch g? iu
ng phi ni, Ca-lu--di ni trt lt.
Th Tn p:
- Cc T-kheo! y khng phi ln u Ca-lu--di ni nh th m kip trc
ng ta lun lun khng ni iu ng ri, li ni trt lt.
Chuyn qu kh
A. Aggidatta, Somadatta V Nh Vua
Xa, c mt B-la-mn tn l Aggidatta ng ti Ba-la-ni c con l Somadatta
theo hu vua rt c sng i. ng sng bng ngh nng, ch c hai con b c, li cht
mt mt con. ng bo con xin nh vua con b khc. E vua hiu lm mnh li dng quyn
chc xin x, Somadatta bo cha trc tip n xin vua, v s ng khng bit n ni, anh
chu kh ch dy tht t m. Anh dn cha n bi thiu xc tn l Bi Cuscus, nht c b
thnh tng tm, bo:
- y l nh vua, y l ph vng, y l tng t lnh qun i. Vo hong cung
cha phi i vo nh th ny y, li bc nh th ny y. Ri cha tu ln nh vua trc,
ph vng sau. n gn vua, cha phi tu "B h cao qu mun nm!" V ng nh vy,
ri c bi k sau:
Ti c hai con b c gip ti cy ba.
Nhng mt con cht,
Xin cho ti con khc, vng t anh hng!
B-la-mn mt ht mt nm mi thuc bi k trn. ng cho con bit, ri hai cha
con cng mang l vt ln ng. n ni, Somadatta n ngi vo ch cn vua. B-la-
mn mt mnh mang l vt n sn rng. Vua vui mng thy ng, hi thm vn v:
- Cho ng bn! ng bn i ng xa, hy ngi ln ging ny v cho ta bit
ng bn cn chi?
B-la-mn ly ht sc mnh c bi k mt lo:
Ti c hai con b c gip ti cy ba,
Nhng mt con cht,
Xin ly con cn li, vng t anh hng!
Vua ngc nhin hi:
- Ni g l vy, ng bn? Hy lp li!
Nhng ng vn nhc li y nh trc. Vua bit ng l li ni ngc li ca mnh,
bn ci bo:
 - Somadatta, chc ngi c nhiu b c nh.
Somadatta tha:
- Tu b h, nhiu bng s b h ban cho chng ti.
Vua hi lng vi cu tr li ca v Pht tng lai, nn ban cho B-la-mn mi
su con b c, thm n trang v gia dng, v mt ngi lng tr ng. Nh th vua
ban cho B-la-mn qu tng xng ng v vinh d to ln.
Pht k chuyn xong, ng ha nh sau:
- Thi nh vua l A-nan. B-la-mn l Ca-lu--di v Somadatta chnh l Ta.
V Ngi ni thm:
- Ny cc T-kheo! y khng phi ln u tin ng ta khng th ni ng vic
ng thi v qu ngu si. Thc vy, ngi t nghe km hc khng khc g con tru c.
Pht c tip Php C:
(152) Ngi t nghe km hc,
Ln gi nh tru c,
Tht n tuy ln ln,
Nhng tu khng tng trng.
8. K Ca Trng Lo A-Nan
Lang thang bao kip sng...
Cu ny Pht tht ra khi ngi di ci b-, sau ny ni li cho Trng lo A-
nan p mt cu hi.
Di ci b-, trc khi mt tri ln, Pht chin thng Ma vng; u m, Ngi
vn mn v minh bao ph t nhiu kip; gia m, c thn thng; cui m, v lng
thng xt chng sanh, Ngi tp trung t tng vo l nhn duyn, thin qun theo chiu
thun v chiu nghch, v hng ng Th Tn gic ng vin mn. Sau , nh v lng
ch Pht lm, Ngi long trng pht biu bi k sau:
(153) Lang thang bao kip sng,
Ta tm nhng chng gp,
Ngi xy dng nh ny,
Kh thay phi ti sanh!
(154) i! Ngi lm nh kia!
Nay ta thy ngi!
Ngi khng lm nh na.
n tay ngi b gy,
Ko ct ngi b tn.
Tm ta t tch dit,
Tham i thy tiu vong.
9. i Ph, Con Ca Chng Kh
Lc tr khng phm hnh...
 Th Tn dy cu ny ti Isipatana, lin quan n Mahdhana (i Ph) con ca
chng kh.
i Ph sanh ti Ba-la-ni, nh giu, gia sn tr gi tm trm triu ca ci nhiu
nh th, nn ng b khng cn phi cho con lm vic g khc hn ngoi vui chi tha
thch. Do i Ph ch hc ht v chi n. Mt nh giu khc trong thnh cng c ti
sn tm trm triu sanh b gi. V ng ngh nn c b cng c cha m ch cho hc
ca ht v nhy ma. Hai a tr ln ln, h cho thnh hn vi nhau theo nghi l tp tc.
Cha m hai bn qua i khin gia sn hai tr tng gp i s tm trm triu.
Thng l, mi ngy ba ln, con ca chng kh phi n hu vua. Mt bn bt
lng trong thnh khim cch r qun i Ph trc li. Chng kim ru v cc th
cn thit, ngi mt ch rnh rp con ng i Ph sp i qua. Thy anh ta, chng n
gn, ly ru ra ung, cho mui v ng vo ming, nht r v c hnh vo rng nhai
ngu nghin ri ct ting:
- Hy sng n trm tui, cng t con ca chng kh! Vi s u ca cng t,
chng ti s c n ung tha thu!
i Ph ngc nhin hi tiu ng theo sau:
- My ngi ny ung g th?
- Tha cng t, mt loi ru.
- Ngon khng?
- Tha cng t, trn th gian ny khng g snh bng.
- Th th ta cng ung.
Ri i Ph bo tiu ng mang thm mt cht ru na... v ung ht. Chng
bao lu bn bt lng bit rng i Ph ghin ru. Chng t tp quanh ng ta, cng
lc cng ng. Mi ln i ung anh phi tiu mt n hai trm ng. Sau anh tp tnh
cht tin tng ng gi ru v cc th nh:
- Ly tin mua hoa v cho ta!
- Cm tin, mang hng v cho ta.
- Ngi ny kho sc sc, ngi kia nhy gii ht hay, ngi n tuyt! Cho
ngi ny mt ngn, cho ngi kia hai ngn!
Nm tin qua ca s nh th, chng bao lu anh phung ph ht gia sn tm trm
triu ca mnh. Ri tm trm triu ca nh v cng tan nh my khi. i Ph bn ht
rung t, vn tc, xe c... lun c ly chn, khn tri ging, o khoc. V gi anh bn
lun cn nh, dt v ra i v tr ven tng nh ngi khc, tay cm mnh snh n xin
u ng x ch, kim cht cm tha canh cn qua nga.
Ngy kia, ng trc ca mt ngi nh ngh, anh nhn thc n tha ca my ch
Sa-di v tp s. Th Tn trng thy th mm ci. Trng lo A-nan hi v c Ngi
gii thch:
- A-nan! Nhn xem i Ph, con ca chng kh! Anh tiu ht gia sn gp hai
ln tm trm triu by gi dt v i n xin. Nu hi tr anh bit s dng ng tin
kinh doanh th thnh v chng kh nht ca thnh ny; v nu anh la b th gian
thnh T-kheo s c qu A-la-hn, cn v anh chng Tam qu. Nu tui trung tun,
anh khng tiu ph ti sn v bit lm n th s tr thnh nh chng kh thnh ny; v
nu la b th gian thnh T-kheo s c Tam qu, cn v anh s c Nh qu. Nu cui
i mnh, anh mi bit chuyn hng nh k, th s thnh tam chng kh, hoc
chng Nh qu cn v anh chng D-lu. Nhng by gi anh nh mt ht ti sn
thuc v c s, cng nh qu v ca o. Anh ta khng khc g con c mc cn trong ao.
Ri Pht c Php C:
(155) Lc tr khng phm hnh,
Khng tm kim tin bc,
Nh c gi bn ao,
r, khng tm c.
(156) Lc tr khng phm hnh,
Khng tm kim bc tin,
Nh cy cung b gy,
Th than nhng ngy qua.
 PHM XII: T NG
1. Hong T B V Con Chim Thn
Nu bit yu t ng ...
Khi ng ti Bhesakalvana, Th Tn dy cu trn lin quan n hong t B-.
A. Hong T, Ngi Xy Nh V Con Chim Thn
Hong t B- xy dng mt cung in tn l Sen (Kokanaa) khng ging
bt k cung in no trn mt t ny, ging nh ang ni ln trong h khng.
Xong vic ng hi ngi xy nh:
- Anh tng xy dng mt cung in no ging nh th ny ni khc cha,
hay y l cng trnh u tin trong i anh va thc hin xong?
Anh th p l u tin. ca hong t l mun cung in ca ng c nht v
nh, do tt nht l git cht anh th, hoc ct ct tay chn, hoc mc mt... ng gp
ngi bn thn nht l Sanjikputta ni . Anh bn ny bo cho anh th bit, v khng
n mt ngh nhn c khiu nh th b git cht. V th khi hong t n hi anh th
hon tt cha, anh bo cha, v cn thm mt t g, loi g kh ht nha, anh s giam
mnh trong phng ring tp trung lm vic, khng ai c php lai vng, tr v anh s
mang cm tra m thi. Hong t bng lng.
Anh th bt u o th g thnh hnh chim Kim x iu, rng cha anh ta
v v con. Anh dn v bn ht c, quy ra bng vng a anh ct. V khi tc phm
hon tt, anh cng v con chui vo bng chim, ri chim ct cnh qua ca s bay mt,
mc d hong t cho lnh bao vy kn mt. Anh th n vng t Hy-m-lp-sn, to
ra mt th bng thn thng v c ng . Ngi ta gi anh l Vua Nga G.
B. Hong T Chiu i c Pht
Hong t quyt nh m hi n mng ngy hon tt cung in v thnh mi Th
Tn. ng cho bi trt ln vch t st trn vi bn loi hng thm, tri m v thm ln
sn nh t ngng ca. Hong t khng c con. Trong khi tri m v thm, ng ngh
thm rng nu ng s c c con trai hay con gi, Th Tn s gim chn ln thm.
Nhng sau khi ng nh l v ba ln thnh Pht vo nh, Ngi t chi khng vo, ch a
mt nhn Tn gi A-nan. Trng lo A-nan hiu , bo cun thm ln. Ri hong t cung
knh dng Pht cho v cc thc n cng, nh l Ngi xong ngi mt bn tha:
- Bch Th Tn, con l ngi hu trung tn ca Th Tn. ba ln con tm nng
ta ni Th Tn. Ln u trong thai m, ln th hai l a b con, ln th ba khi n tui
c tr khn. V sao Th Tn khng chu bc chn ln m v thm?
- Hong t, ngi ngh g khi tri sn nh vi vi vc kia?
- Bch Th Tn, con ngh nu s mng con s c con trai hay con gi, Th Tn s
i ln .
- V l Ta t chi khng bc ln.
- Nhng bch Th Tn, phi chng s mng ca con l khng bao gi c con trai,
con gi?
 - ng vy, hong t.
- V l do g, bch Th Tn?
- kip trc ngi phm li v , khng sng sut.
- Vo lc no, bch Th Tn?
tr li, Pht k:
Chuyn qu kh
C. Ngi n Trng Chim
Hng trm ngi ra bin b m tu. Tt c u ln lt cht ht, tr hai v chng
bm c mt mnh vn, tp vo mt o gn . C chng ln v qu i v khng tm
c ci g n trong khi chim chc trn o nhiu v s, nn h n trng chim luc
trn l than. Khng no, h n lun nhng con chim nh. H n nh th t lc tr,
khi ng tui, n tui gi. C cuc i, khng mt lc no h c sng sut.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Th Tn ch cho hong t thy li lm trong tin kip ri dy tip:
- Hong t, nu mt trong ba thi tr, trung nin, gi ca kip trc, ngi v v
ngi sng sut th cng c mt a con trai hoc gi trong kip ny. Hay t nht mt
trong hai ngi c sng sut th kip ny cc ngi c con. Hong t, nu bit qu
trng i sng ca mnh, ta phi nh gi sng sut c ba thi trong i mnh. Nu qun,
t nht cng phi c mt trong ba.
V Ngi c Php C:
(157) Nu bit yu t ng,
Phi kho bo v mnh.
Ngi tr trong ba canh,
Phi lun lun tnh thc.
2. Mt T Kheo Tham Lam
Trc ht t t mnh...
Ti K Vin, Th Tn dy cu trn lin quan n Trng lo Upananda, mt
hong t dng h Thch-ca.
Trng lo vn c bit ti thuyt php. Nhng l thay sau khi nghe ging v
thiu dc, ng thn nhin nhn ht y o do cc T-kheo khc, v mun gi phm hnh,
cng cho mnh, lun c vt dng h li. Kp ma ma n st bn, ng i v vng qu.
Dng chn ti mt tinh x, ng thuyt php v rt c cc Sa-di v tp s xut gia a
chung. H thnh ng li y sut ma ma. ng hi:
- Mt T-kheo li y sut ma ma s th nhn g?
H p:
- Mt ci o khoc ngoi.
Trng lo khng h, li i giy v i tip n mt tinh x k. Khi c
mi li, cng cu hi c:
- Th nhn c g?
 p:
- Hai o khoc.
Trng lo li cy gy.
n tinh x th ba, hi:
- Th nhn c g?
p:
- Ba o khoc.
Ngi li bnh ng nc.
n tinh x th t, hi:
- c th nhn g?
- Bn o khoc.
Ngi bn p:
- Tt lm! Ta ng ti y
Ri Ngi thuyt php cho cc c s v T-kheo , hay n ni h dn cng cho
Ngi v s y o. Ht hn lu tr, Ngi bo tin cho cc tinh x gi cho Ngi cc mn
b li. V gom ht ti sn xong, Ngi cht ln mt chic xe b ln ng.
By gi mt tinh x n, c hai T-kheo va th nhn hai chic o khoc v mt
ci mn, C hai khng bit lm sao chia cho ng, nn dng li bn ng ci v:
- Huynh ly o i! Cn ci mn ca ti.
Trng lo cht i ngang, h lin chn li:
- Bch Trng lo, xin Ngi chia gim cho ng, v cho chng ti ci thch ng.
Trng lo nghim mt hi li:
- Qu thy c tn trng quyt nh ca ti khng?
- D vng.
- Tt lm. Vy th ci mn ny ch dnh cho ngi no thuyt php p, cn hai
thy mi v mt ci o.
V trc v mt ng ngc ca hai T-kheo kia, Trng lo vc chic mn t tin
ln vai i mt.
Gh tm v tht vng, h n tha chuyn vi Th Tn. Pht bo khng phi ln
u tin ng ta ly ca cc thy v lm cho cc thy gh tm tht vng, kip trc
ng ta cng lm nh th.
V Ngi k:
Chuyn Qu Kh
A. Ri C V Ch Rng
Xa xa, c hai ri c l Anutracr v Gambhracr bt c mt con c hng to,
nhng khi chia chc th lng tng v ln ting vi nhau:
- Ci u c ca ti, phn anh l ui c.
Khng th chia u v va cho c hai, nn thy bng mt con ch rng, chng
gi n nh gii quyt:
 - Ny bc, bc hy chia con c ny theo bc thy ng vi l phi, v bc s c
thng.
Ch rng sa b, ra v trnh trng:
- Ta c vua ch nh lm quan ta. Ta ang phi ngi ta x n hng my gi
lin. Ta ra y ch gin chn, by gi ta khng c thi gi lm vic .
- Bc i, ng ni th. Hy chia phn v c thng.
- Cc ngi c tn trng quyt nh ca ta khng?
- C ch, ny bc, chng ti s tun theo.
- Tt lm, vy th trong hai bn, ai bi dc theo b (Anutracr) s c ci ui, ai
bi trong nc su (Gambhracr) s c ci u, cn khc gia thuc v ta, v ta l cng
l.
Ni xong, ch rng nht khc gia v chy bin. Cn bn ri c ch bit ng nhn
theo lng y gh tm v tht vng.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Th Tn an i hai T-kheo, v qu trch Upananda:
- Cc T-kheo, ngi mun dy bo ngi khc trc ht phi iu phc mnh
cho hp o.
V Ngi c Php C:
(158) Trc ht t t mnh,
Vo nhng g thch ng,
Sau mi gio ha ngi,
Ngi tr khi b nhim.
3. Hy Hnh ng Theo Li Ni
Hy t lm cho mnh...
V chuyn Trng lo Padhnika Tissa, m Th Tn dy cu trn ti K Vin.
Trng lo ny c Pht cho mc thin qun, ri dn nm trm T-kheo vo
rng. Trc ht ng bo h:
- Ny ch huynh! Nhn c mc t c Pht ti th ri, tt c phi ch tm
thin qun.
Ni xong, ng nm di ra v ng. Cn cc T-kheo i kinh hnh sut canh mt, v
gia m th vo tinh x. Ng no mt, Trng lo thc dy i kim cc T-kheo, hi h:
- C phi cc ng v y nh ng khng? Ra khi tinh x tc khc! Thin
qun i!
Ni xong, ng li v ch, nm di ra v ng. Cc T-kheo kia li i kinh hnh sut
canh gia, v n canh cui h v tinh x. Trng lo thc dy, n kim h, ui ra
khi tinh x v ng li tr v nm ng tip. V Trng lo c theo nhc nh hoi nh th,
cc T-kheo khng th no ch tm, d tng kinh hay thin qun, n ni h mun qun
tr. Rt cuc h bo nhau:
- S ph ca chng ta qu nhit tnh. Hy theo di ng ta xem sao!
 Khm ph ra s tht, h ch bit lc u bo nhau:
- S ph ca chng ta hng bin rng tuch, chng ta nh thua thit.
Qu mt nhc v mt ng, khng mt T-kheo no chng qu.
Ht thi hn rng, mi ngi tr v gp Pht. Sau li cho mng thn hu, Th
Tn hi h:
- Ny cc T-kheo! Cc ng c ch tm thin qun hay khng? Hnh thin min
mt khng?
H nh k ht t s. Pht bo:
- Ny cc T-kheo! y khng phi l ln u Trng lo lm n lc tu tp ca
cc ng tht bi. Trc y ng ta cng lm nh th.
V thun theo li yu cu ca cc T-kheo Ngi k chuyn bn sanh
Aklarvikukkuta:
Chng c m cha nui dng,
Chng c dy d bi thy.
G ta khng sao gy c,
ng thi, ng gi, ng gic.
kip , con g chnh l Trng lo Padhnika Tissa, nm trm T-kheo lc
chnh l cc Sa-di ny, v v thy ni ting chnh l Ta.
Pht dy tip:
- Ny cc T-kheo! Nu mt ngi rn bo k khc, trc ht hy t iu phc, v
t iu phc mnh th c th iu phc k khc.
V Ngi c Php C:
(159) Hy t lm cho mnh,
Nh iu mnh dy ngi,
Kho t iu, iu ngi,
Kh thay, t iu phc!
4. ng Ght B Cha M Mnh
T mnh y ch mnh...
Cu ny Pht dy ti K Vin, lin quan n b m ca Trng lo Kumra
Kassapa.
A. Kumaara Kassapa Cho i
Con gi ca chng kh thnh Vng X trc khi n tui khn ln xin php
i tu nhiu ln, nhng khng c. n tui cp k b thnh hn, v sng bn nh chng
l mt gia ch, lm ngi v trung thnh. Chng bao lu b c mang, nhng b v c
ngi chng u khng hay bit. B xin xut gia, ln ny c chng thun, v cng
chnh ng dn b n Ni chng. B c gia nhp Tng on Ni chng thuc phi -b-
t-a.
Sau mt thi gian Ni chng thy b mang thai nn hi:
- Vic ny ngha l sao?
 B p:
- Tha qu Ni, con khng hiu ra sao. Nhng con bit chc l con vn gi phm
hnh trong sch.
H dn b n -b-t-a, v v s b qu trch, ng ra lnh trc xut. B lin
van xin ch ni:
- Qu s t! ng hy hoi i con! Con xut gia khng phi theo ngh ca
Tn gi -b-t-a. Xin dn con n Th Tn K Vin.
Th Tn bit b mang thai khi cn th gian, v phn chng li buc ti sai
lm, Ngi triu tp vua Ba-t-nc, i v Tiu Cp C c, c s T-x-kh v cc nhn
vt tai mt khc, truyn lnh cho Trng lo u-ba-ly:
- ng hy n gia t chng bin h cho ngi n b b kt ti ny.
Trng lo gi b T-x-kh n trc mt vua giao trch nhim. B cho treo
mn chung quanh thiu ph, v khm t tay, chn, rn, bng, n phn di. Ri m
tnh s thng v ngy, b nhn xt thiu ph c thai khi cn th gian, lin bo tin cho
Trng lo. Trc t chng Ngi tuyn b thiu ph v ti v mt a b ra i, mnh
khe v to ln nh b cu xin di chn c Pht Padumuttara.
Ngy kia nh vua i ngang qua ch Ni chng, nghe ting tr khc, dng chn hi
chuyn bit c lin mang a tr v hong cung giao cc cng cha nui nng. n
ngy l t tn, h t l Kassapa, v c hong gia dng dc, nn mi ngi gi l
hong t Kassapa, Kumra Kassapa.
Trn sn chi, mt hm, a b nh my tr kia. Chng la ln:
- Tn khng cha khng m nh chng ti!
Kassapa lp tc chy n vua hi:
- Tu b h, chng n ni con khng cha khng m, ai l m ca con xin ni cho
con bit.
Vua ch cc cng cha bo:
- Cc b m ca con !
Kassapa khng chu cn nhn:
- Con khng c nhiu m nh vy, ng ra con ch c mt m thi, ai vy?
Vua bit khng th di gt, nn ni ht s tht. Kassapa xc ng v cng, xin
xut gia ngay. Vua hoan h dn n gp Pht, v th gii xong, ch tr thnh Trng lo
Kassapa. Nhn mc thin qun t Th Tn, Kassapa rt vo rng. Nhng n lc ht
sc mnh vn khng chng qu, nn Ngi ngh cn tr v xin Pht i mc, sau
n tr trong ni Andha.
(By gi mt T-kheo t thi Pht Ca-dip t thin nh v chng Tam qu. ng
ti sanh trn ci tri Phm thin ri tr li th gian, hi Kumra Kassapa mi lm cu
hi, vi li nhn nh "khng ai khc ngoi Th Tn c th gii p cu hi ny, hy i
gp Th Tn". Kassapa nghe theo, v khi cc cu hi c tr li xong, Trng lo
chng A-la-hn).
 B. ng Ght B Cha M Mnh
Sut mi hai nm, k t ngy Kassapa la b th tc, b m ni c vn khc ht
nc mt v qu au kh xa con. Mt hm i kht thc, b thy Trng lo trn ng
bn mng qu la ln:
- Con ti! Con ti!
B chy n v t sp xung chn Ngi, ln vng di t. Sa t trong ngc chy
ra t ht o khi b ng ln m Trng lo. Ngh rng nu ni li ngt s khng gip
ch g c cho b, Kassapa ln ting vi b:
- B mun g y? B khng b c tnh cm th tc sao?
B m chi vi, khng ng con mnh ni vi mnh nh mt tn cp. B nn lng
hi thm:
- Con yu qu, con ni g vy?
Nhng Kassapa vn ch lp li nhng li cc cn tn nhn. Sau b hiu ra rng
ch ti v n m b khng ngn c git l sut mi hai nm. Nhng n qu cng
ci i vi b, ti sao b cn thng tng n lm g? Ngay lc y b ct t ci r luyn
i a con v chng qu A-la-hn.
V sau cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- -b-t-a mun tr kh Kumra Kassapa, ngi c kh nng chng qu D-
lu v c ni c m Ngi. Nhng Th Tn che ch h. Lng t bi ca Pht i vi
chng sanh to ln bit bao!
Pht nghe c lin dy:
- Ny cc T-kheo! y khng phi l ln u tin Ta l ch da v bnh vc h.
kip trc cng nh th.
V Pht k chuyn Bn Sanh Nigrodha:
ng theo nai r n
Theo nai cha m i.
Th cht bn nai cha,
Hn sng cnh nai kia.
Ngi ng nht cc nhn vt nh sau:
- kip con nai r n dn u mt nhnh phi l -b-t-a, nhng con nai
trong nhnh phi l ng nhm ca -b-t-a, con nai ci t c s nguyn l ni
c, con nai t l Kumra Kassapa, v con nai u n, nai cha, hy sinh mng sng v
con nai ci v nai t, chnh l Ta.
Sau khi ca tng ni c ct i vi con mnh, ly chnh mnh lm ni an tr cho
mnh, Th Tn dy thm:
- Ny cc T-kheo, bi v khi mt ngi t c cu cnh ci tri hay o qu,
th thnh qu y khng th tr thnh s hu ca ngi khc, do chnh mnh l ni
nng ta ca mnh. Lm sao mt ngi c th lm ni nng ta cho ngi khc c?
V Ngi c Php C:
 (160) T mnh y ch mnh,
No c y ch khc.
Nh kho iu phc mnh,
c y ch kh c.
5. Maha Kla B Git
iu c t mnh lm...
Pht dy cu trn ti K Vin lin quan n mt c s tn l Mah Kla c qu
D lu.
Vo ngy th tm trong thng, Mah Kla t mnh th tr bt quan trai gii, v
li tinh x sut m nghe php. C vi tn trm sau khi n hng, khua vang c lm
ch nh thc dy rt ui. Chng nm ht ca ly ri phn tn mnh ai ny chy.
Mt tn lt vo tinh x vo lc sng sm, nm mn trc mt Mah Kla ang ra
mt bn b ao, ri chy mt. Ch nh chng thy tn trm u, ch thy c s vi tang vt,
ht vo mt anh:
- T ra anh l ngi xng vo nh ti n trm y hn! Vy m anh lm nh sut
m nghe php y!
Anh khng kp tht li no b nh ti tp n cht. H b xc anh trn ng
ri i mt.
Sng sm cc T-kheo tr v Sa-di m bnh ri tinh x i ly nc, th pht hin
xc cht ca c s. H n tha chuyn vi Th Tn:
- C s li sut m nghe php v b cht thm nh th, tht ngc vi
cng lao ca anh!
Pht bo:
- Qu ng nh vy, ny cc T-kheo! Ci cht ca Mah Kla khng chnh ng
nu ch xt kip hin ti ny. Nhng so vi cc nghip c gy kip trc th khng
oan ung.
V Ngi k:
Chuyn qu kh
A. Ngi Lnh V Ngi C C V p
Tht xa xa mt lng ven bin gii thuc x ca vua Ba-la-ni, mt bng trm
thng phc kch khch i ng ti li vo rng. Vua phi cht mt ngi lnh ti ,
v ty thi ngi lnh s h tng khch vo rng ri tr ra.
Ngy kia c hai v chng vo rng trn chic xe nh. Ngi lnh thy c v qu
p nn lt vo li tnh. Khi h xin c h tng th ngi lnh bo qu mun, phi
ch sng mai. Khch ni n v ma ny tri tt nn xin c i ngay, nhng ngi lnh
nht quyt khng chu. Anh ra du cho ngi ph t quay u xe d khch phn i. Rt
cuc khch phi li trong nh ngi lnh.
Hng ng ngi lnh gy ting ng lm nh trm vo nh. Ngay sau vin
ph t ca anh n bo co vin ngc qu ca anh b trm mt. Anh tc tc ra lnh cho
ngi gc cng lng khm xt mi ngi ra vo. Sng sm khch thng xe i ra, b khm
v b bt qu tang vin ngc giu trong xe, vin ngc do anh lnh ln b vo xe vu oan.
H mng chi khch khng tic li v tng thm mt trn n nn thn, xong dn ti x
trng. Khch b x nh n cht, xc b nm ra xa.
l vic lm ca c s kip trc. Mng chung anh b a a ngc A-t, chu
cc hnh kh s rt lu, nhng v c bo cha dt nn anh vn b nh nh th lin tip
mt trm kip.
(Ht Chuyn Qu Kh)
Th Tn dy tip:
- Ny cc T-kheo! Trn th gian ny ch c chng sanh phm iu c mi b dy
v kh no trong bn kip.
V Ngi c Php C:
(161) iu c t mnh lm,
T mnh sanh mnh to,
Nghin nt k ngu si,
Nh kim cng ngc bu.
6. B t a Tm Cch Git Pht
Ph gii qu trm trng...
Th Tn dy nh th Trc Lm, lin quan n -b-t-a.
Cc T-kheo bn tn trong Php ng:
- Ch huynh, -b-t-a tp kh c hi, tnh tnh xu c, mun qu tn bo.
Ch v him c nh th nn lun ci n sng ca A-x-th, dng tng nhiu l vt cho
ng ta, xi gic ng ta git cha, ri cng m mu st hi Pht.
Th Tn nghe c lin bo:
- y khng phi l ln u, kip trc ng ta tng nh vy.
Ri Ngi k chuyn Kurga Miga v chuyn khc trong Bn Sanh, xong dy tip:
- Ny cc T-kheo! Khi mt ngi ph mc tnh c c ca mnh thng lt mi
ranh gii, cho mun xu c ny sanh t tnh c c, ging nh dy leo bm quanh
cy Sa-la, cui cng s lm cho cy ho cht, ngi s b tng vo a ngc hoc mt
ci gii kh no no .
V Pht c Php C:
(162) Ph gii qu trm trng,
Nh dy leo bm cy,
Gieo hi cho t thn,
Nh k th mong c.
7. -B-t-a Gy Chia R Trong Tng on
D lm cc iu c...
Cu gio l ny Pht dy ti Trc Lm, do chuyn -b-t-a.
Tn gi A-nan mt hm bch Pht:
 - Bch Th Tn, sng nay trn ng vo thnh Vng X kht thc. -b-t-
a gp con bo rng "K t nay, s A-nan, ti s trai gii v iu hnh cng vic ca
Tng chng, c lp vi Tng on v Th Tn". Hm nay y s tch Tng on ra lm
hai, t trai gii v iu hnh cng vic ca Tng chng.
Nghe vy, Th Tn c bi k:
iu thin tht d lm
i vi ngi hin thin
Ngi c khng th kham
Nhng vic lm phc thin
iu c tht d lm
i vi ngi d c
Ngi hin chng th cam
Xung tay lm iu c.
Ri Ngi bo:
- Ny A-nan! Ngi ta d lm iu c, kh lm iu thin.
V c tip Php C:
(163) D lm cc iu c,
D lm t hi mnh,
Cn vic lnh, vic tt,
Tht ti thng kh lm.
8. V T Kheo K
K ngu si mit th ...
Do chuyn Trng lo Kla, Pht dy cu trn ti K Vin.
X-v c mt ph n thng hay gip Trng lo Kla vi lng tt ca b
m i vi con. Sau khi nghe li tn tng c Pht thuyt php tht l vi diu, tht l
thch th, t ca ming mt gia nh lng ging, b ni vi Trng lo cng mun i
nghe. Nhng ng ngn cn. L do tht d hiu, v ng s nghe c Pht thuyt ri b s
khng cn ng na. Nhng mt sng tinh sng, im tm xong b t th bt quan trai
gii ri i n tinh x, khng qun dn con gi rng lo cho Trng lo.
Nghe tin b ra i, la sn pht ln d di, thiu t c tm can ng. Khng
qun ni ngh b ct t vi mnh, ng i thng ngay n tinh x, thy b ngi trc
mt Pht, ng lin tha:
- Bch Th Tn! Ngi n b ngu dt ny khng th hiu ni bi php thm diu
ca Ngi. Ch nn ging cho b ta bn phn b th cng dng v tr gii.
Nhng Th Tn bit r ng c thc y ng, nn bo:
- ng t ph! V c kin, ng ph bng gio php ca ch Pht. Nhng nh
th ng ch t lm tn hi mnh thi.
V Ngi c Php C:
(164) K ngu si mit th,
 Gio php bc La-hn,
Bc Thnh, bc Chnh mng.
Chnh do c kin ny,
Nh qu loi cy lau,
Mang qu t hoi dit.
9. C Gi Giang H Cu Mng Mt C S
T mnh lm iu c ...
V chuyn Culla Kla, Pht dy cu trn ti K Vin.
Cng trong cu chuyn v Mah Kla, lc Culla Kla cng li sut m nghe
php, v cng b bt v gi tn trm ling trc mt. H cng tm ly c s nh
nh, nhng vi c gi giang h hng sang i tm sng thy th, xc nhn c s ny
khng ly v xin tha mng cho ng. Culla Kla c th ra, bn n tinh x k chuyn
cho cc T-kheo. Cc v ny k li cho Pht nghe, v c Pht dy:
- Ny cc T-kheo! C s Culla Kla c cu mng nh c hai mt, s can thip
ca cc c gi giang h v chnh ng ta v ti. Chng sanh th gian ny do c nghip
gy nn, t mnh chu kh no a ngc hay ci gii kh s khc. Nhng ngi lm
iu thin th t mnh cu , c ln ci tri hay Nit-bn.
V Ngi c Php C:
(165) T mnh, iu c lm,
T mnh lm nhim.
T mnh c khng lm,
T mnh lm thanh tnh.
Tnh, khng tnh, t mnh,
Khng ai thanh tnh ai.
10. Tu Tp Chn Chnh Tn Qu Th Tn
Du li ngi bao nhiu ...
Pht dy cu trn ti K Vin, lin quan n Trng lo Attadattha.
Sp nhp Nit-bn, Pht bo t:
- Ny cc T-kheo, bn thng na Ta s nhp Nit-bn.
By trm T-kheo cha chng qu D lu, qu i xc ng, khng h ri xa Th
Tn, v th thm vi nhau khng bit nn lm g. Nhng Trng lo Attadattha th t nh
Pht sp nhp dit m mnh cha ht tham i, vy phi phn u ht sc chng qu A-
la-hn trong khi Pht cn ti th. Cc T-kheo ngc nhin thy Trng lo tch ri h,
gn nh khng ni chuyn vi h na. H khng hiu ti sao nn tha chuyn vi Th
Tn. Ngi hi li Trng lo, bit c s nguyn nn tn dng ng v dy cc T-
kheo:
- Ny cc T-kheo! Ngi no thnh tht qu trng Ta th phi nh Trng lo
Attadattha mi c. Thc s tn qu Ta khng phi l l knh Ta vi hng hoa. Ch c
ngi hnh tr theo php t bc thp n bc cao nht mi ng l tn qu Ta. Do cc
ng nn theo gng Trng lo Attadattha.
V Ngi c Php C:
(166) Du li ngi bao nhiu,
Ch qun phn t li.
Nh thng tr t li,
Hy chuyn tm li mnh.
 PHM XIII: TH GIAN
1. Mt Thiu B Ch Giu Thy T Kheo Tr.
Ch theo php h lit ...
Cu php ny c Th Tn ni khi Ngi K Vin, vi mt T-kheo tr.
Tch truyn:
Vo sng sm, mt v Trng lo v mt T-kheo tr i n nh b Viskh
nhn phn cng dng ti y, b lun lun cng bnh v cho. V Trng lo sau khi n
cho, bn i sang nh khc, thy T-kheo li. Lc , c chu gi ca b Viskh
ang gip b ngoi cng dng cc s. Khi nng rt nc vo bt cho thy T-kheo, thy
gng mt mnh phn chiu trong nc, nng mm ci; thy T-kheo nhn vo v cng
ci.
C b thy thy ci, bn ni:
- Mt chic u trc ci.
Thy ni xung, mng li c:
- C l k trc u, m c, ba c cng trc u.
C b a khc ln, vo bp mch b.
B Viskh hi:
- Chuyn g th, chu cng?
C b k li cu chuyn. B Viskh lp tc i n ch thy T-kheo v tha:
- Bch i c, xin Ngi ng phin. Ngi hiu lm ch ny. ch l biu hin
s tn trng su xa i vi mt v tu s ru tc cao sch, tay cm bnh bt nt b i kht
thc trong mnh y v vu.
Thy T-kheo p n th ch:
- ng th, b hiu theo lut, tc ru.. ca ti u phi ct sch. Nhng c b ny
c c quyn hn lo gi ti l "u trc" khng?
B Viskh khng th no khuyn can c thy ln chu.
Lc y, Trng lo tr v v hi:
- Chuyn g th, n th ch?
Sau khi nghe qua cu chuyn, Trng lo ry v T-kheo:
- Thi i! Ch phi bnh tnh. Khng c g s nhc cho mt s tc tai ct sch, mc
o v i kht thc.
- Bch Ngi, ng vy. Nhng ti sao thay v khin trch n th ch, Ngi li
khin trch con? Ngi ngh xem c thch ng khng, khi ch giu mt nh s bng cu
ni: "Thy trc u"?.
Vo lc , c Th Tn i n, Ngi hi:
- Chuyn g vy?
B Viskh k li u ui cu chuyn.
c Th Tn nhn bit thy T-kheo c kh nng chng qu Tu--hon, Ngi
ngh thm "Ta phi tip tay thm gip thy T-kheo ny". Ngi bo b Viskh:
 - Nhng ny, Viskh! C thch ng cho chu gi b khng, khi ch v t Ta i
kht thc vi ru tc nhn nhi, ch nho v gi cc thy l u trc?
Thy T-kheo tr lp tc nhy ln, chp tay hng v Th Tn vi tt c lng
thnh khn, ni:
- Bch Th Tn! Ch c Ngi hiu ng vn , m ngay c thy con hay b th
ch giu c ny cng khng hiu.
c Pht bit thy ha du, bn ni:
- Thi ch giu, nho bng ly lm vui l thi thp hn khng nn c,
cng nh khng nn sng bung th phng dt.
Ngi c Php C:
(167) Ch theo php h lit,
Ch sng mc, bung lung,
Ch tin theo t kin,
Ch tng trng tc trn.
2. c Pht V Thm Ca-T-La-V
N lc, ch phng dt ...
Cu Php C ny c c Pht ni ra khi Ngi ang Banyan Grove, lin quan
ti ph vng Ngi.
Khi c Pht tr v thnh Ca-t-la-v ln u tin sau ngy thnh o, hong tc
n trc n tip Ngi. Vo dp ny, nh lng kiu ngo ca hong gia, Ngi
dng thn thng to nn mt con ng bng chu bu trn khng, Ngi i qua i li
trn , va i va thuyt php. Mi ngi trong hong tc u sanh lng tin phc, khi
u l vua Tnh Phn. V mt trn ma ri trn thn tc, khin dn chng bn tn si ni.
c Pht ni:
- Ny cc T-kheo! y khng phi ln u m trn ma ri trn hong tc ca Ta,
iu ny xy ra qu kh.
Ngi ni Bn Sanh Vessantara.
Sau khi nghe Ngi thuyt php, hong tc ng dy ra v, khng ai thnh mi
ng o s. Vua Tnh Phn cng ngh rng: "Nu con ta khng v nh ta th i u?",
nn nh vua v cung in, khng mi Pht. Ti hong cung, nh vua ra lnh chun b
thc n v ta ngi cho hai ngn T-kheo. Ngy k, c Pht i vo thnh kht thc,
Ngi ngh thm: "Khi ch Pht thi qu kh tr v thnh ca ph vng, cc Ngi i
thng v nh hay i kht thc nh thng l?" Thy rng ch Pht u i kht thc tng
nh, c Bn S cng i tng nh xin n. Ting n n tai vua Tnh Phn, nh vua va
chong o va i n ch Pht ph phc trc Ngi v ni:
- Ny con, sao con s nhc cha n th? Cha rt h thn khi thy con i xin n tng
nh. Chnh thnh ph ny cn khng ng cho con i xin bng kiu vng na l.
- i vng! Ta khng s nhc i vng. Ta ch gi ng theo truyn thng ca
dng di.
 - Nhng, ny con! Truyn thng ca dng h ta l i xin n tng nh ?
- Khng, i vng! khng phi l truyn thng ca Ngi. l truyn thng
ca Ta, v hng nghn ch Pht i tng nh xin n.
c Pht ni Php C:
(168) N lc, ch phng dt!
Hy sng theo chnh hnh.
Ngi chnh hnh hng lc,
C i ny, i sau.
(169) Hy kho sng chnh hnh,
Ch sng theo t hnh!
Ngi chnh hnh hng lc,
C i ny i sau.
Vo cui bi php, nh vua chng qu D lu, c chng hi cng c li ch.
3. Nm Trm T Kheo Chng Qu
Hy nhn nh bt nc ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Bn s ti K Vin vi nm trm T-kheo chng
qu.
C nm trm T-kheo nhn mc thin nh t c Bn S, tr v rng v n
lc thin nh. Nhng mc d gng sc chin u ht mnh, h khng th no pht trin
tu gic.
Cc thy ngh thm: "Chng ta s i mc khc thch hp vi chng ta hn".
Cc thy li ch Pht, trn ng i cc thy thy mt o nh, tp trung mi nim v o
nh y, cc thy khai m tu gic. Khi bc vo sn tu vin, tri ma, cc thy ng
y nhn nhng bt nc ni bp bnh v tan nhanh chng. Mt t tng tri dy: "T
ng ca chng ta nh bt nc ni tan". Lp tc cc thy tp trung t tng vo ngh
ny. c Bn S ang ngi trong hng tht, bn ha thn n trc cc thy, ni k:
(170) Hy nhn nh bt nc,
Hy nhn nh cnh huyn!
Qun nhn i nh vy,
Thn cht khng bt gp.
Nghe xong, cc thy chng qu A-la-hn ngay ti ch.
4. Hong T V y (Abhaya) Mt Hu Thip
Hy n nhn i ny ...
Cu chuyn ny xy ra khi c o s Trc Lm (Veluvana), lin quan ti
hong t V y.
Hong t V y dp lon bin gii v, vua cha Tn-b-sa-la rt vui lng, ban
thng cho hong t mt v n tr p, gii ti ma ht, v cho hong cung by ngy.
Trong by ngy, hong t say m ngm v lng ly ca cung in ph vng. Ngy th
tm, chng vo nh tm bn sng, tm xong vo vn hoa ngi xung, y nh t tng
Santati ngm c v n nhy ma, ca ht. Chng bao lu, cng y nh c v n ca T
tng Santati, c v n ny b bnh v cht.
Hong t V y rt bun v ci cht ca nng v n. Bt cht mt ngh thong
qua: "Chng c ai ngoi c Th Tn c th lm tiu tan ni bun ca ta". Chng i n
ch c Pht v ni:
- Bch Th Tn! Xin gii tr ni bun cho con.
c Pht an i chng:
- Ny hong t! Trong vng lun hi v thy, khng th m c bao nhiu ln
v n kia cht, v cng khng lng c nc mt m hong t khc cho c y.
Bit hong t bt bun, c Pht dy tip:
- Ny hong t! Khng nn su no, ch c k kh di mi chn mnh trong b u
bi.
Ngi ni k:
(171) Hy n nhn i ny,
Nh xe vua lng ly,
Ngi ngu mi tham m,
K tr no m say.
5. Thy T Kheo V Cy Chi
Ai sng trc bung lung ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht K Vin, lin quan n Trng lo
Sammnjani.
Trng lo Sammnjani lun lun qut dn t sng n chiu khng k gi gic.
Mt ngy n, ngi cm chi n tht ca Trng lo Revata (Ly-b-a), thy v ny vn
tnh ta nh thng l. Trng lo ngh thm: "Nh thy ny n khng ngi ri, ch nhn
thc n ca thin tn, ri tr v ngi trong tht mnh. Sao thy khng cm ly chi, qut
dn t ra cng c ci tht ca mnh?".
Trng lo Ly-b-a ngh thm: "Ta s cho thy mt li khuyn". Ngi gi
Sammnjani:
- Ny huynh, hy n y.
- Chuyn g th, tha Tn gi?
- Hy i tm ri tr li y vi ti.
Trng lo Sammnjani vng li, sau n ngi mt cch knh cn bn cnh
Trng lo Ly-b-a. Ngi Ly-b-a ni:
- Ny huynh! Mt v T-kheo khng phi lc no cng qut dn. Sng sm thy
T-kheo c th qut dn phng x, sau i kht thc. Kht thc xong v tinh x, ngi
tnh ta mt phn m hoc mt phn ngy, qun tng v ba mi hai vt trong thn,
bit r thn th bt tnh. Vo bui chiu, thy c th x thin v qut phng mt ln na.
Nhng khng bao gi nn tiu ph sut ngy ch qut dn, hoc t cho php mnh c
thi gian rnh ri.
 Trng lo Sammnjani cn trng vng li Tn gi Ly-b-a, chng bao lu
chng A-la-hn.
Sau , tuy nhin, khp cc phng u y rc. Cc T-kheo ni vi Sammnjani:
- Tha huynh! Cc phng u y rc sao thy khng qut i?
- Tha ch Tn gi! Trc y ti bung lung nn thng qut dn. By gi ti
tr nn tinh cn, nn khng qut.
Cc T-kheo thut li vi c Pht:
- Trng lo y ni mt ng lm mt no.
Nhng, c Pht p:
- Ny cc T-kheo! Thy y ni ng. Trc kia, trong nhng ngy phng dt
bung lung, thy y ht th gi trong vic qut dn. Nhng by gi, thy dnh trn
thi gian trong nim vui o qu, v khng qut dn na.
Th Tn ni k:
(172) Ai sng trc bung lung,
Sau sng khng phng dt,
Chi sng rc i ny,
Nh trng thot my che.
6. Cu Chuyn Ca Ch Man
Ai dng cc hnh lnh ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht K Vin, lin h n Trng lo Ch Man
(Angulimla tc ng-qut-ma-la).
Ti nghe nh vy: Mt thi, c Pht ti nc X-v, tinh x K Th Cp C
c Vin. By gi trong nc ca vua Ba-t-nc (Pasennadi) c mt tn st nhn eo
chui tay ngi - V No. Hn ta rt hung bo m mu, ch git chc ph hoi, khng
thng xt ai c. Hn tn ph lng no lng y khng sng st, i qua th no th y
hoang mc, git khu vc no khu vc y khng tn ti. Hn git ht ngi ny sang
ngi khc, lm mt xu chui bng ngn tay cc nn nhn.
Vo mt bui sng, c Th Tn p y mang bt vo thnh X-v kht thc. Sau
khi kht thc Ngi tr v dng bui sng, dn dp phng x, ri mang y bt vo khi s
i v con ng tng cp Ch Man ang n np. Cc k chn b, chn tru, nng dn
chy n, thy Th Tn i v hng y ku ln:
- Ny Sa-mn! ng i hng . V pha c tn st nhn ng-qut-ma-la
ang n np. Hn ta tn bo, tay m mu, git chc tn ph khng nng tay. Hn n
u l khng cn s sng. Hn git ngi, lm thnh mt xu chui bng ngn tay
nn nhn eo trn c. Sa-mn i! Thnh thong c tng nhm mi ngi, hai mi, ba
mi, bn mi ngi i chung vi nhau trn ng ny, v tt c u cht bi tay
ng-qut-ma-la.
Mc cho h lo lng, c Th Tn tip tc i trong im lng. Ln th hai, ln th ba
khn khon yu cu Ngi ng i, nhng c Th Tn vn im lng i tip.
 ng-qut-ma-la nhn thy Th Tn i t xa. Hn ngh thm: "Tht l lng! Tht
k c! t lu ngi i ng thng t tp thnh tng nhm mi ngi hoc hai
mi ngi, ba mi ngi, bn mi ngi i chung vi nhau trn con ng ny. Vy
m gi y ch c mt Sa-mn i mt mnh, khng bn ng hnh, nh th ng ta ang
thng trn. c thi, ta git Sa-mn ny".
ng-qut-ma-la xch gm, nai nt cung tn, chy theo sau Th Tn. Do thn lc
ca Pht, nn mc d hn chy ht tc lc, Th Tn i bnh thng, hn vn khng sao
bt kp c Pht. Hn suy ngh: "Tht phi thng! Tht l lng! Ta tng nm ng c
voi, nga, xe c, nai rng khi chng ang chy. Vy m vi Sa-mn ang i thong th
kia, ta chy ht sc mnh vn khng bt kp". Hn dng li ku ln:
- Sa-mn! Dng li! Hy dng li, Sa-mn!
- Ta dng. ng-qut, ngi cng nn dng li.
ng-qut ngh thm: "Thi t dng h Thch ni tht, pht ngn thnh tht,
nhng Sa-mn ny ni dng trong khi ang i. Ta phi hi ng mi c".
ng-qut ni k:
Sa-mn!
Mc d ang i, ng ni: "Ta dng".
Cn ti ang ng, ng li ni: "Ngi cha dng".
Gi y, ti xin hi cu ny nh!
V sao ng ng m ti ang i?
Th Tn tr li:
- Ny ng-qut! Ta ng li t lu. V Ta thng t i vi mi ngi.
Cn ngi khng cht xt thng ai. V v th ng cng ngi cha ng,
ng-qut!
- T lu ti tn knh Ngi, bc tr tu phi thng, i n s rng su. Gi ay c
nghe li ch dy, ti s t b mi hnh ng c xu.
Ni xong, tn st nhn nm kh gii xung h, ph phc di chn Th Tn xin
c lm t Ngi.
c Pht t bi, ng tr tu nht, bc thy ca tri ngi, ni vi tn st nhn:
- Thin lai, T-kheo!
V ch nh th, bin y thnh mt Sa-mn.
Sau , Th Tn i v thnh X-v, c Thng ta ng-qut lm th gi, Ngi i
vo tinh x K Th Cp C c Vin. Khi y trc hong cung ca vua Ba-t-nc
(Pasenadi), dn chng t tp ng o v h hon:
- Mun tu Hong thng! C mt tn st nhn trong lnh th ca i vng tn
ng-qut-ma-la. Hn kht mu, tn bo, git ngi khng gm tay. Hn i qua lng
mc, th, ph x no, ni y khng ai sng st. Hn git ngi, ly ngn tay kt thnh
chui eo c. Xin i vng trng tr hn.
 Sng sm, vua Ba-t-nc ri hong cung vi nm trm xa m, i v pha tinh x.
Nh vua i xe trn khong ng c th i xe, xung xa i b n ch Th Tn. n ni
nh vua ci cho Pht v cung knh ngi mt bn. Th Tn hi:
- i vng c iu g phin nhiu? Vua Tn-b-sa-la ca nc ma-kit khiu
chin chng? Hay cc hong t Licchavi ca T-x-ly gy hn? Hay vi k cu th khc?
- Bch c Th Tn! Khng, vua Tn-b-sa-la chng khiu khch con. Nhm
Licchavi cng khng. Chng c k th no khc. Bch Th Tn, c mt tn st nhn tn
ng-qut-ma-la trong nc con. Hn tn bo, kht mu, tn ph mi th, lng mc,
hn eo xu chui tay ngi. V con khng th no trng tr hn.
- Ny i vng! Gi s i vng thy ng-qu vi ru tc co sch, khoc y
vng t b i sng gia nh sng i khng gia nh, khng st sanh, khng trm cp,
khng ni di, ch n ngy mt ba, sng i Phm hnh, o c chn tht. Khi y nh
vua s i x vi y nh th no?
- Bch Th Tn! Con s ci cho ngi y, con s ng dy v mi ngi, con s
xin c cng dng y phc, thc n, phng x, thuc men cho v y. Con s bo v, ng
h v y tu hnh vi chnh php. Nhng, bch Th Tn! Lm sao mt ngi cc c nh
th li c th hon ton vng theo nhng tn hiu lun l?
Khi y, Thng ta ng-qut-ma-la ngi cch Pht khng xa. V c Pht a
tay ch cho nh vua.
- i vng, ng-qut-ma-la y!
Vua Ba-t-nc run ln v s, chn tay lp cp, tc dng ng. c Th Tn thy
th khuyn nh vua:
- ng s hi, i vng! ng s hi! i vng khng c g phi s c.
Ngay lc , nh vua ly li bnh tnh, cn xc ng lng xung, nh vua n ch
Thng ta ng-qut-ma-la, hi thm:
- Bch i c, c phi Ngi l ng-qut-ma-la?
- Tha vng!
-Xin c php bit tn danh ca thn ph v thn mu Ngi?
- i vng! Thn ph ti h Gagga, thn mu ti h Mantn.
- Bch i c! Vinh hnh thay cho Thng ta dng Gagga cao qu, con trai ca
Mantn.
Trm s tn tnh cng dng y phc, thc n, phng x, thuc men cho Ngi.
Nhng khi y, Thng ta ng-qut-ma-la tun theo cc iu kin kh hnh
nh: trong rng, i kht thc, mc y phn to, ch gi ba y nn tr li:
- i vng! Ba y ti .
Vua Ba-t-nc n ch Pht, knh cn ngi mt bn, v tha:
- Bch Th Tn! Tht k diu. Th Tn iu phc ngi khng th iu phc, trn
an k dy lon, ch ng k khng th ch ng. Th Tn iu phc khng cn n roi gy,
gm ao vi nhng k m nu chng con c dng n roi gy, gm ao cng khng
th ch ng ni. Bch Th Tn! By gi con phi v, c nhng vic phi lm, phi lu
tm.
- i vng c ty nghi.
Vua Ba-t-nc ng ln l Pht, i nhiu quanh v tr v.
Mt bui sng, Thng ta ng-qut-ma-la p y mang bt vo thnh X-v
kht thc. V khi Thng ta i theo thng l t nh ny sang nh khc, Ngi thy mt
b m ang au n v sp sinh. Thy th, Ngi ngh thm: "i! Chng sanh au kh xit
bao".
Kht thc xong, Thng ta tr v, n sng xong, i n ch c Pht nh l v
ngi mt bn tha:
- Bch Th Tn! Sng nay, con i kht thc trong thnh X-v nh thng l, v
trng thy mt thiu ph au n v sanh kh. Khi trng thy cnh y, con ngh thm:
"Chao i! Chng sanh au kh xit bao!".
- c ri, ny ng-qut-ma-la, hy tr vo thnh X-v, n ch thiu ph y
v ni rng: "Ny c! T khi ti sanh ra, ti khng c c tm git hi i vi bt c
chng sanh no. Nu iu ny ng s tht, xin an lnh n vi c v a b sp sanh".
- Nhng, bch Th Tn! l iu c ni di, v con c git hi bao nhiu
chng sanh.
- Thi, ng-qut-ma-la hy n ni th ny: "Ny c, t khi ti sanh vo dng
Thnh, ti khng c git hi bt c ngi no. Nu iu ny ng s tht xin an lnh
n vi c, an lnh cho a b sp sinh".
- Tha vng.
Thng ta ng-qut-ma-la vng li Th Tn, tr vo thnh X-v, n ni vi
thiu ph....lp tc nng c an n, a tr cho i an n.
Thng ta ng-qut-ma-la sng c c, rt lui khi th gian, chuyn tm quyt
v chng bao lu ngay i ny, tn gi an tr trong tr tu, t c Minh st tu, v t
c mc ch ti cao ca dng Thnh, cng l mc ch ca nhng ngi tr tui t
b cuc i, t b gia nh sng khng gia nh. Tn gi tuyn b: "i ny l i cui,
phm hnh lp, vic lm xong, ta khng cn tr li i ny". Thng ta chng
A-la-hn.
Vo mt bui sng, Tn gi ng-qut-ma-la p y mang bt vo thnh X-v
kht thc. Thy Tn gi, ngi th nm t, k nm gy k nm , nh p Tn gi.
Tn gi tr v, u v, mu chy, bt b, y o rch t ti, i n ch Th Tn. Th Tn
trng thy t xa, an i:
- Hy nhn B-la-mn, hy nhn B-la-mn, ngi ang chu au kh hin ti v
qu bo ca nhng hnh ng c, thay v chu au n a ngc trong nhiu nm, nhiu
trm nm, nhiu ngn nm.
Gi y, Tn gi ng-qut-ma-la sng mt mnh tu n, hng nim vui an lc
ca gii thot.
Tn gi ni k:
(172) Ai sng trc bung lng
Sau sng khng phng dt,
Chi sng rc i ny,
Nh trng thot my che.
(173) Ai dng cc hnh lnh,
Lm xa m nghip c,
Chi sng rc i ny,
Nh trng thot my che.
(382) T-kheo tuy tui nh,
Sing tu gio php Pht,
Soi sng th gian ny,
Nh trng thot khi my.
Ngi th ca ta, hy lng nghe gio l.
Ngi th ca ta, hy quy y theo Pht.
Ngi th ca ta, hy vun bi ngi tt,
Ngi ch tn hnh gio php ca Pht.
Ngi th ca ta, hy nghe gio l
Ca ngi ging hnh nhn nhc,
Ca ngi ca ngi lng v tha khng c ,
V khi n thi hy tun theo gio l y.
Ngi nh th khng hi mnh, hi ngi.
Ngi y s t c Nit-bn
V che ch cho mi chng sanh.
(80) Ngi tr thy dn nc,
K lm tn nn tn,
Ngi th mc un g,
Bc tr nhip t thn.
C ngi ch th c bng roi, cu mc, gy gc.
c Pht dy ta khng bng roi hay gm.
Ngy xa tn ta l "St nhn",
Nhng nay ta t "Bt hi".
Ngy xa ta tn ng-qut, k git ngi.
c sanh vo dng Thnh ta quy y theo Pht.
Ngy xa ta tn ng-qut, tay m mu.
Tnh ra! Ta quy y Pht,
Mt tr tu sng ngi.
Lm iu c ri vo a ngc,
Ta chu qu y.
 Gi tr n xong, ta hng qu ca ta.
(26) Chng ngu si thiu tr,
Chuyn sng i phng dt.
Ngi tr, khng phng dt,
Nh gi ti sn qu.
(27) Ch sng i phng dt.
Ch say m dc lc.
Khng phng dt, thin nh,
t c an lc ln.
Cung knh, khng tht l l li dy ta vng theo,
Ta chng phi c ch dy iu d.
Ta bc vo hon cnh tt p nht,
Trong tt c hon cnh tri qua.
Ta chng Tam minh,
Ta gi gii Pht dy.
Khi Tn gi ng-qut-ma-la ni xong k, Ngi nhp Nit-bn V d. Cc thy
T-kheo t tp Php ng bn tn:
- Ch hin, Trng lo y sanh v u?
Khi y, c Th Tn i n, Ngi hi:
- Cc T-kheo! Cc ng y bn tn v chuyn g?
- Bch Th Tn! Chng con ang bn v ni ti sanh ca Trng lo ng-qut-
ma-la.
- ng y vo Nit-bn.
- Bch Th Tn! Th ? Vo Nit-bn sau khi git ht chng y ngi?
- ng th! Ny cc T-kheo! Trc y, thiu ngi hng dn sng sut, ng
y gy nn ti li. Nhng sau , khi ng y vng theo s ch dy ca bc minh s, ng
sng rt chnh nim. V th, ng y xa tan hnh ng c qu kh bng vic lnh.
Th Tn ni k:
(173) Ai dng cc hnh lnh,
Lm xa m nghip c,
Chi sng rc i ny,
Nh trng thot my che.
7. C B Dt Vi.
i ny tht m qung ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn tinh x Agglava lin quan n mt c
b th dt.
Mt hm, c pht i n Alavi. Dn chng Alavi thnh pht th trai. Th trai
xong, c Pht dy mt bi php ngn:
 "Hy qun nim v s cht, cc ngi hy t nh rng: i sng ca ta mong
manh. Ci cht ca ta l iu c nhin. Chc chn ta s cht. Ci cht s chm dt i ta.
i sng khng c nh, c nh l ci cht. Ai khng qun nim v s cht, s s hi khi
gi lm chung n, v s cht trong s hi kinh hong, nh mt ngi i ng gp rn,
khng c gy trong tay, run ry dng no. Cn ngi c qun nim v s cht, s khng
s hi trong giy pht cui ca cuc i, v nh mt ngi gan d thy rn t xa, cm
gy ht n i. V th, hy qun nim v s cht".
Mi ngi nghe xong li tr v i sng bnh thng. Ch c mt c b th dt
mi su tui t nh "Li dy ca c Pht tht k diu, phn ta, ta s qun nim v s
cht". V c b qun nim sut c ngy m. c Th Tn ri Alavi n K Vin. C b
cng tip tc qun nim v s cht trong ba nm.
Vo mt ngy, sng sm Th Tn qun sn th gian, Ngi nhn thy c b xut
hin trong tm quan st ca Ngi. Ngi t hi "Nhng g s xy ra?" Ngi ch n s
din tin tip theo: "T ngy c b ny nghe Ta ni Php, thc hnh qun nim v s
cht troing ba nm. By gi, Ta s Alavi v hi c b y bn cu, Ta s khen c b, v
Ta s ni Php C: i ny tht m qung. Nghe xong c b y s chng qu. Nh vy,
thnh chng s thm hiu li dy ca Ta. Th l Th Tn cng nm trm T-kheo ln
ng n tinh x Agglava.
Dn chng Alavi nghe tin Th Tn n, h vo tinh x thnh Pht th trai. C b
con ngi th dt cng nghe tin y, trn y hn hoan. C ngh: "Th Tn n, bc t
phc ca ta, bc o s, bc thy qu knh dung mo nh trng rm, c C-m Pht-
". C t nh "By gi, ln u trong ba nm nay, ta mi gp Th Tn, ngi thn sc
vng chi, gi y ta c nh l thn kim sc ca Ngi, v nghe Ngi ging php vi
diu thm y mt ngt".
Nhng cha c trc khi n xng dt, dn c:
- Ny con, trn khung ci ca cha cn mt kh vi cha dt xong, cha phi dt
xong hm nay. Con hy qun ch vo thoi cho y v mang gp n cha.
C gi ngh thm: "Ta rt mong c nghe c Pht thuyt php, nhng cha ta
cn dn nh th. Ta s i nghe php hay nh si cho cha ta?" C ngh tip: "Nu ta
khng mang thoi n, cha ta s nh ta. Vy th phi nh si cho y my con thoi, em
n cho ng, i dp khc i nghe php". C ngi vo gh v nh si.
Dn chng Alavi i ch Th Tn, cng dng thc n, sau khi n xong h dn
bt v nghe Ngi ch dy. c Th Tn t nh: "Ta n y qua mt khong ng ba
mi dm ch v mt c b, c y cha c mt. Khi c y n, Ta s ging php". V th,
Ngi ngi im, thnh chng cng lng yn i ch (Khi c Pht lm thinh, khng c
ngi hay tri no dm tht ra mt cu).
C b nh thoi xong, b vo gi v em n xng dt cho cha. Trn ng
i, c ng li ngoi vng thnh chng v chm ch nhn c Pht. Th Tn cng nhn
thy c, v c hiu Ngi: "c Bn s ngi trong php hi, t du nhn ta vi mun
ta n gn, Ngi mun ta n nghe php vo ngay lc ny".
(V sao c Th Tn ch c b? V Ngi bit rng nu c b i tip c s cht
khi cha xong vic, kip sau ca c s khng bit ra sao. Nhng nu c b n nghe php,
c s chng qu D lu v chc chn s ti sanh ln ci tri u-sut. Ngi bit c b
phi cht ngy hm nay).
Vi du hiu ca ci nhn c Pht, c n gn Th Tn chim ngng vng ho
quang su sc chung quanh thn Pht, cung knh nh l v knh cn n gn Th Tn, c
ngi vo ch mt cch im lng vi thnh chng chung quanh. c Th Tn hi c:
- Con t u n y?
- Bch Th Tn! Con khng bit.
- Con s i n u?
- Bch Th Tn! Con khng bit.
- Con bit hay khng bit?
- Bch Th Tn! Con bit.
- Con khng bit phi chng?
- Bch Th Tn! Con khng bit.
Sau bn cu hi ca Pht, thnh chng ni gin x xo: "Coi ka! Con b, con lo
th dt ni nh a vi Th Tn. Khi Ngi hi t u n n phi p: "T nh th dt"
ch. V khi Ngi hi i u, ni phi tha l: "i n xng dt, mi phi ch".
Th Tn bo thnh chng im lng, Ngi hi c b:
- Ny con! Khi Ta hi con t u n, v sao con tr li khng bit?
- Bch Th Tn! Ngi cng bit rng con t nh cha con l ngi th dt n y.
V th khi Ngi hi con t u n, con hiu rng ca cu y l con t u sinh ra y.
Nhng con chng bit con t u sinh n ni ny.
Pht khen ngi:
- Lnh thay! Lnh thay! Ny con, con tr li ng cu hi ca ta.
Ngi hi tip:
- Khi Ta hi con i v u, v sao con tr li khng bit?
- Bch Th Tn! Ngi cng bit con n xng dt vi gi thoi trn tay. Nn khi
Ngi hi con i u, con hiu ca cu y l khi ri ni y con ti sinh v u. Nhng
vi con, sau khi cht con cha bit sinh v u.
- Con tr li ng cu hi ca Ta.
c Pht khen c ln th hai, v hi tip:
- Khi Ta hi, con bit hay khng, v sao con tr li con bit?
- Bch Th Tn! V con bit rng chc chn con s cht, nn con p nh th.
- Con tr li ng cu hi ca Ta.
c Pht khen c ln th ba, hi tip:
- V sao khi Ta hi con khng bit hay chng, con tr li rng khng bit?
 - Bch Th Tn! iu con bit chc l con s cht, nhng cht vo lc no, vo
ban m hay ban ngy, vo bui sng hay bt c khi no, con khng th bit, nn con tr
li khng bit.
c Pht khen ngi ln th t.
- Con tr li ng cu hi ca Ta.
Ngi dy thnh chng:
- Cc ngi khng hiu cu ni ca c b, nn ni gin. Vi ngi khng c tu
nhn, h ui m, ch ngi no c tu nhn mi thy c iu ny.
Ngi ni k:
(174) i ny tht m qung,
t k thy r rng.
Nh chim thot khi li,
Rt t i thin gii.
Cui thi php c b chng qu D lu. C cm gi thoi i n ch cha mnh.
ng ang ngi ng bn khung ci. Khng bit cha ang ng c a gi thoi vo. Gi thoi
chm nhm u khung ci gy nn ting ng, cha c chong dy tip tc ko ci, u
khung vng mnh vo ngc c b c ng ra cht, sanh ln ci tri u-sut. Cha c git
mnh thy con gi mnh nm sng st, y mu v cht. ng kinh hong than khc:
- Khng c ai cu kh cho ta.
ng i n ch Pht k li mi vic v ni:
- Bch Th Tn, xin cu con.
c Pht an i:
- Ch u su, ny thin nam t! Trong vng lun hi v tn, ngi tng khc
con nc mt nhiu hn nc bn b.
c Pht ni v vng lun hi v tn, ngi th dt nghe xong, bt au bun, xin
Pht c xut gia.
ng lm trn bn phn ca mt tu s v chng bao lu chng qu A-la-hn.
*
8. Ba Mi V T Kheo
Nh chim thin nga bay ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, c lin quan n ba mi v
T-kheo.
Mt hm, c ba mi v T-kheo sng cc x khc n thm c Pht. Tn gi
A-nan trng thy cc v y n khi ang chun b vo hu pht. A-nam ngh thm: "Ta s
i c Th Tn tip n cc T-kheo ny, sau ta mi vo hu", v Tn gi i ngoi
ca.
 Pht n tip cc T-kheo, thuyt php mt cch hoan h cho cc v. Sau , tt c
chng qu A-la-hn. Cc v t gi Pht, bay ln h khng.
Cc T-kheo i ri, A-nan n ch Pht, hi:
- Bch Th Tn, c ba mi T-kheo n y, h u?
- i.
- Bch Th Tn, h i ng no?
- H bay qua h khng.
- Bch Th Tn, nh vy h thot khi sinh t?
- ng th! Ny A-nan! Sau khi nghe Ta ni php, h chng A-la-hn.
Lc y, c mt vi con thin nga bay ling trn khng. c Pht ni:
- Ny A-nan! Ai pht trin y thn tc, ngi y bay ln nh thin nga.
Ngi ni k:
(175) Nh chim thin nga bay,
Thn thng lin gia tri,
Chin thng ma, ma qun,
K tr thot i ny.
9. Chin-Gi Vu Khng Pht.
Ai vi phm mt php ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin h n Chin-gi Ma-na
(Cinc Mnavik).
Sau khi Pht thnh o, v s ch thin v loi ngi quy y theo ng Thp Lc,
ci tri, ci ngi tng trng. c hnh Ngi lan xa, danh d v li dng cng dn
v Ngi. V pha cc ngoi o, h b mt dn danh d, li dng, nh con om m mt
nh sng di nh mt tri. H tp trung trn ng, ku gi:
- Ch c C-m l Pht thi sao? Chng ti cng l Pht. Ch c cng dng ng
y mi em li nhiu phc bo thi sao? Cng dng chng ti cng em li nhiu
phc bo vy. Nu cng dng chng ti nhiu phm vt nh th. Nn cng dng
chng ti, nn xng tn chng ti.
Nhng mc tnh h ku gi, cng chng c danh d v li dng.
H bn b mt nhm hp v bn nh "Chng ta tm cch bu xu C m trc
mi ngi, chm dt s cng dng, tn vinh y".
Lc y, ti X-v c mt du s ni tn Chin-gi. Nng rt p, d thng, nh mt
tin nng, ton thn sng chi. Mt ngi trong bn ngoi o, bn a k hoch "Vi
Chin gi, chng ta c th bu xu Sa-mn C-m, v chm dt mi s cng dng
cung knh i vi ng y".
"K hoch y c lm", c bn tn ng.
Chin-gi i vo tu vin ngoi o, cho hi v ng ch, nhng cc thy khng
ni g vi c. C hi:
- Cc thy thy ti c li g?
 C hi ba ln, v lp li:
- Cc Tn Trng, ti ch hi mt cu. Tha cc Tn trng, ti c li g? Sao cc
v khng ni vi ti?
Cc ngoi o tr li:
- Ny ch, ch c bit Sa-mn C-m? Ngi lm tn hi chng ta, ot mt
danh d v li dng ca chng ta?
- Khng, tha cc Tn trng, ti khng bit ng y. Nhng ti c th gip c
g trong vic ny?
- Nu ch mun chng ta thng li, hy tm cch bu xu Sa-mn C-m, v lm
chm dt danh d, li dng ca ng y.
- c thi, ti s lm mi cch c th c, ng lo g v vic ny.
Chin-gi ni xong bn khi s. C vn dng mi kho lo ca mt ngi n b
t mc ch. Khi dn chng thnh X-v nghe php K Vin tr v, c mc mt
chic o chong mu cnh gin, mang hng hoa i v pha tinh x K Vin. Mt ngi
hi:
- C i u vo gi ny?
Chin-gi p:
- Ti i u th c can d g n cc ngi.
C tr m ti mt tu vin ngoi o gn tinh x, v sng sm, khi mi ngi
chun b i n tinh x thm Pht bui sng, c s tr lui ngc chiu, vo thnh ph.
Mi ngi hi:
- Ban m c u?
- Ti u th c can d g n cc ngi?
Khong mt thng ri, khi c ai hi, c u p:
- Ban m ti trong hng tht C-m, ch mt mnh.
Bng cch y, c gi khu gi s nghi ng trong lng nhng ngi d tin, v h
bn tn vi nhau "iu ng hay khng?" Khong ba bn thng, c tht ngay lng
mt si dy nt, to cm tng rng mnh ang mang thai, c mc mt chic o , i u
cng ni "Ti sp c con vi Sa-mn C-m". Bng cch y, c la nhng k ngu.
Tm, chn thng tri qua, c ct mt ci da g trc bng, mc o chong ph ln,
lm c ngi c v mp mp x x bng cch ly xng p ln tay, chn, lng, v ra v
mt mi. Chiu n, c n Php ng ng trc c Nh Lai. y trong vng ho
quang chi ngi, Ngi ang thuyt php. Chin-gi ng , m ming chi ra Th Tn.
- Ny Sa-mn v i, quanh php ta m ng t tp nghe ng thuyt php cng
tht l v i, m thanh ngt ngo, ming li ng mm do. Tuy nhin, ng chnh l
ngi lm ti mang thai v ngy sanh sp n. ng khng c gng tm mt ch cho ti
nm, khng cung cp mt, du v nhng th ti cn. ng khng lm trn bn phn, cng
khng ni vi nhng ngi hng cng dng ng nh vua Ba-t-nc, hay Cp C c
hay b T-x-kh n th ch v i ca ng, rng "Hy lm cho thiu ph ny nhng g
cn cho c y". ng bit rt r cch hng dc lc, nhng khng bit cch chm sc a
con sp sanh.
C chi mng Th Tn gia hi chng nh mt ngi n b cm phn trn tay
tm cch bi bn mt trng. c Th Tn ngng ging di v rng ln nh s t, ni:
- Ny ch, nhng g ch ni ng hay sai, ch c ti v ch bit thi.
- ng vy Sa-mn cao c kia, nhng ai c th quyt nh gia iu ng v sai
v chuyn m ch c ti v ng bit?
Lc y, ta ngi ca Thch nng ln, Thch qun st nguyn do, c bit
Chin-gi vu khng Nh Lai. Thch ngh "Ta s lm sng t vn ", v bay xung
vi bn thin thn. Cc thin thn ha thnh chut nht cn si dy ct ci da trc bng
Chin-gi, v mt cn gi thi tung tm o chong, ci da ri xung, tin t my ngn
chn ca c.
m ng la :
- Tn ph thy kia chi mng Th Tn.
H nh p nng, nm , cm gy ui ra khi K Vin. Khi c i khi tm
nhn ca Th Tn, t nt ra mt h su ngay di chn c, v la bc ln t a ngc A-
t, cun c nh tm vi p chp ly thn, v c ri trong a ngc A-t. T , ting
tt v li lc ca ngoi o gim i, cn phm vt dng n ng Thp Lc cng lc
cng nhiu.
Ngy hm sau, cc thy T-kheo bn tn Php ng.
- Ch hin! Chin-gi vu khng ng Nh Lai, ng Cng, ng Th Tn, nn
b hy dit.
c Pht i n v hi:
- Cc T-kheo! Cc ng t hp y bn tn chuyn g?
Cc thy thut li, Pht dy:
- y khng phi l ln u Chin-gi vu khng Ta v b hy dit, trong qu kh
c y cng lm nh vy.
Ngi ni tip:
- Mt v vua khng th pht ai khi cha nhn thc vn cho r, khi cha nghin
cu cn thn mi mt d ln hay nh. Ngi k li tin thn i Lin Hoa (Mah Paduma).
Chuyn qu kh
A. Hong T c Hnh V Thiu Ph Dm ng.
Thu xa, Chin-gi l k mu ca B-tt, hong t i Lin Hoa. B mun
hong t gian dm vi mnh, nhng b t chi. Sau b t nh p mnh, lm ra v
au n, n ni vi vua cha:
- Hong t hnh h ti ra th ny v ti khng chu gian dm vi y.
Vua nghe chuyn, ht sc gin d, lp tc y hong t xung vc cht. Thin
thn c xuyn qua ni, mang hong t ln v bo co vi long vng. Long vng
mang chng v long cung, v nhng cho mt na vng quc rng. y mt nm,
hong t mun xut gia tu o, ngi ln ni Hy-m, sng i tu s, v pht trin i nh
thn thng.
Mt ngi gc rng thy hong t v thut li vi nh vua. Nh vua n ni, cho
hi v sau khi nghe k ngh nhng ngi cho chng. Hong t t chi, khuyn nh
vua rng:
- V phn ti, ti khng c tham vng tr v. Nhng v phn i dng, nn gi
mi iu lnh, trnh xa ng xu c, v cai tr quc gia mnh trung chnh.
Nh vua ng dy, ri l v tr v hong cung. Vua hi i thn:
- Ai ly gin ta vi ngi trung trc nh th?
- Tu i vng! Hong hu gy nn chuyn ny.
Nh vua bn bt hong hu, treo c xung vc cht, v cai tr vng quc mnh
mt cch trung chnh. Thu , hong t i Lin Hoa chnh l B Tt, v k mu ca
chng chnh l Chin-gi.
Ni xong chuyn tin thn Pht dy:
- Ny cc T-kheo! Nhng ngi ph hy mt gii, nhng ngi y s ni di,
nhng ngi cng cng iu sai lm, ngi khng tin vo i sau th khng t b iu c
no m khng lm.
Ngi ni k:
(176) Ai vi phm mt php,
Ai ni li vng ng,
Ai bc b i sau,
Khng c no khng lm
10. Phm Vt Khng Th No So Snh
Keo kit khng sanh thin ...
Cu chuyn ny xy ra, khi c Th Tn ti K Vin, lin h n phm vt ti
thng.
Mt hm, c Th Tn cng vi nm trm T-kheo i kht thc, tr v K Vin.
Vua Ba-t-nc i n tinh x thnh Pht th trai. Hm sau, nh vua ra lnh sm sa rt
nhiu phm vt dng cng ch Tng, v bo dn c trong thnh:
- Hy n nhn phm vt do ta sm sa.
Dn chng n hong cung, nhn cc phm vt, ri ngy hm sau na, h thnh
Pht v chng Tng, h cng chun b cc th phm vt, tu ln nh vua.
- i vng hy n nhn phm vt ca cc thn dn cng dng.
Khi nh vua trng thy cc th cng dng ca dn chng, t nh: "Cc th dn
ny cng dng nhiu v s phm vt hn ta, ta s cng dng ln th hai". Lp tc,
nh vua sm sa phm vt vo ngy tip theo, v khi dn c trong thnh c thy cc
th cng dng y, h cng tr v chun b cng dng vo ngy k .
 Gia nh vua v cc th dn thnh X-v khng ai hn ai. Kt qu, sau su ln
cng dng, cc th dn gia tng phm vt ln gp trm gp ngn ln, chun b y
n ni khng ai c th ph bnh l cn thiu mt th g.
Khi nh vua thy h t chc quy m y nh vy, Ngi ngh thm "Nu ta
khng sm sa nhiu hn h, ta cn sng lm g?" V nh vua nm di, suy ngh mi
phng chc. Hong hu Mt-li (Mallik) i n, thy nh vua nm trm t bn hi:
- i vng! V sao li nm nh vy? Chuyn g khin i vng c v lo bun?
- Vy hu khng bit g sao?
- Thn thip khng bit.
Nh vua thut li mi chuyn ganh ua cng dng gia mnh v thn dn. Hong
hu ni:
- Xin b h ng phin no, b h c bao gi nghe hoc thy mt cha t vng
quc li b thua thit v vt cht? Thip s sp t vic ny.
Hong hu Mt-li ni vy v b mun to mt phm vt ti thng. B tu vua:
- i vng hy ra lnh xy mt lu i lm bng g hng nht ca cy Sala hnh
vng cung cho nm trm Sa-mn ngi, cn nhng ngi ty tng cc Sa-mn th ngi
ngoi vng cung y. Lm nm trm lng trng cho nm trm con voi mang lng ng che
cc Sa-mn. Gia lu i t tm hay mi ci bn bng hng ngc. Gia hai Sa-mn
cho mt s thiu n dng St-li ngi ri hng thm, v mt thiu n ng qut cho
hai v y. Mt s thiu n dng St-li mang hng bt rc vo bn vng. Mt s mang
hoa sen xanh nhng vo bn hng v dng ln cc Sa-mn. y, dn chng lm g c
con gi dng St-li, cng chng c lng trng, voi v h s thua B h. l iu B h
nn lm.
Nh vua tn thnh:
- Hay qu! Chng trnh ca hu tuyt diu.
V nh vua ra lnh lm theo s sp t ca hong hu. Tuy nhin, thiu mt con
voi cho mt v Sa-mn. Nh vua bo hong hu Mt-li:
- i khanh! Ch cn thiu mt con voi. By gi lm sao?
- B h bo sao, khng nm trm con voi ?
- C y, nhng li cn li my con voi hung d, khi chng thy cc Sa-mn,
chng s ni cn phn n nh cung phong.
- Thn thip bit ch ng cho mt con voi hung hng, c th mang lng trn lng.
- t n u?
- Bn cnh Tn gi Angulimla.
Nh vua y li. Ch voi ta cp ui xung tn chn, xp tai, nhm mt v ng yn.
Dn chng nhn ch voi vi v thn phc, xm x vi nhau.
- Con voi d kia mi ngoan lm sao!
Nh vua lo hu tip Tng on do c Th Tn ch ta. Sau om vua qu ly v
tha:
 - Bch Th Tn! Nhng phm vt trong ba ng trai ny, ng gi hay khng
ng gi, con xin dng tt c cho Th Tn.
Tn ph cho bui cng dng khong mi bn triu chu bu ch trong mt ngy.
Bn vt v gi cng dng cho c Th Tn ty nghi s dng: mt lng trng, mt
ging nm, mt gh ngi v mt gh chn. Sau , khng c phm vt no dng
cng c Pht c th so snh vi phm vt ca nh vua, nn c gi l phm vt ti
thng. iu ny tng xy ra cho cc c Pht, v lun lun do cc hong hu sp xp.
Khi y, trong triu c hai i thn Kla v Junha. Kla ngh thm "Ca ci nh vua
b mt mt nhiu lm sao! Ch trong mt ngy m tn ht mi bn triu chu bu. V
cc lo Sa-mn kia, sau khi n xong, s i v nm ng kh! Nh vua phung ph ti sn!"
Cn Junha ngh "i! Nh vua dng cng phm vt tuyt vi! Ch c vua mi lm nh
vy! Hn na, chng c ngi no ngoi nh vua lm cho mi loi hng phc nh s
cng dng. Ta cm t nhng phm vt m nh vua dng cng".
Khi c Pht th trai xong, nh vua cm ly bt ca Ngi i Ngi thuyt php.
c Pht ngh thm: " Nh vua cng dng phm vt ln lao, cng dng nh thc l.
Dn chng c tn knh iu ny, hay khng tin?" V nhn bit c ngh ca hai v i
thn, Ngi ngh tip: "Nu Ta tn thn cng c ca nh vua cho tng xng phm vt,
th u ca Kla s v lm by phn, Ngi ch ni mt bi php n gin gm bn cu
tn dng nh vua, ngi ang ng trc Ngi sau khi cng dng ti thng. Ni xong,
Ngi ng ln tr v tinh x.
Cc T-kheo hi Angulimla:
- Tn gi, Ngi c s khi thy con voi mang lng trng d dn ng gn Ngi?
- Khng, ch hin, ti khng s.
Cc T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn! Angulimla ni di.
Pht xc nhn:
- Ny cc T-kheo! Angulimala khng h s hi, v nhng T-kheo nh ngi
con ca Ta l cao qu nht trong s nhng ngi cao qu thot khi tham dc; v
khng h s hi.
Ngi dy:
(422) Bc cao qu, th thng,
Bc anh hng, i s,
Bc chin thng, v nhim,
Bc ty sch, gic ng,
Ta gi B-la-mn.
Nh vua tht vng cay ng, ngh thm "Sau khi ta cng dng v s phm vt, v
ng y hu c Th Tn, thay v ni li tn thn tng xng vi phm vt y, Ngi ch
ni mt bi k ngn v i v. C th l ta cng dng nhng phm vt khng thch
ng cho c Th Tn, c th l ta cng nhng vt khng thch hp thay v nhng vt
thch hp. C th l Th Tn gin ta, bi Ngi thng c l hi hng cng c cn xng
vi phm vt". Ngh nh th, vua Ba-t-nc i n tinh x, nh l Pht v bch:
- Bch Th Tn, con c li lm khi dng cng phm vt khng? C phi thay v
cng nhng vt thch hp con li cng nhng vt khng thch hp?
- V sao i vng hi nh th?
- Th Tn khng hi hng cng c cn xng vi phm vt con dng cng.
- Ny i vng, phm vt cng dng rt thch hp. Phm vt ti thng m i
vng cng dng ch c mt ln cho mt c Pht, phm vt nh th kh c ln th hai.
- Nhng, bch Th Tn, v sao Ngi khng ni cng c tng xng vi phm vt
y?
- V c i thn khng thanh tnh.
- Bch Th Tn, trong cc quan ai l ngi c li.
c Pht ni cho vua bit hai quan im tri ngc ca hai i thn v an i vua
rng, v thng hi Kla nn Ngi khng tn dng cng c.
Nh vua hi Kla:
- Phi chng khanh c ngh nh th?
- Tu vng.
- Ta khng h ly nhng g thuc v khanh, ta ch cho nhng g ca ta, vi s h
tr ca hong hu v thi t. Ta c sai quy g vi khanh khng? Hy i i! Nhng g ta
cng ta c cng, cn phn khanh bc ra khi cung in ca ta.
Sau khi ui Kla ra khi cung, nh vua cho gi Junha v hi:
- Phi khanh ngh ng nh th khng?
- Tha vng.
- Khanh ngh ng, ta rt hi lng. Ta cho php khanh d vo hong tc v cng
dng by ngy nh ta.
Nh vua cho Junha trong cung by hm, v n bch Pht:
- Bch Th Tn, tn ngu si y c x t hi. Thy con cng dng, y phn
ng ngc li.
- Phi y, i vng, ngi ngu khng hoan h khi thy ai b th, v s b trng
pht v sau. Nhng ngi tr vui thch vi phm vt c ngi khc cng dng v s
sanh thin.
Ngi ni k:
(177) Keo kit khng sanh thin,
K ngu ght b th.
Ngi tr thch b th.
i sau c hng lc.
Cui bi php, Junha chng qu D lu. Hi chng cng c li ch. Junha sau
khi chng qu cng dng sut by ngy nh mt v hong .
 11. c Hnh c Tr Gi
Hn thng lnh ci t ...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ang K Vin, lin h n Kla, con trai Cp C
c.
Kla l con trai ca Trng gi Cp C c, mt ngi cha ni ting v y tin
knh Pht php. Mc d nh th chng khng h gp Pht hoc ra cho khi Pht gh nh,
hoc nghe php, hoc phng s chng Tng. Khi cha chng khuyn:
- Ny con ng lm th.
Chng cng khng n li cha. Trng gi suy ngh: "Nu con ta c thi
nh vy v hnh ng theo , ni s ri vo a ngc A-t. Tht khng c g tt p
khi chnh mt ta thy n b a. c thi, khng c ai trn tri t ny khng b mua
chuc bi ti vt, ta s d d n". V ng bo Kla:
- Ny con, nu con gi gii trong ngy trai, i n tinh x nghe php, khi v cha s
cho con mt trm ng.
- Tht cha s cho con ch?
- ng vy.
Sau khi cha chng lp li li ha ba ln, Kla tun gi ngy trai gii v i n tinh
x. Nhng chng khng ch tm nghe php, chng tm ni d chu, nm ng mt gic v
tr v nh sm. ng Trng gi bo gia nhn:
- Cu gi gii trn ngy trai, hy em thc n ngon n cho cu nhanh ln.
Nhng Kla ni:
- Con cha nhn tin l con khng n.
Chng cng quyt t chi mi th em n. Cha chng khng th p con n, bn
ra lnh mang tin n, chng cm tin trn tay, ri sau mi n ung.
Ngy hm sau, ng Trng gi bo con:
- Ny con, cha s cho con mt ngn ng, nu con i n ch Th Tn, hc thuc
mt bi k ngn, v tr v ni li cho cha nghe.
Lp tc Kla i n tinh x, ng trc Pht. Chng bao lu chng thuc mt cu
k v mun ra i. c Pht khin chng khng hiu ngha cu k y, Kla t nh: "Ta s
hc thuc cu sau". V vy, chng ngi nn li v tip tc nghe php. (Ai nghe php vi
tt c ch tm s chng S qu v cc qu cn li). Kla nghe php vi tt c ch tm,
nhng c Pht cng khin chng khng hiu ngha, chng ngh ta s hiu r hn cu k
tip theo. Chng c nn li v nghe, ri chng S qu.
Ngy hm sau, chng t ng i theo ch Tng, c c Pht dn u, vo thnh
X-v. Trng gi thy con trai i sau chng Tng, t nh "Hm nay, thi ca con ta
lm ta hi lng". Cn Kla th ngh thm "Mong rng cha s khng a tin cho ta ngay
hm nay, trc s hin din ca Pht. Mong rng cha ta gi kn vic v c tin ta mi gi
gii ngy trai" (nhng c Pht bit trc iu ny).
 Trng gi dng cm cho ch Tng, c c Pht th trai v cng cho con trai
nhng thc n y. Kla ngi im, ung sp, n thc n cng v cm. Khi Pht th trai
xong, Trng gi t ti tin mt ngn ng trc mt con v ni:
- Ny con, chc con nh cha yu cu con gi gii ng ngy trai v i nghe
php, ri s cho con mt ngn ng. y l tin ca con.
Kla thy cha chng a tin ngay trc mt c Pht, rt ngng v ni:
- Con khng cn tin.
- y, cm tin i con.
Chng c t chi, khng ng n ti tin. Trng gi nh l Pht v bch:
- Bch Th Tn, thi ca con trai con hm nay lm con rt mng.
- V sao?
- Ngy hm kia, con bo hn i n tinh x, ha cho mt trm ng. Hm qua hn
v nh, khng chu n cm khi cha c tin. Nhng hm nay, khi con cho tin n c t
chi khng nhn.
- ng vy, ny Trng gi. Hm nay con trai ng chng S qu, y t iu
vt hn vic c lm Chuyn Lun Vng hay sanh thin, hay lm Phm thin.
Ngi ni k:
(178) Hn thng lnh ci t,
Hn c sanh ci tri,
Hn ch t v tr,
Qu D lu ti thng.
 PHM XIV: PHT
1. ng Ton Gic
Ai chin thng...
c Pht dy cu ny khi Ngi ngi di ci B-, c lin quan n cc c gi
con ca ma vng, v c lp li nc Kurus, vi B-la-mn Mgandiy.
A. Pht Khng Nhn Mgandiy
Chuyn k rng c mt B-la-mn tin Mgandiy, nc Kuru (Cu-lu), c
mt c con gi cng tn l Mgandiy (Mn-la-hoa) p tuyt trn. Rt nhiu nh giu c
v th lc thuc dng di B-la-mn v St--li, mun ci c lm v nhng ng t
chi:
- Cc ngi khng xng ng vi con ta.
Ngy n, khi c Th Tn quan st cn c chng sanh vo bui sng sm, Ngi
thy ng B-la-mn cng v ng u c th c Tam qu (A-na-hm). By gi, ng B-
la-mn n thng canh la ngoi lng. Th Tn p y mang bt i n . T xa, nhn
thy v sng rc ca c Pht, ng thm ngh: "Trn i ny khng ai snh ni ngi ny,
rt xng vi con gi ta, ta s g cho anh ta". ng ta ni vi Pht:
- Ny Sa-mn, ti ch c mt a con gi, ti tm cho n mt ngi chng xng
i nhng cha thy, nn cha g cho ai. ng xng ng vi n, ti s g n cho ng.
Hy n i y ti s dn n n.
Th Tn ng nghe, khng ni g. B La Mn v nh bo v:
- B n i ! Hm nay ti tm c mt ngi chng xng vi con gi mnh. Hy
g n cho anh ta.
B La Mn trang im cho con, dt v con i n ch Pht. m ng hiu k
ko theo sau. c Pht, thay v ng ti ch hn, i sang ni khc, c li du
chn (Khi c Pht n chn v ni: "Hy ngi nh th, nh th.. nhn du chn", du
chn ch hin ni y v khng ni no khc)
V ng B-la-mn hi:
- Anh y u?
- Ti bo anh ta ng y.
Nhn quanh thy du chn, B-la-mn ch cho v:
- Du chn anh y y.
Ngi v quen vi vic nhn bit du hiu, lp tc bo chng:
- ng , y khng phi l du chn ca ngi theo ui dc lc.
- B ny c quan trng vn . Khi ti bo anh ta l ti s g con cho, anh ta nhn
li m.
- ng mun ni g th ni, nhng y l du chn ngi thot khi tham dc.
B ni k:
Du chn ngi tham dc khng r.
Du chn ngi c khng hn su.
 Du chn ngi si m th dao ng.
y l du chn ngi thot khi li am m.
ng B-la-mn gt:
- Thi i, b ng lm nhm na, im mm m i theo ti.
i ti mt cht, ng thy c Pht, bn ch cho v:
- Anh y y ri.
i n gn, ng ni:
- Sa-mn, ti s g con gi cho anh.
Th Tn thay v ni: "Ta khng cn n con gi ng". Ngi ni:
- Ny B-la-mn! Ti c vi iu mun ni vi ng, hy nghe ti.
- Ni i, ti s nghe.
Th Tn k cho ngi B-la-mn nghe cu chuyn xy ra trong i Ngi, lc n tu.
Sau y l phn tm lc cu chuyn.
1B. Pht C Tuyt Cc C Gi Con Ma Vng
Thi t, t b ngai vng, leo ln lng nga Kin-trc, c Xa-nc ty tng, tin
v trc trn ng n tu. Khi ra khi cng thnh, ma vng ni:
- Tt-t-a! Hy tr li, trong by hm na Ngi s lm Chuyn Lun Vng.
- Ta cng bit vy, ma vng, nhng ai khng thch iu .
- Vy v mc ch g Ngi i vo rng n c?
- Ta mun tm gic ng.
- c ri, k t hm nay, nu Ngi khi ngh tham dc, xu c, ta s hnh ng.
T , ma vng theo di thi t trong by nm, ch c hi. Trong su nm, thi
t kh hnh, ri vi s c gng, Ngi t gic ng di ci b-, Ngi ngi ti y tri
qua nim vui ca s gii thot. Khi , ma vng ngi trn ci tri, nhn xung vi v
au kh, ngh thm: "Ta theo di Ngi sut thi gian, tm c hi, nhng chng c dp, gi
y Ngi thot khi quyn lc ca ta!".
Ba ngi con gi ca ma vng l Tham i, Sn hn, Dm ng hi nhau:
- Cha chng ta u?
Nhn khp ni, h thy ma vng ang ngi y, h n gn v hi:
- Tha cha, v sao cha c v u su v tht vng n th?
Ma vng thut cu chuyn, cc ma n ni:
- Cha ng vi tht vng, chng con s ch ng v s dn y v y.
- Cc con i, khng ai c th ch ng Ngi y u.
- Chng con l n nhi, chng con s lm y m qung bi nhc dc. S dt y v cha
ng chn nn.
H n gn Pht, ni:
- Sa-mn, chng em mun lm k n l cho ngi.
Th Tn chng mng n li h cng chng bun mt ti h.
 Cc ma n bn tn: "n ng h thch nhiu hng. C k thch thiu n, ngi
khc thch thiu ph xun xanh, ngi thch thiu ph trung nin, ngi a n b gi.
Chng ta s m hoc y bng mi hnh dng". V vi thn thng mi ma n bin ha n
nhn mi la tui. Hoc l thiu n hoc thiu ph cha sanh con, sanh con, mt
con, hai con, thiu ph trung nin, lo b, h lui ti gp Pht su ln, v ni:
- Sa-mn, chng em mun lm n l Ngi.
c Th Tn cng chng n, thi t ti, lm nh cc th to nn thn
Ngi thy u tan hoi. Nhng sau chng chng chu rt lui, Th Tn bo:
- Hy i! Cc ngi thy g m gng sc m hoc Ta? Hnh ng nh vy ch c
kt qu vi ai cha gii thot tham dc v nhng am m thp hn. Nh Lai thot khi
tham dc. Cc ngi mun ch ng Ta c sao?
Ngi ni k:
(179) V chin thng khng bi,
V bc i trn i,
Khng du tch chin thng,
Pht gii rng mnh mng,
Ai dng chn theo di,
Bc khng du tch?
(180) Ai gii ta li tham,
i phc ht dt dn,
Pht gii rng mnh mng,
Ai dng chn theo di,
Bc khng du tch?
Ni k xong, nhiu thin thn c php nhn, ba c ma n bin mt.
c Pht bo B-la-mn:
- Mgandiy, ngy xa ta thy ba ma n y, thn th nh vng rng tinh khit
khng c m di v nhng th bt tnh khc ca thn th, Ta cng khng h khi tham
m. Cn thn i n ng, y ba mi hai th bt tnh, mt ci bnh nh u c sn
pht. D cho chn Ta lm bn, c gi ny nm phc ngng ca Ta, Ta chng mun
chm n c, d l ch bng gt chn.
Ngi ni k:
tng thy Tham i, Sn hn, Dm dc,
Ta khng h khi tham m.
Thn th xu xa nh th ny,
Ta khng mun chm n d gt chn.
2. Thn Thng Song Hnh
Ngi tr chuyn thin nh ...
c Pht dy cu ny khi Ngi ti cng thnh Sankassa, lin h n nhiu thin,
nhn. Nhng cu chuyn bt u t Vng X.
 A . Pht Qu Tn u L
C mt ln, mt nh Trng gi thnh Vng X n sng Hng tm. khi
mt trang sc v y phc, ng t tt c vo gi my. Lc y c mt cy bch n
mc bn b sng Hng, r b sng nhi bt gc ln, xung sng Hng b nhng tng
di sng t t nh gy vn tng mnh. Mt mng g b nc mi nhn, tri lnh
bnh gn gi my v b mc vo . Trng gi hi:
- Ci g th?
- Tha mt khc cy, ngi hu tr li.
ng bo em n xem, v t hi: "G ny l loi g g?" ng ly ba tch ra mt
mnh v thy rng y l loi g bch n , loi mu cnh gin. ng Trng gi chng
tin mt tn gio no, nhng rt cng bnh. Cm khc g p ng ngh: " nh ta c c
khi loi g ny, ta s lm g vi khc g ny". Ri ng t ngh: "C nhiu ngi t xng
l A-la-hn, h ni: Chng ti l A-la-hn. Nhng ta chng bit mt v A-la-hn no. Ta
s bo tin mt ci bt bng g ny, ly dy treo ln mt gin tre cao khong su mi
cubits (khong hai trm thc). V thng bo: "Nu ai l A-la-hn, hy bay ln v ly
chic bt. Ngi no ly c, ta v v con ta s lm t". Ngh nh th, ng tr v, ra
lnh lm chic bt g ly dy treo ln mt gin tre v tuyn b:
- Nu bt c ai trn th gian ny l A-la-hn, hy bay ln v ly ci bt ny!
Cc Lc s ngoi o ni vi ng:
- Ci bt ny chnh l vt dnh cho chng ta. Hy trao n cho chng ta.
Nhng Trng gi ch ni:
- Bay ln v ly i.
Vo ngy th su, Ni-kin-t, nh kh hnh la th bo t i n ni vi ng
Trng gi: "Ci bt ny chnh l dnh cho thy ta, ng i hi chng ta bay ln khng
trung ch v mt vt nh mn. Hy a bt y". H n ni vi ng, v v tr li:
- ng ta ni ci bt ch thuc v ngi no c th bay ln v ly n.
Ni-kin-t quyt nh i. ng ra lnh cho t:
- Ta s nhc mt tay v mt chn, v c ng nh sp bay ln. Lc , cc ngi
hy ni: "Tha Tn s, thy lm g th? Xin thy ng ph by quyn nng n mt ca
mt v A-la-hn trc m ng, ch v mt bt g". Ni nh th, cc ngi ko tay chn
ta xung, v y ta nm di t.
Xong, Ni-kin-t n ni vi Trng gi:
- Ny i Trng gi, ci bt ny rt cuc khng phi l vt ca ai khc. ng i
hi ta bay ln khng trung ch v mt vt tm thng nh th. Hy a bt cho ta.
- Tha Tn ng, hy bay ln v ly n, ch c mt cch y thi.
Ni-kin-t bo cc :
- c ri, n y, n y.
Khi h n, ng ni:
- By gi, ta s bay ln.
 Ni th, ng nhc mt tay v mt chn ln. Lc , m t la ln:
- Tn s! Tn s! Thy lm g th? Tt c ch v mt ci bt g h tin, khn kh,
cn g thy phi ph by quyn lc n mt gia m ng?
H chy ti, li tay chn ng li v t nm xung t. ng bo Trng gi:
- i trng gi, my t ny khng mun ti bay ln khng trung, xin hy a
bt cho ti.
- i s! Hy bay ln v ly i.
Lc s ngoi o th c cng trong su ngy nhng mc cho h c gng vn
chng ly c bt g.
Ngy th by, Tn gi Mc-kin-lin v Tn gi Tn-u-l-ph-la-a (Pindola
Bhradvja) sa son i kht thc trong thnh Vng X, cc Ngi dng mt tng
bng phng v qun y.
Lc y c vi ngi i sn ni chuyn vi nhau:
- Ny bn, su gio ch ngoi o thng tuyn b mnh l A-la-hn nhng by
hm trc khi Trng gi thnh Vng X treo mt ci bt ln cao v ni: "Nu ai l A-
la-hn, hy bay ln h khng v ly ci bt". Chng c ai trong cc v t xng l A-la-hn
c th bay ln h khng. By gi, chng ta bit chc rng khng c A-la-hn trn ci i
ny.
Nghe ni th, Tn gi Mc-kin-lin ni vi Tn gi Tn-u-l:
- Ny huynh, c nghe h ni khng? Nh l h ang thch Pht php. By gi
huynh c thn thng qung i, quyn lc siu nhin, hy bay ln h khng v ly ci bt
y.
- Tn huynh Mc-lin, Ngi ni ting l bc thn thng nht, Ngi hy ly bt,
nu Ngi khng ly, ti cng s ly.
- Huynh hy i.
Tn gi Tn-u-l nhp i nh, ri xut nh Ngi i quanh mt tng rng
ba dm dng u ngn chn nhc bng n ln mt cch d dng nh nhc mt ming
bng gn. Ngi bay quanh thnh Vng X by vng. Thnh ny cng rng ng ba dm,
tng hin ln bao trm c thnh. Dn c trong thnh thy vy ngh: "Tng s ri
xung bp chng ta". H run ry s hi, h i nia ln u v trn t tung. n vng
bay th by, Tn gi y tng ra xa v hin thn trc dn chng. Thy Ngi, h ku
ln:
- Tn gi Tn-u-l! Hy gi tng ! ng n bp chng ti.
Tn gi ht tng i, n ri v ch c. Ri p xung trn nc nh Trng gi,
ng ny ph phc st t, v ni:
- Tn gi, xin bay xung.
Khi Tn gi bay xung t, ng mi ngi, xin php h bt xung v t bn loi
thc n ngon ngt trong bt em cng dng Ngi. Tn gi nhn bt thc n tr v tinh
x. Nhng ngi dn vng mt khi y, cha c thy php l, t tp ko theo sau
Ngi v yu cu:
- Tn gi! Xin thi trin thn thng cho chng ti xem.
Tn gi cng lp li thn thng nh th cho h. ri tip tc v tinh x.
c Th Tn nghe ting reo h hoan h ca m ng, hi A-nan:
- A-nan, h hoan nghnh ai th?
- Bch Th Tn, Tn gi Tn-u-l bay ln h khng v ly ci bt bng g ,
dn chng hoan nghnh Tn gi.
Pht gi Tn gi n hi:
- C ng l ng lm nh th ?
- Bch Th Tn, tht vy.
- Ny Tn-u-l, v sao ng lm nh th?
c Pht qu trch Tn gi, bt Ngi p v ci bt, em mnh vn cho cc T-
kheo nghin thnh bt. Sau , Ngi t ra gii cm thi trin thn thng v mc ch nh
th.
B. Th Tn Ha Thc Hin Thn Thng.
Cc ngoi o nghe rng Sa-mn C-m ra lnh p v ci bt, v ch gii
cm cc t thi trin thn thng, h ni: "D cho mng sng h ty thuc vo thn
thng, cc t C-m cng khng dm phm gii ch t. Hn na, Sa-mn C-
m cng gi lut l ny. y l c hi cho chng ta".
V h i rao trn khp ng ph.
- Chng ta mun gi quyn nng n mt, v th trong cu chuyn va ri, chng ta
t chi khng ph by quyn nng ch v ci bt g. Nhng t ca C-m ph
trng ti php trc qun chng ch v mt ci bt khng ng k. Sa-mn C-m
khn ngoan ra lnh p b ci bt v a ra iu lut cm t thi hnh php thut. T
nay chng ta s thi trin php thut ch vi ng y.
Vua Tn-b-sa-la nghe th, n bch Pht:
- Bch Th Tn, tin n Ngi cm cc t tr php l c ng khng?
- ng th, i vng.
- Nhm ngoi o ang ni rng h s thi trin php thut vi Ngi. Ngi phi lm
g trong trng hp ?
- Nu h thi trin thn thng, Ta cng s thi trin.
- Ngi khng t ra lut cm thi hnh php l ?
- i vng, Ta khng ra lut cho Ta, lut ch p dng cho t ca Ta.
- C phi Ngi ni lut do Ngi t ra p dng cho mi ngi tr chnh Ngi?
- i vng, Ta s tr li cch khc hn. Ny i vng, i vng c mt vn
thng uyn trong hong cung, ng khng?
- Tha vng, bch Th Tn.
 - i vng! Nu c ngi dn no n xoi v cc th tri khc trong vn ca
i vng, i vng s lm g?
- Con s pht h.
- Nhng chnh i vng c quyn n nhng tri cy y ch?
- Tha vng, con khng phi b pht. Con c quyn n nhng th thuc v con.
- Ny i vng! Nh i vng cai tr trn vng quc ba mi dm, v chnh
mnh khng b pht khi n tri cy trong vn mnh, trong khi ngi khc lm th th b
pht. Cng th Ta c quyn trn tam thin i thin th gii, v Ta c th vt qua nhng
lut l do Ta t ra, ngi khc th khng, do , Ta s thi trin mt php l.
Khi cc nh ngoi o nghe nhng li ny, h ni vi nhau:
- Chng ta b h ri! Sa-mn C-m tuyn b rng lut l do ng y t ra ch p
dng cho hng t, khng phi cho ng y. V ng y tuyn b rng chnh mnh s thi
trin mt php l. Chng ta phi lm sao?
Vua hi c Pht:
- Bch Th Tn, khi no Ngi thi trin thn thng?
- Vo ngy trng trn thng Aslhi, bn thng na.
- Bch Th Tn, ti u?
- Gn thnh X-v.
(V sao c Pht chn a im xa nh th? V X-v l ni m tt c ch Pht
thc hin i thn lc, v ni y c th cha nhiu ngi).
Cc ngoi o nghe nh vy bn vi nhau:
- Bn thng na Sa-mn C-m s hin thn thng X-v. T y n ,
chng ta phi theo ui ng ta khng ngng. Khi dn c thy, h s hi: "Th ny l
sao?". Chng ta s tr li: "Cc ngi nn nh chng ta c ni: Chng ta s u php vi
Sa-mn C-m. ng ta chy trn nn chng ta ui theo".
Khi c Pht i kht thc trn ng ph thnh Vng X, ngoi o cng i theo.
Ni no Ngi th trai, th h ngh m , ni no Ngi ngh m, th h n sng .
Khi dn chng hi:
- Nh th ngha l g?
H tr li nh trn. Dn chng bo nhau:
- Chng ta s c xem php l.
V h ko theo sau c Pht n X-v, nhm ngoi o cng theo st nt. n
ni h chun b ch , xi ph c trm ngn ng tin ra lnh xy ct mt ci tri vi
ct bng g xim gai, v lp bng hoa sen xanh. Lm xong h tuyn b:
- Chng ta s thc hnh php l ti y.
Vua Ba-t-nc n bch Pht:
Bch Th Tn, cc ngoi o ra lnh ct tri, con c th xy ct mt ci cho
Ngi?
- Khng cn, i vng, Ta c ngi.
 - Bch Th Tn, y c ai ngang bng con xy ct cho Ngi?
- i vng, c vua tri Thch.
- Bch Th Tn, Ngi s thi trin thn thng u?
- di gc cy xoi gi l cy ca Ganda.
Cc ngoi o nghe ni Pht s hin thn thng di cy xoi, lp tc h nh ht
r nhng cy xoi trong chu vi mt dm quanh , ngay c nhng cy mi mc hm ,
v nm tt c vo rng.
C. Thn Thng S Khi.
Vo ngy trng rm thng Aslhi, c Th Tn i vo thnh. Cng ngy Ganda,
ngi gi vn thng uyn, thy mt tri xoi to chn vng gia m l, bay mi thm
ngon. Ganda bn hi tri y, nh s dng ln vua. Trn ng i, gp Pht, chng ngh:
"Nu nh vua n tri ny, nh vua c th ban cho ta tm hay mi su ng, khng
nui ta sut i. Nhng nu ta cng dng Pht, s c li cho s cu ri ta khng cng".
V chng cng qu xoi chn cho Pht.
c Pht nhn A-nan, A-nan nhn tri xoi v em dng Pht. c Pht cha bt
ra nhn xoi v ng mun ngi ti , A-nan tri ta c. Khi c Pht ngi xong, A-nan
lc nc p tri xoi thnh nc v dng ln Pht. Pht ung nc p tri xoi xong bo
Ganda:
- o mt ci l y v trng ht xoi xung.
Chng gi vn lm y li Pht dy. c Pht ra tay ngay trn ch xoi c
trng. Ngay lc y, mt cy xoi cao to tt ti mc ln rt nhanh, cao nm mi cubits
(cao hn 25 mt), t thn cy vn ra nm nhnh, mi nhnh cng di hn hai mi lm
mt, bn nhnh chia bn hng v mt nhnh mc thng ln tri. Trong pht chc, cy
xoi ph y bng v tri, v mt bn c cnh nng tru tng chm xoi chn. Cc T-
kheo i theo sau c Pht, hi xoi chn n xong ri ra v. Khi nh vua nghe chuyn cy
xoi thn diu bn ra lnh khng cho ai c cht ph v t ngi canh gc. V cy xoi
c trng bi Ganda, nn c t tn l cy xoi ca Ganda.
Hng th dn cng c n xoi v ku ln:
- Cc thy ngoi o tin, khi cc thy nghe Sa-mn C-m s lm php mu
di chn cy xoi Ganda, ra lnh nh tt c mi cy xoi trong vng mt dm, ngay
c nhng cy mi mc cng li r ln. y, cy xoi Ganda y.
Ni xong h nm xoi thi, ht xoi vo cc ngoi o.
Thch ra lnh cho thn Gi:
- Hy nh tri cc ngoi o v nm xung cu.
Ri ra lnh cho thn mt tri:
- Hy t chng.
Cc thn lm xong. Thch li ra lnh:
- Thn Gi! Hy thi mnh ln!
 Thn Gi tung ht v bo ra. Cc ngoi o run ry, tot m hi y mnh. Thn
gi cn phun bi vo h cho n khi trng h ging kin . Thch ra lnh ma, v
ton th ngoi o ging nh b m. Trn trung, hn lon, h chy t tn.
Ngay khi h b chy, mt nng dn t ca Ph-lan-na Ca-dip ngh thm:
"Ngy mai l ngy Tn s ta thi trin quyn php, ta phi i xem". ng ta tho cy ra, v
mang bnh ng canh em theo t sng sm, v ly dy tr v nh. Khi Ph-lan-na
ang chy tri cht, ng hi:
- Tn s, con v nh vi nh s i xem Tn s ph by php li. Vy Ngi i
u th?
Ph-lan-ca p:
- C g ngi mun xem php l? a ta bnh ng nc v si dy.
Ngi nng dn a, Ph-lan-na cm bnh nc v dy, i n b sng ly dy
ct bnh nc vo c, ri nhy n xung sng, bt nc si ln, Ph-lan-na cht, ri
xung A-t.
c Pht bin ha mt li i bng chu bu trn h khng, chy di sut t chn
tri pha ng n chn tri pha ty. Khi chiu n, ngi ta ko n xem ng ng
y tri di ti ba mi su dm. c Pht ngh: "y l lc ta hin thn thng". Ngi ri
hng tht ra ng sn thng.
Lc y, mt n Pht t tn Gharan chng Tam qu, c thn thng, ng gn Pht
tha:
- Bch Th Tn, bao lu cn mt t nh con, khng cn nhc sc Ngi, con s
thi trin mt php l.
- Ny Gharan, ngi thc hin thn thng g?
- Bch Th Tn, con s nhn chm tri t xung nc, v ln xung , ri tri
ln xut hin mt ng tri t, c th con s xut hin cc Ty, cc Nam, cc Bc
ca tri t, v gia. Dn chng s hi "Ai th?" v ngi khc tr li: " l Gharan.
Nu y ch l thn thng ca mt ngi n b, th thn thng siu vit ca Pht s nh
th no?" Cc ngoi o s trn mt, khng cn i Th Tn.
Pht tr li:
- Ta bit r rng con c th thi trin thn thng nh con va ni. Nhng vinh d
ny khng phi ca con.
Gharan t nh: "c Th Tn t chi ngh ca ta, chc c mt ai c th thi
trin thn thng v i hn ta". C ng qua mt bn.
Mt hm nam c s tn Culla Anthapindika ngh thm: "Bao lu c Th Tn
cn c t nh ta, ngi chng n Tam qu, th Ngi khng bn tm n chuyn ny".
ng n bch Pht:
- Bch Th Tn, con s thc hin mt thn thng.
- Thn thng g?
 - Bch Th Tn, con s ha thnh i Phm thin, cao ln mi hai dm, ng
gia qun chng, rng ln nh sm st, bo t, con s rung chuyn tri t nh i Phm
thin rung chuyn qu t. Dn chng s hi nhau: "Ting g th?" v ngi khc s tr
li: " l ting ng t gy ra bi Culla Anthapindika". Cc ngoi o ni: " mi
ch l quyn nng ca mt c s, cn quyn nng ca Pht nh th no?" Ni xong h s
b chy m khng i gp Ngi.
c Th Tn cng tr li nh vi Gharan "Ta bit con c quyn nng ". V t
chi ngh.
Mt c b Sa-di ln by tui tn l Cr (Ly-la) t c T thng, n bch
Pht:
- Bch Th Tn, con s thc hin mt thn thng.
- Thn thng g?
- Con s xp ngn ni Tu-di, tt c nhng ngn ni trn tri t, lun c rng Hy-
m thnh mt hng, v con bay ln trn nhng ngn ni y nh mt con ngng tri v
khng chm n ni. Dn chng thy con s hi: "Ai th?" v h s c tr li: " l
c b Sa-di Ly-la". Cc ngoi o s ni: "Ch mt c b by tui mi l Sa-di cn c
thn thng nh th, th thn thng ca Pht ra sao?" V h s chy trn khng i gp
Th Tn.
c Pht cng t chi y nh trc.
n mt ch Sa-di by tui tn Cunda (Thun ), t T thin v gii thot
mi tham dc, bch Pht:
- Bch Th Tn, con s thc hin mt thn thng.
- Thn thng g?
- Con s vc trn vai mt cy hng to ln, tng trng cho ci Dim-ph-, vy
ti vy lui, s a nhng nhnh to sai tri cho mi ngi n. Cng nh vy con s mang
n hoa san h.
Ri T-kheo ni Uppalavann (Lin Hoa Sc) n bch Pht:
- Bch Th Tn, con s tr thn thng.
- Thn thng g?
- Trc mt mi ngi trong mi hai dm, con s bin thnh Chuyn Lun
Vng vi on ty tng bao quanh ba mi su dm, n nh l Pht.
- Ta bit thn thng ca ngi.
Pht cng t chi.
Tn gi Mc-kin-lin n bch Pht:
- Bch Th Tn, con s hin thn thng.
- Thn thng g?
- Con s t ngn ni Tu-di, cha t cc ngn ni, gia hai hm rng v cn n
nh cn mt ht u.
- Ri g na?
 - Con cun trn qu t nh mt chic chiu v p cht gia nhng ngn tay.
- Ri g na?
- Con s xoay tri t nh mt bnh xe ca th gm, v con s cho mi ngi nm
thc n ca t.
- Ri g na?
- Con s s dng ni Tu-di nh mt cy d, nhc qu t t ln , cm mt tay
nh mt nh s cm cy d ni tay, i do trn h khng.
- Ta bit thn lc ca ng.
c Pht cng t chi li ngh ca Tn gi.
Mc-kin-lin ni:
- Chc chn Th Tn bit ngi no c th hin thn thng qung i hn ta.
V Tn gi ng qua mt bn.
c Pht bo Tn gi:
- Ny Mc-kin-lin, vic ny khng phi vic ca ng. Gnh nng ca Ta khng
ging gnh nng ca bt c ai, v khng ai c th gnh vc n c, nn khng c g l
khi chng ai gnh vc th Ta c. Trong qu kh cng th, do mun ca Ta, Ta th
sanh lm sc, cng khng c ai c th gnh vc gnh nng y cho Ta.
Nghe Pht ni th, Tn gi tha:
- Bch Th Tn, vic y ra sao, v xy ra lc no?
Pht bn nhc li chuyn tin thn Kanha Usabha:
V trng ti qu nng, v con ng ln bn,
Chng thng nga Blackie, v n lp tc ch hng i.
Pht cng ni tip chi tit chuyn tin thn Nandi Visla lm vn sng t
hn:
Nn lun lun ni li du dng, khng bao gi nn ni th bo,
Vi ngi ni li du dng, n ko mt trng ti tht nng n,
V lm ngi y giu c, tt c ch v n thch ngi y.
Sau khi nhc li cc chuyn tin thn, Ngi bc i trn con ng trn bo, on
ty tng theo sau tri rng mi hai dm pha trc Ngi, mi hai dm pha sau, mi
hai dm bn tay tri, mi hai dm bn tay phi. Th Tn ng oai nghim gia mt m
ng khng l bao quanh hai mi bn dm v ha hin thn thng Song Hnh.
D. Pht Hin Thn Thng Song Hnh
Th no l thn thng Song Hnh ca Nh Lai? Trong dp ny, Th Tn ha hin
thn thng Song Hnh, thn thng vi diu hn bt c thn thng no ca chng t. T
trn thn Ngi phng ra la, v t di chn Ngi phun nc, hoc di thn tun la,
trn thn tun nc. Trc mt tun la, sau lng tun nc, hoc trc mt tun nc,
sau lng tun la. T hai tai, hai mt, hai l mi, hai vai, hai tay, hai bn hng, hai chn,
u ngn chn v gt chn, ni mi phn trn thn Th Tn ln lt tun la v nc.
Nhng lung la nc lng lnh mu xanh, vng, , trng, hng v mu kim tuyn
chi li. Th Tn i, ha thn ca Ngi ng, hoc nm, hoc ngi; ha thn nm th Th
Tn i, ng hoc ngi. y l truyn thng thn thng Song Hnh ca c Pht.
(Thn thng ny, c Th Tn biu hin khi Ngi i ln i xung trn con ng
trn bo. Lc Ngi nhp ha i tam-mui th la t trn thn tun ra, v khi nhp
thy i Tam-mui th nc tun t di thn. Tt c nhng phn trn thn Ngi u
nh vy, h phn ny tun la th phn kia tun nc v ngc li. Nhng lung la v
nc khng h ln ln nhau, c hai u bn tung xa n tri Phm Thin v tr xung ci
ca Cakkavla. Su sc trong nhng tia la v nc y, nh vng lng chy t l luyn
kim, hay l vng ca vua t ng chy ra, chiu sng t ci Cakkavla, ln n Phm thin,
ri tr li Cakkavla, nh mt hnh chp nn v ton php gii ngi sng ho quang).
Vo ngy y c Pht i ln i xung hin ha thn thng Song Hnh, thnh
thong Ngi cng thuyt php cho qun chng nghe, khng lm h chn vi bi php v
tn m lm cho tinh thn h tng trng h lc bi chc chc Ngi li h ngh ngi,
th gin. Cho nn h v tay ca ngi vang rn. c Pht nhn vo gia m ng v dng
mi su cch quan st tm tr mi ngi. Khi mt chng sanh no thch th vi bi
php hay mt thn thng no, Ngi lin ging ng bi php y v hin chnh thn thng
y cho ngi . Ri nhiu chng sanh c Php nhn thanh tnh.
Khi c Pht thy trong s qun chng ng o y khng ai hiu mnh v c
th hi, Ngi lin ha hin mt thn khc, ha thn hi v Pht tr li. Khi c Pht i ti
i lui th ha thn c nhng c ng khc v ngc li. c thy thn thng v thuyt
php, c hai trm triu ngi c Php nhn thanh tnh.
E. c Pht Ln Cung Tri Ba Mi Ba.
Khi hin thn thng xong, c Pht ngh thm: "Ch Pht qu kh s u sau
khi hin thn thng?". Theo thng l, c Pht s ln cung tri Ba mi ba v ging dy
lun A-t-m cho thn mu". Ngh th Ngi nhc chn phi v bc ln ngn ni
Yugandhara, chn tri t ln ni Tu-di, v nh vy vi ba bc chn chm t hai ln,
Ngi i su trm tm mi hai ngn dm. Khng ai c th o c chiu di mi bc
chn ca Pht, ch bit rng khi Pht nhc chn ln cc ngn ni co u thp di chn
Ngi, v khi Ngi bc qua chng ngng ln v ng v tr c.
Tri Thch thy Pht v ngh thm: "c Th Tn s y trong ba thng ma
ma trn ngai Hong Thch s lm li ch cho v s ch Thin. Nhng nu Th Tn an
c u, ch thin khc s khng c ch chen chn. Phin Hong Thch ny di su
mi dm v rng nm mi dm, Th Tn ngi trn y cng nh khng c ai ngi".
c Pht bit ngh ca Thch, Ngi nm ta c trm c phin Hong Thch.
Thch ngh: "ng l Ngi nm ta c trm ht c phin tht, nhng khi Ngi ngi ln
chc chn Ngi s thnh ra nh t". c Pht li bit c nhng ngh y nn Ngi
trm ph phin trong np y ca Ngi, nh mt Sa-mn cao ln ph o np ln chic
gh u thp, v Ngi ngi ln . Lc y, dn chng ci Ta-b bng nhin khng thy
Pht, nh mt trng cht ln. H hi nhau:
 - Th Tn i Cittakta hay Kelsa hay Yugandhara? Chng ta khng c
trng thy ng Ton Gic, bc cha t th gian, ng tr tu ca loi ngi.
H khc lc, than th. Nhng ngi khc ngh thm: "c Th Tn thch c c,
Ngi kh chu khi hin thn thng nh th cho mt m ng nh th, nn i sang x
khc. Chng ta c cn gp c Ngi hay khng?"
H khc lc, rn r, ni k:
Ngy vui trong nhn tnh,
Ngi i xa khng tr li ci ny.
Chng ta khng cn thy bc Ti Thng,
Bc cha t th gian,
Bc hin tr nht trong loi ngi.
H hi Tn gi Mc-kin-kin
- Th Tn i u, tha Tn gi?
Mc du bit c Pht i u, nhng Tn gi ngh thm: "Hy cho ngi khc
t php mu", nn bo mi ngi:
- Hy hi Tn gi A-nu-lu-.
V khi mi ngi hi, Tn gi A-nu-lu- p:
- Th Tn bay ln cung tri Ba mi ba, ngi trn ngai Hong Thch, Ngi s
ging dy lun A-t-m cho thn mu.
- Tha Tn gi, khi no Ngi tr v?
- Ngi ba thng h, v tr v vo dp gii h.
Mi ngi reo h:
- Chng ta khng i u c cho n khi gp li c Bn s.
H cm tri ti , ng m di bu tri. V d ng o h khng gy nh u
trn t, v khi h i tiu tin t nt ra v khp li, cho nn lc no mt t cng sch
s.
Trc khi ln cung tri c Pht dn Tn gi Mc-kin-lin:
- Mc-kin-lin, ng thuyt php cho mi ngi, cn Cp C c s cung cp
thc phm.
Nh vy, trong sut ba thng, ng Cp C c cung cp n, thc ung, tru
cau, hng hoa cho mi ngi. Tn gi Mc-kin-lin th ging dy v tr li mi cu
hi.
Khi c Th Tn ln cung tri Ba mi ba, ngi vo php ta, ch Thin
ca mi ngn th gii vy quanh v hu tip Ngi.
Trn ci tri Ba mi ba,
Khi c Pht ng tn qu ca mi loi,
Ngi di ci san h, trn ta Hong Thch,
Thn tin mi ngn ci t v v hu tip.
ng Ti Thng, ngi ni cao nht ca ci tri,
 Khng ai chi sng bng Ngi,
Ch mnh Ngi c nht, rc r t ch thin.
Hong hu Ma-da t ci tri u-sut n, ngi bn tay phi ca c Pht, tri
Indaka cng n ngi bn tay phi Pht, v tri Ankura n ngi bn tay tri. Khi cc v
tri y quyn lc n d hi, Ankura phi ri khi ch v ngi mt ch cch xa mi
hai dm, trong khi Indaka cn ngi bn tay phi Pht. Th Tn quan st c hai, Ngi
mun dy v phc bo ln lao ca s cng dng xng ng, nn bo Ankura:
- D trong mi ngn nm ngi cho lp nn nhng l si trn sut qung
ng di mi hai dm, v cng dng v s phm vt, sau thi gian di y by gi
ngi n y nn trong chng hi ca Ta, li ngi xa ta nht ti mi hai dm. Ti sao
th?
Th Tn nhn Ankura v Indak, tuyn b ai cng dng gi tr, Ngi ni:
Ankur, ngi cng dng v s,
Vy m sau mt thi gian di,
Ngi ngi ch tht xa. Hy n y!
m thanh y di xung mt t, dn chng ang cm tri di y u c nghe.
c ng o s thc tnh, Ankura ni:
- Nhng th cng dng y em li ch li g cho con? Ngi xng ng c
cng chng em li phc bo g ? D xoa Indaka ny ch dng cht t phm vt. Vy
m ng y sng hn ht thy chng con, nh mt trng sng hn tt c tinh t.
Khi Ankura ni nh th, c Pht hi Indaka:
- Ny Indaka, ngi ngi bn tay phi ta, v sao ngi ngi y m khng di i?
Indaka p:
- Bch Th Tn, nh mt nng phu gieo mt t ht ging trn tha rung tt, con
nhn phc lnh ny nh cng dng ng gi.
lm sng t vn ngi no cng dng gi tr ngi no khng, Indaka ni:
Nh ht ging, mc d rt nhiu, gieo trn t xu.
Khng gt hi nhiu, khng lm nng dn vui thch.
Vt cng dng d nhiu, dng ngi c,
Khng gt qu nhiu, khng li ch cho ngi th.
Cn ht ging d t, gieo trn t tt,
S gt nhiu kt qu, nng phu vui lng.
Nh th, cng dng ngi c hnh, chnh trc v thnh thin.
D t vn c kt qu tt, phong nhiu.
Chuyn k rng, nhn dp Ngi A-nu-lu- i kht thc, Indaka cng dng Tn
gi mt mung thc n ca mnh. Nn mc d Ankura t hng ngn l si trn
khong ng di mi hai dm trong mi hai ngn nm, v b th rt nhiu, nhng
vic lm ca Indaka c kt qu ln hn.
Th Tn bo:
 - Ny Ankura, phi nhn xt trong khi cng dng. Vi phng cch , ging
nh gieo ging trn t tt, vic cng dng c qu tt. Nhng ngi khng lm nh
th, nn phc bo ngi khng .
Ngi ni k:
Cng dng vi s xt on, c qu y,
Ngi nh th c sanh thin.
Nh Lai khen ngi s cng dng vi c phn on.
Nn cng dng n ngi xng ng nht,
S gt qu tt, nh ht ging gieo t tt.
Ngi ni nhng Php C tip theo:
C lm hi rung vn,
Tham lm hi ngi i,
B th ngi ly tham,
Do vy c qu ln.
C lm hi rung vn,
Sn lm hi ngi i.
B th ngi ly sn,
Do vy c qu ln.
C lm hi rung vn,
Si lm hi ngi i.
B th ngi ly si,
Do vy c qu ln.
C lm hi rung vn,
Dc lm hi ngi i.
B th ngi ly dc,
Do vy c qu ln.
V ngi gia chng hi ch thin, c Pht mun li lc cho thn mu nn bt u
ging dy lun A-t-m, bt u bng nhng cu: "Nhng iu ny tt, nhng iu ny
xu, nhng iu ny khng tt, khng xu". Sut ba thng Ngi dy lun A-t-m
khng ngng. Lc no i kht thc, Ngi ha ra mt thn khc v bo: "Hy ni php
cho n lc Ta tr v". Xong, Ngi i n ni Hy-m, sau khi nh rng v sc ming
ni h A-nu-t (Anotatta), Ngi nhn thc n t chu Ut-n-vit (Uttarakura), v
ngi trong vn ca mt Trng gi Ngi dng ba tra.
Tn gi X-li-pht ln n tri u-sut v lm th gi cho c Pht. Khi Pht
th trai xong, Ngi ni:
- X-li-pht hm nay Ta ni php nh th nh th, ng c th thut li cho
nm trm Ty-kheo tu hc vi ng.
V Pht dy cho Tn gi. Chng ta c bit rng, khi c Pht hin thn thng
Song Hnh, c nm trm thanh nin con nh vng tc xut gia vi Tn gi X-li-pht,
v m ch cc v ny c Pht ni nh trn. Ging dy cho Tn gi xong, Pht tr
ln ci tri thay vo ch ha thn Pht v ni tip. Tn gi X-li-pht tr xung nhn
gian, ni php cho cc T-kheo, v ngay khi Pht cn li thin gii, cc T-kheo t
c Tht gic chi.
Vo thi c Pht Ca-dip, nm trm T-kheo ny l by di nh. Chng trong
mt ng ni, v c hai thy T-kheo c ng trong y c tng kinh A-t-m. Chng
nghe m thanh Lun tng khi bay chung quanh v m ra yu thch m thanh y. Vi
cc cu: "y l cc un ca chng sanh, y l cc i ca chng sanh", tuy chng
khng hiu ngha nhng v yu mn ting c tng, chng c sanh thin. Vo thi
gia Pht Ca-dip v Thch-ca, h cung tri hng khoi lc v ti sanh vo X-v,
trong gia nh vng tc. Do s knh tin v thn thng Song Hnh, h xut gia theo Tn
gi X-li-pht, v tr thnh nhng ngi u tin thng t Tht gic chi. c Pht tip
tc ch dy nh th trong ba thng. Khi nghe Ngi dy xong, c tm trm ngn triu ch
thin t c Php nhn, v hong hu Ma-da chng S qu.
F. c Pht Xung Nhn Gii V Ch Thin Qy Thn H Tng
Qun chng trong ba mi su dm, bit l gii h s n trong by ngy na, n
hi Tn gi Mc-kin-lin:
- Tha Tn gi, c g tr ngi khng nu chng con bit ngy no c Pht tr v?
Chng con s khng i u cho n lc gp Pht.
Tn gi p:
- Tt lm!
Tn gi i n chn ngn ni Tu-di v ngh thm: "Hy mi ngi thy ta leo
ln". V khi Tn gi bt u leo ni, thn hnh Ngi hin l vi tm y vng trong sut.
Mi ngi theo di v reo ln tng chp:
- Tn gi ang leo ln mt dm.. hai dm..
Tn gi ln nh ni nh l di chn Pht, ly u mnh nng bn chn Pht v
bch:
- Bch Th Tn! Dn chng mun n ni no c th thy Th Tn, khi no
Th Tn tr xung?
- Nhng ny Mc-kin-lin! X-li-pht u?
- Bch Th Tn! Tn gi ang cng thnh Samkassa.
- Ny Mc-kin-lin! By ngy na Ta s xung ti cng thnh Samkassa vo
ngy gii h. Ai mun thy Ta hy n .
Khong cch t X-v n Samkassa l ba mi dm, v khng ai c th cung cp
thc n cho mi ngi trn l trnh di nh th. Pht bo:
- Hy dy h pht nguyn gi trai gii (khng n) v i theo sc ca h c th i,
nh th ang n tinh x k cn nghe php.
- Tha vng.
Tn gi tr li, ni cho mi ngi bit li dy ca Pht.
 Ma an c chm dt, l gii h c c hnh. c Pht ni vi Thch:
- Nay l lc Ta tr li ci ngi.
Thch bn ha ra ba con ng bng bc thang, mt bng vng, mt bng ngc,
v mt bng bc. Ba con ng dn t ni Tu-di xung n cng thnh Samkassa, ng
bng vng bn phi dnh cho ch thin v quyn thuc, ng bng bc bn tri dnh
cho i Phm thin v quyn thuc, ng chnh gia bng ngc dnh cho Th Tn.
Trong dp ny, Pht ng trn nh ni Tu-di ha hin thn thng Song Hnh v nhn ln.
Ngi nhn sut chn tng tri i phm, v khi nhn xung Ngi nhn n tng a ngc
V gin. Ri Ngi qun st bn phng tm hng, nhn sut v tn cnh gii, ngi v
tri u thy ln nhau. Chng hi ng dy trong khong chu vi ba mi su dm, ai
thy v huy hong ca Pht u mong mun mnh s thnh Pht.
T trn khng trung c Pht i xung trn con ng bng ngc, ch Thin
xung bng ng vng, Phm thin xung bng ng bc. Nhc thn Cn-tht-b
(Pancasikha) bay bn phi c Pht, khy n ca tng Pht bng nhng m thanh tuyt
vi. Thn thin-xa (Mtali) tung hng hoa bn tri c Pht. Tri i Phm cm lng,
tri D-ma cm qut bng ui con Yak. Vi cc thin thn ty tng nh th, c Pht
t chn xung cng thnh Samkassa. Tn gi X-li-pht n n Pht v nh l Ngi,
v hng khi v cha bao gi thy c Th Tn tr v trong nghi thc long trng, v i
ca mt v Pht nh th. Tn gi ni:
Con cha tng thy, cha ai tng nghe,
c Bn s thuyt php m m du,
Nay t u-sut tr v vi chng ty tng.
By t nim vui bng cu k v bng mi cch xong ri, Tn gi bch Pht:
- Bch Th Tn, hm nay, tt c tri ngi c thy s tn qu ca Ngi v theo
Ngi.
- Ny X-li-pht, vi phm hnh nh vy ch Pht l bc tn qu hn c ngi
v tri.
Ngi ni k:
(181) Ngi tr chuyn thin nh,
Thch an tnh vin ly,
Ch thin u i knh,
Bc chnh gic, chnh nim.
L thng ca ch Pht, sau khi ha hin thn thng Song Hnh an c ba thng
trn ci tri, v tr xung ti cng thnh Samkassa. ghi du ni c Pht t bn chn
mt xung qu t, mt tinh x c xy ct ti y. c Pht s t mt cu hi va sc
hiu ca nhng ai cha chng S qu, nhng ngi ny tr li d dng cu hi y, nhng
khng th tr li cu hi dnh cho nhng ngi chng S qu. Tng t nh th chng
S qu khng th tr li cu hi dnh cho nhng ngi chng Nh qu.. cui cng ngi
c T qu khng th tr li cu hi dnh cho Tn gi Mc-kin-lin, Tn gi Mc-
kin-lin khng th tr li cu hi dnh cho Tn gi X-li-pht, v Tn gi X-li-pht
khng th tr li cu hi dnh cho Pht.
u tin Pht nhn v phng ng, v cc phng k tip. Tht l mt php hi
v i. Tri v ngi ng khp bn phng tm hng, Phm thin pha trn, di l
cc Long vng, A-tu-la (Supannas), tt c u ng vi dng cung knh, tt c u ni:
- Bch Th Tn, trong y khng ai c th tr li cu hi ny, xin ng hi thm.
c Pht ni:
- X-li-pht bi ri khi nghe cu hi thuc v Pht tr ny: "Tt c nhng ai tu
theo php v chng qu A-la-hn, tt c nhng ai ang tu tp, nhng ai cha chng qu
D lu, Thng ta, ng bit y, ti hi ri, ng hy ni ti nghe v vic i v ni ca
nhng ngi y".
Xong, c Pht ngh: "Mc d trong tm X-li-pht khng h nghi ngh ca
cu hi, bi ng y hiu Ta ang hi v vic i v ni ca nhng ngi ang tu tp v
nhng ngi tu tp c qu A-la-hn, nhng ng y li nghi mc ch Ta hi cu y,
v ng ta ang suy ngh nh vy: "V cc vn un v i ca hu tnh, hay l vn
lc nhp, khng bit ta nn nm ca Th Tn qua ci no?" Nu Ta khng khai m
gip X-li-pht, ng y khng th tr li cu hi. Nay ta s gip X-li-pht". V Pht
hi:
- X-li-pht, ng c hiu danh t "hu tnh ny" khng?
Pht ngh tip: "Ngy lc X-li-pht hiu c Ta, ng y s p cu hi trong
phm vi cc un ca hu tnh".
c Th Tn va truyn mt , cu hi lin ha ra r rng theo mt trm v mt
ngn cch. Sau khi Th Tn gi , Trng lo lp tc tr li cu hi.
Chng ta bit rng, tr cc bc Ton Gic, khng ai c th tr li cu hi m Pht
nu ra vi X-li-pht. Cho nn Trng lo ng trc Pht cao ging hng hn ni:
- Bch Th Tn, con c th m s git ma ri trn bin ln ca tt c nhng cn
ma trong sut mt kip, v cng th con m c s git ma ri trn t lin, ri trn
ni. V con c th a ra mt con s chnh xc.
Pht dy:
- Ny X-li-pht, Ta bit kh nng ton s ca ng.
Tht vy, khng g c th snh vi tr tu ca X-li-pht (Tr tu v t). V th,
Tn gi ni:
- Ct sng Hng v s, nc bin ln bao la, vi trn nhiu v lng, con c th
dng tr tnh m c tt c.
( cu k trn nh sau: "Bch Th Tn bc Thnh tr ti thng, sau khi tr li
cu hi ny, con c th tr li hng trm ngn cu hi khc, mi cu c nh du bng
mt ht ct hoc mt git nc hay mt ht bi. Gm tt c s ht ct, ht nc, ht bi
sng Hng, khng thiu st mt ht no, s ht bi ny cn t hn kh nng tr li cc
cu hi ca con").
 V Sa-mn di do phc bo nng theo phng tin ca Pht tr li cu hi
thng sut, mc d lc u Tn gi khng bit u ui cu hi ra sao v n nm trong
lnh vc Pht tr.
Khi cc T-kheo nghe k ny, bn tn nh sau:
- Tn gi X-li-pht, v tng qun ca chnh php, tr li cu hi m khng
ai trn tri t c th tr li c.
c Pht nghe nhng li bn tn y, dy rng:
- y khng phi ln u tin X-li-pht tr li cu hi m trn ton th gian ny
khng ai c th tr li, ng y lm nh th thi qu kh.
c Pht k li cu chuyn qu kh (Jtaka 99):
D cho hn ngn ngi thiu tr t hp nhau v lm nhm c mt trm nm.
Khng bng mt ngi c tr siu vit, hiu r iu ngi khc ni.
*
3. Long Vng V i N.
Kh thay c lm ngi ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ngi di by cy Sirsaka, gn Ba-la-
ni, lin h n Long vng Erakapatta.
Vo thi c Pht Ca-dip, Erakapatta l mt Sa-mn tr. Mt hm, thy ngi trn
thuyn bi dc sng Hng. Ngang qua khu rng cy Eraka, thy nm mt chic l, xung
i nhanh thy nu li, v chic l b rch tan. Thy ngh thm "Chuyn vt!" Trong sut
hai mi nm thin nh trong rng, thy khng sm hi li ny, nhng khi gn cht,
thy c cm gic b mt chic l Eraka qun ngang c. Thy mun th ti, nhng khng
c v T-kheo no gn . Trn y hi hn thy ku ln:
- Gii phm ca ta b khim khuyt.
Sau khi cht thy ti sinh lm Long vng, kch thc to ln nh mt con tu. Khi
sanh ra, thy hnh dng mnh, Long vng bun b ngh thm: "Sau khi thin nh lu di
ta ti sinh trong mt ni v l, sanh vo m ly ca loi ch".
Khi Long vng c mt c con gi, Ngi nm trn sng Hng v a cao ci lng
khng l, long n ht ma trn lng. Long vng ngh thm: "Bng cch ny, khi c c
Pht ra i, ta s bit tin. Trong trng hp ngi no ht p c cu hi ca ta, ta s
g con gi, lun c ti sn v quyn lc ca Long vng". Vo mt m nhm ngy B-
tt, Long vng t con gi trn lng, long n nhy ma v ht rng:
Th no gi l vua?
Th no b gi l tham dc thng tr?
Lm sao thot khi quyn lc ca tham dc?
Ti sao gi l ngi ngu?
 Tt c c dn trn ci Dim-ph- ni vi nhau: "Chng ta phi thng long n".
Vi kh nng khn ngoan nht, h tm cu tr li v ht p li, nhng long n u bc
b. V nh th c na thng, long n li xut hin, ht ma trn lng vua cha, iu y
xy ra sut thi gian gia hai c Pht.
Khi c Pht xut hin, vo mt bui sng, Ngi quan st cn c chng sanh, v
nhn thy Long vng Erakapatta v thanh nin B-la-mn Uttara c nhn duyn ng
. Qun st tip, Ngi nhn thy: "Hm nay l ngy Long vng t con gi ln lng v
cho c gi ht. Chng B-la-mn Uttara s hc cu ht tr li do Ta ch dy, chng S
qu v mang cu tr li n ch Long vng. Khi nghe cu tr li, Long vng s bit c
Pht ra i v n gp Ta. Khi Long vng n, Ta s dy cu k gia php hi, vo cui
bi k c tm mi bn ngn ngi c Php nhn".
Lc by gi by cy Sirsaka khng xa Ba-la-ni, v c Pht n ngi di gc
cy. Dn chng chun b cu ht tr li v t tp vi nhau. c Pht thy Uttara ang i
gn , Ngi ni:
- Uttara!
- Th Tn! C vic g?
- Hy n y!
Uttara n nh l Pht, v ngi mt bn, Pht hi:
- Ngi i u?
- Con i n ch long n, con Long vng Erakapkatta ang ht ma.
- Nhng ngi bit cu tr li cha?
- Tha vng, con bit.
Uttara c li cu tr li ca chng cho Pht nghe, Pht dy:
- Cu tr li y khng ng. Ta s dy cho ngi cu tr li, ngi c mang i p
li long n khng?
- Tha vng, bch Th Tn!
- Ny Uttara! Khi long n ht , ngi nn ht tr nh sau:
Ngi no lm ch su cn, y l vua.
Ngi no vui thch vi su cn, y l b tham dc lm ch.
Ngi khng vui thch vi su cn, l thot khi tham dc.
Ngi no vui thch vi su cn, l ngi ngu.
Sau khi dy Uttara cu tr li, Pht dy tip:
- Uttara! Khi ngi ht xong, long n s ht tip:
V sao ngi ngu ti sinh?
Bng cch no ngi tr t ti?
Bng cch no chng Nit-bn?
Hy tr li cu hi ca ta.
V ngi hy tr li:
Do lng tham i ngi ngu ti sanh.
 Bng ch ngi tr c t ti.
Ngi thot khi mi trin phc,
Ngi y chng Nit-bn.
Uttara ghi nh cu tr li v chng S qu. Sau khi chng S qu, chng rao ln:
- Ny! Ti c cu tr li, hy trnh ng cho ti.
m ng nhiu n ni chn chng lch gia cc u gi ca h.
Long n ang ng trn lng vua cha, va ma va ht:
- Vi quyn lc g c gi l vua?
Uttara tr li:
- Ai lm ch su cn, y l vua.
Long n quay sang ht:
- V sao ngi ngu ti sanh?
Uttara ht tr:
- V lng tham dc nn ngi ngu ti sanh.
Khi Long vng nghe nhng cu ny, bit rng c mt v Pht xut hin th
gian. Long vng ngh thm: "Ta cha h nghe mt bi ht nh th sut thi gian gia
hai c Pht. Hm nay Pht tht s ra i". Lng nh vua trn ngp nim vui. Long
vng vy mnh chic ui khng l, mt ln sng ln dng ln qut sch hai bn b,
dn c trong khong y ri tm xung nc. Long vng bn a lng ht thy v t
ln b. Nh vua tin n gn Uttara v hi:
- Tin sinh, c Pht hin u?
- i vng, Ngi ang ngi di ci cy.
- Chng ta hy n .
Long vng i vi Uttara, m ng ko theo sau. n ch Pht, Long vng ha
hin ho quang trn con ng ca mnh, v nh l Pht, lui ng mt bn khc. Pht
hi:
- C iu g vy, i vng?
- Bch Th Tn, con l t ca mt c Pht, v hnh thin sut hai mi nm.
Nhng cng phu y khng gip cho con trnh khi qu bo. Ch v con lm rch mt
chic l Eraka nh, con phi ti sanh lm rng, b i bng bng. Trong khong thi gian
gia hai c Pht, con khng c lm ngi, khng c nghe php, cng chng gp
Pht.
Nghe vy, c Pht p:
- Ny i vng, kh c thn ngi, kh c nghe php, kh c Pht ra i.
V Pht mun thnh phi tri qua mun ngn gian lao cc kh.
Ngi ni k:
(182) Kh thay, c lm ngi.
Kh thay, c sng cn.
Kh thay, nghe diu php.
 Kh thay, Pht ra i.
Nghe xong k, c tm mi bn ngn ngi c php nhn thanh tnh.

4. Phng Cch Gio Gii Trong Ngy B Tt Ca By i c Pht

Khng lm mi iu c ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ang K Vin, lin quan n cu hi
ca Tn gi A-nan.
Ngy n, Tn gi A-nan ang ngi cht ngh: "c Th Tn dy r v cha m
ca by i ch Pht, dy v th mng, ci cy ca ch Pht ngi thnh o, t, v
thng lnh Tng on v ngi ngoi h chnh thc. Tt c iu c Th Tn ni r,
nhng Ngi khng ni v phng cch gio gii ca by i ch Pht trong ngy B-tt.
Phng cch c ging nh hm nay hay khc?".
Ngh th, Tn gi n bch Pht v tha hi nhng iu nh trn.
- Ch Pht tuy khc nhau v thi gian b-tt, nhng tng ng v li dy khi
gio gii.
c Pht T-b-thi (Vipass) by nm b-tt mt ln, nhng li dy ca Ngi
trong hm y p dng sut by nm. Pht Thi-kh (Sikh) v Pht T-x-ph (Vessabh)
su nm b-tt mt ln. Pht Cu-lu-tn (Kakusandha) v Cu-na-hm-mu-ni
(Kongamana) b-tt mi nm. Pht Ca-dip (Kassapa) su thng b-tt mt ln.
c Th Tn ging dy cho Tn gi A-nan v thi gian b-tt ca by i ch
Pht xong, Ngi gii thch rng li gio gii ca ch Pht thng ni trong ngy B-tt.
(183) Khng lm mi iu c,
Thnh tu cc hnh lnh,
Gi tm trong sch,
Chnh li ch Pht dy.
(184) Ch Pht thng ging dy,
Nhn, kh hnh ti thng,
Nit-bn, qu ti thng,
Xut gia khng ph ngi,
Sa-mn khng hi ngi.
(185) Khng ph bng, ph hoi,
H tr gii cn bn,
n ung c tit ,
Sng ta ch nhn tnh,
Chuyn ch tng thng tm,
Chnh li ch Pht dy.
5. Pht Tr Bnh Bt Mn Cho Thy T Kheo
Du mua bng tin vng ...
 Cu chuyn ny c k li khi c Pht ti K Vin, lin h n mt thy Sa-
mn bt mn.
Chuyn k rng, mt thy T-kheo n gia nhp Tng on v lm y bn
phn, bn s ca thy y dy rng:
- Hy i n ni ... hc lut nghi.
Thy i khng bao lu, cha thy lm bnh. ng c ao c gp con, nhng
khng ai tm ra thy. Trc gi lm chung, ng lm nhm nhng li thng nh con, ng
trao mt trm ng cho con trai k, v bo:
- Hy cm tin ny, sm y bt cho anh con.
V ng cht.
Khi thy T-kheo tr v nh, ngi em trai gieo mnh di chn thy, ln trn trn
t, khc v ni:
- Tn gi i! Cha thit tha gi Tn gi khi sp cht v a cho con mt trm
ng, con phi lm g?
Thy T-kheo t chi khng ly tin.
- Ta khng cn tin.
Nhng sau , thy li ngh: "C th v g khi ta sng i kht s? Mt trm ng
ny cho ta sinh sng, ta s hon tc".
B nn bi lng bt mn, thy l l vi kinh k, thin nh, v tr nn au kh
nh ngi mc bnh vng da. Cc ch tiu hi thy:
- Thy c chuyn g vy?
- Ti ang bt mn.
Cc ch tiu i mch li vi qu thy, v cui cng cu chuyn n tai Pht. Pht
gi thy ln hi:
- C phi ng l ng ang bt mn?
- Tha vng, bch Th Tn.
- V sao? Phi chng ng c cch sng no khc?
- Tha vng, bch Th Tn.
- Gia ti ng c bao nhiu?
- Tha, mt trm ng.
- Tt lm, i tm vi ming chn n y, ta s lm mt bi ton, v bit kt qu
ng c phng tin sng hay khng?
Thy T-kheo em ming chn n, Pht bo:
- By gi, ra nm mi ng cho thc n thc ung, hai mi bn ng mua
ht ging, cy ba, cuc xng, v mt con dao co ru.
Kt qu l mt trm ng khng vo u c. Pht bo thy T-kheo:
- S tin ng c rt t i. V sao ng mong c c tha nguyn vi mt s tin
nh th? thi qu kh, nhng v Chuyn lun vng ch cn vy tay mt ci l ma
tun chu bu, mt t ngp mi hai dm vng bc. Nhng ngi ny sng vng gi
tri qua ba mi su i lm Thch, v mc du lm ch thin lu nh th, khi cht
vn khng tha mn c nguyn.
Khi c Pht ni xong, cc T-kheo thnh Pht ni chuyn qu kh. Pht bn k
li chuyn tin thn Mandht (Jtaka 285):
Tn cng nhng ni mt tri mt trng chiu sng.
Tt c mi ngi sng trn tri t u l n l ca Mandht.
Ngi c Php c:
(186) Du ma bng tin vng,
Cc dc kh tha mn.
Dc ng nhiu ngt t,
Bit vy l bc tr.
(187) t bc Chnh gic,
Khng tm cu dc lc,
Du l dc ch thin,
Ch a thch i dit.
6. Sa Mn V Long Vng.
Loi ngi s hong ht....
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn li K Vin, ngi trn ng ct, lin h
ti Aggidatta, thy T t ca vua Ba-t-nc.
Aggidatta (A-k-t-a) l thy t t ca vua Mah Kosala. Khi nh vua bng h,
con trai Ngi l Ba-t-nc ln ni ngi, cng knh trng Aggidatta v c gi chc t t.
Mi khi Aggidatta n, nh vua u cho n v mi ngi ngang hng. Sau mt thi gian,
Aggidatta ngh thm: "Nh vua rt knh trng ta, nhng khng th no c vua sng i
mi mi c. Sng trong hong cung rt th v cho nhng ai ng trang la vi nh vua.
Cn ta gi, tt hn l nn lm thy tu". Aggidatta bn xin nh vua c xut gia, nh
trng rao khp thnh ph, b th ti vt sut mt tun, sau ri b th gian, tr thnh
thy tu trong mt phi ngoi o. C mi ngn ngi i theo ng.
Aggidatta v mn c tr ti bin gii ba nc: Angas, Ma-kit-, v Cu-lu
(Kurus). ng dy t:
- Ch huynh , khi cc ngi b nhiu lon bi cc t tng bt chnh nh tham
dc, xu xa c c, hy n b sng mc y bnh ct v ni y.
V nh vy khi cc thy b nhng t tng bt thin quy ri, h lm theo li dy.
Sau thi gian, ni thnh n ct ln. Long vng Ahicchatta n . Dn c cc
nc Angas, Ma-kit- v Kurus hng thng em theo l vt trng th n dng cng
cc thy. Aggidatta dy h nh sau:
- Nng ta ni ni rng, hang ng, cy ci, l nhng ni nng ta vng
chc. Nng ta nh vy cc ngi s thot kh au.
Khi , c Pht sau khi tu Kh Hnh lm v t gic ng vin mn, Ngi n
K Vin gn thnh X-v. Quan st cn c chng sanh, Ngi nhn thy B-la-mn
Aggidatta v mn c c duyn chng qu A-la-hn. Bui chiu Ngi ni vi Tn gi
Mc-kin-lin:
- Ny, Mc-kin-lin, ng c thy B-la-mn Aggidatta dy mi ngi mt bi
hc khc vi chn l? ng hy n khuyn dy h.
- Bch Th Tn, cc tu s ny ng qu, nu con i mt mnh, s h khng chu
nghe theo. Nu Th Tn cng n , chc h s vng li.
- Ta cng s n , ng hy i trc.
Tn gi Mc-kin-lin i v ngh thm: "Cc tu s ny ng v c th lc. Nu ta
n ni vi h lc h ang t hp, chc h s xm li hi ta". Tn gi bn dng thn
thng to ra mt trn ma ln, cc tu s tn mc khp vm cy tr n. Tn gi n trc
lu ca Aggidatta v gi ln:
- Aggidatta!
Nghe ting gi, Aggidatta ngh thm: "Trn i ny khng c ai ku tn tc ta nh
vy". Vi thi bng bnh mt cch ngo mn, ng hi:
- Ai y?
- Ti y, ti l mt B-la-mn.
- Anh mun g?
- Ch cho ti mt ch n tr qua m nay.
- y khng c ch cho anh li, ch c mt lu c va vn cho mt tu s.
- Aggidatta! Ngi c ch ca ngi, sc vt c ch ca sc vt, v tu s c
ch ca tu s. ng ngi, hy cho ti nh.
- Anh l mt tu s?
- Phi, ti l tu s.
- Nu l tu s, bnh Khri ca anh u? Vt dng ca anh u?
- Ti cng c vt dng nhng mng theo mnh bt tin, nn toi t tm ly trn
ng i ca mnh.
Aggidatta ni gin:
- Vy anh c tm ly trn ng ca anh i!
- Thi, Aggidatta! ng ni nng, hy ch cho ti mt ni qua m.
- y khng c ch .
- Th ai trong i ct kia?
- Long vng y!
- Hy cho ti i ct .
- Ti khng th anh , iu y l mt iu s nhc ln i vi Long vng.
- Khng sao, hy cho ti .
- c thi, ri anh s thy.
Tn gi i n i ct. khi Long vng thy Tn gi i n gn, ngh thm: "ng
thy kia i n y, chc ng y khng bit c ta. Ta s phun khi git ng y". Ngh th
Long vng phun khi m mt. Tn gi ngh: "Long vng ny t cho mnh c th phun
khi, khng ai khc phun khi c chc". V Tn gi cng phun khi. Hi khi ca hai
bn bay ln n tri Phm thin, khi khng gy h hn g i vi Tn gi nhng khin
cho ng Long vng kh chu. Long vng khng th mi trong hi khi, bn bc
thnh la. Tn gi bn nhp Ha quang tam-mui, v la trong thn Ngi bc ln n
Phm thin. Ton thn Tn gi nh mt cy uc chy. Cc tu s chung quanh thy th,
u ngh rng: "Long vng ang phun la t thy tu kia. ng ta chc phi cht v
khng nghe li chng ta". Khi Tn gi ch phc Long vng xong, Ngi ngi kit gi
trn i ct. Long vng by bin thc n ngon chung quanh i ct, v bin ci u rng
thnh mt mi che rng ln, che trn u Tn gi.
Sng sm hm sau, cc tu s i n i ct xem Tn gi cht hay cha, h thy
Tn gi ngi trn ct, lin nh l tn knh Ngi v ni:
- Tn huynh, chc Long vng quy nhiu gh gm n tn huynh.
- Cc v khng thy y ng che mt cho ti ?
Cc tu s ni:
- Sa-mn ny chin thng Long vng hung d tht k diu lm sao!
Ri h ng vy quanh Tn gi.
Lc y Th Tn i n. Tn gi ng ln nh l Ngi. Cc tu s hi:
- V ny ln hn Ngi ?
- y l ng i Gic, c Th Tn. Ti ch l t Ngi.
Pht n ngi trn nh i ct. Cc tu s bo nhau:
- Nu thn thng ca t nh th, th thn thng ca v ny cn cao n u?
V h cung knh chp tay nh l Pht, xng tng Ngi. Pht bo Aggidatta:
- Aggidatta ngi dy mn v thi ch th no?
- Con dy h vy: "Nng ta ni ni rng, hang ng, cy ci. l nhng ni
nng ta vng chc. Nng ta nh vy cc ngi s thot khi kh au.
- Khng ng! Ny Aggidatta! Ai nng ta vo nhng ni y khng thot khi
au kh. Ch c ngi quy y Pht, Php, Tng mi hon ton thot khi vng kh au.
Ngi ni k:
(188) Loi ngi s hong ht,
Tm nhiu ch quy y,
Hoc rng rm, ni non,
Hoc vn cy, n thp.
(189) Quy y y khng n,
Khng quy y ti thng.
Quy y cc ch y,
Khng thot mi kh au.
(190) Ai quy y c pht,
Chnh php v ch Tng,
Ai dng chnh tri kin,
 Thy c bn Thnh .
(191) Thy kh au v kh tp,
Thy s kh vt qua,
Thy ng Thnh tm ngnh,
a n kh no tn.
(192) Tht quy y an n,
Tht quy y ti thng,
C quy y nh vy,
Mi thot mi kh au.
Bi php kt thc, tt c cc tu s u chng A-la-hn v c thn thng. H nh l
Pht v xin vo Tng on, c Th Tn a tay ra v bo h:
- Thin lai, T-kheo! Hy sng i thnh thin.
Ngay lc cc thy tr thnh T-kheo nh tu t c mt trm nm, v y
tm mn cn thit.
By gi, vo ngy tt c dn c ba nc Angas, Ma-kit- v Kurus theo thng
l mang nhiu phm vt n cng. Khi h thy cc thy u tr thnh T-kheo, h nh
thm: "B-la-mn Aggidatta ca chng ta ln hay Sa-mn C-m ln?" V nhn thy
c Th Tn t ch mnh n y, h kt lun: "Ch c Aggidatta ln". c Pht bit
h, ni:
- Aggidatta, hy dp tan mi nghi ng ca cc mn ng.
Aggidatta p:
- l iu con rt mong.
V ng dng thn thng bay ln h khng by ln, mi ln bay xung u nh l
c Pht v bch:
- Bch Th Tn, Ngi l thy con, con l t Ngi.
Khi Aggidatta ni th, ng mc nhin cng nhn mnh l t Pht.
7. Ngi Cao Qu Sinh u?
Kh gp bc thnh nhn ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n cu hi ca Tn
gi A-nan.
Mt hm, Tn gi A-nan ngi ti ni c tr ban ngy, ngh thm: "Th Tn dy
chng ta v dng di ca nhng loi voi, nga v b qu, Ngi ni con voi cao qu pht
sinh t ging Chaddanta hay ging Uposatha, nga cao qu pht sinh t dng di
Valhaka l dng nga cha, v bo cao qu xut pht t dng ging Dekkan. Cn ngi
cao qu pht xut t y?".
Tn gi i n ch Pht, nh l v tha hi v vn trn. Pht dy:
- Ny A-nan, ngi cao qu khng th sinh ra bt c ni no, m phi sinh trong
phm vi ng knh ba trm dm, cng chu vi chn trm dm ca th mt nc. V
khng phi sinh ra bt c gia nh no, m phi l gia nh thuc dng St--ly hay
B-la-mn.
Ngi ni k:
(193) Kh gp bc thnh nhn,
Khng phi u cng c,
Ch no bc tr sanh,
Gia nh tt an lc.
8. iu G Hnh Phc Nht Trn i?
Vui thay Pht ra i! ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt s
thy T-kheo.
Mt hm nm trm T-kheo ngi php ng v bn lun:
- Ch hin, iu g l hnh phc nht trn i?
Ngi th ni:
- Khng c g hnh phc bng lm vua.
Ngi khc ni:
- Ch c tnh yu l hnh phc nht.
Cn c ngi ni:
- Ch c n ngon l hnh phc nht.
c Pht i n ch cc thy v ni:
- Cc ng ngi y bn tn v vn g?
Cc T-kheo k li, Pht dy:
- Ny cc T-kheo! Cc ng ni th no? Tt c cc hnh phc cc ng va k u
nm trong vng lun hi au kh.
Ngc li, gp Pht ra i, c nghe chnh php, sng thanh tnh v ha hp
trong Tng on, nhng iu y l hnh phc nht.
Ngi ni k:
(194) Vui thay, Pht ra i!
Vui thay, Php c ging!
Vui thay, Tng ha hp!
Vui thay, ha hp tu!
9. Tn Knh Nhng Bc ng Tn Knh
Cng dng bc ng cng ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ang i du ha, lin h n ngi n
vng ca Pht Ca-dip.
Mt hm, c Pht i t X-v n Ba-la-ni cng vi mt s ng cc T-kheo
theo sau. Trn ng Ngi gh qua mt ngi n lng Todeyya. c Pht ngi thp v
sai Tn gi A-nan gi ngi B-la-mn ang cy ba gn y. Khi ngi B-la-mn n,
ng khng cho Pht m ch nh l ngi n. Sau ng n ng trc Pht, Pht hi:
 - V sao ng lu tm n ch ny?
B-la-mn tr li:
- Ngi n ny c t nhiu th h, v th ti tn knh n.
Pht khen ng:
- Ny B-la-mn, lnh thay, ng tn knh ngi n ny rt ng.
Khi cc T-kheo nghe cu chuyn, cc thy bn tn:
- V l do g Th Tn khen ngi nh th?
Pht bn dy on kinh Ghatkra trong Trung B (Majjhima Nikya) gii
quyt mi nghi cho cc T-kheo. Ngi dng thn thng ha hin mt tri ni bng vng
gia khng trung, ni y hin hin ngi thp ca c Pht Ca-dip cao mt dm. Ngi ch
tay vo chng t v ni:
- B-la-mn, cng ng hn khi tn knh nhng ai ng tn knh, nh nhng v
ny.
V dng li trong mt on kinh i Nit-bn, Ngi dy c bn hng ngi: Pht,
Bch Chi Pht, A-la-hn v Chuyn lun vng xng ng xy thp. C ba loi thp: thp
th x-li Pht, thp th nhng di tch k nim, v thp th nhng vt ty thn.
Pht ni Php C:
(195) Cng dng bc ng cng,
Ch Pht hoc t,
Cc bc vt h lun,
on dit mi su bi.
(196) Cng dng bc nh vy,
Tch tnh, khng s hi.
Cc cng c nh vy,
Khng ai c lng c.
Nghe xong, ngi B-la-mn chng S qu. Trong sut by ngy ngi thp vng
cao mt dm hin gia khng trung. y l mt c hi ln ca dn chng, h cng
dng ngi thp bng mi phm vt. V khi ngi thp tr v v tr c, ti ngi ta
dng li mt ngi thp k nim. C tm mi bn ngn ngi trong chng hi
c Php nhn thanh tnh.
 PHM XV: HNH PHC
1. Mi Tranh Chp Gia Hai Ln Bang
Vui thay, chng ta sng ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ang ng gn thn tc Thch-ca, lin
quan n vic chm dt s tranh chp gia cc b tc ln bang.
Dn c trong thnh Ca-t-la-v v dn c thnh Cu-li (Koliya) c chung mt
con sng. Sng Rohin bt ngun t mt p nc gia hai thnh ph, v cung cp nc
cho hai cnh ng ca c hai bn. Vo thng Jetthamla, la bt u chn, nng dn hai
bn hp li, dn thnh Cu-li ni:
- Nu nc sng chia i cho hai bn s khng , la chng ti cn nc chn.
Hy nhng nc cho chng ti.
Pha Thch-ca tr li:
- Sau khi cc anh thu hoch y b, chng ti ch cn nc cht i v xch
ti i xin n cc anh. La ca chng ti cng cn nc chn. By gi hy chng ti
ly nc.
- Khng, chng ti khng cc anh ly nc.
- Hm! Chng ti khng bao gi nhng nc cho cc anh.
Cuc bn ci tr nn gay cn, n lc bn ny m bn kia mt m, bn kia m
tr li v do c hn th. Cuc tranh ci gay cn hn khi i bn bt u ni xu v ci
ngun ca nhau.
Nng dn thnh Cu-li ni:
- Hi dn thnh Ca-t-la-v, hy cng v bng con i ni khc. Chng ta khng
mun s dng voi, nga, kh gii vi l cc ngi tin nh lang si, ci ch lm v.
Dn chng tc Thch-ca go ln:
- ci, hy mang v con i khut mt. Cc ngi tng rng chng ta thch em
kh gii, voi nga nh li l ngi, ch sng di cy to nh sc vt?
n nng dn hai bn trnh by cu chuyn ln quan Tng Trn ca h, v cc
quan Tng Trn tu ln vua ca h. Dng Thch-ca chun b kh gii v la ln:
- Chng ta s chng t sc mnh ca nhng k kt hn vi ch em b con.
Dng Cu-li cng sa son chin tranh v p tr:
- Chng ta s chng t th no l sc mnh ca k sng di cy to.
Khi c Th Tn quan st th gian vo mi sng sm, Ngi thy s kin trn v
ngh thm: "Nu Ta khng n ging ha, h s git hi ln nhau mt". Ngi bay ln h
khng, ngay trn ch t hp ca hong gia Thch-ca, v ngi kit gi trn khong khng
ca sng Rohin . Hong tc Thch-ca thy Ngi, h nm kh gii v nh l Pht. Th
Tn hi:
- i vng! Gy hn v chuyn g th?
- Bch Th Tn, con khng bit.
- Vy th ai bit?
 - C l thng tng qun binh bit.
ng thng tng tr li:
- C l ph vng bit.
C th, Pht hi tun t, n m nng dn, v h tr li:
- Bch Th Tn, cuc chin tranh ny l v con sng.
c Pht hi nh vua dng Thch-ca:
- i vng! Gi tr ca mt cht nc rung l ra sao?
- Bch Th Tn! Chng ng g.
- Gi tr ca cc chin s dng St-li nh th no?
- Dng St-li v gi, bch Th Tn!
- Khng c g v l bng ch v cht nc m cc ng tiu dit dng St-li nh
th.
H im lng. c Pht khuyn dy:
- Ch i vng! V sao ch i vng hnh ng nh th? Nu Ta khng n
y hm nay, cc ng s cho mu chy thnh sng. Cc ng hnh ng tht sai lm. Cc
ng sng trong hn th, nui dng sn gin. Ta thot khi sn hn. Cc ng sng
trong s hn yu ca dc vng. Ta thot khi dc vng. Cc ng say m theo ui ng
dc. Ta thot ngoi ng dc.
Pht ni k:
(197) Vui thay, chng ta sng,
Khng hn, gia hn th.
Gia nhng ngi th hn,
Ta sng khng hn th.
(198) Vui thay, chng ta sng,
Khng bnh gia m au,
Gia nhng ngi bnh hon,
Ta sng khng m au.
(199) Vui thay chng ta sng,
Khng rn gia rn rng.
Gia nhng ngi rn rng,
Ta sng khng rn rng.
2. Ma Vng Ch Ng Thn Dn
Vui thay, chng ta sng...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti ngi lng B-la-mn Pancasala,
lin h n Ma vng.
Mt hm, c Pht quan st cn c dn lng Ba-la-mn n v nhn thy c nm
trm c gi trong lng c kh nng chng qu Tu--hon, Ngi bn i n gn lng y.
By gi vo ngy l, cc thn n i n gn b sng tm, tm xong cc c trang sc
nhiu vng tay vng chn, i v lng. Ngay lc , c Th Tn i vo lng kht thc,
Ma vng khng ch ton b dn lng khin khng ai cng dng Th Tn d ch mt
mung nh, Pht ra khi lng vi ci bt rng. Ma vng ng cng lng hi:
- Sa-mn, ng khng nhn c g ?
- Ny hin thn ca xu c! V sao ng sp t Ta khng kht thc c g?
- Tt lm! Sa-mn hy tr vo lng.
Khi ni nh th, Ma vng thm ngh: "Nu C-m tr vo trong lng, ta s
dng quyn lc khin dn chng v tay, ci vo mt ng y, v lm mi tr ch giu".
Khi cc c gi v n cng thy c Pht, h dng li nh l v ng qua mt
bn. Ma vng ni vi c Pht:
- Bch Th Tn, Ngi khng xin c cht thc n no, chc l i bng lm.
- Ny Ma vng, d cho ngy hm nay Ta b quy ry, Ta vn an lc nh ci
tri Quang m.
Ngi ni k:
(200) Vui thay, chng ta sng,
Khng g, gi ca ta.
Ta s hng h lc,
Nh ch thin Quang m.
3. Vua Ba-T-Nc Bi Trn
Chin thng sinh th on...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n vua Ba-
t-nc nc Kosala.
Chuyn k rng, vua Ba-t-nc nh nhau vi A-x-th, gn lng Kasika v ba ln
bi trn. Tr v sau ln tht bi th ba, nh vua ngh thm: "Nu khng thng c tn
ming cn hi sa y, ta sng lm g?". Nh vua b n nm di trn long sng. Tin tc
bay i khp thnh v n tinh x.
Cc T-kheo thut li chuyn cho c Th Tn nghe:
- Bch Th Tn, nh vua sau ba ln chin bi gn lng Kasika, tr v b n,
nm d di trn ging, ni: "Nu ta khng thng c tn vua tr tui kia, ta sng lm
g?".
Sau khi nghe k, Pht dy:
- Ny cc T-kheo, k thng b on ght, ngi thua phi bun ru.
Ngi ni k:
(201) Chin thng sinh th on,
Tht bi chu kh au.
Sng tch tnh an lc,
B sau mi thng bi.
4. ng Nhn Say m N Nhn
La no snh la tham ...
 Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n mt c
gi dng qu tc.
Chuyn k rng, vo ngy hn l ca con gi, cha m c mi c Th Tn n nh
cng dng. c Pht cng chng T-kheo n nh c th trai, c du lng xng ti lui
tip i chng Tng. Khi , ch r ng nhn c chm chm v lng khi ln tham
dc. Ch khng thy c Pht, c n tm mi v Trng lo, ch ngh n mt iu
duy nht: "Ta mun m chong ly nng".
c Pht bit c ngh ca chng, v Ngi lm cho ch r khng thy c du
na, m quay sang chim ngng Th Tn. Khi chng trai ng y, nhn Pht chm
chm, Ngi ni vi chng trai:
- Ny con, khng la no bng la tham dc, khng c no bng lng sn hn,
khng kh no bng kh un, khng vui no bng vui Nit-bn.
Ngi ni k:
(202) La no snh la tham?
c no bng sn hn?
Kh no snh kh un?
Lc no bng tnh lc?
Nghe xong, i v chng tr chng qu Tu--hon. Vo lc , Pht cho php h
li nhn thy nhau.
5. Pht Ban Thc n Cho Ngi i
i n, bnh ti thng ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti Alavi, lin quan n mt nam
c s.
Ngy n, c Th Tn ngi trong hng tht K Vin, Ngi quan st cn c
chng sanh, v nhn thy mt nng dn ngho Alavi c duyn c qu Tu--hon.
Ngi bn i cng vi nm trm T-kheo n Alavi. Dn c ti y lin mi Pht th trai.
Ngi ngho n cng nghe tin Pht n Alavi, v nh i nghe thuyt php. Nhng
hm , con b ca ng i lc, ng suy tnh: "Ta s i tm b hay i nghe php?" Cui
cng ng quyt nh: "Ta s i tm b trc, ri i nghe php sau". Do , sng sm ng
bng b i tm b.
C dn ca Alavi sp t cng dng c Pht v ch Tng. Sau khi Pht th trai
xong, h dn ct bnh bt v i nghe Php. Th Tn ngh thm: "Ta i ba mi dm
ng ch v mt chng sanh c cn c chng qu, k y ang lang thang trong rng tm
con b. Khi no ngi tr li, Ta s ni php". V Ngi ngi lm thinh.
n tra, ngi nng dn kia tm c con b v nh n v chung. ng ngh:
"D cha n ung g, t ra ta cng i nh l Pht". Ngay khi , d ang i meo, ng ta
cng quyt nh khng v nh m vi v i n ch Pht, cung knh nh l v ngi mt
bn. Pht bn hi ngi coi v thc n:
- Thc n ca ch Tng cn tha chng?
 - Bch Th Tn, vn cn.
- Tt lm! Hy cho ngi ngho ny mt phn n.
V ngi ta dn ch cho ngi kia theo s ch dn ca Pht, cung cp y cc
loi thc n cng, mm. Ngi nng dn n xong, sc ming.
(y l trng hp ngoi l duy nht, trong ba tng khng h ghi li vic Th Tn
tm n vic phn phi thc n). Sau khi anh nng dn no lng, tm t anh tr nn
an tnh. c Pht ging dy T theo th t Kh-Tp-Dit-o. Cui bi php, anh
nng dn chng qu Tu--hon. c Th Tn hi hng cng c v tr v tinh xa,
thnh chng theo sau Ngi mt on ng ri ai v nh ny.
Cc T-kheo ty tng c Pht hm y bt mn tt , x xo:
- Huynh ngh xem, Th Tn lm nh th. Mt chuyn khng h xy ra t
xa n nay. Vy m tra nay khi thy mt ngi ngho i, Ngi hi thc n v dy
em cho anh ta.
c Pht dng bc, quay li hi:
- Cc T-kheo, cc ng bn tn vic g?
Sau khi nghe thut li, Ngi ni:
- ng th! Ny cc T-kheo, Ta n y qua mt on ng di ba mi dm
y nhc nhn, ch vi mc ch duy nht, v Ta thy r ngi nng dn kia c kh nng
chng qu Tu--hon. T sng sm, ng ta vo rng tt t tm con b, lng khng bng
i. Ta ngh nu Ta ni php cho ngi ny nghe trong khi y kh s v i, y s khng
hiu g c. V th Ta phi lm nh th. Ny cc T-kheo, khng g kh s cho bng i.
Ngi ni k:
(203) i n, bnh ti thng,
Cc hnh ,kh ti thng,
Hiu nh thc l vy,
Nit-bn, lc ti thng.
6. n Ung Tit
Khng bnh, li ti thng ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht K Vin, lin quan n vua Ba-t-nc.
C mt lc, vua Ba-t-nc c thi quen n ung v , n nhiu cm, canh, c-ri.
Ngy kia sau khi dng im tm, nh vua khng cng ni cn ngy ngt v qu no, bn
i n ch c Pht v loanh quanh bn Ngi vi v mt au kh. Nh vua ch mun nm
ng, nhng khng dm, khi hin din bn Pht. Cui cng vua n ngi mt bn Th Tn.
Pht hi:
- i vng, n y m cha ng ngh ?
- Bch Th Tn, khng phi nh vy, nhng con lun lun kh s sau khi n xong.
- Ny i vng! n ung qu thng mang li s kh nhc.
Ngi ni k:
Ngi a ng, n ln,
 Nm ln lc qua li,
Chng khc heo no bng,
K ngu nhp thai mi.
Sau khi ni k khuyn vua, Pht dy tip:
- i vng, cn phi gi tit khi n ung, l iu tt.
Ngi ni k tip:
Ngi lo chng mc ung n,
Kh au gim bt, thm tng tui tri.
Nh vua khng ti no nh ht cu k (V rt bun ng). Nn c Pht ni vi
hong t Sudassana (Tu--na), va l chu rut va theo hu cn nh vua:
- Hy ghi nh cu k ny.
- Bch Th Tn, sau khi hc thuc cu k, con s lm g?
- Khi nh vua dng cm, ngay khi xi chn cm cui cng con hy c bi k.
Nh vua s hiu v lp tc bung chn. Hm sau, khi nu cm cho nh vua, con hy
bt i s go tng ng chn cm cui cng .
- Tha vng! Bch Th Tn!
V mi bui sng chiu khi vua Ba-t-nc dng cm, hong t lm nh li Pht
dy. V mi khi nghe bi k trn, nh vua b th c ngn ng. Nh vua t hi lng vi
lng cm gii hn mi ngy. Sau mt thi gian nh vua tr nn thon m v rt vui ti.
Mt ngy khc, vua n nh l Pht v bch:
_ Bch Th Tn, by gi con rt sung sng, con c th tham d cuc sn bn gu
rng, nga rng. Con tng gin hn a chu, nhng sau con g cng cha Vajir
cho n, con tng cng cha ngi lng ny nng c h tm. Mi gin hn tan bin v
con thy hnh phc. Ngy hm kia, mt vin ngc qu, ti sn ca hong cung b mt,
nhng ri tm li c, v th con cm thy hnh phc. Mun kt tnh thn vi t Pht,
con c c mt cng nng trong hong tc ca Ngi v sng vi hong tc con, v
v th con cng hnh phc.
Pht dy:
- Sc khe l hnh phc ln nht m mi ngi mong mun. Bng lng vi nhng
g hin c l giu c nht. Trung tn l iu tt nht khi giao ho. Nhng khng c hnh
phc no c th so snh vi Nit-bn.
Ngi ni k:
(204) Khng bnh, li ti thng,
Bit , tin ti thng.
Thnh tn i vi nhau,
L b con ti thng.
Nit-bn, lc ti thng.
7. Sng Chn Chnh L Tn Knh Pht
nm v c c ...
 Cu chuyn ny k li khi c Th Tn V-x-ly (Vesali) lin quan n mt
thy T-kheo.
Khi nghe c Pht tuyn b:
- Ny cc T-kheo, bn thng na ta s vo Nit-bn.
By trm thy T-kheo trn y lo s. Cc A-la-hn chng nghim gio l v
thng, cn nhng v cha c S qu th khng ngn ni nc mt. Cc T-kheo, t tp
thnh tng nhm nh, v bn tn, hi han:
- Chng ta s lm g?
Lc by gi, c mt thy T-kheo tn Tissa ngh thm: "Nu qu tht bn thng
na Th Tn vo Nit-bn, th v ta cha thot khi tham dc, ta phi t c qu A-la-
hn trong khi Th Tn cn ti th". Lp tc, thy thc lim bn oai nghi v sng ring
mt mnh khng giao tip vi cc thy khc v khng ni vi ai li no. Cc T-kheo hi
han:
- Ny huynh Tissa, ti sao huynh lm nh vy?
Tuy nhin, Tissa khng lu tm n li l y.
Cc T-kheo lp li cu chuyn cho c Pht nghe:
- Bch Th Tn, Tissa khng c lng tn knh Ngi.
c Pht gi thy Tissa n v hi:
- Tissa! Ti sao ng lm nh th?
Khi Tissa thut li ng c tc ng thy, c Pht khen ngi:
- Lnh thay, Tissa!
V Ngi bo cc T-kheo:
- Cc T-kheo! Ch c ngi nh Tissa mi tht s tn knh Ta. D cho mi ngi
tn knh Ta vi hng hoa, cng khng phi tht s tn knh.
Nhng ngi no thc hnh chn l ti thng v gi ng lut nghi, ngi y
mi tht s tn vinh Ta.
Ngi ni k:
(205) nm v c c,
c hng v nhn tnh,
Khng s hi, khng c,
Nm c v php h.
8. Thch Sn Sc Th Tn
Lnh thay thy thnh nhn ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ti lng Beluva, lin quan n tri
Thch.
Vo nhng ngy cui i, c Pht b bnh kit l, nn rt au n, tri -thch
lo lng ngh thm: "Ta phi i n ch c Pht v sn sc Ngi trong cn au m". Lp
tc, tri -thch ri b thn hnh cao ln i n ch Pht, nh l v dng hai tay xoa
bp chn Pht, Pht hi: - Ai y?
 - Bch Th Tn, con Thch.
- V sao ng n y?
- Con sn sc Th Tn trong cn au.
- Ny Thch! i vi ch thin, mi ca phm nhn hi hm kh ngi, d cch
xa mt trm dm. ng hy ri khi ni y v Ta c cc T-kheo sn sc.
- Bch Th Tn, con nghe c hng thm c hnh ca Ngi lan xa t tm
mun bn ngn dm. Con n y ch l mun c sn sc Ngi trong cn au.
Thch khng cho ai m tay n thng phn ca c Pht, chnh t mnh i n
ln u, v khng cht t v nhm gm, nh th vua tri ang i mt bnh y hng
thm. C nh vy Thch sn sc Th Tn, v ch ri khi ch khi Pht bt au.
Cc thy T-kheo bn tn:
- i! Tht ln lao lm sao l lng tn knh ca Thch i vi Th Tn! Th
ngh Thch ri cung tri lng ly, n sn sc Th Tn trong cn au nh th!
Th ngh, ng y i thng phn ca Th Tn trn u nh l i bnh hng, khng
t v nhm gm d ch mt nt nhch mi!.
Nghe th Pht dy:
- Cc ng ni g? Khng c g l khi Thch, vua ch thin tn tm chm sc
Ta. Bi v nh Ta, tri Thch ny ci b lt thn Thch gi nua, chng c
qu Tu--hon v nhn mt thn Thch mi, tr trung. thn trc, ng y n
ving Ta vi s s hi v mnh sp cht, c d bo bi nhc thn Cn-tht-b. Khi y
Ta ngi trong ng Indasala gia ch thin, Ta trn an ng ta bng bi k:
Hy hi, Vasava
Mun g c ni ra
Ta sn sng gii p
Nhng g ngi hi ta. Sau , Ta thuyt php cho Thch nghe. Cui cng, c
mt trm bn mi triu thin thn c Php nhn. Thch chng qu Tu--hon
ngay sau v i thn lm Thch hin nay. V Ta cu ng y nn khng c g
l khi ng y by t lng tn knh Ta. Ny cc T-kheo! Tht l hnh phc khi c sng
gn gi v chm nom ch Pht, cn sng vi ngi ngu ch em li au kh.
Pht ni k:
(206) Lnh thay, thy thnh nhn,
Sng chung thng an lc,
Khng thy nhng ngi ngu,
Thng thng c an lc.
(207) Sng chung vi ngi ngu,
Lu di b lo bun,
Kh thay gn ngi ngu,
Nh thng sng k th.
Vui thay, gn ngi tr
 Nh chung sng b con.
Do vy:
(208) Bc hin s, tr tu,
Bc nghe nhiu, tr gii,
Bc t ch, thnh nhn,
Hy gn gi thn cn,
Thin nhn, tr gi y,
Nh trng theo ng sao.
 PHM XVI: H I
1. Cha M V Con
B mnh theo th tc ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n ba t.
Ti X-v, mt gia nh n ch c mt ngi con trai. Cng t l nim vui v tnh
thng i vi cha m. Mt ngy kia, c vi v T-kheo c mi n nh th trai. Sau
khi n xong ch T-kheo ni li hi hng. Chng thanh nin nghe nhng cu k tng
bng ao c tr thnh Sa-mn v lp tc xin cha m xut gia. Hai ng b t chi. Chng
trai ngh thm: "Khi cha m ta khng , ta s trn nh i tu".
Mi khi ng cha i u, ng bo v trng chng con trai:
- Hy gi n cn thn.
V khi ngi m i vng, b giao ng trng chng. Ngy n, sau khi ngi cha ri
khi nh, b m thm ngh: "Ta s trng nom con ta chu o". B ngi chn ngang ca ra
vo, hai chn chn hai cnh ca v bt u dt. Chng trai ngh: "Ta s la m trn i",
v chng ni:
- M yu du, nhc chn ln mt cht, con mun i ra ngoi.
B nhch chn v cu i ra. Cu chy nh bay n tinh x v xin php cc T-kheo
cho mnh xut gia. Cc T-kheo nhn li, cho cu gia nhp Tng chng.
Ngi cha v n nh, hi v:
- Con u ri?
- N va mi y.
ng cha tm khp ni, ngh: "Con ta c th i u?" V khi khng thy con trai
u, ng kt lun: "Chc n n tinh x". ng cha i n tinh x, v thy con trai
khoc y vng, ng khc lc than th:
- Con i, sao con nhn tm vi cha vy?
Nhng sau , ng suy ngh: "By gi con ta xut gia, sao ta cn sng i c s
lm g?" ng bn xin xut gia lm Sa-mn.
B m nh bt u st rut: "Sao thng con v ng gi i u lu qu?". Tm
kim chn, thnh lnh b cht nh: "Chc chn h i vo tinh x v tu ri". B chy
n tinh x, thy hai cha con tr thnh Sa-mn, b suy tnh: "H xut gia, mnh cn
sng th gian ny lm g?" V b n tinh x ni, xin xut gia.
Nhng d cho c ba t b th gian v chp nhn i sng tu s, h cng khng
th la xa nhau. Ngay tng x hay bn n tu vin, c ba u ngi chung vi nhau v ni
chuyn vi nhau c ngy. Ch T-kheo ch trch thi y v bch ln c Pht. Th
Tn cho gi c ba v hi:
- C phi cc ngi lm nh th, nh th?
H tha vng. Pht dy:
- V sao cc ngi lm vy? khng phi thi ca ngi xut gia.
- Nhng, bch Th Tn, chng con khng th sng xa nhau c.
 - T khi xut gia, thi nh th l khng thch hp. Chia la ngi thn hay
bt buc phi gp hoi ngi khng thn, c hai u gy au kh. V th, ta khng nn
chp nht l thn hay khng thn, d i vi ngi hay l vt.
Pht ni k:
(209) B mnh theo th tc,
Ngi khng trn phn tu,
B ch theo lng dc,
Ganh t bc chuyn tu
(210) Ch gn gi ngi yu,
Trn i xa k ght.
Yu khng gp l kh,
On phi gp cng au.
(211) Do vy ch yu ai,
i bit ly l c,
Nhng ai khng yu ght,
Khng th c buc rng.
2. Pht An i Ngi Phin Mun
Do i sinh su u ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ti K Vin, lin quan n mt t
c s.
Mt tn n mt a con trai, ng ta bun n ni mi ngy u i n ni ha
tng than khc khn ngui. Mt bui sng sm, c Pht quan st cn c chng sanh,
Ngi nhn thy ng ta c kh nng chng Thnh qu. Sng hm y, sau khi kht thc,
Ngi mang theo mt v T-kheo th gi i n trc nh ng ta. Nghe tin c Pht n
nh, ng ta ngh thm: "Chc hn Th Tn mun chc sc khe theo php lch s nh
thng l". ng ta mi Pht vo nh, thnh ngi, nh l Pht v knh cn lui ngi mt
bn.
Pht hi lin:
- Thin nam, v sao ng bun?
- Con trai mi mt nn con bun.
- Ny thin nam, ch u bi! Ci cht khng dnh ring mt ni no hoc ring cho
ai, l quy lut chung cho tt c chng sanh trn th gian. Khng c ng un no
thng ti. V th khng nn bun ru qu ng, m hy c mt ci nhn hp l v ci
cht, nh ngi ta thng ni: "Cc php sanh dit phi chu sanh dit, cc vt bin hoi
phi chu bin hoi".
C s hi:
- Bch Th Tn, ai lm c nh th? Trong trng hp no? Xin Ngi dy
cho con!
Pht k mt chuyn qu kh:
 Nh rn lt b da,
Ngi i v ci khc
B li sau thn xc
Thn th cht ri
u cn bit bun vui
Trong lc ngn la bc
Thiu ri thn mnh
Hn u nghe ting khc
Ting than ca b con
V th ta u cn
Kh bun v hn cht
Hn i, v n
Ti ni hn phi i
Sau khi c Pht k li y chi tit chuyn tin thn Uraga (trong phm nm),
Ngi ni tip: "Thi qu kh, ngi tr khng hnh ng nh ngi khi con trai cht.
Ngi b ht mi vic, khng thm n ung, m ph thi gi khc than. Ngi tr th
khng nh vy. Tri li, h chuyn ch quan st ci cht, khng theo cn phin mun, n
ung nh thng, lm mi cng vic hng ngy. Ny, ng bun phin v ngh a con
trai thn yu ca mnh cht. C u bi s hi ch v ta thng mt k no .
Pht ni k:
(212) Do i sinh su u,
Do i sinh s hi,
Ai thot khi tham i,
Khng su, y s hi.
3. Pht An i K u Su
i luyn sinh su u ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn K Vin, lin quan n n th ch
T-x-kh.
B T-x-kh thng nh cy c chu gi tn Datt, chm sc cc T-kheo khi b
vng nh. t lu sau Datt cht. B T-x-kh ha tng thi hi chu gi xong, qu bun
kh b i n ch Pht nh l v lui ngi mt bn. Pht hi:
- Ny T-x-kh! C vic g ngi ngi y y v bun kh, ri nc mt khc
than?
T-x-kh k chuyn:
- Bch Th Tn, a chu gi thn yu rt tht th v trung tn ca con va qua
i. Con s khng cn thy li n.
- Ny T-x-kh, c bao nhiu c dn trong thnh X-v ny?
- Bch Th Tn, con c nghe Ngi ni khong by mi triu.
 - Gi s tt c nhng ngi ny u l ngi thn yu ca ngi nh Datt, ngi
c thch khng?
- Tha vng, thch.
- C bao nhiu ngi X-v cht trong mt ngy?
- Bch Th Tn, rt nhiu.
- Trong trng hp , chc chn ngi s khng thi gi than khc, ngy m
ngi s chng lm g ngoi vic khc lc, k l.
- Tha Th Tn, ng vy. Con hiu.
- Tt lm, ng u su. u su hay s hi ch khi ln t i luyn.
Ngi ni k:
(213) Yu thng, ngc bun phin,
i luyn, xing s hi.
Ngi lng nh h khng
Ngc xing no kha mi?
4. Cc Hong T L-X V K N
H i sinh su u ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht tinh x gn V-x-ly (Vesali), lin h
n cc hong thn dng L-x.
Vo mt ngy hi, cc hong t L-x trang im m dng vi kiu trang
sc, ra khi thnh ph n ch hi h. Khi Pht i vo thnh kht thc, gp h trn
ng, Ngi ch cho cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo! Hy nhn theo cc hong t L-x! Ai cha tng thy ch
thin ci tri Ba mi ba, hy nhn nhng hong t ny th bit.
Trn ng n ch l hi, cc hong t gp mt k n, v mang c theo. Trc
ngi p, h ganh ti nhau, i n nh nhau gy thng tch, mu chy dng thnh
sng. Dn chng phi xm khing cc cng t v hong cung.
c Pht v ch Tng th trai xong, tr v tinh x, bt gp cnh tng . Cc
T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn! Hi sng sm, cc hong t L-x ri thnh lng ly nh ch
thin, vy m by gi ch v mt c gi h tr nn thm hi th y.
Pht dy:
- Ny cc T-kheo! u c tham dc, c bun kh, lo u.
Ngi ni k:
(214) H i sinh su u,
H i sinh s hi,
Ai gii thot h i,
Khng su, u s hi?
5. C Nng T Kim
Tham i sinh su mun ...
 Cu chuyn c k li khi c Th Tn ti K Vin, lin h n Anitthigandha
Kumra.
Kumara t ci tri Phm thin ti sanh xung X-v, trong mt gia nh quyn
qu. T lc cho i, chng khng thch gn ph n, nu c b v no m bng chng
khc tht ln, mun cho b b v phi k mt ci gi trc ngc mnh. Khi n tui
trng thnh, song thn chng bo:
- Ny con! Ba m mun ci v cho con.
Chng tr li:
- Con khng cn v.
Sau cha m hi nhiu ln chng u t chi. Cui cng, chng cho mi nm
trm ngi th kim hon n, trao cho h ngn lng vng khi, bo h c mt tng
thiu n tht xinh p.
Mt ln na, khi song thn chng bo:
- Ny con, nu con khng chu kt hn, dng di nh ta s tuyt t. Hy cha m
ci v cho con.
Chng ch pho tng vng:
- Tha, nu cha m tm c cho con mt c gi y nh pho tng ny, con s
vng li.
Song thn chng mi mt vi ngi B-la-mn n ni:
- Con trai chng ti ng gi ngn vng, cn c mt ngi tng xng vi n.
Hy mang pho tng ny i theo, v khi tm c c gi no ging nh th th a v.
Cc B-la-mn nhn li, h khi s i tm, t thnh ny n thnh kia, cho ti khi
n thnh Sagala thuc vng quc Madda. Trong thnh ny c mt thiu n tui
trng trn rt xinh p, cha m nng nng trn tng lu th by. Cc thy B-la-mn
t pho tng vng bn ng i n h tm, v ngi ti ngh thm: "Nu c thiu n
p nh pho tng ny, dn c y trng thy s bo nhau, pho tng ny p nh con
gi nh n nh kia".
By gi, b v ca c gi i n h tm, thy pho tng tng l c ch mnh, bn
i n ry r:
- C h lm nh! Ti va tm cho c xong, ra khi nh l c n y trc ti!
Va ni va p nh pho tng, b bng thy mnh chm phi ci g cng ngt,
b lm bm:
- Ti tng y l c tiu ch, sao li th ny?
Cc B-la-mn thy th bn hi:
- Ny b, c ch ca b c ging bc tng ny khng?
- C ch ti h? Tng ny khng bng mt gc!
- c ri, hy a chng ti n gp. B v dn cc B-la-mn v nh, thut li
cu chuyn cho cha m c. H tip n cc thy nng hu v cho c gi xung ng gn
bc tng. C xinh p n ni lu m c pho tng. Cc B-la-mn trao pho tng cho
cha m c, c php dn c i, ng thi lin bo tin cho cha m Kumara. H rt vui
mng, ra lnh n c lp tc, km theo nhiu l vt.
Khi Kumara nghe tin c mt thiu n p hn c tng vng, ni c mun dng
ln, chng mong mau c gp c gi. C gi ln xe i, nhng c qu i mnh mai,
on ng dn xc lm c ng bnh v cht. Cn Kumara c hi chng:
- Nng n cha? n cha?
Lng khao kht ch i ca chng biu l qu mnh lit khin h khng bo tin
ngay, c nay ha mai hn. Sau h mi ni s tht, chng ku ln:
- Tri i! Ta mt i ngi v xinh p!
Ni bun ru nng ly chng nh c tng ni .
c Pht thy chng c kh nng chng qu, nn trn ng kht thc, Ngi dng
li trc ca nh Kumara. Song thn chng mi Pht vo nh, cng dng trng hu.
Th trai xong, Pht hi:
- Cn Kumara u?
- Bch Th Tn, n chng chu n ung, c l trong phng.
- Hy gi ra y.
Kumara i ra, nh l Pht v lui ngi mt bn.
Pht bo:
- Trng con c v thm su qu!
- Tha vng, bch Th Tn, mt ngi v xinh p cha ci ca con cht trn
xe hoa, tin y lm con bun n mc khng th n c g.
- Nhng con c bit nguyn nhn ni kh y khng?
- Bch Th Tn, khng.
- Ny, Kumara! V i sinh su mun, su mun v s hi pht sinh t i.
Ngi ni k:
(215) Dc i sinh su u,
Dc i sinh s hi,
Ai thot khi dc i,
Khng su, u s hi.
Nghe xong, Kumra chng qu Tu--hon.
6. ng Tm Vo Ca Ci Th Gian
Tham i sinh su u ...
Cu chuyn ny c c Pht ni n khi Ngi K Vin, lin quan ti mt
ngi B-la-mn.
Mt ngi B-la-mn t kin ngy i dn c rung bn b sng. c Pht nhn
thy ng ta c kh nng chng qu, bn i n ch ng lm rung. B-la-mn, mc d
thy Pht, khng h t du cung knh, ch im lng, Pht m li:
- Ny B-la-mn! ng ang lm g th?
- Ti ang dn t, C-m!
 Pht khng hi thm, i qua. Ngy hm sau, ng i cy. Pht cng n hi:
- B-la-mn, ng ang lm g y?
- Ti ang cy rung, C-m!
Pht nghe xong, tip tc i qua. Mi ngy, Ngi u n ch B-la-mn v hi
nh th. Ty mi lc, B-la-mn tr li:
- Ti ang gieo m, ti ang nh c, ti ang canh nc..
Pht cng li i. Mt ngy n, B-la-mn ni vi Pht:
- C-m, ng n y t khi ti mi dn t, khi no la chn ti s chia cho
ng. Ti khng mun n mt mnh. T y ng l bn ca ti.
Thi gian tri qua, la chn. B-la-mn t nh: "La chn, ngy mai ta i ku
th gt". V ng chun b gt hi. Nhng m mt trn ma bo khc lit ni ln lm
tan nt c rung, cnh ng tr tri nh c gt sch. Tuy vy, c Pht d bit
trc v gt khng thnh. Sng sm hm sau, B-la-mn nh thm: "Ta s i thm
rung". Khi n ni thy cnh ng b qut sch, ng au n ngh thm: "Thy C-m
n thm cnh ng ny t khi ta mi dn t, ta c ha s chia la cho ng khi ma
gt n. Nhng c mong ca ta khng thnh tu". ng bun qu nn khng n ung g
v nm di trn ging.
By gi, c Pht dng chn trc ca nh ng. Nghe tin, ng bo:
- Hy mi ng bn ca ta vo nh v mi ngi!
Pht ngi xong, hi:
- Ngi B-la-mn u?
- Tha ang nm trong phng.
- Hy mi ng ra.
ng B-la-mn ra ngi mt bn. Pht hi:
- C chuyn g th?
- Tha C-m, ng n thm ti t ngy ti mi d ming rung, v ti c
ha chia la cho ng. Nhng hy vng ca ti khng thnh, nn ti bun kh, khng cn
mun n ung g.
- Nhng ny! ng c bit nguyn nhn no khin ng bun kh khng?
- Tha, khng. Nhng Ngi bit.
Pht xc nhn:
- ng th! Ny B-la-mn, khi no c c mong s c s hi v su kh.
Ngi ni k:
(216) Tham i sinh su u,
Tham i sinh s hi,
Ai thot khi tham i
Khng su, y s hi.
7. Ngi Ca Dip c Cng Bnh
gii c, chnh kin ...
 Cu chuyn c k li thi gian c Pht ti Trc Lm, khi Ngi ang trn
ng i, lin quan n nm mi thanh nin.
Mt hm vo dp l hi, c Th Tn cng vi tm mi v Trng lo thng
th v nm trm T-kheo ty tng vo thnh Vng X kht thc. Trn ng, Ngi gp
nm trm thanh nin vai mang ti bnh i n ch hi. Khi gp Pht, h ch kh cho v
tip tc i, khng h mi mt v T-kheo no n bnh.
H i ri, Pht hi cc T-kheo:
- Cc ng c mun n bnh khng?
- Bch Th Tn, bnh y u?
- Cc ng c thy cc thanh nin va i ngang, vai mang ti bnh ch?
- Nhng bch Th Tn, h chng cng cho ai chic bnh no?
- Ny cc T-kheo, mc d h khng mi Ta hay cc ng n bnh, nhng c mt
T-kheo i pha sau s c cng s bnh y, cc ng s c n bnh trc khi i.
c Th Tn khng h ngh xu hoc ght ai nn Ngi ni nh th. V Ngi ngi
di mt ci cy cng cc T-kheo.
Khi cc thanh nin thy Tn gi Ca-dip i sau, lp tc sanh lng knh mn, ni
vui sng trn ngp ton thn khi h va thy Tn gi. H gi bnh xung, nh l
Tn gi, xong dng ht bnh cho Ngi:
- Xin mi Ngi dng bnh.
Tn gi ni:
- c Th Tn v ch Tng ang ngi di gc cy ng kia. Hy em bnh n
cng dng.
- Tha vng, bch Tn gi!
H i n Pht v ch Tng dng bnh. n lt Tn gi, h dng bnh ri ng
ch mt bn, i Ngi dng xong, a nc ra tay.
Cc T-kheo u mch lng, ni:
- My thanh nin ny thin v khi cng dng, h chng dng cng ln Th Tn
hoc ch v Trng lo thng th, m ch cng cho Tn gi i Ca-dip.
- Ny cc T-kheo, mt T-kheo nh i Ca-dip rt c tri ngi knh mn,
i vi v nh vy h rt hn hnh c dng cng t s.
V Ngi ni k:
(217) gii c, chnh kin,
Tr php, chng chn l,
T lm cng vic mnh
c qun chng i knh.
8. Tn Gi Chng Qu A Na Hm
c vng php ly ngn ...
Cu chuyn ny xy ra khi Pht ti K Vin, lin quan n mt v Trng lo
c qu A-na-hm.
 Mt ngy kia, cc t ca v Trng lo hi thy mnh nh sau:
- Bch thy, thy t Thnh qu cha?
V Trng lo ngh: "Ngay c hng tc gia c s cng c th chng Tam qu.
i khi ta chng T qu ri s ni vi chng". V v ngng, thy khng ni chi. Khng
bao lu, thy vin tch v ti sanh ln ci tri Ng Na-hm. Cc t ca thy khc lc
than th, i n ch Th Tn, ci ly lui ngi mt bn, cng cn than khc. Pht hi:
- V sao cc ng khc?
- Thy chng con mt, bch Th Tn!
- Khng sao c, cc ng ch bun, l lut v thng.
- Tha vng, chng con bit iu y. Nhng chng con hi ngi chng qu
hay cha, m ngi mt, khng tr li chng con. V th chng con bun.
- Ny cc T-kheo, cc ng ch lo lng, thy cc ng chng Tam qu v ngh
rng: "Ngay c hng tc gia c s cng c th chng Tam qu. Khi no chng T qu, ta
s ni vi chng". V ngng nn ng y khng ni. Khi mt, ng y ti sinh vo ci
Ng Na-hm thin. Cc ng hy vui mng, thy cc ng thot ng dc.
Pht ni k:
(218) c vng php ly ngn (Nit-bn)
cm xc thng qu,
Tm thot ly cc dc,
Xng gi bc Thng Lu.
9. Nandiya c Sanh Thin
Khch lu ngy ly hng ...
Cu chuyn ny c k li khi Pht ti Lc Uyn (Ch thin a x) lin quan
n Nandiya.
Ti Ba-la-ni, c mt thanh nin tn Nandiya, con ca mt gia nh Pht t thun
thnh. Nandiya c nhiu c tnh tt nn song thn chng chng lm th gi trung tn
ca ch Tng. n tui trng thnh, song thn chng mun chng kt hn vi Revat,
b con c cu nh i din. Nhng Revat khng tin Pht nn chng bit cng dng,
v th Nandiya khng mun kt hn.
M Nandiya bo Revat:
- Ny con, hy qut dn nh, lau chi sch s ch cc Sa-mn s ngi, chun b
ch ngi, gc chn vo ng ch cho cc Ngi. Khi cc Ngi n, ly bt, mi
ngi, dng nc lc sch. Khi cc Ngi th trai xong, hy ra bt. Nu lm c nh vy
con s chim c tnh cm ca n.
Revat lm y li, v m ca Nandiya bo chng:
- By gi Revat thun hu.
Nandiya ng , h lm l thnh hn. Nandiya bo v:
- Nu em chm sc cc v T-kheo chu o, v chm sc cha m cng th, em c
c quyn trong nh ny, em nn lu .
 - Tha vng.
Revat ha lm theo li chng. Trong vi hm, nng hc cch i x nh mt pht
t thun thnh. Nng lun vng li chng, v sau sanh hai con trai. Khi cha m chng
mt nng tr thnh n ch v Nandiya c hng gia sn tr nn giu c. Chng cng
dng Tng chng thng xuyn, v cho vt thc ca, u n cung cp cho ngi
ngho v khch l hnh. t lu sau, nghe Pht thuyt php, chng bn khi cng ct mt
tinh x t gic c bn phng, ti i tinh x Lc Uyn. Sau khi sm ging gh,
chng dng cng cho ch Tng, thit l ng trai v xi nc cng dng vo tay mt Th
Tn. Khi dng nc va xi vo tay c Pht, trn tng tri Ba mi ba mc ln mt ta
lu i lng ly rng mi hai dm, cao mt trm dm, lm bng tht bo vi v s thin
n trong y.
Khi Tn gi i Mc-lin du hnh ln ci tri, Ngi dng li trc cung in ny
v hi:
- Ai l ch nhn y phc c ca cung in vi v s thin n ny?
Ch thin thut li cng c ch nhn:
- Tha Tn gi, ngi Nandiya, con trai ca mt gia ch xy ct tinh x cng
dng c Pht, do cng c y, cung in ny hin ra.
Cc thin n bch vi Tn gi:
- Tha Tn gi, chng ti l n l ca Nandiya. Mc d c sinh y, chng ti
rt bun v khng gp ch nhn. Xin Ngi ni vi Nandiya ln y, ci b thn ngi
lm thn tri, ging nh p v bnh gm ly bnh vng.
Tn gi tr v bch Pht:
- Bch Th Tn, c ng l ngi no hin ti to nhiu phc lnh ci ngi s
gt nhiu vinh d ci tri.
- Ny Mc-kin-lin, chnh mt ng thy nhng thnh qu trn ci tri Ba mi
ba m Nandiya t c, sao ng li hi Ta cu y?
- Nh vy l ng s tht, bch Th Tn.
- Ny Mc-kin-lin, sao ng ni vy? Nu c ngi con hay anh em i vng lu
nay tr v, nhng ngi ng cng lng trng thy vi v v bo tin cho thn quyn.
H s vui mng hn hoan, mau mau i n ni: "Con thn yu, th l con v". Cng
th, khi thin nam hay thin n to nhiu cng c y, ri b ci i ny sang ci
khc, ch thin mang nhiu phm vt tranh nhau i n v ni: "Hy ti n trc!
Ti n trc".
V Pht ni k:
(219) Khch lu ngy ly hng,
An ton t xa v,
B con cng thn hu
Hn hoan n cho mng.
(220) Cng vy cc phc nghip,
 n cho ngi lm lnh,
i ny n i kia,
Nh thn nhn n cho.
Trong ch gii Vimna-vatthu k tip rng sau khi Nandiya sanh thin, Revat thi
khng cng dng chng Tng, mng chi T-kheo v b nm vo a ngc lc cn sng.
 PHM XVII: SN HN
1. Sn Hn Tn Ph Dung Nhan
B phn n, ly mn ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht ti rng Banyan, lin quan n Rohin,
thiu n St-li.
A. C Gi B Mn Trn Mt
Mt thu n, Tn gi A-nu-lu- tr v thnh Ca-t-la-v vi nm trm T-
kheo ty tng. Hong tc h Thch nghe tin u n tinh x n cho, tr c em Rohin.
Tn gi hi:
- Rohin u?
- Tha Tn gi, cn nh.
- Sao khng n?
- Tha Tn gi, cng nng b ni mn nht y ngi, nn xu h khi i ra ngoi.
- Hy gi Rohin n ngay.
Rohin c gi, che mt di mt lp vi v i n. Khi nng ti, Tn gi hi:
- Sao c khng n trc?
- Tha Tn gi con b ni mn trn mt, nn xu h khng dm i u.
- Vy sao khng lm vic cng c?
- Tha Tn gi, con c th lm g?
- Hy xy ct mt ging ng.
- Vic y tn km bao nhiu?
- C c mt b n trang no khng?
- Tha, con c.
- Tr gi bao nhiu?
- Khong mi ngn.
- Tt lm, em chi dng trong vic xy ct.
- Ai s xy ct cho con?
Tn gi nhn nhng hong thn ang ng gn v ni:
- y l bn phn cc v.
- Nhng, bch Tn gi, cn Ngi s lm g?
- Ti y, cc v em vt liu xy ct n cho Rohin.
- Tha, vng.
V h mang vt liu n, Tn gi a ra n xy ct, bo Rohin:
- Hy cho xy ct mt ta nh hai tng, v khi tng trn xong xui, c ng
tng di dn qut sch s, chun b thc n v rt nc y cc bnh.
- Tha, vng.
Rohin vng li, nng bn ton b n trang ly tin xy ct. Khi tng trn va
xong, nng ch thn dn dp n ch T-kheo, ngay khi cc mt nht ln ht.
 Khi ta nh hon thnh, nng mi ch Tng c c Pht dn u n ngi y
nh. Nng dng cng thc n chn lc c cng v mm. Pht th trai xong, hi:
- Ai cng dng hm nay?
- Tha, c Rohin, em ca Ngi, bch Th Tn.
- Hy gi n y.
Nng khng mun i ra, nhng Pht vn cho gi na. Khi Rohin n, nh l
Pht v ngi, Pht hi:
- Rohin, sao c khng n trc?
- Bch Th Tn, con b ni mn nht khp ngi nn xu h khng dm i.
- C c bit nguyn nhn no khin mn nht lan y ngi khng?
- Tha khng.
- Chnh v lng sn hn gy nn.
- Ti sao vy, con lm g?
- Hy nghe y!
Pht k chuyn:
B. B Hong Ganh T Vi N V Cng
Thi qu kh, c mt hong hu ca vng quc Ba-la-ni sanh tm k vi
mt v n ca hong gia, b thm ngh: "Ta s lm cho n au kh". B lin tm tht
nhiu my gh kh, nghin nt thnh bt v cho gi c v n n ch b, b mt sai
ngi rc bt gh ln ging, gh v khn o ca c. Ri lm nh a ct, b tung mt t
bt ln mnh c. Lp tc c gi ni mn nht khp mnh, n l lot trng rt gh tm, c
va i va cu khp mnh. Khi v nm trn ging, bt gh li dnh cht vo da, c b
au n n tt cng. B hong y l Rohin ngy nay.
Pht k xong chuyn qu kh, Ngi dy:
- Rohin, l ht ging xu m c gieo. Gin hn hay ganh ght, tuy t bao
nhiu cng khng phi l iu chnh ng.
Ngi ni k:
(221) B phn n, ly mn,
Vt qua mi kit s,
Khng chp trc danh sc,
Kh khng theo, v sn.
Nghe xong, nhiu thnh chng chng S qu, Nh qu, Tam qu. Rohin cng
chng S qu. Ngay khi y ton thn c tr nn vng ng.
C. Thin N Xinh p
Rohin sau khi mng chung, ti sanh ln ci tri Ba mi ba ngay giao im cc
ranh gii ca bn thin t.
C gi p n ni sau khi nhn thy c, c bn v tri u tranh nhau:
- Nng thuc v ranh gii ca ta.
- Nng ti sanh trong phm vi ca ta.
 H ko nhau n ch Thch nh phn x:
- Thin ch! Chng ti tranh ci nhau v thin n ny, xin quyt nh dm.
Va nhn thy Rohin, Thch cng c ao. Ngi hi:
- Khi cc ng nhn thy nng, cm tng ca cc ng ra sao?
V th nht ni:
- Tim ti p vang di nh trng chu.
V th hai ni:
- tng ca ti dn dp nh thc chy.
V th ba ni:
- Va thy nng mt ti mun n tung.
V th t ni:
- Tim ti hn h nh l c bay.
Thch kt lun:
Cc v vui thch nht thi, cn ti nu khng c nng ti s cht.
- thin ch! Ngi cn g phi cht!
H trao nng cho Thch v lui v. T lc y nng rt c Thch sng i,
nng mun do chi ni no Thch lin chiu theo.
2. Th Thn V Thy T Kheo
Ai chn c phn n ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn tinh x Agglava lin quan ti mt
v T-kheo.
T sau khi c Pht cho php cc T-kheo c sng ngoi tinh x, cc v Trng
gi thnh Vng X bn rn ct tht cho cc thy. Mt T-kheo Alavi mun ct tht
ring cho mnh, thy thy mt thn cy thch hp, bn bt u n xung. Trn cy y, c
mt n th thn, b m a con nh ca mnh, hin ra trc thy nn n:
- Tha thy, xin ng ph nh con, con s phi lang thang khng ch tr n vi
a con di.
- Ta khng th tm ra cy no khc ging nh cy ny.
Thy khng ch n li cu xin ca n thn. B ngh thm: "Nu thy thy con
ta, chc s ngng tay. B bn t a b ln nhnh cy. Tuy nhin, thy T-kheo vung
ru vi qu mnh, cht mt cnh tay a b. N thn ni gin vn i tay nh vn
cht thy T-kheo, nhng trong khonh khc b t ngh: "Thy T-kheo ny l mt bc
hin thin, nu ta git thy, ta s ri xung a ngc. Hn na, nu cc thn cy khc thy
cc Sa-mn n cy ca h, s bo nhau: "Mt thn cy git Sa-mn trong trng hp
nh th..", h s theo gng ta git cc Sa-mn. Thy T-kheo ny cn c thy, ta s
thut chuyn cho bn s ca thy".
B b tay xung, va i va khc n ch c Pht, nh l v ng qua mt bn.
Pht hi:
- C chuyn g th, th thn?
 - Bch Th Tn, t ca Ngi lm nh th, nh th. Con nh git thy y,
nhng kp ngh li v n y.
B thut li cu chuyn cho Pht nghe, Pht dy:
- Lnh thay! Lnh thay! Ngi c x rt tt khi km hm cn gin nh thng
chic xe lao nhanh.
Ngi ni k:
(222) Ai chn c phn n,
Nh dng xe ang ln,
Ta gi ngi nh xe,
K khc, cm cng h.
Nghe xong, n thn chng S qu, hi chng cng c li ch.
Nhng sau , n thn vn ng khc. Pht hi:
- C chuyn g th?
- Bch Th Tn, nh ca con b ph, con phi lm sao by gi?
- Thi ng su kh, Ta s cho mt ch .
Ngi ch mt cy gn hng tht ca Ngi ti K Vin, v bo n thn n . V
cy y l qu tng ca Nh Lai, nn d v thn no c uy lc ln lao cng khng th lay
chuyn c. Nhn chuyn ny, Pht ra lnh cho cc T-kheo gi gii "Khng c cht
n cy ci".
3. Ngi Ngho V C Con Gi
Ly khng gin thng gin ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti Trc Lm sau khi th trai ti nh Uttar,
lin quan n n c s Uttar.
A. Punna c Cng c
Ti Vng X, c mt ngi ngho tn Punna sng bng ngh lm thu cho
Trng gi Sumana. Punna c mt ngi v v mt con gi tn l Uttara, u l n t
ca Trng gi.
Ngy n, lnh truyn khp thnh Vng X t chc l hi trong by hm. Sng
hm l, Trng gi Sumana thy Punna n, bn hi:
- Cc ngi lm thu cho ta u ngh l, cn ngi ngh hay lm?
- Tha ch, ngh l ch dnh cho ngi giu. Phn ti khng cm n cho ngy
mai, ti ngh l lm g. Ti s dt b i cy.
- Tt lm, thi i cy i!
Punna bt mt cp b mnh khe v ly cy, ni vi v:
- Mnh , mi ngi trong thnh u ngh l, nhng nh mnh ngho qu ti vn
phi i lm, mnh em hai phn cm hm nay cho ti nh.
V Punna ra ng.
Hm y, Tn gi X-li-pht sau khi nhp nh by ngy, thm ngh: "Hm nay,
ta s ban phc n cho ai?" Nhn thy Punna c duyn vi mnh, Tn gi t hi: "Liu
ng y c nim tin v dng cng cho ta?" Quan st tip thy Punna tn thnh, h cng
v cn c hng s gia ti ln, Tn gi p y, mang bt i n cnh ng Punna ang
cy, dng li bn ng v nhn chm ch mt bi cy. Punna thy Tn gi, b cy, n
nh l nm vc st t, v t nh: "Chc Tn gi cn tm xa rng". ng em tm n
cho Tn gi. Tn gi trao y lc nc v bnh bt cho Punna. "Chc Tn gi cn nc",
Punna ngh th cm ly y lc, lc nc y bt v em trao Tn gi. Tn gi ngh:
"Ngi ny ngi nh sau cng, nu ta i ti ca v ng ta s khng thy. Ta s i
ng lc b ta mang cm ra cho chng".
Tn gi ng i giy lt, khi thy b v Punna bt u ra n ng, Ngi bc
n. Ngi v thy Tn gi, t ngh: "Mt ln ta c thc n th khng gp, ln khc gp
Ngi th ta li khng c g cng. Hm nay ta va gp Ngi li c thc n. Ngi c ban
phc cho ta chng?". B t gi thc n xung, nh l Tn gi nm vc st t v bch:
- Tha Tn gi, xin Ngi ng ngh rng thc n ngon hay d, xin hy ban phc
cho k ti t ny.
Tn gi a bnh bt ra, b st cm vo bt, c phn na, Tn gi bo: "
ri!" V Ngi ly tay che ming bt. Ngi v tha:
- Bch Tn gi! Mt phn n khng th chia lm hai. Xin Ngi ban phc cho con
i ny v i sau. Con mun cng dng Ngi tt c.
B st cm vo bt Tn gi vi li c nguyn:
- Xin cho con c d vo php v m Ngi chng.
- Con s c nh th.
Tn gi c cu k hi hng, v ngi xung mt ni mt, sch, th trai. Ngi
v nng phu v nh nu cm khc.
Punna cy ht na mu t, i bng qu b cy, ngi xung gc cy trng
chng v pha ng. Khi ngi v mang cm n, thy chng ngi trng, b ngh: "ng
y b i d di ang i ta ka, ng s trch ta n tr, ly gy p ta, khin cho vic ta
va lm khng c kt qu, chi bng ta ni trc". V b ku ln:
- Mnh , hy kin nhn mt cht v ng lm mt ht thnh qu ca vic ti mi
lm. Sng sm ti em cm cho mnh gp Tn gi X-li-pht v cng dng ht, v
nu cm khc nn hi lu. Chc mnh hi lng ch?
- B ni g?
Sau khi nghe xong chuyn ln th hai, Punna bo v:
- Mnh lm vic tt khi dng cm cho Tn gi. Ti cng em tm v nc
sc ming n cho Tn gi sng nay.
Vi ni vui mng khi nghe v k chuyn, hi mt v nhn n t sng sm,
Punna gi u ln chn v v ng. By gi, tt c t c cy ln t sng u bin thnh
vng, sng lp lnh nh hoa Kanikra. Punna thc gic, nhn tha rung bo v:
- Mnh nhn xem, dng nh t bin thnh vng! Hay l ti b cha mt v
nhn cm tra nay?
 - Ti cng thy nh vy.
Punna ng dy, bc xung rung lm mt ming t ly cn cy p th v
thy n l vng. ng ku:
- i! Chng ta cng dng Tn gi X-li-pht v phc bo n ngay ngy hm
nay. Nhng chng ta khng th du ht chng y vng xi ring.
Th l ng ly ci gi ca b v cht y vng em n cung vua, tu:
- Tu i vng, hm nay t ti cy u bin thnh vng. S vng y c phi
nhp kho khng?
- Ngi tn g?
- Punna.
- Hm nay ngi lm g?
- Sng sm hm nay ti dng Tn gi X-li-pht nc v tm xa rng, v ti
dng phn cm ca ti cho Ngi.
Nh vua gii thch:
- chnh l qu phc do vic cng dng. Ta phi lm g y?
- Xin hy a vi ngn chic xe n ch vng v kho.
Khi ngi ca nh vua nht vng, h ni:
- y l ti sn ca nh vua.
Vng trong tay h lin bin thnh t. H tr li tu vua. Vua hi:
- Cc ngi ni g khi nht vng?
- Chng ti ni n l ti sn ca i vng.
- Ta m l ai? Hy i v ni rng y l ti sn ca Punna, ri nht vng.
H lm theo li vua dn, lp tc t trong tay h bin thnh vng. H ch ht s
vng ny v sn cung in, v cht thnh ng cao tm mi cubit.
Nh vua cho vi cc th dn n v hi:
- C ai trong thnh c nhiu vng nh th ny chng?
- Tu i vng, khng.
- Ta nn tng g cho ng y?
- Xin cho mt cy lng bu.
- Hy gi ng y l i Ph Gia, Trng gi Bahudhana.
- i vng, ti sng nh nh ngi, xin cho ti mt ni .
Nh vua ch khonh t ca nh mt Trng gi trc y, ni:
- Nhn y, c khong cy rm rp v ng hy dn sch, ct nh y.
Punna ct nh xong, t chc l khnh thnh, cng dng trai tng sut by hm.
c Pht thuyt php cho ng, sau bi php c Punna, v v c con gi Uttar u chng
qu D lu.
Thi gian sau, v Trng gi thnh Vng X mun hi Uttar cho con trai mnh,
Punna t chi, Trng gi Vng X bo:
 - ng lm th, chng ta l hng xm, ng giu c v a v cao. Hy g n cho
con trai ti.
- Con ng theo ngoi o. Con gi ti tin Tam Bo. Ti khng g c.
Nhiu nh vng tc, ph ho, quyn chc khuyn Punna ng lm mt tnh
thn ca Trng gi kia. Cui cng, Punna nhn li, vo ngy trng trn thng Asalhi, g
Uttar.
B. Uttar V Sirim
T khi v nh chng Uttar khng c dp gp g ch v T-kheo Tng Ni, hoc
cng dng, hoc nghe php. Hai thng ri tri qua, nng hi ngi hu.
- Ma an c cn bao lu?
- Tha phu nhn, na thng na.
Uttar nhn tin v cha nng: "Ti sao li nht con trong ci nh nh vy? Th l
nh con, chi con hn g con cho mt gia nh nh th. T ngy v y, con khng
c gp mt v Sa-mn no, chng c dp lm mt cng c nh".
Cha nng c tin, bun b ni:
- i! Con ta bt hnh qu!
ng gi cho nng mi lm ngn km theo li nhn tin: "Trong thnh ny c c
k n tn l Sirim, mt m mt ngn. Vi s tin ny, con a c y v cho chng con,
thay con. V con s c thi gi lm vic phc".
Uttar gi Sirim n, cho tin, ngh lm bn vi chng mnh. Chng ca
Uttar cng say m nhan sc ca Sirim nn ng , Uttar t do i cng dng v
nghe php.
Uttar thnh ch Tng v c Pht:
- Bch Th Tn, bt u ngy nay xin th trai nh con.
c Pht nhn li, nng vui sng ngh thm: "T ngy mai tr i cho n ngy
T T, ta c dp hu h c Pht v nghe php". V nng bo nh bp chun b thc
n cn thit: "Hy nu mn ny, hy lm bnh ny".
Mt hm, vo ngy trc l T T, chng Uttar ng ca s phng mnh nhn
vo nh bp, ngh thm:
- C v khng ny ang lm g ka?
Khi thy Uttar i ti i lui, mnh my m m hi, dnh y tro bi m hng.. y
ni thm: "A, mt ch nh nh mnh m con nh khng thch xa hoa, tin nghi, ch
thch nu nng cng knh cc thy tu trc u", y bt ci ri b i. Sirim ng gn
thy vy, t hi: "ng y thy ai m ci?". Nhn qua ca s thy Uttar, Sirim ghen
tc "Ch v thy b ta thi, gia h vn cn tnh t lm" (D Sirim sng na thng trong
nh y nh mt nng hu, cha mt v s xa hoa lng ly, nng qun mnh ch l nng
hu m tng mnh l n ch).
 Sirim cm thy ght Uttar mun lm cho nng kh s au n. C chy xung
lu, i vo nh bp, n bn cho bnh, mc mt mung b ang si tin v pha Uttar.
Uttar thy c i ti nhng vn ni:
- C bn gip ti rt nhiu. Tri t ny c th nh hp, ci tri Phm c th
chp, nhng lng tt ca c ln lao hn nhiu. Nh c, ti c rnh cng dng v
nghe php, nu ti ni gin vi c ti s b chy bng. Nu khng, n khng lm hi ti.
Ni nh th, v Uttar hng tm thng yu v pha i th. Khi Sirim tt
mung b ang si ln u nng, ni ging nh nc lnh. Sirim mc lun mung th
hai..
Cc b gia nhn ca Uttar thy th, la ln:
- Ct i! ngu! My c quyn g m ch b vo u ch tao.
H xm li nh p, thoi, x Sirim xung t. Uttar c gng can ngn m
khng c. Nng ng chn trc Sirim, y gia nhn ra, hi han Sirim:
- Sao c hnh ng hung bo th?
Nng Sirim dy, tm ra bng nc nng, ly du loi qu thoa cho. Lc y,
Sirim mi cht nh mnh ch l nng hu, t nh: "Tht l mt hnh ng th b khi ta
b nng ln u nng ch v chng nng ci vi nng. V nng, thay v ra lnh cho
gia nhn tri k ta li, nng li ui h i khi h nh p ta, ri ht sc chm sc ta. Nu
ta khng xin li nng, u ta s b lm by mnh". Sirim qu di chn Uttar ni:
- Phu nhn, hy tha li cho ti.
Uttar tr li:
- Ti l con ca cha ti, nu cha ti tha li cho c, ti s tha li.
- Lnh thay, phu nhn. Ti s xin li cha nng, Trng gi Punna.
- Punna l cha th gian ca ti. Nu ngi cha xut th gian ca ti tha li cho c,
ti s tha li.
- Nhng ai l cha xut th gian ca nng?
- L c Pht, bc Gic Ng V Thng.
- Ti khng dm tin vo Pht sng.
- Ti s lm cho nng tin. Ngy mai c Pht s n y vi ch T-kheo, hy
chun b cng dng v n y xin sm hi.
- Tha vng, phu nhn.
Sirim tr v nh, bo nm trm t n chun b sn sng theo c. Nng sm nhiu
loi thc n ngon, hm sau mang n nh Uttar. Khng dm t phm vt cng dng
vo bt ca Pht v ch Tng, nng ng i. Uttar bn nhn phm vt v ty nghi dng
ln. Pht th trai xong, Sirim v on t n qu di chn Pht, Ngi hi:
- Con gy ti g?
- Bch Ngi, hm qua con lm nh th.. Nhng ngi bn ny ngn gia
nhn khng cho nh con. Nng rt tt nn con xin nng tha th, nng ni nu Th Tn
tha th, nng s tha th.
 - Uttar, ng vy khng?
- Tha vng, bch Th Tn!
Uttar thut li nhng g lng nng ngh v Sirim, lc y, Pht khen ngi:
- Lnh thay! Lnh thay! Uttar! l cch ng nht dp tt cn gin. T bi c
th xa sch hn th. Dng khng mng chi thng mng chi, dng b th thng xan
tham, dng tht ng thng vng ng.
Ngi ni k:
(223) Ly khng gin thng gin,
Ly thin thng bt thin,
Ly th thng xan tham,
Ly chn thng h ngy.
4. Vic Thin Nh a n Thin Gii
Ni tht, khng phn n ...
Cu chuyn ny c k li khi Pht K Vin, lin quan n Tn gi i Mc-
lin.
Mt hm, Tn gi Mc-lin i do ni cung tri, thy mt v tri c thn lc rt
ln ang ng trc cung in ca mnh. Thin thn y n cho Tn gi, Tn gi hi:
- Ny thin thn, ng c uy lc ln, ng lm g m c nh th?
- ! Bch Ngi, xin ng hi ti. (v tri ny ch lm mt vic thin nh, nn xu
h khng mun ni).
Tn gi c hi li, yu cu ni cho nghe, cui cng thin thn ni:
- Tha Tn gi, ti khng h cng dng, tn knh hay nghe php. Ti ch ni tht
m thi.
Tn gi n cung in khc, hi mt vi thin n khc. H c giu vic mnh lm
nhng khng qua c Tn gi, mt ngi ni:
- Tha Tn gi, ti khng b th hay lm vic v tn gio, nhng vo thi Pht Ca-
dip ti l y t ca mt ng ch tn bo h khc. ng ta ch c nh p. Nhng khi t
tng sn hn ni ln ti t an i mnh rng: "ng y l ch mnh, c th bt giam mnh,
hoc xo mi mnh, hay xo bt c ni no. ng gin d". Nh th, ti lm lng du
lng mnh, ch c th, ti c phc qu ny.
Ngi khc ni:
- Tha Tn gi, khi ti ang canh chng rung ma, ti c cng mt cy ma cho
mt Sa-mn.
- Ti cng mt timbarsaka.
- Mt elluka.
- Mt phrusaka.
- Ti cng mt nm c ci.
Tt c u kt lun: "Bng cch y chng ti t c qu phc".
Tn gi tr v bch Pht:
 - Bch Th Tn, c phi ngi c sanh ci tri ch v ni tht, hay ch
ng cn gin, hay b th mt nm u.v.v..?
- V sao ng hi ta iu y? Tt c thin thn chng k r cho ng sao?
- Tha vng, con tin rng ch vi iu thin nh nh th cng sanh thin.
Pht dy:
- Ny Mc-lin, ch vi li ni tht, ch vi vic ch ng cn gin, hay tng mt
qu nh, ngi c sanh thin.
Ngi ni k:
(224) Ni tht, khng phn n,
Ca t, th ngi xin,
Nh ba vic lnh ny,
Ngi n gn thin gii.
5. B La Mn n Pht Nh Con
Bc hin khng hi ai ...
Cu chuyn ny c k li khi c Pht Anjanavana gn Sketa, lin quan n
cu hi ca ch T-kheo.
Mt hm, c Pht cng ch Tng i vo Sketa kht thc, mt ngi B-la-mn
trong thnh nhn thy ng Thp Lc ang i vo cng thnh, ng ta qu xung m
chn Pht ku ln:
- Con thn yu! Bn phn con ci l chm sc cha m lc tui gi, sao lu qu
chng ta khng gp con? y l ln u cha mi gp, hy v thm m con i.
Pht i theo, ng lo a Pht v nh, ngi vo ch son sn, vi ch Tng. V
ngi B-la-mn n gp Pht, gieo ngi di chn Ngi ni:
- Con i! By lu nay con u? Khng ai chm sc cha m khi tui gi.
B ku con trai, con gi ra cho Pht v ni:
- Hy i cho anh con.
Vui mng hn hoan, ngi B-la-mn v v cng dng thc n cho Pht v
Tng chng, thnh cu;
- Bch Th Tn, hy th trai y sut i.
Pht tr li:
- Ch Pht khng bao gi th trai mt ni c nh.
- Nh th, xin Ngi cho chng con bit c ngi no mi th trai.
T , c Pht bo ngi n thnh Ngi th trai rng: "Hy bo cho B-la-mn
". V h n ni vi ng:
- Ngy mai chng ti thnh Pht th trai.
Ngi B-la-mn s em cm canh t nh mnh n ch no c c Pht. Khi
khng ai mi, Pht dng ba ti nh ng. C hai v chng thng xuyn cng dng
Pht v nghe php, qua thi gian u chng Tam qu.
Cc T-kheo bn tn Php ng:
 - Ch hin, ngi B-la-mn bit chc chn rng ph thn c Nh Lai l vua
Tnh Phn, v m Ngi l hong hu Ma-da. D vy, c hai ng b u gi Nh Lai l
"Con chng ta" v Pht chp nhn li xng h y. Chuyn ny l th no?
c Pht nghe vic ny, Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, hai v chng B-la-mn u c xem Ta nh con khi h gi
Ta l con.
Ngi ni v qu kh:
- Thi qu kh, B-la-mn y l cha ca Ta trong nm trm kip, l ch ca Ta
trong nm trm kip, l ng ni ca Ta nm trm kip, b v l m ca Ta nm trm kip,
l d ca Ta nm trm kip, b ngoi ca Ta nm trm kip. Ta c nui dng sut mt
ngn nm trm kip bn ngi chng v mt ngn nm trm kip bn ngi v.
gii thch vic ba ngn i l con chu ca h, Pht ni k:
Khi tng hn hoan,
V tri tim tin tng,
Ta c th tin vo,
Ngi mi gp ln u.
Qua lin h qu, hin,
Lng yu thng khi ln,
Nh sen nh trn nc.
Ba thng ti Sketa, c Pht thng lui ti nh B-la-mn y th trai, sau ba
thng, h chng qu A-la-hn v nhp Nit-bn. Mi ngi t v knh trng thi hi h,
t ln gin cy khing i. Nghe tin rng h l m v cha ca c Th Tn, dn chng
i theo m tang rt ng. c Pht n mt ging ng gn ni ha tng, ch y.
Mi ngi n nh l Pht tha rng:
- Bch Th Tn, xin ng bun v song thn qua i.
H tm cch an i Ngi. Thay v qu h ng ni th, c Th Tn quan st tm
t mi ngi v ni bi php tng ng vi trng hp c bit ny, c kinh Jar nh
sau:
i sng tht ngn ngi.
Mt trm nm cha qua,
Ngi ta phi cht.
D ai c sng lu,
Ri cng s cht gi.
Cc T-kheo, khng bit rng ngi B-la-mn v v nhp Nit-bn, hi Pht:
- Bch Th Tn, h s ti sanh ni u?
- Ny cc T-kheo, trng hp ca cc A-la-hn thnh nhn nh h khng c kip
sau. H t n i Nit-bn, ci bt t, vnh hng.
Ngi ni Php C:
(225) Bc hin khng hi ai,
 Thn thng c ch ng,
t c cnh bt t,
n y, khng u su.
6. C Phi Ngi Tng Qu Lm Nn Qu Tng?
Nhng ngi thng gic tnh ...
Cu chuyn ny c k li khi c Th Tn ti ni Linh Thu, lin quan n
Punna, y t gi ca Trng gi thnh Vng X.
C mt ngy, Punna phi gi go rt nhiu t sng sm n ti mt, t n ln
lm cng khng ht vic. Cui cng mt qu, c bc ra ngoi ngh mt lt, thn th t
m m hi. By gi thn Dabba the Malla c nhim v a ch T-kheo v ch ngh.
Sau khi nghe php, ng dng thn thng lm ngn tay sng ln nh mt ngn n v i
trc dn ng, cc T-kheo theo sau.
nh sng khin Punna ch n cc Sa-mn ang i trn ng ni. C ngh
thm: "Mnh lm thn nn gi ny cn cha c ng. Cn cc T-kheo tn knh
kia sao khng ng c?" V c i n kt lun: "Chc c thy no au m hay b rn
cn g y?".
Sng sm hm sau, Punna ly mt t cm, nhi vi nc lnh, nn bnh v em
nng. Sau khi nng xong, c em bnh, nc ung, i ra b sng tm, d nh s n
bnh trn ng i. Lc y, c Pht cng i trn ng y, vo lng kht thc. Punna
thy Ngi, thm ngh: "C my hm gp Pht, ta khng c g cng dng, hoc c
thc n li khng gp Pht. Hm nay gp Pht li l lc mnh c sn bnh y. Nu Ngi
khng bnh ngon hay d, mnh s cng dng Ngi". V c t bnh nc xung
bn ng, cho c Pht v tha:
- Bch Th Tn, xin nhn phm vt n s ny v ban phc cho con.
Pht nhn sang A-nan, Tn gi cm bt vn l qu tng ca mt i vng, trao
cho Pht. Pht a bt v nhn bnh cm nng. Punna nh l Pht, nm vc st t v
bch:
- Bch Th Tn, xin cho chn l Ngi chng ng, con cng c d phn.
- Con s c nh vy.
V ng ngay ti ch, Th Tn ni li chc phc. Nhng Punna vn ngh: "Mc
d Th Tn ban phc cho ta khi Ngi nhn bnh nhng chc Ngi khng n. Chc Ngi
cm n i mt qung ng ri nm cho qu, cho ch. Ri Ngi n nh mt ng hong
hay v vng no , nhn thc n thng v".
c Pht bit Punna ngh nh th nn Ngi nhn A-nan, t du mun ngi. Tn
gi tri ta c, c Pht ngi xung ngoi cng thnh v n bnh nng. Ch thin cc
tng tri bn mt ong (thc n thch hp cho c tri ln ngi trn khp cc ci nc)
vo chic bnh kh cng ca Punna. Punn ng nhn Ngi th thc. Khi Th Tn n
xong, A-nan dng nc. Vo cui ba n sng ny, Th Tn qu Punn:
- Ny Punna, ti sao ngi ph bng Ta?
 - Bch Th Tn, con u c.
- Vy ngi ni g khi thy h?
- Bch Th Tn, con ngh n gin rng: "Con b bt buc lm vic nn khng i
ng c, cn cc Sa-mn tn knh kia v sao khng ng? C th mt vi v b bnh hoc
rn cn chi y?"
Th Tn nghe xong, dy Punn:
- Ny Punn, trng hp ngi kh s v khng c ng. Nhng cc t ca
Ta lun lun tnh gic nn khng ng.
Ngi ni k:
(226) Nhng ngi thng gic tnh,
Ngy m sing tu hc,
Chuyn tm hng Nit-bn,
Mi lu hoc c tiu.
Nghe xong, Punn lin chng S qu, hi chng cng c li ch.
Th Tn v n tinh x, cc T-kheo bn tn v vic ban sng nh sau:
- Ch hin, chc ng Th Tn n sng kh nut lm vi chic bnh ca Punn
lm bng bt cm v nc bng than.
Th Tn n gn, hi cc thy:
- Cc T-kheo, cc ng t hp y ni chuyn g th?
Khi nghe k li, Ngi ni:
- Ny T-kheo, y khng phi l ln u Ta n nh th, s vic ny cng xy
ra vo thi qu kh.
Ngi ni k:
- C tha ngi thng n,
Vng cho tm ngi ung
y thc n ngy trc
Sao gi ngi chng n?
- Cha rnh ging di xut thn,
Tha Ngi vng cho tm n no lng.
Cn con, nga ging nga ni
Ngi, con u bit, cho kia u thm.
(Trch on ca truyn tin thn)
V Ngi k li chuyn tin thn Kundakasimdhavapotaka.
7. Khng C G Qu Nhiu, Qu t.
A-tu-la nn bit ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin h n nam c s Atula.
Atula (Tu-li) l mt thin tn sng X-v, v c mt nhm bn nm trm Pht
t. Mt ngy n ng dt c nm trm ngi i n tinh x nghe php. u tin h n
bn Tn gi Ly-b-a (Revata), cung knh nh l v ngi mt bn. Tn gi l ngi a
c c, yu thch c c nh mt con s t yu thch c n, nn Ngi khng ni g vi
h.
Tu-li ngh thm: "Tn gi chng ni nng chi". C nhm ng dy i n ch
Tn gi X-li-pht, v cung knh ng bn. Tn gi hi:
- Cc ng n gp ta c chuyn g?
Tu-li tha:
- Bch Tn gi, con a cc bn i nghe php v gp ngi Ly-b-a. Nhng
Ngi chng ni g, nn con bt mn v n y. Xin Tn gi thuyt php cho chng con.
- Tt lm. Cc ng hy ngi xung.
V Tn gi X-li-pht ging gii v A-t-m trng giang i hi.
Tu-li ngh thm: "A-t-m rt kh hiu, Tn gi ch ging gii php y cho ta
qu di, iu y u c ch li g?" V ng bc bi dn chng bn i n ch Tn gi A-
nan. Tn gi hi: - C vic g th c s?
Tu-li tha:
- Tha Tn gi, chng con n ch Ngi Ly-b-a mong c nghe php. Tn gi
chng ni li no. Chng con n ch Tn gi X-li-pht, v Ngi dy qu nhiu v A-
t-m vi tt c chi tit. Chng con chng hiu g c v bun bc Tn gi y, nn n
y. Xin Tn gi thuyt php cho chng con.
- Tt lm, hy ngi xung v lng nghe.
Tn gi ni php cho h, ngn gn v d hiu. Nhng h cng bc tc, b i v
n ch Th Tn nh l ri lui ngi mt bn. Pht hi:
- V sao cc ng n y?
- Bch Th Tn, chng con nghe php.
- Nhng cc ng nghe ri.
- Bch Th Tn, Tn gi Ly-b-a chng ni li no, Tn gi X-li-pht ging
dy qu nhiu, Tn gi A-nan li ni ngn qu, chng con khng vui nn n y.
Pht nghe xong v qu:
- Ny Tu-li, t xa n nay, ngi ta lun ch bai. Ngi khng ni, ngi ni
nhiu, ngi ni t u b ch, khng ai hon ton c khen, cng khng ai hon ton b
ch. Ngay c cc bc vng cng c ngi khen k ch. Ngay c i a, mt tri,
mt trng, ngay c mt v Pht, ngi gia t chng m thuyt php cng c ngi khen
k ch. Li khen ch ca ngi ngu khng quan trng. Nhng khi ngi hc thc, thng
minh khen hay ch, mi l ch thc.
Ngi ni k:
(227) A-tu-la nn bit,
Xa vy, nay cng vy,
Ngi im, b ngi ch,
Ni nhiu, b ngi ch,
Ni va phi b ch,
 Lm ngi khng b ch
Tht kh tm i.
(228) Xa, v lai v nay,
u c s kin ny,
Ngi hon ton b ch,
Ngi trn vn c khen.
(229) Sng sng, thm st k,
Bc c tr tn thn,
Bc tr khng t vt,
y gii, nh, tu.
(230) Danh sng nh vng rng,
Ai dm ch v y?
Ch thin phi khen thng,
Phm thin cng tn dng.
8. Lc Qun T Kheo
Gi thn ng phn n ...
Cu chuyn ny xy ra khi Th Tn ti Trc Lm, lin quan n Lc qun T-
kheo.
Ngy n, nhm Lc qun T-kheo mang guc g, hai tay cm gy khua lc cc, i
ln i xung rm rm trn mt phin . Pht nghe ting lp bp, mi hi Ngi A-nan:
- Ny A-nan! Ting g th?
Tn gi tha:
- Bch Th Tn, Lc qun T-kheo mang guc g, i ti i lui nn gy ra ting y.
Nghe th, Pht dy:
- Mt T-kheo phi kim sot t tng, li ni, v hnh ng ca mnh.
Ngi ni k:
(231) Gi thn, ng phn n,
Phng thn, kho bo v,
T b thn lm c,
Vi thn, lm hnh lnh.
(232) Gi li, ng phn n,
Phng li, kho bo v
T b li th c,
Vi li, ni iu lnh.
(233) Gi ng phn n,
Phng , kho bo v,
T b ngh c,
Vi , ngh hnh lnh.
(234) Bc tr bo v thn,
Bo v lun li ni,
Bo v c tm t,
Ba nghip kho bo v.
 PHM XVIII: CU U
1. Ngi T V a Con Trai
Ngi nay ging l ho ...
Cu chuyn ny xy ra khi Th Tn ti K Vin, lin quan n mt t m b.
Ti X-v, c mt ngi t m b. ng ta git hi bit bao nhiu con b,
thng chn phn tht ngon nht cho mnh, sai v nu nng ri ngi vo bn n, cng
v con nhu tht b, phn cn li ng bn ly tin. Sut nm mi lm nm ng gi
nghip ny. Trong thi gian y, mc d c Th Tn ti tinh x bn cnh nh, khng
bao gi ng cng cho Th Tn mt mung cho hay mung cm. Tr tht b ra, ng ta
khng n cm.
Ngy n, tri v chiu, sau khi bn vi ming tht, ng a cho v ming tht
nu ba ti, v i ra ao tm. Mt ngi bn n nh ng, hi b v:
- Hy cho ti t tht, nh ti c khch.
- Tht bn ht ri. ng y va i tm.
- Nu cn ming tht no, ch vui lng cho ti.
- Chng cn ming tht no, tr ming tht ng y dn ti lm n cho ng.
Ngi bn ngh: "Nu ht tht bn, ch cn li tht dnh ring cho ba n, v
ng y s khng n nu khng c tht, chc g ng y chu ming tht cho mnh".
V ngi ny t ng xch ming tht ra i.
Tm xong, ngi t tr v. Khi b v dn n, ch c rau ci, ng hi:
- Cn tht u?
- Khng c ng .
- Ti cha cho b mt ming tht trc khi ti i sao?
- Mt ngi bn n nh ni mua tht v nh c khch. Ti tr li ht tht bn, m
ng c xch ming tht ca ng i v, d ti c ni ming tht ct lm thc n cho
ng, nu thiu n ng khng n cm c.
- Tr khi c tht ti mi n. Ti khng n na, b dp i!
- Tri i, lm sao by gi? Thi ng chu kh n cm khng tht mt ba.
- Ti ni l khng.
Bt v dp mm cm, ng ta xch dao ra i. C mt con b b ct gn nh, ng
bc ti ch con b, th tay vo ming n li li n ra, xo lun chic li ri xch tr
v nh, ng nng chic li b trn l than, xong t n trn cm ri mi chu n ung.
ng n mt ming cm v mt ming tht. Va ming tht vo ming, li ng t
lm i, v rt xung a cm. ng lc , ng nhn hnh pht m ng gy ra. Mu
tun thnh dng t ming, ng b quanh sn nh, rng ln nh b sp cht.
Con trai ng ng gn y, nhn cha mnh giy cht, m n bo:
- Ny con, hy nhn , hnh pht tng t s n vi con. Con ng lo cho m,
hy tm ng an n m i.
 a con s hi trc cnh tng y, t gi m chy i, n i v thnh Takkasil.
Ngi t, sau khi rng ln mt lc, b quanh sn v cht, ri a vo a ngc A-t.
C con b cng cht.
n Takkasil a con hc ngh th bc. Ngy n, ch ca n i v lng, dn d:
- Hy lm mn n trang nh th ny, th ny..
Ch nh lm theo li dn. V khi ngi ch v, nhn mn trang sc lm kho lo
theo mnh, ng ngh: "Ch nh ny s thnh ngh v kim n d dng". Khi ch trng
thnh c ch g con gi cho, ri sanh con trai, con gi. Cc con trai ca ng ln lt
trng thnh, lm ngh khc, di nh qua thnh X-v, v tr thnh Pht t thun thnh
ca c Th Tn. Cn ng cha ca chng (con ngi t ngy xa) li Takkasil,
thi gian tri qua m khng lm c cht cng c nh, ri gi nua ko n. Cc con
ng mi ng c tr v nh mnh nui nng.
Chng bn nhau: "Chng ta hy cng dng nhn danh cha chng ta". H mi c
Pht v ch Tng v nh th trai. H sp t bn gh ti nh, dng thc n ln c Pht
v ch Tng, hu h knh cn. Cui ba n, h bch Pht:
- Bch Th Tn, thc n dng cng hm nay l to phc cho cha gi hin ang
sng ca chng con, xin Th Tn ban phc cho ng c.
c Pht khuyn ng:
- Ny ng lo, ng gi nua, thn th ng nh l ho a, ng khng to vic lnh
lm t lng cho i sau. Hy to cho mnh mt ch an tr. Hy lm ngi khn
ngoan, ng lm k si m.
Pht ni k:
(235) Ngi nay ging l ho,
Dim s ang ch ngi,
Ngi ng trc ca cht,
ng trng thiu t lng.
(236) Hy t lm hn o,
Tinh cn, gp sng sut,
Tr cu u, thanh tnh,
n Thnh a ch thin.
Nghe xong, ng c chng S qu, chng hi cng c hng li ch.
Ngy hm sau, cc con ng cng thnh Pht v chng Tng th trai. Cui ba n,
h cng xin hi hng phc bo cho cha gi. c Pht chc phc cho ng c, ni
thm hai bi k:
(237) i ngi nay sp tn,
Tin gn n Dim vng,
Gia ng khng ni ngh,
ng trng thiu t lng.
(238) Hy t lm hn o,
 Tinh cn, gp sng sut,
Tr cu u, thanh tnh,
Chng tr li sanh gi.
2. Dn D Tng Cht
Bc tr theo tun t ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n mt ngi B-la-
mn.
Mt bui sng sm, ngi B-la-mn ra khi thnh, dng li ch cc Sa-mn
thng vn y, ng ng quan st. Ch y c mc cao rm rp, khi mt Sa-mn khoc y
vo, cho y qut qua c, dnh sng m t. ng t nh: "m c ny phi c dn
sch". Hm sau, ng em cuc ra ry c, dn sch ch , n tr nn bng phng quang
ng. Hm sau na, ng li n quan st, khi cc T-kheo khoc y vo, cho y qut trn
t v dnh bi. ng ngh thm: "Ta s ri ct y". ng li em ct n cho sch
ni .
Vo mt ngy, sng sm tri nng bc. Dp y ng thy cc T-kheo mc y,
m hi git. Ngi B-la-mn ngh: "Ta s ct mt ci tri ni y". Lp tc ng che
ln mt ci lu cho cc T-kheo. Li ngy khc, sng sm tri ma, dp ny ng li
thy cc T-kheo b tt t, ng ngh thm: "Mnh phi ct nh mi c". Ngh l lm,
v khi ngi nh hon thnh, ng t chc l khnh thnh. ng mi Pht v chng Tng
n , mi ngi bn trong v bn ngoi, ri dng thc n.
Sau ba n, ng cm ly bt ca c Pht, xin Ngi hi hng cng c. ng ni:
- Bch Th Tn, khi con ng ni ny, u tin nhn cc T-kheo p y, con thy
nh th, v lm nh th, nh th.
V bt u t khi im, ng k cho Pht nghe ton b cu chuyn. Pht nghe
xong ni:
- Ny B-la-mn, ngi tr lm vic lnh cng vy, ht lc ny n lc khc, tng
vic mt, dt b nhng nghip xu.
Ngi ni k:
(239) Bc tr theo tun t,
Tng st-na tr dn.
Nh th vng lc bi,
Tr cu u ni mnh.
3. Con Rn Tic Ca
Nh st t st sinh ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n thy T-kheo
Tissa.
X-v, c mt chng tr tui con nh quyn qu xut gia, lm y bn phn,
l Thng ta Tissa. Lc thy cn tinh x trong thnh, c cng dng mt tm vi
th di tm thc. Sau ngy mn h, thy v nh, a vi cho ch xem. Ch thy ngh
thm: "Tm vi ny khng xng vi em ta". C bn ly dao bn, rc vi thnh tng mnh,
b vo ci gi p cho mm, b nhng si th, dt thnh tm vi mi.
Vi hm sau, thy Tissa, tm ra ch v kim, r thm vi thy v vi ch Sa-di bit
may y, n nh ngi ch bo:
- a em khc vi, em mun may y.
C ly khc vi mn di chn mt, a cho thy. Thy t chi:
- Vi kia ca em l th th xu, di tm mt, khc ny p li di chn mt, khng
phi ca em. Hy a khc vi hm trc y.
- Tha thy, vi ny ca thy .
C k li nhng vic lm ca mnh v bo thy hy ly vi.
Thy Tissa em vi v tinh x, v tm ngi may y. Ch thy sa son cm canh
mang n cho th may, v khi tm y hon thnh, trng n rt p. Thy Tissa rt thch
chic y mi, thy nh ngy mai s p n.
Nhng hm y, thy b bi thc v cht, ti sanh lm mt con rn trong chic y
mi ca mnh. Ch thy nghe tin, nho ln di chn cc T-kheo khc lc. Cc T-kheo
lo tang ma xong, bn nh:
- Khng ai hu cn Tissa khi thy au, chic y ny thuc Tng chng, chng ta
hy chia phn.
Con rn la hong:
- Cc thy tc ot ti sn ca ti.
V n va ku la va b quanh chic y.
c Th Tn ngi trong hng tht, bit vic xy ra, bn gi A-nan:
- Ny A-nan, hy bo chng Tng di vic chia y by ngy.
Tn gi lm theo li dy. Cui ngy th by, con rn cht v ti sanh ln ci tri
u-sut. Ngy th tm, c Pht cho php chng Tng chia y.
Sau khi chia xong, ch Tng bn tn:
- Ti sao c Th Tn ra lnh chic y ca Tissa li by hm, ngy th tm mi
cho phn chia.
c Pht n gn cc thy hi:
- Cc ng t hp y bn tn vic g?
V khi cc thy k li. Ngi ni:
- Tissa ti sanh lm con rn trong y mi ca mnh. Khi cc ng nh phn chia
y, con rn ni gin. N s c li cc ng, v s a a ngc. V l Ta bo y li.
Hin nay th Tissa sanh ln ci tri u-sut, Ta mi cho php cc ng ly y em chia.
Cc T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn, tham i tht l mt ni kh ln.
Pht xc nhn:
 - Tham i tht l vn lo lng ln ca chng sanh trn qu t, nh g st pht
sanh t st, tr li n mn st, tham i pht sanh t chng sanh v a chng sanh xung
a ngc.
Pht ni k:
(240) Nh st t st sinh,
St sinh li n st,
Cng vy, qu li dng,
T nghip dn ci c.
4. Thy T Kheo Kiu Ngo
Khng tng lm nhp kinh ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n thy Udyi.
Ti X-v, nm mi triu Pht t thng cng dng ba n sng cho ch Tng,
v sau h mang b, du m, mt ong, mt ma, hng hoa v nhng vt cn dng n
tinh x nghe php. Sau khi nghe xong ra v, h ca tng c hnh ca hai Tn gi X-li-
pht v Mc-kin-lin. Thy u--di (Udyi) nghe thy th bn bo h:
- Cc ng ch nghe hai Tn gi y thuyt php nn ca tng nh th, ti chc rng
nu cc ng nghe ti ni php, cn khen n u.
Hm sau, h thnh thy u--di:
- Tha Tn gi, hm nay chng con n nghe php, sau khi cng dng ch Tng
xong, xin Tn gi thuyt php cho chng con.
Thy u--di nhn li. V thnh chng ko n bn thy. Thy ngi trn mt ci
gh, phe phy qut chng bit ni mt cu g, ch bo:
- Ta s c mt bi ch, hy ngi khc thuyt php.
Thy bc xung. Thnh chng mi v khc ging dy, v mt ln na mi thy
ln gh c ch. u--di li hn:
- Ta s c ch vo m nay, hy mi v khc c ch.
Thnh chng mi v khc, v m n h tr li ch thy. Thy li hn:
- Sng mai ta s c.
Sng hm sau, Thy cng chng c c cu no. Cc thin tn tc gin nm t,
nm gy vo thy, nhic rng:
- Khi chng ta ca tng c hnh ca hai Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin,
thy ni nhng g? By gi sao thy lm thinh th?
Thy b chy, h rt theo, v thy t xung mt hm phn.
Cc thin tn bn tn v chuyn xy ra trong ngy, ni rng:
Khi chng ta ca tng phm hnh ca Tn gi X-li-pht v Mc-kin-lin, u-
-di sanh tm k, tuyn b rng mnh cng l ging s. Th m khi c cung knh
mi ni php, thy y bn ln ln php ta m chng ni c mt cu. B rt v vi
gy gc, ngi , thy t xung hm phn.
c Th Tn nghe c cu chuyn. Ngi bo cc T-kheo:
 - y khng phi l ln u tin, u--di ri xung hm phn, i qu kh thy
y cng lm nh th.
Ngi k chuyn (Jtaka 153)
(Chuyn k rng, c mt con ln rng thch u vi s t. Trc ngy y n ln
trong ng phn khin c da lng u hi hm, ri n ni hn. S t khng dm n gn,
cho n thng).
S t l X-li-pht, ln rng l u--di.
Pht ni li cu k gia hai con th:
Ti l th, anh cng th,
Hy n y hi s t.
V sao anh li b chy.
Ny heo kia, mi hi hm, lng dy, d bn.
Nu my mun sc, ta nhng cho mi thng cuc.
Sau khi dy nh th, Pht ni:
- Ny cc T-kheo, u--di ch hc c mt cu kinh, nhng khng bao gi
c tng l mt li ln.
Ngi ni Php C:
(241) Khng tng lm nhp kinh,
Khng ng dy, bn nh,
Bing nhc lm nh sc,
Phng dt u ngi canh.
5. T Hnh Ca N Nhn
T hnh nh n b ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn ti Trc Lm, lin quan n mt thanh
nin qu tc (Jtaka 65).
Khi c Th Tn ti Trc Lm, c mt thanh nin dng qu tc kt hn vi mt
thiu n ng giai cp. Sau khng lu, ngi v ngoi tnh. Xu h v chuyn ny,
ngi thanh nin khng dm gp ai. n phin chng vo hu Pht, chng n nh l
Th Tn, lui ngi mt bn. Pht hi:
- Ny con, sao lu nay con vng mt?
Chng k li chuyn cho c Pht nghe. Ngi bo:
- Ngay trong thi qu kh, Ta bo con rng: "n b thay i nh dng sng,
v ngi tr ch c hi u m gin h". Nhng v lun hi ti sanh che m tm tr con,
con qun iu ny.
Chng thanh nin yu cu Pht k li chuyn trc (Jtaka 65), Ngi ni k:
Nh dng sng, con ng, qun ru, phng hi, nh kho.
n b trn th gian u nh th, khng bao gi bit c thi tit ca chng.
Ngi dy tip:
 - Nh th, dm l u trc ca n b, bn sn l u trc ca ngi b th, c
nghip l u trc ca chng sanh i ny v i sau, nhng trong tt c u trc, v
minh l u trc nht.
Ngy dy Php C:
(242) T hnh nh n b,
Xan tham nhp k tr,
c php l vt nh,
i ny v i sau.
(243) Trong hng cu u y,
V minh, nh ti thng,
on nh y, T-kheo,
Thnh bc khng u nhim.
6. Lch S V Th L
D thay, sng khng h ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n Culla Sri
chung vi Tn gi X-li-pht.
Mt ngy n, thy T-kheo lm khn bnh, thy nhn c thc n b dng.
Trn ng i thy gp mt Tn gi ang kht thc, bn mi:
- Tn gi, ti c t thc n thng v c bnh nhn cng dng, khng d g c,
xin mi Tn gi n. Ln khc, nu ti nhn c, ti s mang cho Tn gi.
Tn gi nghe ni, nhng c i khng tr li. Cc T-kheo em cu chuyn
bch Pht. Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ngi no khng bit xu h, tr trn, bt lch s th sng
thoi mi. Ngi no thnh tht v s tng li nh, th sng d dt. Ngi ni Php C:
(244) D thay, sng khng h,
Sng l mng nh qu,
Sng cng kch hunh hoang,
Sng liu lnh, nhim .
(245) Kh thay, sng xu h,
Thng thng cu thanh tnh,
Sng v t, khim tn,
Trong sch v sng sut.
7. Tt C Gii Cm u Kh Gi.
Ai i st sinh ...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n nm trm tn .
C nm trm tn , ngi ny ch gi gii bt st, ngi khc ch gi mt gii
khc.. Ngy kia h bn tn, ngi no cng cho rng gii ca mnh kh gi, vic ca
mnh kh nht.. v h n ch Pht k li cu chuyn. Pht dy:
 - Khng c gii no l quan trng t, gii no l quan trng nhiu, tt c cc gii
u kh gi.
Ngi ni k:
(246) Ai i st sinh,
Ni lo khng chn tht,
i ly khng cho,
Qua li vi v ngi.
(247) Ung ru men, ru nu,
Ngi sng am m vy,
Chnh ngay ti i ny,
T o bi gc mnh.
(248) Vy ngi, hy nn bit,
Khng ch ng l c,
Ch tham phi php,
Lm ngi au kh di.
8. K Bi Li Ngi
Do tn tm, h tm ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n ch Sa-di Tissa.
Chuyn k rng, Sa-di Tissa c thi quen tm kim li lm trong phm vt cng
dng ca Cp C c, ca tn n T-x-kh, ngay c ca nm triu thin tn, n c
phm vt ti thng ca vua Ba-t-nc cng thy khuyt im. Khi nhn c thc n
ngui ch phn nn ngui qu, khi nhn c thc n nng ch phn nn nng qu. Khi
nhn thc n t, ch cu nhu sao t th? V khi nhn nhiu vt thc, ch cng ni chc
nh h ht ch cha, hoc: "H ch cn cng cho cc thy c ng h, cng nhiu
cm cho th ny tht l lng ph".
Nhng nu cp n b con mnh, ch ni: "! Nh ca b con ti cung cp y
cho cc Sa-mn t phng".
Tissa ch l mt con ngi gc cng. Khi i theo nhng ngi th ln X-v, ch
xin xut gia. Cc T-kheo thy ch lun lun ch trch li lm v vic tt ca ngi khc,
mun tm s tht v ch, cc thy hi thm ch ch v sai vi Sa-di hi thm ngi
lng:
- C mt Sa-di tn Tissa ngi lng ny, ai l thn tc ca ch?
Dn lng ngh thm: " y khng c thanh nin qu tc no xut gia, cc Sa-di
ny mun tm ai?". H ni:
- y, chng nghe c con ca ngi gc cng i theo th mc v xut gia, chc
l ngi thy mun hi.
Cc Sa-di v thut li vi cc T-kheo rng Tissa ni khoc, cc T-kheo bch
Pht. Pht dy:
 - y khng phi l ln u tin Tissa hay cn nhn v ni khoc, i qu kh ch
cng khoe khoang khoc lc nh th.
Pht k chuyn qu kh (Jtaka Kathaka). Ngi dy tip:
- Ny cc T-kheo, ngi no hay than phin v vt thc cng dng t qu hay
nhiu qu, ngon hay d, hoc khng cng dng ta m cng dng ngi khc, ngi y
khng bao gi chng qu.
Ngi ni Php C:
(249) Do tn tm, h tm
Loi ngi mi b th,
y ai bt mn,
Ngi khc c n ung,
Ngi y ngy hoc m,
Khng t c tm nh.
(250) Ai ct c, ph c,
Tn gc, nh tm y,
Ngi y, ngy hoc m,
Tt n c tm nh.
9. Nhng Ngi L nh
La no bng la tham ...
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n nm ngi
thin tn.
Khi c Pht ti tinh x K Hon, c nm tn nghe Ngi ging php, h nh
l Pht v lui ngi mt bn. Pht khng h ngh rng: "Ngi ny dng St-li, ngi kia
dng B-la-mn, ngi nay giu, ngi kia ngho. Ta ging rng cho ngi ny, khng
ging rng cho ngi kia". Nhng vic ny khng lin quan n ti Pht thuyt ging,
mi ngi u bnh ng trc php, v Pht ging dy nh nhau.
Nhng nm ngi ngi trc Pht, k th ng gc, ngi th ly ngn tay bi trn
t, ngi ong a cnh cy, ngi th ng ln tri. Ch c mt ngi chm ch nghe.
Tn gi A-nan ng qut hu Pht, quan st c ch ca nm ngi y, v sau bch
Pht:
- Bch Th Tn, Ngi ging dy nh ting sm rn, m nhng ngi ngi nghe
nh th, nh th.
- Ny A-nan, ng c bit h khng?
- Bch Th Tn, khng.
- Ngi ng gc y, tng lm rn trong nm trm kip, thng cun mnh li
ng say nn kip ny cng a ng, khng c li no ca Ta lt vo tai.
- Bch Th Tn, vic y xy ra trong nhiu kip lin tc hay t qung?
 - Mt ln, ngi ny lm ngi, mt ln khoc o ch thin, v ln khc lm rn.
Khng th dng tr bit c s kip lun hi ca hn. Nhng trong nm trm kip lin
tc, hn lm rn v ng khng bao gi chn.
Ngi dng tay bi t, l nm trm kip lm cn trng chui trong t, nn
by gi c bi t, chng nghe li Ta.
Ngi hay lay cnh cy, l nm trm kip lm kh, v v thi quen chuyn cnh,
nn hin ti c nm cnh cy, khng nghe li Ta ni.
Ngi nhn ln tri, l nm trm kip lm chim tinh gia, nn ngy nay cng
nhn ln tri, khng nghe Ta ni g.
Ngi ngi nghe chm ch, l nm trm kip lm B-la-mn c tng V-
nn hm nay cng chm ch nh ang c Mt th.
- Bch Th Tn, Ngi ging dy thm su nh ch da xng, v sao nhng ngi
ny khng chm ch nghe?
- A-nan, ng tng gio l Ta d nghe c sao?
- Bch Th Tn, Ngi cho rng kh nghe c?
- ng vy.
- Ti sao, bch Th Tn?
- Ny A-nan, nhng chng sanh ny trong vng lun hi v tn khng nghe tn
Tam Bo, nn by gi khng th nghe gio php. Nhng chng sanh ny trong vng sanh
t v cng y ch quen nghe ting ni ca sc sinh. Hn na, h tiu ph thi gi trong
vic n ung, vui chi, ma ht, nn khng th nghe gio php.
- Bch Th Tn, v l do g h khng th nghe php?
- Ny A-nan, v tham i, v sn hn, v si m. V vy, khng la no bng la tham
i, t chy hu tnh khng mt cht tro. Vo thi kip ha, ha tai thiu ri ton th gii
khng cha mt t no, nhng la ny ch chy trong vng by mt tri, v ch chy trong
thi tit no thi. Cn la tham i khng lc no khng bc chy. Cho nn Ta ni khng
la no bng la tham i, khng km kp no bng sn hn, khng li no bng si m,
khng sng no bng i dc.
Ngi ni Php C:
(251) La no bng la tham!
Chp no bng sn hn!
Li no bng li si!
Sng no bng sng i!
10. Trng Gi Ram
D thay thy li ngi ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn Jtiyvana gn thnh Bt- (Bhaddiya),
lin quan n Trng gi Ram.
Bi cnh:
A. Th Tn Thm Trng Gi Ram
 Thu n, khi c Pht du hnh qua x Anguttaras, Ngi nhn thy nhng ngi
trong gia nh Trng gi Ram u c duyn chng qu Tu--hon. ng trng gi v
ng l Candapadum, con trai l Trng gi Dhananjiya, con du Suman Dev, chu ni
Viskh, t gi Punna. Nhn thy nh th, Ngi i n thnh Bhaddiya, ng ti rng
Jtiy (Jtiyvana). Trng gi Ram nghe Pht n bn i thm. Nhng ti sao ng c tn
l Ram?
Ngoi :
B. Trng Gi Ram V Nhng Con Cu Bng Vng.
ng sau nh ng, trong khong sn rng tm mu, c nhng con cu bng vng
to bng con voi, nga hoc tru nc. Chng phi ti phi lui, cy t t tung, thi lng
vo nhau. Khi Trng gi Ram cn b, du, mt ong, hay mt ma, hoc thc n, hoc
ng cn y phc, hoc vng bc, ng ch cn t mt tri banh bng ch ng sc vo ming
my con cu, t ming chng s tun ra tt c cc th cn dng cho mi ngi trn
khp ci Dim-ph-, d ch ly mt con thi. l l do ng c gi l Ram (Cu).
Nhng ng lm g trong qu kh?
Chuyn qu kh:
C. Bng Cch No Trng Gi Ram C c Cu Bng Vng?
Vo thi Pht T-b-thi, ng l chu ca mt ngi tn Avaroja, ng cng tn
Avaroja. Ngi cu d nh xy ct hng tht cho Pht, Avaroja chu n gp Avaroja
cu, ngh:
- Tha cu, chng ta hp tc xy ct hng tht.
- Ta khng mun chia s cng vic cho ai c.
Ngi cu tr li nh th. Chu ngh thm: "Ngay khi hng tht xy xong, s c
mt chung voi ti y". Chng t th rng ca g, dng ct, ct mt tri voi vi tt c
rui m, ko, n tay, ca ci, ca s, sn nh, nc u cn y vng bc, chu bu. Nh
th, i din vi hng tht ca Nh Lai l mt chung voi dnh cho Ngi, trang hong
bng tht bo. Trn nc chung c mt ci thp bng vng rng, nh thp bng san h.
Chnh gia lu chng t mt cy lng bng ngc, che trn ta ngi. Ta y c bn chn
bng vng rng, di bn chn gh c bn con cu bng vng chn, hai cu vng k
chn. Su cu vng vy quanh lng. Mt gh tri thm bng ch vng, ch bc, lng gh
bng g chin n.
Khi hon thnh lu voi, chng m tic n mng, chng thnh Pht v su trm tm
mi ngn v T-kheo cng dng tm thng. Ngy cui cng, chng cng dng mi v
T-kheo ba y, v ch mt y cho mi v Sa-di cng ng gi trm ngn ng vng. Sau
khi lm nhng cng c nh th trong thi Pht T-b-thi, Avaroja chu ti sinh ci
tri, ci ngi. V kip ny ni ting l Trng gi giu c ca thnh Ba-la-ni.
Chuyn qu kh
D. V Sao Trng Gi Ram V Gia Quyn c Php Mu?
 Mt ngy kia, Trng gi Ram n hong cung chu vua, gp thy T t ca
hong gia, ng hi:
- Tha thy, thy c xem thin vn khng?
- c ch, ng cn g?
- Xin cho bit vn mnh ca x ny.
- S c thin tai.
- Chng no xy ra?
- Ba nm na s c nn i.
Trng gi nghe ni th, bn v nh ra lnh trng tht nhiu la, em ht ti sn
mua la, xy ct mt ngn hai trm nm mi va ng thc la, y trn, cn
thm vo lu h chn di t, cn bao nhiu ng cho trn vi t st, xy thnh bc
tng.
Thi gian sau, nn i xy ra, ng em s la d tr ra n. Khi n cn ht lng
thc, ng gi thn quyn n v bo:
- Cc ngi hy i vo ni m kim thc n. Khi nn i qua hy tr v. Nu
khng mun v c li ni no mnh thch.
Tt c thn bng quyn thuc ra i, ch cn li v Trng gi, con trai, con du, v
ngi gip vic Punna li vi ng, c thy nm ngi. Sau khi n ht la chn di t,
h cy bc tng, ngm tng mng vo nc, lm la ra n. Nn i honh hnh rng
ln v tng la cng ht. Ch cn li mt lt la cui cng, b Trng gi s trm vt,
bn b vo trong bnh, y np li chn di t.
Khi ng Trng gi cung vua v, hi v:
- Ny b, ti i bng, cn g n khng?
- Cn mt t la chn di t.
- Hy o ln v nu n.
- Nu ti nu cho th n c hai ba, nu nu cm th ch mt ba thi. Lm
theo cch no?
- By gi chng ta chng cn g, ch n ba cm ri ch cht, thi nu cm i.
B v nu cm, chia lm nm phn, v t phn ca ng Trng gi trc mt
ng.
Lc y trn ni Kin- (Grandhamdana) c mt v Pht Bch Chi nhp nh,
Ngi khng bao gi b i, nhng nu Ngi ra khi nh, chng bao lu Ngi s i v
bao t hot ng tr li. Lc y Ngi quan st xem ni no c th kht thc. (Chng sanh
no dng cm cho Ngi sau khi xut i nh s c phc bo lm tng t lnh hoc
cp ngang hng).
c Pht Bch Chi ch dng thin nhn quan st th gii, Ngi thy rng mt trn
i khng khip xy ra trn ci Dim-ph-, v ti nh Trng gi n ch cn nm
ngi vi mt lt go. Liu h c thnh tn cng cho Ngi? Nhn thy h rt mc
thnh tn, Ngi bn p y, mang bt n trc ca nh Trng gi.
 Khi ng Trng gi nhn thy Pht, lng ng trn y nim vui: "V qu kh ta
khng h cng dng nn gi ny mi chu nn i kinh khng, phn cm ny ch gip ta
sng mt ngy, nu cng dng Pht ta s thot vng sanh t trong nhiu kip".
Ngh th, ng mi Pht vo nh, nh l nm vc st t, thnh Ngi ngi, em
nc ra chn, k chn Ngi bng chic nm vng, v st cm vo bt Pht. Khi ng st
c phn na, c Bch Chi dng tay che ming bt, t khng nhn thm. ng
Trng gi bch Pht:
- Bch Ngi, chng con nm ngi chung mt lt go, phn cm ny l mt trong
nm phn c chia. Con khng mun st lm hai, con mun cng dng Ngi tt c,
con khng mong cu Ngi ban phc lnh cho con hin i.
Ni xong ng trt ht cm vo bt Pht v pht li nguyn:
- Bch Ngi, mong rng ni no con ti sinh, con xin s khng bao gi chu i
nh hin ti. Con s c thc n cho mi ngi trn khp ci Dim-ph-. Con khng
phi lm lng cc nhc sng. con s c mt ngn hai trm nm chc va la, sau khi
qut dn sch s, con gi u v ngi trc ca kho, ng lc thc la s ri y kho
lm. Ni no con ti sinh, v con l ngi v ny, con trai, con du v y t chnh l
nhng ngi ny.
V Trng gi ngh: "Ta s khng n khi chng ta chu i". V b cng dng
cng phn cm ca mnh cho Pht, vi li nguyn:
- Ni no con ti sinh, con khng chu nn i ln th hai. Con c quyn nng
dng mt bt cm cho tt c ngi trn ci Dim-ph-, cho bao nhiu ty m bt
cm vn y. Nguyn nhng ngi ny s l chng con, con trai, con du, v l ngi
gip vic ca con trong kip sau.
Con trai ng Trng gi cng cng phn cm ca mnh vi li nguyn:
- Con xin khng bao gi b i nh th ny. Con s c quyn nng ch vi mt ti
tin mt ngn ng m b th cho tt c nhng ngi ci Dim-ph-, cho bao
nhiu ty , ti tin vn y. Cha, m, v, ngi gip vic chnh l nhng ngi ny.
Con du cng cng phn cm ca mnh cho Pht vi li nguyn:
- Con xin khng bao gi b nn i. Con s c mt ci gi ng thc ging cung
cp cho mi ngi khng ht. Ni no con ti sinh, nhng ngi ny l cha chng, m
chng, chng v ngi gip vic.
Ngi gip vic Punna cng cng phn cm ca mnh cho Pht Bch Chi vi li
nguyn:
- Con s khng bao gi b i. Khi con cy t, ba lung cy bn mt, ba lung
cy bn tri v mt ng cy gia, c by ng cy u rng vi si tay.
Mc d ng ta c th c nguyn lm tng t lnh, nhng v tnh cm lin h vi
gia ch, ng cng nguyn: "Nhng ngi ny l ng ch, b ch".
Khi mi ngi pht nguyn, Pht Bch Chi u ni:
- S c vy?
 V Ngi ni li cm t bng nhng bi k theo cung cch mt v Bch Chi Pht,
ri ngh thm: "Bn phn ca Ta l lm tha nguyn vng ca nhng chng sanh ny".
Ngi thm bo: "Hy nhng ngi ny nhn theo thy Ta cho n tn ni Kin-".
Ngi bay ln h khng v h ng nhn theo. n ni, Ngi chia cm trong bt cho nm
trm v Bch Chi Pht, do thn lc ca Ngi cm y cho tt c. Nm ngi vn ng
v thy r.
Lc y tri qu tra, v ng Trng gi ra sch ni cm, y np li v ct i.
ng Trng gi i meo, nm di ra ng. n chiu, ng thc dy gi v:
- Ny b, ti i qu, b xem cn st ming cm chy no trong ni khng?
B nh k rng mnh ra sch ni ct i, chc chn khng cn mt ht cm
chy no, nhng thay v ni: "Khng cn g ht", b vn ni:
- Ti s xem th coi.
B i n ni ct ni, gi np ra, v ngay lc , ni cm y nhc, thm ngo
ngt, hn th na, cm trn tn ming ni i c np ln.
Chng kin vic l lng ny, ton thn b rung ng vui mng, b gi chng:
- Ny, ng dy i, ti ra sch ni ct i, m by gi cm li y ni, thm
nghi ngt. y l qu phc ca vic thin, qu phc ca vic cng dng. Dy m n,
ng .
B em cm cho chng v con trai. Khi h n xong, b cng n vi con du, v
sau cho ngi gip vic Punna. D bi bao nhiu, ni cm cng khng gim, c xc
ra mt v th v cm khc hin ra. Vo ngy y, tt c va la kho lm trong nh ng u
y thc. ng Trng Gi rao khp thnh ph: "La thc hin y trong nh ng
Trng gi, tt c nhng ai mun dng c n ly".
Mi ngi x n ly la, v tt c dn chng ci Dim-ph u c la thc.
ng Trng gi sau khi cht, ti sanh vo ci tri, ci ngi, vo thi Pht hin
ti, sanh trong gia nh giu c Bhaddiya. V ng khi xa cng l v hin ti, c con
trai, con du, ngi gip vic Punna. Do phc bo k trn, nhng con cu vng li hin
ra trong sn nh ng.
E. Trng Gi Ram V Gia Quyn Thc Hin Php Mu
Mt ngy n, Trng gi Ram mun th li quyn lc ca mnh. ng cho qut
sch mt ngn hai trm nm mi kho la, gi u, v ngi ca mi kho nhn vo, lp
tc cc kho lm u y la. ng bo v, con du v ngi gip vic hy th quyn lc
ca mnh.
B v trang im lng ly, ngi cng nh, cm mt mung vng rao ln:
- Ai cn cm c n.
B st y cm vo nhng bnh v chu a n, tt c ai n xin u c cho.
Sut ngy gi cm ca b khng vi.
(Vo thi ch Pht qu kh, cng trong dp ny, b dng cm cho chng Tng,
vi tay mt cm mung, tay tri xch gi cm. V th, ni lng bn tay tri ca b c du
hoa sen, lng bn tay mt c du mt trng trn. Khi b dng nc cho ch Tng, i ti,
i lui, th du hoa sen v du mt trng li hin bn chn. V th b c tn l
Candapadum (Lin Nguyt).
Ngi con trai mang ti tin chng mt ngn ng vng, b th cho tt c mi
ngi, v bao gi trong ti cng cn mt ngn ng vng. Con du cng trang im
lng ly, cung cp thc ging cho tt c mi ngi, ti thc vn khng vi.
Ngi gip vic cng trang im ht mnh, bt ch vng, cy vng ln mnh con
b, chong dy vng ln mnh n v dn ra rung. Mi nht cy l by ng cy, ba
ng bn tri, v mt ng cy gia.
Nh th, tt c dn chng trn ci Dim-ph u nhn thc n, thc ging, vng
bc tha thch t nh Trng gi.
Kt Thc Ca Truyn:
F. Trng Gi Ram n Gp Pht
Khi Trng gi y quyn lc nghe tin c Bn s n thnh, ng i n thm
Pht. Trn ng i ng gp mt nhm ngoi o ngn cn:
- Ny Trng gi, ng i u? ng tin c Thn Ng m li n thm C-m,
ngi khng tin iu ny.
Mc d h c gng thuyt phc, ng vn khng mng n li h. ng i n ch
Pht, nh l v knh cn ngi mt bn. Pht thuyt php, nghe xong ng chng qu D
lu. ng thut li li chng i, ph bng ca ngoi o cho Pht nghe. Pht dy:
- Ny Trng gi, nhng ngi y khng thy li ca mnh d l li ln, cn
ngi khc khng li, h cng c gng k vch, nh qut thc tm tru.
Ngi ni Php C:
(252) D thay thy li ngi,
Li mnh thy mi kh,
Li ngi ta phanh tm,
Nh sng tru trong go,
Cn li mnh che y,
Nh k gian giu bi.
11. T Kheo Bi Li
Ai thy li ca ngi ...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n Tn gi tn l Ngi
Tm Li, Ujjhnasann.
Tn gi ny thng dm d li ca cc T-kheo, thy ni:
- Thy ny p thng y th ny, thy kia p h y nh th kia.
Cc T-kheo n bch Pht:
- Bch Th Tn, Tn gi y c nh th, nh th.
Pht dy:
 - Ny cc T-kheo, ngi no lm trn bn phn ca mnh v khuyn ngi khc
nh th, ngi khng thy li ai. Ngi no c nhn li ngi, tm li ngi, v i
ru rao li ngi, hng ngi ny khng bao gi t c cht xu gic ng, ch c s
nhim tng trng trong h.
Ngi dy Php C:
(253) Ai thy li ca ngi,
Thng sanh lng ch trch,
Ngi y lu hoc tng,
Rt xa lu hoc dit.
12. H Khng C Du Chn?
H khng, khng du chn ...
Cu chuyn xy ra, lin quan n du s Tu-bt--la (Subhadda). Khi c Th Tn
sp nhp dit, trong rng Sa-la trong thnh Cu-thi. Chuyn k rng khi trc con ca
Tu-bt cng dng chn ln nhng phm vt u ma gt cho c Pht, cn Tu-bt th
khng ng v t chi, cui cng mi chu cng. V th ng khng gp Th Tn lc Ngi
va thnh o v ging o. n lc cui, Ngi gn nhp dit, ng mi t ngh: "Ta c
ba iu nghi. V hi cc Trng lo gii nghi. Lc y Sa-mn C-m cn tr nn
ta khng n hi. By gi thi gian Nit-bn sp n, nu ta khng hi, sau s n hn".
ng i n ch Pht. Tn gi A-nan ngn ng li, nhng Pht bo:
- A-nan, ch ngn Tu-bt--la, hy ng vo tha hi.
Tu-bt vo, ngi chn ging v hi Pht:
- Bch Ngi, c con ng no trn khng trung? C ngi no c gi Sa-mn
khi ngoi chnh o? Php hu vi c trng tn?
Pht dy ng nhng vic y khng th c, Ngi ging bng bi k:
(254) H khng, khng du chn,
Ngoi chnh o, khng Sa-mn.
Chng sanh thch h lun,
Nh lai, h lun tr.
(255) H khng, khng du chn,
Ngoi y, khng Sa-mn.
Cc hnh khng thng tr,
Ch Pht khng giao ng.
 PHM XIX: CNG BNH PHP TR
1. Quan Ta Bt Cng
Ngi u phi php tr...
Cu chuyn ny xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n cc v chnh n.
Mt ngy n, cc T-kheo i kht thc ti cng pha bc thnh X-v, v tr v
tinh x, ngang qua trung tm thnh ph. Khi y tri ma, cc T-kheo Vo tr n ti
mt php nh, cc thy thy cc quan chnh n nhn ca hi l v tch bin ti sn ca
dn chng mt cch bt hp php. Cc thy ngh thm: "Nhng ng quan ny khng
cng minh, chng ta c tng h l nhng chnh n lim chnh".
Khi cn ma dt, cc thy tr v tinh x, n ch Pht v bch ln Pht cu
chuyn va ri, Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ngi no u hng dc vng thp hn, xt x chuyn ch,
khng th gi l cng bnh. Ch nhng ngi i su tm ti vic sai tri trong mt v n,
v x l vic sai tri ng php, khng chuyn ch, mi gi l cng bnh.
(256) Ngi u phi php tr
X s qu chuyn ch,
Bc tr cn phn bit,
C hai chnh v t!
(257) Khng chuyn ch, ng php,
Cng bng, dt dn ngi,
Bc tr sng ng php,
Tht xng danh php tr.
2. Lc Qun T Kheo
Khng phi v ni nhiu...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n Lc qun T-
kheo.
Chuyn k rng nhm Lc qun T-kheo hay i t tinh x ny n tinh x khc, t
lng ny sang lng khc, lm mt trt t trong phng n ca chng Tng. Ngy , vi
T-kheo tr v Sa-di, sau khi n sng trong lng, n tinh x. Cc T- kheo y hi:
- Ch huynh thch phng n nh th no?
- Xin ng hi chng ti. My ng Lc qun T-kheo t tuyn b l: "Ch c
chng ta thng minh, ch c chng ta l tr tu. Chng ta s nh my thy ny, rc ln
u h v ui h ra".
V h tm ly chng ti, rc ln u, lm phng n ln xn ln.
Cc T-kheo n bch Pht. Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ta khng gi ngi no thng minh khi ngi y ni nhiu v
chc gin ngi khc. Ta ch gi l ngi tr tu khi k y kin nhn, thot khi sn gin
v s hi.
Ngi ni k:
 (258) Khng phi v ni nhiu,
Mi xng danh bc tr,
An n, khng on s,
Tht ng gi bc tr.
3. Khng Phi V Ni Nhiu M c Ca Tng
Khng phi v ni nhiu...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n Tn gi Nht C, tc
A-la-hn Ekuddna.
Tn gi Nht C sng mt mnh trong rng v ch bit c nht mt cu k:
V Sa-mn t tng thanh cao,
Tinh tn, tu tp trong im lng.
Sa-mn y tm hng an tnh,
Lun chnh nim, khng cn phin no.
Vo mi ngy tng gii, Tn gi ch c ln mt cu k y, v ch thin v tay
vang rn.
Ngy n, cng vo dp B-tt, c hai v T-kheo lo thng Tam tng, dn theo mt
ngn chng n ni y. Tn gi Nht C thy cc thy, rt vui mng, ni:
- Cc v n tht may mn, hm nay chng ta s nghe php.
- Nhng tha Ngi, y u c ngi no nghe.
- C ch, vo ngy ni gii, c khu rng u vang ng ting v tay ca ch thin.
Nh th, mt v bn c lut v v kia ging rng ngha y, nhng chng c mt
ng tri no v tay c. Cc v hi:
- Ny huynh, Ngi bo chng ti l khi Lut c tuyn c, ch thin v tay
vang rn. Nh vy l sao?
- Nhng ngy khc u c, ti khng hiu hm nay c chuyn g?
- Th th Ngi c lut i.
Tn gi Nht C bn cm qut, ln ta ngi v c cu k thng nht, ch thin
li v tay vang rn. Khi y, cc T-kheo chng ca hai bc thy kia u bt bnh ch
thin, ni:
- Ch thin rng ny by t s knh trng bng cch v tay. D cho T-kheo
thng Tam tng ging nhiu gii php, h khng ni mt li ca ngi. Vy m khi Trng
lo gi ch c mt cu, h li v tay n c ln.
V tr v tinh x, h em cu chuyn trnh by vi c Pht. Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ta khng gi ngi no l thng sut gio php ch v h bit
hoc c nhiu kinh. Nhng ngi no ch bit c mt cu, hiu thu s tht, ngi y
tht l ngi thng sut Tam tng.
Ngi ni Php c:
(259) Khng phi v ni nhiu,
Mi xng danh tr php,
 Nhng ai tuy nghe t,
Nhng thn hnh ng php,
Khng phng tng chnh php,
Mi xng danh tr php.
4. Ngi Tr C Th L Trng Lo?
Khng phi l Trng lo...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n Trng lo
Lakuntaka Bhaddiya.
Mt ngy n, Tn gi Lakuntaka vo lm th gi hu Pht, v khi v ny i ra, c
ba mi thy tu rng n nhn thy. Cc v ny vo gp Pht, nh l v lui ngi mt
bn. c Pht nhn thy ba mi thy u c kh nng chng A-la-hn, bn hi:
- Cc ng c thy mt Trng lo va i ra khng?
- Tha khng, bch Th Tn!
- Cc ng khng thy ?
- Chng con ch thy mt Sa-di.
- Ny cc T-kheo, khng phi l Sa-di, l mt Trng lo.
- Ngi y cn qu tr, tha Th Tn!
- Ta khng gi ngi no l Trng lo ch v h gi, v h ngi gh Trng lo,
nhng ngi no thu t chn l, v i x tt vi ngi khc, ngi y l Trng lo.
Pht ni k:
(260) Khng phi l Trng lo,
D tui cao u bc,
Khng tnh hnh tu tr,
Tn xng bc Ha thng,
Gi sung c ch g?
(261) Ai chn tht, ng php,
Khng hi, bit ch phc,
Bc tr, khng cu u,
Mi xng danh Trng lo.
5. Th No L Ngi Hon Ton?
Khng phi ni lu lot...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn K Vin, lin quan n mt s T-kheo.
Mt hm, c vi Trng lo thy cc Sa-di v T-kheo tr hu h thy, nhum y,
git y... Cc v bn tn:
- Chng ta l nhng ngi ging dy thng sut, vy m khng c sn sc nh
th. By gi chng ta n ch Pht tha rng: Bch Th Tn! Chng con u tinh thng
Gio php, xin Ngi ra lnh cho cc T-kheo tn hc v Sa-di rng: "D c hc gio l
vi ai, khng c n luyn cho n khi cc ng c cc Trng lo ny ging dy".
Nh th chng ta s c danh d v li dng.
 Bn th, cc Trng lo n ch Pht v tha nh trn, Pht ngh: "Trong truyn
thng tn gio ta, c quyn ni nh vy, nhng my ng ny ch ngh n quyn li ca
h". V Ngi bo:
- Ta khng nhn xt cc ng hon ton ch v cc ng ni lu lot. Nhng
ngi no m mi nhim v phm hnh xu u b tr tuyt bi Thnh qu, ngi y
mi tht hon ton.
Ngi ni k:
(262) Khng phi ni lu lot,
Khng phi sc mc p,
Thnh c ngi lng thin,
Nu ganh, tham, di tr.
(263) Ai ct c, ph c,
Tn gc nh tm y,
Ngi tr y dit sn,
c gi ngi hin thin.
6. u Trc Khng Lm Nn T Kheo
u trc, khng lm nn Sa-mn ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n Hatthaka.
Chuyn k rng, mi khi thy Hattthaka b thua cuc trong khi tranh lun, bn hn:
- Hy n ni y, ni kia vo ng gi y, gi kia, s kt thc cuc bn ci.
V thy n trc ni hn, v ni:
- Xem ka! My ngi ngoi o s ta n ni khng dm n gp. Vy l h thua
cuc ri.
Thy lun lun dng cch y ni vi i phng mi khi thua cuc.
c Pht nghe ni Hatthaka lm nh vy, bn gi thy n hi:
- Hatthaka, c phi ng lm nh th, nh th?
- Tha vng.
- Ti sao ng lm nh th? Mt ngi lm iu sai quy khng th gi l Sa-mn,
d u h co trc. Ngi no sa c mi li lm ln nh mi tht s l Sa-mn.
Ngi ni k:
(264) u trc, khng Sa-mn,
Nu phng tng, ni lo,
Ai cn y dc tham,
Sao c gi Sa-mn.
(265) Dit tr mi ti li,
D ln nh u khng,
X ui nhn phin no,
L thanh tnh Sa-mn.
(Phm Thin Th dch).
 7. iu G Lm Nn Sa Mn
u phi l T-kheo...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin h ti mt B-la-mn.
C mt ngi B-la-mn t b gia nh, tr thnh tu s ngoi o. Khi ng i kht
thc, ng t ngh: "Sa-mn C-m gi cc t l "T-kheo" khi h i kht thc. ng
y cng phi gi ta l T-kheo". ng ta i n ch Pht v ni:
- Sa-mn C-m, ti cng t nui sng bng cch xin n, hy gi ti l T-kheo.
Pht tr li:
- Ny B-la-mn, ta khng gi ai l T-kheo ch v ngi y xin n. Ngi lm tt
c mi hnh thc ging T-kheo cng khng phi T-kheo. Ch c ngi thy bit nh
tht v cc un v hnh tr tng ng, ngi y tht s l T-kheo.
Ngi ni k:
(266) Ch kht thc nh ngi,
u phi l T-kheo!
Phi theo php ton din,
Kht s khng, khng .
(267) Ai vt qua thin c,
Chuyn sng i Phm hnh,
Sng thm st i,
Mi xng danh T-kheo.
8. Khng Phi Im Lng Lm Nn Bc Thnh
Im lng nhng ngu si...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n ngoi o.
Cc thy ngoi o khi nhn c thc n cng dng thng chc lnh cho ch
nhn:
- Xin chc cc v bnh an, hnh phc, tng thm tui th. Cc v s khng n
nhng ni gai gc, snh ly nh ni n ni kia.
Nh th, h hi hng phc lnh, cm t v xong ri mi i. V phn Tng
chng ca Pht, ban u cha hi hng, cc thy ch nhn vt thc ri i. Dn chng
ph bnh nh sau:
- Chng ta c nghe li cm n v chc lnh ca ngoi o, cn cc thy T-
kheo th hon ton im lng.
Cc T-kheo bch Pht iu y. Pht dy:
- Ny cc T-kheo, khi ngi phng n hay ni no th thc, hy cm n thc n
mnh nhn, v ni li vui lng ch nhn khi h ngi gn .
Nh th, c Pht ra lnh cho cc T-kheo hi hng cng c cho th ch. Khi
nghe cc li y, mi ngi c gng thnh cc thy v nh th thc, v cng dng rt
nhiu. Cc ngoi o ph bnh:
 - Chng ta l thnh v gi im lng, cn t ca C-m ni dng di trn bn n
v cc ni th thc.
Khi c Pht nghe k li, Ngi dy:
- Ta khng gi ngi no thnh ch v h im lng. C nhiu ngi khng ni v
ngu dt, v thiu nim tin, c khi v keo kit khng mun ngi khc hc hi nhng g
mnh bit. V th ta ni ngi y khng phi l thnh ch v h im lng. Ch ngi no
thot khi dc nhim mi l thnh.
Ngi ni k:
(268) Im lng nhng ngu si,
u c gi n s?
Nh ngi cm cn cn,
Bc tr chn iu lnh.
(269) T b cc c php,
Mi tht l n s.
Ai tht hiu hai i,
Mi c gi n s.
9. Cao Qu L Hnh ng Cao Qu
u c gi hin thnh...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n mt ngi nh
c tn Cao Qu. Mt hm, c Pht quan st thy ngi nh c ny c kh nng chng
qu, nn sau khi kht thc gn ca thnh pha Bc ca X-v, Ngi v chng tng tr v
qua ch ngi ny. ng lc y, ngi nh c ang cu c. Gp Pht v ch Tng, Cao
Qu bn nm cn cu v ng yn. c Th Tn ng cch khng xa, quay li hi tn
ngi X-li-pht v cc v khc:
- ng tn g?
- Con l X-li-pht.
- Con l Mc-kin-lin.
Ngi nh c ngh thm: "c Pht hi tn mi ngi, chc s hi tn ta". Pht
bit quay sang hi:
- Ny c s, ng tn g?
- Bch Th Tn, con tn Cao Qu.
Pht bo:
- Ny c s, ngi ot mng sng ngi khc khng th gi l Cao Qu. Cao Qu
l khng bao gi lm hi ai.
Ngi ni k:
(270) Cn st hi sanh linh,
u c gi Hin thnh.
Khng hi mi hu tnh,
Mi c gi Hin thnh.
 10. ng T Mn
Chng phi ch gii cm...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n vi T-kheo c
hnh.
Mt vi v Sa-mn y c hnh t ngh rng:
- Chng ta y gii c, chng ta tu tp theo gio l thanh tnh, chng ta hc
rng, chng ta sng tnh c, chng ta pht trin thn thng nh thin nh. V th, chng
ta chng A-la-hn khng kh, chng ta s chng A-la-hn bt c khi no.
Cng nh th, cc v chng qu A-na-hm cng ngh:
- i vi chng ta, chng qu A-la-hn khng kh.
Mt ngy kia cc v i n ch Pht, nh l v lui ngi mt bn. Pht hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng xong vic cha?
Cc thy tha:
- Bch Th Tn, chng con t nhng bc Thnh nh th , khi no mun
chng con s chng qu A-la-hn. V ngh nh vy, nn chng con gi nguyn v tr.
Nghe ni th, Pht dy:
- Ny cc T-kheo, khng thch ng cho mt Sa-mn ch v gi trn gii lut,
hoc ch chng c Tam qu, v ngh rng: "Ch cn cht t phin no trong i hin ti
ca ta". Tri li, chng no lu hoc cha hon ton dit tr, ngi y cha c quyn t
cho rng mnh tht s chng c.
Ngi ni k:
(271) Chng phi ch gii cm.
Cng khng phi hc nhiu.
Chng phi chng thin nh,
Sng thanh vng mt mnh.
(272) Ta hng an n lc,
Phm phu cha hng c,
T-kheo, ch t tn,
Khi lu hoc cha dit.
 PHM XX: O
1. Bt Chnh o L ng Ti Thng
Bt chnh, ng th thng ...
Cu chuyn xy ra khi c Pht K Vin, lin quan n nm trm v T-kheo.
Mt hm, c Pht sau khi du hnh khp nc, tr v X-v. Lc y c nm trm
T-kheo bn tn v nhng con ng i qua: "Con ng ca lng ny bng phng,
con ng ca lng ny g gh, con ng ca lng ny y si , con ng ca lng
ny khng c si... "c Pht nhn thy cc thy duyn chng qu A-la-hn, bn
i n Php ng, hi:
- Cc ng ngi y bn tn vic g?
Khi cc thy tha xong, Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, nhng con ng chng ng cho chng ta quan tm. Mt
ngi l T-kheo phi i theo con ng Thnh o, ch c th mi gii thot mi au
kh.
Ngi ni k:
(273) Bt chnh, ng th thng,
T , l th thng,
Ly tham, php th thng,
Gia cc loi hai chn,
Php nhn, ngi th thng.
(274) ng ny, khng ng khc,
a n kin thanh tnh.
Nu ngi theo ng ny,
Ma qun s m lon.
(275) Nu ngi theo ng ny,
au kh c on tn.
Ta dy ngi con ng,
Vi tr, gai chng dit.
(276) Ngi hy nhit tnh lm,
Nh lai ch thuyt dy.
Ngi hnh tr thin nh,
Thot tri buc c ma.
2. V Thng
Tt c hnh v thng...
Cu chuyn xy ra khi Th Tn K Vin, lin quan n nm trm Thy T-kheo.
C nm trm v T-kheo nhn ti thin nh t c Pht, v c gng n lc ti
a trong rng, nhng khng chng qu A-la- hn. Cc v tr li xin Pht ti khc
thch hp hn. Nhn thy rng cc T-kheo ny, vo thi Pht Ca-dip, chuyn ch
thin qun trong hai ngn nm v ti V Thng. Vy V Thng l mc m Ta s
ging. Ngh th, Pht bn dy:
- Ny cc T-kheo, trong ci ny v ci khc, tt c php hu vi do khng tht nn
u b chi phi bi v thng.
(277) Tt c hnh v thng,
Vi tu qun thy vy,
au kh c nhm chn,
Chnh con ng thanh tnh.
3. Kh
Tt c hnh kh au ...
Chuyn ny nh chuyn trn, Pht dy cc thy qun st v kh.
- Ny cc T-kheo, tt c cc un p bc chng ta, l kh.
Ngi ni k:
(278) Tt c hnh kh au.
Vi tu qun thy vy,
au kh c nhm chn,
Chnh con ng thanh tnh.
4. V Ng
Tt c php v ng ...
Cng mt cu chuyn trn, Pht nhn thy cc thy tng qun v V Ng trong
nm trm kip, Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, cc un u khng c nh, v u khng thc.
Ngi ni k:
(279) Tt c php v ng,
Vi tu qun thy vy,
au kh c nhm chn,
Chnh con ng thanh tnh.
5. Ch Hn Ngy Mai
Khi cn, khng n lc...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn K Vin, lin h n Tn gi
Padhnakammika Tissa.
C nm trm thanh nin thnh X-v theo Pht xut gia, nhn ti thin qun t
c Bn s v i vo rng. Mt ngi trong bn h nhc tu, hn ln hi, nhng bn trm
chn mi chn ngi kia n lc thin nh v c qu A-la-hn. By gi, cc thy tr v
bch Pht v thnh qu t c. Khi i kht thc qua mt ngi lng cch X-v mt
dm, mt tn trng thy cc thy. Ngi y mi cc v v, cng dng cm v thc
phm, v sau khi nhn li hi hng, tn y mi cc thy ngy mai n th thc.
V n X- v, cc thy xp ct y bt, n nh l c Pht. c Th Tn t lng
hoan h v thm hi thn mt cc thy. Ch nh thy nhc tu thm ngh: "c Th Tn
ht li vui mng cho n cc thy kia. Cn ta, v cha chng qu nn Ngi khng thm
ni mt li. Ngay hm nay ta phi chng qu A-la-hn, c th khi ta tr li, Th Tn mi
ni chuyn vi ta".
Cc v Sa-mn bch Pht:
- Bch Th Tn, trn ng v chng con c mt thin tn mi ngy mai th
thc. Sng mai chng con s i.
Sa-mn cha chng qu, sut m y i ti i lui, rt cuc bun ng qu thy t
nhm mt gh , gy chn, thy ku ln au n. Cc Sa-mn khi nghe ting chy n,
sn sc cho thy. Tri sng m h vn cn bn bu chm sc cho thy. Kt qu l nm
trm thy khng rnh c i th thc sng hm y.
Pht hi:
- Sao cc ng khng i vo lng nhn vt thc?
Cc thy tha li mi chuyn. Pht bo:
- y khng phi ln u tin ng y ngn tr cc ng nhn vt thc. i qu kh
ng y cng nh vy.
Ngi k chuyn qu kh (Jtaka 71), v kt lun:
- Ny cc T-kheo, ngi no khng tri dy ng gi, ch yu t v li bing,
ngi y khng bao gi pht trin thin nh v chng Thnh qu.
Ngi ni k:
(280) N lc khng nhm ni,
Tiu trm ch kh mnh,
Tui hoa sm bing li,
Mong g o chnh thnh.
6. Con Qu u Heo
Li ni c thn trng...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti Trc Lm, lin quan n mt con qu
u heo.
Mt hm, Tn gi Mc-Kin-Lin cng Tn gi Lakkhana xung ni K-x-qut.
n mt ch n Tn gi Mc-kin-lin bng mm ci, Tn gi Lakkhana hi:
- Sao s huynh ci?
- Lc ny khng nn hi, hy i n lc gp Th Tn.
Hai v tip tc i kht thc thnh Vng-x. Xong tr v Trc Lm, n trc
Pht nh l lui ngi mt bn. V Tn gi Lakkhana bn hi Tn gi Mc-kin-lin cu
trc, lc ny Tn gi mi tr li:
- Ti thy mt con qu to ln thn hnh cao gn mt dm, dng ngi nhng u
heo, trong ming mc ra mt ci ui y di b lc nhc. Ti ngh thm: "Tht ta cha
h thy mt sinh vt no nh th". V th ti mm ci.
c Pht xc nhn:
 - Mc-kin-lin qu l c mt thy. Ta cng tng thy nh th khi ngi di cy
B-, nhng Ta ngh: "Nu c ai chng tin, tht l iu tai ha cho chng". V v
thng nhng k nn Ta khng ni. By gi c Mc-kin-lin chng kin, Ta mi
mnh dn ni s tht.
- Bch Th Tn, con qu y kip trc lm g?
- Ny cc T-kheo, hy lng nghe.
Chuyn qu kh
A. K Ph Hoi Tnh Huynh
Vo thi c Pht Ca-dip, c hai Tn gi sng ho thun vi nhau trong mt tu
vin ca lng n, ngi ln su mi tui, ngi nh nm mi chn tui. Tn gi t tui
hn thng mang y bt gim cho v ln v i theo sau, lm trn mi bn phn nh mt
ch tiu hu huynh trng. Ging nh hai anh em cng cha m, h sng trong ho thun,
an lc.
Mt ngy kia, c mt ging s n ch h . Ngy y l ngy nghe php, c hai
Tn gi khon i v s khch v ni:
- i c, xin ging php cho chng ti.
V ny ging dy php l cho c hai, h rt vui mng. Ngy hm sau, hai Tn gi
a khch vo lng kht thc. Sau khi n xong, h li thnh:
- Tn huynh, xin hy ging tip on php hm qua.
V hai thy thnh ging s thuyt php lun cho dn chng. Nghe xong, Pht t
mi ging s xin n vo ngy mai. C nh vy cc v i kht thc khp cc lng ln cn,
hai thy a ging s n nhng nh quen.
Ging s ngh thm: "Hai thy ny rt nh d. Ta s tm cch khin h ri ni y
v chim t vin ny". Bui chiu, ng n chm sc hai Tn gi ln tui. Khi n gi i
ngh, ng n ch v ln tui, ni:
- Tn gi, ti c vic mun ni vi Ngi.
- Xin c ni.
Ging s ngn ng ri ni:
- iu ti ni ra c nhiu tai hi.
Xong ng im lng b i, n ch v nh tui cng lm nh vy.
Ngy th hai, ng cng ng kch nh vy, ngy th ba, c hai Tn gi u b kch
ng. Ging s n ch Tn gi ln tui, ni:
- Tha Ngi, ti c chuyn mun ni nhng khng dm tht ra trc mt Ngi.
V ny ni p:
- Khng sao, tn huynh c ni.
- Nhng, Tn gi nh kia c lin quan g vi Ngi khng?
- Ngi bo sao? Chng ti nh anh em mt m, ngi ny nhn ci g th ngi
kia cng nhn th y, ti cha bao gi thy thy y c li.
- Tht vy ?
 - Tht ch?
- Tha Tn gi, y l iu Tn gi nh tui ni vi ti: "Tha Ngi, Ngi thuc
dng cao qu, nhng cn Tn gi ln tui ny, nu Ngi c nh quan h vi ng y, v
tng rng ng y trung hu v d mn, th hy coi chng". Thy lp i lp li vi ti
nh th ngay t hm ti mi n ti gi.
Nghe ni xong, Tn gi ln tui cm thy gin v cng, ci lng tan nt nh mt
l gm b p. Ging s n ch thy nh tui, cng ni y nh trn, v thy cng cm
thy v nh s huynh mnh, hai v thng i kht thc vi nhau, ngy Tn gi tr
i vo lng mt mnh, i trc s huynh ca mnh v dng bc ni th thc, Tn gi
ln tui n sau.
Khi thy s huynh mnh, Tn gi tr ngh thm: "Ta c nn mang y bt ca Ngi
hay khng? Khng, ta khng mang". Nhng sau : "Khoan! Chng bao gi ta x s nh
th ny, ta khng th thiu st bn phn". V mm lng, thy n ch v ln tui:
- Tha Tn gi, hy a y bt cho con.
Trng lo t chi:
- Ch hy i i, ngi gi di. Ch khng xng ng mang y bt cho ti.
Va ni Ngi va xua tay khinh r.
- Phi, ti cng ngh ti khng mang y bt cho Ngi.
- Ny ch, ch tng ti luyn tic tu vin ny hay sao?
- Ti cng khng cn tu vin. Tu vin Ngi, Ngi c .
Ni xong, thy m y bt b i. Trng lo cng ra i, v thay v i chung vi nhau
nh mi ln, by gi mt ngi i hng ng, mt ngi i hng Ty. Ging s ni
vi h:
- ng lm th.
Hai Trng lo bo:
- Thi, i c li.
V ging s lm ch tu vin. Hm sau, ging s i vo lng k cn, dn chng hi
thm:
- Tha i c, cc v kia u?
- ng hi ti. Hai thy y gy g nhau v ra khi tu vin hm qua. Ti can ht
sc m khng c.
Nghe th, mt s ngi kh kho tin lin, nhng nhng ngi khn ngoan bo
nhau:
- Trong sut thi gian y, chng ta khng thy hai Tn gi bt ha vi nhau.
Nu cc v s hi b i, chc ti ng thy mi n.
V h rt bun.
V phn hai Tn gi, c hai u bt an. Trng lo ngh thm: "i! Thit l ch
nh rt lm li", khi thy khch ch bo "ng lin h vi ta". V Tn gi tr tui
cng ngh nh th. C hai u bc bi, khng th c kinh hay ta thin.
 Mt trm nm tri qua, tnh c c hai Tn gi cng n mt tu vin min Ty v
cng nhn chung mt phng. Khi Trng lo gi va bc vo phng v ngi ln ging,
Tn gi tr cng va n. Thy nhau, h khng cm c nc mt. Thy tr suy ngh:
"Ta c nn ni hay khng? Chuyn khng ng tin". V thy n cho v Trng lo,
ni:
- Bch Ngi, trong sut thi gian con mang y bt theo Ngi, Ngi c thy con c
g s st trong t tng, li ni v hnh ng?
- Khng, ta khng thy.
- Th th ti sao Ngi bo vi v s khch rng ng dnh dng g vi con?
- Ny ch, ta khng nn ni nh th, m tri li ta c nghe ch ni nh vy v
ta.
- Tha Ngi, con cng khng h ni nh th bao gi.
Lc y, c hai mi nhn ra rng, ng ging s n ni nh vy ch v mun chia r
huynh , v c hai u nhn li ca mnh. Sau thi gian mt trm nm bt an, c hai v
ging ho vi nhau. V hai Tn gi tr v tu vin c mi s thy lm chuyn ra khi
ca.
Ging s thy hai v tr v, vi n trc ly y bt. Nhng hai Trng lo im
mt thy:
- ng khng xng ng trong tu vin.
Khng dm nn li giy pht, ging s lp tc ri tu vin. Sau khi cht, ging s
ni ri vo a ngc A t, trong thi gian gia hai c Pht chu hnh pht a ngc, v
buy gi mang thn qu kh s nh ni trn.
Sau khi ni xong, c Pht dy:
Ngi ni Php c:
(281) Li ni c thn trng,
Tm t kho h phng,
Thn ch lm iu c,
Hy gi ba nghip tnh,
Chng o thnh nhn dy.
7. Pothila, ng S Rng
Tu thin tr tu sinh ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n Tn gi Pothila.
Trng lo Pothila, thng thuc Tam tng trong thi i ca by c Pht, l
ngi tuyn c gio l cho mt nhm nm trm T-kheo. Mt ngy n, c Pht nh
thm: "Nu c dp, ta s khuyn khch Trng lo ny chm dt lu hoc". V t , mi
khi Tn gi n bn Th Tn, Ngi thng gi;
- Hy n y, Pothila rng!
Hoc:
- Cho ng Pothila rng.
 - Ngi xung, Pothila rng.
- Hy i, Pothila rng.
V khi Trng lo ra i, Ngi cn ni theo:
- Pothila rng i.
Trng lo Pothila t ngh: "Ta thng thuc Tam tng v c sut ch gii, ta l
gio th ca nm trm T-kheo, mi tm hi chng. Vy m c Th Tn lun lun gi
ta l Pothila rng. Chc chn v ta cha pht trin Chnh nh nn Ngi gi ta nh vy".
Rt kch ng, Trng lo quyt nh vo rng, thin nh. Chiu hm y, Ngi sp xp
y bt, v vo chp ti, i ln trong hng ngi nghe kinh. Cc T-kheo ang tng kinh
khng l thy ca mnh.
Pothila i mt khong ng mt trm hai mi dm, cui cng n khu rng c
ba ni v T-kheo ang n c. n ni, Ngi cho v trng chng v ni:
- Bch Trng lo, xin hy ch gio cho ti.
- Tn gi, Ngi l ging s, chng ti cn phi hc vi Ngi, sao Ngi ni th?
- Tha Ngi, xin ng t chi, hy ch dy ti.
Tht ra, tt c cc T-kheo ny u chng qu A-la-hn. V trng lo nht
ngh thm: "V T-kheo ny, v hc rng chc s cao ngo". V v th, a Pothila sang
v th hai, ngi th hai li a xung cho ngi th ba. V c th, h y Pothila n
ngi tr nht trong nhm, mt ch Sa-di by tui ang ngi v y. Nh th kiu kh ca
Pothila gim rt nhiu.
Pothila n bn ch Sa-di, chp tay cung knh:
- i c, xin ch gio cho ti.
- ka! Gio s, Ngi ni g th? Ngi hn ti v tui tc v hc vn, ti cn phi
hc vi Ngi.
- i c, xin ng t chi, hy ch dy cho ti.
- Tha Tn gi, nu Ngi kin nhn, ti s ch cho.
- Ti s kin nhn, nu Ngi bo ti nhy vo la ti cng nhy.
Ch Sadi ch mt ci ao cch khng xa, bo Pothila:
- Ngi hy xung ao, c y o.
Ch bit rng Pothila mc y p, t gi, ni th nh vy xem Pothila c d
dy khng. Va ni xong, Pothila nhy xung ao, y o t sng. Ch Sa-di ku ln:
- Hy n y!
Lp tc, Pothila leo ln v n gn ch. Ch bo:
- Ny Tn gi, gi s y c mt ci hang vi su ca, mt con tc k chui vo
hang, ngi no mun bt n, phi bt nm ca hang, cha li mt ca l s tm c tc
k. Nh th Ngi nn ng ht ng ht nm cn, v tp trung vo cn.
Vi mt ngi thng minh nh Pothila, cu ni ca ch Sa-di soi sng vn .
- Nh th , i c.
 Pothila tp trung t tng, qun st thn mnh, v bt u thin nh. c Pht
cch xa mt trm hai mi dm, bit rng Tn gi s tr nn bc i tr tu Ngi ho hin
trc Tn gi, ni k:
(282) Tu thin, tr tu sanh,
B thin, tr tu dit.
Bit con ng hai ng,
a n hu, phi hu.
Hy t mnh n lc,
Khin tr tu tng trng.
Nghe xong, Pothila c qu A-la-hn.
8. Cc lo T Kheo V Lo B
n rng, khng n cy ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n mt s cc T-
kheo gi.
Ti X-v, c mt s i ph gia quyn th, v ln tui, h kt thn vi nhau, cng
lm nhiu vic thin. Khi nghe c Th Tn ging dy, h bo nhau:
- Chng ta u gi c, sao cn li gia nh lm c s.
H bn n xin Pht xut gia, gia nhp Tng on, theo np sng Sa-mn. V ln
tui khng th hc thuc kinh k, h ct mt tho am ngoi vng tu vin, v chung vi
nhau. Mi khi kht thc, h v nh v con nhn thc n. Trong s , c mt thy T-
kheo gi, v c ca thy tn Madhurapcik, rt t t vi cc thy. Cc thy thng mang
vt thc nhn c n nh b th thc, b Madhurapcik vn hay dng cng nc xt
v cri. t lu sau, b lm bnh ri qua i. Cc T-kheo gi hay tin m c nhau than
khc k l, ngi ny t vo ngi kia:
- i! N th ch Madhurapcik cht.
Nghe ku khc rn r, cc T-kheo khc chy n, hi han:
- Cc huynh, vic g vy?
Cc Sa-mn gi tr li:
- B v ca mt ngi bn chng ti mi cht. B y l mt th ch tt bng nht.
Chng ti bit tm u ra mt ngi nh vy. V th nn ku khc.
Cc T-kheo bn tn vic ny ti Php ng, c Th Tn i n hi:
- Cc ng t tp y bn vic g?
Khi cc T-kheo thut li cu chuyn, Pht dy:
- y khng phi ln u h lm nh vy. i qu kh cng xy ra chuyn ny.
Chuyn qu kh
A. Jatakakka
Trong thi qu kh, h l mt n qu. V b n th ch l mt con qu ci, khi
bay qua b bin n b sng cun v nhn chm, c n ku khc, v tm cch dng m tt
nc bin cu b qu. Rt cuc c n u mt mi v ch.
 K chuyn qu kh, Pht dy tip:
- Ny cc T-kheo? Khi no cn rng rm tham, sn, si, cc ng cn chu au kh.
Hy n ng rng cy y cc ng mi c gii thot.
Ngi ni k:
(283) n rng, khng n cy
T rng, sinh s hi.
n rng v i dc
T-kheo, hy tch tnh.
(284) Khi no cha ct tit,
i dc gia gi trai
Tm vn buc rng
Nh b con b m.
9. C a, Hoa Phai
T ct dy i dc...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K VIn, lin quan n mt thy T-
kheo t ngi X-li-pht.
C mt thanh nin khi ng, con nh th bc, t b gia nh, xut gia tu hc vi
Ngi X-li-pht. Tn gi ngh thm: " ta cn tr, tham dc rt mnh". gip
thy Sa-mn tr chng li dc nhim, Tn gi dy thy php qun Bt tnh. Nhng
mc y khng thch hp, nn mc d thy rt vo rng, n lc phn u trn mt
thng, thy vn khng sao tp trung t tng.
Thy tr li, Tn gi hi:
- Con nm vng mc thin qun cha?
Thy trnh by s tht bi ca mnh. Tn gi bo:
- Mt ngi khng bao gi ni rng: "Ti khng t c mc thin qun".
Tn gi ch dy cn thn thm v ti y. Thy cng khng tin b bao nhiu,
phi tr li trnh vi thy. Ln th ba, Tn gi cng dy mc , ch dy cn k v l
do, nguyn nhn v cc o tng tng t. Mt ln na thy li tht bi trong cng phu
thin qun.
Tn gi X-li-pht ngh thm: "Mt Sa-mn bn nhy, khi tham dc hin hu
thy bit n hin hu. Khi tham dc khng hin hu bit rng chng khng hin hu. Sa-
mn ny bn nhy, khng tr n, vng vng trong o cha lay chuyn. Tuy th ta li
khng th hiu c t tng v khuynh hng ca thy. Chc chn thy s thun phc
li dy ca Pht".
Vo bui chiu, Tn gi dn n ch Pht, v k ht cu chuyn:
- Bch Th Tn, y l t con, con dy y nh th...
Pht dy:
- Bit c t tng v khuynh hng l quyn nng ring ca Pht, l bc Ton
Gic c tr qun chiu thng sut, khin cho mi ngn th gii ngi khen.
 c Pht qun st gia th ca thy Sa-mn tr, bit rng khng nhng i ny
thy sanh trong nh th bc, m nm trm kip sanh trong nh . V tri qua thi
gian lu xa lm th kim hon, chuyn chm tr cc hoa sen, hoa ca-n-sc bng vng rng,
nn thin qun v ti nhm gm v t nht, chc chn khng thch hp vi thy, ch c
mc vui ti mi thch hp. Pht bo Tn gi:
- Ny X-li-pht! Vi Sa-mn m ng ch nh mc thin qun va tri qua
bn thng mt nhc v ch, ng s thy y chng A-la-hn ngay hm nay, ng hy i ni
khc.
Sau khi ui Tn gi i, Pht dng thn thng to ra mt hoa sen bng vng to
bng bnh xe, cng l ti tn y nh tht, a cho thy Sa-mn bo:
- Ny T-kheo, hy cm ly hoa sen ny ra pha ngoi tinh x, cm n trn nh
ct, v ngi kit gi trc n, giai on s khi, hy lp li cu " thm! thm!"
Ngay khi nhn hoa sen t bn tay Th Tn, thy Sa-mn tr nn bnh an. Thy
lm theo li Pht dy, lm mt ng ct ngoi ro tinh x, cm hoa sen ln, ngi kit gi
trc mt n, v lm nhm " thm! thm!" Ngay khi y, cc trin ci b tiu dit,
thy bt u nhp nh, pht trin S thin, Nh thin, Tam thin, T thin. C ton thn
thy chm su trong thin nh. c Pht d bit thy t c nh, t hi "Sa-mn ny
c th t mnh pht trin Thnh qu n tn cng khng?" Thy rng thy khng th t
t, Ngi ra lnh "Hoa sen hy ho!" Lp tc a sen thin qun ca thy ng mu, nht
a nh b v nt.
Thy T-kheo xut nh, thy th, t ngh: "Bng cch g m bng sen ny tr nn
gi a? Nu nhng vt nh th khng b l thuc vo gii thng tc m cn b ch phc
bi tui gi, khng c g nghi ngi chuyn chng sanh m luyn th gian u s b ch
phc tng t. "Th l, thy thu r l v thng. ng thi, thy thu lun c l kh v
v ng. Ba php n hin r rt vi thy nh la rc chy, hay nh si dy ct quanh c.
Lc y c mt l tr con chi gn y, li xung h b bng sen cht thnh ng
trn b. Thy T-kheo nhn nhng a hoa di nc v hoa trn b. Nhng hoa di
nc ti xinh p, cn hoa trn b ho a, tn r. Thy li t nh: "Nu tui gi nh
bi nhng vt khng b l thuc vo th gian, c l no li khng nh bi chng sanh
m luyn th gian?"
V thy cng thu r l v thng, kh, v ng.
c Th Tn thy rng cc mc thin nh hon ton chinh phc thy. Ngi
bn ha hin n trc mt thy.
- Ci g th kia?
Thy T-kheo ngc nhin nhn ln thy dng nh c Pht n ng trc mt.
Thy lt t ng ln, chp tay cung knh.
c Th Tn ni k:
(285) T ct dy i dc,
Nh tay b sen thu,
 Hy tu o tch tnh,
Nit-bn, Thin Th dy.
Nghe xong thy chng A-la-hn.
10. Chc Chn S Cht
Ma ma ta y...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n i ph thng
Mahdhana.
Mahdhana cng on xe nm trm chic cht y vi mhum , t thnh Ba-la-
ni em i bn. Khi v X-v, ng dng li bn b sng v nh thm: "Ngy mai ta s
qua sng". ng dng xe, ng li bn b. Sut m y, mt trn bo ko n v ma nh
trt. Sut by ngy nc sng dng cao v dng chng li ngh l by ngy. Mahdhana
khng c dp bn s vi ca mnh, ng t nh: "Ta i xa, nu quay v s tn cng, ta
s li y ma ma, ma ng v ma h sang nm, bn ht s vi".
Khi Th Tn i kht thc, Ngi nhn ra d tnh ca Mahdhana v mm ci. Tn
gi A-nan hi l do. Ngi bo:
- Ny A-nan, ng c thy i ph gia Mahdhana chng?
- Bch Th Tn, c .
- ng y khng bit mnh sp cht, v d nh li y sut nm bn hng.
- Bch Th Tn, ng y sp cht sao?
- Ny A-nan, trong by hm na, ng y s b c nut.
Ngi ni k:
Hy hng say lm vic
Lm nhng g nn lm ngy hm nay.
Ai bit thn cht s ving ngy mai.
Chng phi chng ta vn hng vt ln
Mi ngy cng thn cht?
y l li hin nhn ca ngi:
Hnh phc thay, k sng nhit tnh
Ngy v m, khng mt mi
D ch mt m y c sng.
- Bch Th Tn, con s ni vi ng y.
- c ri, c i.
Tn gi i n ch Mahdhana kht thc, ng ta cung knh cng dng Tn gi.
Tn gi hi:
- ng d nh li y bao lu?
- Tha Tn gi, ti n t xa xi, nu tr v chc s tr ni. Ti s li sut
nm bn hng ri mi tip tc i.
- Ny c s, ngi ta d ci cht gn k cng kh bit c. Nn cn thn iu ny.
- Sao, con sp cht ?
 - Phi y c s, ch trong by ngy na thi.
Mahdhana rt xc ng khi nghe Tn gi bo nh th, v ng mi Pht cng ch
Tng n cng dng trong by ngy, vo ngy cui, ng xin Pht chc phc cho mnh.
Pht dy:
- Ny c s, ngi khn ngoan khng bao gi nn ngh rng: "Ta s li y sut
ma ma, qua ng n h, ta s lm vic ny, vic n...". Tt hn, ngi y cn qun
tng v ci cht ca mnh.
Ngi ni k:
(286) Ma ma ta y,
ng, h cng y,
Ngi ngu tm tng vy,
Khng t gic him nguy.
Nghe xong, Mahdhana chng qu D-lu, chng hi cng c li ch. ng tin
chn cc ch tng mt qung ng ri quay li. ng cm thy nhc u v i nm.
Chng bao lu ng cht, v ti sinh ln tri u-sut.
11. Ngi M Mt Con V Nhng Ht Ci
Ngi tm m say...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin h n ngi Kis Gotami.
Cu chuyn ca T-kheo-ni Kis Gotami, nh k Php C 114, phm Ngn.
Khi y, c Pht hi:
- Ny Kis Gotami, c tm thy ht ci trng?
- Tha, con khng tm thy, trong lng ngi cht cn nhiu hn ngi sng.
- Khng phi ch c ngi b mt con. l lut chung cho mi sinh vt. Thn
cht nh mt dng nc l d, cun phng, git i v nm mi loi vo bin hoi dit,
trong khi chng sng cha tha thch.
Ngi ni k:
(287) Ngi tm m say,
Con ci v sc vt,
T thn bt ngi y,
Nh lt tri lng ng.
Nghe xong b chng qu D-lu, hi chng cng c li.
12. Ngi n B Mt Ht Thn Quyn
Khng c con che ch...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n b Patcr. Cu
chuyn ca T-kheo ni Patcr nh k phm Ngn, Php C 113.
Ngy n, c Th Tn bit b vi cn su kh, bn bo:
- Ny Patcr, ngi no khi ri b th gian, khng c con ci hay cha m, h
hng c th bo tr, che ch hay cho n tr. Cho nn, d nhng ngi y ang sng ,
cng nh khng c. Ngi khn ngoan nn c o c thanh tnh dp sch ng n
Nit-bn.
Ngi ni k:
(288) Mt khi t thn n,
Khng c con,che ch,
Khng cha, khng b con,
Khng thn thch che ch.
(289) Bit r ngha ny,
Bc tr lo tr gii,
Mau l lm thanh tnh,
Con ng n Nit-bn.
Nghe xong b Patcr chng qu D-lu, hi chng c ngi chng D-lu, Nh
qu v Tam qu.
 PHM XXI: TP LC
1. Sng Hng Dng Nc
Nh t b lc nh...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti Trc Lm, lin quan nhng hnh ng
qu kh ca Ngi.
Mt thu, thnh T-x-ly l mt th giu mnh, dn c ng c. C by ngn
by trm l by hong t ni nhau tr v. Mi ng hong c cung in ring, nhiu n
cha, lu i, cng vin, h tm khp ni trong x. Tm li l mt thnh ph sung
tc.
Nhng t lu sau ngun lng thc b cn dn, ri mt ma, k n l nn i.
Nhng ngi ngho i cht trc nht, t thi ca h b vt khp ni, mi hi thi xng
ln quyn r mt s c qu. Bn ny tung honh lm mt s ngi cht thm, mi hi
xc cht kinh khip a n bnh dch. Nh vy c ba thin tai xy ra: nn i, c thn
v bnh dch.
Dn c trong thnh hp li dng kin ngh ln nh vua:
- i vng! Trong thnh chng ta ang b ba thin tai, trong thi by vua qu
kh khng h xy ra iu ny. Thi ca v minh qun no qua cng khng c thin tai
n nh th.
Nh vua hp i hi ton quc, tuyn b:
- C th ta phm mt vi li lm, hy phn xt ta.
Dn chng tm ti nhng hnh vi ca nh vua t trc n gi, khng thy li g.
- i vng, chng ti khng tm thy li ni ngi.
H hp nhau, tm cch gim bt nhng thin tai ang xy ra. Mt s ngi ngh
t l, cu cng, hi h, nhng thin tai khng gim bt. S ngi khc a k hoch:
- Hin ang c su v gio ch nhiu quyn nng, chng ta mi cc v y n xem
may ra c gim bt thin tai.
Ngi khc ni:
- ng Ton Gic hin ra ni i, Ngi l ng Th Tn ging dy gio l cu
kh cho chng sanh. Ngi c nhiu thn thng v quyn lc siu nhin. Nu Ngi n
y, thin tai s gim.
Mi ngi tn thnh kin sau cng.
- Hin nay Th Tn ang u?
Lc y, gn n ngy an c, c Th Tn ti Trc Lm, theo li ha vi vua
Tn-b-sa-la. V lc , c mt ng hong dng Licchavi tn l Mahli, l ngi trong
hi ng hong tc ca vua Tn-b-sa-la, chng qu D-lu, c mt trong hi ngh.
Dn T-x-ly sm sa phm vt long trng gi km theo ng hong Mahli, cng vi con
trai ca v t t, n thnh Vng-x xin thnh Pht.
Hong t Mahli v con trai thy t t n gp vua Tn-b-sa-la dng phm vt,
ni r l do v thnh cu:
 - i vng! Hy c Th Tn n thnh ph chng ti.
Nh vua ch ni:
- Cc ng l nhng ngi thng minh, c th t thnh ly.
H bn i n ch Pht, nh l v tha:
- Bch Th Tn, ti thnh ph chng con c ba thin tai tn ph. Nu Ngi i n
chng s gim bt. Xin Ngi n vi chng con.
c Pht nghe xong li thnh cu, quan st v d bit rng, ngay khi cu kinh Kim
Cng c c tng ti T-x-ly, s lm chn ng tam thin th gii. Khi bi kinh kt
thc, s c tm mun bn ngn ngi c Php nhn, v thin tai gim thiu Ngi nhn
li.
Vua Tn-b-sa-la nghe tin Pht nhn li n T-x-ly, bn ra lnh bo tin khp
thnh Vng-x, cn vua n ch Pht, tha:
- Bch Th Tn, c phi Ngi sp i n T-x-ly.
- ng vy, i vng!
- Nu th, xin hy i con dn dp ng.
Nh vua ra lnh dn con ng di nm dm, t thnh Vng-x n b sng
Hng, mi dm t mt trm ngh chn. Khi u xong xui, nh vua bo tin cho Pht
bit rng Ngi c th ln ng. c Pht ra i, dt theo nm trm v T-kheo. Trn mi
dm ng, nh vua ra lnh tri hoa ng sc ngp n u gi, c lng ging y, hai
lng trng che trn c Th Tn, cn mi v T-kheo mt lng trng. Chung quanh Pht
v cc T-kheo, nh vua tung hoa, rc hng, mi trm ngh m nh vua cng dng
vt thc tht nhiu. Trong nm ngy, nh vua a Pht ra n b sng, trang hong mt
chic thuyn lng ly ri nhn tin cho dn thnh T-x-ly:
- Hy sa son ng s v cung nghinh c Th Tn.
Dn T-x-ly t nh: "Chng ta s n tip Th Tn long trong gp hai ln vua
Tn-b-sa-la". V th, t b sng Hng n T-x-ly di ba dm, h dn t bng phng
dng c lng dy cao dy thp, dnh ring cho Pht bn lng, cc T-kheo mi v hai
lng. Chun b xong, h ng ch bn ny b sng.
Vua Tn-b-sa-la ct hai chic thuyn li vi nhau, dng mi che trn, trang
hong y hoa rc r, t mt chic gh bng cc loi ngc cho Pht ngi. c Th Tn
ngi vo gh, ch T-kheo bc xung thuyn, ngi vy quanh c Pht. Nh vua i
theo thuyn, li xung nc tn n c, v bch Pht.
- Bch c Th Tn, con s li bn b sng ny, i Ngi tr v.
Ni xong, vua y thuyn ra gia dng v tr vo. Sau khi thuyn bi c mt
dm, Pht n giang phn thnh T-x-ly.
Cc hong t dng Licchavi n n c Pht, h cng li xung nc ngang c,
ko thuyn vo b v a c Pht ri thuyn ln b. Khi Pht va t chn ln b, mt
cn bo ln ni ln, ma nh trt, nc dng ln cao, cun sch cc t thi xung sng, v
ton th thnh ph tr nn sch s tinh khit. Cc hong t Licchavi mi Pht ngh chn
tng dm ng, dng cng phm vt gp i s phm vt ca vua Tn-b-sa-la. Sau ba
ngy, Pht n T-x-ly.
Thin ch Thch bay xung y, c ch thin ty tng; vi nh hng quyn
lc rng ln nh th, cc c thn chy trn gn ht. Vo bui chiu, c Pht ng
cng thnh, ra lnh cho Tn gi A-nan.
- Ny A-nan, hy nghe ta ni kinh Kim Cng v i quanh thnh trng tng li
to nng lc bo h trn ba lp thnh T-x-ly, thnh ph ca cc hong t Licchavi.
Tn gi A-nan tip nhn kinh t kim khu Th Tn, ly nc trong bnh bt ca
Pht, ri i ra ng ti cng thnh T-x-ly. Tn gi qun tng v tt c cng hnh ca
Pht "Bt u t ch quyt thnh Pht, n mi Ba-la-mt ca Nh Lai, nm php i
th, ba n c, l v li lc cho th gii, v li lc cho thn quyn v cho s tm cu gic
ng; B-tt vo thai m trong i sng cui cng, n Sanh, Xut Gia, hnh Kh Hnh,
hng phc Ma vng, t Tam Minh v chn tng Thin nh". Qun tng nh th xong,
Tn gi i vo thnh, sut ba canh trong m i kinh thnh trong ba lp thnh, va i va
tng c kinh Kim Cng nh mt nng lc bo h.
Khi Tn gi c n on th ba v ri nc, nhng git nc ri trng cc c ma.
T on th ba tr i, nhng git nc kt t thnh nhng qu cu bng bc nh t, bay
trn khng trung n ni trn cc ngi bnh. Lp tc h lnh bnh, tri dy khp mi
ni v vy quanh Tn gi. Cng th, khi cu kinh on ba va c ln, cc loi c ma
chui np trong ng ci, ng rc, kt tng, khi chm nhm cc git nc y u trn
ht, chng chen chc nhau cht ca n ni phi ph tng m chui ra.
Dn chng dng loi hng ry ln trn hi trng thnh ph nm ngay trung
tm T-x-ly, cho dng mi che trn gn y sao vng v cc th trang sc khc, sp
t ch cho Th Tn ngi. c Th Tn ngi vo ta, cc v T-kheo v cc hong t
Licchavi ngi vy quanh thnh vng trn, ri thin ch Thch cng ch thin quyn
thuc cng ng vo ch ca mnh. Tn gi A-nan i quanh thnh va xong, tr v cng
vi s ng cc ngi bnh c cha lnh, cng n nh l Pht, ngi mt bn. c
Th Tn quan st chng hi, lp li kinh Kim Cng thm mt ln na. Nghe xong c
tm mun bn ngn ngi c Php nhn. iu ny xy ra lin tip by hm na, c
Th Tn vn dy cng mt bi kinh trn. Sau , nhn thy tt c thin tai u tiu tr,
Ngi ging dy cho cc hong t Licchavi xong, ri thnh T-x-ly. Cc ng hong tn
phng Th Tn gp bi, v ln na sut ba ngy theo sau Pht n b sng Hng.
Cc vua rng c tr ti sng Hng t ngh: "Loi ngi tn knh Nh Lai, ti
sao chng ta khng lm nh th?" Bn ha hin nhng con thuyn bng vng, bc, chu
bu, trn y t gh trn bo, mt nc tri y hoa sen ng sc. Cc vua rng thnh Pht
ln thuyn:
- Bch Th Tn, xin hy ban phc cho chng con.
Lc y, ch thin t ci tri Dc n ci tri Phm bo nhau:
- Ngi v rng tn knh Nh Lai, ti sao chng ta khng lm nh th?
 V h cng tn vinh Pht. Cc long vng dng nhng cy lng ny k tip cy
lng kia, cao mt dm v bn di, cc long vng khc cng lm nh th. Cc loi ch
thin trn cy, trong rng, trn ni, trn tri, t th gii rng n ci tri Phm, t hp
thnh vng trn, mi v tay cm lng, gia lng l c, gia c l phn, tung hng ri
hoa, ri nc thm. Cc thin nam trang sc lng ly nh ngy hi, bay ln trn
khng, ca ngi vang rn (Theo truyn thng, c ba cuc i hi nh th: mt vo dp
Pht ho hin thn thng song hnh, mt vo dp Ngi t cung tri xung, v mt vo dp
sng Hng dng nc). Bn b sng pha thnh Vng-x, vua Tn-b-sa-la chun b
phn vt gp i s phm vt ca cc hong t Licchavi v ng i c Pht.
Khi c Pht nhn thy cc phm vt long trng ca cc v vua hai b sng Hng,
nhn thu t tng ca ch thin, long vng, Ngi bn ha thin mt ha Pht v nm
trm T-kheo cho mi chic thuyn. Cng y nh th, mt v ha Pht ngi di mi cy
lng trng, mt v ngi di mi ci cy nh , mt v ngi di mi vng hoa bu, vy
quanh l v s rng thn. Gia cc ch thin ci ngi v ci tri, cng c mt v ho
Pht v chng. Nh l mt dp l hi ca ton ci th gii, v t lng chiu c loi
rng, trn mi chic thuyn bng chu bu ca loi rng c mt v ha Pht ngi, v
chiu c chng Tng, trn mi thuyn chu bu u c ha Pht ngi.
Long vng a Pht v chng Tng xung long cung, nghe Pht ging php sut
m; ngy sau cng dng Pht v Tng chng nhng thc n thng v loi cng, loi
mm. Sau khi hi hng phc bo cho vua rng, c Pht ri long cung, cng on
thuyn nm trm chic bi ngang sng Hng, trong s cung nghinh ca ch thin tri
Thch. Vua Tn-b-sa-la n n Pht, thnh Ngi ri thuyn, cng dng, tip n Pht
long trng gp i cc ng hong Licchavi, v a Pht v thnh Vng-x.
Hm sau, cc thy T-kheo i d hi tr v, ngi bn tn ti php ng:
- i! Thn thng ca c Th Tn tht phi thng. Tht thnh tn thay! Lng
thnh knh tin tng ca ngi v tri i vi Th Tn. Sut tm dm tri di dc theo
hai b sng Hng, vi lng knh tin Pht, cc nh vua dn bng phng t ai, tri ct
sch, ri hoa ngp n u gi. Cn long vng th rc hoa sen ng sc y trn sng, c
lng ging t thp ln n cc tng tri, ton ci th gii trang hong nh ngy l.
c Pht n gn v hi:
- Cc ng ngi y bn tn chuyn g?
V khi nghe k li, Ngi bo:
- S tn knh v cc phm vt y dnh cho Ta khng phi do thn thng ca Pht,
khng phi do thn thng ca long vng v ch thin. l do mt phm vt n s Ta
cng dng t qu kh, m hin ti Ta nhn c nh th.
Cc thy T-kheo hi l do. c Pht k li cu chuyn qu kh.
A. B La Mn Samkha
 Thu xa, cch y rt lu, c mt ngi B-la-mn tn Samkha, c ng ti
Takkasil, ng c mt ngi con trai mi su tui tn Susma. Ngy kia Susma ni vi
cha:
- Tha cha, con mun n Ba-la-ni, hc tp kinh in.
- Tt lm, ta c mt ngi bn B-la-mn y, con s hc vi ng ta.
Susma nghe li cha, n Ba-la-ni tm ngi thy B-la-mn. Ngi B-la-mn
nhn con ca bn mnh lm . V sau khi ngh ngi, chng bt u hc vi thy.
Chng hc rt nhanh, rt nhiu v nh ht, khng st mt iu g, nh sa s t ng
trong bnh vng, khng chy ra git no. Khng bao lu chng hc ht ca thy nhng g
ng hc. Chng c tng thng sut, hiu thu on u, on gia, nhng khng hiu
on cui. Chng tha iu y vi thy, thy bo:
- Ny con, ta cng khng hiu on cui.
- Vy ai l ngi hiu on cui, tha thy.
- Isipatana c nhng bc hin trit, may ra hiu thu, con hy n y hi.
Susma n ch cc v Pht c Gic v hi:
- C tht l cc Ngi hiu r on ny?
- Phi, chng ta hiu.
- Xin hy dy cho con.
- Chng ta khng dy cho ngi cha xut gia. Nu con mun hc, hy tr thnh
Sa-mn.
Chng Susma ng xut gia v tr thnh mt Sa-mn trong gio on ca cc
v c Gic. Cc Ngi dy thy Sisma: "Hy mc h y nh th ny, hy mc thng y
nh th..." Nh th, thy hc oai nghi ca ngi s c.
li y nh mt ngoan ngon, thy hc ht nhng g c dy, v c kh
nng c bit nn khng bao lu thy t qu v c Gic. Danh ting Susma ni nh
cn trong thnh Ba-la-ni nh mt trng trn trn bu tri, Ngi nhn nhiu s tn knh
v cng dng. Chng bao lu, Pht c Gic Susima nhp Nit-bn, bi v cc nghip
Ngi to tc ch a n mt th mng ngn. Cc v Pht c gic v dn chng lm l
ha tng trng th, thu nhp x li, xy thp th ti cng thnh.
Khi y, ngi cha ngh thm: "Con ta i kh lu, ta s i tm thm xem vic g xy
ra cho n". ng n Ba-la-ni, thy m ng dn chng, ng ngh: "Chc c vi ngi
bit v con ta". ng bc n hi:
- Trc y c mt thanh nin tn Susma tng n thnh ny, cc v c bit tin
tc g v chng y?
- Chng ti bit! Ngi y hc ht ba b V- ti nh B-la-mn n, sau xut
gia lm Sa-mn, t qu v c Gic v nhp Nit-bn. Thp ny l thp ca v y.
Nghe ni xong, B-la-mn p tay xung t, khc than k l, i chung quanh
thp. ng nh sch c quanh thp, dng o ng ct sch ri chung quanh thp, ti
nc, tung hoa t lng knh trng, tri o ra nh mt l phn v cm cy lng ca
mnh che trn thp, xong ri i v.
K xong chuyn, Pht kt lun:
- Lc y Ta l B-la-mn Samkha, do phc bo nh c chung quanh thp ca v
Pht c Gic Susma, nn hin ti ng hong dn sch con ng di tm dm, khng
cn cy c, t bng phng. V Ta tri ct quanh thp, nn con ng di Ta i hm nay
cng c ri ct. V Ta tung hoa ln thp nn hm nay cc loi hoa c ri trn ng,
v mt dm trn sng Hng y hoa sen ng sc. V Ta ti nc quanh thp nn khi ta
va n T-x-ly mt trn ma ri xung. V Ta treo c cm lng nn ton th ch thin
cm c lng cao n tn tri.
Ny cc T-kheo, cc phm vt v nhng s tn knh y khng phi t nhin n
vi ta do thn lc ca Ta l tht, khng do thn lc ca tri, rng. Tri li t thn lc c
t nhng phm vt th s Ta cng dng t thi qu kh.
Ngi ni k:
(290) Nh t b lc nh,
Thy c lc ln hn,
Bc tr b lc nh,
Thy c lc ln hn.
2. Khng Ly On Bo On
Gieo kh au cho ngi...
Cu chuyn ny xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt ngi n
b n trng ca mt con g.
Trong mt ngi lng khng xa thnh X-v, c mt ngi nh c. Mt hm trn
ng i n thnh X-v, ng bt gp mt vi ci trng ra dc theo b sng Aciravat,
ng bn nht ly. n X-v, ng vo nh ngi quen, luc my qu trng, khi ngi n
ng cho c con gi ch nh mt trng. C b n xong, i n thm, b m phi ly trng
trong con g mi luc cho c. C b n trng g, t c m thch mn n ny v
thng t ly trng n.
Con g m rng mi ln mnh trng u b c b mang i n ht; ni cn
bt bnh on hn c, n th rng: "Khi ti cht, ti s ti sanh lm chn tinh, n tht my
a con c ny". Sau khi cht n tr li lm con mo ca nh ny, cn c b tr li lm
g mi. G mi trng u b mo n ht, nh vy n ba ln. G mi tc qu bn tr:
"Ba ln ngi n trng ca ta, cn mun n tht c ta. Khi ta ti sanh, ta s nhai xng
ngi v con ngi".
Sau g mi sanh lm beo rng, con mo thnh con nai. Khi nai c con, beo n
n tht c m ln con. Nh th trong nm trm kip lin tc, h n nut ln nhau, gy au
kh cho nhau. Cui cng mt bn lm b chn, mt bn lm ph n trong thnh X-v.
Cu chuyn tip din nh c, cho n khi gp Pht, Ngi dy cu:
(291) Gieo kh au cho ngi,
 Mong cu lc cho mnh,
B hn th rng buc,
Khng sao thot hn th.
Hai k th nghe xong, b chn xin quy y, th nm gii. Khng cn hn th, ngi
n b n cng chng S qu. Hi chng u c li ch.
3. Cc T Kheo Ph Hoa
Vic ng lm khng lm...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti hang ng Jtiy gn Bhaddiya, lin h
n cc T-kheo Bhaddiya.
Mt thi, c Th Tn ang ti ng Jtiy, gn thnh Bhaddiya. Cc T-kheo
y c thi quen trang tr giy dp ca cc thy, nh trong V- din t "Cc T-kheo
Bhaddiya c thi quen mang nhng i dp sc s kiu". H t lm hoc t lm
nhng i dp bng vt liu qu nh, t tin, ng mt, hp thi trang... Nh th h l
l vi hc hi, gii lut, thin nh, tr tu.
Cc T-kheo khc thy th rt bc tc, bn bch vi Pht. Pht qu trch my
thy ham chng din ny:
- Cc ng n y v mc ch g, m by gi eo ui chuyn v ch nh th?
Ngi ni k:
(292) Vic ng lm, khng lm,
Khng ng lm, li lm,
Ngi ngo mn, phng dt,
Lu hoc t tng trng.
(293) Ngi sing nng cn mn,
Thng thng qun thn nim,
Khng lm vic khng ng,
Gng lm vic ng lm.
Ngi t nim gic tnh,
Lu hoc c tiu tr.
Cc thy T-kheo a p ny nghe xong, lin chng A-la-hn, hi chng cng
c li ch.
4. Sa-Mn Git Cha M
Sau khi git m cha...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n Tn gi
Lakuntaka Bhaddiya.
Mt thi, c Th Tn ang ti K Vin, c mt s T-kheo n ving thm
Ngi. Sau khi nh l, cc thy knh cn lui ngi mt bn. Khi y Tn gi Lakuntaka
Bhaddiya i ngang y khng xa. c Pht bit tm ca cc T-kheo ng lc, Ngi nhn
Tn gi v ni vi cc T-kheo.
- Cc ng hy nhn kia! l T-kheo git cha, git m, thot kh au.
 - c Th Tn ni g th?
Cc T-kheo ku ln, nhn nhau, nghi ng, v hi Pht:
- Bch Th Tn! Ngi ni g?
Pht bn ni k:
(294) Sau khi git m cha,
Git hai vua St-li,
Git vng quc, qun thn,
V u, Phm ch sng.
Nghe xong cc thy chng A-la-hn.
Cu chuyn lin quan cu k sau cng ging nh chuyn trn, Pht cng ni v
Tn gi Lakuntaka:
(295) Sau khi git m cha,
Hai vua B-la-mn,
Git h tng th nm (nghi)
V u, Phm ch sng.
[Theo Ch Gii: "... M (mata) l n d cho lng tham i (tanha), v cha (pita) l
n d ca ng mn (mana). Chnh v tham i v ng mn m ta phi ti sinh nhiu i,
nhiu kip trong ci ta b lun hi ny. Hai v vua chnh l hai bin kin ca v minh:
thng kin (eternalism) v on kin (annihilationism), thng to ra nhiu tranh ci v
ch, cn phi c ph b. Vng quc lnh th kia chnh l 6 cn v 6 trn: mt, tai, mi,
li, thn, , v sc, thanh, hng, v, xc, php. V Quc kh i thn (treasurer) l
ch lng tham m dc lc pht sinh v cht cha t 6 cn . Sau cng, h tng th
nm chnh l con qu th nm lm cn tr s nh tm, pht tu. l "nghi" ca 5 trin
ci: tham dc, sn hn, hn trm, tro c, v hoi nghi. Sau khi on dit tt c cc
chng ngi ny th hnh gi mi thong dong, t ti, i n gii thot ..."]
5. Cu B V Qu D
Lun lun t tnh gic...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti Trc Lm, lin quan n mt cu b con
ngi bn ci.
Ti thnh Vng-x, c hai a b thng chi banh vi nhau, mt a l Pht t,
mt a l con nh ngoi o. Thiu nin Pht t thng nim tng c Pht, mi khi
tung banh ln, em c "Nam m Pht-". Em con nh ngoi o thng xng tng cng
c cc ngoi o, v mi khi tung banh ln em c "Nam m A-la-hn". Trong tr chi,
thiu nin Pht t thng thng cuc, cn cu b ngoi o thng thua. Quan st i
phng, cu b ngh: "Bn tr ny thng tng nh c Pht v c nh th mi khi
tung banh, v do thng thng ta. ta cng s lm nh vy". V em bt u tp thi
quen nim tng Pht-.
Mt ngy n, cha em nh xe vo rng tm ci, em em i theo. Sau khi cht y
xe ci, ng tr v. Trn ng v, ng dng li ti mt bi t ha tng ngoi thnh, chn
a im sch s, nc, c ri em cm ra n. Chiu n, con b ko xe ca ng i
theo mt by tru b vo thnh. Ngi cha chy theo bt b li, tr ra th tri ti, cng
thnh ng ng khng ra c. m y, cu b ngoi bi tha ma ng mt mnh di
chic xe.
Lc y, thnh Vng-x thng c vi c qu lui ti, gn bi t ha tng c hai
con qu ch n cu b nm ng y. Mt con qu thng hay tm mi trn bi t
ha tng v theo t o, con qu kia th chn chnh. Qu t bo qu chnh:
- a b ny l mi ngon, chng ta hy n tht n.
Qu chnh bo;
- Thi i! ng ngh by.
Mc d n c gng cn ngn, qu t c lm theo mnh, n nm chn cu b nh
x i. Lc y, theo thi quen tng nim Pht, cu b trong gic ng cht ni: "Nam m
Pht", con qu t kinh s thi lui. Qu chnh ni:
- Chng ta lm iu khng nn lm, chng ta s b pht.
V chuc li, n ng canh cho cu b, cn qu t vo thnh, ly mt ci da
bng vng rng trong cung vua, ng y thc n em v. C hai con qu sn sc cu b
nh cha m, nh thc cu dy v a thc n cho cu. Sau chng dng quyn lc
khc th ln da k li cu chuyn xy ra, bo nhau: "Hy nh vua c th ny, ngi
khc khng th c". da ln chic xe, chng ng canh sut m, v n sng mi i.
Ngy sau , tin truyn rng n trm ly mt da vng ca nh vua. Dn chng
ng ca thnh v lc tm. Tm khng thy, h ra ngoi thnh, lc li khp ni, h thy
chic da trn xe ca cu b. H tm ly cu v iu v trnh vua:
- y l n trm.
Nh vua nhn chic da, c xong cu chuyn vit trn y, hi:
- Ny con, th ny ngha l g?
- Tha i vng, con khng bit. m ri, cha m con mang thc n n cho con
v canh chng cho con ng. Con yn ch c cha m nn khng s v ng ngon. l
nhng g con bit.
ng lc y, cha m cu b va n. Nghe h bo rng con mt mnh ngoi
thnh... Nh vua a c ba n ch Pht, k li cu chuyn v hi:
- Bch Th Tn, c phi nim tng Pht l mt s che ch, hay nim tng Php
v nhng iu khc cng c h tr?
c Pht tr li:
- Ny i vng, nim tng Pht- khng phi ch l cch duy nht c ngha
c bo h, nhng ngi Pht t chn chnh thc hnh thm su nim tng mt trong
su mc th khng cn bt c s bo h no, phng cch bo h no, cu thn ch
no, hay dc tho no c.
Ngi ni k:
(296) t Gotama,
 Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m,
Thng tng nim Pht .
(297) t Gotama,
Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m,
Thng tng nim Chnh php.
(298) t Gotama,
Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m,
Thng tng nim Tng-gi.
(299) t Gotama,
Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m
Thng tng nim sc thn.
(300) t Gotama,
Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m,
vui nim bt hi.
(301) t Gotama,
Lun lun t tnh gic,
V lun ngy hay m,
vui tu thin qun.
6. Hong T Bt K Lm Sa Mn
Vui hnh xut gia kh...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti tinh x i Lm (Mahvna) gn thnh
T-x-ly, lin quan n mt ng hong dng Bt-k (Vajjian) xut gia thnh Sa-mn.
cu chuyn nh sau:
Mt ng hong dng Bt-k xut gia lm Sa-mn. Thy Sa-mn vng gi ny
sng n c trong mt khu rng gn thnh T-x-ly. Thnh ph t chc i l tng bng
sut m. Thy Sa-mn hong t n nghe ting xn xao, ting trng ting nhc t thnh
T-x-ly vng li, thy ni cn su mun, bn bun khc rn r:
Ta c n trong rng,
Nh khc cy b b.
Trong m nh m nay,
C ai bng ta kh.
Nguyn Sa-mn ny tng l hong t trong vng quc Bt-k, khi n phin
mnh tr nc, t b hong cung xut gia lm Sa-mn. Vo ngy trng trn thng
Kattika, ton th ph x thnh T-x-ly treo c kt lng, t chc hi h. D hi ko di
tn m, thy Sa-mn nghe ting trng, ting kn, ting m nhc, n lc huyn... Khi
by ngn by trm l by hong t Vesli cng nh bao nhiu hong t, i thn trang
sc lng ly, x ra ng d hi, th thy mt mnh i kinh hnh trong hnh lang rng
su mt, trn u ch c mt vng trng. Thy n ngi trn gh, suy ngh v thn phn
mnh, thiu c hi h, thiu c qun a trang sc, nh khc g b nm b trong rng.
Thy t ngh: "C ai bt hnh hn ta khng?"
Bnh thng, thy c cng hnh, v c tnh ca mt v n tu, nhng trong lc
ny v bt mn thy ni nh th. Mt v lm thn khu rng y bit c nn t nh:
"Ta s khuyn khch thy", v thn ni k:
Ngi c n trong rng,
Nh khc cy b b.
Nhiu ngi c c th,
Nh k o a ngc,
Ganh ngi thin ng.
V Sa-mn nghe k, ngy hm sau n ch c Pht, nh l v cung knh ngi
mt bn. Pht d bit, v mun ni cho thy bit y v kh au ca i sng th
gian. Ngi ni v nm th au kh trong bi k:
(302) Vui hnh xut gia kh,
Ti gia sinh hot kh,
Sng bn khng ng, kh,
Tri ln lun hi, kh,
Vy ch sng lun hi,
Ch chy theo au kh.
7. C s Tm - Ngi Thnh Tn
Tn tm, sng gii hnh...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n c s Tm (Citta).
Citta l mt nam c s giu tm o, chng lun c qu trng mi khi n hu
Pht. Tn gi A-nan thy th bn hi Pht:
- Bch Th Tn! Ch khi no Citta n ving Pht mi c trng vng nh th?
Hay cng c qu trng khi n thm cc ngi khc?
Pht dy:
- Ny A-nan! ng y lun c qu trng nh vy, d cho n ving Ta hay ving
ai. V c s y y nim tin, tm o v c hnh. Ngi nh th, d i n ni no cng
c tn knh.
Ngi ni k:
(303) Tn tm, sng gii hnh,
danh xng, ti sn,
Ch no ngi y n,
Ch y c cung knh.
 8. C Gi c Hnh
Ngi lnh d xa...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n Cull Subhadd,
con gi ng Cp C c.
Thi cn nin thiu, Cp C c c mt ngi bn thn tn c-gi, cng con nh
Trng gi, h cng hc chung mt thy, v cng ha hn rng sau ny khi thnh gia tht,
c hai s g con cho nhau kt thm tnh thn i. V sau Cp C c cng c-gi
u tr thnh trng gi ti thnh ph ca mnh.
Trong mt chuyn bun xa, Trng gi c-gi n thnh X-v vi nm trm c
xe. ng Cp C c bn ku con gi, c Cull Subhadd, n dn d:
- Ny con, cha con - ng c-gi - n ving nh, con hy sn sc ng tht y .
- Tha cha, vng.
V khi ng c-gi n, c ch thn sa son thc n vi y hng liu,
chun b phn, kem, nc thm, du xc... tt c tin nghi cho ng. Sau khi ng dng ba,
c chm sc phng tm mt cch chu o lm trn phn s mnh.
Trng gi c-gi nhn thy c hon ton, nn h d lm. Trong mt bui ni
chuyn tng c, ng nhc li vi Cp C c li ha ngy xa, v xin ci c Cull
cho con trai mnh. Trng gi c-gi theo ngoi o, nn ng Cp C c n hi kin
Pht. Th Tn bit c-gi c duyn chng Thnh qu nn khuyn ng nhn li; v Cp
C c sau khi bn vi v, ng vi c-gi, ri nh ngy hn l.
Nh Trng gi Dhananiaya khi g c Viskha, Trng gi Cp C c cng cho
con tht nhiu ca hi mn. ng cng khuyn con mi iu: "Ny con, khi sng trong
nh cha m chng, ch em la trong nh ra ngoi...". ng cng cho tm ngi theo
u cho c Cull.
- Nu con gi ta c li lm g vi cha m chng, cc ng hy ch dy n.
Ngy hn l, ng cng dng Pht v Tng chng trng th, v chng t nhng
qu bo tt p ca c trong qu kh, ng a c v nh chng trong nghi l ht sc huy
hong.
C Cull n thnh ca c-gi, gia nh chng cng tt c thn quyn ra n.
Ging nh Viskha, c ngi trn chic xe nga, i cho khp thnh trong v lng ly ca
mt c du. C nhn qu ca mi ngi v p li tng xng theo s thch mi ngi,
khin cho tt c thnh ph ca ngi v p v cng hnh ca c.
Cha chng c thng mi cc o s la th n nh trong cc dp l ln, dp ny
cc thy y cng c mt. Cha chng c ra lnh:
- Hy n ra mt v lm l tn knh vi cc bc thy ca ta.
Nhng c Subhadd khng th nhn vo cc o s la th, c t chi khng n
cho. Ln th hai, ln th ba, c cng khng n cho, ng cha chng ca c ni gin:
- Hy ui con b y ra khi nh.
C tr li:
- Khng th kt ti con m khng c nguyn nhn.
C mi cc v bo h n, trnh by mi vic, v h cng nhn c v ti.
ng trng gi thut chuyn vi v v bo:
- Con du ta t chi khng lm l cc o s v n cho rng cc thy y khim nh.
B hi:
- T cch ca cc thy n th no m n tn knh n vy?
B gi con du n hi:
Cc thy con khen ngi
T cch h ra sao?
Gii lut g h gi?
Tu tp nhng hnh no?
tr li, c Subhadd ca tng n c ca Pht v cc t Pht:
Cn cc thy thanh tnh,
Tm cc thy thanh tnh.
Thanh tnh khi thy i,
Khi ng cng an nh.
Mt thy lun nhn xung,
Ming t khi ni nng,
Cc sa-mn thy con,
Thn khu tch lng,
Nh ht ngc khng t,
Trong ln ngoi u sng.
Phm hnh lun xng ng
Cc thy con nh vy.
Th gian bun khi mt,
Khi c th vui mng.
Cc thy con khng th,
c mt u dng dng.
Vinh danh th gian vui,
H danh th gian su.
Cc thy con khng vy,
Vinh nhc tm chng mng.
Th gian mng c khen
Th gian bun b ch.
Cc thy con khng th,
im nhin d khen ch.
Th gian khc ci theo,
Kh vui trong cuc sng.
Cc thy con thanh thn,
 Vui kh chng ng lng.
Vi cc cu tr li nh th, Subhadd lm m chng hi lng. B hi:
- Chng ta c th gp cc thy ca con?
- Tha, c.
- Tt lm, hy sp t chng ta c gp.
Subhadda lin chun b nhiu phm vt cho Pht v chng Tng. C leo ln lu
cao, hng v pha Th Tn, nh l nm vc st t, tng nim n c Pht-, tn
knh Pht bng hng thm, hoa v nhang trm, c tung ln h khng mt vc hoa li v
tht ln:
- Bch c Th Tn, con thnh Ngi v ch Tng ngy mai n nh con. Xin
cho Ngi bit rng con cung thnh.
Hoa li bay qua h khng, kt li thnh trng, dng trc c Pht, khi Ngi ang
ging php cho chng hi.
Vo lc y, Trng gi Cp C c cng thnh Pht n nh ngy mai. Pht tr
li:
- Ny Trng gi, Ta nhn li mi ca ngi khc.
- Nhng, u c ai n trc con, Ngi nhn li ai?
- Cull Subhadd mi Ta.
- Con gi con cch xa y hn mt trm hai mi dm, lm sao mi c?
- ng th, nhng ngi lnh d xa, vn hin r nh gn.
Ngi ni k:
(304) Ngi lnh d xa,
Sng t nh ni tuyt.
Ngi c du gn,
Nh tn bn m en.
Vua tri Thch bit c Pht nhn li thnh ca Subhadd, ra lnh cho thn
Vissakamma:
- Hy ho hin nm trm ngi thp, ngy mai a Pht v chng Tng n thnh
ca c-gi.
Ngy hm sau, Vissakamma bin nm trm ngi thp v ng i cng K
Vin. c Pht em theo nm trm v A-la-hn, v Ngi cng chng Tng ngi vo thp,
bay n thnh c-gi. Trng gi c-gi cng gia quyn theo s ch dn ca Subhadd
ng i con ng Pht s n. ng thy c Pht v chng Tng i n trong v
trang nghim siu phm, lng trn y hoan h. ng t lng cung knh rt mc, rc
Pht v chng Tng vo nh, tung hng ri hoa, cng dng long trng, thnh Pht li
by hm. Pht thuyt php, v sau Trng gi c-gi cng tm mi bn ngn ngi
u c Php nhn. c bit ban n cho Subhadd, Pht ch nh Tn gi A-nu-lu-
li. T , dn thnh c-gi tr nn thn thnh, giu tm o.
9. V Sa Mn c C
 Ai ngi, nm mt mnh...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n Tn gi c C.
Tn gi c C ni ting trong bn b chng rng Ngi l ngi i mt mnh,
ng mt mnh v ngi mt mnh. Cc T-kheo n bch Pht v Tn gi:
- Bch Th Tn, Trng lo y lm nh th, nh th.
c Pht khen ngi:
- Lnh thay! Lnh thay! T-kheo y c th sng c c:
V khen ngi i sng vin ly, n c, Ngi ni k:
(305) Ai ngi nm mt mnh,
c hnh khng bun chn.
T iu phc mt mnh,
Sng thoi mi rng su.
 PHM XXII: A NGC
1. Ci Cht Ca Tn L
Ni lo a a ngc...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt n du s ngoi
o tn Tn--l.
Khi c Th Tn cng Tng on ti K Vin, Ngi nhn c s cng dng
trng vng ca dn chng nhiu ngang bng mt trn l lt do nc cc sng Ng H
dng cng mt lt (five great rivers), v cc gio phi ngoi o trc s hin din ca
Ngi, tr nn lu m nh ngn n trc nh sng mt tri. H mt ht c li lc v danh
ting. Ngy n, h hp nhau bn tn:
- T khi Sa-mn C-m xut hin, chng ta b mt ht li lc v danh d, trc
kia chng ta cn c dng cng, by gi chng ai thm bit n chng ta. Chng ta phi
tm cch ph v danh ting v li lc m y ang c. Ai s l ngi c th lm c vic
ny?
H bn tn du s mt hi v bo nhau:
- C n du s Tn--l, c y s lm c vic.
V khi Tn--l n tu vin ca h, chng ai ni vi c mt li. C hi n hai,
ba ln m h vn lng thinh. C bn hi:
- Tha cc v, c ai gy tn thng cc v?
- Ch khng thy Sa-mn C-m lm thit hi chng ta, tc ot mi li lc,
danh ting, m chng ta c t trc?
- Con c th lm g y?
- Ch c nhan sc tuyt vi, kh i, hy lm mt danh d Sa-mn C-m, hy
khin dn chng n i khng tt v lm mt thanh danh quyn li ca ng y.
- c thi.
Tn--l chp nhn.
Sau , mi bui chiu, khi dn chng i nghe php tr v thnh, h li thy Tn-
-l trang im lng ly i v hng K Vin, vi hng hoa, du thm, kem, phn,
long no, tri cy. V khi h hi:
- C i u?
C tr li:
- n ch ngi C-m, ti c thi quen li mt mnh trong hng tht sut m.
V sau , c n mt tu vin ngoi o li. Sng hm sau, li ngc ng tr
v thnh. Nu c ai hi:
- Tn--l, c i u th?
C ta tr li:
- Ti li m trong hng tht ca C-m, ch mt mnh v by gi tr v.
Vi ngy sau, nhm ngoi o a tin cho mt s du ng v bo:
 - Hy git Tn--l, ri nm thi hi c ta ni ng rc gn hng tht ca C-
m.
Bn du ng lm theo mnh lnh. V cc ngoi o bt u ru rao:
- Tn--l b mt tch.
H tu s vic ln nh vua. Vua hi:
- Cc ngi c nghi ng ai khng?
- Vi ngy trc, c ta hy cn m ti tinh x K Vin, t xy ra chuyn g,
chng ti khng bit.
- Nh th, hy i tm.
c lnh nh vua, h tp hp ko vo K Vin lc li, v thy thi hi Tn-
-l nm ng rc trong tinh x. H khing t thi v thnh, tu ln nh vua:
- m t ca Sa-mn C-m t nh: "Chng ta s che y c vic xu
Th Tn lm". Do h git Tn--l v vt thi th vo ng rc.
Vua phn:
- Hy bo cho dn chng bit.
Cc ngoi o i ru rao khp thnh:
- Hy nhn xem hnh ng ca m Sa-mn t dng h Thch.
Vi nhng cu ph bng tng t, h truyn tn khp thnh, ri tr v cung vua.
Nh vua ra lnh t thi hi Tn--l trn t ha thiu, ct ngi canh gc. Phn ng
dn c thnh X-v, tr cc thnh t, u la :
- Coi ka, m t dng h Thch lm nn chuyn ny.
Trong thnh, ngoi thnh, trong rng, trong xm, h u chi mng cc Sa-mn.
Cc thy n bch Pht, Pht dy:
- Cc ng ch trch h lm g. Ngi ni k:
(306) Ni lo, a a ngc,
C lm ni khng lm,
C hai cht ng ng,
Lm ngi, nghip h lit.
Nh vua ngm cho thm t iu tra v ci cht ca Tn--l. Khi y, bn du ng
nhn tin ri nhu nht say sa, gy g. Chng lm nhm vi nhau:
- My git Tn--l, my nm xc vo ng rc. My c tin nhiu tha h
ung. c lm! c lm!
Thm t lin tri h, gii n trc vua. Vua hi:
- Cc ngi git Tn--l?
- Tu vng.
- Ai mn cc ngi?
- Cc thy ngoi o.
Nh vua cho i cc ngoi o n, bt phi rao ln trong thnh nh sau:
 - Chng ta git Tn--l v mun h nhc Sa-mn C-m. Sa-mn v t
khng c li g.
H phi thi hnh lnh trn, m ng dn chng ng nghch li nghe theo. Cc
ngoi o b trng pht nng n, v t , danh d ca Pht li tng thm.
2. Con Qu Xng Kh
Nhiu ngi khoc c sa...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti Trc Lm, lin h n nhng chng sanh b
qu bo xu do c nghip.
Mt ngy n, khi xung ni vi Trng lo Lakkhana, Tn gi Mc-kin-lin
nhn thy nhng con qu hnh th ch c b xng kh, Ngi bn mm ci. Khi c
hi, Tn gi ch bo:
- Ny huynh, ch hi iu y y. Khi no n trc c Th Tn chng ta s
tho lun.
V khi v n tinh x, trc c Pht, Trng lo Lakkhana hi li chuyn y.
Tn gi Mc-kin-lin tr li rng Ngi thy nhng con qu xng kh. Ngi cn k tip:
- Khi ti xung ni, ti cn thy mt Sa-mn bay qua ton thn bc chy.
V cn thm vi ln, Tn gi thy nhng con qu hnh dng Sa-mn vi y bt, tt
c u bc chy. Nhn , thi Pht dy cc T-kheo rng: "Nhng tu s y, thi Pht
Ca-dip xut gia nhng khng lm trn bn phn ca mnh".
Ngi nhn mnh n qu bo c nghip cho cc T-kheo ng hin din c r,
v ni k:
(307) Nhiu ngi khoc o c sa,
c hnh khng nhip phc.
Ngi c, do c hnh,
Phi sanh ci a ngc.
3. Xo Thut Tm Thc n
Tt hn nut hn st...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn tinh x i Lm (Mahvana) gn thnh T-
x-ly, lin h n cc T-kheo Vaggumudtiriya.
Cc T-kheo Vaggumudtiriya thng khen ngi ln nhau rng ngi ny chng
qu, ngi kia chng qu khi c mt c s, h dng cng thc n ngon. c Pht bit
chuyn, bn hi cc thy:
- Ny cc ng! C tht phi l ch v ci bao t m cc ng ca tng ln nhau trc
mt c s h dng cng thc n ngon?
- Tha vng, bch Th Tn!
Pht bn qu trch cc thy, v ni k:
(308) Tt hn nut hn st,
Chy nh la bng,
Hn c gii, bung lung,
 n n quc .
4. K o Hoa
Bn nn ch i ngi ...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n Khema, con trai
Trng gi, chu Cp C c.
Khema l mt chng trai tun t khi ng. Cc b cc c khi gp mt chng u
yu mn m mt. Khema th li eo ui v ngi. Mt m n, ngi ca nh vua bt
chng ta, gii n trc mt vua. Nh vua cm thy i ngi thay cho danh ting ca
Trng gi nn khng ni g, th chng ra. Khema vn c chng no tt ny.
Ln th hai, ln th ba, chng vn b bt, v nh vua cng tr t do cho. Chuyn
n tai Trng gi, ng em con n gp c Th Tn, trnh by cu chuyn v bch:
- Xin c Th Tn ging dy cho n.
c Pht khi dy lng tri ca Khema v ch cho chng thy li lm khi theo
ui v ngi bng Php C:
(309) Bn nn ch i ngi,
Phng dt theo v ngi,
Mc ha, ng khng yn,
B ch l th ba,
a a ngc, th bn.
(310) Mang ha, a c th,
B hong s,t vui,
Quc vng pht trng hnh,
Vy ch theo v ngi.
Chuyn qu kh:
A. Li Nguyn Ca Khema
Thi c Pht Ca-dip, Khema l mt tay vt qun qun, ngy kia chng treo
hai cy c gii thng ca mnh bn ngi thp vng ca c Pht, v nguyn: "Xin cho
tt c mi ph n, tr cc n nhn thn quyn v b con rut tht ca ti, khi nhn thy ti
u say m". V th, d ti sanh u, chng cng c tt c cc b yu mn.
5. Thy Sa Mn T Ph
Nh c sa vng nm...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt thy T-kheo
t ph.
Chuyn k rng, c mt v T-kheo l tay lm t mt cng c. Lng tm thy
y ny bn tm n mt huynh , thut li cu chuyn v hi:
- Tha huynh, T-kheo lm t c, c sao khng?
Thy kia tr li:
- ng quan trng khi cho rng lm t c cy s b hu qu. Ch cn xng ti ra
l c khi ti thi.
 Ni xong, thy nh lun mt bi c, vt i. Cc T-kheo n bch Pht. Pht qu
trch thy T-kheo t ph nng n, v ni Php C:
(311) Nh c Sa (Kusa) vng nm,
Tt b ha t tay.
Hnh Sa-mn t vy,
Tt b a a ngc.
(312) Sng phng ng bung lung,
Theo gii cm nhim,
Sng Phm hnh ng nghi,
Sao chng c qu ln.
(313) Cn phi lm, nn lm,
Lm cng tn kh nng.
Xut gia sng phng ng,
Ch tng lon bi i.
6. Ngi V Ghen Tung
c hnh khng nn lm...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt b v ghen.
Mt ng chng dan du vi mt n t gip vic nh. V ng bit c, bn tri
ngi n t, ct tai, ct mi, nht vo phng kn ng ca li. che giu ti c, b r
chng i nghe php. Hai v chng n tinh x, ngi vo hi chng. Khi y, c vi ngi
b con bn v n nh thm. H m ca, chng kin cnh tn nhn trong nh, bn m
tri cho c t gi. C ny n tinh x, t co mi vic vi Pht v Tng chng. Nghe
xong, Pht dy:
- Khng nn lm vic c d nh, ngh rng chng ai bit. Vi vic lnh, d khng
ngi bit vn nn lm. Hnh ng c d che giu n hn v sau. Cn hnh ng tt s
khin ta an vui.
Ngi ni k:
(314) c hnh, khng nn lm,
Lm xong chu kh ly,
Thin hnh, t nn lm,
Lm xong, khng n nn.
Cui bi php, hai v chng chng qu D-lu. H tr t do cho c t gi v
hng dn c theo chnh php.
7. T Canh Phng Nh Gi Thnh
Nh thnh bin thy...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan ti mt s T-kheo.
Mt s cc T-kheo n an c mt th trn bin gii. Thng u tri qua ht sc
an n. Nhng thng th hai, bn trm cp tn cng th trn v bt mt s ngi lm con
tin. T lc y, mi ngi phi bn rn phng th, chng li trm cp, v khng cn th
gi chm sc n thc n vt dng cho cc thy. Cc thy tri qua nhng thng tht bt
an.
An c xong, cc thy tr v tinh x K Vin, nh l Pht, lui ngi mt bn. c
Pht hi thm thn mt:
- Cc ng c c an n khng?
- Bch Th Tn, thng u tht an n. Nhng nhng thng sau trm cp honh
hnh, dn chng chng cn th gi u lo lng cho chng con. Thi gian tht khn n.
Pht dy:
- Khng sao. Cc ng ng phin mun. Khng d g lc no cng tm c ni
an c hon ton nh . Nhng hy nh dn c phng th tr trn ca h, mi thy T-
kheo phi t canh phng mnh.
Ngi ni k:
(315) Nh thnh bin thy,
Trong ngoi u phng h,
Cng vy, phng h mnh,
St na ch bung lung,
Giy pht qua, su mun,
Khi ri vo a ngc.
8. Cc o S La Th
Khng ng h li h...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n cc o s phi K-
na, la hnh ngoi o Ni-kin-t. Mt hm cc thy T-kheo nhn thy cc o s phi
Ni-kin-t, bn tn vi nhau.
- Ny ch huynh, cc Ni-kin-t ny d nhn hn cc o s phi Acelaka (L-gi-
na). My ng kia hon ton trn tri, cn c Ni-kin-t ny t ra cng c mt t vi che
thn, nhn xu h.
Cc Ni-kin-t nghe chuyn ni:
- Khng phi v xu h m chng ti che thn. Ch v bi t cng l nhng hu
tnh chng sanh c s sng, v s chng ri vo thc n m chng ti mang mt mnh vi.
Cc thy T-kheo, mt s ng vi l do trn, s khc khng ng , c bn tn
mi. Sau cng, tt c i n ch Pht, tha ra cu chuyn, Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ngi no h thn khi khng ng h thn, v khng cm thy
h thn khi cn phi h thn, s chu kh v sau.
Ngi ni k:
(316) Khng ng h, li h,
Vic ng h, li khng,
Do chp nhn t kin,
Chng sanh i c th.
(317) Khng ng s, li s,
 ng s, li thy khng,
Do chp nhn t kin,
Chng sanh i c th.
9. Tr Con Quy Y Pht
Khng li, li thy li...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin h n mt s c s ngoi o.
C mt m tr chi chung vi nhau, con nh ngoi o v con cc Pht t. Khi
cc tr em ngoi o v nh, cha m chng cm khng cho cho hi cc Sa-mn t
Pht v khng c vo tinh x. H bt chng phi gi li th. V sang ngy khc, khi
bn tr chi a gn tinh x K Vin, chng b kht nc. Cc tr con ngoi o phi
nh mt bn Pht t vo tinh x xin nc ung. Em ny vo tinh x, gp c Th Tn v
k li cu chuyn cho Ngi nghe
Pht dy:
- Ung nc xong, cc em ra ku cc bn vo y ung.
Tt c bn vo gp Pht. Ngi k cho cc em nghe mt cu chuyn d hiu, ging
php, khin cc em c nim tin vng mnh ri khin cc em quy y v gi gii. Cc tr
em ngoi o v nh, k li chuyn ba m. H gin d, khc lc rn r:
- Con chng ta theo thy t.
Khi y, mt vi ngi lng ging c tr tu gn , sang an i h, ging gii cho
h nghe. Chng , h nhn thy Pht php li ch bn quyt nh:
- Chng ta ch cho cc con i theo s hng dn ca Ngi C-m.
Vi b con dng h ng o, h a nhau n tinh x l Pht, nghe php. Pht
quan st tm t ca h bn ging k:
(318) Khng li, li thy li,
C li li thy khng,
Do chp nhn t kin,
Chng sanh i c th.
(319) C li, bit c li,
Khng li, bit l khng,
Do chp nhn chnh kin,
Chng sanh i ci lnh.
 PHM XXIII: VOI
1. Pht B Lng Nhc
Ta nh voi gia trn...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn K Vin, trong trng hp ca chnh Ngi.
Trong truyn tch Php C (179) cp n trng hp Mgandiy b Pht t
chi, v c b chm t i nng. Khi tr thnh hong hu, nng quyt tm tr th Pht.
Nng tung tin mn c dn thnh, bo h rng:
- Khi Sa-mn C-m n y kht thc, cc ngi hy t tp nhng ngi h
tin i theo chi mng ng ta, ui ng ta i.
Khi c Pht v A-nan i n thnh, dn c khng tin Tam Bo i theo Ngi, la
ht.
- ng l k gic cp, ngu dt, khng, ng l lc , b, la, qu a ngc, l
sc sanh, khng c hy vng c cu ri, ng ch c nc ch b a thi...
Nh vy, h dng mi cch mng chi mng chi Pht. Nghe cc cu m
nhc, Tn gi A-nan bch Pht:
- Bch Th Tn, dn c ni ny chi mng chng ta, xin hy i ni khc.
- Chng ta s i u, A-nan?
- i n thnh ph khc, bch Th Tn.
- Nu nh dn thnh ph cng chi mng ta?
- Th chng ta li i n thnh ph khc, bch Th Tn.
- Nu nh n ni kia cng b mng chi?
- i n ch khc na, bch Th Tn.
- Ny A-nan! Chng ta khng nn lm nh th. Bt c ni no c rc ri, phin
no ni ln, chng ta nn li cho n khi chng lng du hn, v ch khi chng ta
mi nn i ni khc. Nhng ai chi mng chng ta?
- Bch Th Tn, nhng k h tin, n t, tt c u chi mng.
- Ny A-nan! Ta nh con voi ra trn. V nh con voi gia trn hng chu tn
bay t bn pha, bn phn ta phi nhn ni nghe nhng li c c tht ra.
V Ngi ly mnh lm tiu ging php vi cc cu:
(320) Ta nh voi gia trn,
Hng chu cung tn ri,
Chu ng mi ph bng,
c gii rt nhiu ngi.
(321) Voi luyn, a d hi,
Nga luyn, c vua ci,
Ngi luyn, bc ti thng,
Chu ng mi ph bng.
(322) Tt thay, con la thun,
Thun chng loi nga Sindh [*]
 i tng, voi c ng,
T iu mi ti thng.
[*] loi nga p vng sng Sindha, n
Nghe xong, qun chng hai bn ng, ng ba, ng t, nhng k n tin chi
mn Pht u chng t S qu n Tam qu.
2. Thy Sa Mn Luyn Voi
Chng phi loi ci y...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin h n mt T-kheo tng
l qun tng.
Mt ngy n, mt v T-kheo trc kia tng l qun tng, ng bn b sng
Acirvat thy mt ngi qun tng ang c gng hun luyn mt con voi. Thy ngi
y khng t kt qu, thy mun mch nc, bn ni vi cc thy T-kheo ng gn:
- Nu nh con voi ch ny, ch ny... n s nghe li ngay thi.
Ngi qun tng nghe c, lm theo li, v chng bao lu con voi tun theo
ng...
Cc T-kheo bch Pht cu chuyn. Pht cho gi thy T-kheo y ln hi:
- C phi tht ng ni nh th?
- Bch Th Tn, vng!
Pht qu:
- Ngi v tch s, ngi thi th ti ngh vi ngi luyn voi, luyn th lm g?
Khng phi leo ln lng nhng con th l c th i n ni mun n m cha n
c. Ch c trong s t hun luyn bn thn mi c th n c ni kh n. T y
ngi hy t iu phc chnh mnh, ng lm tr hun luyn th nh th na:
Ngi ni k:
(323) Chng phi loi ci y,
a ngi n Nit-bn,
Ch c ngi t iu,
n ch, nh iu phc.
3. Lo B La Mn V Cc Con
Con voi tn Ti H...
Cu chuyn xy ra khi c Pht X-v, trong trng hp mt B-la-mn gi b
cc con ht hi.
Ti thnh X-v, mt B-l-mn c bn ngi con trai v gia ti tm trm ngn
ng tin vng. Khi cc con n tui trng thnh, ng ci v cho chng v cho mi
a mt trm ngn tin vng. Sau , v ng cht, cc ngi con hp nhau li bn tn:
- Nu cha ta ci v khc, gia ti s b chia cho my a con sau v khng cn g
c. Chi bng chng ta sn sc ng gi hng gia ti ca ng.
Chng bu quanh hu h ng chu o, lo thc n ngon, qun o p, tm ra cho
ng, mi bn phn u lm trn.
 Mt ngy n, chng n hu thy ng vn cn ng. Ngay khi ng thc gic, chng
ra tay chn cho ng, v ni v s bt li ca mt gia nh chia hai dng con. Chng ha:
- Chng con s sn sc cha cho ti khi cha cht, cha hy chia cho chng con s
tin cn li.
ng gi chiu theo li yu cu, chia lun bn trm ngn tin cn li lm bn phn,
cho mi a mt phn, ring ng chng cn g, ngoi b qun o dnh da.
Vi ngy u, a con trng hu h ng. Mt hm, khi ng n nh ngi ny
nh thng l, m con du ng ca va gp ng lin ni:
- ng c cho thm con trai ng mt trm hay mt ngn ng khng? R rng ng
cho mi con trai ng hai trm ngn ng m. ng khng bit ng i ti nh my ng
con kia ?
ng B-la-mn gin d, mng:
- Im i, con n b tin.
ng n nh a con th hai. Nhng ch vi hm, ng li b ui ra khi nh theo
cch ca a th nht, v cnh y cng din ra ti nh a t. Rt cuc ng khng c
nh nng thn.
Do , ng t b i th gian, i tu theo gio on Pandaranga, xin n t nh ny
sang nh khc. Theo thi gian, ng tr nn gy m v tui gi, thn th suy sp v thc n
ti t v ch ng khng m. Mt ngy n, sau khi i xin n v, ng nm di ti ch v
ng thip i. M mt ra ng mt mi nhn quanh chng thy c a con no nh cy.
ng ngh thm: "H ni rng Sa-mn C-m c mt dng dp t ha, v mt chn tht
ci m, rng thi ca Ngi hoan h, rng Ngi tip khch l vi tt c v thn thin.
C l ta nn n vi Sa-mn C-m, c tip i m p".
ng khoc o, m bt, chng gy i n ch Th Tn. n ni ng ngi qua mt
bn tht cung knh. c Th Tn cho n ng vui v v hi:
- Ny B-la-mn, v sao ng n ni ny vi v tiu ty, o rch t ti th kia?
- Tha C-m, ti c bn a con trai, nhng chng b m hoc bi my con v,
ri ui ti ra khi nh.
- c ri, ng hy hc thuc bi k ny. V khi mi ngi v cc con ng n
nh hp, ng c ln trc chng.
Ngi dy:
Chng l nhng a con khi sanh ra ti vui mng, mong mi.
Vy m chng nghe li v xi gic, ui ti nh xua ch.
Chng gi ti "Cha thn yu!..." tht c c v rng tuch.
Qu i lt con trai, chng b ri ti khi tui gi, nh b i con nga gi v
dng.
Lm cha mt l ngu, phi xin n lang thang tng nh.
Mt cy gy cn tt hn l con bt hiu.
Gy cn ui c b rng ch d.
 Gy dn ng trong m ti, chn qua vng nc bn ly.
ng B-la-mn hc thuc lng bi dy trn.
Mt ngy n, dng B-la-mn hp mt, cc con trai ng cng n hp. Chng n
mc sang trng, trang sc qu gi v ngi vo ch danh d gia nhng ngi B-la-mn.
ng gi nh thm: "y l c hi tt cho ta". ng i vo phng hp, gia mi ngi ng
a tay ln ni:
- Ti mun c mt bi th, xin cc ngi hy nghe cho.
- ng c i, chng ti nghe.
ng ng gia hi chng, c ln bi k c Pht dy.
Lut php thi y n nh rng: "Nu ngi no hng gia ti ca cha m, m
khng nui dng cha m, s b t hnh". Cc con ng hong s, qu xung di chn
ng van xin:
- Cha i! Xin cu chng con.
Tri tim ngi cha mm yu, ng bn bo lnh cho chng.
- Xin cc v ng x ti chng. Chng s nui nng ti.
Hi chng hm m con ng:
- T nay, nu cc anh khng sn sc ng c t t, chng ti s a ra php lut
y.
Bn ngi con trai hong s, vi khing ng c v nh, tm ra k c, xoa du,
bi kem, p phn... cho ng c, ri gi v n bo:
- T nay bn phn ca cc b phi sn sc cha cho chu o. Nu thiu st coi
chng n n.
Chng dn thc n thng v cho ng.
T c bi dng, ngh ngi m m tin nghi, ng c phc hi sc khe, thn
th ti tt. ng t nh: "Ta c nh vy l nh Sa-mn C-m". ng bn chn mt
cp vi tt, i n ch c Pht, cho Ngi v lui ngi mt bn, t vi di chn Pht,
tha:
- Knh bch C-m, dng B-la-mn chng ti mong c rng mt v thy nhn
l vt, xin c C-m tn knh l thy ca ti, nhn l vt ny.
Pht nhn xp vi, v ging php cho ng c nghe. Nghe xong, ng quy y Pht v
tha:
- Bch C-m, cc con ti thng cung cp cho ti mt ngy bn ba n, ti xin
cng dng Ngi hai ba.
- Rt tt ng lo, nhng chng ta ch i n nh no c chn.
ng c v nh bo cc con:
- Ny cc con, Sa-mn C-m l bn ca ta, ta dng Ngi hai ba n. Khi Ngi
n hy tip i ng thiu st.
Cc con u ha nghe li. Ngy hm sau, c Pht i kht thc, Ngi ng trc
ca nh ca ngi con trng. Ngi ny vi ly bnh bt ca Ngi, mi vo nh,
son gh nm gm thnh Pht ngi, v cng dng thc n thng v. Nhng ngy sau,
c Th Tn n cc ngi con k, h u tip n Ngi nng hu.
Ngy n sp n l hi, ngi con trng hi ng:
- Tha cha, ai l n nhn danh d ca chng ta?
- Ch c Sa-mn C-m thi, khng ai khc.
- Nh th, ngy mai xin mi Ngi v nm trm v Sa-mn.
ng c thnh Pht v nm trm Tng chng. Ngy hm sau, Pht cng chng
Tng n nh ng. Ngi nh trang hong theo nghi thc l hi, ng B-la-mn dn ch
ngi cho Pht v chng Tng, dng cng cc thc n thng v loi cng, loi mm. Bn
ngi con ngi trc Pht, bch rng:
- Tha Ngi C-m, chng ti sn sc ng gi chu o, khng dm l l. Ngi
hy nhn ng c xem.
Pht dy:
- Cc ngi lm nh th tt lm. Ngi khn ngoan bao gi cng nui dng cha
m chu o.
Ngi ni k:
(324) Con voi tn Ti H,
Pht dc, kh iu phc,
Tri buc khng n ung,
Voi nh n rng voi.
c Pht k chuyn con voi Ti H (Dhanapla) d c vua sn sc, cho n
ngon, ni p, vn nh m ni rng voi. Khng chu n ung v ngh n bn phn lm
con i vi cha m. Nghe xong, my ngi con u ri l. c Pht bit rng h thm
nhun bn ging php. Cui cng, c ng c, cc con trai, con du, u chng S qu.
4. An Ung iu
Ngi a ng, n ln...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K Vin, lin quan n vua Ba-t-nc.
C mt lc, vua Ba-t-nc thng n rt nhiu cm nu vi c ri, nc st gia v.
Ngy kia, sau ba im tm di do qu , c th v tm t ngy ngt, nh vua n ch
Pht, i ti i lui trc mt Ngi vi v tht mt mi. Nh vua ch mun nm ln ra ng
m khng c nn n ngi xung mt bn Pht. c Pht thy th bn hi:
- i vng, trc khi n y Ngi cha c ng ngh chng?
- Bch Th Tn, khng phi. Con lun kh chu sau khi n no.
- Ny i vng! n ung v thng a n s mt mi.
Ngi ni k:
(325) Ngi a ng, n ln,
Nm ln lc qua li,
Chng khc heo no bng,
K ngu nhp thai mi.
 Mun gip nh vua, Pht dy thm:
Ngi khn n ung va chng
Thn tm nh nhm, lu gi, sng vui.
Pht bo hong t Uttara (Ut-):
- Con hy hc thuc bi k ny, v mi khi nh vua ng yn, con c ln theo
cch sau v nh vua s t ngng.
Xong, c Pht by cho hong t cch lm. Hong t tun theo li Pht dy. V
sau mt thi gian nh vua n ung nh nh, gim bt trng lng v tr nn d chu. Nh
vua thng xuyn n thm Pht, t chc l hi dng cng phm vt ti thng trong by
ngy. Khi c Th Tn ni ln li hi hng, c hi chng triu nh u c ch li
ln.
5. Ch Tiu V D Xoa
Trc tm ny bung lung...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan ti ch tiu Snu.
Snu l con trai duy nht ca mt gia nh m o, ch c nhn vo Tng on
khi cn rt b. Hi y ch rt nhit tm v o hnh. Ch lm trn bn phn mt cch
trung hu vi thy T , vi Gio th v cc khch tng. Mi thng, vo ngy mng 8,
ch dy sm, xch nc y cc chum vi, qut dn ging ng, lau chi bn gh,
thp n, v dng ting trong thanh ku gi thin tn n nghe php.
Cc thy T-kheo thy ch ngoan ngon v cn mn, li thch th ging ch c
tng kinh nn thng yu cu ch tng c. Ch khng bao gi t chi, ni rng: "Con
mt tim..." hay "Con nhc mnh..." hay t ra min cng tun li. Ch ngi trn gh, cao
ting tng c nh dng hi triu tun t ci ch thin. Mi khi tng c xong, ch tt
xunng gh v hi hng: "Tt c phc bo do vic tng c kinh ny, xin hi hng
cho cha m ti".
Song thn hin ti ch khng bit g v s hi hng y, nhng b m kip trc
ca ch, ti sanh lm qu D-xoa. B thng cng n nghe kinh vi cc v thn. V b
ni: "Con yu qu, ta cm t s hi hng ca con". Thng c cu: "Mt v Sa-mn gi
gii trong sch c tri v ngi qu mn". V th, ch thin knh trng ch Sa-di, xem
ngang bng tri i Phm, hoc nh ngn uc sng. Cng th, h tn knh v ca ngi
b D-xoa, m kip trc ca ch. Khi cc D-xoa hp n nghe kinh, b c ngi gh
th nht, ung nc trc nht, c thc n trc nht. Ngay c cc D-xoa y uy lc,
cng nhng bc v nhng ch ngi cho b.
Khi Snu n tui trng thnh, tm sinh l ch pht tirn, ch tr nn li chn.
V khng t thng c chnh mnh, ngy kia, ch khng ni vi ai, ru tc mc di,
y o nhp nha, ch mang y bt tr v nh. B n th ch thy con tr v, b cho ch:
- a ny con, lc trc con thng v nh vi thy con hoc mt s huynh hay vi
Sa-di nh, sao hm nay con v mt mnh?
 Ch by t vi m ni kh v s bt mn ca mnh. N c s l ngi m o,
ging gii cho ch nhng bt li ca cuc sng th tc, nhng ch khng nghe. Rt cuc,
m ch ngh thm: "C l khng cn s khuyn bo ca ta, ch y s ngh li". B ni:
- Thi con ngi y, i m lm cm cho con n. n xong, m em o qun tt ra
cho con mc.
B lo sp ch ngi, em bnh tri ra tht i ch, v dn bnh xo, ri mi lo nu
cm. B ngi vo go cch y khng xa.
Lc y, b D-xoa t hi: "Ch Sa-di i u? Ch c kht thc c khng?". B
quan st thy ch mun hon tc, ang tr v ngi ti nh m rut.
B ngh: "Nu ta khut phc c ch Sa-di, ta s c ch thin knh trng. Ta
s ngn cn ch y". Lp tc b nhp vo ch, khng ch tay chn, vn c ch v x t
xung t, ch Sa-di mt trn ngc, si bt mp, giy gia. B m ang vo go, thy th
vi m ch ln, mi ngi chung quanh chy n, mang cp cu.
B m khc, c bi k:
Ti nghe ch A-la-hn
Dy: "Ngi mi na thng
Gi gii Bt quan trai
V gii b-tt ngy
Mng tm, rm, mi bn
Gi phm hnh nh th
D xoa khng xm hi"
Nhng hm nay ti li
Thy h ph Snu.
Qu D xoa nghe b c bi k, bn p:
Ch A-la-hn ni trng
Ai c mi na thng
Gi gii Bt quan trai
V gii B-tt ngy
Mng tm, rm, mi bn
Gi phm hnh nh th
D xoa khng xm hi.
Ri D xoa c k khuyn Snu:
Snu,
Hy nghe D xoa ni
ng xa Pht, lm c
Ln lt hay cng khai.
Nu lm c i nay
Hoc sau ny, ngi s
Chng bao gi thot kh
 D c cnh bay
Ln tri tm ng n.
Ni xong, qu xut ra. Snu m mt, thy m mnh tc tai ri b, khc than k l,
mi ngi chung quanh. Khng bit mnh mi b qu nhp, ch hi:
- Va mi y con cn ngi trn gh, m vo go gn con. Sao by gi con li nm
di t?
V ch ni tip:
Ngi ta khc k ch
Hoc ngi i khng v
Con ngi y sao m
Li khc con t t?
B m mun ch r cho ch thy hu qu xu ca vic xut gia t b mi th
vui th gian, mi lc th nhc dc, li mun hon tc. B p:
Con , ngi ta khc
Ngi cht, hoc ngi i
i mi chng tr v.
H cng khc na khi
Ngi tu li ra i
Nhng ngi nh th y
Sng cht u khc g.
B tip tc so snh i sng th tc nh l than, nh ha ngc, nhn mnh s
nguy hi ca i sng ti gia.
Than hng c hai bn.
Con c mun ng no?
a ngc t bn pha,
Con c mun ri vo?
B ni thm:
- Con i! Cu con c may mn! Con c m cu nh git ci khi ng la,
con t b th gian i theo Pht nay li mun tr lui thiu t trong nh th gian. Con
hy mau ra khi v che ch cho chng ta!
Ni xong, b t nh: "Khng c cch no ta nh thc s chn ght, gh tm
ca ch hn na sao?"
ch r thm, b c k:
Hy tinh tn con i!
Cu con i ng may
Bng cch no m khin
Con gm i c y?
git ra khi la,
Con l thanh ci say,
 Mun chy thiu ln na,
Lm sao, lm sao y?
Ch Snu nghe m ni xong, tri gic t tnh v ni:
- Con khng hon tc.
- Tt lm! Con yu qu!
B m rt hoan h, b dn mn ngon cho ch. n xong, b hi tui ch v
c bit ch tui th T-kheo chnh thc gia nhp Tng on, b cng dng ch
ba y. Vi y v bt y , ch c chnh thc l v T-kheo ca Tng on.
c Th Tn, ngay lc y khuyn ch nn kim sot t tng:
- Nu mt ngi t tng mnh rong rui xa xi, lu di, suy ngh mi
chuyn m khng c gng kim sot, ngi y khng th t c Gii Thot. V th
phi n lc kim sot t tng, nh ngi ni voi kim thc con voi trong thi pht dc
bng mc st.
Ngi ni k:
(326) Trc tm ny bung lung,
Chy theo i, dc, lc,
Nay ta chnh ch ng,
Nh cm mc iu voi.
Nghe xong, ch thin cng n nghe php vi Snu, chng Php nhn. Sau ny,
Thng to Snu thng sut Tam tng, Ngi tr nn mt v ging s uyn bc, sng mt
trm hai chc tui, gio ha ton ci Dim-ph-, v sau cng nhp Nit-bn.
6. Con Voi Sa Ly
Hy vui khng phng dt...
Cu chuyn xy ra khi c Pht ti K Vin, lin quan n voi Pveyyaka.
Vua Ba-t-nc c mt con voi tn Pveyyaka. Khi cn nh n rt mnh, nhng tr
v gi sc lc yu i. Mt ngy n, n li ngang cc h ln, b ln chn xung bn khng
bc c. Dn chng kho nhau:
- Xem ka! Con voi hi nh mnh nh th, by gi yu nh th.
Nh vua nghe tin, lp tc ra lnh cho ngi qun tng:
- Hy ko con voi ra khi m bn,
Ngi qun tng i n b h, gi cch cho voi thy nh mnh sp ra trn,
u i m st, trng nh vang lng.
Kiu kh ca con voi tri dy. N ng ln mau mn, v rt chn ra khi snh,
bc lin ln t kh. Cc v T-kheo chng kin s vic, v bch Pht, Pht dy:
- Ny cc T-kheo, con voi t ko mnh ra khi snh ly. Nhng cc ng b
m nhim trong bi ly dc vng, hy c gng vi tt c sc lc ca mnh thot ra.
Ngi ni k:
(327) Hy vui khng phng dt,
Kho phng h tm ,
 Ko mnh khi c o,
Nh voi b sa ly.
7. Voi Lm Th Gi Pht
Nu c bn hin tr...
Cu chuyn xy ra khi Pht trong mt khu rng vi voi Pveyyaka, lin quan
n mt nhm T-kheo.
Khi Pht Kosambi, cc thy T-kheo y chia phe tranh ci nhau khng dt.
Pht dy bo cng khng ai nghe, Ngi bn vo rng nhp h mt mnh. y, mt con
voi cha hu h Ngi chu o. iu ny mi ngi tng tc u hay tin. Ni thnh
X-v, ng Cp C c, b T-x-kh, cc nh i ph h khc n thnh cu Tn gi
A-nan:
- Bch Tn gi, xin cho chng con c gp Pht.
V nm trm thy T-kheo x khc, sau khi an c, n thnh cu A-nan:
- Tha Tn gi, lu chng ti khng c nghe php m ca c Th Tn. Xin
Tn gi vui lng cho chng ti c gp Th Tn v nghe Ngi ging php.
Tn gi A-nan lin dt nm trm T- kheo i n khu rng ni Pht . n ca
rng, Ngi ngh thm: "c Nh Lai sng c tch trong ba thng. By gi tht khng
thch hp, nu ta t ngt mang ht my trm ngi ny cng vo vi ta". Ngh th, ngi
bn i mt mnh n ch Pht. Khi voi cha Pveyyaka thy Tn gi, bn tung vi tin
ti. c Pht bo:
- Hy lui, Pveyyaka, ng xua ui ngi y. l th gi ca Nh Lai.
Voi cha bn cun vi li, v ng mun y bt ca Tn gi, nhng Ngi t
chi. Voi ngh: "Nu ngi bit l php, s khng t vt dng ca mnh ln phin ca
Nh Lai ngi". Tn gi t y bt ca mnh xung t (Theo l nghi khng c vt
dng ca mnh ni ging hoc gh ca thy). Sau khi l Pht, Tn gi lui ngi mt bn.
Pht hi:
- ng n mt mnh?
A-nan tha rng mnh n vi nm trm T-kheo.
- H u?
- Con khng bit ca Th Tn nn h ngoi rng.
- Hy gi h vo.
Tn gi tr ra gi nm trm T-kheo vo. Th Tn hoan h tip n cc thy. V
cc T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn, Ngi l mt v Pht tn qu, mt ng hong qu phi. Vy m
Ngi phi mt mnh ba thng ti ni ny, tht vt v khi ng, khi ngi. Khng c ai
gip Ngi trong cc vic quan trng cng nh lt vt, chng ai mc nc cho Ngi sc
ming...
Pht tr li:
 - Ny cc T-kheo, voi cha Pveyyaka lm gip ta tt c mi vic. c mt
ngi bn nh th, sng c c cng tt. V nu khng c bn nh th, tt hn l nn
sng mt mnh.
Ngi ni k:
(328) Nu c bn hin tr,
ng sng chung, hnh lnh,
Nhip phc mi him nguy,
Hoan h sng chnh nim.
(329) Khng gp bn hin tr,
ng sng chung, hnh lnh,
Nh vua b nc bi,
Hy sng ring c c,
Nh voi sng rng voi.
(330) Tt hn sng mt mnh,
Khng ngi ngu kt bn,
c thn, khng c hnh,
Sng v t v l,
Nh voi sng rng voi.
8. Ma Vng Cm D Pht
Vui thay, bn lc cn! ...
Khi c B-tt cn trong thi k tu n dt trong dy ni Tuyt (Himlaya),
ch cai tr ca cc quc vng khc nghit. V c Th Tn trng thy dn chng b
nhiu hnh pht c c, Ngi ng lng thng xt. Ngi t nh: "Ti sao khng thc
hnh mt ch cng bnh, chnh trc, khng c git chc, chinh pht v au kh".
Khi y Ma vng bt gp t tng trn thong qua trong u c Pht, hn ngh:
"Sa-mn C-m va ngh n vic cai tr. C l by gi ng y mun lm vua, l mt
dp cho ng y tn tm. Nu ng y ra nm quyn cai tr, ta c th cm d ng y. ta s
n gi lng tham y."
Ma vng n ch Pht v bo:
- Tha Ngi, hy c Th Tn cai tr, hy bc Ti Thng cai tr, s khng c
git chc, chinh pht v kh au, m ch c cng bng v chnh trc.
- Ny Ma vng! ng thy ta th no m ni nh vy?
- Tha Ngi, mt v Pht c th thi trin bn php mu. Ch cn Ngi ra lnh:
"Ngn ni Himlaya hy bin thnh vng", lp tc n s bin thnh vng. Ti cng s ly
ti lc ny thc hin tt c nhng vic c th thc hin bng ti lc. Nh th, Ngi s
cai tr cng bng chnh trc.
Pht bo:
Lng tham ngi khng tha
D c ni t kim
 Bit vy, ngi khn tm
ng thng ngay tin bc.
Ngi sm v trc
Ngi nhn ca kh au,
u c th no giao
i mnh cho lc th?
Hy ngi thu
Nhn sanh t lun hi
T tu tp iu phc
"Li i" buc bao i
Pht cnh co Ma vng:
- Ny Ma vng, ta khuyn ng mt ln na, Ta khng ging ng. l iu Ta
mun ni.
Ngi ni k:
(331) Vui thay, bn lc cn!
Vui thay, sng bit !
Vui thay, cht c c!
Vui thay, mi kh on!
(332) Vui thay, hiu knh m!
Vui thay, hiu knh cha!
Vui thay, knh Sa-mn!
Vui thay, knh Hin Thnh!
(333) Vui thay, gi c gii!
Vui thay, tn an tr!
Vui thay, c tr tu!
Vui thay, c khng lm!
 PHM XXIV: THAM I
1. Con C Vng
Ngi sng i phng dt...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti K vin, trong trng hp ca c vng
Kapilamaccha.
Chuyn qu kh
A. Thy T Kheo T Ph - ng Cp
Thu xa, thi c Pht Ca-dip nhp Nit-bn, c hai anh em mt gia nh qu
tc xut gia lm Sa-mn. Ngi anh tn Sodhana v ngi em tn Kapila. C ngi m
Sdhin v c em gi Tpan cng xut gia lm T-kheo ni. Khi xut gia, c hai anh em
u lm trn bn phn vi bc thy th v cc v Gio th mt cch thnh knh. Mt
ngy n, h hi thy:
- Bch thy, trong tn gio ny c bao nhiu bn phn chnh yu?
- C hai bn phn: hc v thin nh.
Nghe th, ngi anh c ngh thm: "Ta s hon thnh bn phn thin nh". V
thy li bn v Bn s nm nm. Nhn mt mc thin nh dn n qu Tu gic,
thy vo rng v sau khi n lc ht sc mnh, thy chng A-la-hn.
Ngi em ni: "Ta cn tr, khi no gi, ta s thin nh". Thy chn bn phn hc
tp. Thy hc thng Tam tng, do thy c ng chng v c nhiu li dng.
Say sa vi kin thc a vn ca mnh v b ma tham danh chi phi, thy tr nn t ph.
Thy hay sa lng ngi khc. Khi ngi ta ni ng thy bo sai, khi ngi ta ni sai
thy bo ng, vic c ti thy ni l v ti, vic v ti cho l c ti.
Cc v Sa-mn hin c vn hay khuyn thy:
- Ny huynh Kapila, ng ni nh vy.
Cc v nhc thy v iu lut, v Pht php. Nhng Kapila tr li:
- Cc ng bit c g? Hi nhng con c rng?
Thy li tip tc nhc m ngi.
Cc v Sa-mn k li vi thy Sodhana. Thy Sodhana khuyn em:
- Ny Kapila, vi cng v T-kheo, em nn c x ng n. Em ng khinh
thng, bc b cc li khuyn chn tht, v ni nng theo cch ca em nh th.
Nhng thy Kapila chng mng g n li khuyn ca anh. Thy Sodhana kin
nhn khuyn hai, ba ln thy Kapila cng khng m xa g n. Thy ch cn bit ni:
- Ny s , em s mang ting xu v nhng hnh ng thy na.
Thy Kapila c x xu v kt hp mt s chng cng t nh thy. Ngy n,
thy t ni: "Ta s trng tuyn Lut tng ti Php ng". Thy cm qut, ln ta ngi,
tuyn c Lut vi cu hi thng l.
- Tha cc i c, chng nhm, c ai cn pht l?
Cc v T-kheo ngh thm: "Tr li ng y chng ch li g". Tt c yn lng.
Kapila tip:
 - Ny ch huynh, y khng c Gio l cng khng c Gio lut, cc v c nghe
c lut cng nh khng nghe thi.
Ni ri Kapila xung ta. Nh th, thy lm chm tr vic ging dy gio php
ca c Pht Ca-dip.
Trong i y, Trng lo Sodhana vo Nit-bn. Kapila vi thi nh th vo
ngc A-t. C m v em gi thy theo ch nho cc v Sa-mn hin c, cng ri vo a
ngc.
Thi y, c nm trm tn cp, mt ngy kia chng b rt bt, phi vo rng n
nu. Chng khng tm c ni nng thn, v khi gp mt v n s, chng vi cho v
tha:
- Bch Ngi, hy cho chng con nng ta.
V y tr li:
- Khng c ni nng ta no bng o c. Tt c cc anh c th gi nm gii
c khng?
- Tha c.
Chng bng lng th nm gii cm.
Tn gi n s khuyn h:
- Hm nay cc anh th gii, cho d mng sng b e da i na, cc anh cng
khng c phm gii hay c t tng c.
- c thi.
Cc tn cp ha s gi gii lut th.
Dn lng ui theo tn ni bn cp n nu, v git cht ht tt c. Chng c ti
sinh ln ci tri, tn cm u bn cp thnh v thin ch cai qun cc v kia. Sau khi ti
sinh nhiu ln ni cc ci tri, lc ci cao lc ci thp sut v s kip tri qua trong
thi k gia hai v Pht, chng li ti sinh trong i Pht hin ti vo mt lng chi li
c nm trm gia nh gn thnh X-v.
V Thin ch u thai vo nh ng x trng lng, nhng v cn li u thai trong
cc nh kia. Nh th cng mt ngy tt c nm trm v u thai v u sanh ra mt lt.
ng x trng ngh thm: "Khng bit hm nay trong lng c cc cu b khc cho i
hay khng?". Cho ngi kim tra khp lng ng c bit tt c u ti sinh vo mt ni.
"Cc cu ny s l bn ca con trai ta". ng ngh vy ri gi thc phm n nh nui ht
cc cu b. Chng ln ln, chi a vi nhau, kt bn thn cho n lc cng trng thnh.
Chng trai ln nht tr nn mt ngi danh ting, c trng vng, lm th lnh c nhm.
Kapila th kh trong ngc A-t sut v s kip tri qua trong thi gian gia hai v
Pht, v do d bo ca nghip c, lc y ti sinh lm con c ni dng sng Aciravat.
Mnh c mu vng ng nhng hi th hi thi v cng.
Chuyn hin ti:
B. Nhm Dn Chi V Con C Hi
Mt ngy kia, m bn thanh nin y bo nhau:
 - Ta hy tung li kim t c.
H ly li qung xung sng, xui khin th no con c vng lt vo li. Khi dn
lng trng thy c, h mng r ku ln:
- Cc con chng ta ln u ba li, tm c ch c vng. Th no c vua
cng ban thng mt cch hu h.
m bn thanh nin nm con c ln thuyn, i yt kin c vua. Thy con c, vua
hi:
- Ci g y?
m thanh nin tu:
- Tu i vng, y l mt con c.
Nhn ra l mt con c vng, vua ngh thm: "c Th Tn s bit v sao con c
ny mu vng". Vua lin ra lnh mang c i n ra mt c Th Tn. C va m ming
ngp, c tinh x K Vin trn ngp mi hi thi. Vua bch Pht:
- Bch Th Tn, v duyn c g con c ny c mu vng? V ti sao hi th n hi
thi n th?
- i vng, vo thi Pht Ca-dip, con c y l mt v T-kheo tn Kapila, a
vn, c chng theo ng o. Do v bung lung theo li dng, ng y chi
mng, lng mc cc T-kheo khng theo mnh. ng gy chm tr vic truyn b gio
php c Pht Ca-dip v b a vo ngc A-t. Sau, t d bo nghip c, li u thai
lm con c. Do nhn duyn ging dy gio php Pht, c tng kinh in tn thn Pht
trong thi gian kh lu, mnh c mi c mu vng y. Cn hi th thi v ng chi
mng lng m cc T-kheo. i vng, Nh Lai s khin ng y k v chnh mnh y.
- Bch Th Tn, xin Ngi dng mi cch ng y t k v mnh.
c Pht hi con c:
- Ngi c phi l Kapila?
- Bch Th Tn vng, con l Kapila.
- Ngi t u n?
- Bch Th Tn, con t ngc A-t n.
- Cn anh ngi, Sodhana, ra sao ri?
- Bch Th Tn, anh y nhp Nit-bn.
- M ngi, b Sdhini u?
- Bch Th Tn, ngi b a a ngc.
- Cn em gi ngi, Tpan, th sao?
- C y cng a a ngc, Bch Th Tn!
- Gi ngi i u?
- Bch Th Tn, ngc A-t.
Ni xong, lng y n nn, c p u cht ngay ti ch, b ti sanh trong ngc A-
t. Thnh chng vy quanh u xc ng, lng tc dng ngc c ln. c Th Tn thy
tm h thun phc, bn ging bi php thch hp:
 Hng sng trong chnh kin,
Hng tu hnh thanh tnh,
y ht ngc sang p,
Qu hn trong tt c.
Ni k ri, c Pht ging t m ton bi kinh "Kapila"; sau ny c chp trong
tp Suta Nipta. Ngi ni k tip:
(334) Ngi sng i phng dt,
i tng nh dy leo,
Nhy i ny i khc,
Nh vn tham qu rng.
(335) Ai sng trong i ny,
B i dc buc rng,
Su kh s tng trng,
Nh c b gp ma.
(336) Ai sng trong i ny,
i dc c hng phc,
Su ri khi ngi y,
Nh git nc l sen.
(337) y iu lnh Ta dy,
Cc ngi t hp y,
Hy nh tn gc i,
Nh th gc c b,
Ch ma phi hoi,
Nh dng nc c lau.
2. Con Heo Ni T
Nh cy b cht n...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti tinh x Trc Lm, lin quan n ch heo
ni t n sng ln lc trong ng phn.
Chuyn k rng, mt hm c Th Tn vo thnh Vng-x kht thc, gp mt
con heo ni t. Ngi mm ci, Trng lo A-nan trng thy vng ho quang chi sng
t rng Ngi, lin hi l do:
- Bch Th Tn, ti sao Ngi ci?
c Pht bo:
- Ny A-nan, hy nhn con heo ni t kia.
- Con c thy n, bch Th Tn!
- Vo thi c Pht Kakusandha, con heo t ny l mt ch g gn Thin ng
n. Ch thng chm ch nghe mt thy T-kheo nim mc thin tu chng Tu gic.
Ch nghe nhng m thanh thing ling kia thi, cng khin ch thot kip c ti sinh
vo cung vua, lm cng cha tn Ubbari.
 Mt hm cng cha i vo nh x, thy ng di. Lin ti ch y, chm ch quan
st m di, tm nh tnh, c nhp S thin. Sau khi mn kip lm cng cha, c c
sanh vo dng di B-la-mn. T giai cp B-la-mn, do nghip to trong kip y, by
gi c li ti sinh lm con heo ni t ny. Ta bit nhng cnh hung y nn ci.
Cc T-kheo i sau Trng lo A-nan lng nghe c Th Tn ni, rt xc cm.
Sau khi tc ng tm t h, c Pht lin ging gii s ngu si ca tham i, v vn ng
gia ng i, Ngi ni k tip:
(338) Nh cy b cht n,
Gc cha hi vn bn,
i ty min cha nh,
Kh ny vn sanh hoi.
(339) Ba mi su dng i,
Tri ngi n kh i,
Cc t tng tham i,
Cun tri ngi t kin.
(340) Dng i dc chy khp,
Nh dy leo mc trn,
Thy dy leo va sanh,
Vi tu, hy on gc.
(341) Ngi i nh i dc,
a thch cc h lc,
Tuy mong cu an lc,
H vn phi sanh, gi.
(342) Ngi b i buc rng,
Vng vy v hong s,
Nh th b sa li,
Chng sanh i tri buc,
Chu kh au di di.
(343) Ngi b i buc rng,
Vng vy v hong s,
Nh th b sa li,
Do vy v T-kheo,
Mong cu mnh ly tham,
Nn nhip phc i dc.
Sau kip y, ch heo ni t ti sinh vo cung vua Suvannabhmi. Ht kip, c ti
sanh Ba-la-ni, kip sau c ti sanh cng Supraka trong nh mt ngi li nga, ri
sanh vo nh mt thy th cng Kavra. K tip, c sanh vo nh mt gia nh qu tc
cao sang Anurdhapura. Cui cng, c ti sanh lm con gi ng Suman lng
Bhokkkanta thuc vng pha Nam, c t tn theo cha l Suman.
 Khi dn chng b lng i ht, cha c n vng quc Diighavaapi, lp nghip ti
lng Mahmuni. Lakuntaka Atimbara, T tng vua Dutthagman, c vic n y gp
c, lin ci lm v, a v sng ti lng Mahpunna. Mt hm, Trng lo Anula tr
ti tinh x Kotipabbata i kht thc ngang qua nh trng thy c bn bo cc thy T-
kheo:
- Ny ch huynh, con heo ni t tr thnh phu nhn ngi Lakuntaka Atimbara,
T tng ca c vua, tht l th bit bao!
Nghe nhng li ny c bng nh ht cc tin kip ca mnh v chng Tc mng
thng. Xc dng su xa, c xin php chng t b i th tc xut gia theo Tng on T-
kheo ni Pancabalaca. Sau khi nghe ging bi php Mah satipatthna ti tinh x Tissa, c
c qa D lu. Ri khi ngi Damilas b tiu dit, c tr v lng Bhokkanta sng vi
cha m. Tip , nghe bi php Asvisopama ti tinh x Kallaka, c c qa A-la-hn.
Ngy c nhp Nit-bn, p li hi ca cc T-kheo v T-kheo ni, c k ht cu chuyn
cho cc T-kheo Ni nghe. Gia mt bui nhm chng ca cc thy T-kheo, vi s gip
ca Trng lo Maha Tissa, v T-kheo thng ging ni Php C ang tr ti
Mandalrma, c k nh sau;
- Vo thi xa xa, con nh mt thn ngi, sanh lm g mi. B diu hu xt, v
ti sanh thnh Vng x, t b cuc i th tc, lm mt T- kheo ni hnh khc y
v tu t n S thin. Ht kip y, con ti sanh vo nh mt trng gi. Nhng ch
sng t lu, con b a lm heo ni. Ht kip, con ti sanh Suvannabhmi, ri Ba-
la-ni, cng Suppraka, cng Kavra, Anurdhapura v sau cng ti lng Bhokkanta.
Sau khi tri qua mi ba kip thng trm nh vy, kip ny con cm nhn c s bt
nh ca cuc sng nn t b th tc, xut gia, v chng qu A-la-hn. Xin ch v mi
ngi hy t mnh chnh nim tinh tn tin n gii thot.
Li c lm t chng v cng xc ng. Sau c nhp Nit-bn.
3. Thy T Kheo B o
c thot khi buc rng...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ti tinh x Trc lm, lin quan n mt thy
T-kheo hon tc.
Thy T-kheo kia vn l Trng lo i Ca-dip, tuy t T thin nhng
mt hm n chi nh ng ch lm th vng, trng thy nhiu trang sc p mt, thy
sanh lng tham luyn, bn hon tc. Thy li lm bing chng chu m tay vo vic g
nn b ui ra khi nh. T y thy kt bn vi k xu, chuyn sng bng ngh cp
bc. Mt hm ngi ta bt thy, tri cht hai tay sau lng, mang i hnh hnh, trn ng
c gp mi ng t li dng roi da nh p thy.
Trng lo i Ca-dip vo thnh kht thc, thy thy T-kheo b o b dn ra
ca Nam lin lm cho dy tri lng i, v bo thy.
- ng hy qun tng li mc nh nh tng lm.
 Vng li dy, thy T-kheo bt u thin nh, v nhp T thin. Lnh p ti a
thy n ch hnh hnh, bo:
- Bn ta s cho ngi cht.
Ri chng nung chng st ln. Nhng tn cp chng h lo s my may. Lnh
x ti vy t pha a cao gm gio, lao phng sng la.
Thy tn cp khng t du s hi chi c, chng phi ku:
- Tha cc Ngi, hy nhn ngi ny xem. ng gia trm ngi lm lm v kh,
ng ta chng run chng s. Tht l iu l lng.
Qu kinh ngc v thn phc, chng reo h m , ri n tu ln vua. Nghe ht
chuyn, vua phn:
- Hy th ngi y ra.
H n bch Pht cu chuyn. c Th Tn phng ho quang, phn thn n php
trng ni k:
(344) La rng li hng rng,
Thot rng chy theo rng,
Nn xem ngi nh vy,
c thot khi buc rng,
Li chy theo rng buc.
Nghe php m mu nhim, thy T-kheo b o ang nm trn bn chng lnh vy
quanh kn c, lin qun tng mc sanh t, qun tam php n, thu r ng khng v
c qu D lu. Trong nim an lc ca o qu va c, thy bay ln khng n ch c
Th Tn, nh l Ngi. Ngay gia chng hi, trong c c nh vua, thy c qu A-la-
hn.
4. Ngi Nh T
Ngi tr xem cha bn...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ng ti K Vin, lin quan n ngi nh t.
Mt hm, cc ti phm b dn n trc vua Ba-t-nc, no trm o, cp ng,
no nhng k git ngi. Vua ra lnh dng gng cm, dy thng v dy xch tri h li.
Lc y, c ba mi thy T-kheo vng qu n thm c Th Tn, nh l Ngi ri lui.
Hm sau, i quanh thnh X-v kht thc, cc thy qua ch nh t v thy bn ti phm.
Chiu li, kht thc xong cc thy n yt kin Pht v bch:
- Bch Th Tn, hm nay i kht thc chng con thy cc ti nhn trong nh t.
H b tri bng gng cm, dy thng, dy xch, v cng au kh. H chng ci ni cc
gng cm ny trn thot c. Bch Th Tn, c th g tri buc bn chc hn na
khng?
c Pht p:
- Ny cc T-kheo, nhng th u ly g lm bn chc. Hy xem s tri
buc ca si m, gng xing c tn l tham i, s rng rt ca lng tham luyn ca ci, la
thc, v con. Dy tri buc ny cn bn chc gp trm, ni cho ng, gp nghn ln hn
nhng th cc ng thy. Nhng du n bn chc nh vy v kh ci b n th m
xa kia ngi c tr vn ci b c, ra i vo Hy-m-lp-sn, xa la th tc.
Ri Ngi k chuyn tin thn:
Chuyn qu kh:
A. Chng V V
Vo thu xa xa, khi vua Brahmadatta ang tr v Ba-la-ni, Ngi l con trai mt
gia nh nh ngho n. Khi n tui trng thnh th cha cht, chng phi i lm mn
nui m. B m chn ci cho chng mt c gi con nh t t, mc nhng li phn i
ca chng. Thi gian sau, m gi qua i, v chng hoi thai a con u lng.
Chng bit v ang mang thai, chng bo:
- Ny em, hy t kim sng nh. Anh s i tu.
V chng p:
- Em ang c thai. Xin i n ngy em sinh n, chng thy mt con ri i tu cng
khng mun.
- Thi c.
Khi c v sanh a b xong, chng t gi v:
- Em thn yu, em sanh n m trn con vung. Anh c th i tu c ri ch.
Nhng c v ni:
- Xin chng ch n lc con dt sa hy i.
Trong khi chng ch, c v c thai a con th hai.
Chng t ngh: "Nu ta lm theo li yu cu ca nng th chng bao gi i c.
Ta s b trn v xut gia, ng cho nng hay g c". Th l khng ni mt li v d nh
ca mnh, gia m chng tr dy trn i. Lnh gc thnh bt chng. Nhng chng thuyt
phc c h th ra:
- Tha cc ng, ti phi sn sc m gi. Xin cc ng tha cho ti.
li quanh y mt thi gian, chng ln ng v vng Hy-M-lp-sn sng i
n s. Sau khi c thn thng v tu chng c nhng qu v cao hn, chng tip tc sng
y, vui hng thin duyt. Chng thm ngh: "Ta bt tung c si dy tri tht
qu bn chc, si dy tham dc xu xa, si dy ca lng luyn i v con".
Ngh ri, chng c mt bi k.
(Kt Thc Chuyn Qu Kh)
K xong chuyn qu kh, c Th Tn ni k lm r ngha bi k ca nh n s:
(345) St, cy, gai tri buc,
Ngi tr xem cha bn,
Tham chu bu, trang sc,
Tham vng v v con.
(346) Ngi c tr ni rng:
"Tri buc ny tht bn,
Tr ko xung, ln xung,
 V tht s kh thot.
Ngi tr ct tr n,
B dc lc khng mng".
5. Sc p Ph Du
Ngi m say i dc...
Cu chuyn xy ra khi c Th Tn ng ti Trc Lm, lin quan n hong hu
Khema, v vua Tn-b-sa-la.
Ngi ta ni rng b Khema, do phc bu li nguyn di chn Pht
Padumuttara, nhan sc v cng lng ly. Nghe n c Th Tn thng ch trch sc p
th cht, b trnh khng gp Pht. Vua Tn-b-sa-la bit b rt t kiu v sc p ca
mnh nn cho ngi lm nhng bi ca tn thn Trc Lm, ri ra lnh cho cc ngh s ht
cc bi ca y khp ni.
Nghe cc bi ca, Trc Lm i vi b tht l mt ni xa xi no cha tng bit. B
hi cc ngh s:
- Cc ngi ht v khu rng no th?
- Tu hong hu, chng con ht v rng Trc Lm ca lnh b y.
Tc th hong hu mun xem Trc Lm. Lc y, c Th Tn ang ng trn ta
ging php cho t chng, bit b n bn ha php cho mt c gi tuyt p cm qut
ng qut hu Pht.
Hong hu Khema bc vo Php ng, thy c gi b ngh thm: "Ta vn nghe
ni ng i Gic ch trch sc p th cht. M y li c c gi ny ng qut hu
Ngi. Ta chng snh c mt gc sc p c y. Qu thc ta cha bao gi thy ai p
nh vy. Chc chn ngi ta ni v c Th Tn khng c ng lm".
Hong hu c dn mt vo ngi p, li ging php ca a Th Tn chng lt
mt ting vo tai b. Pht bit b ang ch tm vo c gi, lin bin ngi p tr trung
dim l kia thnh b gi l kh, ri cui cng ch cn l mt ti da bc xng. Thy th,
hong hu Khema suy ngh: "Ch trong pht chc thi, mt hnh hi tuyt m nh th
i n cht chc, hoi dit. Qu nhin hnh hi vt cht ny khng tht cht no!"
c Th Tn c c t tng b, lin bo:
- Khema, b ngh mt cch sai lm rng sc p th cht l c tht. B hy xem ci
khng tht ca n ka.
Ngi ni k:
B Khema c thy
M duyn hp kia khng?
y bnh hon thi ung
bt tnh d xu
Tng pht giy r chy
Ch nhng k ngu si
Mi m say th y.
 Nghe xong, hong hu Khema c qu D-lu. c Th Tn bo b:
- Ny Khema, chng sanh trong th gian ny m say i dc, b lng sn hn lm
h hng, b ngu si nh la, do dnh cht trong dng sng tham i, khng th vt
thot ra ni.
V Ngi ni k ging php:
(347) Ngi m say i dc,
T lao mnh xung dng,
Nh nhn sa li dt,
Ngi tr ct tr n,
B mi kh, khng mng.
Khi bi php kt thc, hong hu Khema c qu A-la-hn. Hi chng cng c
li lc.
c Pht bo vua Tn-b-sa-la:
- i vng, b Khema gi hoc phi xa ri th tc, hoc phi nhp Nit-bn.
Vua bch Pht:
- Bch Th Tn, xin Th Tn hy nhn b y vo Tng on, khoan nhp Nit-bn.
B Khema xut gia v tr thnh mt trong nhng Trng lo ni xut sc ca Tng
on c Pht.
*
6. Chng Trai C C V Din Vin Nho Ln
B qu, hin, v lai...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n
Uggasena.
Thu y ti thnh Vng-x, mi nm mt hoc hai ln, nm trm din vin xic
nho ln li n biu din cho nh vua xem sut by ngy. H kim c nhiu tin v
vng: qu thc, ngi ta tung qu thng ti tp vo h. Khn gi chng cht ging ng
ln nhau tht cao, tro ln xem cho r nhng mn xic hp dn.
Hm y, mt n din vin leo ln cy ct cao, quay ln mt vng ri c nh nhng
t chn ly thng bng trn u ct, c l lng trn khng nh th c va khiu v va
ht. Trong m khn gi c con trai quan chng kh cng ng trn ng ging vi
bn chng, xem c biu din. Tay chn c c ng mm mi duyn dng qu lm chng
nhn say sa, v chng yu c gi lun. Tan ht v nh chng ni: "Nu ci c nng
y ta mi sng, cn khng ta cht quch cho xong". Chng gieo mnh xung ging,
chng chu n ung g na.
B m chng hi:
- Con i, con bnh lm sao?
Chng p:
 - Nu con ci c con gi ngi ht xic con mi sng. Cn khng, con s cht
thi.
B m chng khuyn:
- Con i, ng lm vy. Cha m s ci cho con mt c v khc mi l mn ng
h i ch.
Chng vn mt mc ni cu y v nm l trn ging. Cha chng kin nhn ging
cho chng hiu, rt cuc cng khng lm cho chng tnh tr c cht no. Cui cng
ng cho gi ngi bn ca chng n a mt ngn tin vng v bo:
- Cu hy trao s tin ny cho ngi ht xic v bo ng y a con gi v cho
con trai ta.
Ngi ht xic ni:
- Ti u bn con ly tin. Nu cu y khng th sng thiu con gi ti th hy
cu y i vi bn ti. Chu nh vy ti mi g con gi.
B m chng cho chng hay tin. Chng lin bo:
- Tt nhin,con s i vi h thi.
B m chng nn n, khuyn ln. Chng chng mng n nhng li h ni, b
theo on ht xic.
Chng ci c gi din vin v cng on ht i biu din qua khp lng mc,
thnh th, kinh . Chng bao lu, c v sanh mt a con trai. Mi khi chi a vi con,
c gi con l "con bc nh xe" hoc "con ch loong toong", hay "con g chng bit g
ro". Anh chng qu cng c m nhim vic chm sc c xe gnh xic. Mi khi on
biu din, chng sa son dng c, dn dng ln hoc dn dp khi tan ht.
Chnh mun m ch cc vic lm y m v khi nng con dng nhng t trn.
Chng i n kt lun l c mun ni bng gi mnh, bn hi:
- Nng mun m ch ta ?
- ng th, ti ni anh y.
- vy, ta s b nng.
- Anh i hay u vic g n ti.
C vn dng nhng t ng y a vi con. Sc p v s li tc khng l c kim
c lm c bt cn chng.
Chng ngh: "Sao c ta kiu ngo th?" Ngay sau khi y chng hiu ra: "Chnh v
c ta l mt din vin ti nng". Chng quyt nh: "c! Ta s hc lm xic".
Chng hc tt c cc ngn biu din vi cha v. Chng i trnh din khp lng
mc, thnh th, kinh , ht ch ny n ch kia, cui cng li tr v Vng-x, chng
truyn rao khp thnh: "By ngy na, Uggasena con trai ngi chng kh s biu din
ngh thut cho dn thnh Vng-x xem". Dn chng rn rp dng khn i tht cao, v
ng ngy th by, h ko nhau n. Uggasena leo ln cy ct cao ba chc mt v ng
l lng trn u so.
 Hm y, t sm c Th Tn quan st th gian v Uggasena xut hin trong tm
qun st ca Ngi. Th Tn t ngh: "Ngi thanh nin y s ra sao?". Ngay sau , Ngi
bit c: "Con trai quan chng kh s ng l lng trn u so kia biu din mn
xic ca chng v ng o khn gi s t tp xem. Vo thi in y ta s c bi k bn
cu. Nghe xong tm vn bn ngn ngi s c Php nhn thanh tnh, cn Uggasena th
c qu A-la-hn".
Ngy hm sau, la ng gi thch hp, c Th Tn cng cc T-kheo ln ng
vo thnh Vng-x kht thc.
Trc khi Pht t chn vo thnh, ti ch biu din, Uggasena a tay ra du
cho tr ting v tay ca khn gi. V gi thng bng trn u ct, chng bay ln by
vng trong khng, t chn tr li trn u ct v ng gi thng bng y. ng lc
ny, c Th Tn vo thnh, v do s xp t ca Ngi, khn gi quay nhn Ngi thay v
nhn Uggasena bin din. Thy khn gi khng cn quan tm n mnh na, Uggasena v
cng tht vng. Chng ngh: "Ta phi mt mt nm mi luyn c mn biu din ny.
Th m c Th Tn va t chn n thnh, khn gi b ta quay li chim ngng
Ngi. Bui biu din ca ta th l hon ton tht bi. "Pht c c t tng ca chng
lin bo Trng lo Mc-kin lin:
- ng hy n bo con vin chng kh ta mun xem chng biu din ti ngh.
Tn gi n bn cy ct ni vi chng din vin:
Ny, Uggasena
Din vin xic ti ba!
Hy ph trng ti ngh,
Cng hin dn thnh ta.
Uggasena nghe vy v cng hoan h: "Chc c Th Tn mun xem ti nng ca
ta". Ngh vy, chng lin p, trong lc vn ng l lng trn u ct:
Hy xem ti, Mc-kin-lin Tn gi!
Bc i tr, bc i thn thng!
Ti tr ti cng hin m ng
V lm h ci reo tha thch
T trn u ct chng tung mnh ln khng, quay ln mi bn vng ri t chn
tr li, gi thng bng trn u ct.
c Th Tn bo:
- Ny Uggasena, ngi tr phi bit ci b buc rng ca thn ng un trong qu
kh, hin ti v v li. Nh vy, ngi y mi thot c sanh, gi, bnh, cht.
Ngi ni k:
(348) B qu, hin, v lai,
n b kia cuc i,
gii thot tt c,
Ch vng li sanh gi.
 Pht ni xong, tm vn bn ngn ngi c php nhn thanh tnh, con trai quan
chng kh c qu A-la-hn v c thn thng ngay khi chng cn ng l lng u
ct.
Chng tt xung, tin ti trc c Th Tn, nm vc gieo xung t nh l Pht
v xin c gia nhp Tng on. Pht a tay ni: "Hy n, T-kheo!" Chng lin bin
thnh mt v Trng lo chng su mi tui, vi y tm vt dng ty thn. Cc
thy T-kheo hi Trng lo:
- Ny huynh Uggasena, huynh leo t cy ct ba chc thc xung m khng s
sao?
Uggasena p:
- Ch huynh , ti chng s cht no. Chng T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn, Uggasena ni "Ti chng s cht no" l ni iu khng tht.
ng y phm vic di tr.
Pht bo:
- Ny cc T-kheo, T-kheo nh Uggasena dit tr tham i, khng cn lo u s
hi g na.
Ngi ni k:
(397) on ht cc kit s,
Khng cn g lo s,
Khng m trc buc rng,
Ta gi B-la-mn
Mt hm, chng T-kheo bn lun vi nhau trong Php ng: "Ch huynh , v
sao mt v T-kheo c kh nng chng A-la-hn nh v ny li lu lc theo on xic ch
v c con gi ca ngi ht xic? v lm th no ng y c kh nng chng A-la-hn?"
c Th Tn n gn, hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t tp lun bn g th?
Khi nghe h bch, Pht bo:
- Ny cc T-kheo, hai vic ny xy ra trong cng mt trng hp thi.
lm sng t cu chuyn, Pht k:
Chuyn qu kh:
A. Li Ni a V Qa Bo
Thu xa xa, khi ngi thp bng vng th x li Pht Ca-dip ang c xy ct,
con ci mt s Pht t thun thnh Ba-la-ni n ch xy thp cng qu bng cch ch
thn bt tay vo vic xy ct cng trnh y, v h mang theo nhng c xe cht y thc
phm. Trn ng i, h gp nt Trng lo ang i vo thnh kht thc. Trong nhng
ngi i cng qu c mt ph n tr thy Trng lo bn ni vi chng c:
- Ny anh, v Trng lo tn knh ca chng ta ang vo thnh kht thc. Xe ta
cha v s thc phm c cng ln mm. Anh hy n bnh bt ca Ngi v cng
dng i.
 Ngi chng n bnh bt Trng lo v h mc y bt thc n va cng va
mm. Xong hai v chng pht nguyn:
- Bch i c, chng con nguyn c d phn vi Ngi chn l m Ngi
sng t.
V Trng lo c A-la-hn. Ngi quan st xem th i v lai li nguyn h
c thnh khng. Khi bit li nguyn s thnh, Ngi mm ci. C v nhn thy n ci
y bo chng:
- Anh , v Trng lo tn qu ca chng ta ci. Chc Ngi cng l din vin.
Anh chng p:
- phi, chc Ngi l din vin tht em !
H tip tc i lo cng vic ca mnh. y l nghip h to trong qu kh.
(Chm Dt Chuyn Qu Kh)
Khi mn kip, hai v chng c ti sinh ln ci tri. Vo thi c Pht hin ti,
ngi v th sanh trong nh mt din vin xic, ngi chng th lm con trai quan
chng kh. Do chng ni: " phi, chc Ngi l din vin tht em ", kip ny chng
phi phiu bt theo on xic. Do chng cng dng mt ba n cho v Trng lo A-la-
hn, nn chng c qu A-la-hn.
C gi con ngi ht xic t bo: "Chng ta chng c qu v g th ta cng s
chng c nh chng"
C bn xut gia v cng c qu A-la-hn.
7. X Th Tr Ti Ba
Ngi t nhip phc...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang tr ti K vin, lin quan n thy
T-kheo tr tn Culla dhanuggaha Pandita, c ngha l chng x th ti ba.
Mt hm, mt thy T-kheo tr n lt i nhn thc n cng dng, cm bt
cho v n trai ng thy ht nc ung. Thy vo nh n vit xin. Trong nh li c
cn gi tr va trng thy thy T-kheo lin em lng luyn i, c ni:
- Bch i c, khi no cn nc ung, xin Ngi tr li y ch ng i ni khc.
T y, mi khi khng c nc ung, thy ch n nh c gi xin. C ch thn
bnh bt y nc cho thy. Dn d, c cng dng c cho. Mt hm, c em gh
mi thy ngi v cng dng cm. C ngi k bn, gi chuyn:
- Bch i c, nh y tht l c qunh. Chng con sut ngy chng c bng
ngi khch ving thm.
Sau khi nghe c tr chuyn vi ln, thy T-kheo bt u thy chn i tu.
Ba kia, c vi thy T-kheo khc n thm thy, hi:
- Huynh sao trng vng vt th?
- Tha ch huynh, ti ang phin mun.
Cc thy T-kheo bn em thy n gp thy t v Gio th ca thy. Hai v li
a thy i gp Pht v bch ln s vic, Pht bo:
 - Ny T-kheo, c ng l ng ang phin no?
- Tha ng, Bch Th Tn!
Nghe thy T-kheo tr li, c Th Tn nghim ngh trch:
- Ny T-kheo lm sao m sau khi xut gia c nhp vo Tng on ca Nh Lai
i hng i lc, thay v khin mi ngi phi ni rng ng c qu Tu--hon, hoc
qu T--hm, ng li h ni rng ng b phin no? ng tht l c li ln.
Ri c Th Tn hi tip:
- Ti sao ng phin no?
- Bch Th Tn, c c n ni vi con nh vy, nh vy.
- Ny T-kheo, c ta lm nh th chng c g l lng. Trong khip trc c ta
b ri Dhanuggaha, ngi bn cung gii nht trn ton ci n . Ch v s am m
bng bt nht thi vi mt tng cp, c st hi chng.
Cc thy T-kheo xin Pht k r cu chuyn. Ngi ni:
Chuyn qu kh:
A. X Th Tr Ti Ba
Thu xa xa, c chng trai tn X Th Ti Ba, Culla Dhanuggaha. Chng theo hc
bn cung vi mt v thy rt danh ting Takkasil. Chng tin b tht nhanh chng
khin thy hi lng v cng, bn g con gi cho chng. Ci hi xong, chng a v v
Ba-la-ni. n mt khu rng, chng git c nm mi tn cp, ch dng nm mi
mi tn. Khi tn cn, chng tm ly tn cm u bn cp, qut xung t ri ku c v:
- Nng i! Hy a kim cho ta.
Nhng va thy tn cp, c v bng em lng say m, bn trao kim cho hn.
G lp tc git chng x th ri dn c i theo.
Va i g va ngh:
- Nu c ta thy tn n ng khc cng s git ta nh git chng, ta gi nng
phng c ch g?
n con sng, g c li bn ny, mang ht trang sc sang sng v ni:
- Nng li y, ta em qua trc .
Ri g b mc c y. C ku:
- Hi chng B-la-mn!
Chng mang ht sang sng
trang sc em
Xin chng mau tr li,
em em theo qua cng.
Tn tng cp p:
- C nng i!
C di ngi chng bao nm k vai st cnh
ly ta, k cha h quen.
C em anh chng tng ngt bi chia x,
 i mt ngi c chng bit ra sao.
C , c s li b ta theo k khc
Thi cho c, ta lo trnh xa y.
lm ngi n b phi xu h, Thch lin hin xung mang theo ngi
nh xe v vin nhc thn. Thch ha thnh con ch rng, ngi nh xe i lt c,
cn nhc thn lm con chim. Ch ngm ming tht ng trc ngi n b. Con c nhy
ln nhy xung di nc, ch phng xung chp, nh ri ming tht, chim cp tht bay
v i. C bin dng xung dng sng. Ch mt c ch ln chi. Ngi n b ph ra ci.
Ch hi:
- Ai ng bn bi cy ci ?
Xin ni i, v sao ngi p ci
u phi ni v hi, ht ca
y u phi lc v tay nh nhp
Chnh l lc phi khc, ngi p !
Ngi n b p:
- Ch ngu i, tr khn my tht ch b to,
My ch c nc khc nh tn n my,
My nh mt c c ln tht
Ch p:
- Chn mnh th lm m m,
M i ly uc r chn ngi,
C tnh nhn ln chng, c mt
Chnh c mi nn khc y !
By gi c ta mi ni:
- ng vy, hi ch rng, vua loi th,
Thi t y ta ngoan ngon theo chng.
Ch p li:
- n cp trng s n cp g na
Lm c ri, c s tip tc thi.
c Th Tn k xong cu chuyn tin thn v chng Culla Dhanuggaha (c trong
quyn nm b Nipta, Ngi ni:
- Kip y, ng l chng x th tr, ngi n b kia l c gi cho ng ung nc
. Vua Thch chnh l ta. C kia ch mi thy tn cp m mt, git mt chng
trai ti gii nht n . Ny T-kheo, ng hy nh ht gc r lng tham i trong ng i
vi ngi n b ny.
Khuyn rn thy xong, Pht ging php thm cho thy nghe, Ngi ni k:
(349) Nim xu lm no lon
Dc lc nhiu thng cu
Rn thm xin tham i
 Dy rng xit cng su.
(350) Ai vui, an tnh ,
Qun bt tnh, thng nim
Ngi y s dit i,
Ct t ma tri buc.
8. Ma Vng Chng Nht c La-Hu-La
Ai ti ch, khng s...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n ma
vng.
Mt hm, nhiu Trng lo T-kheo n tnh x K Vin khng phi thi. Cc
thy vo tht Trng lo. La-hu-la, nh thc Tn gi dy. Thy chng cn ch no
ng, Tn gi bn n nm trc hng tht Pht. V Trng lo tn knh ny tuy mi
tm tui nhng c qu A-la-hn. Ma vng Vasavatt thy vy bn ngh: "Con ca
Sa-mn ang nm trc ca hng tht, cn Sa-mn C-m th ngh trong. Nu ngn
tay ngi con b kp au, v Sa-mn cng s thy au nh mnh b kp vy".
Ri hn bin thnh voi cha khng l tin n bn v Trng lo, dng vi qun
u Tn gi v gm ln tht to. Trong hng tht, c Th Tn thy ht, bn ni:
- Ny Ma vng, trm ngn k nh ngi cng khng lm La-hu-la s hi c.
Ngi ny khng cn kinh s v dit tr tham i, mnh m hng trng, i tr i hu.
Ngi ni k:
(351) Ai ti ch, khng s,
Ly i. khng nhim ,
Nh mi tn sanh t,
Thn ny thn cui cng.
(352) i la, khng chp th,
C php kho bin ti,
Thu sut t v ngi,
Hiu th lp trc sau,
Thn ny thn cui cng,
V nh vy c gi,
Bc i tr, i nhn.
Pht ni xong, rt nhiu ngi c qu Tu--hon, T--hm v A-na-hm. Ma
vng t bo: "Sa-mn C-m thy ta", hn bn bin mt.
9. Nh Tu Kh Hnh Hoi Nghi
Ta hng phc tt c...
c Th Tn dy nhng li ny kin quan n o s kh hnh Ngi tnh c gp
tn l Upaka, thuc gio phi Ajvaka.
 Sau khi thnh o di ci B , Pht lu li by tun ti . Ri Ngi mang y,
cm bt ln ng i mi tm dm v Ba-la-ni chuyn bnh xe php. Trn ng i,
Ngi gp o s thuc gio phi kh hnh Ajvaka. o s hi:
- Huynh , cc cn Ngi tht tch tnh, da Ngi sng p qu. Ngi theo ai xut
gia? Ai l thy Ngi? Ngi tu theo gio l ca ai?
Pht p:
- Nh Lai khng c thy t , cng khng c gio th.
Ngi ni k:
(353) Ta hng phc tt c,
Ta r bit tt c,
Khng b nhim php no,
Ta t b tt c,
i dit, t gii thot,
t mnh thng tr,
Ta gi ai thy Ta?
Upaka chng l v ng hay bt bnh trc nhng li ca c Nh lai. o s
ch lc u, chp min ri r vo ng t, i n lu mt th sn.
10. Php Th Thng Mi Th
Php th thng mi th...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang tr K Vin, lin quan n vua
tri Thch.
Mt hm, ch thin ci tri Ba mi ba t hp li a ra bn cu hi:
- Vt g b th cao qu nht?
- V ngon no trn tt c?
- Hnh phc no cao tt nh?
- Ti sao dit tr tham i l vic lm ti h trng?
Ch thin khng ai tr li c, v ny hi v kia, v kia hi v n, cho n lc mi
v hi cc v khc. Sut mi hai nm, ch thin i khp mi ngn th gii cng
khng tm ra c k p c cc cu hi trn.
Cui cng, tt c ch thin mi ngn th gii hp li v cng nhau n gp T
thin vng. Cc Ngi hi:
- C vic g m ch v t hp ng o th ny?
Ch thin p:
- Chng thn c bn cu hi khng ai tr li c, nn ko nhau n hu cc i
vng.
- Nhng cu hi g th?
Nghe xong cc cu hi, T thin vng p:
 - Ch v, chng ti cng chu thua. C c vua thng suy t v cc cu hi m c
ngn ngi khc cng suy t, v Ngi bit ngay cu tr li. Phc c tr tu Ngi hn
hn chng ti. Ta hy n hu Ngi.
T thin vng ko on ch thin ng o kia n gp Thch. Vua hi:
- Ch v c vic g t hp ng c th?
H tu ln Thch mc ch cuc ving thm. Vua ni:
- Ch v, khng ai c th tr li, tr c Pht. Cc vn ny nm trong phm vi
hiu bit ca ch Pht. Hin gii c Th Tn ang u?
- Tha ti K Vin.
- Ta hy n hu c Th Tn.
Vua Thch cng on ch thin ng o ang m bay n K Vin, ho
quang sng c tinh x. Vua nh l Pht ri lui ra mt bn. Pht hi:
- i vng, c vic g m i vng cng ng o ch thin n ving hm nay?
- Bch Th Tn, cc v ny nu bn cu hi khng ai tr li c, ngoi tr Th
Tn. Xin Ngi ging gii cho chng con r.
- i vng, lnh thay! Chnh v dt tr nghi hi cho cc chng sanh nh ch
v m Nh Lai hon thnh mi ba-la-mt, hnh nm php i x, v chng qu Chnh
gic. V cu hi ca i vng ? Php th thng mi th. Php v thng mi v, php h
thng mi h. C dit tr tham i mi c qu A-la-hn, cho nn l vic lm ti h
trng.
Ngi ni k:
(354) Php th, thng mi th!
Php v, thng mi v!
Php h, thng mi h!
i dit, thng mi kh.
Ch Gii Trong Nguyn Bn:
Php th thng mi th: d cng dng php y ng mu i hoa chui cho tt c
cc v Pht, Cc v Bch Chi Pht, cc v A-la-hn nhiu n ni hp li thnh mt hng
dc ni t di t ln n ci tri Phm thin cng khng bng c mt bi k hi
hng cng c gia hi chng. Bi v cng c cng dng y ny khng bng mt
phn mi su ca vic c ln bi k. Do vy mi bit tm quan trng ca vic ging
php, c tng php v nghe php.
K no gip chng sanh c nghe php s nhn c phc bo ln hn phc
bo cng dng vt thc, cho d ngi mc y bnh bt tt c cc v Pht, Bch Chi
Pht, A-la-hn ni trn vi nhng thc n thng v. Phc bo do cng dng php
cng ln hn cng dng cc th thuc men b dng nh b, sa... cng ln hn cng
dng nh , cho d ngi y xy dng khng k xit c trm ngn tinh x ln nh Maha
Vihra, nhng tinh x tin nghi nh Loha Psad. Phc bo y cng ln hn c phc
bo ng Cp C c v cc v khc c hng do cng cng dng kho bu xy dng
cc tinh x. B th php d ch c ln mt bi k hi hng bn cu, c phc bo v
lng v bin nhiu hn cac th b th y.
Ti sao th? Tt c nhng k b th n trn s d cng dng do c nghe php.
Nu cha c nghe, khng bao gi h thc hin nhng vic cng dng y. Chng sanh
trong ci Ta-b ny nu khng tng nghe php chng ai b th mt v cho, hoc ch mt
mung cm. V l do y, php th thng mi th.
- Thc th, tr trng hp ngoi l ca ch Pht v cc v Bch Chi Pht, nhng v
nh Tn gi X-li pht v bn b Ngi d c thn thng m c ht nhng git ma
ca tt c nhng trn ma trong sut mt kip, cng khng th t mnh c qu Tu--
hon v cc qu v khc m phi nh n bi php ca Trng lo c b, ca cc v khc.
V sau cng, khi nghe php ca c Th Tn, tn gi mi hnh tr c cc ba-la-mt
i Vng, v l do y, php th thng mi th.
Ni v cc v ngon, t ng mt... cho n sn ho hi v qu him nh thc n
ca ch thin u li cun ngi ham thch phi tri ln trong sanh t lun hi, cho nn
n l gc kh ca chng sanh. Ch c hng v ca Gio php, hiu thu ba mi by
phn tr o a n Chnh gic v chn bc thin nh l thng v. Cho nn ni: Php
v thng mi v.
Nhng lc th ca ngi i nh con ci, dc lc, ca nhc, ht ma... cng ch li
cun ngi ham thch tri ln trong sinh t lun hi, n cng l gc kh ca chng sanh.
Nhng php h sanh trong tm k ni php, hoc nghe php, khin h c hng trng
thi an lc v bin, khin nc mt phi chy, tc lng phi dng ngc. S an lc ny
li chm dt sanh t lun hi, cu cnh t n qu v A-la-hn. An lc ny mi l ti
thng? Cho nn ni: Php h thng mi h.
Cui cng n vn tham i. Khi tham i dit, hnh gi chng c A-la-hn. Do
i dit nn dt sch ht au sanh t lun hi, cho nn ni: i dit thng mi kh.
Pht ni php xong, vua Thch nh l Pht v ni:
- Bch Th Tn, nu php th tn qu nh vy sao Ngi khng dy hi hng
cng c y cho chng con? T y mi khi Th Tn ni php cho chng hi T-kheo,
ci xin Ngi khin h hi hng cng c cho chng con.
Pht nghe li thnh cu y lin hp chng T-kheo bo:
- Ny cc T-kheo t y tr i mi khi c thuyt php, d trong chng hi ln
hay ch mt bui ging php bnh thng , hoc mt bi php vn tt, hoc khi ni li
cm t, cc ng hy nh hi hng li cng c cho tt c chng sanh.
11. Quan Chng Kh Khng Con
Ti sn hi ngi ngu ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang tr ti K Vin, lin quan n quan
chng kh khng con tn Aputtaka.
Chuyn k rng khi quan chng kh cht, vua Ba-t-nc hi:
- Ngi khng con khi cht ti sn thuc v ai?
 - Mun tu, thuc v b h.
Vua cho ch ti sn ngi qu c v cung sut by ngy mi ht. Ri vua n hu
Pht, Pht hi:
- Ka i vng, do u gia tra i vng n dy?
- Bch Th Tn, ti thnh X-v ny c quan chng kh khng con cht ngy
hm kia. Con va cho ch xong ti sn v cung ri lin n y.
Vua bch tip:
- Con nghe mi khi thc n thng v ng trong da vng em n cho quan
chng kh, ng y ni: "Ngi ta n thc n ny ? Ti sao bn ngi dm a ct vi
ta ngay ti nh ta?" Nu cc ngi hu nh bo dn cho ng n, n s nm t hoc
ly gy nh ui h i. ng ch n cho cm hoc cho chua, ni rng: "Ngi ta ch n
nhng thc n ny thi". Ngi hu em n nhng qun o p, xe c tt, d, u b
ng nh ui bng t , gy gc nh trn. ng ch mc o qun vi gai th, i c xe
c k cc sch, u th hi l che.
Pht bn k chuyn kip trc ca quan chng kh:
Chuyn qu kh:
A. Quan Chng Kh Bn Xn
i vng, vo thi qu kh, quan chng kh ny cng dng thc n cho
mt v Bch Chi Pht tn Tagarasikhi.
- Hy em thc n cho thy T-kheo.
ng bo v vy, ri ng ln i lm vic khc. B v m o nghe li chng, ngh
thm: "Thc lu lm ta mi nghe ming ng y tht ra ch "em cho". Hm nay, nim n
m c c cng dng ca ta bin thnh s tht". B ly bnh bt ca v Bch Chi
Pht, mc y nhng thc n ngon lnh nht.
Quan chng kh quay li, thy v Bch Chi Pht lin hi:
- Thy nhn thc n cha?
ng cm bt thy v trng thy cc thc n thng v, bt gic tic r ngh thm:
"Phi chi cc th ny bn ngi hu ta n th tt hn bit my! Chng n xong s lm
vic tch cc. Cn thy T-kheo ch n ri nm ng. Thc phm ny cho i tht chng
c g"
Quan chng kh li cn git cht con trai c nht ca anh mnh ot gia ti.
Ngi chu thng nm tay ch dn i ch ny, ch n, ming lin thong:
- C xe ny thuc ti sn cha chu y! B ny cng l b ca ngi.
Quan chng kh ngh: "Lc ny hn cn ni th. Hn khn ln ri cn c th
thy c ca ci hn trong nh ny?". Mt hm, ng dt chu v rng, xit c cho cht
nh ngi ta b mt c ci vy, ri qung xc vo bi rm. y l ti c ca ng trong
kip trc na.
(Chm Dt Chuyn Qu Kh)
 i vng, do quan chng kh ku ngi v em thc n cng dng v Bch
Chi Pht, sut by kip lin ng th phc lnh ri ti sanh trn ci tri. Do d bo ca
vic thin y, sut by kip ng gi c quyn chc chng kh thnh X-v. i vng,
tri li do tic r vic thin mnh lm v tht li bng b, khi qu bo n ng khng
th dng thc n ngon, mc p, i xe tt, khng th thng thc ng dc th gian.
Hn th, do git chu ot gia ti, ng b a a ngc hng trm ngn kip. V
do mt phn ca d bo c y, sut by kip lin ng cht khng con, ti sn b tch bin
sung vo kho vua. y l kip th by ca ng. i vng, do ng ta cn phc bo
m khng to nn phc mi, quan chng kh gi b da ti a ngc Roruva.
Pht k xong, vua Ba-t-nc tha:
- Bch Th Tn, quan chng kh ny ti tht qu ln. Gia ti s th kia hn
chng chi dng cho hn hoc pht tm cng dng c Th Tn, v Pht ang tr ti tnh
x gn st ngay nh hn.
Pht dy:
- ng vy i vng. Qu c th, khi k ngu c giu sang h chng tm cu
Nit-bn. Tri li, ca ci ch khin tham i ni ln trong tm h lm kh h lu di thi.
Ngi ni k:
(355) Ti sn hi ngi ngu,
Khng ngi tm v b kia,
K ngu v tham giu,
Hi mnh v hi ngi.
12. B Th Nhiu V B Th t
C lm hi rung vn...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Yellowstone Rock,
Pandukambala Sil, lin quan n Ankura. Cu chuyn c k y chi tit trong
phn ch gii cu k "Ngi chuyn tm thin nh" truyn lin quan n Indaka.
Mt hm, Trng lo A-na-lut vo lng kht thc. Indaka cng dng Tn gi
mt mung thc n ca phn mnh. y l vic thin ng lm trong i trc. Cn
Ankura th cung cp l si trn khp nm mi cy s sut mi ngn nm v b th
cng dng rt nhiu vt thc. Indaka c phc bo ln hn.
Pht dy:
- Ny Ankura, khi b th nn suy xt k cng. Lm vy s ging nh ht ging
gieo trn t lnh, m hoa kt tri sum su. Nhng ng khng lm th. Do , vic
b th ca ng chng a n phc bo ln.
lm sng t vn , Pht bo:
B th nn suy xt,
Mi gt nn qu tt.
B th c suy xt,
c ngi tr ngi khen.
 Vt thc dng cng trc
Ngi xng ng cng dng,
S c v lng phc,
Nh ht ging em gieo,
Trn mnh t lnh tt.
Ngi ni k tip:
(356) C lm hi rung vn,
Tham lm hi ngi i.
B th ngi ly tham,
Do vy c qu ln.
(357) C lm hi rung vn,
Sn lm hi ngi i.
B th ngi ly sn,
Do vy c qu ln.
(358) C lm hi rung vn,
Si lm hi ngi i.
B th ngi ly si,
Do vy c qu ln.
(359) C lm hi rung vn,
Dc lm hi ngi i.
B th ngi ly dc,
Do vy c qu ln.
 PHM XXV: T KHEO
1. Gi Gn Ng Cn
Lnh thay phng h mt...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi tr ti K Vin, lin quan n nm thy
T-kheo.
Khi Pht ti K Vin c nm thy T-kheo, mi thy t iu phc mt trong
nm gic quan. Mt hm, cc thy gp nhau bn ci. Thy th ni:
- Ch c gic quan ca ti kh iu phc.
Thy khc cng ni:
- Ch c ti l ngi t ch ng gic quan kh nht.
Rt cuc cc thy cng nhau n bch Pht:
- Bch Th Tn, mi ngi trong chng con t ch ng mt gic quan, v c
tng gic quan mnh ch ng kh hn ht. Hm nay chng con xin Ngi xc nh ngi
no trong chng con iu phc gic quan kh nht.
c Pht thn trng trnh khng cho bit thy T-kheo no km hn cc huynh
mnh. Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, tt c cc cn u kh canh phng. Nhng khng phi y l
ln u cc ng tht bi trong vic canh phng ng cn. Trong mt kip qu kh, cc ng
cng tht bi trong vic km ch ng cn. V cc ng khng nghe li khuyn ca bc
thin tri thc nn b hi.
Chuyn qu kh:
A. Thnh Hoa Th
Theo li yu cu ca nm thy T-kheo, c Pht k rng trong mt kip qu kh,
Ngi l v lnh o nm ng quan cn thn i n thnh Hoa Th nhn ngi bu, sau
khi ton th hong tc vua b qu D xoa hi sch. Trn ng i, bn qu D xoa quyn
r h bng mi m thanh, hnh nh, mi hng, thc n ngon v gi p. B tt lc y
khn ngoan khng b m trc v cn dn nm ng quan ch b quyn r. Nhng
h u b ri kh gii u hng trc sc cm d ca D xoa, v rt cuc b m hi. Ch
ring Ngi km ch c mnh, khng mm lng trc cm by, khng mng n con
qu D xoa vi v p sc nc hng tri eo theo Ngi bn gt, v thng tin an ton
n thnh Hoa Th, tr thnh mt v quc vng.
Khi nhn l ng quang, ngi trn ngai vng di chic lng trng, nhn li v uy
nghim v s vinh hin ca mnh, Ngi t mnh: "Ngi ta nn s dng sc mnh ca
ch mnh". Ngi ni k:
Kin tr tun phc Hin Tr,
Lng can m chng lung lay,
Khi b D xoa khng ch,
V ta khng s khng lo.
Qua cn him nguy gian kh,
 n ni ta c an ton.
Pht kt lun: "Nm ng quan thu y l cc ng, ngi n c thnh Hoa Th
an ton v lm vua chnh l Ta".
Ngi ni thm:
- Mt T-kheo cn phi canh phng cn mt tt c cc cn, v ch thu ht cn mi
thot c kh no.
Ngi ni k:
(360) Lnh thay, phng h mt!
Lnh thay, phng h tai!
Lnh thay, phng h mi!
Lnh thay, phng h li!
(361) Lnh thay, phng h thn!
Lnh thay, phng h li!
Lnh thay, phng h !
Lnh thay, phng tt c!
T- kheo phng tt c,
Thot c mi kh au.
2. Thy T Kheo Git Ngng
Ngi ch ng tay chn...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ng ti K Vin, lin quan n mt
thy T-kheo git ngng.
Thu y, ti X-v c hai thanh nin xut gia, cng trong tng on v tr thnh
bn thn, thng i chung vi nhau. Mt ngy n, hai thy ra b sng Aciravati tm, v
ln b ng phi nng ni chuyn chi. Lc y c hai con ngng bay ngang. Thy T-
kheo tr bn nht hn cui ni:
- Ti s chi trng mt mt con ngng.
Thy T-kheo kia ni:
- Huynh chi khng trng u.
- Ri huynh coi, ti s chi trng c hai mt n.
- Huynh chng lm c.
- Vy th huynh coi y.
Thy th nht lm hn nm theo con ngng. Nghe ting vin bay rt trn
khng trung, con ngng quay u li nhn. Thy th hai nht tip hn v nm ngay
mt con ngng. Hn chi nhm mt bn ny, xuyn qua mt bn kia ca ngng. N
ku ln au n, ln nho xung t v ri di chn hai thy T-kheo.
Mt s thy T-kheo khc ng gn y thy vy bn ni:
- Ny cc huynh, sau khi t b th gian vo ca Pht, cc huynh lm vic
khng ng khi st hi sinh vt nh th.
 Cc T-kheo bn em hai thy n ch c Pht. Pht hi thy T-kheo git
ngng:
- C phi ng st sanh?
- Tha vng, bch Th Tn!
Pht qu:
- Ny T-kheo, sao xut gia t b gia nh theo Ta cu o gii thot m ng
li lm nh th? Ngi tr thi Pht cha ra i, d sng th gian, cng cn e d thn
trng tng vic nh nht. Cc ng xut gia theo Pht, li khng lo d dt cht no vy.
Ri Ngi k chuyn tin thn.
Chuyn qu kh:
A. Chuyn Tin Thn Kuradhamma.
Vo thu lu xa, di triu vua Dhananjaya ca vng quc Kuru, Ngi l thi t
con vua. n tui trng thnh, thi hc t hc ngh bn tn ti thnh Hoa Th. Khi
thnh ngh, thi t tr v vng quc, c vua cha phong lm ph vng. Khi vua cha
bng h, thi t ln ni ngi. Nh vua nghim tr nm gii cm v tun theo mi c
ca mt v vua. Ngay c nhng ngi trong hong cung nh hong thi hu, hong hu,
hong , ph vng, thy t t, quan cn thn, ngi nh xe, quan chng kh, quan
coi kho, ngi canh cng v c th phi na, mi mt ngi u gi ng gii nghim tc.
Lc y, ti thnh Dantapura ca vng quc Kalinga, tri hn hn nhiu nm
khng mt git ma. Dn chng vng quc ny bit nh vua x Kuru c mt tht
tng tn Anjanasannibha tht y n c. H tin rng xin c Anjanasannibha v
nc, chc s ma. V th, vua Kalinga cho gi cc v B-la-mn sang Kuru xin tht
tng y. H sang yt kin vua x Kuru v trnh by li yu cu, xng tng c hnh ca
nh vua. Nhng d c tng Anjanasannibha, trong x kalinga vn khng c ma. Vua
kalinga thm ngh: Vua Kuru gi nm gii nn trong nc thng c ma. Vua bn
ra lnh cho cc thy B-la-mn v cc quan cn thn sang Kuru khc nm gii cm ln
mt da vng v nc.
Khi nhng ngi ny sang Kuru mt ln na, c triu nh t vua tr xung u t
do, chi rng:
- Chng ti khng gi c nm gii cm ton vn.
- Cc v khng lm iu g xm phm n nm gii cm u.
H nn n mi, cui cng nh vua Kuru dy h nm gii. Khi mang v vng
quc Kalinga cng tun gi thnh knh nm iu cm, v lp tc tri ma. Trong nc
li thnh vng, m no.
c Pht kt lun: "Lc y th phi l Lin Hoa Sc, ngi canh cng l Punna,
ngi gi nga l Kaccna, quan gi kho l Kolita, quan chng kh l X-li-pht,
ngi nh xe l A-na-lut, thy B-la-mn l Trng Lo Ca-dip, hong ph vng
l Nan , hong hu l m ca La-hu-la, hong thi hu l b Ma-da v vua Kuru l
Ta".
 c Pht ni tip:
- Ny cc T-kheo, ngi tr thi xa, d mt li nh h cng cm thy i ngi.
Cn cc ng, xut gia vo o ca Pht li chp nhn mt li ln l st hi sanh vt.
Mt T-kheo phi hng kim sot c tay chn, v ngn ng ca mnh.
Ngi ni k:
(363) Ngi ch ng tay chn,
Ch ng li v u,
Vui thch ni thin nh,
c thn, bit va ,
Tht xng gi T-kheo.
3. Thy T Kheo Khng Gi Gn Mm Ming
T-kheo ch ng ming...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang tr ti K Vin, lin quan n
Koklika. Trong bi kinh Koklika, cu chuyn bt u vi dng ch: "Lc by gi thy
T-kheo Koklika n gn c o S", ngha cu chuyn c gii thch trong tp
ch gii lin quan n bi kinh.
Thu Pht cn K Vin, c thy T-kheo tn Koklika v ph bng hai i
t Pht l Tn gi X-li-pht v Tn gi Mc-kin-lin nn b a a ngc. Cu chuyn
bt u khi cc v T-kheo t hp Php ng, bn tn:
- Tri i! Thy T-kheo Koklika b trm lun vnh kip v khng gi gn
ming mm. Ngay khi thy chi ra hai v Tn gi lnh chng, b t chn xung a
ngc.
Lc y c Pht n v hi:
- Cc ng t hp y bn tn chuyn g?
Khi cc thy thut li, Pht bo:
Khng phi ln u Koklika b a v khng gi gn khu nghip. Trong qu kh
cng xy ra chuyn y.
Cc T-kheo mun nghe Pht thut li cu chuyn. Pht k:
Chuyn qu kh:
A. Con Ra Ham Ni
Hi xa, c con ra kia ti ci h nc trn vng ni Hy M. Mt ngy n c
i ngng i lang thang tm thc n, gp ra ta v vi ngy sau chng kt tnh thn hu.
C ln ngng khoe vi ra:
- Bc , chng ti trn ngn Cittakuta, trong mt ng vng. Tht l mt ni
thch th. Bc c mun i vi chng ti khng?
- Lm sao ti c th i n ?
- Nu bc chu ngm ming trong lc chng ti a i, th bc s n ni.
- c ri, ti s ngm chc ming mm. Hy mang ti i vi.
- Tt lm.
 i ngng bo bc ra ngm mt cy gy, v hai con tha hai u gy, bay ln
khng trung.
Vi a b thn xm di t thy ra bay qua vi ngng, bn la ln:
- Bay i, ra xem hai con ngng mang con ra trn cy gy.
Ra ngh thm: Ti nhc con du ng ny, bn ta tha ta i u th c dnh dnh g
ti ti by m phi la li!
Ngay khi n va m ming nh ni ra ngh y, v cp ngng bay mau, n lin
ri xung t v b lm hai mnh ngay trong sn ca mt hong cung Ba-la-ni.
Ra t hi v ham ni chuyn,
Gy ngm ri ming vn thy lay,
Rt lin xung t tan thy,
Ngi khn ngoan thy gng y gi mnh.
La li ni ng lc ng ch,
Xem gng ra chu kh thit thn.
c Pht kt lun:
- Ny cc T-kheo, mt T-kheo phi kim sot li ni, sng lng thinh, khng t
kiu v thot khi phin no.
Pht ni k:
(363) T-kheo ch ng ming,
Va li, khng cng cao.
Khi trnh by php ngha,
Li l du ngt ngo.
4. Bng S Tinh Tn Lm Vinh D Cho Pht
V T-kheo thch php....
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi tr ti K Vin, lin quan n Trng
lo Dhammarama.
Khi c Pht tuyn b "Cn bn thng na, Ta s vo Nit-bn", hng ngn v T-
kheo b ht th gi hu cn Ngi. Nhng v cha chng S qu th khc lc, nhng v
chng A-la-hn cng cm ng su xa, tt c u t nm hp ba, bn tn: "Chng tan nn
lm g?"
Ring c mt v T-kheo tn Dhammarama (Tr Php H) th khng nh vy.
Thy t ngh: "c Th Tn tuyn b bn thng na nhp Nit-bn, m ta cha thot
khi rng buc ca tham i. Ngy no Ngi cn ti th, ta s c gng chng A-la-hn".
V thy t sng mt mnh, t duy, qun tng, n li nhng li dy ca Pht, chng
mng tr li nhng cu hi t m ca cc T-kheo khc, m cng chng lui ti hu h
Pht.
Cc T-kheo mch c Nh Lai:
 - Bch Th Tn, thy Dhammarama khng c lng thng knh Th Tn. Khi
nghe chng con bo tin "Pht sp nhp Nit-bn, chng ta s lm g?", thy chng ni,
chng hot ng chung vi chng con.
c Pht gi T-kheo Dhammarama n hi. Thy tha tht nh ca mnh
mun c gng chng qu A-la-hn. Nghe xong, Pht ngi khen thy:
- Lnh thay! Lnh thay!
V Ngi bo cc T-kheo:
- Ny cc T-kheo, mi v nn by t s knh mn Ta nh Dhammarama lm.
Chng phi dng hng hoa, hoc nhng th cng dng m tn knh ta. Ch c ngi
thc hnh theo gio l mi tht s tn knh Ta.
Ngi ni k:
(364) V T-kheo thch php,
Mn php, suy t php,
Tm t nim chnh php,
Khng ri b chnh php.
Nghe xong, thy Tr Php H lin chng qu A-la-hn, hi chng cng c li
lc.
5. Thy T Kheo Lc By
Khng khinh iu mnh c ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi tr ti Trc Lm, lin quan n mt thy
T-kheo lc by.
Khi c Pht ti Trc Lm, c mt thy T-kheo kt bn thn vi mt thy T-
kheo ly khai Tng on, thuc nhm -b-t-a. Mt ngy kia, i kht thc v, gp
thy T-kheo bn, thy n hi thm:
- Huynh i u th?
- Ti i tht thc v.
- C c ai cng dng khng?
- C.
- Ni ch ti , c nhiu vt thc v tng phm gi tr, Hy n ch ti vi hm.
Thy T-kheo nhn li, lu li nhm ca -b-t-a vi ngy, v sau tr v
vi Tng on. Cc v T-kheo trong Tng on n mch Pht:
- Bch Th Tn, thy T-kheo kia th lnh vt thc, tng phm ca nhm -
b-t-a, thy y theo -b-t-a ri:
c Pht cho gi ng thy n n v hi:
- C phi h mch thy nh vy l ng?
- Tha vng, bch Th Tn, con trong nhm T-kheo ca -b-t-a vi ngy,
nhng con khng hp vi quan im ca -b-t-a.
 - Ta tha nhn rng ng khng theo t kin, nhng ng khng c lp trng nht
nh nn hay b lung lc bi kin ngi khc. Trong thu qu kh ng cng lm nh
vy.
Theo li cc v T-kheo yu cu, Pht bn k chuyn con Voi Damsel-face:
Voi Damsel-face rt ngoan, nhng khi i ng nghe mt nhm trm cp du
ng ni chuyn th l vi nhau, n cng m ra hung hng, bt tr v chy by, git
ngi. Ri sau o, nghe cc v B-la-mn lun o, n tr li ngoan ngon. Voi Damsel-
face thu y l thy T-kheo d tin hm nay.
c Pht kt lun:
- L mt T-kheo, nn hi lng vi nhng g mnh nhn c, v khng ham
mun nhng g ngi khc c. Nu ham mun nh vy chng bao gi c Thin nh,
Tr tu, hoc Thnh qu. Nu hi lng vi nhng g ang c, ng s c tt c.
Ngi ni k:
(365) Khng khinh iu mnh c,
Khng ganh ngi khc c,
T-kheo ganh t ngi
Khng sao chng thin nh.
(366) T-kheo du c t,
Khng khinh iu mnh c,
Sng thanh tnh khng nhc,
Ch thin khen v ny.
6. Ngi B La Mn Cng Dng Nm Ln Thnh Qu u Tin
Hon ton, i danh sc ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n ngi
B-la-mn cng dng nm ln thnh qu u tin.
Khi Pht K Vin, c mt ngi B-la-mn lm rung. Lc la chn, ng cng
dng nhng bng la ct u tin ngoi ng. La em v p, ng cng dng nhng
ht la p xong trc tin. Khi ct la vo b, ng li cng dng phn la trong b
u tin. Khi dc nu thnh cm, ng cng dng bt cm tin bi trong ni. Khi
dn ra da, ng li cng dng nhng ht cm u tin mc ra da. Cng dng nm ln
nh vy cho ngi no hin din lc y, ng khng h nm mt ming cho n lc cng
xong, do c gi l"ngi cng nm n thnh qu u tin".
c Pht quan st cn c bit hai v chng ng c th chng A-na-hm bn i n
nh ng kht thc. Lc y, ng B-la-mn ngi n cm trong nh, xy lng ra ngoi ca,
do khng thy c Th Tn. B v ng ta ang dn n cho chng, thy c Pht bn
ngh thm:
- Chng ta sau khi cng dng nm ln, by gi ang n cm. Nu thy Sa-mn
C-m, ng s cng ht phn cm ca mnh, m ta th khng th nu cm cho ng c
na.
 Ngh vy b bn ng sau lng chng, mun che hnh nh c Pht khng cho
chng thy, tng nh ly tay che c mt trng trn. B ng vy ri lic mt trng
chng Th Tn, t ni thm: "ng i hay cha?" c Th Tn vn ng yn mt ch.
B v rng khng tht thnh ting: "ng i i ch", s chng mnh nghe c. Nhng
mt lt sau, b bc lui v ni tht kh: "ng i i".
- Ta khng i.
c Pht khi ngh nh th v lc u. Khi c Pht, bc o s ca tri ngi,
ngh thm: "Ta khng i" v lc u, b v ng B-la-mn khng nn ni, bt ci ln.
c Pht lin phng mt o ho quang, hin hnh Ngi trong nh. Ngi B-la-mn
ang ngi quay lng v pha Pht, va nghe ting ci ca v, th cng thy c o ho
quang su sc v hnh nh Pht. Bi v ch Pht, d lng mc hay rng su, khng bao
gi i khi khi cha hin thn trc nhng ngi c c duyn c o. Ngi B-la-mn
trng thy Pht ri, ng lt t ry v:
- B ny hi ti! Khi Thi t ng trc nh ta, sao b khng bo trc cho ti
bit? B c li ln a nghe!
V ng mang a cm ang n d, em ra trc Pht ni:
- Tha Sa-mn C-m, sau khi cng dng nm thnh qu u tin, ti dng ba
tra. y l phn cm ca ti, ti chia lm hai, v n mt na, Ngi c th nhn phn
cm ny khng?
Thay v tr li:
- Ta khng nhn cm ng n d.
c Pht ni:
- Ny B-la-mn, d l phn cn li hay u tin cng c, chng ta cng ging
nh qu thn, sng bng nhng thc n b th.
Ngi ni k:
D phn u, phn gia, phn d,
Ngi kht thc u vui lng nhn,
Khng phin h, trch mc d tha,
Ngi khn y chnh bc chnh tr.
ng B-la-mn nghe Pht ni nh vy trong lng rt vui mng, lin xng tng:
- Thi t tht k diu, Ngi a v vua ca th gian, thay v ni "Ta khng n
cm tha ca ng", li ni nh trn.
V vn ng ca, ng hi tip:
- Tha Ngi, Ngi gi cc t l "T-kheo". Vy nhng iu g lm nn mt T-
kheo?
c Pht ngh thm: "Ta s ging cho ngi ny bng cch no y c li
ch nht? Vo thi Pht Ca-dip, Ngi ging cho hai ng b ny nghe v Thn v Tm,
nay ta cng s ging cho ng nh vy".
Ngi bo:
 - Ny B-la-mn, mt v T-kheo l ngi khng b rng buc, ct tri bi nhng
g thuc v Danh (Tm) hay Sc (Thn).
Ngi ni k:
(367) Hon ton, i danh sc,
Khng chp ta, ca ta,
Khng chp, khng su no,
Tht xng danh T-kheo.
7. ng Cp i Tu
T-kheo tr t bi ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ti K Vin, lin quan n mt nhm
ln T-kheo.
Khi Thng ta Kaccana trn mt ngn ni gn thnh ph Kuraraghara trong
nc Avanti, c mt Pht t tn Sona Kutikanna sau khi thm nhun chn l do Ngi
ging dy, bn xin xut gia. Ngi hai ln t chi.
- Sona, tht l mt iu kh khn khi sng i tnh hnh, phi c tr n c, m
thc n c.
Nhng Sona quyt ch xut gia nn xin n ln th ba, v c php gia nhp
Tng on. V ch Tng min nam rt him, thy li ba nm lm trn bn phn
ca mt tng s. V sau thy xin php s ph ln ng v K Vin, vi c mong
c gp c Th Tn. c s ph cho php v km theo li dn d, thy n K Vin,
nh l Pht, c c Pht n tip thn mt v cho php vo hng tht ca Ngi mt
mnh.
Thy Sona i kinh hnh ngoi tri hu nh sut m, gn sng mi vo hng tht
nm ngh mt cht. Khi bnh minh n, c Pht bo thy hy tng bi kinh "Mi su
on".
Thy c xong, c Pht cm n v ngi khen "Hay thay! Hay thay!" Ch thin,
tri, rng, D xoa cho ti ci tri Phm thin u ca ngi thy vang rn. Lc y, ti nh
m thy Avanti cch y mt trm hai mi dm, v thn c ng trong nh cng ngi
khen nhit lit. B m thy hi:
- Ai ang ca tng vy?
- D ti y, tha ch.
- ng l ai?
- Ti l v thn c ng ti nh ch y.
- T trc ti chng c nghe ng ca ngi, sao hm nay ng lm th?
- Khng phi ti ca ngi b ch u?
- Vy ng ca ngi ai?
- Trng lo Kutikanna Sona, con trai ch y.
- Con ti lm c g?
 - Hm nay Tn gi trong hng tht c Nh Lai, tng kinh cho Ngi, v c
Ngi hi lng ngi khen, do ti cng ngi khen. Ch thin cc tng tri t ci Ta-b
n ci Phm thin nghe li ngi khen ca c Ti Thng, cng ca ngi Tn gi.
- Ny, c tht ng ni rng con ti c kinh cho c Th Tn? Hay c Th Tn
c cho con ti nghe?
- Con ch c cho c Th Tn nghe ch.
V thn ni th lm b cm thy thm tm hoan h, ngh thm:
- Nu con ta c kinh cho c Th Tn ti hng tht ca Ngi, chc cng s
c kinh cho ta nghe c. Khi no con ta tr v, ta s yu cu c nghe gio l.
Khi c c Th Tn khen ngi, Trng lo Sona ngh thm, "y chnh l lc
mnh bch ln c Pht li thy mnh n d". Tn gi bn thnh cu c Pht ban cho
nm n hu, iu u tin l xin gia nhp nhm nm thy T-kheo ang n c trong rng,
trong nhm ny c mt thy rnh thng Lut tng. Tn gi lu li bn c Th Tn t
ngy na ri bi bit, ri K Vin tr v vi thy T . Ngy hm sau, Tn gi theo
thy i kht thc, n trc ca nh thn mu. Thy con, b ht sc vui mng, hi han,
sn sc chu o, v ni:
- Ny con, nghe u con c vo hng tht c Th Tn mt mnh v c kinh
cho Ngi nghe phi khng?
- Tha tn n, ai ni vic y?
- Con , v thn c ng ti nh ta ln ting khen ngi, m bn hi "Ai khen ngi
". Thn tr li "Ti y", ri thn bo m nh vy nh vy. Sau khi nghe thn ni, m
ngh: "Nu con ta c kinh cho c Th Tn th n s c cho ta nghe c". Con ,
con c kinh cho c Th Tn th con c cho m nghe c ch! Vo ngy y thng
y m s chun b mi th nghe con thuyt ging php nh!
Thy nhn li. Sau b cng dng ch Tng trng th, cho xy ct mt Php
ng rng ln, em tt c gia quyn i nghe Tn gi Sona thuyt php, ch cha li mt
ngi t gi trng nh.
Lc y, mt ng cp chn trm tn lun lun tm cch ln vo nh b. Nhng
tht kh m vo c v ton th ngi nh c by lp tng bao bc, mi ca thy u c
ch d canh chng. Nhng ng mng dn nc u y ch. Ban ngy chng
nng chy thnh cht nc sn st, ban m th ng cng li. Gn cc mng y ngi
ta ng tng hng cc st kin c. Do trm cp kh c th vo nh.
Nhng vo ngy c bit , bit rng b i nghe ging php, chng o mt a
o xuyn qua ng mng bng ch v hng cc st, vo tn trong nh. Chng tn
u ng canh chng n ch, bn bc rng nu thy b ch tr v khi bit c cp vo
nh th tn u ng phi git b lp tc.
Hn bn i n nh ging php, ng k bn b ch nh. Cn bn cp vo nh
c ri thp n sng ln v m ca kho tin ng. Ngi t gi trng thy chng bn
chy tm n ch bo tin:
 - Tha phu nhn, bn cp vo nh v ang m kho tin ng.
- Thy k chng! Mun ly bao nhiu th ly. Ta ang nghe thuyt php, ng lm
rn ta. Hy v i.
Khi bn cp ht sch kho tin ng, chng bn n sang kho tin bc. C t gi
li chy bo tin cho ch nhn. B cng tr li nh trn v tip tc nghe ging php. Bn
cp li ht ht kho tin bc, sang m kho tin vng. C ti gi nng rut chy n bo
tin ln th ba, b cng ni:
- Con lm rn ta hai ln ri. Ta bo c bn cp mang i nhng g chng
mun, ta ang nghe php, ng lm n, vy m con khng nghe. Nu cn ni na ta s
pht con ch ng . Hy v nh i!
Tn u ng ny gi cnh b canh chng, nghe thy vy bn ngh thm: "Nu
chng ta ly ti sn ca mt ngi nh b ny, tri Thch s nh v u chng ta".
Hn tr v ra lnh cho ng bn tr tt c ti sn cho b. Bn cp li tin ng, tin
bc, tin vng y vo kho nh c. Ngi ta ni rng k no sng chn tht th c
chnh s chn tht y bo v, tht ch l thay! Bc Ti Thng tng ni:
Chn tht che ch ngi ngay,
Ngi chn tht sng ngy ngy u vui.
Ngi ngay s c li thi,
Kh au phin no chng li bao gi.
Bn cp ko n ging ng nghe php. n sng, Tn gi mi chm dt thi
thuyt php v bc xung ta. Lc , tn u ng qu di chn b Pht t m Tn
gi:
- Xin phu nhn tha th cho ti.
- Chuyn g vy, o hu?
- Ti ght b, v ng gn vi nh s git b.
- Khng sao. Ti tha th cho anh.
Tt c bn cp cng u n by t s n nn, b u tha th ht. H tha:
- Tha phu nhn, xin b cho chng ti c vo Tng on ca v ging s con
trai b.
B bn n bo v ging s:
- Ny con, nhng v ho hn y cm ng v lng t t ca m v bi thuyt
ging ca con, mun gia nhp Tng on. Con hy h.
- Rt tt.
V ging s cho ct ht nhng chic vy chng mc lt bn trong, cn o ngoi th
cho nhum mu vng t, ri truyn gii cho chng.
Khi bn h hon tt nhim v ca mt Tng s gio on, thy cho mi ngi
mt mc thin qun. Chn trm thy Sa-mn nhn chn trm mc, ln trn mt
ngn ni v mi ngi ngi di mt ci cy thin nh.
 Lc y, c Th Tn ti ging ng K Vin, cch mt trm hai mi dm,
qun st cc thy chn bi php thch hp cn c. Ngi hin n trc cc thy, ni k:
(368) T-kheo tr t bi,
Tn thnh gio php Pht,
Chng cnh gii tch tnh,
Cch hnh an tnh lc.
(369) T-kheo, tt thuyn ny,
Thuyn khng, nh i mau,
Tr tham, dit sn hn,
Tt chng t Nit-bn.
(370) on nm, t b nm,
Tu tp nm ti thng,
T-kheo vt nm i,
Xng danh "vt bc lu".
(371) T-kheo, hy tu thin,
Ch bung lung phng dt,
Tm ch m say dc,
Phng dt, nut st nng,
B t, ch than kh!
(372) Khng tr tu, khng thin,
Khng thin, khng tr tu,
Ngi c thin, c tu,
Nht nh gn Nit-bn.
(373) Bc vo ngi nh trng,
T-kheo tm an tnh,
Th hng vui siu nhn,
Tnh qun theo chnh php.
(374) Ngi lun lun chnh nim,
S sanh dit cc un,
c hoan h, hn hoan,
Ch bc Bt t bit.
(375) y T-kheo c tr,
Tu tp php cn bn,
H cn, bit va ,
Gn gi cn bn gii,
Thng gn gi bn lnh,
Sng thanh tnh tinh cn.
(376) Giao thip kho thn thin,
C ch mc oan trang,
 Do vy hng vui nhiu,
S dt mi kh au.
8. C a, Hoa Phai
Nh hoa Vassik ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ti K Vin, lin quan n nm trm
v T-kheo.
Chuyn k rng, cc thy T-kheo ny sau khi khi c c Th Tn cho mc
thin nh ri, lin lui vo rng su v bt u hnh thin. ang ngi thin, cc thy
trng thy nhng bng li mi n ti tn ch sng nay thi, chiu a tn r cnh gc
u. Cc thy t ngh: "Chng ta phi dit tr c thm sn si trc khi nhng a hoa
la cnh". V cc thy cng n lc chuyn ch vo vic hnh thin, nh va c tip
thm sc mnh mi. c Th Tn qun st cc thy T-kheo y v dy rng:
- Ny cc T-kheo, cng nh a hoa kia thot khi cnh, mt v T-kheo cn
phi gng sc thot khi mi kh sanh t.
Vn ti hng tht, Ngi phng mt o ho quang v ni k cho cc thy T-
kheo:
(377) Nh hoa Vassik,
Qung b cnh a tn,
Cng vy v T-kheo,
Hy gii thot tham sn.
Nghe xong, tt c nm trm thy T-kheo u c qu A-la-hn.
9. V Sa Mn Nhn Tnh
Thn tnh, li an tnh ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n
Trng lo Santakaya.
T-kheo Santakaya l mt v Sa-mn khng bao gii mc li khim nh trong
cch i ng v mi oai nghi c ch. Thy khng bao gi ngp ln hoc dang tay a
chn th tho, lun lun c v im tnh, trang nh. Chuyn k rng thy vn c sanh
ra t bng mt con s t. Loi s t mi khi kim c mi, chng thng vo trong
nhng ng vng bc chu bu, m no v nm y by ngy trn mt lp bt vng
trn vi bt hong thch. Ngy th by, khi tri dy, chng quan st ch nm, nu thy
c du vt di chuyn ca ui, tai, hoc bn chn lm bi bt tung te, chng lin t bo:
"Th ny l cha xng vi dng di ca mnh". V li nhn i thm by ngy na, gi
gn cn thn hn. Cho n khi khng thy bi bt dy ln, chng t ni "y mi xng
vi dng di ca ta". Chng mi ri , ngp v dui tay chn, quan st t pha, rng ln
ba ting v i tm mi. c sanh t bng mt con s t nh th nn thy lun c v
im tnh.
T cch trang nh ca thy khin cc thy khc ch v n bch Pht:
 - Bch Th Tn, chng con khng h thy Sa-mn no nh thy Santakaya. Khi
thy i ng, khng bao gi thy lc lc tay chn, khng h ngp v qu tay, gi....
c Pht bo:
- Ny cc T-kheo, mt v Sa-mn nn nh Trng lo Santakaya, an tnh trong
khi i ng, trong li ni, t tng.
Ngi ni k:
(378) Thn tnh, li an tnh,
An tnh, kho thin tnh,
T-kheo b th vt,
Xng danh "bc tch tnh".
10. V Sa Mn V Chic Kh Rch
T mnh ch trch mnh ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n
Trng lo Nangalakula.
Thu y, c mt ngi ngho kh chuyn i lm thu. Mt ngy kia c v Sa-mn
thy anh ang i trn ng, trn ngi ch ng chic kh rch, vai vc ci cy. V Sa-
mn hi:
- Nu anh ch kim sng bng cch y, sao khng i tu cho khe?
- Bch Ngi, ai m chu cho con, mt ngi lm thu i tu?
- Nu anh mun, ta s cho.
- Tht l tt phc cho con. Nu Ngi con xut gia, con xin lm Sa-mn.
V Sa-mn em ngi cy thu v tinh x K Hon t tay tm ra cho y. V Sa-
mn bo ch Sa-di mi hy treo chic kh rch vi ci cy trn mt nhnh cy gn tnh
tht. T thy c tn l Nangalakula, Tn gi "Th Cy".
Sau mt thi gian sng trong tu vin, vi nhng thc phm cng dng sung tc,
Tn gi "Th Cy" tr nn bt mn. Khng chng chi ni s dy v, thy nh thm: "Ta
khng mun p chic y vng do n vit cng na". Thy n di gc cy, v t s
nhc mnh: "Mi tht xu xa, khng thnh tm cht no. B mi mun mc chic kh rch
ny, tr v th tc lm thu hay sao?" Sau khi t cnh tnh mnh, thy li tr v tu vin,
hng hi tu hnh. Vi hm sau, cn bt bnh li ko n. Thy cng ra gc cy nhn chic
kh rch v t khin trch nh trc. C th, mi khi bun bc, thy n gc cy li
ly ch.
Cc v Sa-mn thy thng lui ti gc cy, bn hi:
- Ny huynh Th Cy, huynh n lm g th?
- Tha ch v, ti n ving v gio th ca ti.
Vi hm sau, thy chng A-la-hn. Cc v Sa-mn thy thy khng n gc cy
bn hi a:
- Ny huynh, lu nay khng thy huynh lui ti ng ny, chc huynh khng n
v gio th na?
 - Tha vng, khi ti cn vng bn th gian, ti thng lui ti ng ny. Nhng
nay ti chng cn lin h g vi th gian na, ti khng cn phi i.
Cc v Sa-mn nghe th n bch Pht:
- Bch Th Tn, thy y ni iu khng tht, thy y vng ng.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, thy y ni ng. Thy y t khuyn rn mnh v t
c Thnh qu.
Ngi ni k:
(379) T mnh ch trch mnh,
T mnh d xt mnh,
T-kheo t phng h,
Chnh nim, tr an lc.
(380) T mnh y ch mnh,
T mnh i n mnh,
Vy hy t iu phc,
Nh khch bun nga hin.
*
11. Ngi Thy Chnh Php L Thy Ta
T-kheo nhiu hn hoan....
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n
Trng lo Vakkali.
Ti thnh X-v, c mt thanh nin dng B-la-mn. Mt ngy n, chng thy c
Nh Lai i v thnh kht thc. Trng tng ho uy nghim ca c Pht, chng rt yu
thch, v chn ght hnh nh ca mnh, chng ngh thm: "Ta s tnh cch c nhn
c Nh Lai sut ngy". Chng bn theo Pht xut gia v trong Tng on. Thy Sa-
mn ny c lun lun tm ch ng c th chim ngng c Th Tn, chng mng n
kinh k v thin nh. c Nh Lai bit vy, v i cho tr tu ca thy thun thc, Ngi
khng ni mt li. Ngy n, c Pht ngh:
"By gi tr tu ca thy y thun thc". Ngi bn bo:
- Ny Vakkali, u c g thch th khi ngm mt hp th bt tnh gi l thn Ta?
Ny Vakkali, ngii no thy php l thy Ta.
Nhng mc li khuyn ca c Nh Lai, thy Vakkali vn khng th ri tia mt
khi c Pht, hoc la khi ch Pht ngi. Cui cng c Pht ngh:
"Thy Sa-mn ny s khng bao gi tnh ng, tr phi gp mt cn xc ng ln".
Lc y, ma an c n, c Nh Lai tm ni an c. Ngi v thnh Vng X, ui
thy Vakkali tr li Trc Lm. V sut ba ma trng, Vakkali khng c thy Pht,
khng c nghe Ngi ni. Bun qu, thy sinh ra tng mun t t. Thy bn leo ln
ngn Linh Thu v nh nhy xung cht.
c Th Tn bit thy qu au kh v chn i, Ngi ngh thm: "Nu thy
Vakkali khng c s an i ca ta, thy s lm hng c dp chng qu Thnh". Lp tc
Ngi bn hin thn trc thy Vakkali, lc ang toan m u xung ni. Va thy
c Nh Lai, thy lin cm thy yu i, ni bun kh tiu tan. V nh rt y nc vo
mt y h kh cn, c Nh Lai lm tun dy mi hoan h trong lng thy. Ngi ni
k:
(381) T-kheo nhiu hn hoan,
Tnh tn gio php Pht,
Chng cnh gii tch tnh,
Cc hnh an tnh lc.
c Nh Lai a tay v pha thy Vakkali v bo:
n y Vakkali!
Nhn Nh Lai ch s.
Ta s a tay
Nh ko voi sa ly
Vakkali, n y!
Nhn Nh Lai ch s.
Ta gip ngi gii thot,
Nh g c mt tri,
Ra khi cn nht thc.
n y, Vakkali
Nhn Nh Lai ch s.
Ta s gii thot ngi,
Nh g vng trn t
Cho khi b nguyt thc.
Thy Vakkali ngh thm: "Ta va thy c ng Thp Lc, v Ngi bo ta hy
n bn Ngi!" Lng thy trn ngp hn hoan. "Ta lm sao n c?", thy t ngh th.
ng trn nh ni cao, d chng thy c ng i, thy tung mnh nhy vo khng trung
n trc mt ng Thp Lc ngay khi va nghe nhng ch u ca cu Php C. V
trong lc ang bay, suy nim bi k ca c Th Tn, thy ch ng c cn hoan lc v
chng A-la-hn cng mt lc vi cc thn thng. V y lng cm thn c Nh Lai,
thy h xung t, nh l c Pht. Th Tn xp thy nht trong hng t c lng
tin chn tht.
12. V Sa Mn V Long Vng
T-kheo tuy nh tui.....
Th Tn dt nhng li ny khi Ngi ang ti Pubbarama, lin quan n Sa-di
Sumana
 Chuyn qu kh:
A. Chng Annabhhra Ngho Kh V Quan Chng Kh Sumana Giu C
Vo thi Pht Padumuttara, c mt thanh nin gp Pht vo lc Ngi ang gia
t chng tuyn b mt thy T-kheo n l Thin nhn nht. Lng mong mun t n
a v y, chng thnh Pht v chng T-kheo n nh th thc sut by ngy, ri pht
nguyn: "Bch Th Tn, con nguyn xin c thnh Thin nhn nht di thi mt v
Pht ti th".
c Pht Padumuttara qun st ri th k:
- Mt trm ngn kip na, di thi Pht Thch Ca, ngi thanh nin ny s c
Thin nhn nht, mang tn A-na-lut.
Sau khi c th k, mi ngy chng u cm thy nh s c c thn thng
vo ngy mai. Pht nhp Nit-bn ri, chng hi cc thy T-kheo phi tu hnh nh th
no c Thin nhn thng. Chng cho thp uc thnh vng trn by hi l quang
ngi thp vng th Pht, ly nh sng tn vinh Ngi. Ht kip y, chng th sanh ln ci
tri. Sau nhiu kip ti sanh sut mt trm ngn kip, chng u thai vo mt nh ngho
Ba-la-ni. Chng khun vc c mn cho quan chng kh Sumana nn c tn l
annabhra, ngi khun vc c n. Quan chng kh Sumana thng cng dng b th
rng ri ti i th ny.
Mt hm, c Pht c Gic Uparittha xut dit tn nh, v t qun st: "Hm
nay ta s ai?" Mt t tng lin n trong u Ngi: "Hm nay ta s annabhara", v
ngi tip tc qun st: "Lc ny Annabhara ang mang c ct trong rng v". Ngi bn
ly y bt, dng thn thng bay n trc mt Annabhara. Chng thy bt trng trong tay
Ngi, bn tha:
- Bch Ngi, Ngi cha c cng dng ?
- Ta ang kht thc, hi chng trai tt phc.
- Vy th, bch Ngi, xin Ngi i giy lt.
Nm b c, chng vi v v nh hi v:
- Mnh i, c dnh phn n cho ti khng?
- D c .
Annabhara li vi quay v gp v Pht c Gic, ly bt ca Ngi. Chng ngh
thm: "Lu nay mi ln mun cng dng, mnh khng c g cng. Cn khi c vt
thc cng, mnh li chng gp c v no. Hm nay mnh c c c hai, tht may
mn lm sao!". Chng v n nh, mc cm vo bnh bt, mang n cng dng c
Pht, pht nguyn:
- Bch Ngi, xin cho con c thot khi cuc sng a y hin nay ca con. Xin
cho con ng bao gi phi nghe ting "khng c".
V Pht c gic lin hi hng cng c cho chng:
- Ny thin nam t, s c vy.
V thn tr trong chic lng ca quan chng kh Sumana ku ln:
 - i c Pht Uparittha c cng dng mn vt thc cao qu bit bao!
V thn ba ln tn thn Annabhara.
Quan chng kh hi:
- Lu nay ng khng thy ta b th sao?
Thn p:
- Chng phi ti tn thn ng cng dng u. Ti ang ca ngi chng Annabhara
cng dng Pht Uparittha y.
- Hay thay! Ta cng dng bit bao nhiu t trc n gi thn chng ca ngi.
Cn chng Annabhara lm mn cho ta ch cng mt ba n li c khen. Ta s tr gi
mua phn cng dng ny v phn ta.
Quan chng kh cho gi Annabhara n hi:
- Hm nay, anh c cng dng ai khng?
- Tha ng ch c . Ti cng dng phn cm ti cho Pht c Gic
Uparittha.
- Anh cm ng xu ny v nhng cho ti phn cng dng y nh!
- Tha ng, khng c u.
Quan chng kh tng gi ln mt ngn ng, Annabhara vn khng chu. ng
bn ni:
- Thi c ri, nu anh khng nhng phn cng dng y th hy ly mt ngn
ng ny v hi hng cho ti phn phc vy.
- Xin ng hy ti hi kin Ngi ri quyt nh .
Chng chy n gp c Pht c Gic.
- Bch Ngi, quan chng kh trao con mt ngn ng v yu cu hi hng cng
c cho ng y. Con phi lm sao?
c Pht dng th d p:
- Nh trong lng kia c mt trm nh, mt ngi ch thp mt ngn n nh mnh
ri cc nh khc n chm n mang v. Vy nh sng phi ca ngn n du u
tin khng?
- Bch Ngi trong trng hp y nh sng ca cy n u tin gia tng ln.
- Thin nam t, vic cng dng ca anh cng th. D mt mi cho, mt mung
cm, khi ta hi hng phc c do cng cng dng y qua nhng ngi khc, phc
s gia tng theo s ngi c hi hng. y anh ch cng dng mt phn n. Nhng
khi anh hi hng quan chng kh phc c y th n tng ln gp i, mt thuc v
anh v mt thuc quan chng kh.
- Bch Ngi, qu ha qu.
Annabhra t gi v Pht c Gic n gp quan chng kh:
- Tha ng, xin ng hy nhn phn phc c cng dng ca ti.
- y anh cm ly tin.
- Ti khng bn u . Ti tng ng phn phc c y l t lng tin ca ti thi.
 - Vy cng tt. V phn ti, ti cm phc nhn cch cao qu ca anh lm. Anh
bn, hy nhn s tin ny i. T nay anh khi cn cc nhc lm thu mn cho ti na.
Anh hy ct mt cn nh ni ng ph ln m . Lc no cn thc g, anh c li kho ti
ly.
Ay l qu hin bo do cng dng ba n cho mt v xut nh dit th tng.
Nh Vua nghe chuyn cng cho gi Annabhra n, xin chng mt phn phc c, ban
thng chng rt hu v cho lm chc chng kh.
By gi Annabhra l bn hu ca quan chng kh Sumana. Chng tip tc lm
vic phc thin cho n khi mn kip, c th sanh ln ci tri. Qua nhiu ln ti sinh
trong ci tri v ngi, chng th sanh vo mt gia dnh hong tc dng Thch Ca, hong
thn Amitodana, ti thnh Ca-t-la-v, di thi c Pht hin ti. Sau mi thng cu
mang, phu nhn Amitodana mi sinh chng, t tn A-na-lut. Tn gi l em t vng t
Mahanam, anh em ch bc ca Pht. Tn gi c nui dng trong s chm sc cng
chiu, l v vng t c phc bo rt ln.
Chuyn hin ti:
B. A-Na-Lut Xut Gia
Mt hm su v vng tn chi nh bc n bnh, A-na-lut thua, nh ngi i
xin bnh ni thn mu. Phu nhn sp y bnh vo mt a vng ln em n. Cc vng
tn n bnh xong chi tip. A-na-lut thua, li xin bnh. Phu nhn ba ln cho mang bnh
ti, ln th t b nhn: "Khng c bnh na". Cha bao gi nghe ch "khng c" nn
nghe mu thn nhn, chng tng tng: "Chc c th bnh gi l "khng c" bn bo
ngi hu:
- i xin t bnh "khng c" Phu nhn nghe vy bn ngh: "Con ta cha h nghe
ting "khng c". Ta lm sao ging cho n hiu y?".
Phu nhn ra sch mt chic bt vng, ly chic bt vng khc p ln, ri bo
ngi hu em i ni:
- y, con trao ci ny cho cu.
Lc y, ch thin ci tri gi thnh t ngh: "Trong kip trc, ch nhn chng ta
l Annabhra cng dng phn thc n mnh cho v Pht c Gic Uparittha, v pht
nguyn: "Xin ng bao gi nghe ting "khng c". Chng ta bit ht u ui cu chuyn
m c thi th , coi chng u nt thnh by ming. Ngh vy, ch thin bn cho vo
chic t y y nhng chic bnh ch thin vn dng. Ngi hu mang t n, t trc
mt su v vng tn v m ra. Mi bnh thm ngo ngt khp c kinh thnh. Hn th,
mi ming bnh c cho vo ming lin gy cm gic khoan khoi cho c by ngn
dy thn kinh v gic.
Vng t A-na-lut ngh thm: "ng l lu nay m khng thng mnh, cha
bao gi m lm cho mnh n th bnh "khng c" ny.
Chng n gp m, hi:
- M i, m khng thng con phi khng?
 - Ka con, ni g vy? M cng con hn mt m, qu con hn tim m m.
- M thn yu i, nu m thng qu con, sao trc gi m khng cho con n th
bnh "khng c" ny?
Phu nhn hi ngi hu:
- Ny con, trong chic bt c g khng?
- Tha phu nhn, c. Trong bt y nhng chic bnh con cha tng thy bao gi.
Phu nhn suy ngh: "Con ta thng lm vic thin. Chc ch thin cho bnh
ca cc v".
Vng t A-na-lut li bo:
- M thn yu i, con cha bao gi c n th bnh y. T ry m ch chin bnh
ny cho con n thi nh.
V sau mi khi cu i "cho con n bnh", phu nhn li ra sch mt chic bt
vng, ly chic bt vng khc p ln cho mang n, v ch thin li sp y bnh ca ci
tri vo bt. Cu c th sng trong s chm cht nng niu ca gia nh, chng bao gi
bit n ngha ch "khng c", v n ton bnh ch thin.
Khi nhiu v vng tn cng t thuc hong tc Thch-ca ni tip nhau ln lt
xut gia, nhp vo Tng on c Th Tn, ngi Mahanam n gp cu em A-na-lut bo:
- Ny em, gia nh ta cha c ai xut gia lm Sa-mn. Hai anh em mnh phi c
mt ngi xut gia theo Pht mi c.
Cu p:
- T trc ti gi em quen sng c chm sc chu o. Em khng th xut gia
lm Sa-mn c u anh.
- Th th em coi sc rung vn i, anh s xut gia.
- Coi sc rung vn l lm sao?
Cu khng bit n c chuyn thc phm t u c, lm sao bit vic trng nom
rung vn?
C ln ba vng t A-na-lut, Bt- v Kip-tn-na bn tn v vn : "Cm t
u c?". Kip-tn-na ni trc:
- Cm ly t kho ra.
(Kip-tn-na tng thy ngi ta em go cht vo kho nn tng rng cm t kho
m c).
Bt-d bo Kip-tn-na:
- Cu chng bit g c. Cm ly t trong ni cm. (Mt hm Bt- thy cm
c bi t ni nu cm ra nn bo cm t ni m c).
A-na-lut bo hai vng t:
- Cc cu u khng bit g. Cm ly t chic lin vng c quai nm ngc kia.
(Cu cha tng thy ngi ta gi go hay nu cm, ch thy cm sau khi c mc t
ni nu ra, t trc mt cu trong chic lin vng).
Nh vy, lm sao v vng tn c phc bo ln ny li rnh chuyn rung vn?
 Vng t Mahanam bo:
- Ny A-na-lut, anh s cho em hay mt gia ch phi lm g nh! Trc ht em
cho cy rung..
ng bt u ging gii cho em nghe cc th cng vic. Nghe anh lit k mt dc
nhim v cng tc m mt v ch nhn phi m ng, cu ni:
- Em chng lm xong vai tr ch nhn y u.
Em xin php mu thn xut gia lm Sa-mn. Cng vi nm ng hong khc ca
dng Thch Ca, cu t gi thnh Ca-t-la-v, trc ht n vn xoi Anupiya gp Pht
xin xut gia. Tn gi tu hnh tinh tn v sau mt thi gian chng Tam minh. Tn gi c
th dng Thin nhn thy sut ba ngn i thin th gii d dng nh ngm tri cy trong
lng bn tay. Ngi trn n, Tn gi ngm k:
Ta bit ht i ta nhng kip trc
Ta c thin nhn, c thn thng.
Tam thng ta t, v ta thu trit.
Gio php nhim mu ca c Th Tn.
Ri Tn gi suy ngh: "Ta lm nhng g c nh vy?". Lin khi y, Tn
gi bit: "Vo thi Pht Padumuttara, ta c li pht nguyn. Sau thi gian lun hi qua
li, ta c ti sanh Ba-la-ni vo thi n v sng bng ngh lm mn cho quan
chng kh Sumana. Tn ta l Annabhra".
Tn gi ngm k tip:
Trong mt kip ta l ngi ct c
Tn Annabhra, k lm mn ngho cng
Ta cng dng ba cm tht khim nhng
Cho v Pht Uparittha danh ting.
Bng Tn gi cht ngh: "Quan chng kh Sumana by gi u? ng tng
ta tin i ly phn cm ta cng dng Pht Uparittha, v nhn phn phc c cng
dng y". Tn gi lin thy c quan chng kh ngay: "Ni rng Vinjha, ti mt
chn ni th trn Munda, c Pht t tn l Mah Munda. Con trai ln ca ng tn l
Mah Sumana, cn ngi con trai th tn l Culla Sumana, chnh l quan chng kh
Sumana ti sinh".
Thy c quan chng kh ri, Tn gi ngh tip: "Ta c nn n y khng?"
Tn gi qun st v thy rng khi Tn gi va gp, Culla Sumana tuy mi by tui cng
s xut gia v c qu A-la-hn rt nhanh. Qun st xong xui, v ma ma sp n, Tn
gi dng thn thng bay n cng lng.
Chuyn hin ti:
C. Sa-Di Sumana V Long Vng
Trong mt kip qu kh, Pht t Mah Munda l bn thn ca Tn gi A-na-lut.
Do , n gi kht thc, thy Tn gi p y, ng bo ngi con trai ln l Mah
Sumana:
 - Ny con, Trng lo A-na-lut tn qu ca cha n. Nu thy cha c ai cm
bt Ngi, con hy ra bt em vo y, cha s sa son ch ngi cho Ngi.
Mah Sumana vng li. Pht t Munda tip rc cng dng ht sc chu o, v
thnh Tn gi li an c ma ma. Ngi nh nhn nhn li. Sut ba thng an c, v Pht
t thun thnh chm sc Tn gi cung knh tn tnh nh ch mi mt ngy vy.
n bui i l Pavran, ng em ng mt, du n, go.v.v.. t di chn
Tn gi, tha:
- Bch Ngi, xin Ngi nhn nhng phm vt ny.
- Thi ri, o hu, ti chng dng cc th ny my.
- Bch Ngi, y l phn thng cng dng cho cc v an c. Thnh Ngi nhn
cho con.
- Thi ri, o hu .
- Bch Ngi, sao Ngi khng nhn?
- Ti khng c Sa-di th gi.
- Bch Ngi, vy xin cho con trai ti, Mah Sumana, lm Sa-di th gi Ngi.
- Ny o hu, Mah Sumana chc khng c.
- Vy xin Ngi nhn Culla Sumana vo Tng on.
- Tt lm.
Tn gi nhn li ri, cho Culla Sumana xut gia. Cha bao lu cu c qu A-
la-hn. Tn gi li thm na thng ri ngh: "Ta s v thm c Th Tn". T bit gia
quyn ng Mah Munda, Tn gi bay n vng Hy M, v p xung Arannakutika.
Tn gi vn tnh rt nng ng nn sau mt m kinh hnh vo gic u hm v
gic khuya, Tn gi b chng kh tiu. Ch Sa-di thy thy ti xanh, hc hc, bn
tha hi:
- Bch thy, thy b bnh sao ?
- Ta b kh tiu.
- Bch thy, c bao gi thy b bnh ny cha?
- C.
- Bch thy, ly thuc g cha?
- Ny ch, nu ta ung nc h Anotatta th n ngay.
- Vy con s i kim nc y.
- Ny Sa-di, ch c lm c khng?
- Bch thy, c !
- Th th long vng Pannaka ang h Anotatta bit ta. Hy cho v y bit l ch
n xin mt bnh nc lm thuc.
- Vng .
Ch Sa-di nh l thy, bay ln khng trung n h Anotatta cch nm trm hi
l.
 Hm y long vng ang nh m hi vui chi di nc, c ca v gip vui. Do
thy ch Sa-di n gn, long vng ni gin, ni thm: "Tn Sa-di trc u kia i lung
tung chn bn c bi t ln u ta. Chc hn kiu ny l i ly nc h Anotatta v
ung y. c, ta s chng cho hn mt git no tt". Long vng bn nm xung,
ging vy ra che kn ht ci h rng n nm mi hi l, nh ta ly chic da ln y
ln ci m. Ch Sa-di quan st thy cung cch Long Vng, bn ngh: "Ngi ang gin".
Ch ni k:
Hy nghe, hi Long vng!
K sc mnh phi thng
V sc nng kinh khip,
Ta vt bao dm ng
n xin ngi cht nc
V cha bnh thy ta.
Long vng p:
- Ni pha ng c dng sng hng mnh,
Tun chy ra bin c, gi sng Hng,
n y i, n ly nc m ung!
Ch Sa-di nghe, ngh thm: "Con rng ny khng mun cho ta nc. Vy phi
dng v lc, hin i thn thng ly nc mi c". Ch bo Long vng:
- i vng, thy ti dy phi ly nc h Anotatta ch khng ly u khc.
Gi ti phi ly nc ny thi. i vng i i, ch kim cch cn tr ti mi.
Ch ni k:
Ch nc h ny ti mi ly
Ch nc h y ti mi cn
Nu quyn nng v sc mnh
T iu phc i, hi rng thn!
Long vng p:
Sa-di! Li ngi ta tn thn.
Nu ngi sc, trng thnh,
Th nc h ta, ngi c ly,
Tr ti cho xng bc hng anh.
Sumana tr li:
- i vng, vy th ti ly nc y.
Long vng thch:
- Ngi ly c c ly.
- c lm. Quyt nh chc chn mt li thi y.
Ch buc long vng phi ni ba ln nh trn. Ri ch t ngh: "Ta cn phi biu
dng sc mnh gio php Pht- ngay trong chuyn ly nc ny". Ch bay ln tri
gp ch thin. Ch thin nh l ch, tha:
 - Bch Ngi, Ngi cn g?
- Sp c trn chin xy ra gia ti v long vng Pannaka, ng h Anotatta. Mi
ch v n xem ai thng bi.
C th, ch i mi T Thin Vng, Thch, Suyyama, Santusita, Paranimmita-
Vasavat, v ni nh trn. Ri ch i xa hn, n tn chn ci tri Phm Thin. Chn v
Phm thin u n nh l ch v tha:
- Bch Ngi, Ngi cn g?
Ch li ni nh trn. Nh vy, ch qua ht cc th gii ch trong chc lt, ving tt
c ci tri, tr ra ci V Tng v ci V Sc i Phm, v ch cng ni nhng li y.
Tt c ch Thin t hi trn h Anotatta, ng kn c bu tri y nh khi ta bt ch
vo trong u vy. Xong xui, ch Sa-di mi ng trn khng bo long vng:
Hy nghe, hi Long vng!
K sc mnh phi thng,
V sc nng kinh khip,
Ta vt bao dm ng
n xin ngi cht nc
V cha bnh thy ta.
Long vng p:
Sa-di! Li ngi ta tn thn
Nu ngi sc, trng thnh
Th nc h ta, ngi c ly,
Tr ti cho xng bc hng anh.
Buc long vng phi ni ba ln nh vy xong, ch Sa-di lin hin thn thnh
Phm thin cao mi hai hi l, t trn khng bay xung p ln vy long vng, p u
hn xung, ri dng ht sc bnh sinh ln ngi long vng. Ging nh ngi c sc
mnh p tm da t, ch Sa-di va p ln chic vy long vng, n lin cun t khc
c bng ci mung v tut i. T mi ch khc cun tut i , bn ln nhng vi nc
cao bng thn cy tht nt. Ch ch vic ng trn khng trung a bnh ra hng.
Ch thin trm tr tn thn. Qu h thn v cm gin ch Sa-di, mt long vng
quc ln, nh du chn, lng t ngh: "G ny r r ch thin n ri p ln vy ta
lm nhc. Ta s tm hn, cho tay hn vo mm ta v bp nh tim hn ra. Hoc ta s tm
chn hn nm xung sng Hng". Long vng gi ht tc lc ui theo ch Sa-di, nhng
vn khng kp.
Sumana v n ni lin t bnh nc vo thay thy ch, tha:
- Bch thy, mi thy dng nc.
Lc y, long vng va ui theo n ni, vi tha Tn gi:
- Bch Ngi, v Sa-di ca Ngi ly nc m ti khng cho. Xin Ngi ch ung.
- Ny Sa-di, ng nh vy khng?
 - Bch thy, mi thy c vic dng. Nc ny l chnh long vng cho con y
.
Tn gi bit ch Sa-di c qu A-la-hn khng th ni li vng ng nn lin ung.
c vi ngm, Tn gi thy d chu.
Long vng bch:
- Bch Ngi, v Sa-di ca Ngi gi ch Thin n v lm nhc ti trc mt h.
Ti nh x tim ch y ra, hoc tm chn nm ch xung sng Hng.
- i vng, v Sa-di ny c i thn thng, i vng khng nh li u. Vy
hy sm hi m i v.
Khng cn ai ni long vng cng bit d ch Sa-di c i thn thng, rt theo
ch chng qua v qu mt mt m thi. Do long vng vng li Tn gi, sm hi ch
Sa-di v kt bn vi ch. Long vng ni:
- T ry tr i khi no cn nc h Anotatta, Ngi khi phi nhc mnh i li. Xin
nhn mt ting, ti s ch thn mang n.
Ri long vng t bit.
Tn gi A-na-lut em ch Sa-di theo v. c Th Tn bit Tn gi ang trn
ng n gp Ngi, bn li lu i M Migara ch. Cc thy T-kheo thy Tn gi
n u ra n, y bt cho Tn gi. Vi thy xoa u, nho tai Sumana, a:
- Sa-di i, ch khng thy tu hnh cc kh sao?
c Pht thy vy ngh: "Cc Sa-mn ny a ct ch Sa-di tht l lm ln. Cc
ng y t do cm nm ngi ch nh ta tm c mt con rn c, khng bit ch c i
thn thng. Hm nay ta nn cho h bit ti c ca Sa-di Sumana".
Trng lo A-na-lut n nh l Pht v ngi qua mt bn. c Th Tn thn
mt hi Tn gi, ri quay sang bo ngi A-nan:
- Ny A-nan, ta mun ly nc h Anotatta ra chn. ng hy a bnh ng
nc cho cc Sa-di i ly nc!
Tn gi A-nan cho gi ht nm trm v Sa-di ca tinh x, trong c Sumana nh
tui nht. Tn gi bo ch Sa-di ln nht:
- Ny Sa-di, c Th Tn mun ra chn bng nc h Anotatta. Hy mang bnh
i ly nc nghe.
- Bch Ngi, con khng lm vic y c.
Ch Sa-di ln tui nht khng mun i lin tha vy. Tn gi ln lt hi cc Sa-
di khc, ch no cng t chi. Th khng c v Sa-di no c qu A-la-hn sao? Tt
nhin l c, nhng s d cc v t chi v bit: "Lng hoa ny chng phi kt dnh cho
chng ta. Chnh l v Sa-di Sumana y". Cn nhng v cha c qu Tu--hon th t
chi v h bit khng sc m ng cng tc y.
Cui cng n phin Sumana. Tn gi A-nan lp li:
- Ny Sa-di, c Th Tn mun ra chn bng nc h Anotatta, v biu ch em
bnh i ly nc.
 - Bch Ngi, nu c Th Tn mun con i ly nc, con s i.
Ch nh l Pht, tha:
- Bch Th Tn, con c bit Ngi mun con i ly nc h Anotatta.
- ng th, Sumana.
Ch chn trong m bnh h bng vng ca tinh x do b Viskh t lm cng
dng, mt chic h ln bng su mi bnh nc thng. Ch t bo: "Mnh chng cn
quy n ln vai lm chi". Ch xch h lng lng ni tay, bay vt ln khng, nhm hng
vng Hy M thng tin.
Ch Sa-di cn xa, long vng thy vi ra n, chic h t ln vai mnh
v ni:
- Bch Ngi, chng no Ngi cn c con hu h trong ci gii ny, Ngi u cn
nhc sc t mnh i? Nu cn nc, sao Ngi khng tin cho con hay?
nc y h ri t vc ln vai, long vng tha:
- Xin Ngi i trc, con s ch thn mang h nc.
- i vng ng i. c Th Tn biu ti i y.
Ch buc long vng phi quay li, v a tay cm ming h, ch bay ln bin
mt dng vo khng trung.
c Pht thy ch v, bo cc thy T-kheo:
- Ny cc T-kheo, cc ng hy xem v trang nh ca ch Sa-di. Ch bay trong
khng trung thanh thot nh mt con ngng cha.
Sumana t h nc xung, nh l Pht. Pht hi:
- Sumana, con bao nhiu tui?
- Bch Th Tn, con c by tui.
- Vy th Sumana, hm nay con c th gii T-kheo.
V c Pht truyn gii c tc cho Sumana. Trong Tng on tng truyn ch c
hai v Sa-di by tui c th c tc gii: Sumana v Sopka.
Sumana c th gii T-kheo ri, cc thy T-kheo bn tn trong Php ng:
- Ch huynh , tht l mt vic tt p bit bao! V Sa-di ny thn thng tht l
siu vit. Chng ta cha tng thy thn thng cao tuyt nh th.
Lc y, c Pht i n hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn lun vic g?
Khi nghe cc thy bch l do, Ngi bo:
- Ny cc T-kheo, s chng c y ngay c mt T-kheo nh tui vn c th t
c trong gio php ta, nu ngi y tinh tn.
Ngi ni k:
(382) T-kheo tuy nh tui,
Sing tu gio php Pht,
Soi sng th gian ny,
Nh trng thot khi my.
 PHM XXVI: B LA MN
1. B La Mn i H
Hy tinh tn on dng ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ti K Vin, lin quan n B-la-mn
i H, Pasdabahula.
Mt hm, sau khi nghe Pht thuyt php, mt v B-la-mn hoan h n ni t
u n mi ngy ng thnh mi su v T-kheo n nh cng dng. Mi khi cc thy
n, ng ra n, bnh bt v mi:
- Xin cung thnh Ngi A-la-hn vo. Xin mi Ngi A-la-hn ngi.
D tha thnh vi bt c thy T-kheo no, ng u xng tng l A-la-hn. Nhng
thy cha chng S qu ngh thm: "ng c s ny tng trong chng ta c thy chng
A-la-hn". Cn cc thy chng A-la-hn li ngh: "ng c s khng bit chng ta c A-
la-hn". Kt qu: Tt c cc thy u bun lng v khng n nh ng na.
ng B-la-mn ht sc bun kh. ng ngh: "Ti lm sao cc v T-kheo cao qu
y li khng n nh mnh na ka?". ng vo tinh x nh l Pht v bch s vic. c
Th Tn hi cc thy T-kheo:
- Ny cc T-kheo, vy ngha l sao?
Cc thy bch Pht l do. Pht bo:
- Nhng ny cc T-kheo, cc ng khng mun ng y gi mnh l A-la-hn ?
- Bch Th Tn, khng .
- Th nhng y ch l cch mt ngi by t lng hoan h, v vic biu hin nim
hoan h y u c g sai tri? Tm lng qu mn cc v A-la-hn ca ng B-la-mn tht
l v b. Do , vic ng n nht i vi cc ng l phi dit tr tham i v ch ly
vic chng c A-la-hn lm s mong mun duy nht ca mnh.
Ngi ni k:
(383) Hi ny B-la-mn
Hy tinh tn on dng,
T b cc dc lc,
Bit c hnh on dit,
Ngi l bc v vi.
2. Th No L "Hai Trng Thi"?
Nh thng tr hai php ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ti K Vin, lin quan n nhiu v
T-kheo.
Mt ngy n, c ba mi Sa-mn x khc n K Vin nh l c Pht v ngi
mt bn. Tn gi X-li-pht bit rng cc thy c iu kin chng A-la-hn, bn n
trc c Pht tha:
- Bch Th Tn, Ngi thng dy v "hai trng thi", th no l "hai trng thi?".
c Pht dy:
 - Ny X-li-pht, hai trng thi l Thin nh v Tr tu.
Ngi ni k:
(384) Nh thng tr hai php,
n c b bn kia,
B-la-mn c tr,
Mi kit s dt sch.
3. Th No L B Kia?
Khng b ny b kia ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n ma
vng.
Mt ngy n, ma vng gi dng n ch c Pht v hi Ngi:
- Bch Th Tn, Ngi hay nhc n "b bn kia". Xin cho bit ci g l "b bn
kia"?
c Pht bit l ma vng, Ngi bo:
- Ny ma vng, ng lin h g n "b bn kia"? Ch c ngi thot khi tham
dc mi t n thi.
Ngi ni k:
(385) Khng b ny b kia,
C hai b khng c,
La kh, khng tri buc,
Ta gi B-la-mn.
4. Th No L B-La-Mn?
Tu thin, tr ly trn ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
ngi B-la-mn.
Ngy n, mt ng B-la-mn cht ngh: "c Pht thng gi cc t l B-la-
mn, cn ta cng sanh trng trong dng B-la-mn, ta cng ng c gi nh th".
Ngh vy, y bn n ch Pht v ni ln vn y. c Pht ni:
- Ta khng gi ai l B-la-mn, ch v dng di. Ta ch gi nhng ngi t n
qu v A-la-hn l B-la-mn.
Ngi ni k:
(386) Tu thin, tr ly trn
Phn s xong, v lu,
t c ch ti thng
Ta gi B-la-mn.
5. c Pht Sng Ngi
Mt tri sng ban ngy ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti lu i M Migra, lin quan
n Tn gi A-nan.
 Vo ngy l T t, vua Ba-t-nc n tinh x, nh vua trang phc t im tht rc
r, tay mang y hng hoa, chui ngc. Lc y Tn gi Ca-lu--di ngi vng ngoi
chng hi T-kheo, ang nhp nh, ton thn ta ra mt lung h lc, sng nh vng. V
mt tri ang ln, mt trng va mc. Tn gi A-nan ngm nh mt tri hong hn, ngm
nh trng ang ln, nhn v rc r ca chu ngc trn ngi vua, nhn vng ho quang
sng quanh Ngi Ca-lu--di, v cui cng nhn c Nh Lai. Ho quang trn thn c
Th Tn vt xa hn tt c.
Ngi n bch Pht:
- Bch Th Tn, hm nay con ngm nh sng ca nhng thn v vt y, ch c ho
quang Ngi lm cho con mn nguyn, v thn Ngi chiu nh sng rc r hn hn cc
nh sng khc.
c Pht bo:
- Ny A-nan, mt tri chiu sng ban ngy, mt trng chiu sng ban m, nh vua
th sng khi trang im lng ly, cc v A-la-hn th sng khi nhp nh thot phm.
Nhng ch c ch Pht lun lun chiu sng ngy cng nh m, rc r hn gp nm ln.
Ngi ni k:
(387) Mt tri sng ban ngy.
Mt trng sng ban m.
Kh gii sng St-l.
Thin nh sng Phm ch.
Cn ho quang c Pht,
Chi sng c ngy m.
Ch gii:
Gii c ca Pht c oai lc sng t, lm lu m iu bt thin.
c hnh ca Ngi c oai lc lm lu m cc tt xu.
Oai lc ca tr tu che lp v minh.
Oai lc ca chnh hnh che lp iu bt chnh.
6. Th No L T Kheo?
Dt c gi Phm Ch ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
thy T-kheo.
Mt ngi B-la-mn n xut gia theo thy khc ch khng theo Pht, ri li ngh:
"Sa-mn C-m gi t l T-kheo. Ta cng ng c gi nh th". Y bn n gp
Pht v ni ln vn y.
c Pht ni:
- Ta khng gi ai l T-kheo ch v l do ng a ra. Ta ch gi ngi tr c
lu hoc v cu nhim l T-kheo, "Ngi xa la".
Ngi ni k:
(388) Dt c gi Phm Ch,
 Tnh hnh gi Sa-mn,
T mnh xut cu u,
Nn gi bc xut gia.
7. c Nhn Nhc Chinh Phc S Tn c.
Ch c p Phm Ch ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi X-li-pht.
Mt ngy n, cc thin tn ngi chung li v ca ngi c hnh ca Tn gi X-li-
pht:
- V Tn gi thy chng ta, tht l c nhn cao n ni d ai mng chi hay nh
p, Ngi cng khng gin.
Lc y, c mt B-la-mn ngoi o hi:
- Ai m khng h gin d?
- Thy chng ti, Tn gi X-li-pht.
- Chc hn cha ai chc gin c ng y?
- Cha h c chuyn y u, B-la-mn.
- c ri, ti s chc gin ng ta.
- ng c th xem.
- Tin ti i, ti bit cch nn hnh ng nh th no vi ng ta.
Hm sau, Tn gi vo thnh kht thc. ng B-la-mn i theo sau lng Tn gi
tng mt qu m v bo vo lng Ngi. Tn gi ch hi: "Ci g th?" m khng h
quay li dm v tip tc i. Trc thi y, ng B-la-mn cm thy n hn trn ngp:
"! Tht l tn qu thay c hnh ca Tn gi!".
ng ta sp xung di chn Ngi:
- Xin Ngi hy tha li cho ti.
- Chuyn g vy?
- Ti mun th Ngi nn m vo lng Ngi.
- c, ti khng gin ng.
- Nu Ngi sn lng tha li cho ti, xin t y hy ch n nh ti th thc thi.
V ng ly bt Tn gi, a Ngi v nh cng dng ba tra. Tn gi vui v
trao bt.
Vi k ngoi cuc thy vy rt tc ti.
- Tn ngoi o y nh thy chng ta, mt v ng l khng ai c xc phm,
ti y khng th tha th. Chng ta phi git hn.
H nm t, , gy gc, ko n ng trc ca nh ngi B-la-mn. Khi Tn
gi th thc xong tr ra, Ngi bt cho ngi B-la-mn m, nhng ngi kia thy ng
ta i ra vi Tn gi, bn ku:
- Bch Tn gi, xin Ngi ra lnh cho ng B-la-mn tr li.
- Ny cc o hu, cc ng mun g?
 - Tn B-la-mn y nh Ngi, v chng con mun x hn ch ng.
- Sao? ng y nh ta hay nh cc ng?
- Tha, nh Ngi.
- Nu vy, ng y xin li ta, cc ng v i.
Tn gi khuyn cc Pht t, v cho php ng B-la-mn v, Tn gi tr li tinh x.
Cc v T-kheo ht sc bt bnh.
- Th ny l sao? Mt ngi B-la-mn nh Tn gi X-li-pht m Ngi li n
chnh nh ca ngi y th thc! ng ta nh c Tn gi ri th cn knh trng ai na?
ng s nh ngi ny ngi n lung tung cho coi.
c Th Tn nghe chuyn, bo cc thy T-kheo:
- Ny cc T-kheo, khng c vic ngi B-la-mn nh B-la-mn, ch c B-la-
mn phm tc nh v B-la-mn thnh qu. Bi v no chng qu A-na-hm hon
ton dt tr ht mi gin d.
Ngi ni k:
(389) Ch c p Phm Ch!
Phm Ch ch p li!
Xu thay p Phm Ch!
p tr li xu hn!
(390) i v B-la-mn,
y khng li ch nh,
Khi khng i luyn,
Tm hi c chn ng,
Ch khi y kh dit.
8. Ngi Di Mu Th Gii
Vi ngi thn, ming, ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n ngi
Ma-ha Ba-x-ba-.
Trc khi cng khai cng b Bt knh php, c Pht ni ring cho Ngi Di
Mu hay, v Ngi ci u th lnh gii php y, ging nh ngi quen thuc vi vic
c trang sc ci u nhn vng hoa thm. Tt c cc v trong nhm ca Ngi cng lm
y nh vy. Thy T v Thn gio s ca Ngi khng ai khc hn l chnh c Th
Tn. Ngi c gia nhp Tng on ca Pht.
V sau, mt s T-kheo ni trong nhm Ngi li bn tn v vic Ngi c th gii:
- B Ma-ha Ba-x-ba- khng c thy T , khng c Thn gio s. B t tay
lnh th y vng mt mnh.
Nghe th, cc T-kheo ni khc bt mn khng chu lm l B tt v l T t vi b.
H n bch Pht cu chuyn, Ngi dy:
 - Chnh ta trao Bt knh php cho b, ta l thy T , l Gio s ca b. K t
b c nhng li lm c v thn, ming, , thot mi tham dc, vi nhng ngi nh
th khng nn nui dng t tng bt mn.
Ngi ni k:
(391) Vi ngi thn, ming, ,
Khng lm cc c hnh,
Ba nghip c phng h,
Ta gi B-la-mn.
9. Tn Knh Ngi ng Tn Knh
T ai, bit chnh php ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi X-li-pht.
Tn gi X-li-pht c nghe bi k Pht php u tin t Tn gi c B, v t
ngy chng qu Tu hon, Tn gi khi nghe ngi c B ni no, lun lun hng v
pha y chp tay cung knh, v lun nm xy u v hng y. Cc thy T-kheo bn tn:
- Tn gi X-li-pht theo t o, mi ngy u l t phng.
V h n bch Pht. Pht gi Tn gi n hi:
- Ny X-li-pht, h bo co ng knh l t phng, c ng khng?
- Bch Th Tn! Ngi bit con, Ngi bit rng con c hay khng c knh l
phng hng.
c Th Tn bo cc T-kheo:
- X-li-pht khng h knh l phng hng. Ch v knh l Tn gi c B,
ngi u tin m X-li-pht c nghe php nn mi lm th. Mt v Sa-mn knh
trng ngi dy php nh ngi B-la-mn knh th la thing.
Ngi ni k:
(392) T ai, bit chnh php,
Bc Chnh gic thuyt ging,
Hy knh l v y,
Nh Phm ch th la.
10. Th No L B-La-Mn?
Khng v u bn tc ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
ngi B-la-mn bn tc.
Chuyn k rng, mt ng B-la-mn cht ngh: "Ta thuc dng di B-la-mn
thun ty. Sa-mn C-m thng gi t B-la-mn. Ta cng ng c gi nh
th?".
Ngh ri, y bn n ch Pht v ni ln vn y. c Pht bo:
- Ny B-la-mn, ta khng gi ai l B-la-mn ch v ngi y u bn tc, ch v
dng di, huyt thng. Ta ch gi ngi thm nhp chn l l B-la-mn.
 Ngi ni k:
(393) c gi B-la-mn,
Khng v u bn tc,
Khng chng tc, th sanh,
Ai tht chn, chnh, tnh,
Mi gi B-la-mn.
11. Ngi B-La-Mn Gian Xo
K ngu c ch g...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Php ng, lin quan n
ngi B-la-mn gian xo, treo ngc mnh ln cy nh di.
Ti thnh T-x-ly, c mt B-la-mn mun cu li dng, y bn leo ln cy xoi
gn cng thnh, mc hai chn vo cnh, ln u xung t, la ln:
- Hy em cho ta mt trm ng vng! Hy cho ta xu bc! Cho ta mt ngi t gi!
Nu cc ngi khng cho nhng iu ta yu cu, ta s bung chn ra, cht ti y v tr
thnh c thn ph hoi thnh ny.
Lc y, c Pht cng ch tng vo thnh kht thc. Cc thy T-kheo trng thy
ngi B-la-mn treo ngc ngi ln cnh cy, v khi ri thnh, cc thy thy y cn
treo trn cy. Dn c trong thnh thm ngh: "ng ni ny treo ngc t sng ti gi,
nu ng cht chc chn chng ta khng th sng yn thnh ny". V lo s cho thnh
T-x-ly xinh p, h em cht di gc xoi nhng th y yu cu. Ngi B-la-mn leo
xung, thu chin li phm v ra i.
Cc thy T-kheo li thy ngi B-la-mn gian xo kia i lang thang gn tinh x
ang rng ln nh mt con b. Cc thy nhn ra y ngay, bn hi:
- Ny bn, c phi bn t c nhng g yu cu?
- Phi.
Cc v n bch c Pht. Pht dy:
- Ny cc T-kheo, y khng phi l ln u tin ngi y gian xo nh mt tn
bm. Thi qu kh y cng nh vy. Nhng trong kip ny y la gt c nhng k cht
phc kia, cn kip trc, y chng nh la c ngi khn ngoan.
Ri Ngi k chuyn:
Chuyn qu kh:
A. Nh n Tu Gi Di V K Cha
Ngy xa, c mt nh n tu gn mt lng sng v ngh nng, v ng ta l mt
tn o c gi. Lc y, c mt gia nh thng hay cng dng thc n cho ng ta, d
ngy hay m h u chia st phn n cho nh n tu nh h chia cho con ci h. Mt
chiu n, h nng tht k v dnh mt phn cho nh n tu. Thy tu n ngi mi
tht thm phc bn hi:
- Tht g y?
- Tht k .
 Hm sau, thy kht thc c mt m b, sa ng v tiu em v ct trong lu
c. Gn lu thy, c mt ci i, mt con k cha y. N thng ving thy v rt
knh trng thy. Nhng hm y thy mun git con k n, bn giu mt cy gy trong
o, n gn i ct v gi v ng. Khi con k ri hang, n gn ch thy, thy v nm
c bit khc thng, n ngh thm: "Hm nay S ph c v lm sao y, ta khng thch",
v n quay u b tr v li. Thy tu thy k b lui bn nm cy gy theo nh git,
nhng cy gy ri khng trng. Con k lt t nhy vo hang, ngc u ra ni:
- Tng thy tu chn tht,
Mun gn, ti n nhanh,
Gy cm, thy toan git,
L chn tng gi danh.
K ngu c ch g,
Bn tc vi da d,
Ni tm ton phin no,
Ngoi mt nh bng sung.
Nh tu cn mun dng cc th vt thc d k :
- K , mau quay li!
n nm mn cho ny.
Mui, tiu, du ta c,
Mun g s c ngay.
K p:
- Cng nghe thy ni, ti cng mun chy xa.
V k ni k:
Tht ng khi ti chn,
Ch n tt trn i,
Thy cho du, tiu, mui,
Vi ti, chng ch g!
Ri n ni tip:
- Rt tic khi trc ti lm tng thy l nh n tu, nhng khi thy cm gy git
ti, lp o o c ri xung. Hi ngi v tri, c ch g khi tht tc bm. C ch g
khi mc o da d m y nhng mng vut? Bn trong l dc vng, bn ngoi li im t.
c Pht kt lun:
- Nh n tu y l ngi B-la-mn hin nay, cn k cha l Ta.
Ngi ni k:
(394) K ngu c ch g,
Bn tc vi da d,
Ni tm ton phin no,
Ngoi mt nh bng sung.
12. B Kisa Gotami , V T Kheo Ni Tu Hnh u
 Ngi mc o ng rc ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ng ti ni Linh Thu, lin quan
n T-kheo ni Kisa Gotami.
Vo bui u hm, tri Thch cng ch Thin n vy quanh c Pht nghe
php. H knh cn ngi mt bn lng nghe nhng li dy t ha ca c Th Tn. Lc
y, i c T-kheo ni Kisa Gotami cht ngh: "Ta s n ving c Th Tn". B bay
ln khng trung, n ch Pht, nhng thy tri Thch bn quay lui. Thch thy vy
hi Pht:
- Bch Th Tn, ai mi n va thy Ngi lin tr ra?
c Pht bo:
- i vng, l t ta, T-kheo ni Kisa Gotami, ngi c hnh u bc
nht.
Ngi ni k:
(395) Ngi mc o ng rc
Gy m, l mch gn,
c thn thin trong rng,
Ta gi B-la-mn.
13. Th No L B-La-Mn?
Ta khng gi Phm Ch ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
ngi B-la-mn.
Mt ngi B-la-mn thm ngh: "Sa-mn C-m thng gi cc t l B-la-
mn. Ta sanh trng trong dng B-la-mn, vy ng y phi gi ta danh hiu B-l-mn".
Ngh th, ng n yu cu Pht iu y. Pht ni:
- Ta khng gi ai l B-la-mn ch v h sanh ra t mt ngi m dng B-la-mn.
Ngi no khng s hu nhng ca ci th gian, khng chy theo nhng th th tc, ch
ngi y ta gi B-la-mn.
Ngi ni k:
(396) Ta khng gi Phm Ch,
V ch sanh, m sanh,
Ch c gi tn sung,
Nu tm cn phin no,
Khng phin no chp trc,
Ta gi B-la-mn.
14. Din Vin Xic Uggasena
on ht cc kit s ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n
Uggasena. Chuyn ny c k y chi tit trong phn ch gii bi k bt u bng
cu: "B qu, hin, vi lai".
 Lc y, cc thy T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn, Uggasena ni: "Ti khng s", chc chn thy y ni di.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ging nh con ta, k no dt tr mi rng buc, k y
chng cn s hi.
Ngi ni k:
(397) on ht cc kit s,
Khng cn g lo s,
Khng m trc buc rng,
Ta gi B-la-mn.
15. Tranh Ci V Sc Ko
B ai da, b cng ...
c Th Tn, dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n hai
ngi B-la-mn.
Hai ngi B-la-mn n c hai con b, mt tn Tiu Hng (Culla Rohita), v mt
tn i Hng (Mah Rohita). Mt hm, hai ng B-la-mn bn ci, so snh hai con b
ca nhau, ai cng ni "B ti mi l s dzch!".
Ci ln ht hi ri, h ngh ra cch th sc ko ca b. Lp tc h nh xe b ra
b sng Aciravati, thi nhau cht ln xe b mnh no ct, tht y v bt b ko. Nhng
mc cho h thc gic, chic xe vn khng nhc nhch v thnh lnh dy thng u b t.
Cc v T-kheo lc y ra sng tm, thy vy v bch Pht. Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, l nhng dy bn ngoi, c th ct t. Nhng mt v Sa-
mn phi ct t nhng si dy gin d v tham dc ni tm.
Ngi ni k:
(398) B ai da, b cng,
B dy, s thuc,
B then cht, sng sut,
Ta gi B-la-mn.
16. c Th Tn Ch Ng K Sn Gin
Khng c , nhn nhc ...
c Th Tn dy nhng li ny trong khi Ngi ang tr ti Trc Lm, lin quan
n Akkosa Bhradvja.
Khi Pht ti Trc Lm, c mt tn n B-la-mn chng qu Tu--hon, mi
khi b ht hi, ho, hoc trt t, u but ming:
- Nam m Pht ! Nh Lai Ti tn, V thng gic!
Chng b l mt B-la-mn quu qu, khng tin Pht, v rt bc mnh khi nghe
v mnh c xng tng c Pht. Ngy kia, trong khi dn cm cho cc v B-la-mn, b
trt chn v cng buc ming nim danh hiu Pht rt ln. ng B-la-mn ni gin, ngh
thm: "Thit l ht chu ni. M v ngc ca ta mi ln trt t c li nhi tn xng ng
Sa-mn u trc nh l thi quen si m".
ng bo b:
-Ny, ti cho b bit, ti s nh bi ng thy b bng mt cuc tranh lun ngay
by gi.
- ng c t tin, ti cha thy ai c th thng c Th Tn c. ng c i v hi
Ngi mt cu.
ng B-la-mn n ch Pht, khng cn cho, ng mt bn v hi Ngi:
Mun c sng an tnh,
Phi dp b th g,
khng cn u bi?
iu g nn tr kh?
Xin ni cho nghe th!
ng ging dy cch no,
ngi nghe c mau,
Thc hin vic tr kh?
c Pht p:
Sn hn khi khng cn,
S c sng an tnh,
Sn hn c tr kh,
u su khng theo mnh.
Gc r sn c a,
Ngn nhnh li ngt ngo,
Ngi tr lun ca ngi,
Ngi dp c sn hn,
Bi sn khi dit sch,
u bi s chng cn.
Ngi B-la-mn nghe Pht ni, tin nhn bn xut gia v c A-la-hn. Em trai
ng nghe tin ng xut gia theo Pht bn gin d n mng chi Pht. Nhng c Pht
cng chinh phc ngi ny bng th d "vt thc cho khch", ri y cng xut gia theo
Pht chng A-la-hn. Hai ngi em t ht, cng nh hai anh, n ry r c Pht, rt
cuc cng b chinh phc, xut gia v chng qu A-la-hn.
Ngy , cc T-kheo bn tn Php ng:
- Tht l k diu thay, hnh nhn nhc ca ch Pht. C bn anh em n mng
cha c Th Tn m Ngi khng p li no, cn khin h quy y.
Lc y, c Pht n gn hi:
- Cc ng t hp y bn tn chuyn g?
Cc thy bch Pht. Ngi gii thch:
 - Ny cc T-kheo, v Ta c sc t nhn, v ta l ngi khng gy ti gia th gian
y li lm, nn Ta l ni nng ta chn tht cho chng sanh.
Ngi ni k:
(399) Khng c , nhn chu,
Ph bng, nh, pht hnh,
Ly nhn lm qun lc,
Ta gi B-la-mn.
17. Tn Gi X Li Pht B M Mng.
Khng hn, ht bn phn ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n Tn
gi X-li-pht.
Khi Pht ti tinh x Trc Lm, mt hm ngi X-li-pht dn nm trm v T-
kheo i kht thc v n trc nh b m Ngi trong lng Nlaka. B m mi ch Tng
vo nh, chun b ch ngi v trong khi dn thc n cho Tn gi, b mng Ngi:
- Hm! n my! Mi lang thang t nh ny sang nh n xin cm tha canh
cn khng c, phi lim lp cho dnh trn v, trn mung! Vy m mi cng t b gia
ti c triu lm thy tu. Thit nhc nh cho m mi! n i!
V khi dn thc n cho cc thy T-kheo, b cng ra:
- My ngi r r con ta lm y t cho my ngi y h? n i!
Tn gi X-li-pht khng ni mt ting, nhn thc n, v i v tinh x. Khi ngi
La-hu-la em cm dng Pht, c Th Tn hi:
- Ny La-hu-la! Hm nay ngi i ti u?
- D, n nh ca b c con, bch Th Tn!
- B y c ni g vi thy ngi khng?
- Bch Th Tn, b y mng chi d di.
- B y ni nhng g?
La-hu-la k li cho c Pht nghe cu chuyn, v Ngi hi:
- Ri thy ngi tr li ra sao?
- Bch Th Tn, Tn gi chng tr li g ht.
Cc v T-kheo nghe chuyn, bn tn vi nhau:
- Ny ch huynh! Cao qu thay c nhn ca Tn gi X-li-pht! D cho m
Ngi mng chi nh th , Ngi chng h gin mt cht no.
c Th Tn nghe th bn dy:
- Ny cc T-kheo, ngi no thanh tr c mi dc vng xu, ngi y khng
cn sn gin.
Ngi ni k:
(400) Khng hn, ht bn phn,
Tr gii, khng tham i,
Nhip phc, thn cui cng,
 Ta gi B-la-mn.
18. A-La-Hn C Phm Thn Hay Khng?
Nh nc trn l sen ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n T-
kheo ni Uppalavann. Chuyn c k chi tit trong phn ch gii bi k bt u bng
cu: "Ngi ngu ngh l ngt, khi c cha chn mi". Truyn k tip rng:
Sau t lu cc T-kheo bn tn Php ng: "Chc cc v tr ht lu hoc
vn cn phi tha mn nhc dc. Ti sao khng? H u phi cy l hay t cc m cng
mang thn ngi vi mu tht, do th no cng cn a khoi lc".
c Th Tn nghe chuyn bn gii thch:
- Ny cc T-kheo, khng bao gi ngi thanh tr i dc li yu thch khoi lc
hay tha mn nhc dc. Nh mt git nc ri trn l sen khng bao gi dnh li, n ln
trn v ri xung, nh ht ci khng bao gi dnh trn u cy kim, cng nh tnh i
khng bao gi rng buc hay cn vng vn ni nhng v tn tr i nhim.
Ngi ni k:
(401) Nh nc trn l sen,
Nh ht ci u kim,
Ngi khng nhim i dc,
Ta gi B-la-mn.
19. Ngi N L Trt Gnh Nng
Ai t trn i ny ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
ngi B-la-mn.
Khi cha c iu lut khng cho php nhn n l trn ch vo Tng on, mt
hm ngi n l ca mt B-la-mn n xin xut gia. Y c nhn vo Tng on v
chng bao lu chng A-la-hn. Ngi B-la-mn tm khp ni nhng khng gp. Mt
hm c Pht dn v A-la-hn y vo thnh kht thc, ngi B-la-mn trng thy
cng thnh bn nu y ca Tn gi n. c Pht quay li hi:
- Ny B-la-mn, chuyn g vy?
- Tha Ngi C-m, y l k ti t ca ti.
- Ny B-la-mn, gnh nng ri khi y.
Nghe c Pht ni, ngi B-la-mn lp tc hiu rng ngi y chng A-la-
hn. ng hi li:
- C tht khng, tha C-m?
c Pht xc nhn:
- Tht vy, gnh nng ca ngi y bung xung ri.
Ngi ni k:
(402) Ai t trn i ny,
Gic kh, dit tr kh,
 B gnh nng, gii thot,
Ta gi B-la-mn.
*
20. Kham Tr Tu.
Ngi tr tu su xa ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti ni Linh Thu, lin quan n
T-kheo ni Khem.
Ngy n, lc u hm, vua tri Thch dn ch thin n nghe Pht thuyt php,
lc y T-kheo ni Khem cng khi ngh: "Ta s n thm c Th Tn".
B bay n ch Pht, gp Thch v ch thin, bn nh l Pht ri lui ra,
Thch hi Pht:
- Ai vy, tha Th Tn?
- Ny i vng, l T-kheo ni Khem, tr tu nht, bit r u l o v
u khng phi l o.
Ngi ni k:
(403) Ngi tr tu su xa,
Kho bit o, phi o,
Chng t ch v thng,
Ta gi B-la-mn.
21. V Sa Mn V Thin Thn
Khng lin h c hai ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi Tissa Pabbhravs.
i c Tissa Pabbhravs khi nhn mc thin qun t c Pht, bn vo rng
c tr. i c tm c mt ci hang kn o thch hp. Khi va n hang, Ngi thy
lng an tnh, bn ngh thm: "Nu y, ta s t c mc tiu ti thng, lm xong
bn phn ca Sa-mn". Khi y v thn hang cng ngh: "Mt v Sa-mn o hnh
n y, thit l kh x cho ta khi chung vi ngi. C l Ngi ch tr m, ri i ni
khc". Thn bn dt con ci ri hang.
Ngy sau, Tn gi vo lng kht thc. Mt n th ch trng thy Ngi em lng
knh ngng bn mi vo nh cng dng, v pht nguyn s cng dng y nhng
mn cn thit trong ba thng an c. Tn gi ngh rng: "Nh Pht t ny ta s t c s
nguyn", bn nhn li thnh. Ri Ngi tr v ng c. Trng thy Ngi v ti, thn hang
ngh: "Chc c ai mi Ngi. Ngy mai hay mt Ngi s i". Nh th na thng tri qua,
v thn tht vng: "Chc chn Tn gi s y sut ma ma. Thit kh cho khi chung
vi v Sa-mn o hnh, m cng khng th mi Ngi i ni khc. Ta c th tm li ca
Ngi khng?" N thn dng thin nhn quan st cuc i ca v Sa-mn t khi xut gia
n lc vo rng, chng thy c t vt. "c hnh ca v ny hon ton tinh khit. Ta s
tm cch kim chuyn v c th ni li Ngi c".
N thn n nh th ch ca Tn gi, nhp vo a b trai nh nht, v b c n,
a b t dng trn mt v si bt mp. Ngi m hong s ku ln:
- Sao con ti nh th ny?
N thn ni vi b:
- Ta bt con ngi, nhng khng lm hi g. Ngi ch cn xin v T-kheo hng
n y kht thc mt t cy thuc cho con ngi ung, ta s bung tha.
- Th con ti cht, ti khng bao gi xin Ngi iu y.
- Nu khng xin, ngi hy yu cu Tn gi t thuc vo mi con ngi.
- Ti cng khng th lm nh vy.
- Thi c, hy ra chn Tn gi, v ly nc ry ln u con ngi.
Khi Tn gi n nh thng l, b dn thc n ra cho Ngi v bng mt thau
nc n cho Tn gi ra chn. B xin Tn gi nc ra y ry ln u con trai, Tn gi
bng lng v a b c bung tha.
V thn ng ch ca hang. Th trai xong, Tn gi ng ln v vn khng ri
mc thin qun, Ngi t gi n th ch tr v hang, va i va thm n ba mi hai th
cu to nn thn. Tn gi mi n ca hang, n thn ni:
- Xin cho thy lang mt tay. Ngi ch vo y na.
Tn gi lin dng li hi:
- Ngi l ai?
- Ti l v thn tr y.
Tn gi thm ngh: "Ta c tng bao gi lm thy thuc khng?" Ngi qun st
sut cuc i mnh t lc xut gia vo Tng on, thy chng c mt t vt g hoen ,
bn bo n thn:
- Ta chng bao gi lm thy thuc c. Ti sao ngi ni vy?
- Chng bao gi ?
- ng th, chng bao gi.
- Ti s cho thy hay.
- Vng, xin c ni.
- Thy hy nh li xem. Ngy hm nay thi, thy c ry nc ra chn ln u
con b th ch ang h tr thy, b ma bt khng?
- C, ta c ry nc nh th.
- Thy khng thy l lm thy lang ?
- Vy ra ngi ni ta lm thy thuc l vic y?
- ng th.
Tn gi t ngh: "Qu thc ta c quyt tm ng n. Ta thc s gi c
gii hnh tng ng. Ngay c v thn ny cng khng tm c t vt ni c hnh ta, do
ta nghim tr bn gii thanh tnh. B ch tm c chuyn ta ry nc ra chn ln u
mt cu b".
Vi ngh gi c o hnh trn vn thanh tnh, Tn gi cm thy v cng
hoan h. Ri Tn gi ch ng cm xc y v chng ri i mt bc, Ngi c qu A-la-
hn.
Ngi dy n thn:
- Ngi v c xc phm ta l mt T-kheo phm hnh thanh tnh. Hy i i,
ng y na.
Ngi nghim ngh ni k:
Cuc sng ta trong sch,
Phm hnh khng vt t.
Thanh tnh tng ch mng,
Mau ra khi rng i.
Tn gi li hang n ht ma an c ri tr v ch Pht. Cc thy T-kheo hi:
- Ny huynh, huynh t c mc ch ti thng, lm trn bn phn mt Sa-
mn cha?
Tn gi k kinh nghim va qua cho cc thy nghe, bt u t lc n hang . Cc
thy hi:
- Ny huynh, khi n thn kia ni huynh nh th huynh c ni gin khng?
- Khng, ti khng gin.
Cc thy T-kheo n bch Pht:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di. Thy ni khi n thn bo thy n kia,
thy khng gin.
c Th Tn lng nghe h k ht chuyn. Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, con ta khng sn gin. Thy y chng chuyn tr vi c s
hoc tu s, sng i c c, thiu dc v tri tc.
Ngi ni k:
(404) Khng lin h c hai,
Xut gia v th tc,
Sng c thn, t dc,
Ta gi B-la-mn.
22. V Sa Mn V Ngi n B
B trng, i chng sanh ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
thy T-kheo.
Mt thy T-kheo n sau khi nhn mc thin qun lin lui vo rng su,
chuyn ch hnh thin v c qu A-la-hn. Thy t ngh: "Ta s n trnh ln c Th
Tn nim an lc v bin va t c ny". V thy ri khu rng, ln ng tr v. Lc
y, ti mt xm lng thy va i ngang, c ngi n b ci nhau vi chng. Khi ng
chng i khi nh, c ngh: "Ta s v nh ta". C lin ra i trn ng, thy v Sa-mn,
c li ngh: "Ta nn i gn Tn gi ny", ri c i theo thy T-kheo bn gt. Tn gi
chng h nhn ng g n c c.
ng chng tr v nh khng thy c v u th bit ngay: "Chc c v nh m",
ng lin i kim. Khi trng thy c, ng ngh: "C ny khng th no i qua rng mt
mnh c u. C i vi ai?" Bng ng thy v Sa-mn: "Chc thy ny dn c i ri
y". ng bn tin n e da thy T-kheo, c v ku ln:
- V Sa-mn c hnh ny chng h nhn ng hay hi han ti ting no. Xin ng
xc phm thy.
- B b mun ni b b i kiu ny y h? Ta s cho hn mt trn xng ng vi
ti ca ring b thi y.
Trong cn tc gin v cm ght ngi n b, ng nh thy T-kheo nh t ri
dn c v v.
Thn th v Sa-mn y nhng ln roi khi thy v tu vin, cc thy khc ch xt
ngi cho thy thy cc vt roi bn hi. Thy k li u ui cu chuyn. Cc thy
ni:
- Nhng ny huynh, khi ng kia nh huynh nh vy, huynh c ni g khng?
Huynh c ni xung khng?
- Khng, tha ch huynh. Ti khng gin.
Cc thy bch ln c Pht cu chuyn v tha:
- Bch Th Tn, chng con hi thy T-kheo c gin khng, thy y ni chng
gin. Thy y ni di.
c Th Tng lng nghe chuyn h k v dy:
- Ny cc T-kheo, k no tr c lu hoc lin b ht roi gy. D ai nh h,
h cng khng sn gin li.
Ngi ni k:
(405) B trng, i chng sanh.
Yu km hay kin cng,
Khng git, khng bo git,
Ta gi B-la-mn.
23. Bn V Sa Di
Thn thin gia th ch ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n bn v
Sa-di.
B v ca ngi B-la-mn n sa son mt ba n cho bn v Sa-mn c c
bit chn mi. B bo ng chng:
- ng hy n tinh x v bo h chn cho bn v B-la-mn lo thnh, ri rc v
nh!
ng B-la-mn n tinh x, tha:
 - Xin chn cho bn v B-la-mn v a h ra gp ti.
Nhng v c chn ri nhm bn ch Sa-di mi ln by tui nhng c qu
A-la-hn, gm cc Tn gi Samkicca, Pandita, Sopka v Revata. B v ngi B-la-
mn chun b cc ch ngi rt lng ly, sang trng v ng ch. Va thy bng cc Sa-di,
b gin si ln, n mt trng di nghe nh mui ku trn l la:
- ng n tinh x m a v bn a tr nt chng ln bng chu cht ng.
B khng chu mi cc ch ngi ln ch son sn, li tri ch ngi khc thp
hn v ku h:
- Ngi y ny!
Xong b bo ng chng:
- ng i, ng i mi vi v Sa-mn lo thnh v y.
ng B-la-mn n tinh x, gp Tn gi X-li-pht, tha:
- Xin mi Ngi v nh ti.
ng a Tn gi v nh. Thy cc v Sa-di ngi , Tn gi hi:
- Cc Sa-mn ny th trai cha?
- D, cha.
Khi bit ch nh ch nu bn phn n, Tn gi ni:
- Xin mang tr bt cho ti.
Ri Tn gi m bt, ri nh ng B-la-mn. B v hi:
- Thy y ni g th?
- Thy ni:"Cc vi Sa-mn ngi y ng c th nhn vt thc. Xin tr bt cho
ti". Ni xong thy y cm bt v i v.
B v bo:
- Chc ng khng mun n, thi ng i mau ln, kim mt v Sa-mn khc a v
y.
ng B-la-mn tr li tinh x ln na, v gp Tn gi Mc-kin-lin, cng tha
nh trc v dn Tn gi v nh. Ngi i Mc-kin-lin thy cc ch Sa-di, cng hi y
nh Tn gi X-li-pht v cm bt i thng. B v ni:
- Cc Tn gi ny khng mun th trai. ng hy n tinh x ln na i, v ch mi
v Sa-mn lo thnh thi.
By gii cc Sa-di t sng sm cha c ht cm no vo bng. ngi i run ry.
Do sc mnh ca phc c h, ngai tri Thch nng ln. Ngi tm hiu nguyn nhn,
thy nhm Sa-di ngi t sng ang i l ngi n kit sc, lin ngh: "Ta c nhim v
phi n y". Ngi ci trang thnh mt Sa-mn gi lm khm, n tinh x v ngi vo
ch d thy nht gia cc v Sa-mn. ng B-la-mn trng thy Thch, ngh: "M v
ta hn s hi lng". ng mi Thch v nh. B v va trng thy Thch lin ti
ci hn h, ly thm v chiu i ph ln mt ch ngi, mi cho ri rt:
- Knh bch i c ti qu, xin mi Ngi an ta.
 Thch vo nh lin n nh l bn v Sa-di, nm vc gieo st t, ri Ngi
kim ch ngi kit gi di t gn m b vn thp ni cc ch ang ngi.
B v ng B-la-mn thy th, ni:
- ng l ng rc v nh mt v Sa-mn thit . ng a v v ny ln bng
cha ng m thy y li i cho cc ch Sa-di tui bng chu cht ng. Ta u cn ngi
nh ng. ui ng ra i!
ng B-la-mn nm vai Thch, ri ko tay, y lng,rng sc li Ngi ra ngoi,
nhng Thch ngi khng nhc nhch. B v bo:
- ng nm mt tay, ti s nm tay kia.
Hai ng b nm c hay tay Thch, h hc y sau lng, rng li c Ngi ra
khi ca. Nhng Thch ha php ngi yn ch c, hai tay vy lia la cho h.
Hai ng b tr vo thy Ngi ngi y th s hi, r ln khng khip v Ngi
t do. By gi Thch cho bit Ngi l ai. Hai ng b lin mi khch th trai. Xong
xui, nm v khch t gi. Mt v Sa-di bay xuyn qua nc nh. V th hai xuyn qua mi
trc, v th ba tung mi sau, v th bn chui xung t, cn Thch th ra bng mt
ng khc na. C th, nm v mi v ri ngi nh kia mt kiu. T ngi nh c bit
n vi tn "Nh c nm ca.
Cc v Sa-di v tinh x, cc thy T-kheo hi:
- Sao? Ch huynh i th trai th no?
- Thi, xin ch huynh ch hi na! V ng B-la-mn va thy chng ni
gin ng ng. B khng cho chng ngi vo ch dn sn, m bo ng chng: "ng
mau mau i rc cho mt v Sa-mn lo thnh". Thy t ca chng n, thy chng
lin ni: "Cc v Sa-mn ang ngi y cn c cng dng cm". Ni xong, Tn
gi yu cu tr bt ri i. B v li ni: "ng lm n i rc cho mt v Sa-mn lo
thnh khc". ng chng a Tn gi Mc-kin-lin v nh. Khi thy chng , Tn gi
li ni y nh Tn gi X-li-pht v i lun. B v bo chng: "Cc v Tn gi ny
khng mun th trai. ng B-la-mn i, ng hy n tinh x v rc cho ti mt v Sa-
mn lo thnh thi". ng chng ln ny rc ng Thch ci trang Sa-mn dn v.
Lc y, hai ng b mi cho chng n.
- Nhng th ch huynh khng gin sao?
- Khng, chng chng gin.
Cc thy T-kheo nghe h tr li, bn n bch Pht:
- Bch Th Tn, cc Sa-di ny ni "chng ti khng gin" l ni di.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ngi tr c lu hoc chng khng c k chng i h.
Ngi ni k:
(406) Thn thin gia th ch,
n ha gia hung hng,
Khng nhim, gia nhim trc,
 Ta gi B-la-mn.
24. Tn Gi i Bn-c C Cn Tham, Sn Khng?
Ngi b ri tham, sn ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n Tn
gi i-bn-c (Big Wayman)
Khi Tn gi Chu-li-bn-c (Little Wayman) ba thng khng thuc ni mt bi
k, anh ca Ngi l Tn gi i Bn-c ui Ngi ra khi tinh x, ng ca li ri bo:
- Ch thiu kh nng, khng hiu ni Pht php, cn hnh phc th gian ch cng
ri b ri. u cn l do g ch tip tc li y? Ch hy i i.
Cc thy T-kheo bn tn v chuyn y, ni:
- Ny ch huynh, Tn gi i Bn-c lm th ny th n. Chc chn ngay c
nhng v xa la cu nhim thnh thong vn cn sn hn.
Lc y, c Pht i n hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn tn vic g?
Cc thy bch ln Pht vn . Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, khng phi u. Nhng k xa la cu nhim trong tm
chng cn cc hoc, tham, sn v si. ng y hnh ng nh vy ch v ng t Pht php,
v tinh thn Pht php ln trn tt c.
Ngi ni k:
(407) Ngi b ri tham, sn
Khng mn, khng ganh t.
Nh ht ci u kim
Ta gi B-la-mn.
25. Sc Mnh Tp Kh
Ni ln li n ha ...
Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n Tn gi
Pilindavaccha.
Thng ta Pilindavaccha dng nh c thi quen ni nng vi c s v Sa-mn
bng nhng li l ch dng gi nhng k lang thang cu b cu bt.
- Ny n y, cha ni!
Hoc:
- Thi i i, lo tin.
Mt hm, nhiu thy T-kheo n phn nn vi c Pht v hnh vi ca Tn gi.
Cc thy ni:
- Bch Th Tn, Thng ta Pilindavaccha gi cc thy T-kheo bng nhng t
ch dng cho hng u ng x ch.
c Pht cho gi Tn gi n, hi:
- C ngi ni li ng l gi cc T-kheo bng nhng c ch dng cho hng
u ng x ch. C khng, Vaccha?
 - Bch Th Tn, c ! Con c li y.
c Pht nh li xem cc kip trc v Thng ta u, ri Ngi bo cc
T-kheo:
- Ny cc T-kheo, cc ng ng gin T-kheo Vaccha. Chng phi ng Vaccha
cn nui lng hn ght bn trong m ni nng vi T-kheo huynh nh th u. Thc
t l ng y qua nm trm kip ti sanh vo nh mt ngi B-la-mn, v ng y s
dng loi ngn t ny quen thuc trong sut mt thi gian lu di n ni gi y ni vi
ai cng th, ch do sc mnh ca tp kh thi. Ngi tr c lu hoc chng bao gi
dng li l th b, c c, chng bao gi ni nhng li khin ngi va nghe lin thy tn
thng. Chi do sc mnh tp kh m ngi t y ca Ta ni nng kiu y.
Ngi ni k:
(408) Ni ln li n ha,
Li ch v chn tht,
Khng mt lng mt ai,
Ta gi B-la-mn.
26. Thy T Kheo B Kt Ti Trm Cp
i vt di, ngn ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n mt
thy T-kheo.
Ti thnh X-v, c mt ngi B-la-mn mang nng t kin, mt hm v s tm
vi chong ngoi ca mnh c mi m hi, bn ci ra ngoi, ri ngi quay mt vo
nh mnh. Lc y, c mt v Sa-mn c A-la-hn, sau khi th trai ang i v tinh x ,
thy tm vi v nhn quanh khng c ai, thy ngh n v ch lin lm n nh thy tng
lm vi rch b ling b, v cm i. ng B-la-mn trng thy lin i n mng chi
Tn gi:
- Ny lo T-kheo u trc kia, ngi ly tm vi ca ta y.
- Ny B-la-mn, tm vi ny ca ng ?
- ng.
- Ti nhn quanh khng thy ai, tng n l b i lin nht ly. y, tr ng.
Ni ri Tn gi a tm vi cho ng B-la-mn. Khi v tinh x, thy k chuyn
cho cc thy T-kheo nghe. Cc thy bn tru Tn gi:
- Ny huynh, tm vi huynh nht di hay ngn, th hay mn?
- Tha ch huynh, ti chng cn bit n di hay ngn, th hay mn. Ti khng
tham m n. Ti nht ch v ngh n l ngi ta b, th thi.
Cc thy nghe ni vy bn bch Pht cu chuyn, v tha:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, khng phi u. T-kheo ny ni rt tht. K no tr c
lu hoc khng ly vt ngi khc.
 Ngi ni k:
(409) i, vt di, ngn,
Nh, ln, p hay xu,
Phm khng cho khng ly,
Ta gi B-la-mn.
27. Tn Gi X Li Pht B Hiu Lm.
Ngi khng c hy cu ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi X-li-pht.
Mt thi n, Tn gi X-li-pht cng nm trm T-kheo n kit h an c ti mt
tinh x v y sut ba thng an c. Dn chng trng thy Tn gi lin n ha xin cng
dng t s. Nhng sau khi Tn gi c hnh xong l T t ri, cc vt dng cng dng
vn cha c mang n ht. Trc lc ln ng v gp c Th Tn, Tn gi dn d
cc T-kheo li:
- Khi no ngi ta em cc mn cng dng kia n cho cc T-kheo tr v Sa-di,
xin cc thy nhn v gi i dm. Cn nu h khng em n, cng xin cc thy lm n
nhn gip ti mt ting.
Xong, Tn gi i v ch c Pht .
Cc thy T-kheo bn tn:
- Nghe nhng li Tn gi X-li-pht ni hm nay, cng thy lng tham cn ri
rt ni ng y. Tn gi cn dn v nhng mn ngi ta cng dng cho cc T-kheo
cng on mnh: "Xin cc thy gi i dm, hoc khng th lm n nhn gip ti mt
ting!".
Lc y c Pht i n, hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn tn chuyn g?
Cc thy T-kheo tha cu chuyn. c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, con Ta khng cn tham. Trong tm ng y ch ngh: "Mong
rng cc th ch khng b mt phc, mong rng cc T-kheo tr v Sa-di khng b tht
thot nhng li dng cao qu". Do vy ng y mi dn d nh th.
Ngi ni k:
(410) Ngi khng c hy cu,
i ny v i sau,
Khng hy cu, gii thot,
Ta gi B-la-mn.
28. Tn Gi Mc Kin Lin B Hiu Lm
Ngi khng cn tham i ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi Mc-kin-lin.
 Cu chuyn tng t nh chuyn trn. Kt cuc, bit Tn gi Mc-kin-lin
dt c tham i, Pht ni k:
(411) Ngi khng cn tham i,
C tr, khng nghi hoc,
Th nhp vo bt t,
Ta gi B-la-mn.
29. B C Tt Ln Xu
Ngi sng i ny ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Pubbrma, lin quan n
Tn gi Revata.
Cu chuyn ny c k y chi tit trong phn ch gii bi k bt u vi
cu: "Lng mc hay ni rng". Chuyn k tip rng:
Li mt hm cc thy T-kheo bn tn trong php ng:
- i, v Sa-di c li lc ln lao bit my! i! Phc c ca ch tht v
lng v bin! Tng tng mt ngi m xy dng c nm trm ch cho nm trm
thy T-kheo.
Lc y, c Pht i n, hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn tn vic g?
Cc thy bch Pht cu chuyn. Ngi dy:
- Ny cc T-kheo, Revata chng c phc hay v phc. Ngi y bung b
c hai.
Ngi ni k:
(412) Ngi sng i ny,
Khng nhim c thin c,
Khng su, sch khng bi,
Ta gi B-la-mn.
30. Tn Gi Nguyt Quang
Nh trng, sch khng u..
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi Nguyt Quang, Candbh.
Chuyn qu kh:
A. Ngi Th Rng Cng Dng Chic a Mt Trng
Thu lu xa thi qu kh, c mt thng gia sng Ba-la-ni, mt hm t bo:
"Ta s i v vng bin gii kim g n hng". ng mua tht nhiu qun o, trang
sc.v.v. dn theo nm trm c xe i v vng bin a, dng li ngh m ti mt cng
lng, v hi cc cu b chn b trong rng:
- Trong lng ny c ai lm ngh i rng khng?
- C
- ng ta tn g?
 - Tn nh vy, nh vy.
- V v con ng tn g?
- Tn nh th, nh th.
- Nh ng u?
- ch nh vy, nh vy.
Thng gia ngi trn c xe tht m, i theo li ch dn ca cc ch b, n trc
ca nh ngi th rng lin xung xe, vo nh hi thm b ch nh c phi tn n, tn
kia khng.
B ch thm ngh: "y chc b con mnh". B nhanh nhu em gh mi ng ngi.
Thng gia li ni tn ng ch nh, hi thm:
- ng bn ti u ri?
- Tha Ngi, ng y i rng.
- Cc chu A, chu B u?
ng hi thm t m tng ngi trong nh, gi tn c. Xong, ng biu tng cc
th qun o, trang sc mang theo, v bo:
- Khi no ng bn i rng v, xin trao o qun v nhng mn ny cho ng y.
B ch nh ht sc trng vng, tn knh thng gia. Chng va t rng v n, b
ni:
- ng i, thng gia ny mi n thm nh mnh hi han y tng ngi,
bit ht tn tui, ri tng qu th ny th kia.
Ngi th i rng cng tip i thng gia lch s. Chiu ti, thng gia nm chi
trn chic chng tre, hi ch nh:
- Ny bn, nhng lc i quanh chn ni ny, bn c thy g l khng?
- Khng, ch thy thy c lm cy mu .
- Nhiu h?
- Vng, nhiu.
- Chng ta hy i xem nhng cy .
Hai ngi n chn ni, cht c v s cy n hng , cht ht ln nm trm
c xe. Lc quay v thnh, thng gia bo anh th rng:
- Bn , nh ti Ba-la-ni, anh c i nh th, nh th s kim ra. Thnh thong
xin mi bn h c n chi.
Ri ng ni thm:
- Qu cp ti khng qu g hn loi cy c cnh mu ny, bn nh mang cho ti
th y v chi th y thi.
- D c.
V lu lu anh th rng i thm thng gia, ch mang theo g n hng. p li,
thng gia tng anh tin bc hu h.
Khi c Pht Ca-dip nhp Nit-bn, mt ngi thp vng c xy th x-li.
Vo dp y, anh th rng mang tht nhiu g n hng n Ba-la-ni. ng bn thng
gia lin ly mt s ln g y em nghin thnh bt v ng y mt a bt g n
hng, bo anh th rng:
- i bn, trong lc ch cm chn, ta hy n ch ang xy thp.
Hai ngi n thp thnh knh dng bt g n hng cng dng x-li Pht.
Anh th rng th lm mt chic a mt trng cng bng g n hng v t trong thp.
Chuyn hin ti:
B. Sa Mn Nguyt Quang
Khi ht kip, anh th rng c sanh ln ci tri trong khong thi gian gia hai
v Pht Ca-dip v Thch-ca. Vo thi Pht hin ti, anh th sanh Vng X, trong nh
mt ngi B-la-mn giu c. T rn cu b pht ra vng ho quang ln bng chic a
mt trng nn cu c t tn Nguyt Quang, Candh. Ngi ta ni y l phc bo
do anh cng dng chic a mt trng kia trong thp Pht.
Mt s B-la-mn ngh thm: "Nu chng ta mang ngi ny i theo s chinh
phc c c th gii". Th ri h cho anh ngi ln mt c xe, mang i khp ni, gp ai
cng bo: "K no ly tay s vo thn ngi B-la-mn ny s nhn c nhng quyn
lc v nhng s vinh hin nh th, nh th".
Ngi ta tr mt trm ng hoc mt ngn ng c c n s vo ngi
Nguyt Quang. C lang thang nh th, mt hm h vo thnh X-v v ngh ti mt ni
gn tinh x K Vin.
Lc y nm chc triu thin tn thnh X-v ang cng dng ch Tng trc ba
im tm. Sau ba im tm h mang hng hoa, o qun, thuc men n nghe Pht
thuyt php. Cc ngi B-la-mn thy, hi:
- Cc bn i u ?
- n nghe c Th Tn thuyt php.
- Li y ny! n ng kia c ch g? Khng c thn thng no hn thn thng
ca B-la-mn Nguyt Quang ca chng ti y. K no s vo thn v y s c nhng
quyn lc v nhng s vinh hin nh th, nh th. Hy n chim ngng.
- Thn thng ca ng B-la-mn cc ngi th thm vo u. Ch c c Th Tn
mi c i thn thng thi.
Hai bn tranh ci kch lit mt hi, rt cuc chng phe no thng. Nhm ngi B-
la-mn ngh:
- Chng ta hy n tinh x xem Nguyt Quanh hay c Th Tn ca cc ngi, ai
c i thn thng.
c Pht va thy Nguyt Quang lin khin cho vng ho quang bin mt, cho
nn trc mt c Pht, anh chng chng hn g mt con qu nm trong thng than.
Nhng ngi B-la-mn va ko Nguyt Quang ra xa, vng ho quang sng rc tr li
nh trc. H mang anh n trc Pht, vng ho quang bin mt. C th n ln th ba,
Nguyt Quang thm ngh: "Chc chn v ny gi huyn thut lm cho vng ho quang
ca ta mt i". Anh hi Pht:
 - C phi Ngi bit ch thut lm ho quang ca ti mt i khng?
- ng, ta bit ch thut y.
- Xin Ngi hy truyn ch thut cho ti.
- Ch thut ny khng truyn cho ngi th tc c.
Nguyt Quang bn ni vi cc ngi B-la-mn:
- Chng no ta hc c ch thut s tr thnh nhn vt siu phm nht Dim-
ph- ny. Cc ngi hy li ch ta xut gia, trong vi ngy thi s hc c ch
thut.
Anh xin Pht xut gia lm Sa-mn.
c Th Tn dy mc thin qun v ba mi hai th cu to nn thn, Nguyt
Quang hi:
- Ci ny l sao ?
Pht dy:
- Trc khi hc ch thut kia, phi hc qua ci ny.
Lu lu, nhng ngi B-la-mn li n hi:
- Anh hc xong ch thut cha?
- Cha, ti cn ang hc.
Ch vi ngy sau anh c qu A-la-hn.
Nhm ngi B-la-mn n na, anh bo:
- Thi, cc ng hy i i. Ta n mt ni khng bao gi cn tr li.
Cc v T-kheo bch ln Pht cu chuyn:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di!
c Pht bo:
- Ny cc T-kheo, ng y ni tht. T-kheo ny khng cn tham m cc th
vi th gian.
Pht ni k:
(413) Nh trng, sch khng u,
Sng trong v tnh lng,
Hu i c on tn,
Ta gi B-la-mn.
*
31. By Nm Trong Bng M
Vt ng nguy him ny ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang tr ti Kundadhvana, gn
Kundakoli, lin quan n Tn gi Sli.
Thu y, b Suppavs thuc dng Cu-li, mang thai mt a b n by nm.
Lc sanh n, v a b nm lch, b b nhng cn au x rut, lin t bo: "c Th Tn
tht l bc Gic ng Ti thng. Ngi ging dy cho ta con ng thot nhng kh
no nh kh ny. Chng tng ca Tng on c Th Tn qu tht l nhng v rt tinh
tn. Cc Ngi n lc dit nhng kh no nh kh ny. Nit-bn qu thc l an lc,
khng cn nhng kh no nh kh ny".
B nhn chu cn au nh nhng qun tng y. Ri b yu cu chng n hu
Pht, nhn danh b xin nh l Ngi. nh l xong, ng bch Pht nguyn c ca b.
Pht ni:
- Chc b Suppavs, ngi ph n tr dng Cu-li, di do sc khe. Chc b
sanh con trai, khe mnh, hnh phc.
Pht va chc lnh xong, b Suppavs lin sanh mt cu b trng tht hng ho,
vui ti. Sau , b thnh c Pht cng ch Tng n nh cng dng long trng sut
by ngy. T khi cho i, con b ngy ngy lo vic lc nc cho ch Tng. Thi gian
sau cu xut gia lm Sa-mn v c A-la-hn.
Mt hm cc thy T-kheo bn tn trong Php ng:
- Ch huynh ngh coi! Mt v Sa-mn cao qu nh vy, y kh nng chng A-
la-hn, phi chu kh sut by nm trong bng m. Thy y qu tri qua nhng thng
kh gh gm.
Lc y, c Pht i n hi:
- Ny cc T-kheo, cc ng t hi y bn tn chuyn g?
Cc thy bch Pht cu chuyn.
Pht dy:
Ny cc T-kheo, ng tht nh vy. ng y gi y thot ht cc kh, t n
Nit-bn an lc.
Ngi ni k:
(414) Vt ng nguy him ny,
Nhip phc lun hi, si,
n b kia thin nh,
Khng dc i, khng nghi,
Khng chp trc, tch tnh,
Ta gi B-la-mn.
32. C Gi Giang H Quyn R Thy T Kheo Sundarasamudda
Ai i, on dc ...
c Th Tn dy nhng li trn khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi M Hi, Sundarasamudda.
M Hi, Sundarasamudda Kumra, l mt thanh nin ngi X-v, a v cao sang,
sanh trng trong mt gia nh giu c, ti sn ln n c triu. Mt hm, sau ba n
sng, trng thy dn chng cm hng hoa n tinh x K Vin nghe php, chng hi:
- Cc bn i u th?
- i nghe c Th Tn thuyt php.
 - Ti cng i na.
Chng theo h vo ngi m ngoi ca chng hi. c Pht bit c t tng
chng nn ging php theo th lp t thp n cao. M Hi ngh: "Tht khng th no
lm ch mt gia nh m gi c phm hnh trn vn thanh tnh, bng ngi nh chic
v s".
Bi php ca Pht khin chng nc lng, mun xin xut gia. i chng hi gii
tn ht, chng n xin c Pht cho gia nhp Tng on. Pht dy:
- Nh Lai ch nhn cho vo Tng on k no c cha m cho php.
V n nh, cng ging nh chng Ratthapla v nhng ngi khc, chng n lc
ro rit, xoay s cch xin cho c php ca cha m xut gia. V chng cng c
lm Sa-mn, gia nhp Tng on c Pht. Thnh T-kheo ri, thy lm trn mi bn
phn ca mt Tng s. Mt hm, thy ngh: "Ta li y phng c ch g?". Thy ri K
Vin, n thnh Vng X, ngy ngy i kht thc.
Mt hm, thnh X-v m l hi ln. Cha m thy trng thy bn b xa ca thy
vui chi tha thch gia cc th xa hoa ca ngy hi huy hong th lng bun ri ri.
Hai ng b khc lc, than th:
- i, con ta ngy nay u c hng nhng th vui ny!.
Khi y, c mt c gi giang h sang trng n nh h chi, thy b m khc, lin
hi:
- M i, sao m khc?
- Ti ngh n con trai ti hoi nn khc.
- Nhng tha m, anh y u?
- Xut gia ri, ang vi cc thy Sa-mn.
- Chng ta khng th ku anh y v li sao m?
- Cng c y. Nhng n c chu u. N ri X-v i Vng X ri.
- Gi s con ku anh y v, m s cho con g no?
- Chng ti s c lm n ch gia sn ny.
- Tt lm, m hy cho con tin l ph.
Nhn c mn tin, c mn tht nhiu ngi hy gip vic, ri ln ng n
Vng X.
C hi thm con ng Tn gi thng i kht thc v mua mt ngi nh ni
. T sng sm, c lo chun b nhng mn n thy thng thch, v khi thy thy i
kht thc, c em n cng dng. Sau vi ngy, c tha:
- Bch i c, xin Ngi ngi y dng ba.
C a tay xin bnh bt v Tn gi vui v trao lin. C dn cho thy nhng mn
tht ngon, ri tha tip:
- Bch i c, hng ngy i kht thc, xin i c c gh li y. Ngi s c
vui lng.
 Dn dn, c dn d c thy n ngi hng hin nh c, dng nhng mn n
thch khu.
t hm sau, c ku vi cu b vo cho n bnh kt thn, ri bo:
- Ny, my chu! Khi no thy Tn gi n y, cc chu ko nhau ti nh. C
tung bi ln r nhiu. C ry bo thi, cc chu cng ng thm .
Ngy mai li, trong lc Tn gi ang dng ba, bn tr n bi bay m mt. C
ch ry la, bn chng vn tr tr. Hm sau na, c tha:
- Bch i c, ti nh ny tung bi m mt th ny. Con ry ti n cng chng
nghe. Xin i c vo trong nh ngi.
T , c mi Tn gi vo lun trong nh ngi dng ba. Ri c li t lt bn tr,
dn:
- Khi Tn gi ang dng ba, cc chu chi a tht n o ln nh. C c bo thi,
cc chu ng .
Bn tr lm y li c.
Hm sau na, c tha:
- Bch i c, ch ny n o ht chu ni. Con lm cch, bn tr vn c n.
Xin thnh i c ln tng trn.
Tn gi bng lng. C lin leo ln tng cao nht ca ngi bit th, thc hi thy
vo trc v c theo sau ng ca li. T trc, Tn gi lun lun theo ng l ch th
nhn thc phm bng cch kht thc t ca nh ny qua ca nh khc. Nhng by gi,
thy b con ma tham n qun thc gh gm n ni nghe theo li c gi im, leo ln tn
tng cht ca ngi nh by tng y. C mang gh n cho thy ngi.
C gi giang h tr ht ti ngh, gi tt c th thut lm duyn ca cc b
quyn r thy T-kheo. Sau cng, c ng trc Tn gi, c mt on th:
Mng chn sn cht,
Dp l k n mang,
Xun xanh chng ang ,
Em cng cng la trang.
Hnh phc xin chung hng,
Chng s l ca em,
N l chng, em ha,
Cng nhau sng m m.
Ri sau ngy xun mt,
B cuc chi ta v,
Gy cm tay cng chng,
Tui gi i no n.
Tn gi bng cht tnh: "Hi i! Ta phm trng gii! Ta hnh ng thiu
suy ngh". Thy bng hong lo s. Va lc y, c Pht ang ti K Vin cch Tn gi
bn mi lm dm. Ngi bit ht chuyn v mm ci. Tn gi A-nan hi:
 - Bch Th Tn, v sao Ngi ci?
- Ny A-nan, ti tng lu cao nht ca mt ta bit th by tng trong thnh
Vng X, ang xy ra trn chin gia thy T-kheo M hi v mt c gi giang h.
- Bch Th Tn, ai s thng? Ai s thua?
- A-nan, thy T-kheo M Hi s thng, c gi giang h thua.
Ni xong, vn an nhin ti ch, c Pht phng quang nh hin thn n trc T-
kheo M Hi v ni:
- Ny T-kheo, hy xa la cc th tham i, hy ci b mi dc vng.
Ri Ngi ni k:
(415) Ai i on dc,
B nh, sng xut gia,
Dc hu c on tn,
Ta gi B-la-mn.
* Ch Gii trong Nguyn Bn: K no ngay trong i ny dit tr c hai th
tham i, xa la th tc, k dp tt la tham dc, on dt sanh t, ta gi k y l B-la-
mn.
Pht ni k xong, Tn gi M Hi c A-la-hn, dng thn thng bay ln tri,
xuyn qua nc nh c gi im, tr li thnh X-v, nh l tn thn Pht thn.
Hm y, cc thy T-kheo t hp bn tn trong Php ng:
- Ny ch huynh, ch v v ngon ngt ca li m Tn gi M Hi sut na tiu
vong, may nh c Th Tn gii cu.
c Pht nghe vy, bo:
_ Ny cc T-kheo, y chng phi ln u tin ta gii cu ng y thot khi dy
tri buc ca v trn. Trong mt kip trc cng xy ra chuyn tng t.
Theo li thnh cu ca chng T-kheo, mun sng t vn , Ngi k chuyn:
Chuyn qu kh:
Cn Linh Dng B Sa By Mt, Truyn Tin Thn Vtamiga.
(Sanjaya, v quan coi vn Thng uyn ca vua x Ba-la-ni, bi mt ln c
nh mt con linh dng hoang vo vn. Sau , ng dng mt nh tip linh dng vo
cung vua v bt c n).
Ngi i c cu rng:
Khng g nguy him hn,
Cun li ca v gic,
D ang gia nh,
Hay ti nh bn hu.
Dng ming ngon mi by,
Sanjaya nh lun,
Linh dng v cung cm,
Nht chn, chy ht ng.
 c Pht k xong chuyn tin thn Vtamiga lin gii thch:
- Lc y T-kheo M Hi l con linh dng, v quan i thn ni cu k khin linh
dng c th chnh l Ta.
33. Jotika V Jatila
Ai i on i ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang Trc Lm, lin quan n Tn gi
Jatila.
Chuyn qu kh:
A. Aparjita, Tin Thn Ca Jotika
Ngy xa, x Ba-la-ni c hai anh em in ch trng c mt rung ma tht
ln. Mt hm ngi em thm ma, ngh thm: "Mnh s cht cho anh y mt cy, cn
mnh n mt cy". Chng cht hai cy ma, bt kn ch va cht li nc ma khi
chy mt ri cm v nh. Ngay khi ngi em cht ma em v nh, ti Gandhamdana c
mt v Pht c Gic xut nh, thm ngh: "Hm nay ta s ai y?" V Ngi quan st
thy ngi in ch. Bit r chng c kh nng b th, c Pht c Gic p y mang bt
dng thn thng hin n trc mt. Ngi em trng thy Ngi lng rt hoan h. Chng
tri o khoc ln ch t cao, tha:
- Bch Ngi, thnh Ngi an ta.
V chng bch tip:
- Xin Ngi a bt cho con.
Chng m ch bt cy ma, a ln cao v dc vo bnh bt c Pht, nc ma
chy ra y bt. Ngi dng xong, ngi em li ngh: "Tht may mn cho ta, v thy cao
qu ca ta dng ht bt ma. Nu anh mnh i tin cy ma ca ng, ta s tr. Cn nu
ng i c hng phn phc c cng dng, ta s hi hng cho ng". Th l chng
bch Pht:
- Bch Ngi, xin Ngi a bnh bt cho con ln na.
Chng m ch bt, dc cy ma th hai, trt nc vo bnh bt Pht. Hnh nh
chng khng h ngh: "Anh mnh s kim cht cy ma khc n".
V dng xong mt bt ri, v Pht c Gic mun chia x nc ma cy th hai
cho cc v Pht khc. Ngi ngi xung ch c. Hiu , ngi em gieo nm vc st t,
nh l Ngi, pht nguyn:
- Bch Ngi, vi cng c cng dng ny con xin c hng lc th ci tri
v ci ngi, v sau cng, xin cho con t n ch Ngi chng c.
c Pht p:
- S c vy.
hi hng cng c, Ngi c hai bi k bt u bng cu: "Nguyn cho tt c
mong cu ca th ch thnh tu vin mn".
Xong, Ngi bay ln khng trung n Gandhamdana v phn chia bt nc ma
cho nm trm v Pht c Gic.
 Chng kin cnh vi diu y, ngi em v gp anh, ngi anh hi:
- Ny gi ch i u?
- Em ra thm rung ma.
- Ch ra rung ma m khng em cy no v n?
- C anh , em mang v hai cy, gp mt v Pht c Gic em cng dng cy
ca em. Ri em ngh s tr tin cy ma th hai ca anh cho anh, hoc s hi hng phn
phc c cho anh, nn em cng lun Ngi. No, anh nh ly tin hay phc c?
- V Pht y p li ra sao?
- Ngi dng bt nc ma cy th nht v bay ln khng mang bt nc cy th
hai v Gandhamdana chia cho nm trm v Pht c Gic khc.
Nghe xong ri, ngi anh v cng hoan h. Chng pht nguyn:
- Vi phc c cng dng ny, con xin c chng c o qu nh v Pht
c Gic y.
Trong khi ngi em nguyn ba iu, chng ch nguyn mt cu c c A-la-hn.
Lc mn kip, hai anh em u sanh ln ci tri v sng sut thi gian gia hai v
Pht. Khi h ci tri, c Pht T-b-thi xut hin th gian. Ht phc ci tri hai
ngi ti sanh trong mt gia nh Trng gi Bandhumat, cng lm anh em. Cha m
t tn cho ngi anh l Sena, em l Aparjita.
n tui trng thnh, c hai ngi u lp gia nh. Mt hm, gia ch Sena nghe
tin truyn khp thnh Bandhumat.
- Pht bo xut hin th gian, Php bo xut hin th gian. Tng bo
xut hin th gian. Hy b th cng dng v to phc. Hy n chay vo cc ngy
mng 8, 14 v rm. Hy i nghe thuyt php.
Sena thy dn chng ko nhau i cng dng vt thc trc ba im tm, v sau
ba im tm, h li l lt i nghe php. ng hi:
- Cc v i u th?
- i nghe c Th Tn thuyt php.
- Ti cng i na.
Chng theo chn m ng n ngi vng ngoi php hi. c Pht bit c t
tng ng lin ging php t thp n cao. Nghe ri, Sena mun xut gia lm Sa-mn
nn thnh cu Pht nhn ng vo Tng on.
c Pht hi:
- Ny thin nam t, ng c b con quyn thuc g cn phi xin php trc khng?
- Bch Th Tn, c .
- Vy ng hy n xin php ri tr li gp Ta.
Sena v nh bo em trai:
- Tt c gia ti ny t y thuc v ch.
- a, cn anh th sao?
- Ta nh xut gia lm Sa-mn t Pht.
 - Tha huynh trng, anh ni g th? Khi m mt, anh l m em. Khi cha mt, anh
l cha em. Gia sn chng ta rt ln. Ngi ta vn c th sng i c s v lm vic phc
thin ch. Xin anh ng xut gia.
- Ta nghe c Th Tn ging php, v ta khng th tu hnh ng php nu cn
sng ln ln vi ngi th tc. Ta nht quyt xut gia lm Sa-mn ri ch . Thi, ch
v i.
Sena ra lnh bo em v nh ri, lin n tinh x xin Pht xut gia. Chng c th
cu tc gii v chng bao lu c qu A-la-hn.
Ngi em suy ngh: "Ta s theo l thng cng dng nhn dp anh xut gia".
Sut by ngy chng cng dng vt thc cho c Pht v ch Tng. Xong, chng nh
l anh v tha:
- Bch Ngi, Ngi c ra khi sanh t lun hi, con th cn b ng dc rng
buc, cha th xut gia lm Sa-mn. Xin Ngi dy cho bit, con nn lm vic g, c
phc c ln trong lc sng i c s nh vy.
- Hay lm. Ch hy ct mt hng tht cho c Th Tn.
- D c.
Chng cho mua cc loi g, o gt bo chut thnh ct, ko, v.v.. ct tht.
Vn g u khm vng, bc, chu ngc, v ri mt hng tht rc r ton bng g khm
by bu hon thnh. Mi tht cng lp ngi khm by bu.
Trong lc hng tht ang c thi cng xy dng, ngi chu mang cng tn vi
chng, Aparjita i n ni:
- Tha ch, chu cng mun ng gp cht nh. Ch hy cho chu kim phc
vi nh.
- Chu thn mn, ch khng th p ng yu cu ca chu c. Ch nh cng
dng mt cng trnh m phn phc c khng th chia s cho ai.
Ngi chu c ni n vn khng c. Sau , ngh rng trc hng tht cn mt
chung voi, anh ta bn ct mt ci ton bng by bu. Trong kip hin ti, ngi chu y
th sanh lm quan chng kh Ram Mendaka.
Hng tht c ba ca s tht rng cng ton bng by bu. Bn di cc ca s,
ngi ch Aparjita cho xy ba b trng hoa sen, bn ngoi b cn c t thm mt lp
va Stucco. B xy ri, chng cho y bn loi nc thm v trng nm mu hoa sen
khc nhau. Cht vt trn nh thp nhn hnh qu chung ca ngi hng tht, ngi ta
t mt chic bt bng vng trong ng y phn hoa khi c Pht ngi bn trong, gi
s mang phn hoa ri khp kim thn Ngi. nh thp bng san h, di cn ngi nm by
bu, lng ly uy nghi nh mt con cng ang xe cnh ma.
Nhng loi chu ngc no trong tht bo c th tn thnh bt c, Aparjita cho
tn ht ra ri khp hng tht. Cn nhng loi khng tn c, chng y bn trong
v bn ngoi hng tht ngp n u gi.
Hon tt mi vic ri, chng i gp v Sa-mn anh mnh, tha:
 - Bch Ngi, hng tht ct xong. Con mun thnh c Th Tn n np th
cho con c n trim cng c.
Tn gi vo bch Pht:
- Bch Th Tn, c s ny n trnh rng ct xong mt hng tht v xin thnh
Th Tn n np th.
c Pht i n ca hng tht lin dng li nhn ngm m chu ngc ri y
trong tht. Aparjita bch:
- Bch Th Tn, thnh Ngi vo.
Chng tha thnh ba ln, c Pht vn ng yn lng. Khng bit tnh sao, chng
a mt ng anh.
Tn gi hiu , bo em:
- Ny em, hy ng trc Ngi v tha nh vy: "c Th Tn l ni nng ta
duy nht ca con. Xin thnh Ngi an tr ti hng tht ny".
Vng li, chng n gieo nm vc st t, nh l Pht v bch:
- Bch Th Tn, nh ngi sau khi n tr qua m di gc cy, ra i khng cht
bn tm v cy, nh ngi khi qua sng b li b sau lng khng thc mc, con thnh cu
c Th Tn an tr trong ngi nh ny, chng phi bn lng vi m chu bu.
Ti sao c Pht dng li cng? Ngi ta ni rng Ngi ngh: "Dn chng s
ko n gp Nh Lai trc v sau ba im tm. Nu h kim cch ly chu ngc i,
chng ta khng th ngn h. Nhng th ch ny bit u li ngh: Thnh chng ca Ngi
ly ht ca bu trong hng tht m Ngi chng c cn tr. ng ta s em lng on hn
Ta v phi a a ngc". Th nn, sau li tc bch ca Aparjita, c Pht lin tin vo
tht.
Aparjita cho ngi gc quanh hng tht vi lnh:
- Nhng k no c giu chu ngc trong qun o hoc ly thng, gi ng, cc
ng phi ngn li. Cn ai ht nm trong tay, hy cho h i.
Chng loan truyn khp thnh:
- Ta ri y by bu trong hng tht c Th Tn. Ngi no n nghe php
c th ly mt t. Ngi ngho c ht y hai nm tay. Ngi kh gi c ht mt
nm.
S d nh vy v chng tnh: "Nhng k c c tin ch n nghe php. Ngi
cha tin s do lng tham ca ci dn d m n, c nghe php ri cng s thot kh".
T nh mun li lc chng sanh, chng cho rao nhng li trn.
Ngi ngi i nghe php u ly chu bu theo ng qui nh ca v th ch.
Chng cho thm chu ngc y nh c mt ln, hai ln, roi ba ln. Di chn Pht,
chng mt vin ngc tht ln, rt qu gi, vi ngh: "K no bit chim ngng nh
ho quang chi sng t kim thn Pht s chng a thch g nh sng vin ngc qu ny".
V qu tht nhng ai trng thy c Pht ri chng mng nhn nh g n vin ngc na.
 Mt hm, c ngi B-la-mn t kin t ngh: "Ngi ta ni c vin ngc qu t
chn Pht. Ta c th ly n". Hn n hng tht tr trn vo m ng nh l c
Pht. Aparjita ch nhn cung cch hn bit hn c chim vin ngc, lin ngh: "Ta
hy vng hn s khng ly".
Ngi B-la-mn si tay v pha chn c Pht, lm b nh nh l Ngi, nhn
ly vin ngc cho vo o v i ra.
V th ch khng cn gi c s bnh thn i vi ngi B-la-mn. Bui thuyt
php va xong, chng n trc Pht, tha:
- Bch Th Tn, ba ln con chu bu y hng tht ngp n u gi. Con
chng h c tc gin nhng ngi ly chu bu i, tri li con rt hoan h. Nhng hm
nay con li ngh: "Hy vng ngi B-la-mn kia khng ly vin ngc qu khi hn vo
trong". n lc thy hn ly vin ngc i tht, con khng th gi ni bnh tnh.
Nghe xong, c Pht bo:
- Ny thin nam t, ngi khng th ngn cn nhng ngi khc ly ca ci ca
ngi ?
V Ngi dy chng mt cch. Aparjita vng li, nh l Pht, pht nguyn:
- T nay tr i, xin cho vua hoc k trm d ng o n my cng khng ly
c gia sn con d mt si ch. Xin cho ti sn con khng bao gi b la t, hoc b
nc cun tri.
c Pht ni:
- S c vy.
V Ngi hi hng cng c cho th ch.
n ngy khnh thnh hng tht, Aparjita cng dng vt thc v rt nhiu qu
tng cho su triu tm trm ngn v T-kheo ca tinh x sut chn thng. Ht k cng
dng chng cng thm mi v T-kheo ba y, v cng nhiu khc vi may y cho v Sa-di
ca Tng on ng gi n mt ngn ng. Lm vic phc thin nh vy n mn kip,
chng c ti sanh ln ci tri. Sau nhiu kip ci tri v ci ngi, vo thi c Pht
hin ti, chng sanh vo nh mt quan chng kh Vng X, v trong thai m chn
thng ri.
Chuyn hin ti:
B. Quan Trng Kh Jotika
Vo ngy chng cho i, tt c binh kh trong thnh u xt la, chu ngc eo
trn ngi dn trong thnh cng pht sng nh mun bc chy, c thnh u sng rc.
Sm mai y, quan chng kh vo cung chu vua. c vua hi:
- Hm nay tt c binh kh u xt la, c thnh u pht sng. Khanh bit l do v
u khng?
- Mun tu, h thn bit l do.
- G vy, quan chng kh?
 - D hm nay mt thn dn ca b h va cho i ti nh h thn. Hin tng
ny xy ra do phc c ca n.
- Khng bit sau ny n c thnh tng cp khng y?
- Tu b h, khng c chuyn y. Ngi va cho i hm nay phc rt ln, do
mt li pht nguyn.
- Th th ch b phi c nui dng chu o. y l s tin trm cp cho khanh
mua sa cho n.
Vua cp quan chng kh mi ngy mt ngn ng tin vng. n ngy t tn,
ch c gi l Jotika, k nim lc ch cho i nh sng rc r khp thnh.
n tui Jotika lp gia nh, ngi ta lo dn t ct nh mi, vua Thch thy
ngai vng nng ln: "Chuyn g y?" Ngi quan st bit c h ang sa son ct nh
cho Jotika, lin ngh: "Ngi thanh nin ny s khng trong ngi nh h ct. Ta c bn
phn phi n y".
Ngi ci trang thnh th mc xung ch bn ngi ang lm:
- Cc ng lm g th?
- Chng ti sa sang t ai ct nh cho Jotika.
- Thi, i i. Cc ng chng xy c nh cho ng y u.
Thch ch nhn mnh t rng n mi su karsa mt ln, lp tc n tr nn
bng phng. Ngi nhn thm mt ln na, ngh: "y hy nt ra v mc ln cho ta mt
ta lu i by tng ton bng by bu".
Mt ta lu i nh vy hin ra. Thch li nhn ln th ba, ni thm: "Hy mc
cho ta by bc tng bao quanh ta lu i". Cc bc tng lin hin ra. Thch li
nhn mt ln na: "Cc cy nh hy mc ln thnh vng bao quanh cc tng". Cy
lin hin ra. Thch nhn mt ln na: "Hy hin cho ta bn vc y chu bu ti bn
gc chn ta lu i". Bn vc chu bu lin c.
Trong s cc vc chu bu, c vc rng gn nm cy s, c vc rng hn ba cy s,
vc th hn hai cy s, v vc cui cng rng mt cy s. Trng hp Pht ra i, cc
vc chu bu xut hin c ng knh ming bng nhau, cn ng knh y bng chu
vi qu t. ng knh cc vc chu bu xut hin ti nh Jotika khng bit r c bao
nhiu. Khi chng hin ra, chu ngc y ngp ging nh ht tht nt cng y cm khi ta
ct b ch v u ht vy. Ngoi ra, ti bn gc ta lu i cn xut hin bn cy ma
bng vng, mp mp nh nhng cy tht nt t ang ln. L ma ton bng ngc qu,
thn ma bng vng. Ngi ta cho rng nhng cy ma ny biu hin phc c ca
Jotika gieo trng trong kip trc. By lp ca ta lu i do by da xoa canh phng.
Ca th nht do d xoa Jamakol canh cng mt ngn quyn thuc. Ca th hai do d
xoa Uppala canh vi hai ngn quyn thuc. Ca th ba do Vajira v ba ngn quyn thuc.
Ca th t do Vajirabhu v bn ngn quyn thuc. Ca th nm do d xoa Kasakanda
v nm ngn quyn thuc. Ca th su do d xoa Katattha v su ngn quyn thuc. Ca
th by do d xoa Dispmukha v by ngn quyn thuc. Vy l ta lu i c canh
phng cht ch c trong ln ngoi. Vua Bnh Sa Vng nghe Jokita lm ch ta lu i
by tng bng by bu, c by ln tng v ca bao quanh, v bn vc chu bu bn
gc, lin ban cho chng chic lng chng kh. T , ngi ta gi chng l quan
chng kh Jotika.
Thu y, c mt ph n tng lm vic phc thin vi quan chng kh Jotika,
ti sanh Uttarakuru. Ch Thin mang c n trong mt cn phng lng ly chng
km cung vua, trong ta lu i ca Jotika. C gi ch mang theo lm ca hi mn mt
ni go chng na lt v ba ming knh chy . T y, ni go cung cp cm cho
gia nh Jotika n n ht i. Ngi ta k, nu h mun y cm ln mt trm c xe,
ni go vn khng vi i cht no. Mi khi cn nu, h ch vic ly go cho vo ni t
ln ba ming knh. Chng chy rc ln, khi cm chn chng lin tt. Mun nu nc
xt hay mn c-ri, h cng lm theo cch y. Tt c thc n ca gia nh u ch nu
bng ba tm knh. H sng trong nh sng ca chu ngc qu, khng bit n nh la hay
n.
Ting n v s giu c vinh hin ca quan chng kh Jotika lan khp x Dim-
ph-. Ngi ngi l lt ko nhau di trn nhng c xe nga v th xe c khc
n xem. Quan chng kh cho ly th go mang t Uttarakuru nu cho yn mch tht
i tt c khch kha n ung tha thch. ng cn loan bo:
- Mi ngi c php t do ly qun o v chu ngc trn cc cy nh .
V th ch sai m vc chu bu ln hn mt cy s, phn pht khp ni: "Xin mi
b con c ly s chu bu mnh cn".
Dn chng Dim-ph- tha h h h khun vc vng ngc i ri, vc chu bu
chng vi mt ly no. Ngi ta cho y l phc bo do Jotika ri y chu ngc
trong hng tht Pht. S ngi ko n lu i Jotika ly o qun, chu ngc, tin
bc, ng o n ni lc y, vua Bnh Sa Vng mun n xem ta lu i cng nh
chu. Dn d, chn ch ri s ngi xem t t gim bt. Vua Bnh Sa Vng bn bo ph
thn Jotika:
- Trm mun xem lu i ca con khanh.
- Tu b h, xin vng.
ng v nh ku Jotika:
- Ny con, c vua mun n xem lu i ca con y.
- D, tt thi, tha cha. Mi Ngi c n.
Vua ng gi n cng on ty tng ng o. cng th nht ca ta lu i,
mt c n l c nhim v qut rc. Thy vua, c a tay ra . Lm tng l mt b v
ca quan chng kh, vua Bnh Sa Vng khim tn t chi, khng chu t tay ln cnh
tay c. Ti cc cng khc cng c nhng c n l ging ht nh th a tay vua, vua
cng lm tng l v quan chng kh nn khng chu vn tay.
Jotika ra ly cho vua, ng sau lng, tha:
- Tu b h, xin rc b h vo.
 Nhng vua nhn xung mt t khm chu ngc v thy nh l mt cc h y
vng ngc su thm thm, su bng s mt trm ngi chng cht ln nhau. Vua ngh:
"Ngi no o hm by ta". Ngi khng dm bc chn ti.
Jotika tin ln, tha:
- Tu b h, y chng c hm h g c. Xin b h bc theo sau h thn.
Vua i ln du chn Jotika, ri t t mnh dn i quanh lu i, nhn ngm t tng
thp n tng cao nht.
Lc y, Thi t A-x-th cng nm tay cha i xem. Thi t ngh thm: "Ph vng
qu tht qu ngc. Tn Jotika ny tuy ch l mt gia ch bnh thng cng c c ta
lu i by bu . Cn ph vng lm vua li ch c mt ngi nh g. Ta s ln lm
vua ngay, v chng cho gia ch ny trong lu i mt giy no na u".
Vua ln n tng cht gn n gi n sng, lin bo:
- Ny quan i thn, chng ta hy dng ba y.
- Tu vng, h thn cng sp xp nh th. ng thin c chun b sn sng
dng b h.
Vua tm bng mi su bnh nc thm. Xong, Ngi ngi trn chic sp ring ca
Jotika, di mi nh cn ngc. Ngi hy dng vua nc ra tay v dn mn cho yn
mch c trong chic a vng ng gi n mt ngn ng, trc mt vua. Tng
l mn chnh, vua nh n. Quan chng kh vi tu:
- Mun tu b h, y cha phi mn n, ch l cho yn mch c.
Ngi hu lc y dng tip mn n chnh ng trong chic a vng khc, t ln
a cho yn mch. Ngi ta cho rng lm nh th, mn n sau c hng v tuyt ho.
Nh vua dng rt ngon ming, n ni ri m vn c n.
Quan chng kh sp ly, chp tay cung knh tha:
- Tu b h, chng y l . Ci xin b h dng li. Nu khng, b h s khng
tiu ni.
Vua hi:
- Ny gia ch, ti sao khanh ch trch thc n mnh?
- Mun tu, h thn chng dm c ch trch. Tt c on ty tng ca b h u
c h thn i cng mn yn mch v c-ri ny. Nhng h thn lo cho b h.
- Sao?
- Nu l gp lc b h khng c khe, ngi ta s ni: "Hm qua vua ng thin
nh quan chng kh. Chc quan cho lm mn n sao mi ra nng ni". Mun tu,
h thn s nhng li y lm.
- Thi c. Dp thc n i v em nc cho trm.
Nh vua dng ba xong th on ty tng mi c tht i, cng nhng mn y.
Trong khi vui v tr chuyn vi quan chng kh, vua hi:
- Ny khanh, khng c b v no ca khanh sng ti lu i ny ?
- Mun tu, c .
 - Phu nhn u?
- Mun tu, b y ang ngh trong phng, khng hay c b h n.
(Mc d vua v on ty tng ti chi t sng sm, phu nhn quan chng kh
khng h hay bit)
Quan chng kh ngh: "R rng c vua mun gp phu nhn".
ng n phng v, bo:
- c vua n Chng phi b c bn phn i cho c vua sao?
Phu nhn vn nm yn khng nhc nhch, ch hi:
- ng , ngi ng ku l vua y l ai?
- L quc vng ca chng ta.
Phu nhn c bt mn:
- Chng ta cn c v quc vng y uy quyn i vi chng ta, ngha l vic
phc thin chng ta lm c phn no li lm trong y. Chc chng ta thiu lng
tin, nn vinh hin nh vy vn phi lm thn dn ngi khc. Khng cn nghi ng g na,
chng ta cng dng thiu lng tin, v y l qu bo.
Trt xong s bt bnh, phu nhn hi tip:
- ng , gi ti phi lm g?
- B cm qut tht nt ny n qut hu c vua.
Trong lc ng qut, mi nc hoa t long bo vua bay vo mt lm phu nhn
chy hai dng l. Vua thy, bo quan chng kh:
- Ny khanh, n b tht km thng minh. Chc phu nhn ang ngh: "Nh vua s
ot ht ca ci chng ta" nn s m khc y. Khanh hy bo b y yn tm. Trm
chng h khao kht ca ci nh khanh.
- Mun tu, khng phi b y khc .
- Vy th sao?
- D, ch v mi nc hoa trn long bo b h nng qu lm b y chy nc mt
thi. Tht s, b y cha bao gi gn nh n hoc gn la. Khi n, khi ngi, khi ngh
ngi cng ch di nh sng chu ngc. Mun tu, chc b h vn s dng nh n?
- ng vy.
- Tu b h, t hm nay xin mi b h th s dng nh sng chu ngc.
Quan chng kh dng vua mt hn ngc cc ln. Vua ngm nhn ngi nh hi
lu, t ngh: "Jotika qu giu tht".
Ri Ngi t gi.
Chuyn hin ti:
C. Tn Gi Jatila
By gi ni n chuyn Jatila.
Thu y, ti x Ba-la-ni c quan chng kh sinh c c con gi v cng dim
l. Khi nng chng mi lm, mi su tui, cha m buc phi trn tng cao nht ca
ta lu i by tng, trong mt cn phng p khng km cung vua, v ch c t gi
cng, canh chng nng. Mt hm, m nhn va ngc mt nhn ra ca s, thn
Vijjdhara bay ngang trng thy lin say m nng. Thn bay qua ca s vo phng, cng
nng chung chn gi. Chng bao lu, nng th thai. C t gi bit, hi:
- Tha tiu ch, th ny l sao?
- i, em ng ni vi ai!
C s, bn gi m. Mi thng sau c ch sanh mt a b trai. Nng sai mua mt
chic thng mi t a nh vo ph trng hoa ln trn, biu c t gi:
- Em hy i thng ra sng Hng v th tri gim ta.
Nng dn thm:
- Nu c ai hi thng ng g, c ni t l ca ta dng cng!
C t gi lm y theo li ch.
Di h lu sng Hng, hai ph n ang tm. Trng thy chic thng mi b dng
nc cun phng phng, mt b ku ln:
- Ci thng y ca ti a nghen.
B kia la tip:
- Trong thng c ci g l ca ti .
Thng tri n ch hai b. H vt ln v m ra, thy ch b. B th nht ni:
- Thng b ny ca ti. Ti c ni chic thng y ca ti.
B kia ci:
- N l ca ti ch. Ti ni trong thng c ci g th thuc v ti m.
Hai b tranh ci mi, sau bn ko nhau ra ta. Cc v quan ta cng bt lc, khng
dn xp ni nn a ln triu nh. Vua lng nghe hai b ci l ri phn:
- B ny ly a nh. B kia ly chic thng.
Ngi ph n c a b li l mt th ch ca Tn gi Mah Kaccna. B nui
ch b vi nh: Ta s cho thng b gia nhp Tng on ca Tn gi.
Ngy l sinh nht n, cu c em tm cho tht sch nhng vt do sanh sn, tc
cu bng bin thnh bm, do cu c t tn Jatila. Khi cu b bt u bit i, Tn
gi n nh kht thc. B Pht t em gh mi Tn gi ngi, cng dng thc n. Thy
ch b, Tn gi hi:
- Ny thin tn, b c con trai sao?
- Vng, bch i c. Con nui vi nh xin cho n gia nhp Tng on Tn
gi. Xin Tn gi r lng thng nhn n.
- c.
V Tn gi dt ch b v.
Va i Tn gi va ngh: "Chng bit n phc lm mt gia ch giu c khng
y". Ngay , Tn gi bit c cu c phc bo rt ln, sau s giu sang tt bc.
Nhng gi cu cn b qu, cha hiu bit chn chn. Tn gi bn dn cu n thnh Hoa
Th, vo nh mt th ch quen. Gia ch nh l Tn gi, thy cu b, lin hi:
- Bch i c, cu b ny theo Ngi?
 - Phi, o hu . Cu b s vo Tng on. M cu cn b qu. ng hy cho cu
y t lu.
- Tha vng.
V th ch thng yu chm sc cu nh con. Nh ng tch tr hng ha c mi
hai nm ri. Mt hm, c vic i qua lng bn, ng em ht s hng ha tn tr cht
trong mt ca tim, bo cu v dn d gi tin ca mi mn hng.
- Mn ny gi chng y chng y, mn kia gi nh vy, nh vy. Nu con nghe
ngi ta tr gi y, nh bn nh.
Xong, ng ra i.
Ch Thin bo h thnh a ht khch hng n tim cu, c nhng ngi cn
mua ht tiu hoc ht th l. Kt qu: Ch mt ngy cu bn sch s hng tch tr mi
hai nm. Gia ch v thy ca tim trng trn, hi:
- Con i, hng mt ht ri sao?
- D, u c mt. Ngi li mn g con u bn ht theo li Ngi dy. y l tin
bn.
Gia ch v cng hn hoan.
- Cu b ny ng l qu nhn. Cu c th sng bt c u cng no .
C con gi ng n tui kn chng. ng ku ngi ct nh v g con cho cu.
Nh xy xong, ng gic con r:
- Con v nh ring i.
Jatila va t chn ln ngng ca ngi nh chng, t sau nh bng nt ra v mt
ni vng cao bn chc mt vt ln. Vua nghe tin c ni vng t di t hin ln sau nh
Jatila lin ban cho chng chic lng quan chng kh. V chng c gi l chng kh
Jatila.
Quan chng kh c ba con trai. Khi chng trng thnh, ng mun xut gia lm
Sa-mn. ng thm tnh: "Nu c v chng kh no gia th giu c nh ta, h mi cho ta
xut gia. V ng quyt tm cho ra. ng cho c mt vin gch, mt chic roi, mt dy
thng bng vng, trao cho gia nhn bo:
- Cc ng mang nhng th ny i khp x Dim-ph-, gi b nh khng c mc
ch g, ngm kim cho ta mt quan chng kh cng giu c ngang bng ta. Kim c
ri th v y.
m gia nhn i t vng ny n x n, cho n mt hm h t chn n thnh
Bhaddiya.
Quan chng kh Ram, Mendaka ang ti thnh, trng thy m gia nhn ca
Jatila, hi:
- Ny cc bn, cc bn i y i c mc ch g khng?
- Chng ti chng c mc ch g c.
 Quan chng kh thm ngh: "Khng th c chuyn my ngi ny i y i
tay cm my vt kia, li khng c mc ch. R rng h ang i xem xt khp vng".
ng ni thm vi m gia nhn:
- Mi cc bn vo xem vn nh chng ti.
m ngi ko nhau vo, thy trn mt khu t tht rng c nhng con cu vng
to bng con voi, hoc bng con nga, hoc bng b tt, ang nhy nht lung tung, p
lng vo nhau, cy t nt n ln tng ng. i quanh nhn ngm m cu hi lu, h
ri sn. Quan chng kh Ram hi:
- Sao, cc bn gp th mun tm ri ch?
- Bm vng, tha i quan, chng con tm c.
- Vy th xin cho.
ng ra du t gi. Bn gia nhn i thng v nh ch mnh. Quan chng kh
Jatila hi:
- Cc bn kim c quan chng kh no giu bng nh ta khng?
- Tha ch nhn, Ngi giu cha thm thp vo u. Quan chng kh Ram
thnh Bhaddiya giu ti mc vy n.
H k li chuyn.
Nghe xong, quan chng kh rt hoan h, ngh thm: "Ta kim c mt ngi ri.
Chng bit cn ai na khng?".
ng a cho gia nhn mt tm chn ng gi mt trm ngn ng tin vng, bo:
- Cc bn hy i kim xem c nh quan chng kh no nh vy na khng.
Chuyn ny h n thnh Vng X, cht mt ng ci gn nh quan chng kh
Jotika v chm la t. Ngi ta hi l do, h p:
- Chng ti mang theo mt tm chn rt qu, nh bn m cha kim c ngi
mua. S mang theo b cp, chng ti tnh t mi tip tc cuc hnh trnh c.
Quan chng kh Jotika thy h, hi gia nhn:
- My ngi kia lm g th?
Sau khi nghe chuyn, ng cho gi h n, bo:
- Tm chn gi bao nhiu?
- Tha, mt trm ngn ng.
Jotika ku a cho h mt trm ngn ng, ri ni:
- Cc ng em gim tm chn ny cho c t gi ang qut rc cng lu i ta.
C kia nhn tm chn a ln khc, vo gp quan, ni:
- Tha ch nhn, nu con c li lm g sao Ngi khng nh p con? Ngi li cho
con tm chn th xu th ny. Con lm sao may qun o, may o chong?
- Ta cho c tm chn chng phi c may . C c th cun n li chn
ging, sau khi ra chn bng nc thm, c dng n lau chn. c cha?
- Bm vng, th th c .
Lc y, c gi mi chu m tm chn i ra.
 m gia nhn Jatila chng kin s vic y, v nh nghe ch hi:
- Cc bn kim c ai giu bng nh ta cha?
H vi p:
- Tha ch nhn, Ngi giu thc chng thm vo u. Quan chng kh Jotika
thnh Vng X giu ti vy n.
H miu t cnh giu sang trong lu i Jotika, ri k cu chuyn tm chn. Nghe
xong, ng cng vui v, ni:
- By gi ta c th xin xut gia lm Sa-mn c ri.
ng vo hong cung tu vua:
- Tu b h, thn mun xut gia lm Sa-mn.
- c thi, khanh c lm theo mun.
Jatila v nh gi ht cc con n, trao cho con trai trng chic xng bng vng,
bo:
- Con i ra ni vng pha sau nh ly cho ta mt cc vng.
Ngi con cm xng xc vo ni vng, anh cm thy nh xc vo cng. Jatila
ly xng trong tay con trai trng, trao cho con trai th, bo lm y nh trc. Ngi con
ny cng nh anh, xc vo vng ch cm thy nh xc vo tng. Jatila trao xng cho
con t. Anh ny cm xng xc th vng ri ra nh t mm. Quan chng kh bo:
- Thi, ri con.
ng bo hai a con ln:
- Ni vng ny khng phi ca cc con. N ch thuc v ta v thng t. Cc con
hy cng n chung hng giu sang.
Ti sao ni vng ch thuc v ngi cha v a con t? Ti sao quan chng kh
b b tri sng t lc cn s sanh? y l qu bo ca nhng vic lm trong mt kip
trc.
Chuyn qu kh:
D. ng Th Vng V Ba Ngi Con.
Mt kip xa xa, khi ngi thp th c Pht Ca-dip ang c xy ct. C mt v
A-la-hn i n hi cc th xy:
- Cc bn, ti sao mt thp pha Bc xy na chng th ny?
- D, v khng vng.
- Ti s vo lng ku gi mi ngi cng dng. Cc ng hy gng ht lng lo
cng vic.
Ngi vo thnh ku gi:
- Hi thin nam, tn n. Hin khng c vng xy mt thp pha Bc. Xin cc th
ch ng gp.
Sau , Ngi n nh ng th vng. Gp ng lc ng ang ci nhau vi v. Tn
gi ni:
 - Vng khng xy mt Bc ngi thp ng nhn lnh lm. Vic ny ng cn phi
bit r. ang tc gin b v, ng p:
- ng hy ling c Th Tn ca ng xung sng ri i cho khut mt.
B v trch chng:
- ng phm ti i c. ng gin ti th c nh mng ti, sao li sn hn vi
ch Pht qu kh, hin ti, v lai?
Ngi th vng lc y mi thy hi tic. ng sp ly v A-la-hn tha:
- Xin i c h x cho con.
- ng u c ni g ta. Hy sm hi c Th Tn.
- Bch i c, con phi lm g c Pht x ti?
- Ny thin hu, ng hy lm ba bnh bng bng vng t ln hm ng x-li
Pht, ri nhng t tc v qun o ng n sm hi c Th Tn.
- Tha vng, bch i c.
Trong lc lm nhng bng hoa vng, ng gi ngi con trai trng ln bo:
- Con , cha ni li th c v c Th Tn. Sau khi lm xong nhng hoa ny
cha s t ln hm x-li Pht v sm hi. Con i theo cha nh.
Ngi con khng mun i, p:
- u phi v con m cha ni li th c y. Cha i mt mnh vy.
ng ku ngi con th. Y cng khng mun i nn tr li nh anh. n ngi
con t, cu tha:
- Bn phn con ci l phi lm nhng g cn lm.
Cu ha i cng cha n thp Pht v ph gip ng lm cc bng hoa vng. Xong
ba bnh bng, ng nhm b rng ca ci hm ng x-li Pht, t chng ln, nhng t
tc v qun o ri n sm hi Pht.
Chuyn hin ti:
E. Phn Kt.
V nguyn nhn trn, lin tip trong by kip Jatila va cho i b b xung
sng, kip ny l kip cui cng. Cng do v khng ph gip cha nn hai ngi con ln
chng c phn c hng ni vng, ch c ngi cha v con t c.
Quan chng kh sau khi dn bo cc con lin xut gia lm Sa-mn t Pht.
Ch vi ngy sau, ng c qu A-la-hn.
Mt hm c Pht v nm trm thy T-kheo i kht thc n nh cc con ca
Jatila, h cng dng vt thc cho Pht v ch Tng sut na thng. Ti li, cc thy T-
kheo vo Php ng bn tn:
- Ny huynh Jatila, by gi huynh c tic nh ni vng khng l v cc con ca
huynh khng?
- Tha ch huynh, ti chng tic nh chng, cng khng hnh din v chng.
Cc thy bo nhau:
- Tn gi Jatila ni di, phm ti vng ng.
 c Th Tn nghe cc thy ni, lin dy:
- Ny cc T-kheo, ng l ng y chng tic nh hoc hnh din.
Ngi ni k:
(416) Ai i on i,
B nh, sng xut gia,
i hu c on tn,
Ta gi B-la-mn.
*
34. Vua A X Th nh Chim Lu i Jotika
Ai i on i ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n Tn
gi Jotika.
Sau khi m mu vi -b-t-a git cha l vua Bnh Sa Vng ln ngi, vua
A-x-th t ngh: "By gi ta s chim ta lu i quan chng kh". Vua nai nt, chun
b kh gii nh lc ra trn, ko qun i. Nhng va thy bng mnh v on qun phn
chiu trn cc bc tng chm chu ngc, vua ngh: "Ch nhn sn sng kh gii
chin u, ang cng gia nhn tin ra" nn khng dm tin li gn.
Hm y ngu nhin ng vo ngy quan chng kh quyt nh bt u n chay.
T sng sm sau ba im tm, ng n tinh x ngi nghe Pht ging php. Thn d xoa
Yamakoli gc cng th nht ta lu i thy vua A-x-th, bn la:
- Ngi i u vy?
Thn nh cho on binh vua thua ling xing, tho chy tn lon, v cn rt
theo nh na. Vua A-x-th chy trn vo chnh ngi tinh x quan chng kh ang
ngi nghe php. Thy vua ng ng dy:
- Tu b h, c vic g khng?
- Ny khanh, lm sao m va iu khin gia nhn nh vi trm xong, khanh li
c th ngi y gi v nghe php?
- Mun tu, b h n nh chim nh h thn sao?
- ng vy.
- Tu b h, mt ngn ng vua cng khng ot c nh h thn.
Vua ni gin:
- Ngi nh chim ngi chng?
- Tu khng, h thn chng c nh lm vua. Nhng vua hoc gic cp u
khng th cng ot ca ci nh h thn, d mt si ch.
- Vy ngi c ng ta ly ta lu i khng?
- Tu b h, trn tay h thn y ang eo hai mi chic nhn. H thn khng
cho b h. B h th ly xem.
 Vua ngi thu mnh ly , nhy ln khng trung ti chn thc. Sau vua ng
dy, phng ln cao bn mi thc. D sc mnh v song, vua vn vo cch no cng
chng li c mt chic nhn ra khi tay quan chng kh. Sau cng, quan chng kh
ni:
- Tu b h, xin b h tri o chong ra.
Vua va tri o, quan chng kh dui hai bn tay, hai mi chic nhn ri xung.
- Mun tu, b h thy . Khng ai c th cng ot ca ci h thn c.
Hnh vi ca vua lm quan chng kh rt ngao ngn. ng tha:
- Tu b h, xin cho php h thn c xut gia lm Sa-mn.
Vua ngh thm: "Quan chng kh m lm Sa-mn, ta s chim ot ta lu i d
dng".
Vua bn bo:
- Khanh c xut gia.
Jotika xut gia lm Sa-mn t Pht, chng bao lu c qu A-la-hn, c
mi ngi bit n di tn Tn gi Jotika. ng va c qu, tt c ca ci chu ngc,
ph qu th gian ca ng u bin mt ht, v ch thin a c v Satulakyi ca ng v
x Uttarakuru.
Mt hm, cc thy T-kheo hi Tn gi Jotika:
- Ny huynh Jotika, huynh c nh tic ta lu i hoc v huynh khng?
- Tha ch huynh, khng.
Cc thy n bch Pht:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di, phm ti vng ng.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ng l ng y chng tic nh g nhng th y.
Ngi ni k:
(416) Ai i on i,
B nh, sng xut gia,
i hu c on tn,
Ta gi B-la-mn.
35. Ngi Din Kch Cm Xut Gia Lm Sa Mn
B tri buc loi ngi ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n mt
thy T-kheo trc khi xut gia, l din vin kch cm.
C mt din vin kch cm i trnh din lang thang y . Mt hm nghe Pht
thuyt php xong, ng xin xut gia lm Sa-mn v c qu A-la-hn. Khi n lng kia
kht thc, c Pht v ch Tng trng thy mt din vin kch cm khc ang biu din.
Cc thy hi thy T-kheo cu din vin:
- Ny huynh, ng kia c mt din vin kch cm ang din tr nh huynh hi
y. Huynh c nh tic cuc sng c khng?
 - Tha ch huynh, khng.
Cc thy bch Pht:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di, phm ti vng ng.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ng y thot c mi buc rng.
V Ngi ni k:
(417) B tri buc loi ngi,
Vt tri buc ci tri,
Gii thot mi buc rng,
Ta gi B-la-mn.
36. Ngi Din Kch Cm Xut Gia Lm Sa Mn
B iu a, iu ght ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n mt
thy T-kheo trc khi xut gia l mt din vin kch cm.
Cu chuyn cng ging nh chuyn trc, ch khc trong trng hp ny, c
Pht dy:
- Ny cc T-kheo, ng y b iu a, iu ght.
Ngi ni k:
(418) B iu a, iu ght,
Mt lnh, dit sanh y,
Bc anh hng chin thng,
Nhip phc mi th gii,
Ta gi B-la-mn.
37. Ngi G u Lu
Ai hiu r hon ton ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi Vangsa.
Thu y, ti thnh Vng X c mt ngi B-la-mn tn Vangsa, c ti bit
c ngi cht sanh v u. ng c vic g ln chic u lu, ri ni:
- Ngi c chic u lu ny b a a ngc. Ngi kia ha kip lm sc
sanh, ngi ny vo ng ng qu, u lu kia l ca mt ngi sanh tr li ci
ngi.
Mt nhm ngi B-la-mn suy tnh: "Chng ta c th dng ngi ny chinh
phc lng tin mi ngi". H khoc ln mnh Vangsa hai chic o rng mu , a ng
i khp vng v loan bo:
- Ngi B-la-mn Vangsa ny c th g vo u lu ngi cht v bit ngi
cht sanh ci no. Cc bn mau mau n hi xem ngi thn ca mnh cht ri i
u.
 Ngi ta ko nhau n, ngi a mi ng, k hai mi ng, hoc c trm
ng ty ti tin, ri hi v s phn ca nhng ngi thn cht ca h.
Lang thang khp ni, mt hm n thnh X-v, h li gn tinh x K Vin. Sau
ba n sng, thy ngi ngi l lt cm hng hoa cc th i nghe ging php, nhng
ngi B-la-mn lin hi:
- Cc ng cc b i u vy?
- n tinh x nghe php.
- Nghe php th c g? Khng c ai hn ng bn Vangsa ca chng ti u.
ng y m g ln u lu ngi cht l bit c ngi y ti sanh v u. Cc ng b
n hi thm v ngi thn ca mnh i.
Nhm Pht t p:
- Ci ng Vangsa y bit g? u c ai bng c c Th Tn.
Bn B-la-mn ci:
- Khng ai bng Vangsa.
Hai bn tranh lun om sm. Cui cng, nhm Pht t bo:
- Chng ta hy cng nhau i xem th ng Vangsa ca cc ng hay c Th Tn
ca chng ti ai hn nh!
H ko nhau n tinh x.
c Pht bit ht chuyn nn cho ly nm chic s t thnh mt hng, s th
nht ca mt ngi b a a ngc, s th hai b a lm sc sanh, s th ba vo ci
ngi, s th t sanh v ci tri v s th nm ca mt v c A-la-hn. Khi mi
ngi n ni, Pht hi Vangsa:
- Ngi ta ni ng c th g vo s ngi cht v ni c ngi i v ci
no phi khng?
- Vng.
- Vy s ny ca ai?
- y l s mt ngi b a a ngc.
- Hay thay!
c Pht tn thn xong hi v ba chic s k tip. Y u tr li ng. Sau mi cu
tr li ng, c Pht li tn thn. Cui cng, Ngi hi v chic s th nm:
- S ny ca ai?
Vangsa g ln u lu, ri th tht khng bit ngi y sanh v u. c Pht
ni:
- Vangisa, ng khng bit ?
- Tha khng, con khng bit.
- Ta bit.
Vangsa thnh cu:
- Xin Ngi hy dy cho con thut ny.
- Ta khng th dy cho mt ngi khng phi Sa-mn.
 ng B-la-mn ngh: "Gi ta bit c huyn thut ny, ta s l ngi s mt trn
ton ci n ". Y bo nhng ngi B-la-mn ng bn:
- Cc bn hy tm ch li u vi ngy. Ti nh xut gia lm Sa-mn.
Y xin xut gia lm Sa-mn t Pht, v c gia nhp Tng on. Cc thy T-
kheo gi l Tn gi Vangsa. c Pht trao cho thy T-kheo mc thin qun l ba
mi hai th cu to nn thn.
- ng phi lp i lp li cho thuc nhng th ny mi hc huyn thut kia c.
Thy y theo li Pht dn. Cc ngi B-la-mn thnh thong n thm chng, hi:
- ng hc c huyn thut cha?
- Xin cc bn i t lu. Ti ang hc y.
Vi ngy sau, thy c A-la-hn. Khi nhng ngi B-la-mn n na, thy ni:
- Ny cc huynh , by gi ti khng th hc n.
Cc thy T-kheo nghe vy, bn n bch Pht:
- Bch Th Tn, thy T-kheo ny ni di, phm ti vng ng.
c Pht bo:
- Ny cc T-kheo, ch ni th. ng y gi y bit ht ng sanh t ca chng
sanh.
Ngi ni k:
(419) Ai hiu r hon ton,
Sanh t cc chng sanh,
Khng nhim, kho vt qua,
Sng sut chu gic ng,
Ta gi B-la-mn.
(420) Vi ai, loi tri, ngi,
Cng vi Cn-tht-b,
Khng bit ch th sanh,
Lu tn bc La-hn,
Ta gi B-la-mn.
38. ng B Viskha
Ngi khng s hu g ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti Trc Lm, lin quan n T-
kheo ni Dhammadinn.
Khi T-kheo ni Dhammadinn cha xut gia, chng b tn Viskha l mt Pht t
thun thnh. Mt hm, nghe Pht ging php lin c A-na-hm. Sau ng ngh thm:
"By gi, ta nn giao ht ti sn ca ci cho Dhammadinn". Trc y, theo l thng
mi khi v nh, va thong thy Dhammadinn nhn ra ca s, ng mm ci vi b.
Nhng hm y, b ang ng ngay ti ca s, ng i ngang chng h ng ngng n. B
suy ngh: "Vy l sao y? Thi c, n ba n mnh s bit chuyn g". Ti tra, b
dn cm cho ng nh mi ngy. Thay v ni cu thng l: "Nng hy nh mi ngy.
Thay v ni cu thng l: "Nng hy ngi xung cng n vi ti no". Hm nay ng n
trong yn lng, chng h mi tht mt li. B ngh tip: "Chc ng gin g ri a".
Xong ba cm, Viskha kim ch ngi thoi mi ri gi Dhammadinn n bn
bo:
- Dhammadinn, tt c ca ci trong nh ny t nay thuc v nng. Hy nhn ly!
B ngh: "Nu gin, chng ai li trao tng ca ci, mi nhn. Khng bit chuyn g
na y ka?" Yn lng mt lc, b mi hi:
- Nhng cn chng th sao?
- K t hm nay, ti khng dnh dng g n chuyn th tc na.
- Ai m i ht m di ng nh ra? ng hy cho php ti xut gia lm T-kheo ni
lun.
- Tt lm!
Viskha chp nhn ngay. ng a b n tinh x ca cc T-kheo ni vi nhiu
tng phm qu gi, xin cho b c gia nhp Tng on ch Ni. Th gii c tc xong, b
c mi ngi ku T-kheo ni Dhammadinn.
B thch cuc sng c c nn theo cc T-kheo ni v min qu. Sau mt thi gian,
b c A-la-hn v c thn thng. B ngh: "By gi, nhng ngi thn ca ta s v ta m
lm vic phc thin". B quay v Vng X. C s Viskha nghe tin b v, thm ngh:
"B y tr v v c g nh?". ng n tinh x cc T-kheo ni, gp v T-kheo ni v c ca
mnh, ng nh l v cung knh ngi qua mt bn.
ng li thm tnh: "Nu by gi mnh hi: Bch s c, xin hi c phi s c
chn vic tu hnh khng? th thc chng tin cht no. Thi mnh s hi nh th ny".
ng hi b mt cu v qu v Tu--hon, b lp tc tr li rt chnh xc. C s tip tc
hi v cc qu v cao hn, v cui cng, hi n A-la-hn. B tn thn:
- Lnh thay, huynh Viskha! Nu huynh mun bit v qu v A-la-hn, xin n yt
kin c Th Tn v tham vn Ngi.
Viskha li nh l b, ri n gp Pht k Ngi nghe cu chuyn ca h. c Th
Tn bo:
- t ta, Dhammadinn, tht kho ni. Cn v cu hi ng hy lng nghe.
Pht ging php xong, ni bi k:
(421) Ai qu, hin, v lai,
Khng mt s hu g,
Khng s hu, khng nm,
Ta gi B-la-mn.
39. Angulimla, V No
Bc tru cha, th thng ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n Tn
gi Angulimla.
 Cu chuyn ny c k trong phn ch gii bi k bt u bng cu: "Keo kit
khng sanh thin...".
Cc thy T-kheo hi Angulimla:
- Ny huynh Angulimla, khi huynh thy con voi c cm lng ng trc mt,
huynh khng s sao?
- Khng, tha ch huynh, ti chng s.
Cc thy T-kheo bch Pht:
- Bch Th Tn, Angulimla ni di.
c Pht dy:
- Ny cc T-kheo, Angulimla khng cn s hi. Bi v, trong s nhng bc i
s xa la tham i, nhng T-kheo nh Angulimla l tn qu nht, v khng s hi na.
Ngi ni k:
(422) Bc tru cha, th thng,
Bc anh hng, i s,
Bc chin thng, khng nhim,
Bc ty sch, gic ng,
Ta gi B-la-mn.
40. Phm Hnh Ca Th Ch Quyt nh Phc Bu Cng Dng
Ai bit c i trc ...
c Th Tn dy nhng li ny khi Ngi ang ti K Vin, lin quan n cu
hi ca ng B-la-mn Devahita.
Mt hm, c Th Tn b chng kh chu trong ngi, lin bo Tn gi Upavna
n nh ngi B-la-mn tn Devahita xin nc nng. Tn gi n, ni r chng bnh
ca c Pht v xin ng B-la-mn nc nng. ng nghe vy v cng hoan h:
- Tht may mn cho ti qu, c dp cng nc nng cho bc Gic ng V
thng.
ng ly nc nng v mt bnh mt ma a Tn gi, ra lnh cho mt gia nhn
mang ph nc nng i.
Tn gi thnh Pht tm nc nng, v pha mt bng nc m cho Ngi dng.
Ngay sau cn au ca Ngi du xung.
ng B-la-mn thm ngh: "Ngi ta nn cng dng ai c phc ln? Ta
s hi c Th Tn".
ng n gp Pht v c mt bi k:
B th ai phc ln?
Ai nn c cng dng?
Th ch phi th no?
Mi c phc v lng?
c Pht dy:
- Mt ngi B-la-mn nh sau, cng dng s c phc bo rt ln.
Ngi ni k:
(423) Ai bit c i trc,
Thy thin gii, a x,
t c sanh dit tn,
Thng tr, t vin thnh,
Bc mu-ni o s,
Vin mn mi thnh tu,
Ta gi B-la-mn.
 PHN KT
ng Php Vng V Thng chnh ng chnh gic t n Nit-bn ti
thng. Nhng bi k Php C ny c tht ra t kim khu ca bc Thnh Tr i hng
i lc y.
Ngi dy T bng 423 bi k. V c n 299 cu chuyn ra i.
c sng trong ngi tu vin do triu nh xy ct ti khun vin hong cung c
vua Sirikta, lng ti trn ngp s bit n.
Ti bin son nn tp ch gii ng n ny v cc bi k y, gm 72 phn, d
b c tng, hoc k.
Ph hp vi v li ca cc bi k, t c s trn chnh php sanh ca bc
o s tri v ngi.
Vi cng c cng dng ny, xin nguyn cho tt c c vng chnh ng ca ht
thy chng sanh c thnh tu, m kt thnh hoa ngt tri lnh.
Xin chc ch v c thnh vng, an lc v thn th khang kin!