Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 1

Zadatak 1. Sistem se sastoji od diska 1 deine Q i tapa 2 teine G. Disk 1 se oslanja bez
trenja na vertikalni zid u taki D i tap 2 u taki C. tap 2 se krajem A oslanja na vertikalnu
glatku povr a krajem B na hrapavu horizontalnu podlogu. Odrediti sve reakcije veza i za zadati
koeficijent trenja odrediti u kojim granicama moe da se kree odnos Q/G da bi sistem
prikazan slikom 1 bio u ravnotei.

AB=3R, BC=R

A
1,Q
2,G
300

O
D
C

Slika 1.

FD
300
300
Q
O R FD FC
0
30 D
FC C Q 1. FC sin 300 = Q FC = 2Q
2. FC cos 30 0 = FD FD = 3Q

Slika 1.1 Disk kao slobodno kruto telo

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 2

FA
300
3. F xi = FA + F FC cos 300 = 0
30
0
4. F yi = FB G FC sin 300 = 0
G FC r
3
C 5. M Fi
B = FC R G R sin 300 + FA 3R cos 300 = 0
2
F

FB
Slika 1.2 tap kao slobodno kruto telo

Kod prouavanja ravnotee tapa javila se sila trenja, pa je potrebno napisati uslov ravnotee u
obliku nejednaine. U zavisnosti od odnosa sila teina tap po horizontalnoj podlozi moe da
pone da se kree i u prikazanom i u suprotnom smeru. U tom sluaju ucrtava se jedan smer
sile, sve jedno koji od mogua dva, ali se nejednainom obezbeujemo da sila trenja moe biti i
u suprotnom smeru. Sada nejednaina ima oblik:

a ) FB F FB
Reenja sistema jednaina 1) - 5) su sledea:

FC = 2 Q
FD = 3Q
3
5. FA = (8 Q + 3G )
18
4. FB = Q + G
3
3. F = (10 Q 3 G )
18

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 3

Nejednaina se reava tako to se odvojeno reava svaka strana nejednaine.

a) FB F FB
3
(Q + G ) (10Q 3G ) (Q + G )
18
a
a

3
a ) (10 Q 3G ) (Q + G )
18
5 3 3
Q G Q + G
9 6
5 3 3
Q( ) G ( + )
9 6
3 6 + 3
+
Q 6 , Q 6 Q 3 6 + 3
,
G 5 3 G 5 3 9 G 2 5 3 9

9 9

Ovde se podrazumeva da je:

5 3
5 3 9 f 0, 5 3 f 9 , p
9
u suprotnom bi nejednaina menjala smer.

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 4

3
a ) (Q + G ) (10 Q 3G )
18
5 3 3
Q G Q G
9 6
3 5 3
G( ) Q( + )
6 9
3 3 6

Q Q Q 3 3 6
6 , 6 ,
G 5 3 G 9 + 5 3 G 2 9 + 5 3
+
9 9

Zadatak 2. Dva materijalna tela: tap 1 teine G1 i duine l, i prizma 2 teine G2 dimenzija
datih na slici nalaze se u poloaju ravnotee prikazanom na slici 2. tap 1 se krajem A oslanja o
horizontalnu hrapavu podlogu sa koeficijentom trenja i sa njom zaklapa ugao oslanjajui se
o ivicu C prizme koja sa stranom EF lei na horizontalnoj hrapavoj ravni sa koeficijentom trenja
. Odrediti koji uslov mora da zadovolji ugao da bi sistem bio u ravnotei. Nai mesto na kome
deluje normalna reakcija veze horizontalne ravni na ivicu EF prizme.

Slika 2

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 5

1. F
xi = FC sin F1 = 0
2. Fyi = FC cos G1 + FN 1 = 0
r
l
3. M = G1 cos FC AC = 0
Fi
A
2
h
AC sin = h AC =
sin

Slika 2.1 tap kao slobodno kruto telo

Sila trenja ne moe imati suprotan smer, pa nejednaina ima oblik:

a) 0 F1 FN 1

Slika 2.2 Prizma kao slobodno kruto telo

4. F xi = F 2 FC sin = 0
5. F yi = FN 2 G2 FC cos = 0
r
b
6. M CFi = G2 2
FN 2 x + F 2 h = 0

Sila trenja ne moe imati suprotan smer, pa druga nejednaina ima oblik:
b) 0 F 2 FN 2
Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije
kolska2005/06.godina
Mehanika I Vebe - Proizvoljan ravan sistem sila sa trenjem 6

Reenja sistema jednaina 1) 6) su sledea:

l 1 l
3) FC = G1 sin cos = G1 sin 2
2h 4 h
1 l
1) i 4) F1 = F 2 = G1 sin 2 sin
4 h
1l
2) FN 1 = G1 (1 sin 2 cos )
4h
1 l
5) FN 2 = G2 + G1 sin 2 cos
4 h
b b 1
G2 + F 2 h G2 + G1l sin 2 sin
6) x = 2 = 2 4
FN 2 1 l
G2 + G1 sin 2 cos
4 h
Kada se zamene reenja za sile trenja i normalne reakcije, nejednaine imaju sledei oblik:

1 l 1 l
a) G1 sin 2 sin G1 (1 sin 2 cos )
4 h 4h
1 l 1 l
b) G1 sin 2 sin ( G 2 + G1 sin 2 cos )
4 h 4 h
1 l
a) G1 sin 2 (sin + cos ) G1
4 h
1 l
b) G1 sin 2 (sin cos ) G 2
4 h
S obzirom da se radi o istom koeficijentu trenja nejednaine se mogu sabrati.

1 l
a ) + b) G1 sin 2 (sin + cos + sin cos ) G1 + G2
4 h
1 l
G1 sin 2 2 sin (G1 + G2 )
4 h
2h G1 + G2
sin 2 2 sin
l G1

Mainski fakultet u Kragujevcu Akademske studije

kolska2005/06.godina