TY TIN

(Quang Dng)
********
BI: Bnh ging on th sau trong bi Ty Tin ca Quang Dng:
Doanh tri bng ln hi uc hoa,
Ka em xim o t bao gi
Khn ln man iu nng e p
Nhc v Vin Chn xy hn th

Ngi i Chu Mc chiu sng y

C thy hn lau no bn b
C nh dng ngi trn c mc
Tri dng nc l hoa ong a

Ty Tin on binh khng mc tc

Qun xanh mu l d oai hm
Mt trng gi mng qua bin gii
m m H Ni dng kiu thm

Ri rc bin cng m vin x

Chin trng i chng tic i xanh
o bo thay chiu anh v t
Sng M gm ln khc c hnh
BI LM
Ty Tin l bi ht ca tnh thng mn, l khc ca chin trn ca anh V quc qun nm xa, nhng
anh hng bui u khng chin o vi chn khng i lng gic nh ( Nh Hng Nguyn), nhng trng s ra
trn vi li th Chin trng i chng tic i xanh.
Quang Dng vit bi th Ty Tin vo nm 1948, ti Ph Lu Chanh bn b sng y thng yu:
Sng y chm ngun qua Ph Quc So diu khuya khot thi m trng (Mt ngi Sn Ty 1949). Ty
Tin l mt n v qun i thnh lp vo nm 1947, hot ng v chin u thng ngun sng M, min Ty
Ha Bnh, Thanh Ha sang Sm Na, trn di bin cng Vit Lo. Quang Dng l mt i i trng trong
on binh Ty Tin, ng i anh nhiu ngi l nhng chng trai H Ni yu nc, dng cm, ho hoa. Bi th
Ty Tin ni ln ni nh ca tc gi sau mt thi gian xa ri n v: Sng M xa ri Ty Tin i! Nh v rng
ni nh chi vi
Bi th gm c 4 phn. Phn u ni v ni nh, nh sng M, nh ni rng min Ty, nh on binh
Ty Tin vi nhng no ng hnh qun chin u v cng gian kh on th trn y gm c 16 cu th,
l phn 2 v phn 3 ca bi th ghi li nhng k nim p mt thi gian kh, nhng hnh nh y t ho v ng
i thn yu.
phn u, sau hnh nh Anh bn di du khng bc na Gc ln sng m b qun i, ngi
c ngc nhin, xc ng trc vn th m p, man mc, tnh t, ti hoa:
Nh i Ty Tin cm ln khi
Mai Chu ma em thm np xi
Bt cm ta khi nng tnh qun dn, ta hng ca thm np xi, hng ca ni rng, ca Mai Chu,
v hng ca tnh thng mn.

/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1/356715552.doc Page 1 of 5 Anh Tuan 01-06-2017

 M u phn hai l s ni tip ci hng v thm np xi y. Hi uc hoa tr thnh k nim p
trong lng nh th, v tr thnh hnh trang trong tm hn cc chin binh Ty Tin:
Doanh tri bng ln hi uc hoa,
Ka em xim o t bao gi
Khn ln man iu nng e p
Nhc v Vin Chn xy hn th
uc hoa l cy nn t ln trong phng ci, m tn hn, t ng c dng trong vn hc c: uc hoa
chng thn vi chng mai xa (Truyn Kiu 3096). Quang Dng c mt s nho nn li: hi uc hoa
m la tri, m lin hoan trong doanh tri on binh Ty Tin. Bng ch nh sng ca uc hoa, ca la tri
sng bng ln; cng cn c ngha l ting khn, ting ht, ting ci tng bng rn r. S xut hin ca em,
ca nng lm cho hi uc hoa mi mi l k nim p mt thi chinh chin. Nhng thiu n Mng, nhng
thiu n Thi, nhng c ph xao Lo xinh p, duyn dng e p, xut hin trong b xim o rc r, cng vi
ting khn man iu xy hn th trong lng cc chng lnh tr. Ch ka l i t tr, ng u cu
Ka em xim o t bao gi nh mt ting trm tr, ngc nhin, tnh t. Mi gian kh, mi th thch, nh b
y li v tiu tan.
Xa Ty Tin mi c bao ngy th m nh th nh chi vi, nh hi uc hoa, nh chiu sng Chu Mc
y. Hi ngi i hay t hi mnh c thy v c nh. Bao k nim su sc v th mng li hin ln v a v:
Ngi i Chu Mc chiu sng y
C thy hn lau no bn b
C nh dng ngi trn c mc
Tri dng nc l hoa ong a
Ch y bt vn vi ch thy, mt vn lng thn tnh, m iu cu th tru xung nh mt nt nhn, mt s
nhc nh trong hoi nim nhiu bng khung. N s xa nh kinh thnh Thng Long l nh hn thu tho, nay
Quang Dng nh l nh hn lau, nh ci xo xc ca gi, nh nhng c lau trng tri. C nh v rng ni,
nh chi vi th mi c nh v c thy hn lau trong k nim. C thy ri li c nh, mt li vit uyn
chuyn ti hoa, ng l cu th trc gi cu th sau nh nhng k nim tr v Nh cnh (hn lau) ri nh
ngi (nh dng ngi) cng con thuyn c mc tri dng nc l hoa ong a. Hnh nh hoa ong a l
mt nt v lng mn gi t ci dng ngi trn c mc tri theo thi gian v dng hoi nim. on th gi ln
mt v p m h, thp thong, gn xa, h o trn ci nn chiu sng y. Cnh v ngi c thy v nh
mang nhiu man mc bng khung. Bt php, thi php ca ch ngha lng mn li du n ti hoa qua on
th ny. Gia nhng bn b, c mc, dng nc l l hn lau, l dng ngi, l hoa ong a tt c
c ph m bi mn trng mng ca mt chiu sng hoi nim. Tng l siu thc m lng mn, ti hoa.
Phn ba bi th ni v on binh Ty Tin. Quang Dng s dng bt php hin thc to nn bc
chn dung nhng ng i thn yu ca mnh. phn mt ni v con ng hnh qun v cng gian kh
khc ho ch kh anh hng cc chin s Ty Tin; Phn hai, i su miu t v p lng mn ca nhng chin binh
ho hoa, yu i. Phn ba ny, ngi c cm thy nh th dang nh, ang ngm nhn, ang hi tng, ang
ngh v tng gng mt thn yu, cng mnh vo sinh ra t, nm tri nhiu gian kh mt thi trn mc. Nh
mt on phim cn cnh gi t ci d di, ci khc lit mt thi mu la oai hng. Ch ngha yu nc ca dn
tc hun c qua 4.000 nm lch s c nng ln tm vc mi ca ch ngha anh hng cch mng trong thi i
H Ch Minh:
Ty Tin on binh khng mc tc
Qun xanh mu l d oai hm
Mt trng gi mng qua bin gii
m m H Ni dng kiu thm
Nhng vn th ngn ngn cht hin thc, na th k sau m ngi c vn cm thy trong khi la,
trong m vang ca ting sng, nhng gng mt kiu hng ca on dng s Ty Tin. on binh khng mc
tc, Qun xanh mu l, tng phn vi d oai hm. C ba nt v u sc, gc cnh hnh nh nhng V
tm, V trc mt thi gian kh c ni n mt cch hn nhin. Qun phc xanh mu l, nc da xanh v
u khng mc tc v st rt rng, th m quc thc hin ngang, xung trn nh gip l c d oai hm lm
cho gic Php kinh hn bt va Tam qun t h kh thn Ngu l hnh nh cc trng s St Tht, i Trn;
Tng s kn tay t h B ti chn k vut nanh l tm vc cc ngha s Lam Sn. Qun xanh mu l d oai
hm l ch kh lm lit hin ngang ca anh b i c h trong chn nm khng chin chng Php. Gian kh v c

/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1/356715552.doc Page 2 of 5 Anh Tuan 01-06-2017

lit th, nhng h vn mng vn m. Mt trng gi mng qua bin gii; Mng git gic, nh tan l xm lng
xc th cht ng xy thnh chin cng. Trn chin trng, trong la n th mt trng, gia m khuya trong
doanh tri c nhng cn m p: m m H Ni dng kiu thm. Ba ch dng kiu thm tng in du vt
trong vn lng mn thi tin chin, c Quang Dng a vo vn th mnh din t tht t ci phong ho
hoa, a tnh ca nhng chin binh Ty Tin, nhng chng trai ca t nghn nm vn vt, gia khi la chin
trng vn m, vn nh v mt mi trng xa, mt gc ph c, mt t o trng, mt dng kiu thm. Ngi
bt ca Quang Dng bin ho, lc th bnh d mc mc, lc th mng o nn th, v chnh l v p ho hng
ti hoa ca mt hn th chin s.
Bn cu th tip theo cui phn 3, mt ln na nh th ni v s hy sinh trng lit ca nhng anh hng v
danh trong on qun Ty Tin. Cu th Chin trng i chng tic i xanh vang ln nh mt li th Quyt
t cho T quc quyt sinh. C bit bao chin s ng xung ni gc rng, bn b dc v c lp, t do ca T
quc. Mt tri thng nh mnh mang: Ri rc bin cng m vin x Cc anh v t mt cch thanh
thn, bnh d; yn ngh trong lng M, gic ng nghn thu. Chng c da nga bc thy nh cc trng s ngy
xa, ch c o bo thay chiu anh v t, nhng T quc v nhn dn i i ghi nh cng n cc anh. Ting
thc sng M gm ln nh mt lot i bc n x tri, khc c hnh y to nn khng kh thing ling, bi
trng v cao c:
Ri rc bin cng m vin x
Chin trng i chng tic i xanh
o bo thay chiu anh v t
Sng M gm ln khc c hnh
Cc t Hn Vit xut hin bt ng trong on th (bin cng, vin x, chin trng, o bo, khc c hnh)
gi ln mu sc c knh, trng lit v uy nghim. C mt mt hy sinh. C xt xa thng tic. Khng bi ly yu
mm, bi l s hy sinh c khng nh bng mt li th: Chin trng i chng tic i xanh. Bit bao xt
thng v t ho n cha trong vn th. Quang Dng l mt trong nhng nh th u tin ca nn th ca khng
chin ni rt cm ng v s hy sinh anh dng ca cc chin s v danh. Hn 20 nm sau, nhng thi s thi
chng M mi vit c nhng vn th cm ng nh th:
H sng v cht
Gin d v bnh tm
Khng ai nh mt t tn
Nhng h lm ra t nc
(t nc - Nguyn Khoa im)
Nhng thng nm chin tranh i qua. on binh Ty Tin nhng ai cn ai mt, nhng ai ly
ven rng chp chin cng? C lai chinh chin k nhn hi? xa nay, bui chin tranh, my ai i chinh chin
cn tr v?
on th trn y cho thy ci tm p v ci ti hoa ca Quang Dng. Nu Chnh Hu, qua bi ng
Ch ni rt hay v ngi nng dn mc o lnh, th Quang Dng, vi bi th Ty Tin dng ln mt
tng i hng v uy nghim v nhng chng trai H Ni mang gm i gi nc dng cm, can trng, trong
gian kh chin u hy sinh vn lc quan yu i. Anh hng, ho hoa l hnh nh on binh Ty Tin.
Hai on th trn y th hin ct cch v bt php lng mn, hn th ti hoa ca Quang Dng. Nu th l
s th hin con ngi v thi i mt cch cao p th Ty Tin cho ta cm nhn v n tng y. Ty
Tin mang v p c o ca mt bi th vit v ngi lnh anh b i c H nhng nm u khng chin
chng Php. Bi th hi t mi v p v bn sc ca th ca khng chin ca ngi ch ngha yu nc v ch
ngha anh hng cch mng Vit Nam

I. T LIU V TC GI V TC PHM
Quang Dng vit kh sm (trc Ty Tin 1948, anh lm th, mc d phi t Ty Tin, anh mi khng
nh c mt phong cch th ring) v sng tc nhiu th loi. Tc gi ca bi ht Ba V m cao m mi nt
nhc, li th tng lng su vo y hn nhng ngi thanh nin xa nh i khng Php, cng l tc gi ca nhiu
bi th tnh nm trong k c su thm v thnh hnh trang tinh thn ca nhiu th h, nhiu thi ( Mt ngi Sn

/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1/356715552.doc Page 3 of 5 Anh Tuan 01-06-2017

Ty, Ty Tin, Nhng lng qua, ng trng) m phn nhiu c truyn bng nhng bn chp tay ch
khng cn n bn in giy trng, mc en. Quang Dng l tc gi ca nhng tp truyn k, vi phong thi ring
kh ln, li cng l tc gi ca nhng bc tranh, a phn l tranh la, v phong cnh. Vit sm v nhiu nh vy,
nhng vn l ngi thch giang h, li vn khng chuyn tm n vic xut bn, in n v lu gi, v th sng
tc ca Quang Dng b tht lc nhiu. V, cho n ht i, Quang Dng vn ch l ch nhn ca mt gia ti
khng my ln lao so vi nhng bn vit cng la, cng thi: hai tp th v ba tp vn xui (k c nhng tp in
chung vi bn th, bn vn).
Quang Dng sng n hu v trong con ngi n hu y n cha mt tm hn ngh s hng hu, y v dn
d. D sm phi xa qu, gi nh i khng chin, nhng trn sut no ng chinh chin, i u, n u v lm
g, con ngi bnh d y vn lun hng v qu hng. Quang Dng c kh nng ha hp tuyt diu v rung
ng tinh nhy vi nhng chm xm, cnh qu, vi tnh cm ng qu chn mc, lam l nhng cng rt th
mng. Chnh cm xc hn hu y, ci hn qu y l ci hn ca nhng bc tranh qu c pht v ti tnh trong
th anh bng ngi bt ca mt ngh s c nng khiu thm m tng hp Cm, k, thi, ho. Cnh hin ln trong
th anh khng bng bc m c thn thi, sinh ng trong s ha hp nhun nhuyn ca m thanh vi sc mu,
ca tnh vi cnh. C mt sc g nu gi, gi cm nhng cnh qu chn mc th ny:
Bn cui thn xun hoa go ri
Sng xanh hin trit lng tri xui
ngang mt chuyn qua ma bi
m p trong ma ting ni ci
Hoc:
L nhng ng qun qua bn lng
Hoa nhi thm ng m qun trang
Lp ny lp khc ngi sang ht
Thuyn li nm phi di nguyt vng
Hoc na: Nng na sng xa m kh ni
Cnh hng nht nht my phiu lu
Trong th Quang Dng, hu ht l nhng bc tranh qu nh th. Vi tng ch o qu hng trng cu
cng non nc; Ba chc nm tri vn th,Quang Dng c gng lt t cho ht v p nng hu ca qu
hng Vit Nam vi nhng nt c sc ring khng ln, gp cho th Vit Nam nhng bc tranh qu m thm,
xc ng lng ngi.Trong tnh yu qu hng, t nc mnh mang y, vn c mt gc nim ring su thm,
trong lnh nht, Quang Dng dnh ring cho x oi-qu hng anh, ni anh tng sng gn b sut tui th.
C ngi niQuang Dng l nh th ca x oi, qu cng mt phn c l. Vit v x oi, th anh m
su, da dit c trong tm tng v tnh cm. Nhng ngy phi xa qu, canh cnh trong anh l ni mong ngng
nh nhung khc khoi v vng qu xa y:
Cch bit bao ngy qu Bt Bt
Chiu xanh khng thy bng Ba V
Nhiu khi khng km c, anh phi tht thnh li cho ngui ngoai ni nh Ti nh x oi my trng lm.
Chy bng ni kht khao, ngy c tr li, c say sa ht th khng kh thn d, c m mnh trong
hng ma mng, c tn hng nim vui thng ngon tn hng v p ca qu hng:
Bao gi tr li ng Bng Cn
V ni Si Sn ngng la vng
Sng y chm ngun qua Ph Quc
So diu khuya khot thi thm trng
C ngi lm th ly ci chn lm gc, li cng c ngi trng s ti hoa. Quang Dng l s kt hp tuyt
vi gia v p chn cht, dn d vi ti hoa tinh t. Nhiu bi th, do vy t n chn ti. Bn cnh Ty
Tin, l nhng bi th tng sng v lng su trong tm tng ngi c: Mt ngi Sn Ty, Nhng lng
qua, ng trng, Nhng c hng xm
Quang Dng vit hn nhin v rt tht. Dng nh cha bao gi anh giu mnh v cng khng bao gi di
mnh trong th. T s dn thn, mang m ho kh ca c mt lp ngi thi i:

/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1/356715552.doc Page 4 of 5 Anh Tuan 01-06-2017

 Chin trng i chng tic i xanh
n nhng k nim, nhng tm s bun vui ca cuc i chinh chin v sau ny na, c cm gic cht chi
thiu chn tri trong My u u l tm s tht, cm gic tht ca ring anh c bc bch trn trang giy.
Nhng li nhc nh trong ng chiu th by, cng mang nt ring ca Quang Dng: khng gn ct m thm
tha bi l s nhn gi thit tha ca mt tm lng nhn hu, trng ngha tnh.
Th Quang Dng c nhiu bi lng bun: Ma, Qun nc, Thu, Chiu ni ma ro Ngay c ci bun
y cng l tm trng thc ca anh vit ra nhiu khi d gy hiu lm, song anh vn khng ngi bc bch.
Quang Dng khng vit mt ci g chung chung. Vi anh, th l sn phm, mang sc thi ring v c th
nhng g anh sng tri, quan st v ghi nhn c.Phn khng nh to nn sc hp dn v gi tr lu di ca
th chnh l tnh c th, chn st y. Nh vy, chng ta mi c c nhng bi th c sc gi dng li c mt
thi hoc lu khc li chn dung st thc ca c mt th h, dng nh Ty Tin, Nhng lng qua, ng 12,
nhng c hng xm, ng trng
D Quang Dng li cho chng ta khng nhiu th nhng mc nhin bn mi nm nay, anh l nh
th c mn m. Vi Rng Bin qu hng (tp th in chung vi Trn L Vn), Bi th Sng Hng, My u
Quang Dng dnh cho chng ta phn qu p ring ca tm hn v c tnh sng to c o ca mt ngh s
chn ti, y nhit tm vi qu hng, t nc v con ngi.

*********
Quang Dng vo lng th cch mng vi bi Ty Tin . Nh c mi duyn g rng buc, bi th y gn
b vi ngi lm ra n n mc c ni n Quang Dng l ngi ta nh n bi th Ty Tin v ngc li.
() Khong cui ma xun nm 1947, Quang Dng, Nguyn Phi Vin phng qun s Bc B v hc
vin lp qun s Tng (Sn Ty ) v Phng t gi M gi, V tr, con th ln ng gia nhp on qun
Ty Tin. Ty Tin l mt n v qun i thnh lp vo u nm 1947, c nhim v phi hp vi b i Lo, bo
v bin gii Vit Lo v nh tiu hao qun i Php Thng Lo h tr cho nhng vng khc trn t
Lo. a bn ng qun v hot ng ca Ty Tin kh rng : t Chu Mai, Chu Mc sang Sm Na ri vng
v qua min Ty Thanh Ho. B i Ty Tin phn ng l thanh nin H Ni, lao ng chn tay cng lm, tr
thc cng nhiu. C nhng hc sinh c ca cc trng S Phm, Bi, Thng Long, Vn Lang nh Quang
Dng, Vn Thng, Tun Sn, Nh Trang Ring Tun Sn v Nh Trang t ti v thng c gi l hai
Cu T. Bc s Phm Ngc Khu cng l mt tr thc v mt thy thuc c ting. Li c nhng n chin s hoa
khi ca th nh y t Phng LanXut thn bnh dn th c anh trc kia bn ph xan (lc rang) , c
anh trc kia lm t l m. H sng vi nhau rt vui. Anh t c th biu din m b trong chp mt t
chc lin hoan. C y t xinh p sng lc eo bn sn, phi nga nh bay. Ai thiu o th ng i c th ci o
tng ngay. Ci gian kh, ci thiu thn v vt cht ca ty Tin cng khng khip. Hi y rng, st rt honh
hnh d di. nh trn t vong t, st rt t vong nhiu. i i trng kim nhc s Nh Trang sng tc bi ht
Ting cng qun y t ci ting cng rn r khng my ngy l khng ni ln trm qun y, bo hiu mt ng ch
qua i v st rt. Thuc cha bnh rt him, nht l mn K ninh vng. Mi bui sng, c y t b vi vin vo
mt chai nc. Mi bnh nhn c ung mt chn. Th Quang Dng vit Ty Tin on binh khng mc tc
l ni v nhng ci u co trc khi nh gip l c, Ty cng khng nm c chin s ta. Nhng khng
mc tc cn c ngha st rt n ni tc cng khng mc c. Qun xanh mu l v st rt nh th m vn
d oai hm nhiu trn nh lm cho gic Php kinh hong. Nh trn Dc t ( trn ng t Ph Vng sang
Mn Bi) c nhng chin s st rt run cm cp, vn nm nguyn v tr chin u, bn sng, nm lu n, vn
t trn cao xung tiu dit ch. Bn gic sng st phi rt lui xung Sui Rt .
on qun ty Tin, sau mt thi gian hot ng Lo tr v thnh lp trung on 52. i i trng
Quang Dng n cui nm 1948 ri c chuyn sang n v khc. Ri xa n v c cha bao lu, ngi
Ph Lu Chanh anh vit bi th Ty Tin. Bi th va ra i c c trong v ngoi qun i truyn tay,
truyn ming cho nhau. Trong tp th do nh xut bn V quc qun lin khu III n hnh nm 1949, bi th c
nhan l Nh Ty Tin. Nm 1957, khi a bi ny vo tp Rng bin qu hng ( in chung vi Trn L
Vn Nh Xut Bn hi nh vn) Quang Dng b ch Nh, ch ly hai ch Ty Tin

Trn L Vn ( bi th Ty Tin ca Quang Dng )

/var/www/apps/conversion/tmp/scratch_1/356715552.doc Page 5 of 5 Anh Tuan 01-06-2017