UNIVERZITET U TUZLI

TEHNOLOKI FAKULTET
Smjer: Hemijsko inenjerstvo

IZVJETAJ VJEBE:
Odreivanje optimalne mree vode u cilju minimizacije potronje svjee vode i
minimizacije isputanja otpadne vode u okolinu za sistem od dvije procesne
jedinice

Predmetni asistent: Studenti:

Ervin Kari, vii asistent Aida Skeji
Anisa Bai
Tuzla, 2017.

Zadatak
U nekom procesu su na raspolaganju dvije procesne jedinice za koje su specificirane maksimalne
koncentracije kontaminanata A i B u tokovima vode na ulazu i izlazu iz procesnih jedinica. U
procesnim jedinicama se vri prijenos kontaminanata sa procesnog toka na tok vode. Pri tome se
koncentracije kontaminanata u toku vode poveavaju tako da se u procesnim jedinicama generie
otpadna voda koja se nakon toga isputa u okolinu. U procesu je na raspolaganju svjea voda u
kojoj su specificirane koncentracije kontaminanata i u ovom sluaju je pretpostavljeno da se radi
o istoj svjeoj vodi. Potrebno je sintetizirati superstrukturu za dvije procesne jedinice i
predstaviti njen matematiki model u cilju odreivanja optimalne mree vode u kojoj se ima
minimalna potronja svjee vode i minimalno isputanje otpadne vode u okolinu. Na tok otpadne
vode koji se isputa u okolinu postavljeno je ogranienje na maksimalni sadraj kontaminanata.
Koristiti podatke iz tabela 1 i 2.

ematski prikaz
Prvi scenario odnosi se na superstrukturu sistema nad kojim nije izvrena procesna integracija
(slika 1), pri emu su PU1 i PU2 prva i druga procesna jedinica, a LPU1 i LPU2 koliina
kontaminananta koja se prenosi u prvoj i drugoj procesnoj jedinici sa procesnog toka na svjeu
vodu. Ispred tokova koji vode u procesne jedinice nalazi se jedan razdvaja (spliter), a iza
procesnih jedinica nalazi se mjea (mikser).

Slika 1. Sistem nad kojim nije izvrena procesna integracija

Drugi scenario ukljuuje sistem nad kojim e biti izvrena procesna integracija. Data
superstruktura, pored pomenutih procesnih jedinica, ukljuuje vei broj tokova, razdvajaa i
mjeaa. Superstruktura je prikazana na slici 2, pri emu su IS poetni razdvaja, MPU1 i
MPU2 mjea ispred prve i druge procesne jedinice, SPU1 i SPU2 razdvaja poslije prve i druge
procesne jednice i FM finalni mjea.

1
 Slika 2. Superstruktura sistema prije procesne integracije

Matematiki model
Matematiki model superstrukture sastoji se od sistema jednaina materijalnog bilansa za svaku
procesnu jedinicu i komponentih jednaina materijalnog bilansa. Jednaine energetskog bilansa
nisu dio sistema jednaina, jer je u pitanju iskljuivo integracija mase.
S obzirom na izgled strukture, moe se zakljuiti da je sadraj kontaminanata A i B u odreenim
tokovima identian, to je potrebno uzeti u obzir kod matematikog modeliranja superstrukture.
Prema tome vrijedi:

C(1) (2) (3 )
A =C A =C A

C(1) (2) (3 )
B =C B =C B

(6) (8 ) (11) (12)

C A =C A =C A =C A

C(6) (8 ) (11) (12)

B =C B =C B =C B

(7) (9 ) (10) (13)

C A =C A =C A =C A

(7) (9 ) (10) (13)

C B =C B =C B =C B

2
Razdvaja svjee vode (IS):
m
1= m
2+ m
3 (1)

1 C(1)
m A =m 2 C(1) 3 C(1)
A +m A (2)

1 C(1)
m B =m 2 C(1)
B +m 3 C(1)
B (3)

Mjea ispred prve procesne jedinice (MPU1):

m
3+ m
11 + m
13=m
5 (4)

3 C(A3) + m
m 11 C(6) (7) (5)
A + m13 C A = m 5 C A
(5)

3 C(B3) + m
m 11 C(6) (7) (5)
B + m13 C B = m 5 C B
(6)

Mjea ispred druge procesne jedinice (MPU2):

m
2+ m
10 + m
12=m
4 (7)

2 C(A1) + m
m 10 C (7A )+ m
12 C (6A )=m
4 C (4A ) (8)

2 C(B1) + m
m 10 C (7B )+ m
12 C (6B )=m
4 C (4B ) (9)

Prva procesna jedinica (PU1):

m
5=m
7 (10)

5 C(5)
m 7 C(7)
A + LPU 1, A 1000= m A (11)

5 C(5)
m 7 C(7)
B + LPU 1,B 1000= m B (12)

Druga procesna jedinica (PU2):

m
4= m
6 (13)

3
 4 C (4A ) + LPU 1, A 1000=m
m 6 C(6)
A (14)

4 C (4B ) + LPU 1,B 1000=m

m 6 C(6)
B (15)

Finalni mjea:
m
8+ m
9= m
14 (16)

8 C(6)
m A +m 9 C(7) 14 C(14)
A =m A (17)

8 C(6)
m B +m 9 C(7)
B =m 14 C(14)
B (18)

GAMS kod
$ontext
U nekom procesu su na raspolaganju dvije procesne jedinice za koje su specificirane maksimalne
koncentracije kontaminanata A i B u tokovima vode na ulazu i izlazu iz procesnih jedinica. U
procesnim jedinicama se vrsi prijenos kontaminanata sa procesnog toka na tok vode. Pri tome se
koncentracije kontaminanata u toku vode povecavaju tako da se u procesnim jedinicama generise
otpadna voda koja se nakon toga ispusta u okolinu. U procesu je na raspolaganju svjeza voda u
kojoj su specificirane konentracije kontaminanata i u ovom slucaju je pretpostavljeno da se radi o
cistoj svjezoj vodi. Potrebno je sintetizirati superstrukturu za dvije procesne jedinice i predstaviti
njen matematicki model u cilju odredjivanja optimalne mreze vode u kojoj se ima minimalna
potrosnja svjeze vode i minimalno ispustanje otpadne vode u okolinu. Na tok otpadne vode koji
se ispusta u okolinu postavljeno je ogranicenje na maksimalni sadrzaj kontaminanata. Koristiti
podatke iz tabela 1 i 2.
$offtext
parameters
CA_1 /0/
CB_1 /0/
CA_2 /0/
CB_2 /0/
CA_3 /0/
CB_3 /0/
CA4_max /50/

4
CB4_max /50/
CA5_max /0/
CB5_max /0/
CA6_max /70/
CB6_max /70/
CA7_max /25/
CB7_max /37.5/
LPU1A /1/
LPU1B /1.5/
LPU2A /1/
LPU2B /1/;

free variable Z;

positive variables
m1,m2,m3,m4,m5,m6,m7,m8,m9,m10,m11,m12,m13,m14,CA_4,CB_4,CA_5,CB_5,CA_6,CB
6,CA_7,CB_7,CA_8,CB_8,CA_9,CB_9,CA_10,CB_10,CA_11,CB_11,CA_12,CB_12,CA_13,
B_13,CA_14,CB_14;

equations
equ1,equ2,equ3,equ4,equ5,equ6,equ7,equ8,equ9,equ10,equ11,equ12,equ13,equ14,equ15,equ16
equ17,equ18,equ19,equ20,equ21,equ22,equ23,equ24,obj;

equ1.. m1=e=m2+m3;
equ2.. m1*CA_1=e=m2*CA_2+m3*CA_3;
equ3.. m1*CB_1=e=m2*CB_2+m3*CB_3;
equ4.. m3+m11+m13=e=m5;
equ5.. m3*CA_3+m11*CA_6+m13*CA_7=e=m5*CA_5;
equ6.. m3*CB_3+m11*CB_6+m13*CB_7=e=m5*CB_5;
equ7.. m2+m10+m12=e=m4;

5
equ8.. m2*CA_2+m10*CA_7+m12*CA_6=e=m4*CA_4;
equ9.. m2*CB_2+m10*CB_7+m12*CB_6=e=m4*CA_4;
equ10.. m5=e=m7;
equ11.. m5*CA_5+LPU1A*1000=e=m7*CA_7;
equ12.. m5*CB_4+LPU1B*1000=e=m7*CB_7;
equ13.. m4=e=m6;
equ14.. m4*CA_4+LPU2A*1000=e=m6*CA_6;
equ15.. m4*CB_4+LPU2B*1000=e=m6*CB_6;
equ16.. m7=e=m9+m10+m13;
equ17.. m7*CA_7=e=m9*CA_7+m10*CA_7+m13*CA_7;
equ18.. m7*CB_7=e=m9*CB_7+m10*CB_7+m13*CB_7;
equ19.. m6=e=m8+m11+m12;
equ20.. m6*CA_6=e=m8*CA_6+m11*CA_6+m12*CA_12;
equ21.. m6*CB_6=e=m8*CB_6+m11*CB_6+m12*CB_12;
equ22.. m8+m9=e=m14;
equ23.. m8*CA_6+m9*CA_7=e=m14*CA_14;
equ24.. m8*CB_6+m9*CB_7=e=m14*CB_14;
obj.. Z=e=m1;

CA_4.up=CA4_max;
CA_5.up=CA5_max;
CA_6.up=CA6_max;
CA_7.up=CA7_max;
CB_4.up=CB4_max;
CB_5.up=CB5_max;
CB_6.up=CB6_max;
CB_7.up=CB7_max;
m1.up=90;
m2.up=50;
m3.up=40;

6
m4.up=50;
m5.up=40;
m6.up=50;
m7.up=40;
m8.up=50;
m9.up=40;
m14.up=90;

model integracija /all/;

options NLP=ipopt;
solve integracija using NLP minimizing Z;

Rezultat prorauna prikazan je na slici 3.

7
 Slika 3. Rezultat prorauna u GAMS-u
Zakljuak
Na osnovu rezultata, koji su generisani u GAMS-u, pri emu je funkcija cilja bila minimizacija
protoka toka 1, tj. minimizacija potronje svjee vode, izraunata optimalna solucija
podrazumijenja superstrukturu koja iskljuuje tok 2, tok 11 i tok 13 (oitano sa slike 3). Pored
sistema jednaina materijalnog bilansa i jednaina bilansa u odnosu na date komponente A i C, te
uz zadavanje seta ogranienja, koja proizilaze iz materijalnog bilansa, odnosno Zakona ouvanja
mase, pronaeno je optimalno rijeenje za dati problem.
ematski prikaz optimalne solucije, koja je bila jedna od alternativna inicijalne superstrukture
sistema, prikazan je na slici 4.

8
Slika 4. ematski prikaz optimalne solucije procesne integracije