Bi 2: Chng t v s k ton
BI 2: CHNG T V S K TON
Mc tiu
Sau chng ny, hc vin c th:
Hiu c bn cht ca chng t k ton.
Ni dung ca chng t v phng php
chng t k ton.
Lp chng t k ton.
Hiu v vn dng cc bc ca trnh t
lun chuyn chng t.
Hiu v s k ton v h thng s k ton.
Hiu v cch quy trnh ghi s k ton.
Nm c cc hnh thc k ton.
Thi lng hc
10 tit hc.
ACC202_Bai 2_v2.0013107222
Cng ty TNHH Thnh t c thnh lp
t thng 6 nm N, cng ty hot ng t
n nay vi vic sn xut hai loi sn phm
chnh l o smi nam (m K) v o smi n
(m Q). Cho n thng 8 nm N cng ty vn
ang tip tc tin hnh sn xut hai sn phm
K v Q. L k ton ca cng ty, bn c giao
nhim v tp hp chng t, vit cc ho n
v ghi s cc nghip v kinh t pht sinh trong
thng. Vy bn phi lm g vi cc chng t
ny, bn s dng s k ton no v ghi chp
ra sao?
Bi hc ny s gip bn tm hiu v chng t
(cch lp, cch kim tra, ghi s, lu tr) v
tm hiu v s k ton (kt cu, cch m s,
ghi chp, sa cha, kho s,) t bn
ng dng vo cng vic chng t v s k
ton cng ty TNHH Thnh t.
Ni dung
Khi nim v ngha ca chng t
k ton.
Phn loi chng t k ton.
Cc yu t bt buc v cc yu t b
sung ca chng t k ton.
Trnh t lun chuyn ca chng t k
ton.
Ch s k ton v hnh thc k ton
Vit Nam.
Hng dn hc
hc tt bi ny hc vin nn tm hiu
quy trnh ca cc nghip v ch yu din
ra trong doanh nghip, cc chng t i
km ca cc hot ng kinh t din ra
trong doanh nghip.
Nn tm hiu cch lp, nhn, trnh t lun
chuyn cc chng t k ton trong doanh
nghip v cc s sch k ton cn phi c
trong cc doanh nghip.
17
 Bi 2: Chng t v s k ton
2.1. Khi nim v ni dung ca chng t k ton

2.1.1. Khi nim

Chng t k ton l nhng giy t v vt mang tin phn nh nghip v kinh t, ti chnh
pht sinh v hon thnh, lm cn c ghi s k ton (iu 4, khon 7 Lut k ton).
Phng php chng t: Vic s dng bn chng t k ton phn nh cc nghip
v kinh t, ti chnh thc s pht sinh theo thi gian, a im v ni dung kinh t,
sau cung cp kp thi nhng thng tin trn bn chng t cho cc b phn qun l
c lin quan ng thi cung cp thng tin cho vic ghi s k ton c gi l phng
php chng t k ton.
Ni dung phng php chng t c th hin hai cng vic sau:
"Sao chp" nguyn trng cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh thuc i tng
hch ton k ton ph hp vi c im v s vn ng ca tng loi i tng .
Thng tin kp thi v tnh trng v s vn ng ca tng i tng hch ton k
ton theo yu cu ca cng tc qun l nghip v.

2.1.2. Vai tr v ngha ca chng t k ton

2.1.2.1. Vai tr
Chng t k ton l ngun thng tin ban u (u vo) c xem nh ngun nguyn
liu m k ton s dng qua to lp ln nhng thng tin c tnh tng hp v hu
ch phc v cho nhiu i tng khc nhau.
Do c vai tr trn nn vic t chc, vn dng ch chng t k ton c nh hng
trc tip n cht lng ca thng tin k ton.

2.1.2.2. ngha
Chng t k ton c ngha c v mt kinh t v v mt
php l. C th:
Chng t k ton l bng chng chng minh s hnh
thnh, tnh hp php, hp l ca cc nghip v kinh t
ti chnh ca n v.
Chng t gn s pht sinh ca cc nghip v kinh t,
ti chnh vi trch nhim vt cht ca cc c nhn, n
v c lin quan n nghip v. Nh vy, chng t gp
phn vo vic tng cng hch ton ni b gn lin vi
li ch cng nh trch nhim vt cht ca cc i tng
lin quan.
i vi h thng hch ton k ton, chng t l c s cho vic phn loi, tng hp
cc nghip v kinh t, ti chnh vo s sch k ton ng thi theo di tng i
tng hch ton k ton c th.

2.1.3. Phn loi chng t

Chng t k ton s dng trong n v rt a dng v lin quan n nhiu i tng
k ton khc nhau. Do vy, hiu c chng t nhm s dng chng mt cch tt
nht th vic phn loi chng t l iu ht sc cn thit. C nhiu cch phn loi
chng t khc nhau theo cc tiu thc khc nhau.

18 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

2.1.3.1. Theo ni dung kinh t

Phn loi theo ni dung kinh t ca nghip v kinh
t ti chnh c phn nh trn bn chng t h
thng chng t c 5 loi:
Lao ng tin lng: L cc chng t c s
dng doanh nghip tnh v phn nh cc
khon thanh ton vi ngi lao ng nh bng
thanh ton tin lng, thng, chm cng
Hng tn kho: L cc chng t k ton c s
dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh
bin ng ca hng tn kho nh: Phiu nhp kho, bin bn kim k hng ha
Bn hng: Tp hp cc chng t lin quan n cc hot ng mua bn hng ha,
nguyn vt liu (ha n bn hng...)...
Tin t: Phiu thu, phiu chi, giy ngh tm ng
Ti sn c nh: Bin bn giao nhn TSC, bin bn thanh l TSC, bin bn
nh gi li TSC
y cng l h thng biu mu chng t k ton p dng cho cc doanh nghip theo
Quyt nh s 15/2006/Q BTC ngy 20 thng 3 nm 2006.
Tc dng ca hnh thc phn loi: L c s phn loi, tng hp s liu, nh
khon k ton v ghi s k ton.

2.1.3.2. Theo mc khi qut thng tin

Theo cch phn loi theo mc khi qut thng tin th h thng cc chng t k ton
ca doanh nghip phn thnh hai loi:
Chng t gc: L chng t phn nh cc
nghip v kinh t pht sinh v hon thnh theo
thi gian v a im c th.
V d: Phiu thu, phiu chi c lp cho tng
ln thu, chi tin.
Chng t ghi s (chng t tng hp): L loi
chng t c dng tng hp s liu t cc
chng t gc (chng t ban u) theo tng
nghip v kinh t (ni dung kinh t) nhm to iu kin thun li cho vic ghi s
k ton.
V d: Bng tng hp xut, nhp vt liu.
Tc dng ca hnh thc phn loi: Cch phn loi ny gip ngi lm cng tc nghin
cu v cng tc k ton c th cn nghin cu xy dng v tng cng s dng chng
t tng hp gim bt s ln ghi s k ton. Cho php xc nh c tm quan trng
ca tng loi chng t m c cch s dng v bo qun thch hp.

2.1.3.3. Theo a im lp chng t

Cn phn loi theo a im lp chng t th h thng chng t k ton c chia
thnh ba loi:

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 19
 Bi 2: Chng t v s k ton
Chng t k ton do bn ngoi lp v gi cho n v.
V d: Khi mua hng doanh nghip nhn c ha n bn hng do doanh nghip
bn cung cp.
Chng t k ton do doanh nghip lp v gi cho cc i tc.
V d: Ha n bn hng do doanh nghip lp v gi cho ngi mua.
Chng t do doanh nghip pht hnh v s dng trong ni b doanh nghip.
V d: giy tm ng, bng lng
Tc dng ca hnh thc phn loi: L c s cho k ton xc nh c trng tm
ca vic kim tra chng t, t a ra nhng bin php thch hp kim tra tng
loi chng t.

2.1.3.4. Theo tnh cht bt buc

Trong H thng k ton doanh nghip Vit Nam, chng t k ton c qui nh chia
lm 2 loi:
Chng t c tnh cht bt buc: c tiu
chun ha v mu biu, h thng cc ch tiu
phn nh v phng php lp. Nhng chng t
ny dng phn nh mi lin h kinh t gia
cc php nhn hoc nhng ni dung cn qun l
v kim tra cht ch. Nh nc tiu chun ha
v qui cch mu biu, ch tiu phn nh, phng
php lp v p dng v thng nht cho mi
doanh nghip.
V d: Cc n ch thu (Ha n GTGT, bn hng... theo Q 30/2001/Q BTC
ngy 13/4/2001 v vic ban hnh ch in, pht hnh, qun l, s dng n ch thu).
Chng t k ton c tnh cht hng dn: S dng trong ni b doanh nghip phc
v cho yu cu thng tin hch ton ni b. Nh nc ch hng dn cc ch tiu
quan trng ca cc chng t ny.

2.1.3.5. V d
Mt s trng hp lp v nhn chng t nh sau:
Mua hng trong nc: Doanh nghip nhn ha n bn hng.
Nhp kho hng ho, vt liu: Doanh nghip lp phiu nhp kho.
Xut kho vt liu, hng ho: Doanh nghip lp phiu xut kho.
Bn hng trong nc: Doanh nghip lp ha n bn hng.
Thu tin hng do khch hng thanh ton: Doanh nghip lp phiu thu.
Chi tin tr n cho nh cung cp: Doanh nghip lp phiu chi.
Tr li hot ng ca cng ty TNHH Thnh t, ta xem xt chng t ca mt vi
nghip v nh sau:

20 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

Nghip v 1: Ngy 01/08/N, rt tin gi ngn hng v nhp qu tin mt

30.000.000, phiu thu s 01, giy bo N s 101.
Nghip v ny cng ty TNHH Thnh t nhn Giy bo N ca ngn hng (chng
minh vic rt tin khi ti khon) v tin hnh lp phiu thu (chng minh tin
nhp qu).

nh chng t c tnh cht minh ha cho ni dung nghip v ca nm 2009

Nghip v 2: Ngy 03/08/N, Chi tm ng cho b Thu H theo giy ngh tm ng

s 341 ngy 28/07/200N, s tin l 5.000.000.
Trong trng hp ny doanh nghip c th lp phiu chi nh sau:

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 21
 Bi 2: Chng t v s k ton

nh chng t c tnh cht minh ha cho ni dung nghip v ca nm 2009

Nghip v 3: Giy bo C ca ngn hng ngy 02/08/N v s tin cng ty Phng ng

thanh ton s tin hng n k trc vi s tin 51.030.000.
Doanh nghip s nhn c giy bo C vi ni dung nh sau:

nh chng t c tnh cht minh ha cho ni dung nghip v ca nm 2009

22 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

Nghip v 4: Mua mt my vi tnh xch tay dng cho phng kinh doanh, theo ho
n GTGT ngy 08/08/N tr gi cha thu: 11.000.000, thu GTGT 10%. Tin mua
thanh ton bng tin gi ngn hng.
Ta xem xt ho n nhn v nh sau:

nh chng t c tnh cht minh ha cho ni dung nghip v ca nm 2009

2.1.4. Ni dung ca chng t

cc chng t k ton c th thc hin c cc chc nng ca mnh i hi cc
chng t phi c c tnh cht php l. iu ny ng ngha cc chng t ny phi
mang cc yu t c bn bt buc. Ngoi cc yu t c bn, bt buc trn, chng t
k ton cn c cc yu t b sung.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 23
 Bi 2: Chng t v s k ton
Cc ni dung bt buc:
Nhng yu t c bn ca bn chng t k ton l nhng yu t bt buc m bt c
chng t k ton no cng phi c. Theo iu 17, lut k ton qui nh cc yu t
ny gm c:
o Tn v s hiu ca chng t k ton: Yu t ny phn nh ni dung khi qut
ca nghip v ghi trong chng t, gip cho vic phn loi chng t, tng hp
s liu mt cch thun li.
o Ngy, thng, nm lp chng t k ton: Yu t ny phn nh thi gian xy ra
nghip v kinh t ghi trong chng t, gip cho vic ghi s sch k ton, i
chiu, kim tra.
o Tn, a ch ca n v hoc c nhn lp chng t k ton: Yu t ny m bo
tnh php l ca chng t.
o Tn, a ch ca n v hoc c nhn nhn chng t k ton: Yu t ny m
bo tnh php l ca chng t.
o Ni dung nghip v kinh t, ti chnh pht sinh.
o S lng, n gi v s tin ca nghip v kinh t, ti chnh ghi bng s; tng
s tin ca chng t k ton dng thu, chi tin ghi bng s v bng ch: L
s tin, phn nh quy m ca nghip v kinh t.
o Ch k, h v tn ca ngi lp, ngi duyt v nhng ngi c lin quan n
chng t k ton: Yu t ny chng minh tnh php l v trch nhim ca
nhng ngi lin quan n chng t.
Cc yu t b sung:
Chng t k ton cn c cc yu t b sung p ng yu cu qun l v ghi s
k ton ca doanh nghip.
V d: Trong chng t bn hng c ghi phng thc thanh ton nh thanh ton
bng tin mt hay bng sc, thanh ton mt ln hay nhiu ln, s tin cho mi ln
thanh ton
Chng t in t c coi l chng t kt ton nu tha mn cc yu t trn v
phi khng c thay i qua qu trnh truyn qua mng hoc trn vt mang tin
(iu 18 ca Lut K ton).

LU V LP CHNG T K TON (iu 19 Lut K ton):

Lp chng t phi c tin hnh ngay sau khi pht sinh nghip v, c lp mt ln,
khng c ty xa v c lp theo mu qui nh (nu cha c mu th c th t lp
nhng phi bo m cc ni dung ca chng t k ton) v c lp cc lin c
ch k. Chng t phi c vit bng bt bi, khng c ty xa.

24 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

Yu t S hiu ca
Tn chng t chng t
b sung

Ngy, thng,
nm lp
chng t Tn, a ch
ca n v
hoc
c nhn lp
chng t
Tn, a ch
ca n v/
c nhn ngi
mua hng

S lng, n
gi v s tin
ca nghip v
kinh t,
ti chnh

S tin ghi
bng s

Tng s tin
vit bng ch

Ch k

Hnh 2.1: Cc yu t ca chng t

2.2. Trnh t lun chuyn chng t

2.2.1. Khi nim

Lun chuyn chng t l s vn ng lin tc k tip nhau t giai on ny sang giai
on khc nhm hon thin chng t v thc hin chc nng thng tin kinh t cng
nh chc nng ghi s ca k ton.

2.2.2. Trnh t lun chuyn chng t

Chng t k ton c lp hoc thu nhn t bn ngoi, sau n c chuyn n b
phn k ton ca n v c lin quan. Chng t s c kim tra v s dng lm cn
c ghi s, lu tr, bo qun v sau khi ht thi hn lu tr theo qui nh i vi tng
loi chng t, c php hu.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 25
 Bi 2: Chng t v s k ton
Trong doanh nghip, K ton trng v th trng n v l ngi chu trch nhim
v trnh t lun chuyn chng t. Tuy nhin trnh t lun chuyn chng t thng
thng gm bn bc sau:

Lp hoc nhn chng t

Kim tra chng t

S dng ghi s k ton

Bo qun, lu tr, hu

S 2.1: Quy trnh lun chuyn chng t k ton

2.2.2.1. Lp hoc nhn chng t

Mi nghip v kinh t, ti chnh pht sinh lin quan
n hot ng ca doanh nghip u phi lp chng t
k ton. Chng t k ton ch lp 1 ln cho mt nghip
v kinh t, ti chnh pht sinh. Ni dung chng t k
ton phi y cc ch tiu, phi r rng, trung thc
vi ni dung nghip v kinh t, ti chnh pht sinh.
Ch vit trn chng t phi r rng, khng ty xo,
khng vit tt. S tin vit bng ch phi khp, ng
vi s tin vit bng s.
Chng t k ton phi c lp s lin theo quy nh cho mi chng t. i vi
chng t lp nhiu lin phi c lp mt ln cho tt c cc lin theo cng mt ni
dung bng my tnh, my ch hoc vit lng bng giy than. Trng hp c bit phi
lp nhiu lin nhng khng th vit mt ln tt c cc lin chng t th c th vit hai
ln nhng phi m bo thng nht ni dung v tnh php l ca tt c cc lin chng
t. Cc chng t k ton c lp bng my vi tnh phi m bo ni dung quy nh
cho chng t k ton.
Mi chng t k ton phi c ch k theo chc danh quy nh trn chng t mi
c gi tr thc hin. Ring chng t in t phi c ch k in t theo quy nh ca
php lut. Tt c cc ch k trn chng t k ton u phi k bng bt bi hoc bt
mc, khng c k bng mc , bng bt ch. Ch k trn chng t k ton dng
chi tin phi k theo tng lin v phi c ch k ca ch ti khon v k ton
trng v ch k trn chng t k ton ca mt ngi phi thng nht v phi ging
vi ch k ng k theo quy nh, trng hp khng ng k ch k th ch k ln
sau phi khp vi ch k cc ln trc .

26 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

2.2.2.2. Kim tra chng t

Kim tra chng t: Khi nhn chng t phi kim tra v tnh hp l, hp php, hp l
ca chng t; tnh r rng, trung thc v y cc ch tiu phn nh trn chng t;
tnh chnh xc ca s liu, thng tin, hon thin chng t. Sau khi kim tra xong mi
ghi s k ton.
Nhng ni dung cn kim tra trong chng t bao gm:
Kim tra tnh r rng, trung thc, y ca cc ch tiu, cc yu t ghi chp trn
chng t k ton;
Kim tra tnh hp php ca nghip v kinh t, ti chnh pht sinh ghi trn chng
t k ton, i chiu chng t k ton vi cc ti liu khc c lin quan;
Kim tra tnh chnh xc ca s liu, thng tin trn chng t k ton.

2.2.2.3. S dng ghi s k ton

Thng tin cho ngi qun l, phn loi chng t ph hp vi yu cu ghi s, lp nh
khon v vo s k ton.

2.2.2.4. Bo qun, lu tr, hu

Chng t c s dng c th s dng li lm cn
c i chiu s liu gia cc s k ton v phc v
cho cc mc ch kim tra ny.
Chng t l cn c php l ghi s v l ti liu lch
s ca doanh nghip. Sau khi kt thc mi k hch
ton, chng t c chuyn sang lu tr. Ht thi hn
lu tr mi c em hy chng t.
Vic lu tr chng t k ton c qui nh chi tit trong Lut K ton nm 2003:
Ti thiu 5 nm i vi ti liu k ton dng cho qun l, iu hnh ca n v k
ton, gm c chng t k ton khng s dng trc tip ghi s k ton v lp bo
co ti chnh;
Ti thiu 10 nm i vi chng t k ton s dng trc tip ghi s k ton v
lp bo co ti chnh, s k ton v bo co ti chnh nm, tr trng hp php
lut c quy nh khc;
Lu tr vnh vin i vi chng t k ton c tnh s liu, c ngha quan trng
v kinh t, an ninh, quc phng.

2.3. Ch s k ton v hnh thc k ton Vit Nam

2.3.1. Cc khi nim c bn

2.3.1.1. S k ton
S k ton l cc t s theo mu nht nh, c dng ghi chp, h thng v lu tr
ton b cc nghip v kinh t ti chnh pht sinh theo ni dung kinh t v theo trnh
t thi gian c lin quan n doanh nghip.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 27
 Bi 2: Chng t v s k ton
Cc doanh nghip phi thc hin cc quy nh v s k ton trong Lut K ton, Ngh
nh s 129/2004/N CP ngy 31/5/2005 ca Chnh ph quy nh chi tit v hng
dn thi hnh mt s iu ca Lut K ton v ch k ton ban hnh theo Quyt
nh s 15/2006/Q BTC ngy 20 thng 3 nm 2006 ca B Ti chnh.
Quy nh chung
S k ton phi ghi r: Tn n v k ton; tn s; ngy, thng, nm lp s; ngy,
thng, nm kha s; ch k ca ngi lp s; k ton trng v ngi i din
theo php lut ca n v k ton (thng l th trng n v); s trang; ng du
gip lai.
Ni dung ch yu ca s k ton
o Ngy, thng, nm ghi s;
o S hiu v ngy, thng ca chng t k ton dng lm cn c ghi s;
o Tm tt ni dung nghip v kinh t, ti chnh pht sinh;
o S tin ca nghip v kinh t, ti chnh pht sinh ghi vo cc ti khon k ton;
o S d cui k, s tin pht sinh trong k, s d cui k.

2.3.1.2. H thng s k ton

S k ton l cng c ghi chp, tng hp thng tin k ton mt cch c h thng
trn c s chng t gc nn s k ton c rt nhiu loi phn nh tnh a dng v
phong ph ca i tng k ton.
Mi doanh nghip ch c mt h thng s k ton cho mt k k ton nm. S k ton
gm: S k ton tng hp v s k ton chi tit.
S k ton chi tit gm: S, th k ton chi tit.
Nh nc quy nh bt buc v mu s, ni dung v phng php ghi chp i vi
cc loi s ci, s nht k; quy nh mang tnh hng dn i vi cc loi s, th
k ton chi tit.
S k ton tng hp: L s dng phn nh tng hp tnh tnh ti sn, ngun
vn v s vn ng ca ti sn trong doanh nghip. S k ton tng hp gm: s
nht k v s ci.
o S nht k: Dng ghi chp cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh trong
tng k k ton v trong mt nin k ton theo trnh t thi gian v quan h
i ng cc ti khon ca cc nghip v . S liu k ton trn S nht k
phn nh tng s pht sinh bn N v bn C ca tt c cc ti khon k ton
s dng doanh nghip.
c trng c bn ca S nht k l:
cao v thi gian ca thng tin;
Khng phn loi theo i tng phn nh trn s;
Khng phn nh s d u k, s d cui k ca ti khon;
Ch phn nh s bin ng tng, gim ca cc i tng;
Thng tin t chng t c a vo s mt cch nguyn vn, c h thng.

28 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

o S ci: Dng ghi chp cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh trong tng
k v trong mt nin k ton theo cc ti khon k ton c quy nh trong
ch ti khon k ton p dng cho doanh nghip. S liu k ton trn S ci
phn nh tng hp tnh hnh ti sn, ngun vn, tnh hnh v kt qu hot ng
sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
c trng ca S Ci:
S ci m cho tng ti khon trong ton b ti khon s dng n v;
S ci ghi chp c s d u k, s d cui k v s bin ng tng gim
ca i tng m s;
Thng tin c a vo S ci l thng tin c phn loi, h thng ho
theo i tng m s.
S k ton chi tit bao gm: S, th k ton chi tit
S k ton chi tit dng ghi chp cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh lin
quan n cc i tng k ton cn thit phi theo di chi tit theo yu cu qun
l. S liu trn s k ton chi tit cung cp cc thng tin phc v cho vic qun l
tng loi ti sn, ngun vn, doanh thu, chi ph cha c phn nh trn S nht
k v S ci.
S lng, kt cu cc s k ton chi tit khng quy nh bt buc. Cc doanh
nghip cn c vo quy nh mang tnh hng dn ca Nh nc v s k ton chi
tit v yu cu qun l ca doanh nghip m cc s k ton chi tit cn thit,
ph hp.

2.3.1.3. Phn loi s k ton

C 04 tiu ch phn loi s k ton nh sau:
Phn loi theo cch ghi chp
o S ghi theo th t thi gian: L s k ton dng ghi cc nghip v kinh t
pht sinh theo th t thi gian nh S nht k chung, S ng k chng t
ghi s
o S ghi theo h thng: L s k ton ghi chp nghip v kinh t pht sinh theo
cc ti khon (tng hp hoc chi tit) nh S ci, S chi tit...
S ci: Dng ghi chp cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh trong
tng k v trong mt nin k ton theo cc ti khon k ton c quy
nh trong ch ti khon k ton p dng cho doanh nghip. S liu k
ton trn S ci phn nh tng hp tnh hnh ti sn, ngun vn, tnh hnh v
kt qu hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
S k ton chi tit: Dng ghi chp cc nghip v kinh t, ti chnh pht
sinh lin quan n cc i tng k ton cn thit phi theo di chi tit theo
yu cu qun l. S liu trn s k ton chi tit cung cp cc thng tin phc
v cho vic qun l tng loi ti sn, ngun vn, doanh thu, chi ph cha
c phn nh trn S nht k v S ci.
o S lin hp: L loi s kt hp gia 2 loi S nht k S ci. S lin hp c
c im sau:

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 29
 Bi 2: Chng t v s k ton
Kt hp ghi theo thi gian v theo h thng.
C nhiu mu kt cu khc nhau, nhng c trng c bn ca n l trn
cng mt trang s, s liu k ton va c ghi theo thi gian (phn nht
k) va c ghi theo h thng (phn S ci).
Chng t k ton khi vo s lin hp ny c sp xp v phn loi theo
thi gian v ring cho tng i tng.
Phn loi theo ni dung ghi chp
o S k ton tng hp: Ghi theo cc i tng
k ton dng tng qut (theo cc ti khon
k ton tng hp nh S ci s cung cp
thng tin tng qut v i tng k ton).
o S k ton chi tit: Ghi chp theo i tng
k ton chi tit c th, cung cp thng tin v
i tng k ton dng chi tit, c th.
o S k ton kt hp: Ghi chp theo i tng k ton dng va tng qut va
chi tit, c th (ghi theo khon tng hp cp 1 kt hp vi vic ghi chp chi tit
theo ti khon cp 3, 4) hoc cc iu khon chi tit nh nht k chng t.
Phn loi theo kiu kt cu
o S i chiu kiu 2 bn: L s k ton m trn c chia thnh 2 bn
phn nh s pht sinh bn N v bn C nh S ci kiu 2 bn.
o S kiu 1 bn: L s k ton m trn s pht sinh bn N v bn C c
b tr 2 ct cng mt bn ca trang s nh S ci kiu 1 bn.
o S kiu nhiu ct: Dng kt hp ghi s liu chi tit bng cch m nhiu
ct bn N hoc bn C ca ti khon trong cng 1 trang s nh S ci kiu
nhiu ct.
o S kiu bn c: c lp theo nguyn tc kt cu ca bng i chiu s pht
sinh kiu bn c nh S ci kiu bn c trong hnh thc k ton nht k
chng t.
Phn loi theo hnh thc t chc s
o S ng thnh quyn: L loi s k ton m cc t s c ng thnh tng
tp nht nh.
o S t ri: L s k ton m cc t s c ring l theo mt trnh t nht
nh tin vic ghi chp, bo qun v s dng.

2.3.1.4. Quy trnh k ton trn s sch k ton

Quy trnh k ton trn s sch k ton theo 03 bc: M s Ghi s Kha s
M s
o Thi im: u nin k ton.
o S lng: Ty theo ni dung, kt cu ca hnh thc s m n v la chn,
o ng k: Vi c quan thu v ti chnh.
o Thi gian s dng: 12 thng (ti Vit Nam t 1/1 n 31/12)

30 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

o C y cc ch k cn thit.
Trc khi dng s k ton phi m bo cc th tc sau:

i vi s ng quyn:
Phi c nhn hiu ghi r tn n v k ton, tn s, s hiu, tn ti khon,
nin k ton v thi k ghi s.
Trang u s phi ghi r h tn cn b ghi s, ngy bt u v ngy chuyn
giao cho cn b khc thay.
nh du trang vo gia 2 trang ng du gip lai ca n v k ton.
Trang cui phi ghi s lng trang ca s, th trng n v, k ton trng
phi k xc nhn trang u v cui.
i vi s t ri:
u mi trang phi ghi: Tn n v k ton, s th t t ri, s hiu, tn ti
khon, thng, h tn cn b ghi s.
Cc t trc khi dng phi c th trng n v k nhn hoc ng du
ca n v k ton v ghi vo s ng k, trong ghi r: S th t, k hiu
cc ti khon, ngay xut dng
Cc s t ri phi sp xp theo th t ti khon trong cc t hoc hp c
kha v thit b cn thit trnh mt mt, ln ln.

Ghi s:
o Ghi theo ng ni dung, kt cu, tc dng ca mi loi s quy nh.
o Vic ghi s k ton nht thit phi cn c vo chng t k ton c kim
tra bo m cc quy nh v chng t k ton. Mi s liu ghi trn s k ton
bt buc phi c chng t k ton hp php, hp l chng minh.
o S liu ghi trn s phi r, sch v ghi lin tc, khng c cch dng trnh
in thm thng tin.
o S tin dng c ghi bng mc xanh, s tin m (theo quy c l s iu
chnh gim) c ghi bng mc hoc ng khung.
o Khi c sai st phi tin hnh sa cha theo ng quy nh.
o n v k ton c ghi s k ton bng tay hoc ghi s k ton bng my vi
tnh. Trng hp ghi s bng tay phi theo mt trong cc hnh thc k ton v
mu s k ton theo quy nh.
o n v c m thm cc s k ton chi tit theo
yu cu qun l ca n v.
o Ghi s k ton phi thc hin lin tc trong sut
nin , khi chuyn sang s m cha kt thc k
k ton nin th phi ghi r "cng mang sang"
trang trc v ghi "cng trang trc" trang
tip theo.
Khi ghi s k ton c mt s sai st, do vy, k ton
cn phi nm c k thut sa cha s:

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 31
 Bi 2: Chng t v s k ton
o Cc sai st thng gp:
Ghi sai cc s liu.
B st nghip v .
Ghi lp nghip v trn cng mt s.
Ghi sai quan h i ng.
o K thut cha s k ton:
Phng php ci chnh: Phng php ny dng nh chnh nhng sai
st bng cch gch mt ng thng xo b ch ghi sai nhng vn m bo
nhn r ni dung sai. Trn ch b xo b ghi con s hoc ch ng bng mc
thng pha trn v phi c ch k ca k ton trng hoc ph trch k
ton bn cnh ch sa.
Phng php ghi b sung: Phng php ny p dng cho trng hp ghi
ng v quan h i ng ti khon nhng s tin ghi s t hn s tin trn
chng t hoc l b st khng cng s tin ghi trn chng t. Sa cha
theo phng php ny phi lp Chng t ghi s b sung" ghi b sung
bng mc thng s tin chnh lch cn thiu so vi chng t.
Phng php ghi s m (cn gi phng php ghi ): Phng php ny
dng iu chnh nhng sai st bng cch: Ghi li bng mc hoc ghi
trong ngoc n bt ton ghi sai hu bt ton ghi sai. Ghi li bt
ton ng bng mc thng thay th.
o V d minh ha cho k thut cha s k ton:

Phng php
ci chnh

Phng php
ghi b sung

Phng php
ghi s m

nh chng t c tnh cht minh ha cho ni dung nghip v ca nm 2009

32 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

Phng php ci chnh: Nghip v anh Tun hon ng, s tin 5.000.000
nhng k ton vit nhm thnh 500.000. K ton sa s theo phng php
ci chnh: Gch mt ng thng vo s tin vit sai ri vit s ng bn
cnh. Sau khi sa xong, k ton trng k bn cnh ch sa (xem hnh di).
Phng php ghi b sung: Nghip v thanh ton tin mua xng, s tin
555.000 nhng k ton ghi s 540.000. V th, phi ghi b sung thm
15.000 (xem hnh di).
Phng php ghi s m: Cng ty HAT tr tin mua thp, s tin
79.920.000, nhng k ton ghi s nhm thnh 80.000.000. V th, phi
iu chnh bng s m 80.000 (xem hnh di).
Kha s
Kha s thng c thc hin vo ngy cui ca nin k ton, gia cc k
bo co v xc nh kt qu. Trong mt vi trng hp k ton phi kha s trong
k kt d, kim tra s liu.
o Trc khi kha s cn ghi nt cc nghip v kinh t pht sinh, thc hin cc
bt ton iu chnh cn thit, kim tra, i chiu s liu
o Khi kha s k ton tin hnh cng s, tnh s d trn ti khon, kim tra
chnh xc ca s liu, sau ghi bt ton kha s chuyn ct ca s d cc
ti khon.
o i vi s k ton ghi bng my vi tnh, sau khi kha s phi in ra giy v
ng thnh quyn ring cho tng k k ton nm.

2.3.2. Cc hnh thc k ton

Hnh thc s k ton l cch thc t chc h thng s k ton, bao gm cc loi s
khc nhau v ni dung, v kt cu, v phng php ghi chp v c lin kt vi nhau
trong mt trnh t hch ton nht nh. Theo quy nh ca Ch k ton doanh
nghip ban hnh theo Quyt nh 15/2006/Q BTC ngy 20 thng 3 nm 2006 ca
B Ti chnh, c 5 hnh thc k ton nh sau:
Hnh thc k ton Nht k chung;
Hnh thc k ton Nht k S ci;
Hnh thc k ton Chng t ghi s;
Hnh thc k ton Nht k Chng t;
Hnh thc k ton trn my vi tnh.

2.3.2.1. Hnh thc Nht k chung

y l hnh thc k ton n gin, thch hp vi mi n v hch ton, c bit thun
li khi s dng my vi tnh x l thng tin k ton.
c trng c bn ca hnh thc k ton Nht k chung l tt c cc nghip v kinh t,
ti chnh pht sinh u phi c ghi vo S nht k, m trng tm l S nht k
chung, theo trnh t thi gian pht sinh v theo ni dung kinh t (nh khon k ton)
ca nghip v , sau ly s liu trn cc S nht k ghi S ci theo tng nghip
v pht sinh.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 33
 Bi 2: Chng t v s k ton
Hnh thc k ton Nht k chung gm cc
loi s ch yu sau:
o S nht k chung, S nht k c bit;
o S ci;
o Cc s, th k ton chi tit.
Hnh thc Nht k chng t c nhng u v
nhc im sau:
o u im: Thun tin i chiu kim tra chi
tit theo tng chng t gc, tin cho vic s
dng k ton my.
o Nhc im: Mt s nghip v b trng lp
do vy cui thng phi loi b s liu trng
mi ghi vo S ci.

Chng t k ton

S Nht k S, th k ton chi tit

S NHT K CHUNG
c bit

S CI Bng tng hp chi tit

Bng cn i
s pht sinh

BO CO TI CHNH

Ghi hng ngy

Ghi cui thng, hoc nh k
Quan h i chiu, kim tra
S 2.2: Trnh t ghi s k ton theo hnh thc k ton nht k chung

2.3.2.1. Hnh thc nht k S ci

y l hnh thc k ton trc tip, k ton n gin bi c trng v s lng s, loi
s, kt cu s cng nh c trng v trnh t hch ton.
c trng c bn ca hnh thc k ton nht k S ci l cc nghip v kinh t, ti
chnh pht sinh c kt hp ghi chp theo trnh t thi gian v theo ni dung kinh t

34 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

(theo ti khon k ton) trn cng mt quyn s k ton tng hp duy nht l s nht
k S ci. Cn c ghi vo s nht k S ci l cc chng t k ton hoc Bng
tng hp chng t k ton cng loi.
Hnh thc k ton Nht k S ci gm c cc loi s k ton sau:
o Nht k S ci;
o Cc s, th k ton chi tit.
Hnh thc Nht k S ci c u v nhc im sau:
o u im: n gin, d lm, d kim tra, i chiu, thch hp vi cc n v c
quy m nh, t nghip v kinh t, ni dung hot ng kinh t n gin, s dng
t ti khon, s ngi lm k ton t.
o Nhc im: Khng p dng c cho nhng n v k ton va v ln, s
nghip v kinh t pht sinh nhiu, hot ng phc tp phi s dng nhiu ti
khon Kt cu s khng thun tin cho nhiu ngi cng ghi s mt lc nn
vic lp bo co b chm tr.

Chng t k ton

S, th
S qu S,
kth k
ton
Bng tng hp
ton chi tit
chng t k chi tit
ton cng loi

NHT K S CI Bng tng

hp chi tit

BO CO TI CHNH

Ghi hng ngy

Ghi cui thng
i chiu, kim tra
S 2.3: Trnh t ghi s k ton theo hnh thc k ton Nht k S Ci

2.3.2.2. Hnh thc Chng t ghi s

y l hnh thc k ton pht trin cao hn so vi hnh thc Nht k chung trong lnh
vc thit k h thng s t mc tiu hp l ha cao nht trong hch ton k ton trn
cc mt.
c trng c bn ca hnh thc k ton Chng t ghi s: L cn c trc tip
ghi s k ton tng hp l Chng t ghi s. Vic ghi s k ton tng hp bao gm:
o Ghi theo trnh t thi gian trn S ng k Chng t ghi s.
o Ghi theo ni dung kinh t trn S ci.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 35
 Bi 2: Chng t v s k ton
Chng t ghi s do k ton lp trn c s tng chng t k ton hoc Bng Tng
hp chng t k ton cng loi, c cng ni dung kinh t. Chng t ghi s c
nh s hiu lin tc trong tng thng hoc c nm (theo s th t trong s ng
k Chng t ghi s) v c chng t k ton nh km, phi c k ton trng
duyt trc khi ghi s k ton.
Phn loi s k ton: Hnh thc Chng t ghi s gm c cc loi s k ton sau:
o Chng t ghi s;
o S ng k Chng t ghi s;
o S ci;
o Cc s, th k ton chi tit.

Hnh thc chng t ghi s c u v nhc im sau:

o u im: D lm, d kim tra, i chiu, cng vic k ton c phn u
trong thng, d phn cng chia nh. Hnh thc ny thch hp vi mi loi hnh,
quy m n v sn xut kinh doanh v hnh chnh s nghip.
o Nhc im: Ghi chp trng lp, lm tng khi lng ghi chp chung nn nh
hng n nng sut lao ng v hiu qu ca cng tc k ton.
Chng t k ton

S qu
Bng tng hp chng S, th k
t k ton cng loi ton chi tit

S ng k
CHNG T GHI S
Chng t ghi s
Bng tng
S ci hp chi tit

Bng cn i
s pht sinh

Ghi ch: BO CO TI CHNH

Ghi hng ngy

Ghi cui thng
i chiu, kim tra
S 2.4: Trnh t ghi s k ton theo hnh thc k ton Chng t ghi s

2.3.2.3. Hnh thc Nht k Chng t

y l hnh thc k ton pht trin cao nht, n k tha u im ca cc hnh thc
trc , m bo tnh chuyn mn ha cao ca s k ton, thc hin chuyn mn ha
v phn cng chuyn mn ha lao ng k ton.
c trng c bn ca hnh thc k ton Nht k Chng t:
L tp hp v h thng ho cc nghip v kinh t pht sinh theo bn C ca cc
ti khon kt hp vi vic phn tch cc nghip v kinh t theo cc ti khon

36 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

i ng N, kt hp cht ch vic ghi chp cc nghip v kinh t pht sinh theo

trnh t thi gian vi vic h thng ho cc nghip v theo ni dung kinh t (theo
ti khon), kt hp rng ri vic hch ton tng hp vi hch ton chi tit trn
cng mt s k ton v trong cng mt qu trnh ghi chp, s dng cc mu s in
sn cc quan h i ng ti khon, ch tiu qun l kinh t, ti chnh v lp bo co
ti chnh.
Phn loi s k ton: Hnh thc k ton Nht k Chng t gm c cc loi s
k ton sau:
o Nht k chng t;
o Bng k;
o S Ci;
o S hoc th k ton chi tit.

u im v nhc im:
o u im: Trnh trng lp, gim khi lng cng vic ghi chp hng ngy,
nng cao nng sut lao ng ca ngi lm cng tc k ton, tin li cho mi
vic chuyn mn ha cn b k ton.
o Nhc im: Mu s phc tp do khng ph hp vi nhng n v c quy
m nh, t nghip v kinh t hay nhng n v m trnh nghip v ca cn
b k ton cn yu.
Chng t k ton v
cc bng phn b

NHT K S, th
Bng k
CHNG T k ton chi tit

Bng tng hp
chi tit

BO CO TI CHNH

Ghi ch:
Ghi hng ngy
Ghi cui thng
i chiu, kim tra
S 2.4: Trnh t ghi s k ton theo hnh thc k ton Nht k - Chng t

2.3.2.4. Hnh thc K ton trn my vi tnh

c trng c bn ca hnh thc k ton trn my vi tnh: L cng vic k ton c
thc hin theo mt chng trnh phn mm k ton trn my vi tnh. Phn mm k ton
c thit k theo nguyn tc ca mt trong bn hnh thc k ton hoc kt hp cc
hnh thc k ton quy nh trn y. Phn mm k ton khng hin th y quy trnh
ghi s k ton, nhng phi in c y s k ton v bo co ti chnh theo quy nh.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 37
 Bi 2: Chng t v s k ton
Phn mm k ton c thit k theo hnh thc k ton no s c cc loi s ca hnh
thc k ton nhng khng hon ton ging mu s k ton ghi bng tay.
Cc yu cu phi m bo khi doanh nghip s dng hnh thc k ton trn my vi tnh:
C y cc s k ton tng hp v s k ton chi tit cn thit p dng yu
cu k ton theo quy nh. Cc s k ton tng hp phi c y cc yu t theo
quy nh ca Ch s k ton.
Thc hin ng cc quy nh v m s, ghi s, kha s v sa cha s k ton
theo quy nh ca Lut K ton, cc vn bn hng dn thi hnh Lut K ton v
quy nh ca Ch k ton theo Quyt nh s 15/2006/Q BTC ngy 20
thng 3 nm 2006 ca B Ti chnh.
Doanh nghip phi cn c vo cc tiu chun, iu kin ca phn mm k ton
do B Ti chnh quy nh ti Thng t s 103/2005/TT BTC ngy 24/11/2005
la chn phn mm k ton ph hp vi yu cu qun l v iu kin ca
doanh nghip.

CHNG T S K TON
K TON PHN MM
K TON S tng hp
S chi tit

BNG TNG HP
CHNG T
K TON Bo co ti chnh
MY VI TNH
CNG LOI Bo co k ton qun tr

Ghi ch:
Nhp s liu hng ngy
In s, bo co cui thng, cui nm
i chiu, kim tra
S 2.5: Trnh t ghi s k ton theo hnh thc k ton trn my vi tnh

2.3.3. Trch nhim ca ngi gi s v ghi s

S k ton phi c qun l cht ch, phn cng r
rng trch nhim c nhn gi v ghi s. S k ton
giao cho nhn vin no th nhn vin phi chu
trch nhim v nhng iu ghi trong s v vic gi
s trong sut thi gian dng s.
Khi c s thay i nhn vin gi v ghi s, k ton
trng phi t chc vic bn giao trch nhim qun
l v ghi s k ton gia nhn vin c v nhn vin
mi. Bin bn bn giao phi c k ton trng k
xc nhn.

38 ACC202_Bai 2_v2.0013107222
 Bi 2: Chng t v s k ton

TM LC CUI BI

Bi hc ny s gip bn tm hiu v chng t (cch lp, cch kim tra, ghi s, lu tr) v tm
hiu v s k ton (kt cu, cch m s, ghi chp, sa cha, kho s,). Thng qua cc v d
thc t v chng t v s k ton cng ty TNHH Thnh t bn c th hiu cch lp, s dng
chng t k ton, cch ghi s k ton v ng dng n trong cng tc k ton ca cc doanh nghip.

ACC202_Bai 2_v2.0013107222 39
 Bi 2: Chng t v s k ton

CU HI N TP

1. Trnh by khi nim "chng t", ngha ca chng t v nu 05 v d v chng t?

2. Trnh by khi nim v ho n v cho v d v 05 trng hp s dng ho n?
3. Trnh by cc yu t bt buc v cc yu t b sung ca chng t ? Cho v d minh ho?
4. Trnh by khi nim s k ton v cc hnh thc k ton theo ch k ton hin hnh?

BI TP

Vi cc giao dch kinh t (nghip v kinh t) pht sinh trong thng 8 nm N ca cng ty TNHH
Thnh t, anh (ch) hy lit k nhng chng t m doanh nghip phi lp v lp chng.

40 ACC202_Bai 2_v2.0013107222