Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 1

Zadatak 1. Sistem se sastoji od tapa OD duine 6a i teine G i homogene ravnostrane

trougaone ploe ABC stranice 3a, teine Q. Za kraj D tapa vezano je neistegljivo ue koje je
prebaeno preko kotura K i vezano za plou u taki B. Pravac DK je horizontalan. Oslanjanje
ploe na tap je bez trenja u taki C, a na horizontalnu podlogu u taki A sa koeficijentom trenja
. Nai reakcije veza i granice u kojima moe da se kree vrednost koeficijenta trenja da bi
sistem u prikazanom poloaju na slici 1 bio u ravnotei.

AB=BC=AC=3a
OD=6a

D
0
K
30
G
B
C
Q

60
0
O A

Slika 1.

D S
0
y 2OC cos 30 0 = 3a OC = 3a, OD = 6a
60

FC
1. F xi = FOx + S Fc sin 60 0 = 0
B
T F = FOy G FC cos 600 = 0
0
60 2. yi

G FOY r
C 3. M OFi = FC 3a + G 3a cos 60 0 S 6a sin 60 0 = 0
600 A x
O FOX
Slika 1.1 tap kao slobodno kruto telo

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 2

D y
Sila trenja je suprotnog smera od smera u kom kretanje
300 moe da nastupi
S

C
B 4. F xi = F + S cos 30 0 + FC cos 30 0 = 0
FC
60
0 Q 5. F yi = S sin 30 0 + FC sin 30 0 + FA Q = 0
600
60
0
F x
r
O A FA 6. M Fi
B = F 3a + Q a 3 2 = 0
Slika 1.3 Ploa kao slobodno kruto telo

Nejednaina u sluaju kada sila trenja ne moe imati suprotan smer od pretpostavljenog

a) 0 F FA
REENJA
3
6) F = Q
6
3 1 3 1
3,4) FC = G + Q, S= G+ Q
8 4 8 12
5
5) FA = Q
6
3 3 1 3 1
1) FOx = G (1 + ) + Q( )
8 2 4 2 3
1 3
2) FOy = Q + G (1 )
8 16
3 5 3 5 3
a) 0 Q Q Q Q
6 6 6 6 5

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 3

Q 3
Uslov nerazdvajanja tela:
FC 0
G 2

Zadatak 2. Sistem se, kao na slici 2, sastoji iz tapa 1, duine 3R i teine G1, koji je ukljeten
krajem A, diska 2 teine G2 poluprenika R, trougaone ploe 3, teine G3 oblika
jednakostraninog trougla stranice 2R. Telo 3 se oslanja na horizontalnu hrapavu ravan sa
koeficijentom trenja . Odrediti u kojim granicama moe da se kree odnos teina G2/G3 da bi
sistem prikazan slikom bio u ravnotei, kao i poloaj normalne reakcije podloge.

CK=KD=R

A
1,G1,3R
2,G2
2R

R D
O 3,G3

K
B
C L

Slika 2
y
FAY

FAX M x
A 1) F = F N =0
xi Ax 1

2) F = F G = 0 FAy = G1
2R

yi Ay 1
r
G1 3) M = M N 2R = 0
Fi
A 1
N1

B
Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije
kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 4

Slika 2.1 tap kao slobodno kruto telo

4) N1 = G2 tg 60 0 = 3G2
G2
R G2
0
60 N2 5) N2 = = 2G2
N1 O 60
0
cos 60 0
G2
K N1 1) FAx = N1 = 3G2
60
0 N2
60
0
60
0
3) M = 2 3G2 R
Slika 2.2 Kugla kao slobodno kruto telo

6) F xi = N 2 sin 60 0 F = 0 F = 3G2
R D 7) F = FN N 2 cos 60 0 G3 = 0 FN = G3 + G2
yi
O r
8) M Fi
L = FN ( R x) + G3 R = 0
N2 K
G2
x= R
G3 G3 + G2
C L
P
F
x
FN
Slika 2.3 Truogaona ploa kao slobodno kruto telo

Dodir trougaone ploe i horizontalne hrapave ravni je po povrini, pa zbog toga ne znamo
poloaj normalne reakcije podloge. Sila trenja je suprotnog smera od smera mogueg kretanja,
kretanje moe da nastupi samo u jednom smeru, pa sila trenja ne moe imati suprotan smer od
prikazanog. Trenje na dodiru uzimamo u obzir nejednainom.
a) 0 F FN
3G 2 (G 2 + G3)
G2( 3 ) G 3
G2

G3 3
Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije
kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 5

Zadatak 3. Materijalni sistem krutih tela prikazan na slici 3 sastoji se od polucilindra 2 i

homogenog tankog pravog tapa1. tap je ukljeten u taki A, dok se polucilindar oslanja o
vertikalni glatki zid i o tap. Teite polucilindra je u taki C. Koeficijent trenja klizanja izmeu
tapa i polucilindra je . Odrediti u kojim granicama moe da se kree ugao pa da polucilindar
bude u ravnotei, kao i sve reakcije veza.

R
C e 2,G2

1,G1
A B

3R

Slika 3

y
1. F xi = N F = 0
N x 2. F yi
r
= G2 + FN = 0 FN = G2
3. M Fi
o = G2 e sin F R = 0
G2 e e
F = G2 sin 1. N = F = G2 sin
R R
F
FN

Slika 3.1 Poludisk kao slobodno kruto telo

Nejednaina u sluaju kada sila trenja ne moe imati suprotan smer od pretpostavljenog

a) 0 F FN
Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije
kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 6

F
y
4. xi = FAx + F = 0
5. F yi = FAy FN G1 = 0
r
3
6. M = M A FN R G1 R = 0
Fi
A
2
R FN e
MA 4. FAx = F = G2 sin
A F B R
x
FAX
5. FAy = FN + G1 = G2 + G1
FAY G1
3 R
6. M A = G2 R + G1 R = (3G1 + 2G2 )
2 2
Slika 3.2 tap kao slobodno kruto telo

a) 0 F FN
e
G2 sin G2
R
R R
sin , e = , sin 2
e 2
U ovom sluaju je sila trenja unutranja sila sistema, pa je kod poludiska koji moe da prokliza
po tapu, ucrtana sila trenja suprotnog smera od smera mogueg kretanja. Kod tapa je ucrtana
sila trenja koja je, kao unutranja sila sistema, istog pravca i intenziteta, a suprotnog smera.

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina