Ch Pheo

Nam Cao

Hn 6 thap k trc ay, khi Nam Cao bat tay vao viet tac pham ma
ngay nay van quen c goi la Ch Pheo th e tai ve nong thon va ve
ngi nong dan Viet Nam t kha lau a khong con la mi. Nhng tac
pham xuat sac, tieu bieu nhat ve mang e tai nay a hoi tu gan u
mat van an. Trong boi canh nh the, thien truyen cua mot cay but
con cha may ai biet en nh Nam Cao kho tranh khoi se b ri vao chon
lang quen, neu nh tac gia khong con kha nang phat hien ra ieu g
ma cac nha van trc o cha noi ti. Ay la mot thach thc ma Nam
Cao a lang le chap nhan va a vt qua, vi mot Ch Pheo thc s
sau sac va ac sac. Va ieu lam nen net ac sac cua truyen ngan
ay la mot nhan vat co mot cai ten vo cung oc ao : Ch Pheo.

Ch Pheo xuat hien nhng dong au tien trong thien truyen cua Nam
Cao nh la mot ke ang ghe s, mot ke khong con lng thien, mot ke
cam thay mnh oi lap, cam gian, rua nguyen tat ca, t tri, i, en
lang que cua mnh, cho en ca nhng ngi a sinh ha ra mnh. Han
va i va chi. The nhng khac vi nhieu nhan vat trc , va khac
vi ca mot so tac pham cua chnh ban than mnh, Nam Cao a nhat
quyet khong muon tm nguyen nhan cua s hung d, bat nhan ay
ben trong con ngi Ch. Trong truyen ngan cua mnh, Nam Cao cung a
xay dng nhan vat Ch Pheo nh la mot ngi con ngoan, mot a tre b
bo ri ngay t khi mi lot long, khong nha ca, vat v t tay ngi nay
qua tay ngi khac. Nhng Nam Cao cung khong chu coi ly lch khong cha
khong me ay nh la mot nguon c e lam nen tnh cach bat hao cua
Ch sau nay. Nha van a ton khong t cong sc e dng lai quang i
th au va thanh nien cua anh Ch, mot quang i hoan toan lng thien
nh moi ngi lng thien khac. Nha van a e cho anh canh ien ay co
mot c m that gian d, be nho, khiem nhng, vo cung trong sach va
ang qu m c cua mot con ngi lao ong muon tao dng hanh phuc
bang chnh ban tay lao ong. o ch n gian la mot gia nh nho nho,
chong cuoc mn cay thue, v det vai, bo mot con ln nuoi lam von
lieng, kha gia th mua dam ba sao ruong lam. Nam Cao cung cho thay Ch
Pheo khong phai khong co luc a lam nhng viec khong hay, nhng
pham chat lng thien cua anh van the hien ngay trong hoan canh ay.
Ngi co nong kia, khi b ba ba nha Ba Kien goi len bop chan, van con
biet nhuc , biet khinh ke a sai khien mnh lam ieu xau xa ay. Du
rang anh ch la mot ke lam thue, va ngi ma anh cho mnh cai quyen
khinh ay lai chnh la ba ba nha Ba Kien - mot ke co quyen hanh. Va
oan i lng thien ay, chang phai tnh c ma Nam Cao e trai ra gan
khap chieu dai thien truyen, lap lanh len nh e nhac nh ngi oc
ng quen rang neu Ch Pheo co tr thanh mot ke tao tn, hung d ,
uong mau ngi khong tanh th o khong phai la do ban than tnh cach.
S bien oi ay la do va ch do xa hoi thc dan - phong kien, cai che
o ban thu ay gay nen.

Ch Pheo ch tr nen xau xa ke t khi con ngi hien nh at ay b bon

cng hao ay ti nha tu, ch v mot cn ghen hoan toan cua mot ke
cng hao. Va chung ta thay bang cach viet ay, Nam Cao a the hien
c ca s mong manh, de tan v cua cuoc i nhng ngi ngheo hen
khon kho trong xa hoi xa kia, ni cuoc song co the b huy hoai qua de
dang v bat k mot ly do khong au, nh la cn ghen vu v cua l Kien.
Song trong viec lam cho Ch Pheo va nhng ngi giong nh Ch Pheo b
bien chat, tha hoa, th bon cng hao khong phai la thu pham duy nhat
va cung khong phai la thu pham ln nhat. Bi bon chung khong co y
muon va cung khong u kha nang tan pha, huy hoai nhan hnh, nhan
tnh cua moi con ngi. Ch Pheo, Binh Chc khong phai la san pham ma
nhng the lc nh Ba Kien co the tao ra ben trong luy tre xanh cua lang
que. Chung ch la co the la nhng ke au tien ay Ch Pheo, Binh
Chc en nha tu, trai lnh. Va chnh nha tu, trai lnh ay mi la ni lam
cong viec huy hoai nhng phan tot ep cua con ngi. Nam Cao a
khong m ho g ve thc dan, thu pham ln nhat lam cho con ngi b
bien dang, cuoc i con ngi ay tr nen tan nat, du khong xac nh
mot hnh tng thc dan cu the nao, va trong thien truyen cung khong
dung en mot ch Tay nao.

Ra khoi nha tu thc dan, Ch Pheo tr nen khac han, trong ac nh

thang sang a. Cai au th troc loc, cai rang cao trang hn, cai mat
th en ma rat cng cng, hai mat gm gm trong gm chet.Ke khon
kho ay se b mat i bo mat cua con ngi, bo mat bnh thng ai ai
cung co. Han an mac cung chang giong ai, quan ao nai en vi cai
ao tay vang, cai ngc phanh ay nhng net cham tro rong phng vi
mot ong tng cam chuy. Noi tom lai la han mang ve lang Vu ai
cai ve ngoai trong gm chet. Han khong nh noi tuoi mnh, mat i
ca k c va s tnh tao con ngi. o con la mot ngi say. Vi ngoi
but Nam Cao th ke say ay hien len oc nhat vo nh. Cn say c tran lan ,
menh mong, thc day hay con say, uong ru trong luc say.Nhng cao
hn ca trong qua trnh tha hoa cua Ch Pheo : han a mat i ca y thc
ve s ton tai cua mnh trong cuoc song, cai duy nhat co the phan biet
gia con ngi va con vat. Cha bao gi han tnh tao e nh mnh ang
co i. au n qua ! T mot con ngi, han tr thanh mot con vat
la. Va bay gi, anh canh ien chat phac ch con song vi ru , vi
nhng cn say va dng dng t ac mnh la mot anh hung. Nhng Nam
Cao a giai quyet van e Ch Pheo khong phai la mot anh hung nh anh
ta tng. Bi nhng ke lieu ch co the lieu va manh trong mot so ieu
kien nhat nh, v du nh :mot cn say, khi co ngi xem, co tieng keu
gao, chi bi. Sc manh ay se vuot mat khi Ch Pheo mot mnh tr troi.
Mat khac, cach to ra sc manh cua mnh la t huy hoai mnh, khong
phai la cach cua mot anh hung chan chnh. Cam giac xem mnh la mot
anh hung ch la mot phan ng me muoi cua mot ke a chu qua
nhieu e nen, qua nhieu khiep s. Han a khiep s qua nhieu, va
bay gi muon lam khiep s ke khac. Nam Cao con tinh tng khi nhan ra
rang trong ke d tn ay cha he mat han noi s co hu, noi s xa
xoi cua ngay xa, c lam nen trong nhng ngay b thong tr, c hiep.
o la nguyen nhan chu yeu khien cho Ch Pheo mot lan na ri vao
vong tay cua bon cng hao, cong them vi s khon ngoan, loc loi gian
hung cua Ba Kien va cai triet ly tr khong li th dung.Ch Pheo se
trt sau hn na xuong ay vc cua s tha hoa. Con vat la ay nay tr
thanh con qu d Ch Pheo, ngi nong dan khon kho tr thanh tay sai
cua ke thu va la ke thu cua nhng ngi cung canh ngo. Bi kch cua
Ch Pheo chnh la s chong lai chnh mnh, nhng ngi dan lng thien nh
mnh trc ay. Tuy nhien, thien truyen cua Nam Cao viet ra khong ch e
ke lai mot qua trnh lu manh hoa hay vat hoa. Neu Nam Cao viet Ch
Pheo, ch quan tam en viec mot con ngi b huy hoai nhan hnh va
nhan tnh nh the nao th truyen a co the ket thuc na au va
khong can en cuoc gap g gia Ch Pheo va Th N.

The ma Ch Pheo gap Th N mi la chi tiet duy nhat ma Nam Cao viet
khong nh la mot ieu a dien ra va ke lai, ma la mot ieu ang dien
ra. Va ieu ay co ngha o mi la tnh tiet quan trong nhat vi nhieu
dung cong nghe thuat nhat va k thu nhat.
Trc khi gap Th N, cau chuyen ch la mot s tng thuat, mieu ta
lai nhng s kien a xay ra. Ch sau khi gap Th N, cau chuyen mi
ton tai di dang ang xay ra, ang tiep dien. Cau chuyen ang c
kham pha, c m ra ch t sau khi Ch Pheo gap Th N. Cuoc gap g
nay a mang mot y ngha ln, mot dau an rat Nam Cao. Lep Tolstoi a
tng noi : Viet van cung la lam th nghiem, phai tao ra nhng tnh tiet
bat thng, khac t nhien e kham pha ra tan cung ban chat cua s
viec. Va cuoc gap g nay nh mot phan ng th nghiem, mot phan
ng nhan hoc. Phai co cuoc gap g nay th Ch Pheo mi c mot
s oi x nh mot con ngi. Nam Cao a cho ngi oc chng kien mot
ket qua vo cung k la nhng cung ung vo cung. c coi nh mot con
ngi, tnh thng yeu a lam Ch Pheo thay oi en 180 o. Dng nh
sau cuoc gap g vi Th N, Ch Pheo a co lai tat ca nhng g mnh
a mat. Ch co lai s tnh tao, kien quyet tnh tao e yeu nhau, e
hng men say khac t mot ngi phu n. Ch co lai c nhng k
niem, nhng k c cua con ngi mnh khi nh lai nhng m c gian d
cua mot thu xa xa. Ch Pheo a c lang nghe lai nhng am thanh bnh
thng trong cuoc song b chm lap trong men ru trc kia tieng chim
ru rt ben ngoai, tieng ci noi cua nhng ngi i ch, tieng anh thuyen
chai go mai cheo uoi ca, hay tieng nhng ngi an ba buon vai
tro chuyen, hoi han nhau. Nhng s oi thay k la nhat la trong con ngi
hung tn, trong con qu d trc kia a troi day mot c m, mot khat
khao c Nam Cao dien ta bang nhng cau van thiet tha va cam ong
bac nhat trong tac pham. Han them lng thien, han muon lam hoa
vi moi ngi biet bao!. Va bang cach ay, nha van muon ta hieu rang
hoa ra mot ngi hung d the, ghe gm the chang qua v con ngi
cung kho ay a khong c yeu thng. Xa nay, nao han co thay ai t
nhien cho cai g. Han van phai doa nat hay la giat cp. Han phai lam
cho ngi ta s. Con ngi nay sa nga, bien chat , tha hoa v chang ai
yeu thng anh ta, chang ai coi anh ta la con ngi. Nam Cao cung giup
chung ta hieu rang ban chat con ngi lanh manh, con ngi lng thien
van khong the mat ngay ca nhng ngi nh Ch Pheo. Ban chat ch
la tam thi b lang quen, b che lap i mot goc khuat toi tam nao
o sau tham trong tam hon. Anh sang cua nhan pham se c thap
len mot khi con ngi c yeu thng, c tin tng. Nha van a mang
en cho ta mot niem tin bat diet, mot niem tin ln lao cua nhng gia tr
nhan ban trong con ngi. No co the b huy hoai, b tan pha, b lam
cho bien dang meo mo i, nhng van khong he b mat i. ay chnh la
trai tim nhan ao cua Nam Cao. Va cung chnh v mot trai tim nhan ao
nong nan ay a lam cho Nam Cao noi len mot c m chay bong : cai
tao con ngi bang niem tin. Hay cho ho niem tin, ho se thay oi. ay la
c m nhan ao c noi len qua cuoc gap g Ch Pheo Th N. Tuy
nhien ay ch la mot c m lang man, khong tng v khong the gi
nguyen xa hoi nay ma rot tnh thng vao cai tao nhng con ngi nh
Ch. Truyen cung khong phai la mot thien co tch, cai ket thuc cua
truyen do o se khong co hau. Quan he gia Ch Pheo - Th N se rat
nhanh chong b tan v. Tnh yeu, neu co the goi moi quan he gia Ch -
N la nh the, ch ton tai trong mot thi gian rat ngan, ch bang mot
chuyen i xa cua ba co. Quan he cham dt khi Th N dn cai moi v
ai len, trut vao mat han tat ca nhng li cua ba co. Nh the th
lam g co oi la xng oi ? Neu khong truyen a co mot ket cuc
khac. en ngi xau nh the, an nh the , gia nh lai co ma hui ma
con cho mnh cai quyen khinh b Ch Pheo, cai quyen cam thay nhuc nha
khi quan he vi ngi nh Ch Pheo- Nhuc nha i la nhuc nha. Nha van
a cho thay Ch Pheo khong can nhieu lam e tr thanh ngi lng
thien, ch can mot chut tnh thng yeu toi thieu cua mot ngi an
on nh Th N, mot chut quan tam n s thoi nh bat chao hanh.
Nhng ch mot giot tnh thng thoi Ch Pheo cung khong c hng lau.
ay chnh la li to cao xa hoi cua Nam Cao, mot xa hoi khong cho con
ngi c hoi nao e lam lai ma ay oa con ngi. Nhng Nam Cao a
khong ket thuc cau chuyen nh trong suy ngh cua nhieu ngi. Nam Cao
a khong e moi chuyen tr lai nh cu khi moi tnh Th N - Ch Pheo qua
i. Ch a khong tr lai lam con vat la, con qu d cua lang Vu ai.

* Cuoc gap g Ch Pheo - Th N :

-la mot tnh tiet c tao ra e Ch Pheo co c hoi c oi x nh mot
con ngi. Va ngi oi x vi Ch nh mot con ngi ch co the la Th
N, mot ke xau x, ngan ng.
-Ket qua cua cuoc gap g : Ch Pheo a co lai tat ca nhng g han
mat. Quan trong la han a khao khat tr lai lam ngi lng thien.
Y ngha : qua s oi thay cua Ch Pheo, Nam Cao muon gi gam niem
tin : ban chat con ngi khong the b mat i, khong mat het , khong
mot sc manh nao co the tieu diet c ban chat con ngi. Nhng
ngi nh Ch Pheo hoan toan co the thay oi ch bang mot chut xu
tnh thng, ch can s yeu thng t mot ngi nh Th N va s boc
lo khong the nao n s hn : bat chao hanh.
T ay, thien truyen sang ngi len tam long tin yeu, thong cam vi
con ngi, mot tam long nhan ao hiem co cua Nam Cao.

* Ben canh nhng gia tr ln lao ay, Ch Pheo cung co nhieu han che,
khong qua kho thay va cung khong qua nho.
Khong nen quen rang Ch Pheo c Nam Cao viet vao au thap k 40,
vao thi iem Cach mang ang mot cao trao. Phong trao Cach mang,
nhng chien s, quan chung cach mang a i vao i song nh mot
thc te. Song nha van hien thc Nam Cao ro rang cha nhn ra mot mang
hien thc rat ban chat, rat quan trong ay. oi vi tac gia trong thien
truyen dng nh khong he co Cach mang, nh the Cach mang cha he
co. V the Nam Cao khong nhan ra rang mau thuan cua ong la co the
giai quyet va sap c giai quyet. Nha van van thay cuoc i khong
the thay oi, luan quan va khong loi thoat, cho du s oi thay v ai
ch bon , nam nam sau se dien ra.

Mat khac, Nam Cao a khong vt qua c nhng han che ma mot con
ngi tieu t san tri thc van thng hay mac phai khi nhn vao quan
chung va nhat la nhng ngi nong dan. Co the thay ro trong cach
nha van mieu ta ve nhng nhan vat nh Th N. Han che khong ch
cho Nam Cao mieu ta Th N la mot phu n ngheo kho, xau x hay
ng ngan. Han che la cho cach nha van mieu ta cai xau, cai
ngheo, cai ng ngan ay. Nha van a khong km nen noi s thch thu,
khoai tra, ha he khi c gieu ct cai xau, cai an on cua Th N
bang giong cua nhng ngi tr thc thanh th t cho mnh la cao hn
ngi khac. V vay Ch Pheo mang cai khong kh u am cua mot the gii
ma khong ai that ra con ngi ca, ma c khien ngi ta lien tng en
mot loai sinh vat khac. V nh nhan vat T Lang c Nam Cao mieu ta
bo ra nh con cua va quay sang hoi Ch Pheo xem ngi ta ng len
bang cai g - mot cau hoi sao ma au n. Dng nh ngi ta quen
mat rang ngi ta ang c lam ngi. Hay nh Nam Cao viet nhng con
ngi un ra t trong cac ngo toi, khong khac g mot lu kien. Va nh
the, tac pham khong tranh khoi b mac vao nhng ri rt cua chu
ngha t nhien. Han ay la mot han che khong nho.
Song ve c ban, nhng han che ay cung khong lam mat i s vnh cu
cua Ch Pheo, vi t cach mot tac pham co gia tr nhan ao va gia
tr hien thc sau sac thi bay gi.

* ac sac ve nghe thuat cua tac pham Ch Pheo:

Qua tac pham nay , Nam Cao a i rat xa tren con ng hien ai hoa
van chng, vt xa nhng nha van hien thc thi bay gi.
-Nam Cao a s dung mot loi ke chuyen phc tap, vt han ra ngoai loi
ke chuyen n gian theo trnh t thi gian. Cau chuyen co mot loi ket
cau kha mi me so vi nhng tac pham cung thi : au cuoi tng
ng. M au la lo gach cu va ket thuc cung bang lo gach cu, gi
len cho ngi oc an tng ve mot cai vong luan quan cua cuoc i.
-Nhng Nam Cao thanh cong hn ca trong Ch Pheo van thuoc ve lnh vc
xay dng nhan vat va ngon ng. Vi Ch Pheo, Nam Cao thc s tao
nen nhng ien hnh bat hu, hoan toan ung ngha cua ch ien hnh :
rat la, rat rieng va khai quat. Bi Nam Cao la mot trong so t nha van
cung thi a chu trong en ca tnh hoa nhan vat. Mat khac, nhan
vat cua Nam Cao cung co sc khai quat hoa rat cao, en mc khong t
khi nhng nhan vat ay tiep tuc song lau ben hn ca thi ai a sinh ra
no. Ch Pheo a chet lau roi nhng Ch Pheo hien ai van ang ton tai.
-Ch Pheo cung la tac pham i xa hn ca trong viec tao nen mot ngon
ng a thanh, s an xen, hoa hp, bien ao cua nhieu giong noi, linh ong
mot cach k la. V du trong oan au thien truyen, ngi ta khong the
phan biet c ro rang au la giong cua tac gia , au la giong chi
le nhe cua ten Ch.
-Ch Pheo con la tac pham rat thanh cong trong viec xay dng oc
thoai noi tam. V the moi th ben trong con ngi c phi bay ro rang
hn.
Ch Pheo thc s xng ang la mot kiet tac, mot tac pham se con
song mai vi thi gian, gi ra nhng hng thu khong cung vi ngi
oc va ngi tm hieu.