1.

"KALALIKASAN AT ISTRAKTURA NG WIKANG FILIPINO" Lahat ng wikang ginagamit ng a

numang lahi sa daigdig ay binubuo ng mga tunog . Ang mga tunog na ito ay tinataw
ag na ponema na matatalakay pa ng higit sa mga ka sunod na pahina. 2. "PONOLOHIY
A" Ang ponema ay tumutukoy sa mga makhulugang tunog ng isang wika. Ang makaagham
na pag-aaral nito ay tinatawag namang ponolohiya. May dalawmpu't isang (21) pon
ema ang wikang Filipino, labing-anim (16) ang katin ig at lima (5) naman ang pat
inig. Ang mga katinig ay ang mga sumusnod: /p,b,m,t ,d,n,s,l,r,y,k,g,n,ng,w,/. A
ng katinig naman ay ang /i,e,a,o,u,/. 3. "Morpolohiya" Tumotukoy ang morpolohiya
sa makaagham na pag-aaral ng mga makabuluhang yunit ng isang salita o morpema.
Ang morpema ay maaring isang ponema.Halimbawa nito ay ang /o/ at /a/ na sa at in
g wika ay maaring mangahulugan ng kasarian. Halimbawa: maestro abugado Paulo tin
dero Angelito vs vs vs vs vs maestra abugada Paula tindera Angelita
4. "Mga Pagbabagong Morpoponemiko" Ang mga pagbabagong morpoponemiko ay tumutuko
y sa anu mang pagbabago sa karaniwa ng anyo ng isang morpema dahil sa impluwensy
a ng kaligiran nito. Ito ay may ilan g uri. a.) Asimilasyon Sangkot ng uring ito
ang mga pgbabagong nagaganap sa /ng/ sa posisyong pinal dah il sa impluwensya n
g ponemang kasunod nito. Dalawng uri ng asimilasyon; 1. Asimilasyong parsyal 2.
Asimilasyong ganap Asimilasyong parsyal- yaong karaniwang pagbabagong nagaganap
sa ponemang /ng/ at nagiging /n/ o /m/ o nanatiling /ng/ dahil sa kasunod na tun
og. Halimbawa: [pang]+paaralan-------pampaaralan [pang]+bayan---------pambayan A
similasyong ganap- sa asimilasyong ganap, bukod sa pagbabagong nagaganap sa po n
emang /ng/ ayon sa punto ng artikulasyon na kasunod na tunog, nawawala parin an
g unang ponema ng nilalapiang salita dahil sa ito ay inaasimila o napapaloob na
sa sinusundang ponema. Halimbawa: [pang]+palo----------pampalo-----------pamalo
[pang]+tali-----------pantali--------------panali b.)Pag-papalit ng ponema May m
ga ponemang nagbabago o napapalitan sa pagbubuo ng mga salita. 1. /d/----- /r/ A
ng ponemang /d/ sa posisyong inisyal ng salitang nilalapian ay karaniwang napap
alitan ng ponemang /r/ kapag patinig ang huling ponema ng unlapi. Halimbaw: ma-+
dapat------------marapat ma-+dunong----------marunong 2. /h/-----/n/ Sa ilang ha
limbawa, ang /h/ bagamat hindi binabaybay o tinutumbasan ng titik sa pagsusulat
na panlaping /-han/ ay nagiging /n/. Halimbawa: /tawah /+ -an--------/tawahan/--
------tawanan 3. /o/----/u/ Ang ponemang /o/ sa huling pantig ng salitang-ugat n
a hinuhunlapian osalitang in uulit ay nagiging /u/. Halimbawa: dugo + an--------
--dugoan mabango----------mabangung-mabango c.) Metatesis Kapag ang salitang uga
t na nagsisimula sa /l/ o /y/ ay nilalagyan ng gitlaping in-, ang /i/ at /n/ ay
nagkakapalitan ng posisyon. Halimbawa: -in- + lipad--------nilipad -in- + yaya--
------niyaya d.) Pagkakaltas na ponema Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang hu
ling ponemang ponimag patinig ng saliat ng-ugat ay nawawala sa pag huhunlapi nit
o. Halimbawa: takip + an--------takipan-----------takpan kitil + in----------kit
ilin-------------kitlin e.) Paglilipat-diin May mga salitang nagbabago ng diin k
apag nilalapian. Halimbawa: basa + -hin------------------basahin ka- + sama + -h
an----------kasamahan laro + an--------------------laruan(lugar) f.) Reduplikasy
on Pag-uulit ng pantig ng saliata. Halimbawa: aalis matataas pupunta masasaya
magtataho naglalakad
4."Sintaksis" Ang pangungusap ay isang sambitlang may patapos na himig sa dulo.
Halimbawa: Nanay! (panawag) Aray! (nagsasaad ng damdamin) Sulong! (utos) Opo (pa
nagot sa tanong) Umuilan (pandiwang palikas o penomenal) titiksalitapangungusap
morpema ponolohiya morpolohiya (palatanungan) (palabusan)
sintaksis
5."Pagpapalawak ng pangungusap" Ang mga maaring gamiting pampalawk ng pangungusa
p ay 1.) paningit at 2.) panurin g (pang-uri at pang-abay) at 3.) kaganapan ng p
andiwa. a.)Mga paningit bilang pampalawak Mga paningit o ingklitik ang ta wag na
tin sa mga katagang isinasama sa pngungusa p upang higit na maging malinaw ang k
ahulugan nito. Talaan ng ating mga paningit: ba na ho po kasi naman lamang/lang
sana kaya nga man tuloy daw/raw pa muna yata din /rin pala Ang mga paningit ay m
ay tiyak na posisyon sa loob ng pangungusap. Ang mga katagang ka, ko at mo ay ma
aring manguna sa paningit. Watong pagamit ng mga paningit: 1. Unang salitang may
diin + paningit 2. Unang salitang may diin +ka/ko/mo + paningit Halimbawa: 1. U
nang salitang may diin + paningit a.) Ang bata na ang tawagin mo. b.) Hindi man
kayo matuloy ay dapat kang maghanda. 2. Unang salitang may diin + paningit a.) B
akit ka nga ba hindi dumating? b.) Hinihintay ko naman siya ngunit talagang hind
i siya du mating. c.) Alam mo ba ang dahilan ng kanyang biglang pag-alis?
Sa ating talaan ang mga paningit aymapapansing may mga pningit na malayang nagk
akapalitan, tulad ng daw/raw at din/rin. Sa kolokyal na gamit, ang daw at raw, d
in at rin ay malayang nagkakapalitan kah it na sa anung kaligirang ponemiko. Sa
mga pormal na okasyon, may mga taong nag bibigay ng pagkakaiba sa gamit ng daw a
t raw, din at rin. Ang daw at din ay g inagamit kapag ang sinusundang salita ay
nagtatapos sa katinig, maliban sa mga m alapatinig na /w/ at /y/. Samantala ang
raw at rin ay ginagamit kapag ang sinusu ndang salita ay nag tatapos sa patinig
o malapatinig na /w/, /o/, /y/. Halimbawa: 1. 2. 3. 4. 5. Malaki raw ang hinihin
gi mo kaya hindi ka napag bigyan. Swelduhan din daw ang ama niya. Maswerte na ri
n naman ang batang yon. Buhay raw ang nakulong sa minahan. Kalabaw raw ni Kuya a
ng nawala.
Ang lamang ay pormal na anyong kolokyal na anyo ng lang. Halimbawal: 1. Isasangu
ni po lamang namin ang taga pangulo ng komite ang hi ngil sa suliranin ng kaspi.
2. Iabot mo lang sa akin ang peryodiko bago ka umalis. b.) Mga panunuring bilan
g pampalawak Dalawang kategorya ng mga salita ang magagamit na panuring, ang pan
g-uri na panu ring sa pangngalan o panghalip, at ang pang-abay na panuring sa pa
ndiwa, pang-ur i o kapwa pang-abay. Btayan ng Pangungusap Ang mag-aaral ay iskol
ar. 1.Pagpapalawak sa pamamagitan ng karaniwang pang-uri Ang matalinong mag-aara
l ay iskolar. 2. Pagpapalawak sa pamamagitan ng pariralang panuring a.) Ang mata
linong mag-aaral sa klase ko ay iskolar. b.) Ang matalinong mag-aaral sa klase n
g kasysayan ay c.) Ang matalinong mag-aaral sa klase ng kasysayan ay d.) Ang mat
alinong mag-aaral sa klase ng kasysayan ay sa pamantasan. e.) Ang matalinong mag
-aaral sa klase ng kasysayan na ay iskolar pamahalaan sa pamantasan.
iskolar. iskolar sa pamantasan. iskolar ng pamahalaan magaling mag talumpati
3.Pagpapalawak sa pamamagitan ng ibang bahagi ng pananalita na gumaganap ng tu n
gkulin ng pang-uri. a.) Pangngalang ginagamit na panuring Ang mag-aaral na babae
ay eskolar. b.) Panghalip na ginagamit na panuring Ang mag-aaral na babaing iyo
n ay eskolar. c.) Pandiwang ginagamit na panuring Ang mag-aaral na babaing iyon
na nagtatalumpati ay eskolar. "DISKURSO"
Diskurso- ang tawag sa paggamit ng wika bilang paraan ng pagpaparating ng isang
minsahe, ito man ay pagpapahayag, pasulat man o pasalta. - ay functional. Paglal
ahad-ay isang anyo ng pagpapahayag. "Konteksto ng Diskur so" * Kontekstong Inter
personal- ito ay usapan pang mag-kaibigan. * Kontekstong Panggrupo- pulong ng is
ang samahan pang mag-aaral. * Kontekstong Pang-organisasyon- memorandum ng pangu
lo ng isang kompanya sa laha t ng impliyado. * Kontekstong Pangmasa- pagtatalump
ati ng isang politiko sa harap ng mga botant e. * Kontekstong Interkultural- pag
pupulong ng mga pinuno ng mga bansang ASEA. * Kontekstong Pangkasarian- usapan n
g mga mag-asawa.
"Mga Teorya Ng Diskurso" Ang mga teorya ng diskurso ay hindi naiiba sa mga teory
a ng komunikasyon. * Speech act theory- isang teorya ng wikang batay sa aklat na
"how to do things with words" ni JL Austin(1978) * Ethnography of communication
- ito ay nauukol sa pag-aaral ng mga sitwasyon, ga mit, patern, at tungkulin. Ia
bat abang teknik na maaring magamit sa partisipant obserbasy on 1. Introspection
5. Ethnosemantics 2. Delached observation 6. Ethnomethodology 3. Interviewing 7
. Prenomenelogy 4. Philology * Communication accommodation theory- sinusuri ang
mga motibasyon at kasikwens n g pangyayari kung ang dalawang ispiker ay nagbabag
o ng estilo ng komunikasyon. * Narrative paradigm- ay nag lalarawn sa mga tao bi
lang mga storytelling. komunikatib kompitens kasanayanexpertise sa paggamit ng wika
pasulat man a. diskurso (tunogsalitapangungusapdiskurso) o pasalit