UNIVERZITET CRNE

Studijski program Predmet: MAINSKI

GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

1.
-Osobine cvrstih materijala najcesce zavise od uredjenja njegovih atoma,jona ili
molekula i medjusobnih veza tih cestica. Ukoliko su strukture koje ove cestice
formiraju pravilni,simetricni trodimenzijalni sabloni onda je rijec o cvrstom tijelu koje
ima kristalnu strukturu.

-Ukoliko se ovi sabloni prostiru po citavoj zapremini cvrstog tijela onda je rijec o
monokristalima,a ukoliko se javljaju samo na odredjenom dijelu tijela ali se
ponavljaju veci broj puta onda je rijec o polikristalima. Medjutim tijelo moze da ima i
neuredjenu sturkturu nepravilne gradje koje nazivamo nekristalnim materijalima.

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Kristalna resetka je struktura koja se formira kada tijelo prolazi kroz proces
ocvrscavanja tj. prelazi iz tecnog u cvrsto gasovito stanje. Tokom ovog procesa atomi
bivaju rasporedjeni u kristalografske ravni koje kada su poredjane paralelno jedna na
drugu formiraju kristalnu resetku,a najmanja grupa atoma koja se ponavlja u kristalnoj
resetki naziva se elementarna kristalna resetka.

Elementarna kristalna resetka ima i svoje parametre: tri ivice elementarne resetke
a,b,c i uglovi medju njima , , .

Upravo od odnosa ovih 6 parametara elementarne kristalne resetke se mogu podijeliti

u 7 kategorija.

Svaka od ovih sedam kategorija moze imati jedan od cetiri tipa elementarnih kristalnih
resetki i to:

-prosta

-prostorno centrirana

-povrsinski centrirana

-bazno centrirana

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

-Prosta kubna resetka

-Jednostavna gusto pakovana resetka

Kordinacioni broj (K) je broj atoma koji okruuje ili dodiruje centralni atom. to je
vei broj, reetka je gua.

U ovom slucaju K=6

-Kubna prostorno centrirana resetka KPC

Kubna prostorno centrirana resetka ima atome koji su rasporedjeni po rogljevima kuba
i jedan atom smjesten na presjeku dijagonala kuba.

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Ovakvoj elementarnoj pristalnoj resetci pripadaju samo dva atoma,jedan u centru i po

osmina atmoa na ivicama.

K=8

Kojeficjent ispunjenosti resetke (KIR) odredjuje se preko odnosa zapremine

resetke i zapremine elementarne resetke.

U ovom slucaju zapremina atoma je:

24 3
Va=
R =8,373 R3
3

4R
Zapremina kubne resetke(parametar a= 3 ) je:

3 64 R 3
Vr= a = =12,33 R3
33

Koeficjent ispunjenja resetke:

3
8,373 R
(KIR)= 12,33 R3 0,68

Ovo znaci da je 68% posto zapremine zauzeto atomima.

-Kubna povrsinski centrirana resetka (KPC)

Ima atome rasporedjene po coskovima kuba i u presjeku dijagonala stranica

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Ova kristalna resetka ima 4 atoma ( 6 polovina na stranicama i po osmina na

coskovima)

K=12

44 3
Va=
R =16,74 R3
3

3 64 R 3
Vr= a = =22,69 R3
2 2

16,74 R 3
(KIR)= 22,69 R3 =0,74

-Heksagonalna gusto pakovana resetka (HGP)

Atomi su rasporedjeni po rogljevima i centru estougaonih osnova i 3 (tri) atoma u

srednjoj ravni prizme.

Ovakvoj kristalnoj resetci pipadaju 6 atoma:tri unutar prizme,12 sestina atoma na obje
osnove i po polovina atoma u bazama.

K=12

(KIR)=0,74

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

2.
Parametri ravni su uredjena trojka (x,y,z) koje predstavljaju koordinate date ravni a pri
njihovom pisanju izmedju njih se koristi zarez za razliku od Milerovih indeksa.

Za definisanje kristalografskih ravni kod kubnih kristalnih struktura Miler je uveo

sistem obiljezavanja indeksima (hkl), koji se po njemu nazivaju Milerovi indeksi.

Milerovi indeksi predstavljaju reciprocne vrijednosti odsecaka koje ravan pravi na

kristalografskim osama x,y,z.

Postupak odreivanja Milerovih indeksa je:

1. nalaze se preseci (odseci) ravni na a,b i c osama kao umnoci duina jedinine
elije a, b, c

2. piu se reciprone vrednosti ovih brojeva

3. ako se ne dobiju celi brojevi u koraku 2, tada se tri dobivena broja mnoe
odgovarajuim faktorom kako bi se dobili celi brojevi.

Ravan koja ne sijece ni jednu od koordinatnih osa ima indeks 0,a ukoliko ravan sijece
osu u negativnom dijelu indeks je takodje negativan i oznacava se sa crticom iznad
umjesto minusa.

Kod kristala sa viskom simetrijom postoje neparalelne ravni koje imaju identicne
atomske rasporede.Ovakve ravni su kristalografski ekvivalentne,kao sto su ravni u
kubnoj resetki koje cine stranice kuba. Ekvivalentne ravni predstavljaju familiju ravni i
predstavljaju se indeksima jedne od ravni koja pripada toj familiji koja se stavlja u
veliku zagradu.

Takodje oblik Milerovih indeksa se koristi kod heksagonalnih kristalnih resetaka,samo

sto one koriste cetiri indeksa h,k,i i l.

Ukoliko imamo tri indeksa cetvrti mozemo izracunati,npr. Poznati su nam indeksi h,k,l a
i mozemo izracunati (h+k).

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Ovakav tip indeksa se naziva Miler-Braveovi indeksi,a kod njih umjesto xyz osa imamo
cetiri ose a1,a2,a3 i c.Ose a1,a2,a3 leze na horizontalnoj ravni pod uglom od 120
stepeni a osa c je u pravcu z ose.

3.

001

011

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

1 -2 2

-1 0 -2

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Pravci

4.

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

1.

(101)-(1/2 1 0) = (1/2 -1 1)*2

(1 -2 2)

2.

(1 1 1) (1 0 0)=(0 1 1)

3.

(1 0 0) - (0 1 0)=(1 -1 0)

4.

(0 0 1) (0 1 0)= (0 -1 1)

5.

(1 0 1) (0 1 1/2) = (1 -1 1/2)*2

(2 -2 1)

6.

(0 1 1)- (0 1 0)=(0 0 1)

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica:
 UNIVERZITET CRNE
Studijski program Predmet: MAINSKI
GORE
MEHATRONIKA (2016/2017) MATERIJALI
MAINSKI FAKULTET

Br.indeksa Ime i prezime: Potpis Broj stranice:

Ukupno stranica: