CNG TRNH D THI

GII THNG "SINH VIN NGHIN CU KHOA HC

NM: 2007

Tn cng trnh

MT S KH KHN CA GIO VIN KHI

DY DN CA CHO TR CC TRNG
MM NON HIN NAY

Thuc nhm ngnh: XH

 1

Cng trnh nghin cu bao gm cc phn sau:

M u
I. L do chn ti
II. Lch s vn
III. Mc ch nghin cu
IV. Nhim v nghin cu
V. Gi thit khoa hc
VI. Phng php nghin cu
VII. ng gp ca ti
VIII. Gii hn ti
IX. Cu trc ti
Chng I: C s l lun v dn ca v dy dn ca cho tr mm non
1. c im tm sinh l ca tr mm non khi ht dn ca
I. Kh nng v m vc ging ht
II. S pht trin ca tai nghe v tr nh m nhc
III. Kh nng din t tit tu
IV. S pht trin v ngn ng
2. C s l lun v dn ca
I. Khi nim dn ca
II. Bn cht v c trng ngh thut dn ca
III. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn
1. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Bc B
2. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Trung B
3. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Nam B
IV. Vai tr ca dn ca trong vic gp phn gio dc ton din cho tr
Chng II: Thc trng ca vic dy dn ca cho tr mm non
I. Kt qu iu tra thc trng
II. D gi gio vin
III. Mt s kh khn ca gio vin mm non khi dy dn ca cho tr
IV. Bin php khc phc kh khn ca gio vin mm non khi ht dn ca
V. Mt s vn cn lu i vi gio vin mm non khi dy dn ca cho tr
VI. Minh ha
VII. Mt s phng n i mi ni dung v phng php dy hc
VIII. Mt s phng php cn lu khi dy dn ca cho tr
Chng III: Thc nghim s phm
I. Mc ch thc nghim
II. Ni dung v phng php thc nghim
III. T chc thc nghim
IV. nh gi kt qu thc nghim
Kt lun chung v xut
 2

M U

I. L do chn ti
Trong cuc sng ca chng ta ngy nay c rt nhiu loi hnh gii tr khc nhau, trong
c m nhc. Khi thng thc m nhc, ta bt gp nhiu loi hnh m nhc khc nhau,
trong c mt loi hnh m nhc m phn ln mi ngi c bit l cc bn tr ngy nay t
quan tm, khng yu thch v ngy cng xa l hn, chnh l dn ca. dn ca ngy cng
n gn vi mi ngi, n gn hn vi bn tr, ta cn a dn ca vo chng trnh gio dc
m nhc cc bc hc c bit t bc hc mm non. Nhng theo thng k iu tra trn 53 gio
vin vi 15 bi ht dn ca ca chng trnh gio dc m nhc cho tr th c:
+ 15% gio vin khng bit
+ 25% gio vin bit nhng khng th ht c
+ 60% gio vin ht c nhng khng t yu cu
Thm vo l tnh hnh thc t ca vic gio dc m nhc cc trng mm non
ca chng ta hin nay, th chnh nhng bi hc u tin trong cuc i y, vic nui dng v
pht trin nhng gi tr tm hn dn tc y li cha tht s c pht huy tch cc. Gio vin
khng bit dn ca th lm th no c th dy dn ca cho tr tt y? Chng l "dn ca s b
lng qun m mt i hay sao"? Vy "Phng thc no, theo tiu ch no la chn mt bi
dn ca ph hp cho tr? Lm cch no cc c mnh dn, t tin dy dn ca cho tr? Khi dy
dn ca cho tr cc gio vin cn phi lu nhng iu g?". y l iu m c l cn rt t
ngi , nghin cu v cho n nay vn cha c mt cng trnh nghin cu no v vn
ny.
V tt c nhng l do trn, ti thy y l vn cn c quan tm, cn c tm
hiu v cn a ra hng khc phc ph hp nht. V th, ti quyt nh chn nghin cu
ti: Mt s kh khn ca gio vin khi dy dn ca cho tr cc trng mm non hin nay.
II. Lch s vn
Dn ca l bi hc u tin trong cuc i, l ngun sa m ngt ngo nui dng tm
hn. Nu mi chng ta khng bit t nhng cu ht dn gian truyn mi, khng bit "i ct
tm vng" pht hin ra nhng gi tr lm nn bn sc dn tc c o y th iu ng
ngha vi vic t lm cho mnh b "suy dinh dng" v mt tinh thn v chi b "ngun
sa" ngt lnh ca m nhc dn gian - dn tc.
p ng yu cu "Gio dc m nhc" theo hng mi v khuyn khch cc gio vin
a dn ca vo chng trnh dy, V gio dc Mm non ch o bin son cun sch "Tr
mm non ca ht" vi ni dung bao gm cc ca khc mm non v cc ln iu dn ca chn lc
phn nh nhiu kha cnh tnh cm su sc dnh cho cc chu nghe v ca ht. Nhng vic a
dn ca n gn vi tr cha c cc c thc hin tt.
III. Mc ch nghin cu
Thng qua nghin cu ti ny, ti mun tm hiu nhng l lun c bn nht v dn
ca, c bit l dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn ca ba min: Bc, Trung, Nam
nhm gip cho gio vin mm non c ci nhn r rng v su sc hn v dn ca. ng thi,
ti cng mun tm hiu v mt s kh khn ca gio vin
 3

mm non khi dy dn ca cho tr. t , ra mt s bin php v mt s vn cn lu

i vi gio vin khi dy dn ca cho tr nhm gip gio vin mm non nng cao phn ca ht
ca mnh; t tin, mnh dn hn khi dy dn ca cho tr.
IV. Nhim v nghin cu
- Xc lp c s l lun v thc tin v "Dn ca v dy dn ca cho tr" trong cc trng
mm non.
- Tm hiu thc trng ca vic "Dy dn ca cho tr" trong cc trng mm non.
- a ra mt s kh khn, bin php khc phc v vn cn lu i vi gio vin
mm non khi dy dn ca cho tr.
V. Gi thit khoa hc
Nu chng ta ra c "Mt s kh khn ca gio vin khi dy dn ca cho tr cc
trng mm non hin nay", a ra mt s c s l lun c bn nht v dn ca s gip cho gio
vin nm bt c nhng c im c bn nht ca dn ca. T , gip cho gio vin hiu r
v khc phc c nhng kh khn ca mnh, t tin hn v mnh dn hn khi dy dn ca cho
tr.
VI. Phng php nghin cu
- Phng php quan st, kho st
- Phng php thc nghim
- Phng php tng hp v rt ra kinh nghim
VII. ng gp ca ti
1) V l lun
Lm sng t c s l lun v dn ca v dy dn ca cho tr, v mt s mt cn tn ti,
kh khn ca gio vin khi dy dn ca cho tr v mt s vn cn lu i vi gio vin
mm non khi dy dn ca cho tr.
2) V thc tin
- Phn tch cc bi dn ca trong chng trnh gio dc m nhc cho tr mm non.
- Quyn sch "Dn ca v tr th" gm cc bi dn ca ph hp vi la tui mm non,
t li mi cho cc ln iu dn ca v phn chia theo ch ch im.
- a nhc nn 45 bi dn ca.
VIII. Gii hn ti
Dn ca l mng ti rt phong ph, a dng v su sc. Do thi gian v kin thc
khng chuyn su v m nhc nn ti ch cp n mt s kh khn, mt s vn cn lu
i vi gio vin khi dy dn ca cho tr, c th l i su vo dn ca lao ng, dn ca tr
tnh ca 15 bi ht dn ca trong chng trnh gio dc m nhc cho tr mm non.
IX. Cu trc ti
M u
Chng 1 : C s l lun v dn ca v dy dn ca cho tr mm non
Chng 2: Thc trng ca vic dy dn ca cho tr mm non
Chng 3: Thc nghim s phm
Kt lun chung v xut
 4

CHNG I: C S L LUN V DN CA V DY DN CA CHO

TR MM NON

1. c im tm sinh l ca tr mm non khi ht dn ca

I. Kh nng v m vc ging ht
So vi cc ca khc thiu nhi th cc ln iu dn ca kh nghe v kh ht hn. Mt bi
dn ca c nhiu nt luyn ly, buc ngi ht phi nh ch mm mi, luyn ly nt, m
bo lng hi ht, cu trc bi tng i phc tp, c nhiu nt hoa m,... Bi dn ca
cho tr ht tng i n gin, d ht hn ca c. Qua hai bi: "G gy le te"- Dn ca cng
Khao v bi "Hoa thm bm ln" - Dn ca Quan h Bc Ninh, ta thy r iu ny.
Bi "G gy le te" c cu trc n gin, phch-nhp r rng, ch yu c cu to
bng cc nt mc n, en, trng, t ch luyn ly, c t nt hoa m, c nhiu nhp ngh.

Tri li bi "Hoa thm bm ln" cu trc phc tp hn, bi s dng nhiu nt i,

nhiu nt hoa m, nhp hn hp (nhp 2/4 v 3/4). Do vy, c cn phi tm hiu bi dn ca
tht k trc khi dy tr.

Chng ta bit rng: So vi ngi ln thanh qun tr mu gio ch bng mt na, cc

dy thanh m di bng mt phn ba, li hnh thnh cha hon chnh v lp kh y khoang
ming. Tr cha iu khin c h c thanh qun v h h hp ca mnh. Ging tr tuy yu
nhng li vang. m vc rng thun li tr c th ht mt cch t nhin, cng khc nhau
theo tng tui.
- Tr 2-3 tui c m vc ging t Mi - La
- Tr 3-4 tui c m vc ging t R 1 La 1
- Tr 4-5 tui c m vc ging t R 1 - Si 1
- Tr 5-6 tui c m vc ging t 1 2
a s c v tr la tui mm non c m vc ging thp hn, lng hi ngn hn so
vi yu cu ca cc bi dn ca trong chng trnh v do c c v tr t nghe cng nh ht cc
bi dn ca. V d nh bi "C l "- Dn ca Bc B, c m vc ging t R 1 R 2, bi "Cy
trc xinh "-Dn ca Quan h Bc Ninh c m vc t R 1 Fa 2 nhng mt s c, tr khng
ht ng m vc . C v tr thng ht dn ca bng cht ging t nhin v theo kh nng
ca bn thn. C-tr c m vc ging c no th s ht bi dn ca theo m vc (c th thay
i m vc ging bi ht bng nt transpose trn n).
II. S pht trin ca tai nghe v tr nh m nhc.
tui ny, cc chu thch nghe v chm ch lng nghe c gio ht hoc ch lng
nghe cc bi ht dn ca trong cc bng a, trn i pht thanh, truyn hnh,... T , cc chu
nhn ra c tn bi ht, ni ng tn bi ht khi nghe li m iu
 5

(khng cn c li). Nh vy, l c s pht trin v tr nh cc giai iu bi ht. Nhng tr

con ngy nay t c nghe v ht cc bi dn ca nn vic pht trin tai nghe v hon thnh tr
nh m nhc cho tr kh c th thc hin tt. Mt khc, phn ln cc bi dn ca c ca t, ni
dung tng i xa l vi tr, tr khng hiu nn tr kh nh v kh ht ng c. Qua vic
so snh gia hai bi dn ca "Bo dt my tri" - dn ca Bc B v bi "Tht ng ch" - Theo
iu "Bc kim thang", li Vit Anh, ta s thy r iu ny. "Bo dt my tri" nghing v
tnh cm la i vi cc ca t kh hiu, vi ni dung m tr cha tng tri nghim c, cc
ca t khng nm trong vn ngn ng ring ca tr. V th, khi cho tr nghe bi ht ny gio
vin cn c s gii thch nghing v tnh cm gia nh nhiu hn. Cn bi "Tht ng ch"
ni v nhng tnh "khng ngoan" ca tr khi i hc, khi n ung qua nhng hnh nh tht
sinh ng, gn gi vi tr, ph hp vi c im tm sinh l tr (s dng hnh nh chim
chch che, c), bi ht gn gi, mang tnh gio dc nh nhng i vi tr. y chnh l
nhng iu, nhng cm xc tht m tr tri qua km theo l nhng ca t gn gi vi tr
nn tr c th cm nhn bi dn ca tt hn. Km theo l s pht trin sinh l ca tr v tai
nghe v tr nh m nhc cha hon chnh nn tr kh c th ht v nghe tt cc bi dn ca
kh c.
Vai tr ca gio vin mm non rt quan trng, khi c ht cho tr nghe, cn c phi ht
ng cht ging, ca t, din cm ng ni dung bi ht. C nh th mi truyn ti ht tc
dng ca dn ca i vi s pht trin ca tr. Nu ngc li, c ht cha ng cht ging dn
ca theo vng min, t ng khng gii thch cho tr hiu ng th s ng hng rt ln. Nhng
hin nay, phn ln cc gio vin cn rt hn ch v mt ny; cc c khng c nng khiu v
m nhc, nng khiu v dn ca chim t l tng i cao.
tr 3-4 tui c nhng xc cm v hng th m nhc vn cha n nh, nhanh chng
xut hin v cng mt i ngay nn gio vin cn c s la cc bi dn ca ph hp, cc
phng tin, cch thc a dn ca n vi tr tht hp dn v li cun tr nhiu hn. iu
ny rt kh cho nhng gio vin c nng khiu m nhc, nng khiu v dn ca cn hn ch.
c im ca tr l thch ht v tr c th t ht. i khi, tr t ngh ra mt cu no
ht theo mt giai iu m tr thch, tr nh c. C th, tr khng ht c ht bi
nhng tr c th nhi theo ngi ln v c th ch ng nh c mt s cu trong bi ht
. S phn bit v cao , nhp tr cng cha chnh xc, a s tr ht m cng nh ni.
in hnh l cc nhm tr nh tr, do s pht trin c quan pht thanh cha hon chnh nn
tr ht cn kh khn. V d nh khi tr ht cc bi "L cy xanh", "Bt kim thang" (Dn ca
Nam B) ta nghe nh tr ang ni, t ng th khng r rng. Tuy nhin, c mt s tr c kh
nng phn bit v nhc li chnh xc nhng giai iu n gin. Cc gio vin cn nm bt
iu ny c th c nhng phng php gip tr d nh, d thuc v thch dn ca.
Tr 4-5 tui, c th xc nh c cc m thanh cao, thp, to, nh thm ch c hng
chuyn ng ca giai iu i ln hay i xung, m sc ging ca ai hay ting n no, bit
phn bit tnh cht m nhc vui v, si ng hay yn tnh, m , nhp nhanh hay chm. Tr
hiu c yu cu th hin bi ht. Tuy nhin, c mt s gio vin do kh nng m nhc (kh
nng ht dn ca) cn hn ch nn c ht cha
 6

cao ca mt s nt, kh nng luyn ly, nh ch cha tt, kh nng din cm cc m sc

ging cha ng lm cho tr cm nhn cha ng vi giai iu cng nh ni dung bi ht.
Tr bt u c s phn bit v cm nhn bi ht ny hay hoc bi ht kia khng
hay tu theo thch ca mnh. Trong mt nhm tr hoc trong mt lp c tr thch bi ht
ny, li c tr thch bi ht kia. Tr thng thch cc bi dn ca c cu trc n gin, t luyn
ly, ca t d ht d nh, lng hi tng i ngn,... nhng cc bi dn ca nh th th hin
nay rt t p ng nhu cu ca tr. Cc gio vin mm non cn su tm cc bi dn ca theo
nhu cu, kh nng v hng th ca tr.
tr c c im: khi tr thch mt bi ht no th tr s ht hoi, ht mi mt
cch say sa, khng mi mt. V trong qu trnh ht , tr t t hon thin dn nhng
khuyt im lc u khi mi ht nh: ht sai li, thiu li, sai giai iu, sai tit tu mi mt
ln ht li, tr va nghe ngi ln ht va ht theo, cng lc cc c quan v tai nghe cng
nh tr nh ca tr lm vic rt tch cc v t t tr hon thin dn nhng khuyt im ,
i n kt qu cui cng l tr thuc bi ht . V ging ht ca c l c s tr da vo
nghe bt chc nn c cn ht tht chun xc v cao , ca t, ging iu v din
cm tht ph hp vi bi dn ca.
Tr c kh nng ghi nh giai iu bi ht v th hin li theo hng th ca tr. Chng
ta thng thy khng ch trong lp hc, m cn mi ni trong cuc sng i thng,
trong sinh hot hng ngy xung quanh ni ta , nhiu tr va i va ht rt v t, rt t nhin
nhng giai iu bi ht mt cch say sa mc d ch l ht cho chnh mnh nghe.
III. Kh nng din t tit tu
Tr c th va ht va v tay theo tit tu ca bi di s hng dn ca c gio.
lm c nhng iu , i hi tr cn c thng xuyn hc tp v rn luyn trc tip
trn cc bi dn ca nhng do hin nay tr c lm quen vi ca khc thiu nhi nhiu hn dn
ca nn khi thc hin trn cc bi dn ca tr rt lng tng. Thm vo l tit tu, cu trc cc
ln iu dn ca tng i phc tp, c nhiu nt luyn ly, nt hoa m, o phch,... nn tr
kh c th g theo tit tu c tt. Tr c th cun c tay, nng tay ln v h xung; bc
nhng phi hp vi cc ng tc tay v chn - bc u hnh thnh ng tc ma. Khi nghe
v ht cc bi dn ca tr cng rt kh khn khi ma. Do s pht trin c th tr cng nh kh
nng ma ca c cn hn ch nn c c v tr u kh khn trong vic ma cc iu ma ca
cc bi dn ca dn tc t ngi (Thi, Khmer,...). C mt s c rt ngi khi phi ma minh
ha cho cc bi ht dn ca, c cha th un do c tay mm mi, chn i cha nhp nhng.
C th khi cho tr nghe v ht bi "C l "-dn ca Bc B, th ng tc mt con c ang bay
(c tay cun trn, chn i nhp nhng, cnh tay gi ln xung mm mi,...) th c rt kh thc
hin tt nn cha th hng dn cho tr lm tt c. Chnh v th i hi cc gio vin cn
nng cao kh nng ma ca mnh hng dn tr trong vic minh ha cc bi ht.
tui ny, tr bit s dng nhc c nh: phch (hoc m, thanh la), trng con
m cho bi ht theo nhp v tit tu ca bi. Nhng hin nay, cc trng mm non rt t cc
dng c m nhc dn tc cho c v tr s dng. iu ny gy kh
 7

khn cho cc gio vin mm non trong vic cho tr lm quen vi cc dng c m nhc dn
tc.
IV. S pht trin v ngn ng
Tr t 3-4 tui, thng pht m cha ng, pht m sai mt s m. V d: Con c b
b n u cnh che, con g gy le ch le che, con chim chch ch, i n chng, ... tui
ny, cc chu pht m hon ton bt chc phn x theo ngi ln, cc chu cha hiu ht
c ngha ca cc cu ht trong bi nhng v thch ht, thch bt chc theo ngi ln nn
tr vn ht v t, hn nhin theo s cm nhn ca tr mc d s pht m ca tr cn kh
khn, cn cng vi cc m kh.
Cht lng ngn ng ca tr 4-5 tui c nhiu tin b c bit l kh nng pht m v
kh nng din t. Lc ny, tr ni c nhng t "chch che", "le t le te", "n
trng",... m la tui trc cha pht m c. Tuy nhin, tui ny tr vn thng pht
m sai nhng t khng kh nhng cn xa l vi tr nh: "qut tru" thnh "quyt tru"; "vit
v" thnh "lit v",... iu ny cho thy s pht m ca tr c ch ch, c s suy ngh, sp
xp theo s hiu bit ca tr, t ng no tr hiu c ngha th thng tr pht m ng v
chnh xc hn t l m tr cha hiu ngha ca n.
i vi nhng tr pht trin bnh thng, nu c thng xuyn tip xc gia nhng
ngi ni v ht ng ging chun, th vic tip thu cch pht m chun s d dng. Nhng
nu gn nhng ngi pht m khng ng cch tr c th b "nhim" cc tt pht m khng
ng ca ngi y. V vy, nhng ngi sng xung quanh tr cn ch n cch pht m ca
mnh khi ni cng nh khi ht cho tr nghe. c bit, cc trng mm non cn phi ch
nhiu n vn trn, cn tp cho tr ni v ht ng theo cch pht m chun mc.
Ca t trong cc bi dn ca thng mang nt ring ca phng ngn vng min, ph
thuc vo cht ging ca vng min . Do cc gio vin mm non v tr khng bit r v
ngha ca cc t ng , pht m cha ng cht ging ca vng min dn n khng thch
nghe v ht dn ca. Cc bi dn ca thuc nhiu vng min nhng do iu kin v ni sng
khc nhau nn mt s ngi gp rt nhiu kh khn trong vic ht cc bi dn ca vng min
khc. V d nh mt gio vin Nam B th kh c th ht ng cht ging, ca t ca dn ca
Bc B hoc Trung B v ngc li gio vin Bc B (Trung B) th cng kh c th ht ra
"cht" cc bi dn ca Nam B. V th, gio vin kh c th truyn ti tt cc bi dn ca khc
vng min cho tr cm nhn. Nu c pht m sai s lm cho tr b "nhim" cch pht m .
in hnh qua bi "Cy trc xinh" hay bi "Xe ch lun kim" nu c khng nm bt ngn ng
cng nh cht ging Bc B th s khng th ht v gii thch cho tr ng cc t nh: "cy
trc xinh, xe ch lun kim, vung nhiu tm". Do , i hi gio vin phi tm hiu c im
dn ca cc vng min, cu trc m nhc, ca t, giai iu ca cc bi dn ca trc khi gii
thiu n tr. Nhng do iu kin sng, mi trng lm vic ca cc c nn c khng c thi
gian, iu kin hc tp, rn luyn v nng cao kh nng m nhc cng nh kh nng ht dn
ca ca mnh.
 8

2. C s l lun v dn ca
I. Khi nim dn ca
Mi ngi chng ta, ngay t khi mi lt lng m n lc trng thnh u c nghe
v ht nhng bi dn ca. Lc cn c b trn tay m, c b bng trong lng, chng ta
c nghe nhng ln iu m du, nh nhng tru mn ca nhng bi ht ru. Thu cn l tr,
ta chi a cng vi nhng bi ng dao n khi trng thnh, ta c nghe nhng ln iu
giao duyn, nhng li ca tnh t, duyn dng v d dm ca nhng iu ht i p nam- n.
Dn ca c v ta trong nhng lc lao ng cc nhc, h ho hp sc cng nhau trong nhng
cng vic nng... dn ca l nhng bi ht gn b vi mi giai on ca i ngi, gn b vi
con ngi, l ting ni ca mi dn tc. Vy, dn ca l g ?
"Dn ca l nhng bi ht c truyn do nhn dn sng tc, c lu truyn t th h
ny qua th h khc v c nhn dn ca ht theo phong tc tp qun ca tng a phng,
tng dn tc. Dn ca l mt loi hnh ngh thut dn gian do nhn dn sng to, l ti sn
chung ca x hi. Dn ca ra i t trc khi c nn m nhc chuyn nghip. Lc , x hi
loi ngi cha c ch vit cng nh cha c nhng phng php, phng tin ghi m. Do
, dn ca tn ti v pht trin ch yu l do s truyn ming t i ny qua i khc". [45 -
(4)]
Ni rng dn ca l nhng sng tc ca tp th nhng cng khng th ph nhn vai tr
ca vai tr c nhn. Khi sng tc ca c nhn c p ng c nhu cu ca tp th cng
ng lin c chp nhn v s dng trong sinh hat hng ngy ca mi gia nh trong x
hi. Trong qu trnh s dng, ngi ta c th thm bt hoc gi nguyn nh trc ty theo
thm m ca mi ngi. V th, c nhng hin tng "i ng - tiu d" trong cng mt bi
dn ca.
II. Bn cht v c trng ngh thut dn ca
Ting Vit ca chng ta c th coi l mt biu hin ca th ca v nhc do c cc du
thanh. Mi t trong ting vit khi c pht m c m iu trm bng ring, mang nhc
tnh. Trong mi cu vn, th cng c nhp iu ring. Trn nn tng m iu v nhp iu ca
th dn gian, nhn dn xy dng v pht trin thnh nhng bi dn ca. Hay ni cch khc,
khi ta b nhng ting m, ting ly, nhng m ly, m m a hi... th nhng bi dn ca
ch l nhng bi th dn gian. l nhng bi th bn ch, nm ch, lc bt, song tht lc
bt, by ch, tm ch, th t do... c nhng ging ht dn gian cc a phng "ph
nhc" tr thnh nhng bi ht ru, iu h, iu l.
Ngh thut ph nhc vo th ca dn gian c th tm tt trn mt s phng php nh
sau:
a) ip li hay o ln trt t cc t trong th gc
V d: Cu 6 trong mt iu xm Hu tnh:
m rm gi gc trng sn
(Bu tin chuc ru cu thn ngm th)
Khi vo cu ht s l:
Gi gc trng sn (ci) m (hm) rm
(Nng i) gi gc (cng l) trng sn...
 9

b) a nhng t mi, nhiu dng v nhiu chc nng khc nhau. Ta c th phn bit:
Nhng m luyn ly (a, , y ...), nhng ting "a hi" c trng cho cc li Ru,
H ( i, i, u , h ...)
Nhng t "a y" hu nh ch c ngha nhp iu (m, thi, m rng, y my,
l rng,...)
Nhng cm "ting m" va c ngha giai iu, nhp iu, va c chc nng
hon chnh khc thc.
Nhng t c trng cho li h lao ng (d ta, d h, d huy, d khoan, h
khoan...)
Nhng ting gi: i nng i, i chng i, i bu i, i rng i, anh c anh hai
i, c mnh i...
Nhng ting tng thanh nhc kh ph ha: tnh tnh tang, tang tnh tnh (C l),
tang tt tang nn nang (L tang tt), tang tnh tang (L tnh tang)...
Dng ngay t "l" trong ting m: ta l, ta li (li =l), qua l, qua li, ba l tang
tnh (H ba l)
c) Pht trin iu th gc. Bin php ny tht a dng trong thc t. C th quy ra
my hng sau:
Minh ha trong th. Ta th so snh mt cp 6- 8 khi cn l th gc v khi tr
thnh li ca trong iu "L cy a" (Dn ca Quan h Bc Ninh). Th gc:
Ch tre an nn ba tm
Cho c xem hi m rm thng ging
Ca t:
Ch tre an nn an nn i tm ba tm
Rng ti l i a ba tm rng ti li i a ba tm
Ai xui i a tnh tang tnh rng
Cho c mnh i xem hi ci m trng rm
Rng ti l i a thng ging
Rng ti li i a thng ging
T 14 t ca cp 6-8 th gc, li ca "L cy a" - dn ca Quan h Bc Ninh c hai
cu, cu th nht 24 t v cu th hai 32 t. Li ca di gp 4 ln th.
Pht trin thm t trong th, nh trong bi "L qu ku" cu:
Qu ku nam o n phng
Ngi dng khc h em lng nh thng
Khi ht ra nghe:
Ku (ci m) qu ku Nay va mai (va= v)
Ku (ci m) qu ku Bng ngy mc c (bng= ban)
Nam o (tc o) n phng Ti qun va
Ngi dng khc h Rng (a a) ra va
Chng n thi kia Lng thng nh thng
Trong dn ca Vit Nam ch yu s dng nhp hai phch - loi nhp c bn nht, t
nhin nht c bt ngun t nhp iu cuc sng con ngi v nhp iu thin nhin. Ngoi
ra, cn c loi nhp mt, ba, su phch...
 10

Gi tr ngh thut ca dn ca cn biu hin lnh vc thang m iu thc. Dn ca

tha k cc dng thang m c truyn ca dn tc, ph bin nht l dng thang 5 m
Khc thc: dn ca Vit Nam rt n gin, ch yu l cc bi ht c vit th mt
on.
Nhng ln iu dn ca m ngy nay chng ta c nghe v ht khng hon ton
ging nhng ln iu lc mi hnh thnh. Nhng bi bn dn ca u tin bao gi cng c
hnh thc th s, n gin. Do thm m ngy mt pht trin, do giao lu, tip thu cc th loi
m nhc khc hoc dn ca t ni khc mang n v do sc sng to ca nhn dn, dn ca
cng do c nhiu thay i. Nhng bi ht dn gian ngy pht trin nhp nhng cn i
hn, li ca c trau chut hn, nhiu hnh nh, biu cm hn v ph hp vi tnh cm, cch
sng ngy cng pht trin ca nhn dn. Tnh thay i, pht trin khng ngng l mt trong
nhng bn cht ca dn ca.
III. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn
Khi ni n dn ca lao ng, ngi ta li ngh n nhng iu "h". "H" l mt hnh
thc vn ngh dn gian c bit ph bin nht nng thn Vit Nam khp Bc - Trung -
Nam u c nhng iu "h" lao ng. H lao ng c cu trc l cc cu h, cu xng
(hay k) v cu x.
Cu xng (hay k) chnh l cu th gc, thng l mt cp 6- 8. Khi trnh din, n
thng do mt ngi "lnh xng" da trn nhc iu th c ngt nhp bng nhng ting
x ngn. Ting x thng t sau t 2 v t 6 cu 6, sau t 4 ca cu 8. Ht cu 8 cp th l
n cu x. Phn x l ting ng ca tp th hng ng to thm khng kh rn rng khn
trng thch hp vi khung cnh lao ng.
- Ht giao duyn l mt trong nhng loi hnh dn ca ph bin v a dng khp cc
vng ca t nc. Ht giao duyn l li ht i p gia nam n trong nhng ngy ma,
nhng dp lao ng nng nghip nhiu ngi, nhng m trng sng, nhng hi m v
nhng ngy ma xun ... Tnh cm ca con ngi c th l qua nhiu kha cnh trong sinh
hot hng ngy nht l qua din xng vn ngh. V vy m ngay c trong cc bi dn ca lao
ng l hnh thc h ht khi lm vic khng mang tnh cht gii tr m vn cha ng ni
dung giao duyn rt r rt.
Cc li ht giao duyn ny c chia lm hai loi: cc li ht giao duyn - i p
trong lc lao ng, khng c l li, khng t chc phng, h ... gm: iu C l, ht
a, ht Trng qun, ht V... V cc li ht c l li, theo quy nh tng i cht ch, c t
chc phng h nh ht m, ht Gho, ht Quan h.
1. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Bc B
Phn ln cc iu h min Bc l nhng iu h lao ng, l nhng cu ca dao c
ht to ln theo nhp iu ca cng vic vi nhng t m nh: d ta, h khoan, khoan
huy, h l khoan, la hi... km theo nhng ng tc, nhp iu lao ng rt gn gi vi
nhng ting m. C th cng mt loi cng vic, nhng mi iu h u c giai iu khc
nhau, nhp iu khc nhau.
Nhng iu h min Bc phn ln l h n xng kt hp ng xng, mt t l h
n xng. Da theo mi trng lao ng v din xng, cc iu h min Bc chia lm hai
loi: h trn cn v h trn sng nc.
H trn cn: ph bin l h D ta (h ko g), h y xe...
 11

H trn sng nc: c nhiu iu h khc nhau nh iu "D khoan d huy" (ht
cho thuyn), nhng iu h bi thuyn, h Bt ci h khoan, h giao duyn. Ngoi ra,
ng bng Bc B c cc iu ht tr tnh giao duyn: c l, ht trng qun, ht a, ht
m, ht v, ht gho, ht quan h.
2. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Trung B
Thanh Ngh Tnh l mt trong nhng khu vc c nhiu iu h nht nc. Cc iu
h y c cc hnh thc din xng: h n xng, h ng xng, h p nam n
vi cc ni dung ph bin nh: h lao ng, h tr tnh giao duyn, h p ph bin tt
c cc mi trng din xng: trn cn, trn sng nc, trong lao ng, sinh hot, giao
duyn, t tnh ...
H Thanh Ngh Tnh c mt s bi nh: H sng M, H Ngh Tnh, H Bnh Tr
Thin .
Cc tnh Nam Trung B c nhiu ln iu h, gn gi vi i sng, sinh hot, lao
ng, vui chi, tm tnh ca ngi dn nh: h trn cn, h trn sng nc.
Cn v cc ln iu dn ca tr tnh c: Ht Gho Thanh Ha, Ht v Ngh -Tnh, Ht
Gim Ngh Tnh.
3. Dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn Nam B
H l loi hnh ca ht dn gian c a chung Nam B nhng t mang dng dp
ca lao ng. Ni dung nghing v th ca dn gian tr tnh, mi trng cho ghe, cy la tr
thnh bi cnh h pht sinh v pht trin. Nam B c nhiu iu h c hnh thnh v
pht trin trong mi trng sng, lao ng, sinh hot ca ngi dn. C th chia lm hai h
thng: h trn cn v h trn sng nc: + H trn cn: c nhiu ln iu nh: h cy, h mi
,..
+ H trn sng nc: Nam B c a hnh nhiu knh rch cng vi nhiu li sinh
hot, lao ng trn a hnh ny nn c nhiu iu h c hnh thnh v pht trin mang tn
khc nhau: h cho ghe, h mi on, h mi trng, h mi mt, h mi hai, h mi ba,...
Dn ca tr tnh giao duyn Nam B: bao gm nhiu hnh thc th hin nh qua cc
iu h, cc bi l tr tnh. L c hiu vi ngha l ca ht. Cc bi l mang nhng ni dung
khc nhau nhng ni dung giao duyn vn c phn nh m nt trong cc iu l (l cy
bng, l chiu chiu, l Ba tri,...)
IV. Vai tr ca dn ca trong vic gp phn gio dc ton din cho tr
"Ngi khng thch m nhc l ngi mt tnh nhn bn"- GS-TS-NSND Quang Hi.
Dn ca c mt s tc ng mnh m i vi con ngi, hnh thnh nhn cch trn vn cho
con ngi. N gip cho tr lm quen vi cc iu ht dn gian ca dn tc cng chung sng
trn t nc Vit Nam. Dn ca to c s cho vic gio dc thm m m nhc, nhn thc v
p v c tnh cm yu qu, trn trng nn m nhc dn gian v m nhc dn tc. Cc nghin
cu khoa hc cho thy m nhc c tc dng gip tr thng minh hn. m nhc (Dn ca) lm
pht sinh nhng tnh cm c bit. N c th lm cho tr un o thn hnh theo iu nhc hay
lc l ci u theo mi dng cm xc. Dn ca gio dc truyn thng, gio dc tm hn dn
tc, ngn ng dn tc, gio dc phong tc tp qun, tnh yu qu hng - t nc, yu cha
m, yu nhn loi, yu ho bnh,... Dn ca lm cho tm hn ta rng m, chp cnh cho tr
 12

tng tng bay cao. Khi nghe bt c mt ln iu dn ca no, tm hn ta nh nh li, mt

cm gic yn bnh, m cng lan ta khp ni. D i bt c u, khi nghe dn ca ta u nh v
gia nh, qu hng - t nc, ni "chn nhau ct rn".
Nh tm l hc v tr T.S Nguyn nh Tuyt c ni rng: "Tui th l bnh minh ca
cuc i, l giai on pht trin nhanh nht ca cc chc nng tm l ... l thi k tip nhn
ci p d dng". Tr khng th t nhn ra ci hay ci p nu ta khng to iu kin cho tr
tip xc vi th gii xung quanh, vi m nhc, vi nhng ln iu dn ca. Trong khi nghe
dn ca, tr cm nhn c tnh cht, tnh cm ca nhng ln iu, hng ng vi nhng trng
thi cm xc khi nghe. Dn ca a tr n vi tnh cm du dng, nh nhng, m p ... Trn
c s , dn ca gip tr ny sinh tnh yu m nhc, hng th v c nhu cu hot ng m
nhc.
Vi nhng giai iu, tit tu... c o ca dn ca, gip tr th hin mt cch din
cm trong hot ng m nhc ca bn thn. Tr cm nhn v nh gi c ci hay, ci hp
dn khi nghe c hay bn biu din. Qua cc bi ht nh: "Hoa thm bm ln", "Xe ch
lun kim", "Bo dt my tri"... vi nhng giai iu nh nhng, trm bng du dng, vi s
phong ph v m hnh tit tu, phong cch a dng ca cc th loi a tr vo th gii k
diu ca nhc v th, gip hnh thnh tr kh nng cm nhn v dn ca. Qua cc bi ht y,
gip tr cm nhn c v p ca thin nhin nh bo tri trn mt nc xanh mt, nhng
m my bng bnh tri nh nh; s nh nhng, kho lo i bn tay m may , v o cho
b,...
i vi tr mm non, ty theo c im la tui m tr c qu trnh cm nhn dn ca
ngy mt phc tp hn. iu ny i hi tr phi tch cc t duy, tng tng v sng to
hn na. V d: Tr nh s nghe v ht nhng bi ht d (bi "Inh l i -dn ca Thi", cn tr
ln hn th ta s cho tr nghe v ht bi kh hn (G gy le te - dn ca Cng Khao, "Bc kim
thang" - dn ca Nam B, "Trng cm" - dn ca Quan h Bc Ninh). Hay khi cho tr tip xc
vi bi dn ca kh, i hi tr phi tch cc, phi ch lng nghe c, bit bt chc c v
bn nhng khng rp khun mu ca c v bn. Sau khi, tr hiu r bi ht, ta c th cho
tr sng to trong phong cch biu din ca mnh.
Dn ca a tr n vi ngn ng ca dn tc. Cc bi ht dn ca cc vng min cn
mang n cho tr lng t ho dn tc, nhng cm xc tr tnh. Chng hn nh gio vin c
th gip tr lm quen, hiu r hn cc t l nh "vung nhiu tm" ("Xe ch lun kim "-dn
ca Quan h Bc Ninh), "bo dt my tri" ("Bo dt my tri"-dn ca Quan h Bc Ninh).
Qua bi "Ru con"-dn ca Nam B, vi ln iu nh nhng, trm bng ... d dng a tr vo
gic ng. Qua , gip tr cm nhn tnh cm m p, yu thng ... ca m, khc su trong
lng tr lng bit n cha m sinh thnh v dy d.
Qua gi nghe - ht dn ca, tr c th biu din minh ha bng cc c ng kho lo
ca bn tay, tay, chn, lng, u, vai v ton thn ... ng thi, nh s minh ha ca nhng
giai iu lm cho cc chuyn ng ca tr cng chnh xc v nhp nhng hn. V d: Khi
nghe bi " Trng cm" - Dn ca quan h Bc Ninh, tr c th ma vn ng theo. Tr c th
v tay vo trng, lc l ci u, chn th hi khy xung, ma theo minh ha cho bi ht
sinh ng hn.
 13

CHNG II: THC TRNG CA VIC DY DN CA CHO TR

MM NON

nm bt c thc trng ca vic dy dn ca cho tr mm non ti cc trng

mm non hin nay, ti thc hin cuc kho st nh sau:
- Pht cc phiu iu tra, thm d cho cho ban gim hiu 3 trng mm, cho cc gio
vin, cho ph huynh, sinh vin khoa gio dc mm non.
- i d cc gi dy dn ca cho tr ti cc nhm lp
- Trc tip ln tit dy dn ca cho tr
I. Kt qu iu tra thc trng
Bng 1: Trnh ca gio vin ti ba trng mm non
Trnh i hc Cao ng Trung hc
Ngi T l Ngi T l Ngi T l (%)
Trng (%) (%)
Mm Non 4A 6 17.7 23 67.6 5 14.7
MN ng Xanh 1 11.1 0 0 8 99.9
MNTT Lan Tho 2 10 1 20 7 70
Tng kt 9 16.98 24 45.28 20 37.74

Nhn xt: Qua thng k trn, chng ta nhn thy rng trnh ca cc gio vin
ngy cng c nng cao. Tuy nhin, t l gio vin mm non bc i hc (16.98%) v cao
ng (45.28%) vn cn thp nn chng ta cn phi chun ha trnh ca cc gio vin ln
cao hn na, p ng s pht trin ngy cng cao ca ngnh gio dc.

Bng 2: Kh nng m nhc ca gio vin ti ba trng mm non

Kh nng Tt Kh Trung bnh
T l T l
Ngi Ngi Ngi T l (%)
Trng (%) (%)
Mm Non 4A 13 38.24 16 47.05 5 14.71
MN ng Xanh 1 11.1 4 44.45 4 44.45
MNTT Lan Tho 2 20 7 70 1 10
Tng kt 16 30.19 27 50.94 10 18.87

Nhn xt: Theo thng k, chng ta nhn thy rng kh nng m nhc (kh nng v
dn ca) ca cc gio vin mm non cha ng u. Kh nng m nhc (kh nng v dn ca)
mc trung bnh chim t l tng i cao. iu ny gy kh khn cho cc c trong vn dy
dn ca cho tr.
 14

Bng 3: Kh nng s dng nhc c m nhc, ht, ma

Kh nng S dng nhc c Ht Ma

Khng Khng Khng
Bit Bit Bit
Trng bit bit bit
MN4A 53.3% 14.7% 100% 0 100% 0
MN ng Xanh 44.44% 55.56% 100% 0 77.8% 22.2%
MNTT Lan Tho 100% 0 100% 0 100% 0
43 10 53 51 2
Tng kt 0
(81.13%) (18.87%) (100%) (96.23%) (3.77%)
Nhn xt: Theo iu tra, ti nhn thy rng, hu ht cc gio vin mm non u c
kh nng ht, ma v s dng nhc c mt cch c bn. Tuy nhin, vn cn mt s gio vin
cha th s dng nhc c v ma c v nhng l do c nhn (nng khiu, thi gian, tui
i,...).
Bng 4: Trang thit b m nhc ti ba trng

STT Phng tin phc v S lng T l phn trm Ghi ch

thc hin
1 Phng m nhc 3 50%
2 n organ 46 70%
3 n ghita 6 0
4 My cassette 31 100%
5 Bng, a nhc 382 100%
6 u a 28 80%
7 Tivi 29 80%
8 Nhc c dn tc (trng lc, 45 50% Rt t
phch tre...)
9 Trang phc dn tc 65 30% Rt t

Nhn xt: Hu ht cc trng c s lng cc trang thit b dnh cho vic dy m

nhc (c bit l dy dn ca) cho tr cn t v t c s dng. Trong , t l cc nhc c m
nhc dn tc, trang phc dn tc cn rt t.
Bng 5: Ph huynh rt thch nghe v ht dn ca

Thch Khng thch

T l (ngi, %) 59 16
78.6% 21.4%

Bng 6: Ph huynh to iu kin cho tr nghe dn ca

Thng xuyn Tng i t khi Khng bao gi

T l (ngi, %) 5/75 22/75 43/75 5/75
6.5 % 29.5% 57.5% 6.5%
 15

Nhn xt: Hu ht, cc ph huynh u thch nghe v ht dn ca nhng do iu kin

v mi trng sng nn t khi h cho con c nghe - ht dn ca.

Bng 7: Kh nng dn ca ca gio vin

Cht ging Phong cch Giao lu
Nt mt iu b ng tc minh ha Trang phc

40% 80% 70% 60% 20% 90%

Nhn xt: Cc bi ht trong chng trnh theo cc c a s l d ht. Cc c c
nhng thun li trong vic dy dn ca cho tr nh: v cch th hin iu b, nt mt, ng tc
minh hoa, giao lu vi tr mt cch nh nhng nhng c hiu qu cao, mt s c c kh nng
n v ht tng i tt.
Bng 8: nh hng vng min

Vng min Bc Trung Nam

T l (%) Ngi T l Ngi T l
Ngi (53)
Trng (53) (%) (53) (%)
Mm Non 4A 9 26.5 1 2.9 24 70.6
MN ng Xanh 1 li 0 0 8 99
MNTT Lan Tho 2 20 4 40 4 40
Tng kt 12 22.6 5 9.4 36 68
Nhn xt: a s gio vin ti cc trng mm non ti Thnh ph H Ch Minh hin
nay l ngi min Nam (70.5%), Ngi min Trung chim t l thp (3%). Do , a s cc
gio vin thch ht v nghe dn ca Nam B v cho rng dn ca Nam B d ht nht

Bng 9: Ln iu dn ca d ht nht

Dn ca Bc Trung Nam
Trng Ngi T l (%) Ngi T l (%) Ngi T l (%)
Mm Non 4A 7 20.5 0 0 27 79.5
MN ng Xanh 0 0 0 0 9 100
MNTT Lan Tho 3 30 3 30 4 40
Tng kt 10 18.87 3 5.7 40 75.5

Nhn xt: Theo kho st th ta nhn thy rng: Cc ln iu dn ca Nam B th

tng i d ht.Nhng dn ca Trung B th tng i kh ht so vi cc gio vin mm non
hin nay.
 16

Bng 10: C thch ht dn ca

Dn ca Thch Khng thch

Ngi T l (%) Ngi (53) T l (%)
Trng. (53)
Mm Non 4A 25 73.5 9 26.5
MN ng Xanh 8 88.9 1 11.1
MNTT Lan Tho 8 80 2 20
Tng kt 41 77.6 12 22.4

Nhn xt: Theo kho st, ti nhn thy rng a s cc gio vin mm non u rt
thch nghe v ht dn ca.

Bng 11: T l bi dn ca c thch

STT Tn bi ht C thch C khng thch
T l
S C S C T l (%)
(%)
1 Inh l i 39 73.58 14 26.42
2 L cy xanh 44 83 9 17
3 Ma n 41 77.35 12 22.65
4 Tht ng ch 53 100 0 0
5 G gy le te 41 77.35 12 22.65
6 Ru con (DC Nam b) 45 84.9 8 15.1
7 Ma ri 44 83 9 17
8 C l 45 84.9 8 15.1
9 i cy 28 52.83 25 47.17
10 Cy trc xinh 47 88.67 6 11.33
l1 Bo dt my tri 47 88.67 6 11.33
12 Trng cm 51 96.23 2 3.77
13 Hoa thm bm ln 20 37.73 33 62.27
14 Ht ru 30 56.6 23 43.4
15 Xe ch lun kim 34 64.15 19 35.85
16 Chim bay 28 52.83 25 47.17
17 H ba l 23 43.39 30 56.61
18 L hoi nam 16 30.18 37 69.82
19 Ru em 36 67.92 17 32.08
20 L cy xanh 42 79.24 l1 20.76
21 Ngy mai i try hi 8/ 15.09 45 84.9
22 L cy bng 53 100 0 0
23 L chiu chiu 50 94.43 3 5.67
24 L con so 37 69.81 16 30.19
25 L con so G Cng 31 58.49 22 41.51
 17

26 Gi anh mt khc dn ca 30 56.6 23 43.4

27 Ting so Xa L 8 15.09 45 84.91
28 Ru con (Nong i) 26 49.06 27 50.94
29 V gim 11 20.75 42 79.25
30 L cy a 31 58.49 22 41.5
31 Chim so 22 41.5 31 58.5
32 Qua cu gi bay 45 84.9 8 15.1
33 Ra ng m trng 14 26.41 39 73.59
34 Ngi ta mn thuyn 9 16.98 44 83.02

Nhn xt: Theo kho st, cc gio vin mm non u thch cc bi ht dn ca trong
chng trnh gio dc m nhc cho tr nhng do tp qun vng min, do s thch c nhn nn
c mt s bi trong chng trnh khng ph hp i vi h.

Bng 12: T l bi dn ca kh - khng kh i vi gio vin mm non

Bi kh Bi khng kh
S T T Tn bi ht
T l
S c S c T l (%)
(%)
1 Inh l i 23 43.4 30 56.6
2 L cy xanh 2 3.77 51 96.23
3 Ma n 9 16.9 44 83.1
4 Tht ng ch 2 3.77 51 96.23
5 G gy le te l1 20.75 42 79.25
6 Ru con (DC Nam b) 16 30.2 37 69.8
7 Ma ri 23 43.4 20 56.6
8 C l 3 5.66 50 94.34
9 i cy 28 52.83 25 47.17
10 Cy trc xinh 3 5.66 50 94.34
l1 Bo dt my tri 14 6.41 39 73.59
12 Trng cm 2 3.77 51 96.23
13 Hoa thm bm ln 34 64.1 19 35.9
14 Ht ru 31 58.5 22 41.5
15 Xe ch lun kim 28 52.83 25 47.17
16 Chim bay 30 56.6 23 43.4
17 H ba l 26 49 27 51
18 L hoi nam 42 79.24 l1 20.76
19 Ru em 9 16.9 44 83.1
20 L cy xanh 2 3.77 51 96.23
21 Ngy mai i try hi 48 90.56 5 9.44
22 L cy bng 0 0 53 100
 18

23 L chiu chiu 0 0 53 100

24 L con so 16 30.18 37 69.82
25 L con so G Cng 23 43.4 30 56.6
26 Gi anh mt khc dn ca 31 58.5 22 41.5
27 Ting so Xa L 50 94.33 3 5.27
28 Ru con (Nong i) 45 54.9 8 15.1
29 V gim 44 83 9 17
30 L cy a 19 35.8 34 64.2
31 Chim so 28 52.8 25 47.2
32 Qua cu gi bay 15 28.3 38 71.7
33 Ra ng m trng 45 84.9 8 15.1
34 Ngi ta mn thuyn 48 90.6 5 9.4

Nhn xt: Theo kho st, i vi cc gio vin mm non hin nay th phn ln cc
bi dn ca trong chng trnh gio dc m nhc cho tr la tui mm non l d ht.

Theo iu tra, a s cc gio vin trng mm non hin nay l ngi Nam nn h
thch dn ca Nam B hn. Cn dn ca Bc B v Trung B l kh i vi h trong vic dy
dn ca cho tr. Cc gio vin t nghe nn cng t khi cho tr nghe dn ca, h t su tm cng
nh t li mi cho cc ln iu dn ca.
Qua nghin cu c mt vn c t ra nh sau: "Hu ht cc gio vin mm non
u cho rng h rt thch nghe v ht dn ca, cc bi dn ca trong chng trnh phn ln l d
ht, h khng nh vai tr gio dc cao ca dn ca i vi s pht trin ton din cho tr,...
nhng khi tin hnh tit dy hay lng ghp dn ca vo cc hot ng hng ngy th cc c rt
ngi, t khi cc c thc hin tit m nhc v dn ca". y l vn cn c khc phc
Cc c t dy dn ca v: ln iu dn ca trong chng trnh c ni dung khng ph
hp vi tr, tr khng hiu, cc c kh c th gii thch ht nhng t ng trong bi ht cho tr
hiu c; ni dung cc bi dn ca khng ph hp vi ch , ch im trong chng trnh.
c bit v kh nng ca cc c, cc c gp kh khn trong vic gieo vn, t li mi cho
cc bi dn ca mt cch ph hp nhm m bo "cht" ring ca dn ca tng vng min.
Hin nay, trong trng mm non c rt nhiu c c nng khiu m nhc, nng khiu
v dn ca nhng phn ln cc c rt "ngi" khi phi dy hoc lng ghp dn ca vo cc hot
ng hng ngy ca tr. V tit m nhc v dn ca i hi nhiu cng phu (trang phc, o c
m nhc dn tc,...) m cc th loi m nhc khc khng cn thit phi c. Ngoi ra, cn mt
t l kh ln cc gio vin khng c nng khiu hay nng khiu cha t yu cu v m nhc
(v dn ca). i vi cc c ny th li cng t dy hoc t lng ghp dy dn ca vo cc hot
ng cho tr. Vi chng trnh mi nh hin nay, th chng trnh to rt nhiu iu kin cho
cc c trong vic gio dc tr cc c c th "trnh" dy dn ca cho tr nhng vn m bo s
pht trin cho tr v cc mt, c bit l gio dc tnh yu qu hng t nc, tinh thn dn
tc cho tr thng qua cc hot ng dy khc nh qua vic dy tr lm quen mi trng
quanh, dy tr lm quen vn hc,...
 19

Trong cc trng mm non hin nay ang tin hnh dy cc ca khc thiu nhi cho tr
chim t l cao hn so vi vic dy dn ca cho tr. V phn ln cc gio vin cho rng: "Tnh
gio dc ca cc ca khc thiu nhi gn gi, trc tip hn l tnh gio dc ca cc ca khc dn
ca". Ti khng ph nh kin trn nhng dn ca c tnh gio dc m khng mt th loi m
nhc no c th snh c chnh l gio dc truyn thng, gio dc tm hn dn tc, ngn
ng dn tc, gio dc phong tc tp qun, tnh yu qu hng - t nc, yu cha m, yu
nhn loi, yu ho bnh. Cht tm hn Vit Nam l quan trng, khng th thiu c trong
mi chng ta. V vy n cn phi c gio dc ngay t nh, c bit l la tui mm non.
I. D gi gio vin
- Trc tip dy mt tit v dn ca v mt tit tch hp dn ca.
- Hai tit dy dn ca ca hai gio vin vi hai gio n khc nhau.
- Mi tit dy dn ca ca 10 gio vin trn cng mt gio n mu.
III. Mt s kh khn ca gio vin mm non khi dy dn ca cho tr
Kh khn ca gio vin mm non khi dy dn ca cho tr c th k mt s im ng
ch nh sau:
- Khng c nng khiu m nhc (nng khiu v dn ca)
- c im ngn ng tng vng min
Kh khn ln nht ca gio vin mm non khi dy dn ca cho tr l nng khiu v m
nhc (nng khiu ht dn ca). Khi c khng c kh nng m nhc (kh nng v dn ca) th
kh c th hon thnh tt vic dy nhc, dy dn ca cho tr.
Khng c nng khiu m nhc chnh l khng bit cch luyn ly, khng bit cch
nh ch, khng bit cch ly hi, khng bit cch y, khng bit cch chia cu ly hi,
khng c kh nng din cm (iu b, nt mt, c ch), khng c kh nng minh ha (ma,
vn ng theo nhc), ... kt hp vi khng c cht ging. Mt bi dn ca, nhn chung c
nhiu ch luyn ly, nhiu ch cn lng hi tng i di, nhiu ch cn c s nh ch
mm mi, cn pht m r rng, chun xc,... iu ny, gy kh khn cho mt s c khng c
nng khiu m nhc. Hin nay, trong cc trng mm non, a s gio vin c nng khiu v
m nhc hay kh nng m nhc khng ng u, c bit l khng nng khiu ht dn ca
chim t l tng i cao, khng c kh nng s dng nhc c (organ, guita,...) v th m cc
c t dy dn ca cho tr. Mt khc, do sng cc vng min khc nhau nn cc gio vin
khng nm r c c im ngn ng tng vng min, c im i sng - sinh hot,
phong tc - tp qun ca cc min, c bit l c im dn ca tng vng min nn cng kh
khn hn khi dy dn ca cho tr.
Tuy nhin, c mt s gio vin c nng khiu m nhc, c th tm hiu v nm bt
c cch pht m chun nhng h khng thc hin dy dn ca, h rt "ngi" khi phi dy
dn ca cho tr.
Hin nay, mt s trng mm non (c bit l cc tnh vng su vng xa) khng
c iu kin v c s vt cht (phng m nhc, n organ, n ghita, my cassette, bng, a
nhc, u a, tivi, nhc c dn tc (trng lc, phch tre...), trang phc dn tc,...), khng c
iu kin hc tp nng cao k nng m nhc, khng c iu kin luyn tp k nng ht dn
ca, y cng l kh khn cho gio vin mm non
 20

khi dy dn ca cho tr. Ngoi ra, cn do s thch c nhn, tui i cao khng cn hng th
trong vic ca ht, vn ng, c quan nim cho rng dn ca kh ht, c nhiu bi khng ph
hp vi tr, kh ng dng vo tit dy nn c mt s ngi khng thch, nn h khng dy
dn ca.
Cc bi ht dn ca trong chng trnh gio dc m nhc cho tr c nhiu bi c ni
dung v ca t khng ph hp vi tr. S lng bi dnh cho tr t.
IV. Bin php khc phc kh khn ca gio vin mm non khi ht dn ca
cho tr nghe
Vi mt s kh khn nh trn, bin php khc phc ch yu l:
- Hc hi nhng ngi c am hiu v m nhc (am hiu v dn ca)
- Hc tp v nng cao k nng m nhc
- Hc tp v rn luyn ht dn ca bng cch nghe bng a ht ri bt chc theo
- Tm hiu c im dn ca tng vng min, tm hiu i sng sinh hot, phong tc,
tp qun cc vng min qua cc ti liu v dn ca, bo i, tp ch,...
- Tm hiu c im ngn ng tng vng min
- Tn dng cc thit b c sn (my casset, tivi, cc dng c m nhc, trang phc dn
tc,...)
- "Tp dn ca khng kh ch cn c s chuyn cn" - GS - TS - Ngh s nhn dn -
Quang Hi. Tp dn ca th "Trc l sau quen". Nu ta l ngi min Nam nu chu kh
luyn tp, bt chc tt th vn c th ht tt cc bi dn ca min khc, v v ngn ng c ba
min tng i ging nhau (trong ngn ng Bc B l chun nht do tip xc nhiu vi
ngi Vit), bt chc lu dn ri s quen.
- Nu ngi dy m nhc (dy dn ca) c kh nng nh n th cng tt, iu ny s
gip cho bn thn gio vin, gip cho tr c s cm nhn su sc hn v dn ca.
gii quyt cho nhng vng mc ca gio vin phn trn, ti xin trnh by
mt s vn gio vin c th t tin hn khi a dn ca n vi tr:
* V vn ni dung cc ln iu dn ca:
Vn t ra y khng phi mt bi dn ca ph hp vi ch , ch im th mi
a ra vo chng trnh, khng cn phi yu cu tr nm bt v hiu r ni dung cc bi dn
ca. Vn quan trng chnh l dn ca c vai tr c bit trong vic gio dc tinh thn dn
tc, gio dc lng yu qu hng - t nc, yu cha m, yu ha bnh,... y chnh l iu
cn thit m cc gio vin mm non cn chuyn ti vo tr. Gio dc tinh thn dn tc, gio
dc lng yu thng cho tr khng phi mt sm mt chiu m l c mt qu trnh. Cc gio
vin mm non cn phi bit la chn thi im, iu kin thch hp chuyn ti vo tr.
Cn v ni dung cc bi dn ca, cc c c th chuyn ti nhng ni dung no ph hp
vi tr, ci g cn thit v ph hp vi tr th cho tr bit, cn nhng g khng ph hp th sau
ny tr ln ln, tr s hiu. Ci ta mun l cc gio vin nn cho tr lm quen dn vi cc ln
iu dn ca, cc ln iu dn tc, cho tr c nghe tr quen v ngy cng thm dn cht
dn tc, sau ny ln ln tr s khng cm thy ng ngng, xa l vi nhng ln iu dn ca,
tr thch nghe v ht dn ca,
 21

thch nhng ln iu qu hng. T , tr mi bit gi gn ci c gi l "bn sc vn ho

dn tc".
Cc c c th u t nhiu hn vo tit m nhc v dn ca cho tr. Hng ngy, cc c
c th thng qua cc gi vui chi, gi n, gi ng hay mi lc mi ni cho tr lm quen vi
cc ln iu dn ca. Hin nay, B gio dc v o to a ra mt chng trnh gio dc
mi cho bc hc mm non. Chng trnh to rt nhiu iu kin cho cc c trong vic t la
chn cc ni dung, mc tiu v cc hot ng thc hin tt mc tiu . V th, vic gio
dc tinh thn dn tc, lng yu nc, yu thng con ngi cho tr thng qua cc ln iu
dn ca, s c cc c linh hot hn, ch ng hn. i vi cc c c nng khiu v dn ca
th s pht huy hn na nng khiu ca mnh qua vic tch hp, lng ghp cc hot ng khc
vo gi dy dn ca hoc dn ca vo cc hot ng khc; cn cc c c nng khiu cn hn
ch hoc khng c nng khiu v dn ca th cc c c th dy dn ca cho tr thng qua cc
hot ng khc (lm quen tc phm vn hc, lm quen mi trng xung quanh, tm hiu, lm
quen vi ton, ...) kt hp lng ghp dn ca vo bng cc phng tin (cc bng a nhc dn
ca); km theo l cc c cho tr nghe dn ca hoc ht dn ca qua cc hot ng hng ngy
ca tr (gi n, ng, hot ng chiu, hot ng gc, ...). Nhng d ta c thng qua bt c
mt mn no th vic chuyn ti "tinh thn dn tc" cho tr vn khng t hiu qu cao v
su sc bng chnh cc ln iu dn ca chuyn vo. V dn ca l cht "xc tc" mnh trong
"phn ng" to ra "tinh thn dn tc". Chng hn, khi ta cho tr tm hiu v ci cht dn tc,
tm hiu v bn sc vn ha dn tc, bng cch cho tr nghe mt bi th hay mt cu chuyn
no th nht nh n s khng t hiu qu cao nu chng ta thm vo l c ht mt bi
dn ca cho tr nghe hay cho tr gin tip xem- nghe dn ca qua bng a,... iu ny, s cng
c v gy n tng su sc hn cho tr.
S cha cn bng gia dn ca v ca khc thiu nhi
- iu quan trng y chnh l t l. Ta khng t nng mng ny m xem nh mng
khc, hy to ra s cn bng khi dy ca khc thiu nhi v dn ca cho tr. Ngoi ra, ta cng c
th dy cc ca khc quc t cho tr gip tr cm nhn c "vn minh" ca nc bn.
Cn ch rng, ta phi c nng khiu m nhc cng thm s luyn tp, hc hi th
mi t c s hon thin khi dy dn ca cho tr. Cc c khng c nng khiu m nhc th
khng nn dy m nhc m nh trng cn phi c gio vin chuyn nhc dy cc em hay
s dng cc phng tin khc (bng a, ti vi,...). V m nhc c mt s tc ng tng i
mnh lit i vi tr nu dy khng tt th nh hng rt ln n s pht trin ca tr.
V. Mt s vn cn lu i vi gio vin mm non khi dy dn ca cho
tr
1. T th ca ht
i vi gio vin mm non, khi ht trc tr, gio vin cn phi to cho mnh mt t
th p, duyn dng, nh nhng, li cun tr vo hot ng cng c. Trong tit hc m nhc
ni chung v tit dy dn ca ni ring, cc c c th ng, ngi hoc i li giao lu vi tr
nhng cn phi t c yu cu ca bi dy ra v ph hp vi tr, ph hp vi ni dung
bi hc v tng tit hc c th.
 22

+ Khi ngi, c c th t tay ln i hay s dng tay nh nhp ch huy cho tr ht

hoc minh ha nh nhng ph hp bi ht. Khi ngi ht, c cn giao lu, dy tr ht tng cu
tng ch v cch thc ht mt bi dn ca ng.
+ T th ng ht l t th c nhm biu din cho tr nghe theo ln iu, tnh cm,
ni dung t tng bi ht.
Cc gio vin mm non cn lu rng: chng ta khng nn dng t th ng khi dy
tr m nn ngi v khi ta s d dng giao lu vi tr, to cho tr cm gic gn gi hn v
an ton hn, gip tr cm nhn bi ht tt hn. D c t th ca ht no i chng na cng
phi m bo yu cu: th lng ton thn, thoi mi t nhin khi ca ht, khng nghing ng
d ng hay ngi ht, nt mt ti tn, linh hot din cm bng nh mt, n ci khi giao lu
vi tr.
T th ng thng hoc ngi thng l t th tt nht cho hi th v cng l t th
p khi ht. Khi tp ht, tr nn ngi, khng da lng vo gh, tay t ln i, u gi thng,
khng ngoo c. Ming tr cn m trn, khng m qu to, hm di thoi mi, th lng,
khng cng; mi linh hot, co dn mm mi. Sau khi thuc bi ht, tt nht l cho tr ng
ht bi v khi , hi th tr su hn, vn ng t do hn, m thanh cng vang ln tt hn r
rt. Khi cho tr ng ht, cho tr gi u thng, tay bung xui theo ngi mt cch t nhin.
2. Hi th, khu hnh v m thanh ca ht
Mun ht dn ca tt, ta cn phi bit cch ly hi, y hi v bit phn chia cc cu
ly hi trong bi ht cho ph hp. Khi ht, khu hnh phi ng, phi m ming sao cho
m thanh pht ra trn y, vang sng v r li. Cch ht ng trong ca ht l bit ly hi theo
cu nhc. Ch phi ly hi c ming v mi. Gio vin cn bit rng, chng ta tuyt i
khng c tin hnh bt c mt bi luyn hi th no cho tr trong tit hc m nhc. Hi
th phi c cng c ngay lc ht. Gio vin phi theo di, iu khin kho lo tr d
dng ly hi vo u cc cu nhc (hoc tit nhc) ch khng ly hi vo gia cc t. C mt
s tr khi ht b t on gia cu, khng phi l hi th ca tr ngn m v tr khng bit
iu khin hi th.
gip tr c hi th tt v bit iu khin hi th, cho tr tp ht t nhng bi c
nhng tit nhc ngn (2 nhp) v nhng tit nhc di (4 nhp). Gio vin iu khin cho tr
ly hi vo u cc tit nhc (theo du phy) v gi hi ht mt cch chm ri vi m
thanh vang, sng, y n v r li. V d, khi ht nhng bi ht ru, nhng ln iu dn ca tr
tnh, cho tr ly hi tht su sau y hi ra nh nhng, t t. Cn i vi nhng bi ng
dao, nhng bi d dm, cho tr ngt hi gn khi ht cc m ny (Staccato).
Khi ht, gio vin cn ht bng m thanh pht ra bn ngoi ca vm ming. Mun ht
dn ca tt, ngi ht phi tp rung ch, ngn ch nhiu ting ca cu ht. K thut ht
ngm trong ht dn ca Vit Nam c nt c o l un rt r du ging v nh ch nh li
mm mi, uyn chuyn: ht lin ting, ht nh ni. Khi ht dn ca m thanh phi c y
ln cao v pht ra pha trc tht mm mi, nh nhng vi li nh ch v ht ngn ln
khong vang xoang mi v xoang trn (thng ngn phn ui cu ht vi cc ch "i, a,
u" v ui ch khi ht ngm c ngn di bng vn m, ngm ln mi).
 23

3. Ht r li
Mt bi ht gm hai phn: m nhc v li ca. Nh c li ca m vic cm th m nhc
din ra d dng hn. V th, vic ca ht r li l mt yu t quan trng ca cht lng biu
din bi ht. Nu ca ht khng r li, v tnh chng ta lm cho ni dung bi ht khng c
din t y , trn vn v i khi lm hng c tc phm ngh thut. Ht r li rt quan trng
i vi gio vin mm non. Tr em la tui mm non l la tui "Hc n, hc ni, hc gi,
hc m" nn tr rt cn s pht trin ngn ng bng m nhc. Khi dy mt bi dn ca phi c
gng tm hiu ngun gc, xut x v tnh cht ph bin ca bi , cn tm hiu v c im
ngn ng ting vit, c im ngn ng tng vng min din t c tt bi ht ca
mnh.
truyn t v cm nhn bi ht tt, tr ht cc t cn r rng, ng, tin ti rnh
mch. Chng hn: Nhm tr 2-5 tui, tr cn ang tp ni, iu khin li cha thnh tho
nn thng c nhng li pht m nh sau:
- Bnh ht thnh bn, Le t le te ht thnh le ch le che, Mnh ht thnh
mn
Cc t c du ng thng ht thnh du sc :
- Cng ht thnh cng, Nga g ht thnh nga g
Tp cho tr ht r li nhng vn gi c mm mi, duyn dng trong khi ht cn:
+ Gio vin c li ht mt cch din cm, chm ri.
+ Khi hc thuc bi ht cc nhm nh, gio vin cn cho tr c tp th li bi ht
mt cch nh nhng, khng c to, c chm bng m cao. C nh vy, cc t s vang ln r
rt, din cm v tr s nh nhanh, lu hn.
+ i vi tr mu gio ln, cho tr c tp th m cao, theo tit tu bi ht. C th
cho tr (hoc mt vi tr) c chm, din cm li ht m cao cn cc tr khc ngi nghe.
4. Ht chnh xc
mu gio, ta cha i hi cao tr trong vic ht chnh xc. Ht chnh xc i vi
tr l s nhc li ng m iu v nhp iu bi dn ca. La chn cc bi dn ca ph hp vi
m vc ging, hi th, va sc vi tr s gip tr pht trin nhng k nng ht chnh xc.
h tr cho tr ht chnh xc, ta c nhng bin php nh sau:
- Tr c nghe c ht hay nghe cc bn ht chnh xc hoc nghe bi ht qua phn
din tu ca nhc c. Phn din tu ca nhc c cng rt quan trng. Nu c ht dn ca khng
tt th c c th n trc tip cho tr nghe, tp tr ht trn nhng nt nhc m c n. Qua ,
c cng c th ht t rn luyn kh nng ht ca mnh.
- Cho tr n tp c h thng cc bi hc thuc.
- To iu kin cho tr ht theo tng nhm nh (2-5 tr), ht n. C nh vy, tr mi
nghe thy mnh ht r hn, bit c mc biu din ca bn thn.
- C nhng tr hay ht sai do khng ch , c nhng tr rt r, nht nhc, v vy khi
tp ht cn ch ng vin, khen ngi mi thnh tch ca nhng tr ny. Nn xp nhng tr
hay ht sai, nht nhc ngi cnh c hoc ngi xen ln vi nhng tr ht chnh xc.
- C th thay i m vc bi ht bng nt transpose nng cao hoc h ging.
 24

Ht chnh xc cn ph thuc vo mi trng m nhc quanh tr. Nu gia nh, b

m cng chi n, thng hay ht (khng tnh hay hay d), nghe i, xem tivi, ... th tr cng
c gng ht theo v nhng kh nng m nhc ca tr cng pht trin. V th, ta cn to mi
trng m nhc (mi trng ht dn ca) quanh tr.
5. Ht ng u
- Trc khi ht, c cn thu ht s tp trung, ch ca tr.
- i vi cc bi ht c nhp ly , c phch-nhp phc tp th gio vin ht hoc
nh n cu do u ri a tay theo ng tc ch huy hoc gt u tr cng ht. Tr theo
ng tc ca gio vin c th bt u v kt thc bi ht mt cch chnh xc, tng cng hoc
gim bt cng m thanh, thay i tit tu, nhp .
6. Mt s c im c bn dn ca ba vng min:
a. Dn ca Bc B
- c im chung: Dn ca Bc B c phong thi trang trng, duyn dng, rt tr tnh,
tinh t v y v n hu. Nu c cht no d dm th cng biu l kn o v t nh, in
hnh nh bi "Hoa thm bm ln", "Cy trc xinh", "Xe ch lun kim", "C l"...
- V s luyn ly: dn ca Bc B c nhiu nt luyn ly (3-4 m), nhiu nt hoa m.
Bc B luyn ly rt tinh vi, phc tp i hi ngi ht cn luyn tp nhiu. Khi ht luyn
ly, ta nn ht bng lun hi ngn di, mm mi, lin tc vi nhau. Cc m luyn ly thng
l m i, hi, m, ... Khi ht, m thanh pht ra do ta a ln vng xoang ca mi v xoang trn
v sau y bt ra ngoi. V d: "Cy trc xinh".
- V bn ng a phng th Bc B c cc du thanh ht cc t thp n cao
nh: hi - nng, huyn - thanh khng - ng, sc. Chnh iu ny, gio vin khi ht cn ch
cc du ging ht cho ra cht ca cc bi ht theo vng min. V d bi "Hoa thm
bm ln", "Cy trc xinh".
- Ting m: y my, tnh tnh tang, tang tnh tnh, tnh bng, ta l, ta li,...
* in hnh ca dn ca Bc B l dn ca quan h Bc Ninh.
+ Giai iu khng c qung nht xa, thng lin bc, nhiu nt hoa m, khng c
ng m; cc m trng ln thng c chia nh ra v ht luyn ly.
Ni bc ca ht quan h l ngh thut ngn "ny ht" v dng hi c bc m a hi.
cng l l do m quan h hay dng ph m "h" (i hi) trong nng ch ngn di. Ngoi ra
phong cch ht Quan h trnh s dng nhng t a hi c khu hnh pht m rng (nh m
a, )
b. Dn ca Trung B
- c im chung: Dn ca Trung B phn ln mang m nt tr tnh khc khoi, man
mc ni bun. V d nh bi "L hoi nam", "L thng nhau", "H ba l",....
- S luyn ly Trung B th luyn cc qung rng nh bi "L hoi nam" c cu
"chim i ku" c qung luyn rng (qung 4) v th i hi s tch cc trong vic ly hi v
luyn ly ph hp ca ngi ht.
- Bn ng a phng: du hi, du sc, du nng ht m rt thp sau n du
huyn v cui cng l khng du.
- Khi ht cc bi dn ca Trung B, ta nn ht ra ci "cht m bun" ca bi, th
hin ng tm trng ca ngi xa. Cc ting m trong dn ca Trung B mang
 25

nt ring m khi ht ln gi cho ngi nghe mt ni bun man mc. Ch yu l cc ting

m: , t, i,...
- Ting m: , i, ba l tang tnh, tang tt nn nang,...
c. Dn ca Nam B
- c im chung: Nu dn ca Bc B mang phong thi trang trng, duyn dng, nu
c cht no d dm th cng biu l kn o v t nh; dn ca Trung B phn ln mang m
nt tr tnh, khc khoi, man mc ni bun th dn ca Nam B li trn y tnh lc quan,
phng khong, bc trc, hi hc, thng thn, vui ti nhng khng km v tr tnh. Chng
hn, ta c cc bi dn ca nh: "L con so", "L cy bng", "Gi anh mt khc dn ca"...
- S luyn ly Nam B th khng phc tp, t nt hoa m (ch yu luyn khong 2
nt, luyn 3-4 nt rt him gp). V d: ht minh ha bi "L cy bng".
- Bn ng a phng: thanh iu ting ni Nam gn ging Bc. Hu ht cc thanh
u trng khp tr thanh hi. Thanh hi tuy cung xut pht t di thanh khng nhng li
vt ln rt nhanh cao c th xem nh tng ng vi cao thanh sc Bc B. Ni
cch khc ba thanh trc (/, ?, ~) trn thanh khng v xp c vo cng mt cao . V
d ht minh ha bi "L con so", "L cy bng".
- Ting m: thng s dng nhng ting: i nng i, i ny anh hai anh c i, i
rng i, i bu i, c mnh i,...
- Giai iu nhanh gn, chc khe, vui nhn nh chnh tnh cm, tnh cch phng
khong, bc trc ca ngi Nam.
Nhn chung, Dn ca Nam B mang m phong cch ngi Nam: ca t mc mc, giu
tnh cm, chn thc hn nhin; tit tu r rng, gy gn, nhp iu t va n nhanh.
7. Mt s c im c bn dn ca lao ng v dn ca tr tnh giao duyn
a. Dn ca lao ng nhn chung c:
- t nt hoa m, nt luyn ly
- Giai iu vui ti, nhanh gn, chc khe. a s cc bi ht thng c ht vi tc
tng i nhanh. V d nh bi: "Con g gy le te"-dn ca Cng Khao, "L ko chy "-
dn ca Nam B,...
b. Dn ca tr tnh giao duyn nhn chung c:
- Nhiu nt hoa m, nt luyn ly; s luyn ly khi ht y rt tinh vi v phc tp.
- Giai iu mt m, uyn chuyn. Khi ht i hi c s luyn ly, nh ch tht mm
mi, mt m v nh nhng. a s cc bi ht thng c ht vi tc tng i chm.
V d nh bi: "Hoa thm bm ln "-dn ca Quan h Bc Ninh, "L thng nhau "-dn ca
lin khu V,...
Ngoi nhng vn nu trn, gio vin cn c bit lu :
- Chng trnh gio dc mi ca bc gio dc mm non hin nay. Chng trnh mi
to iu kin cho cc gio vin linh hot, ch ng v sng to trong vn chn la (su
tm, t li mi) cng nh "cch dy" cc ln iu dn ca ph hp vi kh nng, nhu cu v
hng th ca tr.
- Nn c s cn bng trong vic dy ca khc thiu nhi v dn ca
 26

- La chn cc bi ht dn ca ph hp vi tm sinh l tr
- t li mi cho cc ln iu dn ca gip tr d nh d thuc.
- Thc hin ng v linh hot cc bc v phng php dy dn ca cho tr.
VI. Minh ha
Cc k hiu

Cu Nhp Luyn nhanh (nt hoa m)

Luyn 2 3 nt Luyn 4 6 nt
G GY LE TE
Dn ca Cng Khao
Li mi: Huy Trn
Vui hot

- "G gy le te" l bi dn ca dn tc t ngi sng min ni pha Bc Vit Nam:

dn tc Dy- Cng Khao- Mng Te thuc tnh Lai Chu. Bi ht ny do nhc s Huy Trn,
Hu Thu su tm ghi m v phng dch theo nguyn bn.
- Bi dn ca c vit thang 5 m (Xon- La- Xi- R- Mi), ging G dur, vi nt nhc
- t ng gin d, trong tro, d hiu phn nh chn tht, mc mc cuc sng sinh hot lao
ng sn xut i nng lm ry quanh nm ca ng bo min ni. l ting ht gi nhau
i nng t sng sm vi nhng m sc c bit ca qu hng, ca rng ni ti p.
- Motif: tit nhc khng chia mtif
- Nhp: 2/4
- Th loi: dn ca lao ng
- Hnh thc: mt on n khng nhc li cn i, vung vn.
- Bi ht "G gy le te" vit hnh thc mt on n khng nhc li, cn i hi ha
vung vn. Bi ht nh th hin tnh cm trong sng ca con ngi min ni. Nhng cm xc
th hin ngay t cu nhc u bng nhng tit nhc c cu trc
 27

nh nhau to cm gic nh nhng. Cu th nht ca bi ht gm hai tit nhc, mi tit nhc

gm mt mtif gm bn nhp. Cu th hai ca bi ca bi ht cng gm hai tit nhc, mi tit
c bn nhp, cu ny kt chn ging chnh.
- Ta thy bi ht ny c t nt hoa m, t luyn ly nhng i vi bi ht ny khi ht ta
cn ht luyn ly nh nhng ch "ai i" th hin r c im dn ca vng min.
- Bi ht c ht vi tc tng i nhanh, giai iu vui ti, chc khe. y l
mt trong nhng c im ni bc ca dn ca lao ng.
- Bi ht chia lm 4 cu ly hi sau mi cu ht, ch cui mi cu u c cc du
lng khng c ngn di cc cu ht. Ht lin ging m thanh mt m, trong sng. Cc
gio vin mm non c th tp ht li ca dn tc Cng Khao ht cho chu nghe:
G ph t le t le mai (i) x x,
Ph n t le t le mai (i) x x !
N x ni tnh c li x l mai (i) x x !
Tnh c li x l mai (i) x x !
HOA THM BM LN DN CA QUAN H BC NINH
 28

- Bi "Hoa thm bm ln" hay "Hoa thm bm do" l mt bi dn ca tr tnh, l

mt trong nhng bi dn ca Quan h c nh gi l tinh t v hp dn- n nh l vin ngc
sng trong nhiu vin ngc dn ca. Nghe ht "Hoa thm bm ln" ta cm nhn c ci
tinh t, s phong ph a dng ca kho tng giai iu dn ca Quan h. C th ni, dn ca Quan
h ni ring, dn ca Bc B ni chung c gt da, trau chut trong tng cu, tng ca
tng li ca.
- n vi bi ht tr nh n vi bc tranh thin nhin ti p c hoa y hng
thm sc thm, c bm ln quanh rt sinh ng, hp dn.
- Bi ht c vit thang 6 m (Xon-La-Xi-R-Mi-La), ging G dur, c nt F# l
nt nhn nhy, khng phi l nt ch m.
- Motif: nh - mnh
- Nhp: hn hp 2/4 v 3/4
- Th loi: dn ca tr tnh giao duyn
- Hnh thc: mt on n c nhc li
- Bi "Hoa thm bm ln" th hin mt on ba cu c b cc cht ch; cu trc
tit nhc, cu nhc khng m i to nn s pht trin mt cch khoa hc cc th php sng
to, hi ha, hp l. Bi dn ca ny khc vi cc bi dn ca khc ch n s dng nhp hn
hp to nn mt nt mi trong dn ca. Ht c lc nhanh lc chm theo tc ca bi ht, lc
nhp 2/3 lc nhp 3/4.
- Bi ht s dng th php nhc li c pht trin bin ha nt nhc, pht huy sc sng
to theo quy lut thm m ca m nhc v c th hin bng nhiu kiu phong ph, sinh
ng nh s nhc li u cui cu nhc. V d: " tnh l con bm ln", " tnh l con
bm do", "ci duyn c a ru hi"
- Nt F# trong bi c s dng nhng n ch l nhng nt nhn nhy ca nt nhc,
lm tng thm gi tr ca nt nhc ln. Bi ht vi tnh cht mm mi, duyn dng m
trong sng to nn nt p dn gian trong dn ca Quan h Bc Ninh.
- Bi ht phi c tp ht lin ging, mm mi, duyn dng trong sng thit tha.
Trong bi c rt nhiu cc t luyn ly, cc nt t im phi tp ht cho ng cao v luyn
ly tht nh nhng. Ly hi su, nh, a hi ra t t m bo hi th cho tng cu ht.
- Bi ht "Hoa thm bm ln" c nhiu nhp bin i t nhp 2 phch sang nhp 3
phch. Cc gio vin mm non khi ht vi n organ c th ngn thm mt phch cho cc
nhp 3/4 vo nhp mt cch d dng hn.
* Theo thng k iu tra, vi c hai bi ht trn ni ring v cc bi ht dn ca trong
chng trnh gio dc m nhc cho tr ni chung th cc gio vin khi ht thng khng
hay qun nhng ch kuyn ly, cc ly hi v ly hi ch no cho ph hp nht. iu ny
nh hng rt ln n giai iu cng nh ni dung bi ht. Khi ly hi khng ng hay ly
hi nhng ch khng ph hp s dn n vic cc c b ngt ging khi ang ht hay b ui
hi khi gn ht cu nhc, s mt i giai iu mt m, uyn chuyn ca ln iu dn ca.
Ngoi ra cc gio vin khi ht thng khng luyn ly hoc c th thng luyn khng nt
hoc luyn ly rt cng, rt "ph".
 29

VII. Mt s phng n i mi ni dung v phng php dy hc

1. Mc tiu phng n
a. Tn ti trc y
- Cc gio vin t dy dn ca, t lng ghp dn ca vo cc hot ng dy cho tr.
- Trong cc hot ng hng ngy ca tr (gi n, gi ng, gi hot ng gc, th dc
sng,...), cc c cha a dn ca vo mt cch tch cc
b. Mc tiu phng n
- Gip gio vin tip cn vi cch thc v phng php dy dn ca mi.
- a ra nhng phng php v bin php thch hp, gip gio vin mnh dn a
dn ca n vi tr.
- Gip gio vin trc tip dy theo phng n mi t nhn ra mt s u im
cng nh nhng tn ti khi dy dn ca. T , cc gio vin c hng khc phc ph hp.
2. Thit k i mi ni dung
Thit k ni dung trn cc bi dn ca c th trn cc gio n thc nghim.
3. Thit k i mi phng php dy hc
a. Thit k phng tin dy hc
- Phng m nhc:trang b y n, trang phc v nhc c dn tc.
- cc lp hc nn trang b: tivi, my casset, u a, n, bng-a nhc v dn ca.
- Phi hp cht ch gia ban gim hiu, gio vin, ph huynh to iu kin cho tr
n gn vi dn ca qua cc hot ng: l hi, vn ngh,...
b. Thit k cc hnh thc t chc dy hc
- Hnh thc lm quen gin tip qua bng a nhc dn ca, qua cc phng tin truyn
thng.
- Hnh thc ht v n trc tip cc bi dn ca.
- Lng ghp cc hot ng khc vo tit dy dn ca hoc lng ghp dn ca vo cc
hot ng khc.
4. Thit k tiu chun nh gi kt qu hc tp
- Gio vin phi ht tht chnh xc, r rng cc ca t; luyn ly, nh ch tht mm
mi, m bo lng hi ht, s dng tang phc v dng c dn tc,...
- Thit k phiu nh gi i n xp loi
- Thc hin cc bn thng k s liu
- Tiu chun nh gi
VIII. Mt s phng php cn lu khi dy dn ca cho tr
1. Phng php dy tr nghe dn ca
a. Mt s phng php cho tr nghe nhc
a.1. Nghe trc tip
Tr c nghe c trc tip ht, trc tip chi n hoc nghe bn mnh ht, chi n,...
l phng php hiu qu nht, em li nhng n tng su sc nht v m nhc. Khi nghe
trc tip, tr c trc tip quan st cch trnh by, th hin sng
 30

ng ca c v bn. Phng php ny i hi gio vin cn phi ht tht din cm n gin,

chnh xc, ht mt cch t nhin, mm mi, th hin ng phong cch tc phm.
a.2. Nghe qua phng tin
Gio vin c th dng a ht, bng cat-xet cho tr nghe c bi ht, trch on hay ch
mt hai cu nhc. Nghe bng phng tin s m rng kh nng gii thiu cho tr lm quen
vi nhng hnh thc din tu khc nhau (dn nhc, ting violon, ting piano, cc loi kn,...).
S dng phng php ny, gio vin c th kt hp cho tre va nghe va xem tranh, xem c
ma minh hoa ni dung m nhc. Tuy nhin, cc phng tin kt hp phi c s la chn
ph hp, trnh lm dng.
a.3. Phng php dng li
y cng l mt phng php tch cc gip tr tip thu m nhc tt, nhng cn ch
rng: trong qu trnh cho tr lm quen vi nghe nhc, li ni ca c phi ht sc ngn gn, r
rng, giu hnh nh v phi hng ti tnh cht, ni dung tc phm m nhc, n cc phng
tin biu hin m nhc. Dng li trong tit nghe nhc, c phi ch gi m nhng cm xc,
tm trng th hin trong m nhc. Tnh cht li ni ca c phi ty thuc vo tnh cht tc
phm m nhc. Nh khi n vi bi ht ru, nhng bi dn ca tr tnh giao duyn th ging c
phi nh nhng, m du, tnh cm, vi nhng bi dn ca lao ng rn ri th ging c phi vui
v, mnh m,...
b. Cc hnh thc t chc, mc nghe nhc nh tr v mu gio
b.1. Nghe kt hp
Chng ta cho tr nghe kt hp vi cc loi tit c trng tm l tp ht, tp vn ng
theo nhc, tit tng hp c tr chi m nhc. cc tit ny, hot ng tp cho tr nghe nhc
ch l kt hp, ta c th cho tr nghe li bi ht hc hoc nghe li phn tit tu ca bi dn
ca hc.
b.2. Nghe nhc l tit trng tm
cc tit hc m c trng tm l nghe nhc, ta c th t chc cho tr nghe nhc n,
nghe ht, c th cho tr lm quen vi tc phm mi hoc nghe li tc phm hc trong hnh
thc biu din, din tu khc nhau.
i vi tr t 3-36 thng tui, nghe nhc l tit trng tm nhm pht trin nhng phn
ng xc cm u tin i vi m nhc, gio dc ch lng nghe m nhc i vi tr nhm
t 3-12 thng.
c. Chun b dy nghe nhc
Gip tr nghe nhc c tt, gio vin cn chun b:
c.1. Gio vin tp ht (tp n) tc phm s cho tr nghe tht tri chy v din cm.
c.2. Phn tch tc phm:
- Nm vng ngha v phong cch chung ca tc phm.
- Xc nh sc thi tnh cm, cu trc chung ca tc phm, c im li ca, t ng.
- Xc nh tnh cht giai iu, tit tu, hnh tng m nhc.
c.3.Luyn tp th hin chun xc tnh cm, theo phong cch tnh cm ca tc
phm. Cn phi thuc k tc phm, la chn nhng ng tc, nt mt, iu b ph hp
din t kt hp.
c.4. Nu c phn m bng nhc c, phi c tp k, phi hp cht ch.
 31

c.5. Xc nh yu cu i vi tc phm, d kin s tit s cho nghe v mc tit hc

cn c vo ni dung m nhc v c im nhm tr.
c.6. La chn phng php, bin php v phng tin ph hp thc hin yu cu
ca tng tit hc cho tng nhm tui.
d. Tin hnh dy nghe nhc
Dy tr nghe nhc gm: Gii thiu tc phm, nghe nhc, cng c n tng m nhc,
ghi nh tc phm.
d.1. Gii thiu tc phm
Trong phn gii thiu tc phm, ta khng ch gip cho tr bit c tn bi dn ca,
dn ca min no m ta cn c th gi m tr c th d dng hnh dung c tnh cht, ni
dung m nhc, thu ht tr lng nghe. Gio vin c th la chn nhng phng php, bin
php ty nhng phi da vo tng ni dung, hnh thc m nhc cho tr nghe.
- Gio vin dng li gii thiu hp dn, sinh ng gii thiu qua hnh tng m
nhc, tnh cht hoc sc thi tnh cm trong tc phm.
- C th tr chuyn vi tr v ni dung tc phm da trn s thng nht gia m nhc
v li ca trong bi ht tr sp nghe.
- Ngoi ra, gio vin c th c th, dng tranh, dng chi minh ha dn dt tr
vo phm.
Phn gii thiu cn ngn gn, sinh ng, gy c hng th, gi nhu cu mun nghe
nhc tr.
d.2. Cho tr nghe nhc
Tp cho tr tp trung lng nghe, tch ly n tng v m nhc, v tc phm, rn
luyn kh nng cm th m nhc. Phng php tt nht l cho tr nghe trc tip.
- Gio vin cn ht tht din cm, c th din t tnh cm kt hp vi c ch, iu b,
nt mt ph hp.
- Nu s dng c nhc c, gio vin c th va n va ht hoc c ngi khc
m n cho gio vin ht.
- Gio vin c th mi ngi khc ht cho tr nghe.
- Ngoi ra, gio vin c th cho tr nghe tc phm qua bng a hoc bng cch din
tu trn n. Sau , gio vin ht li bi ht .
- Khi cho tr nghe tc phm, cn ch rng, gio vin khng nn nhc nh, chuyn
tr hoc mnh lnh, ... lm gin on qu trnh cm th m nhc, xao lng s ch ca tr
vi tc phm.
Cho tr lm quen vi nhng khi nim s gin v cc phng tin din t m nhc.
- Gio vin c th cho tr nghe ring phn giai iu hoc ring phn tit tu ca mt
tc phm.
- T chc cc tr chi nh tr chi phn bit cao thp, to nh ca m thanh, k
chuyn m nhc. Trong , cc vai chi c th hin bng nhng m sc ging khc nhau,
giai iu khc nhau.
- Lu rng:
 32

+ Kh nng ch ca tr theo cc nhm tui cn yu nn chia phn nghe nhc thnh

nhiu ln trong tit hc tr khng mt mi, c th tp trung ch lng nghe.
+ Bc "Gii thiu tc phm" v "Cho tr nghe nhc" c th thay i linh hot cho
nhau ty thuc vo tng tng tc phm, tng tui v phng php m c chn.
d.3. Cng c n tng v ghi nh tc phm
gip cho tr khc su c cc n tng v m nhc, y mnh kh nng cm th
m nhc, pht trin tai nghe, tr nh m nhc m tr nhn c trong lc nghe, ta cn cng c
cho tr cc tit nghe nhc tip theo cng nh mi thi im thch hp trong i sng tr.
khi su cm xc vi tc phm m nhc v hiu r hn nhng c im ca tc
phm nghe ta nn:
- Tip tc cho tr nghe li tc phm bng nhng hnh thc biu din khc nhau nh
biu din trn n, ht bng mt m no (la, a, i).
- Tr chuyn vi tr cng n li tn tc phm, tc gi v hnh tng m nhc, tnh
cht giai iu, tit tu m nhc,... ca tc phm nghe.
- Dng bin php so snh, t cu hi gip tr nh li ni dung m nhc nim v cc
phng php din t m nhc.
- Ngoi ra, gio vin c th kim tra tr nh m nhc ca tr bng nhiu bin php
sinh ng nh cho tr on ra tc phm bit qua phn tit tu hoc phn giai iu. Cho tr
nhc li mt nt giai iu hoc tit tu no trong tc phm nghe.
2. Phng php dy tr ht dn ca
a. Chun b dy ht
u tin, hc thuc lng bi ht mnh s dy tr ht. Sau , luyn tp ht bi ht
tri chy, din cm.
Phn tch bi ht:
- Nm bt c gi tr ni dung v gi tr ngh thut ca tc phm.
- Xc nh cu trc, c ging, sc thi tnh cm, c im li ca, t ng l,...
- D kin nhng on kh, nhng cu kh v giai iu, nhp iu.
- D kin nhng on, nhng cu c nhng t, ng l v kh pht m; d nhm ln,
kh hiu so vi tr.
La chn v sp xp tin trnh tun t, c th cc phng php, bin php v phng
tin ph hp vi tng bi, tng tit hc cho tng tui. Vi nhng bi ht m tr bit ri
th ta b qua bc cho tr lm quen v hc thuc bi ht m ta chuyn sang n luyn, sa
nhng ch ht sai hoc nng cao trnh th hin bi ht, rn luyn cc k nng ca ht cho
tr.
b. Cc bc tin hnh dy ht v cc phng php, bin php tin hnh.
b.1 Lm quen vi bi ht
Trc khi hc ht, tr cn c lm quen vi bi ht mt cch ton din v tnh cht,
ni dung, hnh tng m nhc, s vt, s kin s ni n trong bi. Lm quen vi bi ht cn
c tin hnh hai bc nh sau:
Gii thiu bi ht
u tin, c gii thiu cho tr bit tn bi ht, cho tr bit qua v xut x ca cc bi
dn ca.
Vi tr nhm mu gio (3-6 tui) ta c th:
 33

- t cu hi hoc tr chuyn vi tr dn dt tr n vi ni dung hay tnh cht ca

bi ht.
- K mt cch sinh ng, c hnh nh v bi ht.
- c mt, hai cu th ngn, d hiu, st vi ni dung bi ht, xut x bi ht. Vi cc
nhm nh tr (2-4 tui), phn gii thiu bi ht c th dng li kt hp vi cc phng tin
trc quan nh:
- Dng chi: bp b, ri, cc con vt, con th,...
- Dng tranh nh p gn vi ni dung bi ht.
Phng php dng li v phng tin trc quan gii thiu cho tr nm c bi
ht sp hc rt phong ph, a dng. Ty theo tnh cht, mc n gin hay phc tp ca bi
ht, gio vin c th la chn, s dng linh hot cho ph hp vi kh nng v nhn thc ca
nhm tr.
Ch : dng li gii thiu cho bi ht phi ht sc ngn gn, d hiu v sinh
ng. Cc phng tin trc quan c kt hp phi cn nhc k, la chn va gip tr
bit qua v bi ht v hp dn, thu ht tr ch lng nghe bi ht.
Phn ht mu
Ht mu l s trnh by bi ht tr c cm xc y v bi ht: tnh cht m nhc,
giai iu, tit tu, li ca, sc thi tnh cm, phong cch... Bi ht th hin c cht lng cao s
gy n tng mnh m v tc ng n tr nhiu mt: gy c tr s hng th, yu thch
bi ht v ny sinh nhu cu tp ht. Tr khng ch nhanh chng nm c giai iu, tit tu
m cn cm th c hnh tng m nhc ngay sau ln nghe u tin. Ht mu c nhiu cch
nh sau:
- Gio vin ht trn vn bi ht tht din cm, chun xc.
- Nu s dng c nhc c, gio vin va ht va m theo. iu cng hp dn
v gip tr hnh dung c hnh tng m nhc mt cch y , th v.
- C th trnh by phn m nhc ca bi ht bng nhc c. Tr s xc nh c tnh
cht ca bi ht (bun, vui, si ng, yn tnh,...). Sau , gio vin mi ht cho tr nghe bi
ht .
- Ngoi ra, gio vin cng c th cho tr nghe ht qua bng, a ht,...
Ch : trong "Lm quen vi bi ht", phn gii thiu bi ht v phn ht mu c
th thay i linh hot cho nhau. Cc phng php v bin php nu ra, ty gio vin la chn
sao cho ph hp vi ni dung, tnh cht bi ht, tm th cng nh sc khe ca gio vin v
ca tr.
b.2 Hc thuc bi ht
tr nm c li ht, gio vin nn c chm, r rng v din cm li ht. C th
c li ht theo m hnh tit tu trong bi.
Phng php dy ht chung cho nhm tr l dy ht "truyn khu", tc l gio vin
ht, tr ht theo cho n khi tr t ht c. Ty mc kh, d, di, ngn, phc tp ca bi
ht c th chn cch tin hnh cho ph hp:
- Vi bi ht ngn, n gin th gio vin ht c bi, tr ht theo. Gio vin c ht nh
vy, tr va nghe va ht theo cho n khi tr t ht c.
- Vi bi ht qu di, gio vin chia bi ht thnh hai phn. Dy tr ht tng phn nh
cch dy bi ht ngn, ri sau ghp vo c bi.
 34

- Dy ht tng cu lin tip. Gio vin chia bi ht thnh tng cu nhc hay tit nhc
(c phn li). Gio vin ht tng cu tr ht theo. Dy tr ht tng cu lin tc cho n ht
bi, sau quay li t u. Khng cn dy tr ht thuc cu th ny ri mi dy sang cu
khc. Dy tng cu nhng lin tip nh vy, s gip cho tr nhn bit trn vn tc phm,
khng b gin on. Cch dy nh th nn s dng vi nhm tr ln (5-6 tui).
- Tr cc nhm 2-3 tui ch c th ht theo c nhng m cui ca cu nhc. i vi
nhm ny v nhm nh hn (18-24 thng) c ht l chnh. C mi tng tr ht cng c hoc
ht ni vo nhng cu cui ca cu ht.
Nu gp ch kh trong giai iu hoc tit tu, c th tp ring ch . Gio vin ht
mt, hai ln ch kh hoc trnh by trn n. Cho tr nghe trc on kh . Sau , tr
nhc li, lc u th gio vin cng ht (hoc cng n) theo, cui cng tr t ht.
Khi bi ht tp xong, c th kim tra mc nm vng bi ht ca tng tr, cho tr
lun phin ht c nhn, ton nhm, vi tr, c nhn tr. Ht tng cu, tng phn ni tip
nhau,... Gio vin nn gip tr sa nhng ch sai. Ch nn dng li sa ch ht sai khi tr
nm c khi qut ton bi ht.
Trong lc tp ht cn ch t th, cn thay i t th ngi hoc ng tr mi,
chn. C th kt hp vi vn ng nh nhng hoc tr chi n gin tr tip thu bi ht
tt hn.
Ch rng, khng yu cu phi dy tr thuc bi ht ngay trong tit hc th nht m
cn c k hach dy ht tip tc cc tit sau. Tr s ghi nh bi ht nhanh hn nu c ht
mi lc mi ni.
b.3. Luyn tp, cng c bi ht
Yu cu ca bc cng c v n luyn khng ch nhm gip tr khi qun bi ht m
cn y mnh kh nng cm th m nhc, nng cao trnh th hin tnh cm, phong cch
bi ht, rn luyn cc k nng ht. Qua , tr nm c nhng khi nim s gin v m
nhc, pht trin nng khiu m nhc.
Khi luyn tp cn ch dy tr:
- Th hin ng sc thi tnh cm bi ht, ht ng nhp v cng (to, nh)
- Pht m chnh xc cc m tit, cc t.
- Bit ly hi v ngt hi ng cu nhc, tit nhc.
- Ht ng u, tri chy nhp nhng.
- Tp ngn di mt nt nhc hoc ht ngn gn bng m thanh trong sng, t nhin,
c vang.
- Nhng bi ht ngn, d c th c nng ln ht m vc ging cao hn.
- Cho tr ht cng phn m ca nhc c. Tp ht vi phn do u ca nhcc.
- Cng tr tr chuyn v bi ht, gii thch cho tr hiu r v ni dung ca li ca, qua
kt hp gio dc nh nhng.
 35

CHNG III: THC NGHIM S PHM

I. Mc ch thc nghim
- Thc nghim s phm nhm kim tra tnh kh thi v tnh hiu qu ca vn dy
dn ca cho tr ca cc gio vin trng mm non.
- Gip cc gio vin tip cn v nm bt tt hnh thc v phng php-bin php dy
mi.
- To cho tr s hng th, ngy cng yu thch cc ln iu dn ca
- Gip cho ph huynh thy c tm quan trng ca dn ca trong vic gio dc tr v
lun c thc thng xuyn cho tr nghe v ht dn ca.
II. Ni dung v phng php thc nghim
1. Ni dung
- Bin son, thit k gio n dy dn ca cho tr la tui nh tr v mu gio
- Bin son, thit k gio n thc nghim dy dn ca cho tr la tui mu gio cho 10
gio vin thc hin. T a ra nhn xt, nh gi v xp loi.
2. Phng php thc nghim
- Phng php lm mu
- Phng php dng li
- Phng php bt chc v luyn tp
- Phng php thng xuyn tip xc
III. T chc thc nghim
1. Hnh thc t chc
- Hnh thc t chc lp tp th
- Hnh thc t chc nhm
- Hnh thc t chc c nhn
2. a im t chc
- Ti phng ca lp hc
- Phng m nhc
3. Cch thc t chc
- Bc 1: Lm quen vi bi ht dn ca
- Bc 2: Luyn tp cc bi ht dn ca
- Bc 3: n tp cc bi ht dn ca
IV. nh gi kt qu thc nghim
Bng thng k kh nng ln tit dy dn ca ca gio vin
Xp loi Gii Kh Trung bnh
T l T l (%) Ngi T l (%) Ngi T l (%) Ngi
30% 3 50% 5 20% 2
Nhn xt: Theo kt qu thng k, chng ta thy rng hu ht cc gio vin thc hin
c tit dy dn ca tng i tt. iu ny chng minh rng, nu c cung cp y cc
trang thit b, cng vo s chu kh tm hiu cc bi dn ca; luyn tp, hc hi v luyn tp,...
th cc c c kh nng truyn ti cc ln iu dn ca n tr mt cch hiu qu.
 36

KT LUN CHUNG V XUT

I. Kt lun chung
Dn ca l nhng bi hc u tin trong cuc i, gp phn nui dng v pht trin
nhng gi tr tm hn dn tc. Dn ca chnh l nhng cm xc, nhng kht vng tm hn con
ngi. Qua ngh thut tuyt vi ca ting ni chn tht, gin d, dn ca t v a tr n
vi ci p ca thin nhin; n vi tnh cht dn tc trong nhng biu hin chn cht, su
sc v m nht; n vi ngn ng ca dn tc; n vi nhng cnh vt, con ngi, tp
qun, th m, th ng ca mt a phng nht nh. V th, dn ca rt cn thit trong tm
hn mi mt chng ta v vi tr th tr cn c bit, hiu v yu thch su sc cc ln iu
dn ca ca qu hng t nc mnh.
ti gii quyt c nhng kh khn ca gio vin khi a dn ca n vi tr
(dn ca t c bi theo ch ch im chng trnh, kh khn trong vic t li mi cng
nh biu din (ht, n) cc ln iu dn ca, k thut biu din dn ca tng i kh v phc
tp cn luyn tp nhiu,...) nhm gip c t tin hn khi dy dn ca cho tr, gip cho tr tip
xc v ngy cng yu thch cc ln iu dn ca hn khi ln ln tr bit gi gn nhng "ci"
c gi l "bn sc vn ha dn tc". T , chng ta s to ra mt tp th cng ng Vit
yu thch, t ho v truyn b rng ri cc ln iu dn ca Vit vi cc nc bn trn th gii.
Cc a nhc nn v li mi ca cc ln iu dn ca bc u c thc nghim dy
ti trng mm non 4A thu v vi kt qu kh tt, c v tr u rt hng th v tch cc tham
gia hot ng.
II. xut
Gio vin mm non mun chn bi dn ca ph hp vi la tui ca tr cn chn cc
bi c cu trc hnh thc, tit tu n gin, nhp ch yu l 2/4, m vc ging ph hp m
vc ging tr, ca t n gin, d hiu i vi tr.
cc trng mm non, ban lnh o cn c bin php c th i vi cc gio vin c
cng nh khng c nng khiu m nhc (nng khiu v dn ca) nh: to iu kin cho cc c
i hc bi dng cc trng chuyn nhc, trang b y v trang thit b, thng xuyn t
chc cc hot ng m nhc ngoi khoa, m cc chuyn m nhc, m cc bui d gi
gia cc c vi nhau to s hng th, hng phn v tinh thn hc hi, nng cao chuyn
mn gia cc gio vin,...
Gia nh cn phi hp cht ch vi nh trng, cc gio vin dnh nhiu thi gian
hn cho tr c lm quen vi cc ln iu dn ca thng qua cc hot ng hng ngy. X
hi nn c nhng sn chi dn gian, nhng chng trnh dn ca cho tr em,...
Ti cc trng s phm Mm non, trong chng trnh hc mn m nhc o to cc
gio vin mm non cn dnh nhiu qu thi gian hc n, hc ht dn ca, m cc lp chuyn
v m nhc.
Ban son tho chng trnh, cn c trnh chuyn mn su, hiu r v tm sinh l
ca tr, c lng tm trch nhim cao, cn tuyn chn ng trc khi a tc phm vo
chng trnh gio dc. Nn a vo chng trnh nhng ln iu dn ca khc nhau (lao ng,
tr tnh, giao duyn, ng dao, v,...); mi nm nn thay i cc
 37

bi ht khc nhau hay gio vin c th su tm cc bi ht ph hp vi tr. Chng trnh

nghe cn cn i vi chng trnh cc chu ht
Ngoi ra, cn ch trng a ra vn chun ha trnh i ng gio vin, thay i
phng php ging dy cho ph hp to hiu qu tt cho cc em. Khuyn khch cc tc gi
n - cc gio vin mm non, tham gia t li mi cho cc ln iu dn ca.

TI LIU THAM KHO

[1]. Phm Th Mai Chi, L Thu Hng (2001), Mt s c im pht trin ca tr em t 0

n 6 tui v mc tiu chm sc - gio dc tr la tui mm non, Vin khoa hc
gio dc- H Ni
[2]. Nguyn Th Ngc Hoa (2001), Mt s k thut ca ht trong trng s phm mm non,
Trng Cao ng Mu Gio TW3
[3]. Phm Thy Hoan (2001), Dn ca Vit Nam, Nh vn ha lao ng, NXB Tr Thnh ph
H Ch Minh
[4]. Nguyn Th M Lim (2001), Gio trnh dn ca, B vn ha- thng tin Nhc vin Thnh
ph H Ch Minh
[5]. Ng Th Nam (1994), m nhc v phng php gio dc m nhc, tp II, Trung tm
nghin cu o to bi dng gio vin - H Ni
[6]. T V (2002), m nhc truyn thng & hin i, Vin m nhc- H Ni
[7]. Hong Vn Yn, Tr mm non ca ht, V gio dc mm non-NXB m nhc.