Professional Documents
Culture Documents
I. Mc lc
I. Mc lc..........................................................................................................1
II. Li m u....................................................................................................2
III. Du gi u.................................................................................................3
1. Lch s hnh thnh du gi u.................................................................3
2. Tc v cc vn ca chng....................................................................3
3. Nhng vn gp phi.............................................................................4
4. Cc thnh phn v chc nng ca du gi u.........................................6
5. Mt s cht hot ng b mt chnh.........................................................9
a. Cht iu ha...................................................................................10
b. Cht chng gu.................................................................................11
c. Cht lm c v ng nh x c........................................................13
d. Cht lm st/iu chnh nhn......................................................13
e. Cht n nh bt...............................................................................14
f. Cc cht vitamin...............................................................................14
g. Cht bo qun/cht chng oxi ha...................................................14
h. Cc cht mu v hng liu.............................................................15
i. Cc cht gy hi...............................................................................16
6. V d cc n.........................................................................................17
7. Du x....................................................................................................23
a. Nguyn tc lp n...........................................................................23
b. Cc cng thc mu...........................................................................24
IV. Kem nh rng............................................................................................26
1. Lch s hnh thnh..................................................................................26
2. Khi nim i cng v cu trc ming ................................................27
3. Nhng vn chnh ca rng.................................................................27
4. Cc thnh phn chnh v chc nng ca chng......................................29
a. Nc.................................................................................................29
b. Cc cht ty ra...............................................................................30
c. Cc cht mi mn.............................................................................30
d. Cc cht lm st...............................................................................31
e. Cc tc nhn lm du........................................................................32
f. Cc cht lm c .............................................................................32
g. Cc loi mu....................................................................................32
h. Cc cht n nh v iu chnh pH..................................................32
i. Cc hng v....................................................................................33
j. Cht bo qun..................................................................................34
5. Cc cng thc mu.................................................................................38
V. Kt lun........................................................................................................41
VI.Li ni u
Mt thng tc b ui g
Hai thng n ni mn m c duyn
Ba thng m lm ng tin
Bn thng rng nhnh ht huyn km thua.
Trong s mi ci d thng ca cc b, cc c, mi tc c xp hng u, hm
rng en chim hng t. iu ni ln rng x hi Vit Nam ngy xa rt
trng tc v rng, k c tc v rng ca cc ng. Lch s mi tc, hm rng ca dn
ta cng tri qua nhiu cuc thng trm, i thay nh vn nc. Nhng cc sch
ch ghi chp mt cch tng qut. i khi chng ta c bit:
V thi Hng Vng, ai cng xm mnh. Ai cng bi t hoc ct tc ngn (nhng
cng c ngi b xo tc hoc tt ui xam). Ai cng thch eo hoa tai v nhiu
vng tay. Ngi ta nhum rng, n tru.
(U ban Khoa Hc Vit Nam, Lch s Vit Nam, tp 1, Khoa Hc X Hi, 1971, tr. 48).
S d ni rng n gn cui i nh L l bi v nm 1789, trc lc xut qun
dp gic Thanh, Nguyn Hu tuyn b:
nh cho di tc
nh cho en rng
nh cho n chch lun bt phn
nh cho n phin gip bt hon
nh cho s tri Nam quc anh hng chi hu ch
(Lch s Vit Nam, sd, tr. 353).
V nh quan nim v Ci rng ci tc l vc con ngi, chc hn chng ta
ngy cng phi quan tm nhiu n hm rng, mi tc hn. Chnh v l , vic
chm sc hm rng, mi tc l nhu cu ca mi ngi mi nh. Tuy nhin, khng
phi ai cng chm sc ng hay hiu bit cc sn phm chm sc l: Kem nh
rng & du gi u v thnh phn cng nhu cc thnh phn nn trnh trong m
phm trn.
T nhng l do trn, nhm 1 tm hiu v trnh by nhng g mnh bit v
nhng vn trn. Trong qu trnh thc hin v trnh by khng trnh khi nhng
sai st, rt mong s thng cm ca c v cc bn, nhm 1 xin chn thnh cm n!
VII. Du gi du
1. Lch s hnh thnh du gi u
Du gi u t trong ting Anh c ngun gc t Ting Hin-ddi chmpo. Dean
Mahomed gii thiu cc thc hnh phng tm hi Basil Cochrane trong khi lm
vic ti London vo u th k 19. Khi , x phng thng thng c s
dng trong vic gi u. Tuy nhin, x phng lm cho tc b kh v d rng.
Trong giai on u ca du gi u, x phng to mu tc Anh co un si
trong nc v b sung cc loi tho mc cung cp cho tc v hng thm.
Kasey Hebert l ngi u tin c bit n nh sn xut du gi u.
Ban u, x phng v du gi u l sn phm rt ging nhau, c hai c cha t
nhin c ngun gc t cng mt cht hot ng b mt (mt loi cht ty ra). Du
gi u hin i nh ngy nay c bit n ln u tin c gii thiu trong
nhng nm 1930 bi Drene, du gi u tin c cht hot ng b mt tng hp.
Di y l bng s liu th hin mc s dng du gi u trn th gii t 1991
n 1996:
Cht lexitin cng c th c dng t l thp. Trng / lng trng (cha cht
lexitin, cholesterol v cc cht protein) cng c s dng. Tc dng bo v ca
chng (cht keo) gip chng lm mt b tc.
o Cc polime cationic
Trong cc polyme, ngi ta c th k tn chng hn cc homopolyme hay cc
copolyme cationic lm ra bng cch polyme ha mt cht n phn vinyl, ni nhm
amino th bn ln hay mt amin c t phn vi mt cht n phn khc c th
ha tan trong nc nh acrylamit, metacryamitnhng cc polyme c s dng
nhiu nht l nhng cht pht sinh t gm cy guar nh clorua hydroxyl propyl
trimonium ca gm guar c cng thc l:
G' O CH CH2 N+ CH3Cl-
OH
CH3
Si
CH3
n
Cht dimeticonol c cng thc:
n
Ngi ta c th cng nhiu cht hot ng b mt du nh nh l cht ph gia,
chng hn:
Cc cht este sorbitan polyetoxy ha ca axit bo.
Et
O
CH CH2 CH2O C R
OH OH O
OH
Et Etoxy ha
Este sorbitan poliatoxy ha
Tc dng ca nhng cht lm mt tc ny l do chng hp ph bi si tc
nhanh hn cht hot ng b mt thuc loi alkyl sulfat hay alkyl aryl sunfonat, do
cn tr s hp ph ca chng.
Cc l thuyt khc kt lun rng cc cht lm mt tc dnh cht lc x (khi du
x c pha qu long) hay chng li bao quanh cc mixen ca cht ty ra.
Cc du gi u dng cha bnh
Vi cch thnh lp cng thc cha nhng cht chuyn bit gip cha tr cc
chng khc thng ca tc hay da u. Trong giai on ny, chng ta ch yu
cp n trng hp tc c gu.
b. Cht chng gu
C th c ba cch tc ng
Gim tc thay th cc t bo mi.
Ngn cn s tng trng ca cc loi men nm hu nh l nguyn nhn chnh sn
sinh gu P-ovale.
Gim phn trm acid bo t do trn da u, chng to nn mt mi trng nui
cc vi sinh vt, trong c cc men nm.
V im mt, ngi ta c th suy ngh n cch cng c lp sng gii hn da
ng vy. Trong trng hp ny, vic s dng cc sn phm phn gii da nh lu
hunh hay sulfua seleni, c th mang li nhng hiu qu tt. Tuy nhin, cc sn
phm ny c kh nng lm mng lp sng , khin du xut hin, thun li cc vi
sinh vt.
Cng nn lu rng cht disunfua seleni, do tnh c hi tng i ca n, c
s dng nht l trong cc du gi u dng cha bnh bn ti cc nh thuc.
V im 3, ngi ta cng c th dng du gi u dnh cho tc nhiu du m chng
ta s ni phn sau.
hn ch s tng trng ca vi sinh vt, trong c men nm povale, ngi ta
dng cc cht dit khun. Cc cht thng dng nht l:
S
N O
S Zn
O
R N O
OH
Sunfit silini.
Cc cht thnh phn khc
Lot cc cht thnh phn khc s gip ci thin v ngoi ca sn phm trn
phng din vt l ( nhn, ph, tnh n nh, s bo qun) hoc trn phng
din thu ht ngi tiu th (mu sc, mu m v hng thm).
c. Cc cht lm c v lm ng nh xa c
Thng thng l nhng cht sulfat cn c dy di nh sulfat xetyl natri (C16).
Ngi ta cng tm thy nhng cht nh:
Cc cht alkoamin t ha tan ca axit bo no vi C18 hay hn na.
Ru bo ( ru t m b, xetyl, stearyl) c nhim v lm mt tc, nhng gim i
kh nng to bt.
Cc nh tng ca cc polyme vinyl hay styren.
Cht este etylen glycol, propylen glycol hay glyxerol. Trong cc cht ny cht
c s dng nhiu nht l:
Cht monostearat etylen glycol (GMS: glycol mono stearate)
R C O CH2 CH2O
O
Glyxerol
Cc cht polyetylen glycol (PEG) c nhiu trng lng phn t khc nhau.
e. Cht n nh bt
Cc cht alkylolamit, c bit cc cht mono v dietanolamit, l nhng cht lm
n nh bt tt. Cc sn phm ny cung cp cho bt cc loi hot cht chnh t
trng, cm gic, kem, x bng v cht n nh hn. Hn na, chng c th lm thay
i cc c tnh v nhn ca sn phm. Sau cng, chng cng cung cp mt s
h tr no khi ty bng cc cht sulfat ru bo.
f. Cc cht vitamin
Ngi ta s dng cc vitamin A, B,C v E thng xuyn nht. cc vitamin ny,
c bit vitamin thuc nhm E, can thip vo vic kim sot hin tng oxy ha
kh v c th lm cho mu ca da u c lu thng d dng.
g. Cht bo qun / cht chng oxy ha
Cht bo qun
Cc cht bo qun ngn cn mc pht trin v s ln men. Tht quan trng khi
la chn chng v:
Cc c tnh ca chng khng b ngn cn bi cht hot ng b mt khc nhau
trong cng thc.
Chng phi c n nh khng mt hiu nng cch nhanh chng.
Vi cht c kh nng lm rt da.
Cc cht khc (nhng hp cht phenol) cho mu nu .
Ngy nay cht fomaldehyt vn cn c s dng nhiu nht ( n tc ng trn
mt ph ln nng thp) nhng c kh nng c nhng vn kt hp vi vi
cht ph gia (hn na cht ny b ngn cm trong vi quc gia v nhng vn
v mi sinh).
Nhiu cht bo qun khc c th c s dng (th d: este axit-p-hydrobenzoic,
axit sorbit, sulfat hydroxy quinolin); sn phm c s dng nhiu nht thay th
cht formol l cht bronopol (2-bromo-2-nitropropane1-3diol) c cng thc ha
hc:
NO2
H 2C C CH2
OH Br OH
CH3
i. Cc cht gy hi :
Mt s thnh phn gy hi cho tc, chng gy ra rng tc, suy yu ca tc v
vim da tit b . y l danh sch ca cc thnh phn nn trnh trong du gi
u:
Sodium lauryl Sulfate
Ammonium lauryl Sulfate
Laureth Sulfate Amoni
Amoni Xylen sulfonate
TEA lauryl Sulfate
Lu hunh (trong du gi tr gu)
C th c th nu ra mt s dn chng nh sau:
Ru xetyl 0,5-1,5 -
Parafin 0,5-1,5
Stearat stearyl 1,5-3 -
Hydroxyetyl xenluloza 1-2 -
Hydroxypropyl metyl xenluloza - 1-2
Poly dimetyl silosan 5000cps 0,5-1,5 -
Cht bo qun + +
Du thm + +
Mu + +
Nc v 100 v 100
Du x chng gu
Cht pirocton olamin gn nh khng ha tan trong du x nn. Di mc gii hn
ha tan, n hin din di dng rn c th kt t cch hu hiu trn tc v trn da
u.
Vn ln gp phi vi cht pirocton olamin c lin quan n s phai mu (vng)
c th din ra tng tc vi tia U.V. Nhu cu c s dng cc bao b c hoc c
cha cht hp th tia U.V l cn thit. N cng c th tng tc vi hng liu v
vi st. Nh th vic hiu chnh cng thc l tng i kh.
Cao rng
Ha vi
Th hi
B mt Khng vi Thiol axit
Mng mng
cng khun trn
rng Su rng
c t
Vim li
4. Cc cht thnh phn chnh v chc nng ca chng
Mt kem nh rng phi ng nhiu vai tr:
Trc tin l lm sch v lm thm min. K n, n l cht ti cho nhng tc nhn
tr liu.
a. Nc
Nc ha tan v phn tn cc tc nhn tr liu, ty ra, lm st lm du
b. Cc tc nhn lm t
Chng gip lm gim khi lng nc trong cng thc (nh vy gip mt
mc s bo qun sn phm) v gii hn s lm kh (khi khng y np chng
hn). Chng do ng vai tr nh trong sc thi ca kem nh rng v lm bng
mt phn no,
Ngi ta thng s dng:
Sorbitol, lm du v lm mt
HOCH2[CH(OH)]3CH2-OH
Glyxerol lm du v cho mt cm gic nng
HOCH2CH(OH)CH2OH
Nhng loi ru thng c s dng trong cc du gi u ,kem nh
rng ,gel tm.
Etanol : CH3CH2OH
Etylen glycol : CH2OH-CH2OH
Propylen glycol : CH2OH-CHOH-CH3
Glyxerol : HOCH2CH(OH)CH2OH
Sorbitan : HOCH2[CH(OH)]3CH2-OH
Polyetylen glycol :-[CH2-CHO] n-
c. Cc cht ty ra
Cht ty ra cho php:
Gip ty rng
To bt theo yu cu ngi tiu dng
Ha tan v phn tn cc mi hng khng tan trong nc (to cc mixel
trong du thm ha tan)
y cng vy, hai cht thnh phn c mt v tr ch ng:
Laurylsulfat Na:
CH 3 CH 2 11 SO4 Na
Alkylbenzen sulfonat Na:
CH 3 CH 2 11 CH 6 H 4 SO3 Na
Ngi ta c th c cht lng tt/ s lng bt bng cch trn hai phm li vi
nhau.
d. Cc cht mi mn
Cht mi c lm sch rng cng ng gp vo s bo nhn ca kem nh rng.
Vic c ra c thc hin bng cch mi cc vt mng c mu b mt rng.
Ba cht mi mn chnh c s dng gm:
Silic(SiO2) khng nh hnh
Cacbonat canxi( CaCO3: caclcit hay aragonite)
Alumin (hydroxit nhm): Al(OH)3
Nhng cht mi khc l:
Phostphat dicanxi hydrat ha
(CaHPO4.2H2O)
Phostphat dicanxi
CAHPO4
Metaphosphat khng tan
(NaPO)x
Pyrophosphate natri
Ca2P2O7
Cc cht thnh phn ny khng c lm h hi men v ng rng, nhng c
cng hiu loi tr cc vt mu. Hiu qu ca n ty thuc :
cng ca chng
Kch thc ht
Nng ca chng trong sn phm hon tt
Bng 1.1 m t s so snh cng gia cht mi mn v rng
Cht mi mn Rng
Silic
Carbonat
Khng nh Alumin Men rng Ng rng Ba
Ca
hnh
5 2,5-3,5 3-4 4-5 2-2,5 3
e. Cc cht lm st
Chng cho php trnh s lng ng ca cht mi mn v mang li nhng c
tnh thay i nhn cho sn phm (d lay kem ra khi ng, d nn kem ln bn
chi m khng b chy di)
Cc cht lm st to cu trc pha lng ca sn phm lm l long cht mi mn.
Cu trc ny bin mt khi ngi ta bp ng kem, v c ti to li khi p sut ln
ng ngng (c tnh thixotropy).
Ngi ta s dng nhng cht lm st hu c hoc khong cht. Trong s cc
cht hu c, ngi ta thy nhng polymer nh carboxymetyl xebluloza CMCNa v
gm xanthan. CMC Na xut hin di nhiu dng v c kh nng lm st khc nhau
v s khoang dung i vi cht in gii.
N - Na+
S
O O
g. Cc cht lm c
Trong nhng kem trng c, ngi ta thm oxit titan vo (TiO2) lm kem
trng hn, hoc lm thay i mu sc ca sn phm mu.
h. Cc loi mu
Cc mu c s dng phi p ng nhng tiu chuan an ton v c gi thnh.
Do thng l nhng mu thc phm tan hay khng tan
Hin nhin l c th thm mt lng nh cht n nh mu ( sulfat manhe )
i. Cht n nh v s iu chnh pH
Trc kia, nhng kem nh rng c gc alumin c bc trong nhng ng
nhm khng men. trnh nhng phn ng ha hc gia ng cha v kem, ngi
ta thm mt cht n nh. Cht mono phosphate natri ( NaH 2PO4), ngy nay vn
ang c s dng chung vi phosphate (to nn nhng mui phostphat km khng
tan).
Mun lm tng pH ca cc cng thc vi t sut sorbitol ln, ngi ta c
th a phosphate (Na3PO4) vo. Trong trng hp ny, v l do nh gi trc
y, ngi ta khng th a vo cht xitrat km, y ngi ta phi thm soda vo
diu chnh pH.
j. Cc hng v
Mi v kem nh rng cc k quan trng i vi ngi tiu dng. Mt cch
tng qut, ngi ta nhn thy rng ngoi mt s trng hp c bit nh hng v
cho tr em, s hng v dng c rt hn ch. Ch yu ngi ta thy cc mi c
gc bc h v lc (menthe verte) hay bc h tiu (menthe poivre) (hoc mt hn
hp c 2 th) chim 80%. Phn cn li tng ng vi methylsalixylat (cy
gaultheria).
Trong nhiu mc, hng v a thch c khc nhau, tri cy nh Nht Bn,
mi hi (anis) a Trung Hi, mi gia v Nam M.
Cc du mint/peppermint to vi menthol 60 n 80% gc thm ca kem nh
rng. Cc ngun gc ca mi hng c th hoc thin nhin hoc nhn to.
Di y l mt s cng thc hng v ca kem nh rng:
H3C O
CH3 CH3 H 3C O C
C OCH3 OH
O O
OCH3
C
O
OH
OH
OCH3
H3 C CH2 H3C CH3 OH H3C CH3 CH2 CH CH2
k. Cc cht bo qun
Cht lm m mang li s bo qun t ng nhng trong cc cng thc c t
nc, ngi ta c th thm nhng sn phm c ch s ln mc hoc vi khun,
chng hn nh:
Formol
Benzonat natri
Sorbat Kali
Parabenzoat metyl
Benzoat Na v sorbet K c dng pH< 5,5 ( chng cng hiu hn di th
khng ion. Ngc li parabenzoat metyl cng hiu hn vi pH gn trung tnh.
Cc tc nhn tr liu
Chng cao rng
Theo truyn thng, cc mui pyrophosphate c s dng l:
Pyrophosphate Na(t tan nhit thp)
Tetraphosphat Kali (tan d hn nhng c v mn)
Chng thng c dng chung:
Cc tc nhn chng nhy cm
Tc nhn u tin c cho php l stronti nhng n cng c v mn, hn na
n khng ph hp vi cc florua
Axetat stronti l th h hai (v t mn hn, ph hp vi cc florua hn).
Cc mui Kali (clorua, ni trat, xitrat) thng c s dng nht ( chng ph
hp vi cc florua v c v trung tnh)
Cc tc nhn chng ba ng trn rng
Ngi ta chia lm 2 nhm chnh:
Cc tc nhn dit khun vi ion kim loi.
Cc tc nhn khng khun hu c.
Trong loi ny, ngi ta thy nhng mui km (tan trong nc), ng hoc thit
Monoflorophosphat Na 0,5
Hng v 0,85
Saccharinat Na 0,18
Formol 0,04
Nc kh khong v 100
V d 2 :
S phi hp cc mui tan ca km vo kem nh rng khng khun c th
ko theo s to nn nhng tinh th trong mt kem nh rng trong sut. Mt bng
sng ch ca Unilever cho thy vic s dng mt achit amin cho php trnh cc vn
y.
Sorbitol 70% 58,59 58,59
Polyetylen glycol pm 1500 5 5
Monoflorophosphat Na 0,8 -
Florua Na - 0,33
V. Kt lun
Trong thi i ngy nay, nhu cu lm p ngy cng cao, nhu cu v cc sn phm
chm sc c nhn v th cng gia tng. Vi nhng sn phm chm sc c nhn hin
nay, rt kh la chn v nhn bit sn phm c hi hay khng, cha k n s
nguy him v thm m cng nh sc khe.
Vic hiu bit v tc dng cng nh tc hi ca sn phm l cn thit cho mi
ngi, mi nh. Cc thnh phn ny c sn trong cc sn phm truyn thng c
hi hay li chng ta cha tng bit n. Mt khc chng li kh n gin v ph
bin trong thnh phn m chnh chng ta c th iu ch, sn xut m ta c th an
tm hn v thnh phn cng nh cht lng.
Qua bi tiu lun ny, chng ta c th nhn bit c, cc thnh phn ca kem nh
rng cng nh du gi u ang s dng trn th trng s c th la chn nhng
sn phm tt cho mnh v cho mi ngi.
Cm n s ch lng nghe ca c v cc bn trong lp./.
Nhm 01 thc hin thng 12 nm 2010.