Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Przedstawiony materia stanowi uzupenienie wykadu 2 lub 3

na Fundamentowaniu GHB001515 (sem.5, Studia Inynierskie),
zwracajc uwag na mniej typowe przypadki, ni te analizowane na wiczeniach projektowych.
Szczegy wymiarowania zgodnie z rwnolegym wykadem z Konstrukcji Betonowych.

2.3. WYMIAROWANIE sztywnych aw i stp fundamentowych

Podstawowe zasady
1. Odpr podoa przyjmuje si jako liniowy (dla awy trapez lub trjkt, dla stopy
graniastosup prostoktny o podstawie B x L city paszczyzn lub ostrosup). Projektowanie
na sta warto qmax, ktra wystpuje tylko pod jednym z naroy fundamentu, jest zazwyczaj
nieekonomiczne, jedynie w przypadku wystpowania wielu zrnicowanych schematw
obcie lub maych nierwnomiernoci odporu podoa, to uproszczenie moe by zasadne.
2. Do wymiarowania wykorzystuje si najniekorzystniejsze kombinacje obcie (cznie z
obcieniami zmiennymi oraz wyjtkowymi), obowizuj wartoci obliczeniowe si,
czyli Gd + Qd + Ad .
3. Mona przyj, e ciar wasny fundamentu wylanego na/w gruncie nie powoduje
zwikszenia wytenia (w odrnieniu np. od stropu, ktry jest zginany zaraz po
rozszalowaniu). Naley zatem uwzgldni fakt, e zasypka odsadzek fundamentu i jego
ciar wasny s korzystne i redukuj odpory gruntu brane do wymiarowania. (Naprenia
wasne spowodowane skurczem betonu s cakowicie odrbnym problemem.)
4. Stopie zbrojenia z reguy dosy sztywnych (krpych) aw i stp jest niewielki, zazwyczaj
rzdu 0,2-0,5%. Otrzymanie wartoci mniejszych od min = 0,13% jest sygnaem do zmiany
parametrw fundamentu lub zaprojektowania fundamentu betonowego niezbrojonego.
5. awy i stopy fundamentowe s z reguy stosunkowo wysokie (krpe) w porwnaniu np. do
elementw konstrukcji wyszych kondygnacji, jak podcigi itp. Strefa ciskana w betonie
zbrojonym ma bardzo may zasig eff << eff,lim . Generalnie, przekrj jest pojedynczo
zbrojony.
6. Jeli uproci (z duym zapasem bezpieczestwa), e eff = 0,2, to rami si w zbrojeniu,
liczone wzgldem rodka strefy ciskanej w betonie wynosi z = 0,9ho i std mona przyjmo-
wa po prostu Fa = M/(fyd0,90ho).
Przedstawione dalej przykady wykazuj, e zaoenie eff = 0,1 (czyli z = 0,95ho) jest
bardziej zasadne, a zatem Fa = M/(fyd0,95ho).
7. W sztywnych awach i stopach najlepiej wsppracuj z betonem prty o rednicach od
12mm do 20mm, co 10-30cm; naley pamita, e w odlegoci ok. 7-8 rednic prta
wzmocnienie betonu przez prt zbrojeniowy jest ju niezauwaalne.
8. Zbrojeniem gwnym awy pod sztywn cian non s prty poprzeczne, spite podunymi
prtami rozdzielczymi oraz konstrukcyjny ukryty wieniec poduny wraz ze strzemionami
konstrukcyjnymi. Podune prty rozdzielcze spinaj prty poprzeczne, przez co przenoszenie
ewentualnych lokalnych przecie nastpuje na kilka ssiednich prtw poprzecznych i za-
pewniona jest ich wsppraca. Prty podune przenosz te naprenia od skurczu betonu.

1
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

9. W uzasadnionych przypadkach mona rnicowa ilo zbrojenia (dugo prtw) wzdu

danego boku fundamentu, jeli wytenie z jednej strony ciany lub supa jest we wszystkich
schematach obcie wiksze ni z drugiej strony.
Zbrojenie stopy w kierunku podunym jest z reguy duo wiksze ni w kierunku
poprzecznym.
10. Powysze zasady nie dotycz aw szeregowych, rusztw i pyt fundamentowych, gdzie
zbrojenia gwnego jest zazwyczaj wielokrotnie wicej (wiksze rozpitoci, obcienie
skupione na wierzchu fundamentu, siy poprzeczne, zoone ukady obcie).

Zakres oblicze

1. Obliczenia w zakresie SGN/ULS obejmuj zginanie (lub czyste rozciganie dla fundamentw
wysokich), cinanie (tylko dla smukych elementw) i przebicie.

2. Obliczenia w zakresie SGU/SLS obejmuj ugicia i odksztacenia, a take sprawdzenie ew.

zarysowania - w zalenoci od liczby prtw, ich rednicy i agresywnoci rodowiska;
w typowych sytuacjach regulowanych norm mona odstpi od sprawdzania tych
warunkw. Negatywne skutki pojawienia si rys na fundamencie mona w duym stopniu
ograniczy za pomoc powierzchniowych rodkw uszczelniajcych i hydrofobowych.

3. W betonowych stopach fundamentowych, ktre maj dosy zwarty ksztat, zjawisko skurczu
betonu nie prowadzi zazwyczaj do gronych konsekwencji, poniewa:
a) skurcz przy wizaniu betonu stopy nie jest bardzo utrudniony (skrpowany), a zatem nie
prowadzi do zarysowa,
b) atwo jest pielgnowa fundament polewajc go wod, a beton podkadowy,
podcielajca izolacja, szalunki i masywny ksztat ograniczaj straty wody przez
powierzchni fundamentu,
c) fundament w gruncie nie jest naraony na znaczce wahania temperatury, czy wilgotnoci.

2
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Przykad 1: wymiarowanie na zginanie poprzeczne elbetowej awy niskiej.

Szeroko awy B = 1,8m
0,6 0,4 0,8 Wysoko awy h = 0,40m
Minimalna otulina c = 0,05m
(w wietle, bez gruboci prtw i ew. strzemion s)
Efektywna wysoko ho = h-c-/2-s = 0,40-0,05-0,01
25kPa 25kPa
ho 0,34m
Grubo ciany t = 0,4m
0,4 Odsadzka z lewej strony s1 = 0,6m
Odsadzka z prawej strony s2 = 0,8m.

270kPa Sumaryczny odpr obliczeniowy podoa:

360kPa
qmax = 360kPa z lewej strony,
q1 qmin = 270kPa z prawej strony.
q2 Obcienie obliczeniowe zasypk qo = 25kPa
(cznie z ciarem wasnym fundamentu).
Przyjty model obliczeniowy zginanie wspornika utwierdzonego w cianie.

Komentarze:
1. Model zginanego wspornika jest odpowiedni dla niskich przekrojw,
orientacyjnie ho < 1si. Jeli przekrj nie jest niski, schemat wspornikowy zania siy
rozcigajce w stali zbrojeniowej. Waciwszy jest wwczas model kratownicy Lebellea, jak w
nastpnym przykadzie.
2. Eurokod zaleca, jak naley przyj dugo wspornika obliczeniowego. Mogoby si wydawa,
e naturalne jest przyjcie odsadzki s1 (i odpowiednio s2). Z drugiej jednak strony,
maksymalny moment zginajcy aw w przekroju poprzecznym wypada tam, gdzie sia
poprzeczna Q = 0, poniewa Q = dM/dx = 0; w przypadku symetrycznym (s1 = s2, q1 = q2) byby to
rodek ciany fundamentowej, czyli wspornik o dugoci B/2 > s1 = s2 .
Eurokod zaleca bra dugo wspornika s + 0,15t, por. linie przerywane na rys. powyej.

Reakcje podoa w licach przekrojw obliczeniowych (s+0,15t):

q1 = 270 + (360-270)(0,8+0,4-0,40,15)/1,8 = 327 kPa
q2 = 270 + (360-270)(0,8+0,40,15)/1,8 = 313 kPa
Moment w miejscu utwierdzenia lewej odsadzki o obliczeniowej dugoci 0,66m > 0,6m:
M1 = 3270,660,66 + (360-327)0,660,662/3 250,660,66 = 70,6 kNm/m
Moment w miejscu utwierdzenia prawej odsadzki o obliczeniowej dugoci 0,86m > 0,8m:
M2 = 2700,860,86 + (313-270)0,860,861/3 250,860,86 = 95,9 kNm/m
Wiksze zginanie jest na odsadzce mniej obcionej, ale duszej. Przyjto M = 95,9 kNm/m.

Beton C20/25 (dawne B25): fcd = 14,3 MPa, fctd = 1,1 MPa
Stal klasy A-II, gatunek 18G2-b: fyd = 310 MPa.

I sposb - rwnanie momentw:

(eff)2 2eff + 20,0959/(14,310,342) = 0 daje eff = 1,94, eff =0,060 , czyli xeff = 0,0204 m.
Rwnanie si daje zatem Fa = 14,310,0204/310 = 9,4 cm2/mb.
II sposb wzr uproszczony (niezaleny od klasy betonu):
Fa = 0,0959/(3100,950,34) = 9,6 cm2/mb.
(516 = 10,05cm2/m, prty co 20cm, = 0,25%).

3
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Uwagi:
1. Rnicowanie zbrojenia z lewej i z prawej strony jest niecelowe: wartoci 95,9kNm/m oraz
70,6kNm/m s podobne (i obie mae). Teoretycznie jeden prt na kadym metrze na lewej
czci mgby zosta wycity, ale nie da to adnej realnej oszczdnoci stali, a lokalna
odlego pomidzy prtami wzrosaby w tym miejscu a do 40cm (niedopuszczalne!).
2. Obcienie 25kPa na odsadzkach mona byo od razu odj od odporu gruntu (360-25=335,
270-25=245), poniewa rnica dwch funkcji liniowych jest funkcj liniow. Oznacza to
pominicie ciaru wasnego i ciaru gruntu na odsadzkach. Jeli qmin jest bardzo mae
(zwaszcza zerowe na pewnym odcinku w moliwej strefie odrywania), to takie uproszczenie
jest niedozwolone i obowizuje zastosowana w przykadzie zasada oglna. Dlaczego?
3. Prosty model wspornikowy dotyczy zginania smukych elementw, a wic jest on
nieodpowiedni dla wysokich przekrojw (orientacyjnie np. ho > 1si), a otrzymane w ten
sposb Fa byoby za mae. Waciwszy jest wwczas model w postaci kratownicy Lebellea.

Przykad 2: wymiarowanie (na poprzeczne rozciganie) elbetowej awy wysokiej.

Szeroko B = 1,4m
0,5 0,4 0,5 Wysoko h = 0,55m
Minimalna otulina c = 0,05m
15kPa 15kPa (w wietle, bez gruboci prtw i strzemion s)
Efektywna wysoko ho = h-c-/2-s 0,48m
Grubo ciany t = 0,4m
0,55 Odsadzka z lewej strony s1 = 0,5m < h
Odsadzka z prawej strony s2 = 0,5m < h.
Sumaryczny odpr obliczeniowy podoa:
q = 300kPa.
Obcienie obliczeniowe zasypk qo = 15kPa
(cznie z ciarem wasnym fundamentu).
300kPa
Wszystkie obliczenia wykonuje si na 1 mb.

Przyjty model obliczeniowy kratownica Lebellea.

P/n
Wypadkowe obcienie P = Bq = 1,4(300-15) = 385 kN/m przekazuje
i si na poziom posadowienia poprzez n wirtualnych pasm ciskanych
ho (n = 7 prtw na rys. powyej). Jeli dolne koce prtw s rwnomier-
Ni nie rozoone w podstawie fundamentu, a odpr podoa jest rwnomier-
ny, to kady z prtw przenosi t sam si pionow Pi = P/n.
Pi Poniewa w prcie sia jest osiowa, wic kady z prtw przenosi na
zbrojenie skadow poziom Ni = tgi Pi ,
gdzie i s ktami liczonymi do pionu.
Zakada si, e beton nie przenosi rozcigania, wic dolne koce prtw naley spi poziomym
zbrojeniem.
Std maksymalna sia rozcigajca Nmax od cznego dziaania wszystkich prtw wynosi
Nmax = Ni = P/n tgi ,
gdzie sumowanie prowadzi si z jednej strony do rodka (rozcigania).
Zwykle wystarczajc dokadno zapewnia n = 7 lub n = 9.
4
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

W tym przykadzie na kady prt przypada odcinek B/n = 1,4/7 = 0,2m. Kolejno:
tg1 = (0,7-0,1)/0,48 = 1,25
tg2 = (0,7-0,3)/0,48 = 0,83
tg3 = (0,7-0,5)/0,48 = 0,42
tg4 = (0,7-0,7)/0,48 = 0 (rodek fundamentu).
Nmax = (385/7)(1,25 + 0,83 + 0,42 + 0) = 137,5 kN/m.
Ze wzoru na jednoosiowe rozciganie Fa = Nmax/fyd = 0,1375/310 = 4,4 cm2/m.
(Fa,min = 0,13%0,481,0 = 6,2 cm2/m; 612 = 6,8 cm2/m, prty poprzeczne co 16cm).

Uwagi:
1. W tym modelu wytrzymao betonu nie jest potrzebna.
2. Obcienie 15kPa na odsadzkach odjto od odporu gruntu, poniewa rnica dwch funkcji
staych jest funkcj sta. Oznacza to de facto pominicie ciaru wasnego i ciaru gruntu
na odsadzkach, bo faktycznie sama awa po wylaniu na gruncie nie jest zginana przez swj
ciar wasny.
3. Model kratownicy Lebellea jest nieodpowiedni dla niskich przekrojw, orientacyjnie np.
ho < 1si, a otrzymane w ten sposb Fa byoby za due (due s skrajne kty i).
Waciwszy jest wwczas model wspornika.
4. Analogicznie oblicza si si N w dowolnym przekroju (nie w rodku) sumujc siy na lewo
od niego i na tej podstawie mona ew. rnicowa zbrojenie, ktre musi by najwiksze w
rodku (rozcigania).

Przykad 3: wymiarowanie na przebicie awy elbetowej.

0,6 0,4 0,8 Szeroko B = 1,8m
Wysoko h = 0,40m
Minimalna otulina c = 0,05m
0,34 0,34 (w wietle, bez gruboci prtw i strzemion s)
25kPa 25kPa Efektywna wysoko ho = h-c-/2-s 0,34m
Grubo ciany t = 0,4m
0,4 Odsadzka z lewej strony s1 = 0,6m
45o Odsadzka z prawej strony s2 = 0,8m .
A B
Sumaryczny odpr obliczeniowy podoa:
270kPa
qmax = 360kPa z lewej strony,
360kPa qmin = 270kPa z prawej strony.
q4 Obcienie obliczeniowe zasypk qo = 25kPa
q3
(cznie z ciarem wasnym fundamentu).
Uproszczony model obliczeniowy:
sprawdzenie potencjalnego przebicia betonu w awie elbetowej
- pod ktem 45o do osi zbrojenia.

Komentarz:
Eurokod zaleca sprawdzenie w innym przekroju, gdzie kt wynosi nie 45o (tg45o=1), ale 26,5o
(tg26,5o=1/2); jednak kt 45o jest przypadkiem bardziej niebezpiecznym i atwym do elementarnego
sprawdzenia, a zatem wykazanie braku przebicia t metoda jest wystarczajce (fundament i tak nie
bdzie niszy, klasa betonu te jest niska). Niespenienie warunku obliczeniowego dla kta 45o
niekoniecznie oznacza, e jest le, bo po prostu metoda obliczeniowa jest zbyt gruba wtedy
naley ponowi obliczenia za pomoc metody z Eurokodu (lub od razu tylko j stosowa).

5
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Reakcje podoa w przekrojach obliczeniowych (kt 45o, w poziomie zbrojenia):

q3 = 270 + (360-270)(0,8+0,4+0,34)/1,8 = 347 kPa
q4 = 270 + (360-270)(0,8-0,34)/1,8 = 293 kPa
Sia przebijajca ze strony lewej odsadzki (trapez qmaxq3):
P1 = (360-25,0+347-25,0)(0,6-0,34) = 85,4 kN/m
Sia przebijajca ze strony prawej odsadzki (trapez qminq4):
P2 = (270-25,0+293-25,0)(0,8-0,34) = 118,0 kN/m.
Wiksza sia przebijajce wystpuje po stronie mniejszych reakcji podoa.
Przyjto Pp = 118,0 kN/m.

Beton C20/25 (dawny B25): fctd = 1,1 MPa

Wytrzymao na przebicie z jednej strony wynosi
Po = fctd 1ho = 110010,34 = 374 kN/m >> 118 kN/m = Pp.
Przebicie nie wystpi.

Uwagi:
1. Du zalet przedstawionej wyej metody jest jej prostota, przejrzysto i dobry cel
dydaktyczny (czego nie mona powiedzie o metodzie z Eurokodu).
2. Przebicie trzeba byo sprawdzi osobno z obu stron, bo nie wida od razu, ktra strona jest
bardziej wytona (tutaj okazaa si ni dusza odsadzka, P2 > P1).
3. Sprawdzanie obu stron cznie na tzw. obwodzie kontrolnym up jest na og niebezpiecznym
uproszczeniem (Eurokod tego nie uwzgldnia!).
Gdyby np. wytrzymao jednej strony na przebicie wynosia
Po = 110,0 kN/m, to z obu stron cznie byoby 2Po = 220,0 > 203,4 = 85,4 + 118,0.
Nie wyklucza to jednak moliwoci lokalnego przebicia (jakby oderwania odsadzki)
z prawej strony, poniewa 110,0 < 118,0.
W wyduonych stopach fundamentowych o duej nierwnomiernoci odporu podoa q,
to niebezpieczestwo niedoszacowania zagroenia lokalnym przebiciem jest na og duo
wiksze, ni w awach (por. Przykad 7).
4. W tym przykadzie mona te byo od razu pomin obcienie 25 kPa, tj. pomin ciar
wasny awy (rwnomierny) i ciar zasypki/posadzki (bliski rwnomiernego).
5. Naley mocno podkreli, e w przypadku fundamentw sia przebijajca jest stosunkowo
maa, poniewa nie stanowi jej odpory gruntu bezporednio pod cian/supem wraz z
duym obszarem poszerzonym pod ktem 45o, tj. P1 + P2 < P = B(qmax+qmin)/2 kN/m.
Tym bardziej jest tak dla kta 26,5o.
Gdyby ten sam fundament oprze na krawdziach A, B, to z jednej strony sia przebijajca
wynosiaby co najmniej P/2 = 283,5 >> Pp = 118,0. Tego rodzaju bardziej niekorzystny
przypadek ma miejsce w przypadku pyt stropowych.

6
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Przykad 4: wymiarowanie awy elbetowej na cinanie.

awy wykonane pod cig cian (tarcz) praktycznie nie s cinane w kierunku podunym,
poniewa obcienia s cige na grnej powierzchni awy i na jej dolnej powierzchni (reakcja
podoa). Najczciej s to obcienia nawet niemal stae wzdu awy.
Jeli daje si w nich strzemiona, to w minimalnej iloci i raczej dla poprawy pracy/sztywnoci
wieca podunego i skompensowania lokalnych niejednorodnoci gruntw wzdu awy, ni z
uwagi na cinanie.

awy szeregowe, tj. obcione rzdem supw, przypominaj odwrcony strop i tak samo analizuje
si w nich cinanie, ktre jest istotne.

I
II II

Na tzw. odcinkach I rodzaju, tak jak w rodkowej sekcji w smukej belce, grne pasmo ciskane
podksztaca si inaczej ni dolne pasmo rozcigane, a zatem wystpuj midzy nimi cinanie. Moe
to przejawia si w przyblieniu poziomymi zarysowaniami w rodkowej czci belki, poniewa w
pobliu osi obojtnej wystpuj maksymalne wartoci napre cinajcych. Zapobiega si temu
kotwic ze sob oba pasma za pomoc strzemion prostopadych do pasm,
zazwyczaj co najmniej 6-8 co 30-40cm.

Przy supach, tak jak w strefie przyciennej w stropach, wystpuje tendencja do ukonego rysowania
si przekroju (ukony kierunek gwnego rozcigania) i zazwyczaj wymaganie jest dodatkowe
zbrojenie na tzw. odcinkach II rodzaju.
Jedynie przy bardzo duych obcieniach skupionych i niskich fundamentach stosuje si prty
odgite, prostsze od strony wykonawczej jest zagszczenie strzemion; sporadycznie stosuje si
rwnoczenie oba rozwizania.
Szczegy por. Projektowanie konstrukcji elbetowych.

Przykad 5: wymiarowanie (na rozciganie) elbetowej stopy wysokiej.

Wymiarowanie nastpuje metod Lebellea, odpowiednio w dwch kierunkach B oraz L (atwo

uoglnia si Przykad 2). Jednak w praktyce stopy elbetowe z reguy nie s wysokie.

7
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Przykad 6: wymiarowanie (na zginanie) elbetowej stopy niskiej.

I sposb: metod wydzielonych wspornikw trapezowych

- por. np. skrypt pod red.Cz.Rybaka lub inne starsze podrczniki.
bL ho

sL
B bB

Fa

II sposb: metod wydzielonych wspornikw prostoktnych

- por. np. ksik W.Starosolskiego Konstrukcje elbetowe.
bL ho

sL
B bB

Fa

L 0,15bL

W metodzie wydzielonych wspornikw prostoktnych zakada si, e wspornik ma dugo nie

1 mb (jak w awie), ale odpowiednio B lub L, odpowiednio do rozpatrywanego kierunku.
Jeli wymiary supa wynosz bB x bL to:
- przy wyznaczaniu zbrojenia podunego, obliczeniowy wspornik jest prostoktem
(sL + 0,15bL) x B, gdzie sL jest odsadzk z rozpatrywanej strony supa,
- przy wyznaczaniu zbrojenia poprzecznego, obliczeniowy wspornik jest prostoktem
(sB + 0,15bB) x L, gdzie sB jest odsadzk z rozpatrywanej strony supa.

Obliczeniowy wspornik jest:

- obciony od spodu pionowym odporem gruntu, na og nierwnomiernym,
- obciony od gry zasypk i ciarem wasnym fundamentu (redukcja momentu zginajcego),
- utwierdzony w supie na odcinku bB oraz odpowiednio bL.
Na tej podstawie okrela si momenty zginajce, po kolei na kadej z 4 stron utwierdzenia w supie.
Jedn z takich sytuacji przedstawia rys. dla kierunku podunego.

Jako efektywny przekrj zginany (pojedynczo zbrojony) przyjmuje si w obu metodach belk o
wymiarach tylko bB x ho (oraz odpowiednio bL x ho) wtopion w stop, jak na rysunku.

8
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Niewtpliwie, strefa ciskana siga w rzeczywistoci troch poza wymiar supa, czyli wystpuje
zapas bezpieczestwa. Wskazuje to, e nie tylko uproszczenie eff = 0,2 (z = 0,90ho), ale zaoenie
eff = 0,1 (z = 0,95ho) te jest zasadne, a zatem w uproszczeniu Fa = M/(fyd0,95ho).

Zbrojenie umieszcza si nie tylko pod supem na odcinku bB lub bL, ale na caej szerokoci B lub
dugoci L:

1. W metodzie w metodzie wydzielonych wspornikw prostoktnych tak obliczone zbrojenie

rozmieszcza si na caej szerokoci B, zagszczajc je w pamie rodkowym o szerokoci B.

Tabela rozmieszczenia zbrojenia Fa w pamie rodkowym (pod supem) i pasmach skrajnych

w metodzie wydzielonych wspornikw prostoktnych.
bB/B = 0,1 0,2 0,3
Pasmo skrajne o szer. B 0,167 Fa 0,187 Fa 0,200 Fa
Pasmo rodkowe o szer. B 0,666 Fa 0,626 Fa 0,600 Fa
Pasmo skrajne o szer. B 0,167 Fa 0,187 Fa 0,200 Fa

2. Moment zginajcy w miejscu utwierdzenia wspornika trapezowego jest oczywicie mniejszy od

momentu utwierdzenia wspornika prostoktnego (mniejsza dugo wspornika, trapez zawiera si
w prostokcie), ale ostatecznie przyjmowana ilo zbrojenia jest podobna. Dzieje si tak dlatego,
e cae obliczone zbrojenie w metodzie wydzielonych wspornikw trapezowych rozmieszcza si
w pamie o szerokoci 2/3B lub odpowiednio 2/3L, a reszt dozbraja si konstrukcyjne (50%
zbrojenia obliczonego, co najmniej Fa.min).

Przy mimorodowym pooeniu fundamentu wzgldem supa, pasmo rodkowe sytuuje si

symetrycznie wzgldem osi supa, a pasma skrajne maj zrnicowane szerokoci lub jednego z nich
moe nie by.
Analogicznie postpuje si z drugiej strony supa, a nastpnie w kierunku poprzecznym.

Komentarz:
Oczywiste jest, e grne obszary narone zaznaczone przerywanymi kkami na powyszym
rysunku s bardzo mao wytone i mog by usunite. Prowadzi to do przekroju teowego (stopa
schodkowa) albo czci prostopadociennej i uksztatowanego na niej ostrosupa citego (stopa
pryzmatyczna). Praktyka pokazuje jednak, e wykonawcy preferuj prosty prostopadocienny
ksztat stp fundamentowych: wzrost kosztu betonu jest niewielki i oszczdnoci na prostym
szalowaniu przewaaj.

Obliczenia dla kierunku podunego (L):

bB = 0,5m bL = 0,8m 0,15bL = 0,12m
Z prawej: sL = 1,9m, z lewej: sL = 0,9m .
Brya napre pod stop BxLxh = 2,2m x 3,6m x 0,75m (hoL = 0,69m) w kadach na paszczyzn
poziom wyglda nastpujco (tylko jeden schemat obcie):

9
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

60kPa 300kPa

qb = 80kPa qa = 330kPa

100kPa 360kPa

qd qc

Wyinterpolowane odpory podoa (z pominiciem ciaru wasnego stopy):

qa = (360+300)/2 = 330 kPa
qb = (100+60)/2 = 80 kPa
qc = 330 - (330-80)(1,9+0,12)/3,6 = 190 kPa
qd = 330 - (330-80)(1,9+0,8-0,12)/3,6 = 151 kPa

Uwaga:
do wyznaczenia momentu zginajcego duszy wspornik w obliczeniowym miejscu utwierdzenia
wystarczy zna wartoci reakcji qa oraz qc (rnice pomidzy wartociami odporu podoa wzdu
szerokoci B s nieistotne, np. to samo wyjdzie dla 350kPa i 310kPa, zamiast 360kPa i 300kPa);
oznacza to, e obliczenie momentu przebiega tak samo jak w paskim przypadku dla awy, tj. w
oparciu o rozkad trapezowy qc qa.

Odsadzka poduna z prawej strony

Moment zginajcy (utwierdzenie prostokta w supie):
M = 190(1,9+0,12)(1,9+0,12)2,2 + (330-190) (1,9+0,12)(1,9+0,12)2/32,2
M = 853 + 419 = 1.272 kNm.

Stal klasy A-III 34GS, klasa betonu C20/25.

Wymiarowanie metod dokadn:
(eff)2 2eff + 21,272/(14,32,20,692) = 0 daje eff = 1,91, eff =0,089 , czyli xeff = 0,061 m.
Rwnanie si daje zatem Fa = 14,32,20,061/350 = 54,8 cm2.
Wymiarowanie metod uproszczon (klasa betonu nie jest potrzebna):
Fa = 1,272/(3500,950,69) = 55,4 cm2.
Przyjto 1522 = 57,0 cm2, rednio = 0,38% > 0,13%).

bB/B = 0,5/2,2 = 0,23 0,2 w pasmach podunych:

Pasmo skrajne o szer. B = 55cm 0,187 Fa = 10,2cm2 (322 = 11,4cm2, 0,30%)
Pasmo rodkowe o szer. B = 110cm 0,626 Fa = 34,3cm2 (922 = 34,2cm2 , 0,45%)
Pasmo skrajne o szer. B = 55cm 0,187 Fa = 10,2cm2 (322 = 11,4cm2, 0,30%)

Prty rozmieci odpowiednio co 12cm oraz co 18cm.

10
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Odsadzka poduna z lewej strony

Moment zginajcy (utwierdzenie w supie):
M = 80(0,9+0,12)(0,9+0,12)2,2 + (151-80)(0,9+0,12)(0,9+0,12)1/32,2
M = 92 + 27 = 119 kNm.
Wymiarowanie metod uproszczon:
Fa = 0,119/(3500,950,69) = 5,2 cm2 (222 = 7,6cm2, rednio = 0,05% << 0,13%).
Ze wzgldu na bardzo ma ilo zbrojenia na tej krtkiej odsadzce przyjto:
- zbrojenie minimalne z prtw 22 na poziomie co najmniej = 0,13%,
- prty nie rzadziej ni co 30cm.
Orientacyjnie:
co drugi z prtw z lewej odsadzki mona skrci, ale tylko w strefie przysupowej.

Obliczenia dla kierunku poprzecznego (B):

bB = 0,5m bL = 0,8m 0,15bB = 0,075m
Z prawej strony: sB = 0,85, z lewej strony: sB = 0,85m .
Brya napre pod stop BxLxh = 2,2m x 3,6m x 0,75m (hoB = 0,67m) w kadach na paszczyzn
poziom wyglda nastpujco (tylko jeden schemat obcie):

300kPa 360kPa

qb = 180kPa qa = 230kPa

qc

60kPa 100kPa

Wyinterpolowane odpory podoa (z pominiciem ciaru wasnego stopy):

qa = (360+100)/2 = 230 kPa
qb = (300+60)/2 = 180 kPa
qc = 230 - (230-180)(0,85+0,075)/2,2 = 209 kPa.

Odsadzka poprzeczna z prawej strony (z lewej podobnie, a nawet mniej)

Moment zginajcy (utwierdzenie w supie):
M = 209(0,85+0,075)23,6 + (230-209)(0,85+0,075)22/33,6
M = 322 + 22 = 344 kNm.
Wymiarowanie metod uproszczon (stal klasy A-III):
Fa = 0,344/(3500,950,67) = 15,4 cm2 (816 = 16,1cm2, rednio = 0,066% << 0,13%).
Przyjto zbrojenie minimalne 1816 = 36,2cm2, = 0,15%.
Prty rozmieszczone rwnomiernie w odlegociach 20cm. Peni one rol prtw
rozdzielczych dla zbrojenia gwnego.
11
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Podsumowanie:

55cm = 322 co 18cm

110cm = 922 co 12cm

55cm = 322 co 18cm

360cm = 1816 co 20cm

Pasma podune s umieszczone doem, a pasma poprzeczne - na nich (hoL = 0,69m, hoB = 0,67m).

Skrcenie 4 prtw z lewej strony ma gwnie cel pogldowy, a oszczdnoci na stali nie byyby
due. W praktyce, zwaszcza przy kilku schematach obcie i qmax wypadajcych pod rnymi
naroami, takie rnicowanie dugoci prtw w prostej stopie fundamentowej nie jest czsto
spotykane.

Uwaga:
Pominito zbrojenie elbetowego supa (prty startowe), ktre przenika stop i jest oparte na jej
zbrojeniu.

12
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Przykad 7: wymiarowanie na przebicie stopy elbetowej.

(kt 45o, pracuje tylko beton nad zbrojeniem).

Jak poprzednio: bB = 0,5m oraz bL = 0,8m.

Z prawej: sL = 1,9m, z lewej: sL= 0,9m.
Bry napre pod stop BxLxh = 2,2m x 3,6m x 0,75m (ho = hoB = 0,67m) pokazuj kady;
jest to inny schemat obcie ni w poprzednim przykadzie.

qd

72kPa 306kPa

120kPa 402kPa

qe

Przebicie wystarczy sprawdzi tylko na prawej odsadzce, poniewa:

- wytrzymao na zielonym trapezie jest mniejsza ni na tym,
- siy przebijajce, zebrane z rowego obszaru poza zielonym trapezem, s najwiksze na tej
odsadzce (najwiksza powierzchnia i rwnoczenie najwiksze odpory podoa),
- z lewej strony supa sytuacja jest znacznie korzystniejsza.

Komentarz:
ten rysunek dobrze obrazuje, e przebicie rwnoczenie z czterech stron supa (dwa te trapezy i
dwa zielone) jest tutaj mao prawdopodobne; ty trapez daje du wytrzymao na przebicie, a siy
przebijajce s tam bardzo mae zebrane tylko z wskiego paska pomidzy podstaw tego
trapezu a L-krawdzi stopy.
Metoda obliczeniowa zalecana w Eurokodzie jest prost adaptacj sprawdzania przebicia rozlegej
pyty stropowej przez sup lub przebicia duej i niskiej stopy kwadratowej o dwch osiach symetrii,
gdzie sprawdzanie globalne (peny obwd kontrolny i cztery powierzchnie) daje taki sam wynik, jak
sprawdzanie lokalne zarwno siy przebijajce, jak i wytrzymao s dokadnie 4 razy mniejsze.
Bardziej zoone przypadki prostoktnych stp fundamentowych sabo wpisuj si w ten schemat.

Siy przebijajce na rowym obszarze zbiera si z dwch figur:

- wskiego trapezu o podstawach 0,5m+20,67m=1,84m oraz 2,2m i o wysokoci trapezu
0,75-0,67 = 0,08m oraz
- prostokta (1,9-0,08-0,67)m x 2,2m = 1,15m x 2,20m .
Dla uproszczenia przyjmuje si tutaj, e cay obszar rowy jest prostoktem (1,15+0,08)m x 2,2m =
1,23m x 2,20m.
Z interpolacji:
qd = 306 (306-72)1,23/3,6 = 226 kPa
qe = 402 (402-120)1,23/3,6 = 305 kPa.
13
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.

Oszacowana z duym nadmiarem sia przebijajca wynosi: Pp = 2,21,23402 = 1088 kN.

Oszacowana z maym nadmiarem sia przebijajca wynosi: Pp = 2,21,23(402+305)/2 = 957 kN.
Oszacowana realistycznie sia przebijajca wynosi: Pp = 2,21,23(402+226)/2 = 850 kN.

Wytrzymao przekroju na przebicie wynosi (zielony trapez widziany poziomo):

R = 0,67[0,5+(0,5+20,67)]/2fctd = 0,7841100 = 862 kN dla betonu klasy C20/25.

Wniosek:
Przebicie stopy nie nastpi, poniewa 850 kN < 862 kN.

Nieekonomiczne (zbyt grube) oszacowanie q = qmax = 402 kPa pod caym wspornikiem daje
1088 kN > 862 kN, co jest wynikiem mylcym i nie wiadczy o przekroczeniu warunku na przebicie.

14