Professional Documents
Culture Documents
Nguyn Th Thu H
K THUT Y SINH
NGHIN CU TN HIU IN NO
H Ni 3/2012
B GIO DC V O TO
TRNG I HC BCH KHOA H NI
---------------------------------------
Nguyn Th Thu H
NGHIN CU TN HIU IN NO
( K thut y sinh)
H Ni Nm 2012
LI CAM OAN
NGUYN TH THU H
Hc vin cao hc kha 2009
Chuyn ngnh K thut y sinh
Trng i hc Bch khoa H Ni
2
MC LC
................................................................................................................ Trang
TRANG BA PH1
LI CAM OAN.2
MC LC ..................................................................................................... 3
DANH MC CC K HIU, CH VIT TT ........................................... 5
DANH MC CC BNG ............................................................................. 6
DANH MC HNH V, TH .................................................................. 6
M U ....................................................................................................... 8
CHNG 1 : C S L THUYT V IN NO .................................... 9
1.1. Lch s. ................................................................................................ 9
1.2. C s sinh l thn kinh ca in no. ................................................. 10
1.2.1. Ngun in c bn. ..................................................................... 10
1.2.2. Dn truyn cc xung in............................................................. 11
1.2.3. Hot ha cc sng in no.......................................................... 12
1.3. K thut ghi in no . ........................................................................ 12
1.3.1. My ghi in no ......................................................................... 13
1.3.2. in cc ...................................................................................... 13
1.3.3. V tr cc in cc ngoi da u. ............................................... 13
1.3.4. Quy trnh ghi in no thng quy............................................... 19
1.3.5. Cc nghim php hot ha. (Activation Procedures) .................... 20
1.3.6. nh gi bn ghi in no............................................................ 23
1.4. Cc dng sng in no...................................................................... 23
1.4.1. Xc nh sng da vo tn s....................................................... 23
1.4.2. Xc nh sng da vo hnh dng. ............................................... 27
1.4.3. Cc dng sng phc hp. ............................................................. 27
1.4.4. Nhiu. .......................................................................................... 30
1.4.5. Cc bin th bnh thng. ............................................................ 32
1.5. Khc bit theo vng trn bn ghi in no.......................................... 34
1.6. Li ch ca in no ................................................................... 35
1.7. Ch nh ca in no ................................................................ 36
CHNG 2: IN NO V NG KINH ........................................ 38
2.1. Khi nim v ng kinh ..................................................................... 38
2.2. Gi tr thc t ca in no trong lnh vc ng kinh. ................... 38
2.3. in no bnh nhn ng kinh ................................................... 39
2.3.1. in no trong cn ng kinh ................................................. 39
2.3.2. in no ngoi cn ng kinh................................................. 43
2.3.3. in no v trng thi ng kinh............................................. 50
2.3.5. Tm li ........................................................................................ 51
3
CHNG 3 : SNG IN NO V GY M ......................................... 52
3.1. Gii thiu ...................................................................................... 52
3.2. Tn hiu in no trong gy m v hi sc tch cc....................... 53
3.2.1. Phn loi EEG ........................................................................ 53
3.2.2. Sng in no trong gy m ................................................... 53
3.3. Propofol v tn hiu in no ....................................................... 57
3.3.1. Tc dng chng co git ca propofol v tn hiu EEG ........ 57
3.3.2. Mi quan h gia liu lng propofol v tn hiu in no thu
c ...................................................................................................... 58
3.4. Php o entropy nh gi trng thi hot ng ca no b khi gy
m. 61
3.4.1. Nguyn l ..................................................................................... 61
3.4.2. Entropy ph tn hiu...................................................................... 63
3.4.3. Entropy ph cn bng thi gian tn s........................................ 67
3.4.4. Entropy trng thi v Entropy p ng.......................................... 68
3.4.5. Entropy trong qu trnh kh kch pht........................................... 71
3.5. ng dng trong thc t ................................................................. 72
3.6. Khi m tnh mch bng k thut TCI-propofol kt hp theo di
m bng entropy ....................................................................................... 75
3.6.1. t vn ............................................................................... 75
3.6.2. i tng v phng php nghin cu ................................... 76
3.6.3. Kt qu nghin cu ................................................................. 76
3.6.4. Phn tch ................................................................................. 77
3.6.5. Kt lun .................................................................................. 78
3.7. Li ch ca php o Entropy trong gy m.................................... 78
KT LUN.................................................................................................. 79
TI LIU THAM KHO ............................................................................ 81
4
DANH MC CC K HIU, CH VIT TT
Cc ch vit tt
BS Thnh phn kch pht - c ch
BSR T l kch pht - c ch
ECG in tm
EEG in no
EMG in c
Nleo B pht nng lng khng tuyn tnh
NLEO B pht nng lng khng tuyn tnh tng
OAAS Thang im nh gi su an thn
RE Entropy p ng
SE Entropy trng thi
Cc k hiu
Thnh phn Sng alpha trong tn hiu in no
Thnh phn Sng beta trong tn hiu in no
Thnh phn Sng delta trong tn hiu in no
Thnh phn Sng gamma trong tn hiu in no
Xc sut ca hai im gn hn khong cch r trong khng
gian pham chiu
C(r) Hm tng quan
f Tn s
fhigh Tn s cao nht ca ph
flow Tn s thp nht ca ph
h Chc nng o
P Ph cng sut
S Entropy ph
SE Entropy trng thi
RE Entropy p ng
5
DANH MC CC BNG
Bng 3.1. nh ngha cc sng EEG theo tn s ......Error! Bookmark not defined.
Bng 3.2 - nh hng ca gy m bng sevoflurane (qua cch ht vo) v propofol
(tim tnh mch) ti c tnh sng in no. ............Error! Bookmark not defined.
Bng 3.2. Thang im nh gi su an thn ( OASS)........ Error! Bookmark not
defined.
Bng 3.3.Ch s Entropy thu c theo thang im OAAS: .. Error! Bookmark not
defined.
DANH MC HNH V, TH
6
Hnh 2.4. in no ngoi cn ................................................................................ 46
Hnh 2.5. Nhn sng 2 -2,5 Hz khi kch thch nh sng ngt qung ....................... 47
Hnh 3.1 V d v thnh phn kch pht - c ch................................................. 55
Hnh 3.2 Tn hiu EEG minh ha cho tc dng chng co git ca propofol..57
Hnh 3.3 Minh ha mi quan h liu lng propofol v in no .............60
Hnh 3.4. Khi o Entropy ca hng Datex Ohmea ............................................... 62
Hnh 3.5. V tr t in cc o entropy................................................................. 62
Hnh 3.6. Sng sin hon ho ch gm 1 thnh phn khc khng, c chun ha ti
1 theo cc bc chun ha..................................................................................... 65
Hnh 3.7. Mt lng nhiu trng c a ln u sng sin .................................. 66
Hnh 3.8. Sng sin bin mt v ch c nhiu trng bn phi ................................ 67
Hnh 3.9. Cc ca s thi gian............................................................................... 70
Hnh 3.10. Ph cng sut in hnh ca mt tn hiu sinh th ................................ 70
Hnh 3.11. Thng s RE v SE hin th trn mn hnh theo di ............................. 71
Hnh 3.12. Tn hiu EEG cha cc thnh phn kch pht - c ch.......................... 72
Hnh 3.13. Hm spine............................................................................................ 74
Hnh 3.14. Tng quan Entropy vi Ce ................................................................. 77
Hnh 3.15. Tng quan Entropy vi OAA/S.......................................................... 77
7
M U
Cho n nay, in no vn lun gi mt v tr khng th thiu trong thc
hnh thn kinh c th tham gia vo chn on, tin lng, iu tr nhng bnh
nhn b tn thng hoc c nghi ng tn thng no b. Nn php o tn hiu in
no l mt php o c bn v quan trng ca s sng trong lnh vc y hc. iu
c th hin trong hai ng dng c bn c quan tm hin nay l tn hiu in
no trong chn on bnh ng kinh v trong nh gi trng thi hot ng ca no
b khi gy m. Cc vn ny c nghin cu v s dng nh phng php
thng mi trong nhiu thp k qua. Tuy nhin cc nh khoa hc vn khng ngng
pht trin nhng nghin cu ny c c nhng thnh tu tt hn.
Chng 1: C s l thuyt v in no
Chng 2: in no v ng kinh
Chng 3: Sng in no v gy m
8
CHNG 1 : C S L THUYT V IN NO
1.1. Lch s.
9
1.2. C s sinh l thn kinh ca in no.
10
Hnh 1. 2. C s hnh thnh in th mng t bo
- trong t bo ch yu l K+ ( khong 150mEq ).
- ngoi mng t bo ch yu l Na+ (150mEq ) v Cl- (125mEq).
in th mng t bo lc ngh ngi bn ngoi dng so vi bn trong khong
+70mV gi l trng thi cc ha. Bt k mt yu t no c kh nng lm gim
in th mng khong 10mV, th ngay ti K+ t trong ra ngoi v ngc li.
Na+ t ngoi vo trong t bo gy hin tng kh cc. Hin tng kh cc ny
t lan ta khp mng t bo v dn truyn xung in qua si trc n cc t bo
k cn. Nu in th yu th hin tng lan ta mng t bo hoc qua si trc
ngng v t bo li tr v trng thi cc ha.
11
S dn truyn xung in ch yu cc khp thn kinh.
- Mng tn cng ca si trc l mng trc khp (presynapse ).
- Mng ui gai hay thn t bo th hai l mng sau khp ( postsynapse).
Mt xung in ti kch thch trc khp gii phng cc cht trung gian tc
ng ln mng sau khp to hin tng kh cc ti v dng in xut hin dn
truyn qua khp v t bo tip theo b kh cc. Nu dng in yu khng truyn
qua khp c th nhanh chng tr li cc ha.
12
nhau theo tng chuyn o n gin hoc phc tp. Sau y l cc nguyn tc c
bn ca ghi in no :
1.3.1. My ghi in no
1.3.2. in cc
1.3.3. V tr cc in cc ngoi da u.
13
H thng 10-20% ca Jasper, t 1981 c quc t cng nhn v thng dng
nht. l h thng gm cc in cc c t theo mt t l nht nh trn ton b
vng da u. Bng phng php ny ngi ta c th xc nh c nhiu nhm
chuyn o khc nhau : nh u ,thi dng, chm ngi ln, in no tiu
chun cho php ghi c ng thi 16 chuyn o. Trong trng hp cp cu hi
sc hay tr nh, s lng cc chuyn o ny c th gim xung 12,10,8.
Cc in cc cn t tht i xng, ging ht nhau 2 bn. u bnh nhn phi
sch v ti tt c cc v tr s t in cc phi bi cht dn in ( h dn in, nc
mui sinh l) lm gim ti da in tr da u ( theo quy nh chun l < 5k .
Sau y l trnh t cc bc xc nh v tr t in cc.
14
Thng thng chng ta s dng mt b 21 in cc gn trn da u theo h thng
t in cc 10-20 ca quc t (the 10-20 International System).
Ta ly cc im mc sau y:
- im gc mi (nasion), nm gia 2 chn lng my (glabella).
- im chm (inion).
- ng tai ngoi 2 bn.
Vi cc k hiu sau y:
- F l trn (Frontal).
- O l chm (Occipital).
- C l trung tm (Central).
- P l nh (Parietal).
nh s l nu l bn tri, v s chn nu l bn phi.
Ni 2 im gc mi v chm vi nhau, ta c ng dc gia. Ta chia chiu di
ca ng ny theo t l %: im cch gc mi 10% l F0 (hay Fpz), cch tip theo
20% na l Fz, tip 20% na l Cz. Cz chnh l im chnh gia nh u, tip sau
n 20% l Pz. Cch im chm 10% (tc cch Pz 20%) l O0 (hay cn gi Oz).
Ni 2 ng tai ngoi vi nhau, ta c mt ng ct ngang ng dc gia
im Cz. Cc ng tai ngoi 10% bn tri l T3, bn phi l T4. Cch thm 20%
(chnh gia T3 hay T4 vi Cz) l C3 (bn tri) v C4 (bn phi).
V ng ng tm vi ng chu vi ca u, ni cc im mc pha ngoi nht:
Fpz-T3-Oz-T4. Trn ng (gn nh l ng trn) ny, cng chia theo t l % nh
vy. Cch 10% pha trc c Fp1 bn tri v Fp2 bn phi, sau 20% l F7 v F8.
Cch Oz 10% t pha sau l O1 bn tri v O2 bn phi. Cch tip 20% (l chnh
gia O1 vi T3) l T5 bn tri v (l chnh gia O2 vi T4) T6 bn phi.
V tip ng vng cung pha trong, tip ni Fp1-C3-O1 bn tri, v Fp2-C4-O2
bn phi. khong cch 20% (chnh gia cc mc) l F3 pha trc bn tri, F4 pha
trc bn phi, P3 pha sau bn tri, P4 pha sau bn phi.
Vy ta c 1 mng ghi in no . V phng din in hc, ngi ta coi tai v
gc mi l 0, l in cc trung ha. Nh vy kiu kt ni 1 in cc trn mng ghi
15
in no vi tai, ta c kiu ghi n cc. Cn cch ni 2 in cc trn mng vi
nhau m khng ni vi tai, th gi l cch ghi lng cc.
V tr Oz v Fpz t c dng t in cc ghi trong in no , nhng li
hay c dng khi ghi in th gi (v d in th gi thnh gic thn no BAEPs
Brainstem Auditory Evoked Potentials ). Theo s in cc nh trn, ta c 19 v
tr t in cc ghi in no . Vi nhng cch ni in cc khc nhau, ta s c
nhiu knh ghi. My in no cn c ti thiu 24 knh. Ti mt s phng ghi
in no trn th gii, ngi ta cn chia tch ra t m hn t c nhiu in
cc ghi EEG hn, c th c s v tr t in cc ghi trn da u l 32, 64, thm ch
256).
in cc i chiu: Cng nh in tim v in c, ghi c 1 ng ghi trn
mn hnh, in cc ghi cn c 1 cp gm in cc hot ng v in cc i chiu.
in cc hot ng (active electrode) l in cc t trn da u theo cc v tr nh
m t trn mng ghi EEG. Nh vy c nhiu in cc hot ng. Cn in cc
i chiu (reference electrode) thng ch c 1, v c dng chung cho tt c cc
in cc hot ng, mi mt in cc hot ng (active) s c i chiu v mt
in tch so vi in cc i chiu. Thng thng n c t mt ni coi nh
khng c hot ng in, thng l di tai bn tri hoc bn phi. Tuy nhin c
th c chnh lch v in gia 2 bn cu khi t in cc i chiu 1 bn nh vy,
v bn ghi in no c th mt cn xng 2 bn. V vy ngi ta c th kt ni tt
c cc in cc hot ng li vi nhau, kt ni y to nn mt in cc trung bnh
ha ca tt c hot ng in ca cc in cc, v coi l in cc i chiu.
Cch ny gip trnh hin tng mt cn i gia 2 bn trn bn ghi EEG, nhng li
khng phn nh ng bin in th thc s. Nh nu trn, cch ghi n cc
l ni mi mt in cc hot ng trn mng vi in cc i chiu, cn cch ghi
lng cc l ni 2 in cc hot ng vi nhau.
B xung mi:
H thng t in cc 10-20 quc t, c ngh vo nm 1958, hin c dng
rng ri, v c coi l phng php chun (standard method) ghi in no trn
16
da u (scalp EEG). Gn y Hi in no Hoa K (The American EEG Society)
tn thnh mt bin i nh trong danh php theo s v ch ci nguyn thy. Trong
, trc y l T3, T4, T5 and T6 th nay chuyn thnh T7, T8, P7 v P8. Ci tin
ny nhm lm tng phm vi t in cc chun ha vo trong vng di thi
dng - subtemporal region (v d: F9, T9, P9, F10, T10, P10) v ch r tn ca v
tr in cc nm ng vng trung gian, gia cc ng vng chun (v d: AF7,
AF3, FT9, FT7, FC5, FC3, FC1, TP9, TP7, CP5, CP3, CP1, PO7, PO3 v v.v.).
Nhng in cc t thm v gn st nhau hn, cch t thm in cc chnh gia
cc in cc tiu chun ca h thng t in cc 10-20, tt c nhng cch t thm
in cc nh vy thng s gip cho nh khu cc bt thng tt hn (v d nh
khu pht sng dng ng kinh - epileptiform discharges bnh nhn b ng kinh
cc b - partial seizures). Cng c mt vi kiu in cc c ch ghi hot ng
in thy thi dng. Cc in cc xng bm (sphenoidal electrodes) cng c
bit hu ch pht hin cc phng in bt thng thi dng gia nn no
(mediobasal temporal discharges), chng c gm vo pha di khuyt xng
hm di (mandibular notch) khong 2.5 ti 3 cm pha trc ca g bnh tai
(tragus), v hng theo hng ln trn v ra sau v pha l bu dc (foramen ovale).
Cc in cc xng bm ny hin nay t ra u vit hn so vi cc in cc mi
hng (nasopharyngeal electrodes), v c th dng cch dn ng bng hunh
quang (fluoroscopic guidance) m bo l chng tin st. in cc g m
trc (anterior "cheek" electrodes) t trn xng hm trn v khong 2 cm trc
ch gm in cc xng bm, v in cc thi dng trc (anterior temporal
electrodes) t 1 cm pha trn ca im ni 1/3 ca khong cch t ng tai ngoi
(external auditory meatus) cho ti ui mt (external canthus) cng gip ch cho
vic tm kim cc phng in bt thng t thy thi dng v hiu qu c th so
snh c vi cc in cc xng bm.
Cch t in cc thng thng c th khng pht hin c sng dng ng
kinh khong 10% bnh nhn ng kinh thy trn, c th tng kh nng pht hin
trn nhng bnh nhn ny bng nhng in cc t khong cch gn st nhau
17
hn, kiu nh F1, C1, F2, C2 (t gia khong cch ca Fz/F3, Cz/C3, Fz/F4 v
Cz/C4), hoc in cc trn mt (supraorbital electrodes) 2.5 cm pha ngoi im
gc mi (inion) v trn g xng trn mt (supraorbital ridge).
18
Hnh 1.6. Cch t in cc theo kiu 74 knh
19
Trong qu trnh ghi in no, ngi bnh t th th gin, na nm na ngi hoc
nm. Bung ghi in no phi kn o, cch m, thong mt v c mn che nh
sng. Ngi bnh c yu cu thc hin nhiu ln m mt v nhm mt nh
gi p ng ca bn ghi. Tip theo lm nghim php th su trong 3 pht v cui
cng thc hin nghim php kch thch nh sng ngt qung ( mt ngun nh sang
ngt qung vi cc tn s khc nhau c chiu vo mt bnh nhn vi mc ch
hot ho cc hot ng kch pht tim n ). Ngoi ra, tu tng theo yu cu c th
c th tin hnh mt s nghim php hot ho khc. Thi gian ghi in no ko di
khong 20 pht.
20
chp, rung mi mt hay nhn cu thay i. Tt nhin nghim php ny khng thc
hin c khi ghi bnh nhn ng, ri lon thc hoc khng hp tc.
21
1.3.5.3. Nghim php kch thch nh sng ngt qung (Intermitent photic
simulation IPS ).
22
ln khi dng nghim php ghi EEG lc thiu ng, cho c bnh ng kinh cc b ln
ton th ha, v mi la tui. Cc phng in dng ng kinh sau khi mt ng s
xut hin c phn EEG ghi lc tnh to, ln ghi lc ng. Rowan v cng s cn
thy EEG sau khi thiu ng th c nhiu kh nng c sng dng ng kinh hn l
EEG sau khi ung thuc an thn (sedation) vi cng mt di ghi.
1.4.1. Xc nh sng da vo tn s.
23
xut hin 8-13 ln trong 1 giy (8-13 Hertz). Sng ny thy r nht phn pha sau
ca no ngi, vn l ni x l cc tn hiu th gic, tc l vng chm (occipital
region). V vy, i khi ngi ta cn gi nhp alpha l nhp tri pha sau (the
posterior-dominant rhythm). Sng alpha tr nn r nht khi ta nhm mt li. N b
trit tiu khi ta m mt. Nh vy sng alpha l du hiu cho bit no ang tnh
trng khng ch (inattentive brain), v ang ch c kch thch. Thc t l c
mt vi tc gi gi n l nhp ch i ("waiting rhythm"). Ni mt cch hnh
nh, ta c th hnh dung n nh l mt ngi ang st rut ch i, vi biu hin
nhp 2 chn hay g ngn tay trn mt bn, ch i c vng ng dy lm mt
vic g . Khi m khng cn phi ch i na (bng cch m mt hay tnh nhm
trong u), th sng alpha cng bin mt.
cc phn vng trn ca no (frontal region), c mt sng nhanh hn, gi l
sng beta (beta wave). N xut hin 13-35 ln trong 1 giy, nhng c bin di
30 microvolts. Cn mt loi sng khc na, gi l sng theta (theta wave), th c tn
s 4-8 Hz, v thng thy khi ang trong tnh trng bun ng v trong cc giai on
ng nng (light stages of sleep). Dng sng th t l sng delta (delta wave) th
him khi ghi c trn ngi bnh thng ang thc tnh, nhng bnh thng vn
thy khi ng su (deep sleep) hoc vo lc tnh gic ca tr nh. Sng delta l sng
c bin cao nht trong tt c cc sng in no. Ni chung nu n xut hin trn
mt ngi ln (tr khi ang ng) th chng t no c vn no : v d u no,
ng kinh, tng p lc nt s, khim khuyt v tr tu, hay hn m. Khi xut
hin, th n c khuynh hng thay th cho nhp alpha. C sng beta ln sng delta
u khng b nh hng bi m mt hay nhm mt.
Chi tit: Tn s ca sng tc l s lng ca sng trong mt n v thi gian,
y l trong 1 giy. Tn s ca cc sng in no vo khong t 0,5/giy cho ti
vi trm/giy. Tuy nhin cc my ghi EEG thng ch ghi c cc sng c tn s
di 26/giy.
24
Cc sng c phn bit bi tn s, v c chia thnh cc loi sau:
Alpha
Beta
Theta
Delta
25
Hnh 1. 9. Dng sng Beta
Theta l nhng sng c tn s t 3,5 ti 7,5 Hz, v c xp vo loi sng
chm. N c coi l bt thng nu thy ngi ln ang tnh to, nhng li
coi l hon ton bnh thng tr di 13 tui v ang ng. Cng c th thy theta
to thnh 1 vng bt thng cc b trn nhng ni c tn thng di v cc b;
C th thy sng theta lan ta trong cc bnh l no lan ta hay bnh no do chuyn
ha, hoc bnh l ng gia nm su (deep midline disorders) hoc trong mt s
trng hp no nc (hydrocephalus).
26
Hnh 1. 11. Dng sng Delta
1.4.2. Xc nh sng da vo hnh dng.
Mt s sng c hnh dng c trng, bt k l tn s ca chng l nh th no, v
do vy c th nhn bit c nh vo hnh dng ca chng. Ngoi ra, c th c 1
cp hoc 1 nhm cc sng c hnh dng c trng. Mt v d v nhng sng c hnh
dng c trng l cc gai (spikes) v cc sng nhn (sharp waves) cc sng ny c
ng dc ln gp ti nh ri dc xung tng i t ngt, nh vy nn (cnh
y) ca sng tng i nh so vi bin (chiu cao) ca sng. Mt s sng c
th nhn bit c nh vo hnh dng, bao gm 2 loi chnh sau y:
1. Nhng sng c hnh dng c bit
2. Nhng phc b sng c hnh dng c bit
Nhng sng c th nhn bit c nh vo hnh dng bao gm: cc gai (spikes)
hoc sng chm (slow waves). Cc gai l nhng sng c nn (cnh y) hp trong
khi c bin (amplitude - chiu cao) tng i cao, to cho sng c hnh dng cao
v hp vi 1 nh nhn. Sng nhn l sng c y hi rng hn mt cht so vi cc
gai, nhng ngha th cng ging ht n l ch im cho thy c hot ng in
gy cn kch pht (seizure activity) v n gi c phng in hay hot ng in
ng b a (multiple synchronous firing or activity) ca cc ui gai ca t bo
thn kinh (dendrites). Sng nhn c coi l biu hin ca mt phng in cch
v tr ghi mt khong no , cn gai c coi l do phng in nm rt gn vi v
tr ghi.
1.4.3. Cc dng sng phc hp.
- Gai v sng (spike and wave): Dng gai v sng thy c mi la tui, nhng
thng nht l tr em. N bao gm 1 gai (c th l ngun pht nm v no) v
mt sng chm (thng l delta) c bin cao, sng chm ny c coi l c
27
ngun pht cc cu trc ca i th, phc b ny lp i lp li. Chng c th xut
hin ng b (ng th synchronously) v cn i hai bn trong cc bnh ng
kinh ton th ha (generalized epilepsies) hoc khu tr trong bnh ng kinh cc
b. Trong nhng dng gai v sng ton th ha, cn vng thc s (true absense) hay
l cn nh (petit mal) c trng bng gai-sng 3 Hz, trong khi gai chm sng
(slow spike-wave) thng thy hn khi no b tn thng v trong hi chng
Lennox-Gastaut. Nhng gai v sng nhanh hn 3 Hz s c trnh by trong phn
v a gai v sng (polyspike-wave).
28
1 vng hay 1 bn ca no. Sau nhp ca n chm dn li v xut hin cc sng
chm theo chu k, v hot ng in c s nm gia cc phng in dng ng
kinh ny cng kh dn ln. Cui cng cc sng dng ng kinh kiu ny cng bin
mt hon ton. Kiu PLEDS thng thy khi c triu chng nh khu nng, hoc l
trn mt bnh nng ang c xu hng kh dn ln.
29
Hnh 1.16. Dng bng n v c ch
1.4.4. Nhiu.
Nhiu l nhng sng hoc nhng nhm cc sng do li k thut hoc do cc li
khc gy ra, v khng phi do hot ng in ca no gy ra. Nhiu l cc ri lon
do khim khuyt k thut gy ra, thng l nhng li c tnh tm thi. Bao gm
do di ng cc in cc lm cho mt tip xc, cc hot ng in ca c che khut
in no , do c ng ca u, chy xc da u, ra m hi, v.v
Nu ta dng phng i ln, th tt c cc bin lon k trn u c phng i
ln, bao gm cc nhiu ca mch v in tm , ca in cc v cc c ng,
nhiu 60 Hz v nhiu do m hi, l loi nhiu biu hin c dung dch mui nm
gia cc in cc lm cho n b on mch.
30
Hnh 1. 18. Nhiu do in tm v do mch
- Nhiu do chuyn ng ca in cc v cc chuyn ng khc: nhiu do
chuyn ng ca bnh nhn th c ng biu th t ngt, v trong hu ht trng
hp n dc ngc t ngt. So vi cc sng EEG chun th cc nhiu c bin
cao v ko di v thi gian. Mt nhiu kiu POP l do chuyn dch in cc rt
ngn (nhanh), ngi mi vo ngh d nhm ln n vi mt gai (spike), tuy nhin
gai kiu ny ch thy 2 knh cnh nhau v khng thy knh th ba nh nhng
gai ng kinh.
31
1.4.5. Cc bin th bnh thng.
C mt s sng hoc hnh dng sng t khi thy xut hin, nhng chng khng c
ngha bt thng hay bnh l. Nhng chng c th lm cho ta din gii nhm ln v
bn ghi in no . Trong cc bin th bnh thng ny, thng gp nht l nhp
mu (mu rhythm), bin th tm thn vn ng (psychomotor variant), cc sng
lambda, POSTS, cc thoi (spindles), sng ca nh s (vertex waves) v phc b K
(K Complexes).
- Lambda v POSTS: Lambda v POSTS tng t nhau v hnh dng v c hnh
tam gic. Chng xut hin khu vc pha sau v cn xng hai bn. POSTS l biu
hin ca sng dng thong qua chm ca gic ng (positive occipital transients
of sleep) v xut hin trong gic ng giai on 2. Lambda xut hin bnh nhn
tnh to khi nhn trng trng vo mt b mt trng. C hai loi ny u l dng sng
bnh thng, v xut hin n c, hay ko di, hay thnh mt chui ngn.
32
- Sng V (Vertex Waves): Sng V xut hin vng cnh dc gia (parasaggital
areas) ca 2 bn cu v c dng mt sng nhn (sharp waves) hoc thm ch l dng
gai (spikes), khu vc lng nh (biparietal regions), tc l nh u (vertex), vi
pha ngc o nhau ti ng gia, nhng o trnh bc ngang (tranverse
montages) hoc nh s trn cc o trnh trc - sau (front-to-back). Cc sng
ny thy c trong gic ng giai on 2 (stage 2 sleep), cng vi cc thoi (spindles),
phc b K, POSTS, v.v...
33
Hnh 1. 25. Psychomotor Variant
- Nhp 14 v 6 (Fourteen and Six Rhythm): Nhp 14 v 6 rt hay thy tr em v
thanh nin mi ln. Nh thy trn hnh, cc sng 6 Hz v 14 Hz i khi un ln
theo cng 1 hng (ln hoc xung), v i khi th li i theo hng ngc nhau.
Nhp kiu ny thy c in hnh trng thi ng hoc bun ng (ng g gt), v
thng thy c trn bn ghi n cc (monopolar recordings).
34
+ Vng thi dng (temporal in cc T3 v T4): hot ng bta khng u v
cch hi, thng c cc hot ng in 14-16 Hz, cc sng theta ri rc, v cc sng
delta 2-4 Hz ri rc.
+ Vng thi dng (temporal in cc T3 v T4): hot ng bta khng u v
cch hi, thng c cc hot ng in 14-16 Hz, cc sng theta ri rc, v cc sng
delta 2-4 Hz ri r c
+ Vng trung tm (central in cc C3 v C4): nhp 20-25 Hz ko di, nhp MU.
+ Vng nh (parietal in cc P3 v P4): nhp alpha, i khi c bta 20-25 Hz
nm chng ln.
+ Vng chm (occipital cc in cc O1 v O2): nhp alpha 8-13 Hz.
Khi c mt bn in no, chng ta phi xem xt n s khc bit ca cc vng.
Chng ta quan tm n bin , tn s v tnh u n ca cc sng. Ni chung, cc
sng alpha xut hin u th vng pha sau (chm), cn sng bta u th vng
pha trc (trn) ca bn ghi in no .
So snh gia 2 bn cu:
+Tnh cn i gia 2 bn cu: cc sng tng i cn xng 2 bn, cc in cc i
din nhau qua ng gia th thng c cc sng ging nhau, vi bin gn bng
nhau. Chnh lch bin khng qu 50% gia 2 bn
+ Tnh ng b cnh ng gia: nhng ng ghi t cc in cc gn ng
gia th s ng b vi nhau gia 2 bn. V d dao ng ca ng ghi t F3 v F4,
P3 v P4 s cng i ln hay cng i xung ti cng 1 thi im.
+ Tnh khng ng b pha ngoi: nhng ng ghi EEG xut pht t cc in
cc t pha ngoi th dao ng ngc chiu nhau gia 2 bn. V d khi ng
ghi T3 i ln, th ng ghi T4 i xung, ngc chiu nhau.
1.6. Li ch ca in no
Phng php in no k : (EEG : Electroencephalgraphy) l phng php cn
lm sng c s dng trn nhiu quc gia trn th gii v nhng gi tr hu
dng trong cc trng hp sau :
Phn nh c chc nng sinh l bnh thng ca no.
35
nh gi v tin lng s phc hi ca no trong cc trng hp : tai bin
mch mo no - sau chn thng s no.
c bit in no pht hin cc trng hp ng kinh, gip theo di v
nh gi kt qu iu tr ng kinh qua vic kim tra in no nh k.
Gip ch im pht hin mt s trng hp c khi chon ch ni s.
Mt s trng hp c ri lon tun hon no, thiu nng tun hon no.
Nhng du hiu lm sng cn c kim tra in no :
Nhng tnh trng ngt thong qua hoc xu c km theo mo ming, si nc
bt.
Nhng cn co git t c th xy ra t nhin hay trong gic ng.
Nhng trng hp au u ko di hoc mt ng hong s, lo lng v c.
Cc trng hp sau tai bin mch mu no, chn thng s no c ln cn
co git kiu ng kinh.
Cc trng hp ng kinh c bc s chuyn khoa thn kinh chn on
nguyn nhn cho kim tra in no nh k theo di qu trnh kt qu iu
tr.
1.7. Ch nh ca in no
in no (EEG) l mt cng c h tr cho lm sng. EEG c dng hu
ch nht trong nhng trng hp sau y:
- Ri lon thc: trng thi sng s (stuporous), bn hn m (semi-comatose)
hay hn m (comatose states).
- Cc bnh l c co git (seizure disorders), c bit l cc bin th co git
khng kinh in nhng bnh nhn c nhng triu chng nguy cp. in no
gip chn on c trng thi ng kinh b che khut (occult status
epilepticus) trn mt bnh nhn c ri lon thc. N gip chn on phn
bit mt cn nguyn lnh tnh vi cc cn nguyn nghim trng hn trn tr b
chng co git do st - infantile febrile convulsion (in no trong c bnh
thng th l cn nguyn lnh tnh; ngc li th in no c cc hot ng
in dng gai v sng chm bt thng).
36
- Nghi ng c khi u nu thy c mt khu tr sng chm.
- Trong chn thng s no, khi c cc sng chm hay tnh trng c ch in
th do dp no (contusion) hay do mu t di mng cng.
- au u, kiu nh cc hi chng au na u, khi c th c cc dng EEG
c tnh gi .
- (C) Chn on phn bit mt bnh l vim lan ta hay khu tr, kiu nh apxe
no.
- (C) nh gi kh nng di cn no.
- Bnh no do chuyn ha khi c cc sng chm 3 pha c trng.
- Chn on phn bit cc ri lon hnh vi do thc th hay do chc nng (tm
thn).
37
CHNG 2: IN NO V NG KINH
2.1. Khi nim v ng kinh
ng kinh l mt bnh l biu hin bng s xut hin nhng cn ng kinh,
nhc i nhc li gn nh ko di trong sut c cuc sng ca ngi bnh.
Bn cht ca cc cn ng kinh l hin tng kh cc bt thng, kch pht
ca mt qun th nron (c th lm thay i in th ca mng nron t -85mV
thnh +30mV). Cc hot ng ny c th quan st thy bng cch ghi cc in th
trong t bo, ngoi t bo v da u (in no thng quy).
38
bn cht ca cn nu nh cc hot ng ca in no nn c trng cho mt bnh l
ca no c th gy ng kinh.
2.3. in no bnh nhn ng kinh
Trong thc hnh lm sng ghi in no , i vi bnh nhn ng kinh,
ngi ta chia lm hai loi: bn ghi trong cn (ghi trong khi ang xy ra trong cn
ng kinh) v bn ghi ngoi cn (ghi gia cn ng kinh).
2.3.1. in no trong cn ng kinh
c im chung ca in no trong cn ng kinh:
+ Gim in th hot ng nn: lc khi u ca cn ng kinh, ngi ta thy
c hin tng gim t ngt v nhp hot ng in no nn v xut hin mt loi
nhp mi gm nhng nhn hoc khng c nhn. Cng vo giai on u ca cn,
tn s ca loi nhp mi xut hin tng ln. Sau , song song vi hin tng gim
tn s, bin ca hot ng in no c xu hng tng ln, cc nhn ngy cng
phn bit r hn.
+ Tng t ngt in th ca hot ng nn
Ngoi ra mt s trng hp cc cn khng phn loi c c im sau:
a. Cc cn ng kinh s sinh lnh tnh nguyn pht: cc cn thng ngn, t 1
n 2 pht, nh khu rt a dng c th mt hoc hai bn, thng lc bn ny, lc
bn kia, khng n nh. Trn bn ghi thy cc hot ng in no thnh nhp tn s
beta v/hoc delta. V nguyn tc, khng c hin tng suy gim hot ng nn sau
cn. giai on cui ca cn ng kinh lm sng, cc phng lc trong cn di
lm sng c th vn cn.
b. Cc cn co git s sinh lnh tnh c tnh cht gia nh: in no trong
cn c hnh nh gim bin lan ta ca cc hot ng in no tip theo l cc
sng chm thnh nhp mt bn hoc hai bn cc v tr rt khc nhau. Cc cn ko
di t 1 2 pht.
c. Cc cn ton b: Trong cc cn ton b, phng lc kch pht hu nh tc
ng ln ton b v no mt cch t pht. c trng ca in no trong cn l
39
nhng phng lc nhn, a nhn, a nhn-sng ng b hoc i xng c hai bn
cu.
- Cn vng: l cc cn ng kinh c thi khong ngn, c trng bng bin
i thc.
- Cn vng in hnh c in no trong cn khi u v kt thc t ngt
km theo cc phng lc c hai bn cu, ng b v i xng di dng cc nhn-
sng, tn s trn hoc bng 3Hz. Cc phc hp ny xy ra iu ha, bin ln,
trn mt hot ng nn bnh thng ( hnh 2.1).
Hnh 2.1. Bn ghi in no ca bnh nhi 12 tui, c tin s ghp thn lc 4 tui.
Cn vng in hnh: phng lc nhn sng 3Hz khi u v kt thc t ngt. Trn
lm sng c biu hin mt thc. Chuyn o I. Khuch i 150V v 1s.
- Cn vng khng in hnh gm nhng cn ng kinh dng vng thc khi
u v kt thc km t ngt hn, thi khong ko di hn v bin i thc km
in hnh hn. in no trong cn thy cc phng lc nhn-sng lan ta hai bn
40
km iu ha i khi khng ng b c tn s di 3Hz, c khi km vi cc du
hiu khc ca cc cn (cc nhp nhanh, nhn tuyn np, a nhn).
- Cn git c: c trng ca cc cn ng kinh git c l hin tng co t
ngt cc c ng vn v i vn dn n git t ngt v ngn ca cc c. in no
trong cn thng thy nhng phng lc a nhn-sng hai bn bn cu, i xng,
ng b.
- Cn co git: thng xut hin ch yu nhng tr nh, i khi trong bnh
cnh st cao co git. Trn in no trong cn: phng lc t nhiu u n di dng
cc nhn hoc a nhn-sng.
- Cc cn tng trng lc: c trng bng co cng cc c ko di t nht mt
vi giy km bin i thc, ngng th cng nh cc ri lon thc vt khc. in
no thng c cc phng lc tuyn np a nhn, ton b.
- Cc cn mt trng lc: c trng bng mt trng lc t th gy ng t
ngt v gy chn thng. Trn in no trong cn mt phng lc nhanh, bin
khng cao, nhp tuyn np hoc phng lc nhn sng chm khng u n. Trn
lm sng kh c th phn bit c loi ng kinh ny vi cn ng kinh trng
lc, cn ng kinh git c hoc vi cn ng kinh phi hp gia cc yu t va nu
vi nhau. Ch c ghi in no video mi c th phn bit c cc cn ny.
- Cc cn trng lc co git: ng kinh trng lc co git (ng kinh cn ln)
l loi ng kinh ton b hay gp. in no trong cn gm mt hot ng
nhanh, in th thp, tip theo l bin tng dn giai on tng trng lc. Sau
xut hin cc a nhn hay a nhn-sng vi tn s chm dn trong giai on co
git. Tuy nhin, trong giai on co git, cc hot ng in no phn ln b che lp
bi nhiu in c nn kh quan st. giai on sau cn, cc sng chm xut hin
nhiu ln, tn ti nhiu gi thm ch nhiu ngy.
d. Cc cn ng kinh cc b
Hot ng in no ca cc cn ng kinh cc b thng xy ra mt
bn v khu tr, t nht l giai on bt u ca cn. Cc phng lc c th khu tr
41
ti mt v tr hoc lan ta ra xung quanh, n ton b c bn cu thm ch c th lan
sang c bn cu bn i din gy ra mt cn ng kinh ton b ha th pht.
in no trong cn c trng bng s bin mt hot ng nn, thay vo
l gim bin cc hot ng nn hoc xut hin mt hot ng nhanh, bin
thp, t nhiu khu tr mt s chuyn o. Tip theo, xut hin cc phng lc bin
tng dn gm cc nhn, nhn sng v cc sng chm kt thc t ngt. nh
khu v hnh thi hc ca nhng bin i ny ph thuc vo v tr xut pht cc
phng lc ng kinh.
- ng kinh thy thi dng: xut hin mt hot ng nhanh in th thp.
Hot ng ny tng dn v bin v c biu hin bng cc nhn hoc cc sng
chm thnh nhp vng thi dng hoc cng mt lc nhiu thy no khc nhau
(hnh 2.2).
Hnh 2.2. Cn ng kinh cc b thy thi dng: nhp theta a dng tuyn np
vng thi dng tri (C3-T3; P3-T5) trn mt nn hot ng chm bin thp.
42
Bnh nhn nam 38 tui b lon sn thy thi dng tri. o trnh II, khuch i
50V v 1s.
- ng kinh thy trn: bin i in no tm thi giai on u ca cn
rt a dng. Trong mt s trng hp, cc bin i trn in no xy ra trc khi c
nhng triu chng lm sng v lc ny in no cung cp cc thng tin quan
trng khu tr tn thng: hot ng nhanh, bin thp, cc nhn (thnh nhp
hoc khng), cc nhn-sng hoc cc sng chm thnh nhp, nm vng trn hoc
nm nhiu vng khc nhau ca no, thng gp c 2 bn. Cc sng mt dc,
bin cao, theo sau l hin tng gim bin hot ng in no lan ta .
- ng kinh trung tm: biu hin in no trong cn nhng bnh nhn c
ng kinh vng trung tm thng kn o.
- ng kinh thy nh: in no trong cn c th xut hin bt thng
mt vng rt rng no (trung tm nh chm thi dng).
- ng kinh thy chm: cc phng lc trong cn i khi kh lan ta v thng
t khi khu tr. Tuy nhin, lu rng mt ng kinh nh c bit l nhng ng
kinh khng nh hng n thc c th khng thy biu hin bt thng trn in
no .
2.3.2. in no ngoi cn ng kinh.
a. ng kinh cc b nguyn pht.
in no c hot ng nn v cu trc gic ng bnh thng. Tuy nhin,
c th thy cc hot ng bt thng cc b, tn s cc bt thng ny tng ln
trong gic ng.
- ng kinh cc b lnh tnh vi cc nhn trung tm thi dng hay ng
kinh kch pht Rolando: in no ngoi cn thy nhng nhn chm, hai pha,
bin ln vng trung tm thi dng, tn s tng dn khi vo gic ng v tn ti
tt c cc giai on ca gic ng. Cc hot ng in no ny c khuynh hng lan
ta hai bn . Do cc loi ng kinh ny thng xut hin trong khi ng nn ghi in
no trong gic ng tra v nhiu khi ghi in no trng thi tnh khng pht hin
c bt thng (hnh 2.3).
43
Hnh 2.3. in no ngoi cn: nhn tip theo l cc sng chm mt dc, ton th
vi mt thi dng-trung tm phi (C4). Bnh nhi 6 tui c cc cn co git khng
c yu t khi pht. ng kinh kch pht Rolando. o trnh I. Khuch i: 100V
v 1s.
- ng kinh lnh tnh tr nh c hot ng kch pht vng chm: in no
ngoi cn c trng bng mt hot ng nn bnh thng vi nhng nhn hoc
nhn-sng vng chm, bin ln mt hoc hai bn. Cc hot ng ny ch
cut hin khi nhm mt v bin mt khi m mt.
b. ng kinh cc b triu chng
Ni chung, cc ng kinh cc b triu chng c c im in rt khc nhau
v lin quan ch yu n khu vc c ng kinh.
- ng kinh thi dng: in no ngoi cn c th bnh thng hoc mt
i xng nh ca hot ng nn ca cc mc khc nhau. Cng c th gp cc
nhn, cc sng sn dc v hoc cc sng chm, mt bn hoc hai bn thi dng
ng b hoc khng ng b khu tr n thun ti vng thi dng.
44
- ng kinh thy trn: t thy biu hin bt thng, i khi c mt cn xng
hot ng nn, xut hin cc nhn, cc sng sn dc, cc sng chm vng trn
mt bn v thng l hai bn hoc nhng sng chm xut hin nhiu thy ca
mt bn bn cu.
- ng kinh trung tm: in no ngoi cn c th bt thng nhng kn
o.
- ng kinh thy nh: do v tr gii phu ca thy nh ht sc c bit, cc
bt thng trn in no ngoi cn cng nh trong cn c th lan ta ra nhng
vng rt rng: trung tm nh chm thi dng.
- ng kinh thy chm: hot ng kch pht ngoi cn thng phng chiu ra
pha sau v t nhiu tng ln khi nhm mt. Cc biu hin bt thng cng c th
quan st thy vng rt xa ng kinh nh vng thi dng hoc vng trn. Cc
phng lc kch pht i khi lan ta rt mnh nn kh khu tr c v tr tn thng.
c. ng kinh ton b nguyn pht : in no ngoi cn bao gm hot ng
nn bnh thng, cc phng lc ton b hai bn ng oboj v i xng vi cc
nhn, a nhn, nhn-sng v a nhn-sng vi tn s trn hoc bng 3Hz. Cc bt
thng c th c hot ha trong gic ng v nhy cm i vi cc kch thch nh
sng.
Sau y l cc dng lm sng ca ng kinh ton b nguyn pht ty theo
la tui:
- Co git s sinh lnh tnh: biu hin bng nhng cn git (khng bao gi c
cn trng lc), hoc ngng th, xy ra vo khong ngy th 5 sau . in no
ngoi cn hot ng theta nhn k tip nhau.
- ng kinh git c lnh tnh tr nh nhi: him gp, c nhng t git c
ton b xy ra trong nm u v nm th 3 ca cuc i. in no : nhn sng
nhanh ton b, ng b vi nhng cn git c trn lm sng.
- ng kinh vng thc tr nh: thng xy ra la tui hc ng, l
dng thng gp ca ng kinh ton b nguyn pht. in no trong cn trn
mt hot ng nn bnh thng, cc phng lc nhn- sng 3Hz u n hai bn
45
bn cu, ng b, i xng km theo biu hin vng thc ko di 4-5 giy. in
no ngoi cn i khi cng c th ghi c hot ng delta pha sau thnh nhp
(hnh 2.4).
Hnh 2.4. in no ngoi cn: hot ng delta (mi tn) bnh nhi 12 tui, c tin
s ghp thn, c cc cn vng lm sng in hnh. Chuyn o II. Khuch i:
100V v 1s.
- ng kinh vng thc tui thiu nin: cc cn vng him hn v xy ra
thnh tng chp vo bui sng khi ng dy. in no ngoi cn khng c hiu.
in no trong cn gm cc phng lc nhn sng khong 3Hz, i khi nhanh
hn (4-5hz). Cc cn ng kinh ton b trng lc co git c th phi hp vi cc
cn vng trong 80% cc trng hp.
- Cc cn ng kinh git c tui thiu nin: in no ngoi cn c cc
nhn-sng v cc a nhn-sng ton b, thng khng i xng. Cc hot ng ny
nhy cm vi kch thch nh sng. Git c thng bo trc bng mt phc hp a
46
nhn-sng trn in no . Cc hot ng kch pht nu trn c th ghi c vo
bui sng khi tnh dy hoc sau khi mt ng.
- ng kinh cn ln khi tnh gic: in no ngoi cn c th bnh thng
hoc thy nhng phng lc ton b cc nhn-sng, a nhn-sng nhanh, cbit
hay thy vo bui sng khi tnh gic (hnh 2.5).
Hnh 2.5. Nhn sng 2 -2,5 Hz khi kch thch nh sng ngt qung. Bnh nhi 13
tui c biu hin cn ng kinh ln u tin khi ngi xem v tuyn. ng kinh ton
b nguyn pht ton b nhy cm vi nh sng. Bn ghi ngoi cn. o trnh I.
Khuch i 150 V v 1s.
- Cc ng kinh ton b nguyn pht nhy cm vi nh sng: xut hin khi c
kich thch nh sng ca bn ngoi. Biu hin trn in no , ngoi s nhy cm
vi nh sng, c th thy nhng c im ging nh in no ca ng kinh ton
b nguyn pht.
d. ng kinh ton b triu chng
47
Cc cn ng kinh ton b triu chng thng xy ra tr nh v c cc c
im lm sng in hc khc hn vi ng kinh ton b nguyn pht. Cc cn ng
kinh loi ny thng ph hp gia git c, trng lc, cc cn vng khng in
hnh trn cng mt bnh nhn. Loi ny c chia lm hai nhm c hiu v
khng c hiu.
+ ng kinh ton b triu chng c hiu:
- Bnh Kufs: nhng bnh nhn ny, bin i nhn thc di dng sa st tin
trin nhanh v hng nh. in no di kch thch nh sng ngt qung tn s
chm thy cc nhn, cc a nhn-sng ng b vi kch thch nh sng.
- Bnh Lafora: in no c cc phng lc cc b thy chm hot ha khi
c kch thch nh sng ngt qung, i khi a hoc ton b. Hot ng in no
nn chm li.
+ ng kinh ton b triu chng khng c hiu: bnh him gp gm hai hi
chng: bnh no git c sm v bnh no c ng kinh tr em (hi chng
Otahara). in no : hnh nh cc t bng pht dp tt.
e. ng kinh ton b nguyn cn n hoc ng kinh triu chng c bit.
- Hi chng West: hi chng ny xy ra tr di 1 tui vi tam chng: co
tht tui th, chm pht trin tm thn vn ng v lon nhp cao in th. in no
rt hn lon, bao gm cc nhn v cc sng nhn bin ln phn b v mt
khng gian v thi gian khng tun theo mt trnh t nht nh (hin tng lon
nhp cao in th). Cc co tht trn lm sng thng phi hp vi cc phc hp
chm a pha trn in no (hnh 2.6).
48
Hnh 2.6. Hi chng West. in no ngoi cn: hot ng in no hn lon bao
gm cc nhn v cc sng nhn c bin ln, phn b v khng gian, thi gian
theo mt trnh t nht nh (lon nhp cao in th). Bnh nhi 7 thng, c cc cn
ng kinh khi tnh gic vi cc c ng nhn cu o ngc v co tht t chi. o
trnh I, khuch i 35 V v 1s.
- Hi chng Lennox-gastaut: y l th nng nht ca ng kinh tr nh.
Trn lm sng, c s phi hp gia cc cn tng trng lc, cc cn mt trng lc
v cc cn vng khng in hnh. in no ngoi cn c hot ng in no nn
bt thng km theo phng lc ton b di dng cc nhn-sng chm bin ln
tn s di 2,5Hz phi hp vi cc hot ng nhanh, tuyn np (khong 10Hz)
trong gic ng chm i khi c km theo cc cn tng trng lc (hnh 7.25).
f. ng kinh khng xc nh.
- Cc cn ng kinh s sinh: in no giai on u thng l bnh thng.
giai on sau, hay gp nhng biu hin phng lc ton th, nhy cm vi nh
sng v a .
49
- ng kinh vi cc nhn sng lin tc trong gic ng chm: hot ng nhn-
sng lin tc trong gic ng chm l du hiu c trng ca loi ng kinh ny.
- Hi chng Landau-Keffner: hay ri lon vn ngn km theo ng kinh l
bnh cnh ph hp ri lon vn ngn mc phi vi ng kinh. in no c hot
ng kch pht di dng cc nhn v nhn-sng a , xy ra vng thi dng
nh hai bn bn cu.
2.3.3. in no v trng thi ng kinh.
nh ngha: trng thi ng kinh l tnh trng cc cn ng kinh di, vi
khong cch ngn c th to nn mt tnh trng ng kinh c nh v bn
vng. Thng thng thi gian ca cc cn ng trong trng hp ny ko di trn
30 pht.
a. Trng thi ng kinh ton b
- Trng thi ng kinh ton b co git: in no c cc phng lc kch pht
xut hin hai bn mc d thng khng i xng.
- Trng thi ng kinh ton b khng co git: in no thng l a hnh
thi. Cc nhn- sng chm t 1 n 2Hz. Ton b hai bn cu to nn mt hnh nh
bt thng kh c hiu. Tuy nhin, cng c th gp nhng hot ng kch pht c
hai bn thnh nhp khng phn ng i vi nhm m mt.
b. Trng thi ng kinh cc b.
- Trng thi ng kinh cc b n gin vn ng: Triu chng lm sng l git
bn vng thnh nhp ca ton b na c th. in no c biu hin cc hot
ng kch pht bn vng, khu tr, tng ng vi mt tn thng nng n ca no
(bnh mch mu, khi u, chn thng).
- Trng thi ng kinh cc b n gin tht ngn : cc ri lon v ngn ng
tn ti dai dng gia cc cn. in no c cc phng lc kch pht vng thi
dng nm bn bn cu tri.
- Trng thi ng kinh cc b phc tp vng thi dng: l mt hi chng
in hc cn nhiu iu cha bit n v kt qu iu tr vn cn rt hn ch. in
50
no c nhng hot ng ng kinh cc b lp li hoc hot ng kch pht lin
tc vng thi dng.
- Trng thi ng kinh cc b phc tp vng trn: c trng bng du hiu
thc m m kn o phi hp vi ri lon chng trnh ha cc mnh lnh phc
tp. in no c cc phng lc kch pht, t nhiu lan ta vng cc trn.
2.3.5. Tm li
Qua trn ta thy, mc d in no khng c hiu v nhy khng cao,
nhng t lu phng php ny lun c coi nh l mt cng c quan trng i vi
cc nh ng kinh hc.
51
CHNG 3 : SNG IN NO V GY M
3.1. Gii thiu
52
V d, n c th lm gim huyt p, ko di thi gian th my, v hi chng cai
thuc an thn.
3.2. Tn hiu in no trong gy m v hi sc tch cc
3.2.1. Phn loi EEG
Cc tn hiu in no c chia ra 5 loi sng in hnh da theo di tn s ca
tn hiu. Cc sng v di tn s tng ng c ch ra trong bng 3.1. T l cc
nhp sng ny trong mt ln o EEG ph thuc vo tui v trng thi thn kinh.
Bng 3.1. nh ngha cc sng EEG theo tn s
Sng EEG Di tn s , Hz
Delta () <4
Theta () 47
Alpha () 8 13
Beta () 14 - 30
Gamma () > 30
53
thuc vo liu c th, tt c cc loi thuc c chung mt s c im thng
thy. Trong bng 3.2 c so snh nh hng ca cc loi thuc sevoflurane v
propofol ln sng in no. i vi c gy m tnh mch v ng th vo, cc
liu gy m nh thng gy ra tng hot ng beta thy trn v trit tiu hot
ng alpha thng thy vng chm. Sau , sng in no chuyn thnh bin
ln, hot ng sng chm lan rng chng ln hot ng alpha. Tip tc tng
liu thuc gy m lm cho hot ng chm tng cc chu k phng ngn ca
sng in no ci gi l c ch - xut hin. Khong thi gian chu k c ch
tng ln dn dn, v chu k hot ng bin cao ci gi l kch pht b rt
ngn li. Nu liu tng tip tc tng, s xut hin ca cc kch pht gim i dn
dn cho n khi chng mt hn, v sng EEG b c ch lin tc.
Bng 3.2 - nh hng ca gy m bng sevoflurane (qua cch ht vo) v
propofol (tim tnh mch) ti c tnh sng in no.
Thuc gy m Mc gy m nh hng ln tn s in no
Sevoflurane Gy m liu nh Mt sng alpha
Sng beta thy trn
Gy m Hot ng thy trn 4 8Hz
Tng liu Ph bin sng theta v delta
Bng n c ch
Khng tn hiu
Propofol Liu thp Mt sng alpha
Sng beta thy trn
Liu trung bnh Sng delta thy trn
Tng/ gim alpha
Tng liu cao Ph bin delta
Bng n c ch
Khng tn hiu
54
3.2.2.2. Thnh phn Kch pht c ch
55
m su bng propofol (a) v sevoflurane (b). Phn ng khung mu xm biu th
thnh phn con thoi c th xut hin trong khi gy m bng propofol. i vi c
2 trng hp u s dng in cc mt Fz vi o trnh tham chiu A1A2.
Con thoi (spindle) l thnh phn EEG c th xut hin trong khi ng. Cc
con thoi c xc nh vi chu k tng t 1 ti 3 giy v gim dao ng t 7 ti
14 Hz, thng chng ln trn nh cc hot ng EEG khc. Dao ng con thoi
l kt qu tng tc gia cc t bo thalamocortical v thalamic reticular. Cc
con thoi cng c nghin cu trong sut gic ng sinh l bnh thng xc
nh cc giai on gic ng v ri lon gic ng. Kt qu nghin cu cho thy
rng tn s cc con thoi ca bnh nhn ngng th khi ng chm hn so vi bnh
nhn khe mnh. Cc nghin cu kt lun rng tn s con thoi thp hn c th
xc nh rng gic ng b quy ry v cc c ch thn kinh iu chnh gic ng b
bin i.
Ngoi gic ng sinh l cc thnh phn con thoi c th xut hin trong sut
qu trnh gy m su bng propofol. Cc thnh phn con thoi gy ra bi propofol
hu ht c th c nhn thy r rng trong qu trnh gy m su khi thnh phn
BS sn sng hot ng. Tn s con thoi thng nm trong di 13 15Hz v thi
gian trong khong 2 n 5 giy. Con thoi thng xut hin sau kch pht nhng
thnh thong chng c th xut hin trong sut cc khong c ch di hoc trong
sut cc khong kch pht di. Hnh 3.1(a) minh ho mt trng hp in hnh
khi cc con thoi xut hin sau kch pht trong sut qu trnh gy m su bng
propofol.
iu cho thy rng hot ng EEG ng b tng ng vi cc con thoi,
thc t, c pht hin thm ch trc khi BS bt u. giai on u hot ng
ny c tn s khong 20Hz, sau , gy m su, n dn dn gim xung khong
13Hz nh khi BS bt u.
56
3.3. Propofol v tn hiu in no
Propofol l cht thi min c hot tnh ngn duy nht vi mt s u im
so vi cc thuc gy m khc. V hin nay vic s dng propofol nh mt loi
thuc chng co git v cht an thn ngy cng tng. Do , cc nh thn kinh
hc, bc s gy m, nh sinh l hc thn kinh hoc cc chuyn gia chm sc sc
khe khc cng tham gia vo vic chn on iu tr cho cc bnh nhn nng v
bnh nhn phi tri qua gy m bng propofol, v vy chng ta cn nm r s
thay i in no do propofol gy ra.
3.3.1. Tc dng chng co git ca propofol v tn hiu EEG
Hin nay, vic truyn lin tc midazolam hoc propofol vo tnh mch, cng
vi theo di EEG lin tc, l mt phng php ph bin trong iu tr tnh trng
ng kinh ko di dai dng tr em v ngi ln. Tuy nhin, khng c bng
chng no ghi li rng thnh phn kch pht c ch (BS) ca tn hiu EEG
xut hin hoc c hiu qu trong vic chm dt tnh trng ng kinh. Nhiu
bnh nhn c th kim sot hon ton cn co git vi tn hiu c bn l hot
ng sng chm lin tc v khng phi chu ri ro nhiu khi s dng liu cao
hn cn thit thu c mt thnh phn kch pht c ch (BS) (Hnh 3.2).
Hnh 3.2. Tn hiu EEG minh ha cho tc dng chng co git ca propofol.
57
Hnh trn l tn hiu EEG thu c ca mt bnh nhn nam, 23 tui c
tin s mc bnh ng kinh thy trn lu nm, nguyn nhn kh cha v khng
r rng. Anh ta nhp phng cp cu tng qut trong tnh trng ln cn ng kinh
co git bt u t 12 gi trc . Anh ta phi truyn propofol 2,5 mg/ kg/ h
trong khong 24 h. Php o EEG ny c thc hin trong 24 gi u tin
trong khi bnh nhn trng thi hn m (comate) do propofol. Sng EEG thu
c cho thy mt s chm chung, chm tp trung hai bn trn, cc nhp
nhanh trong di beta ln ln v thi thong c cc sng nh t bin vng hai
bn trn. Sau , bnh nhn co git t do trong 72 gi. Mt thnh phn BS
khng phi l cn thit kim sot tnh trng ng kinh. B lc thng thp
(LFF) 0.3 Hz, b lc thng cao (HFF) 70 Hz. nhy 101V / mm.
58
tng gim xut hin ng thi trn mt vi knh. N ging nh sng con
thoi do gic ng v cc loi thuc an thn to ra trong i no v phn b duy
nht ti vng v no mi cng cc si trc thn kinh thuc vng i v no.
Cc thnh phn chnh ca kch pht do propofol l sng chm, xut hin r rng
ton b vng da u hoc cc in cc c lin quan ti cc in cc su v cho
mt bin cao nht in cc trc v thp nht cc in cc trung tm v
nh. Hn na, nhng sng sc cnh ca BS ging nh sng nh ca gic ng
sinh l v phn b ca chng tng t nh cc con thoi. Nhng im tng
ng vi gic ng sng chm c th c gii thch l do nh hng ca
propofol trn h thng kch thch.
Di liu propofol t 40 n 200 mg to ra cc kch pht - c ch (BS) tt
c bnh nhn, ngoi tr bnh nhn ang trong tnh trng ng kinh, trong
trng hp ny nhanh chng thu c BS ngay t ban u, nhng m bo
duy tr BS cn tng thm liu propofol (9,5 (8,2-11,0) mg/kg/h). Mc d dng
liu cao, nng propofol trong huyt tng cn li mc bng mc o c
trong sut qu trnh gy m phu thut. Th nghim trn ng vt cho kt qu
trong sut cc BS, EEG c xp x khong 95% t bo v no lun phin chuyn
sang chui phn cc pha (t bin) v tn hiu in gn nh khng c (cc chu
k bng phng, trong khi 30-40% ca cc t bo thuc i no vn tip tc gii
phng cc t bin nh theo nhp trong sut cc chu k bng phng cc t
bo thn kinh thuc vng v no mi. Tuy nhin, iu ny ch xy ra khi cc
giai on bng phng c gii hn trong khong 30 giy. Hot ng BS
vng v no mi do gy m, xut hin tham gia vo cc hot ng ni sinh
n vng v no mi, yu cu truyn dn glutamatergic cn nguyn vn, s
chuyn t trng thi BS sang hot ng EEG ng in l kt qu t vic gim
s dng thuc gy m do truyn dn synap kch thch qua cht trung gian
glutamate. Bn cnh , nghin cu trn chut ch ra rng cc c tnh in
sinh l ca BS gy ra bi propofol khc vi cc BS gy ra bi isofluorane hoc
thiopental, BS do propofol cho thy thi gian ngn hn v bin thp hn.
59
Hnh 3.3. Minh ha mi quan h liu lng propofol v in no
Tn hiu trn l ca bnh nhn nam 52 tui b ng kinh thy trn phi
kh cha. ng ta c a vo phng cp cu vi cc cn co git thng
xuyn rt mnh v c ch nh theo di EEG trong thi gian di chp
nh MRI mi ca no khi dng propofol. A. Tn hiu EEG ban u chm
mc thng thng 7-8 Hz. Sau khi cho dng propofol (2.0 mg/kg; mi tn
mu xanh), thnh phn EEG ny c thay i bi mt nhp nhanh hn
trong di alpha, 10-12 Hz, ch yu l trn khu vc gia trn sau 2s truyn
propofol. B. 10 giy sau , in no cho thy mt hot ng chung c bn
nhanh hn ti 10-12 Hz. C. Sau , ti 12 giy l mt sng chm tn s 5-6
Hz, v xut hin nhiu hn sng chm delta trung tm trn vng. Lc thng
60
10V/mm (C).
61
c tnh l c lp vi di gi tr tuyt i nh bin v tn s ca tn hiu: mt
sng sin n gin c quy tc u n cho d l nhanh hay chm. Trong ng dng
in no , y l c tnh r rt v n c lin bin th trong cc tn s tuyt i
ca nhp sng EEG.
C nhiu cch khc nhau tnh ton entropy ca mt tn hiu.Trong min thi
gian ta c entropy gn ng hoc Shannon entropy. Trong min tn s, ta c
entropy ph tn hiu. ti u ha tc m thng tin c ngun gc t cc tn
hiu, ta to ra s kt hp ca cc phng php tip cn min thi gian v s. Mt
thut ton c thc hin trong khi o EntropyTM Datex-Ohmeda (Datex- Ohmeda
Division, Instrumentarium Corp., Helsinki, Finland). Thut ton pht trin
t entropy ph tn hiu, trong c cc li th c bit ng gp cho entropy t bt
k phm vi tn s c th c th c tch ra mt cch r rng. i vi thi gian p
ng ti u, cc tnh ton c th c xy dng theo cch m chiu di ca ca s
thi gian cho mi tn s c th c la chn ring r. iu ny dn n mt khi
nim m chng ta s gi l entropy ph tn hiu cn bng thi gian - tn s.
62
3.4.2. Entropy ph tn hiu
trong X^(fi) l lin hp phc ca thnh phn Fourier X(fi) v '*' biu th php
nhn.
Sau ph nng lng c chun ha. Ph nng lng chun ha Pn(fi)
c tnh bng cch thit lp mt hng s tiu chun Cn v vy tng ca ph nng
lng chun ha trong vng tn s c la chn [f1, f2] c tnh nh sau:
63
Tip theo, gi tr entropy c chun ha nm trong di t 1 (bt quy tc ti a)
v 0 (hon ton theo quy tc). Gi tr c chia bi h s log(N[f1,f2]) trong
N[f1,f2] l tng cc thnh phn tn s trong di [f1,f2]:
64
Hnh 3.6. Sng sin hon ho ch gm 1 thnh phn khc khng, c chun
ha ti 1 theo cc bc chun ha. Trong php nh x Shannon, c hai gi tr 1 v
0 c a v 0 v tng ng vi entropy bng 0.
65
Hnh 3.7. Minh ha mt lng nhiu trng c a ln u sng sin.Sau
khi chun ha, ph bao gm mt thnh phn cao tng ng vi tn s sng sin, v 6
thnh phn khc 0 nh hn.Trong nh x Shannon, c 2 loi thnh phn ng gp
cc gi tr khc khng cho entropy ca tn hiu, tng ng vi entropy tng = 0,12
+ 6*0,08 = 0,60.
66
Hnh 3.8. Minh ha sng sin bin mt v ch c nhiu trng bn phi. Sau
khi chun ha, nhiu lm cho N=7 thnh phn bng Pn(fi)=1/7.
3.4.3. Entropy ph cn bng thi gian tn s.
Trong phn tch tn hiu thi gian thc, cc gi tr tn hiu x (ti) c ly
mu trong mt ca s thi gian hu hn (giai on) c chiu di c la chn
vi mt tn s ly mu c th. Ca s thi gian ny di chuyn tng bc c
c cc c tnh cp nht ca mt ph. Vic la chn chiu di on lin quan
ti s la chn di tn s c xt, nh ca s thi gian di cho php lp cc
bin s chm nht (tn s thp nht ) ca tn hiu.
Mt tn hiu EEG bao gm nhiu la chn cc tn s khc nhau, di t
delta chm (t 0,5 Hz) ln n tn s mc 50 Hz. tn s 0,5 Hz, mt ca s thi
gian di 30s s c yu cu c c 15 chu k y ca cc bin s
0.5Hz. i vi tn s 50 Hz, cng mt s chu k y c th ch thu c c
0.3 s d liu.
Mt ca s thi gian n nht c di c nh r rng khng phi
l s la chn ti u c c thng tin nhanh v ng tin cy nht c th.
67
ti u ha gia thi gian v phn gii tn s, khi o Entropy s dng mt
tp hp cc di ca s c la chn theo cch nh vy m mi thnh phn tn
s thu c t mt ca s thi gian l ti u vi tn s c th. Bng cch ny, thng
tin c trch t tn hiu cng nhanh cng tt. Cch tip cn ny lin quan cht
ch vi khi nim chuyn i wavelet, vi wavelets l cc gi sng vi rng
bin i hu hn c cha mt hng s xp x ca cc bin s ti u ha gia thi
gian v phn gii tn s.Tuy nhin k thut la chn kt hp li th ny
ca phn tchwavelet vi phn tch Fourier nhanh, chng hn nh kh nng xt s
ng gp mt cch r rng t bt k phm vi tn s c th, v thc
hin hiu qu trong phn mm. tng c bn c minh ha trong hnh. 4.6.
Trong khi o entropy, mt tn s ly mu 400 Hz c s dng. Ca s thi
gian ngn nht l 1,92 s = 768 gi tr mu,v di nht l 60,16 s = 24064 gi
tr mu.Ca s thi gian ngn nht c s dng cho di tn
s t 32 Hz n 47Hz. Ca s thi gian di nht ch c s dng cho cc tn s
di 2 Hz. i vi cc tn s gia 2 Hz v 32 Hz, chiu di ca s gia hai
cc bin c s dng. Ca s rt ngn t hn 2 s vi phm vi tn s t 32 Hz n
47 Hz m bo rng gi tr entropy tng trng thi thc tnh.c bit, n cho
thy du hiu c hot ng in c EMG ngay lp tc.
3.4.4. Entropy trng thi v Entropy p ng.
Mt tn hiu sinh th c o t trn ca mt bnh nhn bao gm mt thnh
phn tn hiu in c EMG ng k, c to ra bi hot ng c. Tn hiu in c
EMG c mt ph rng ging nhiu v trong sut qu trnh gy m thng chim u
th tn s cao hn 30Hz. Thnh phn tn hiu EEG chim u th tn s thp hn
( ln n khong 30Hz) c trong cc sinh th tn ti cc in cc. tn s cao
hn, nng lng EEG gim theo hm m.
S xut hin t ngt ca d liu tn hiu EMG thng ch ra rng bnh nhn
ang p ng li mt vi kch thch bn ngoi, chng hn nh mt kch thch au,
tc l s cm nhn khng au, do mt s th tc phu thut. Nh mt phn ng c
th c kt qu nu mc gim au l khng . Nu kch thch tip v khng dng
68
thm thuc gy m, rt c kh nng mc thi min cui cng bt u gim nh.
Hn na EMG c th cho thy mt ch dn nhanh e da v s thc tnh. Quan
trng l, do tn s tn hiu d liu EMG cng cao, thi gian ly mu c th cng
ngn hn ng k so vi yu cu tn s d liu tn hiu EEG thp hn. iu ny
cho php d liu EMG c tnh ton thng xuyn hn v vy cc ch th chn
on tng th c th c xc nh s thay i trng thi bnh nhn nhanh chng.
N gip thu c nhiu thng tin khi xt hai ch s entropy, mt ch s trn di
tn EEG chim u th mt mnh v mt ch s khc trn ton b di tn, bao gm c
hai thnh phn EEG v EMG. Entropy trng thi ( State Entropy SE) c tnh
trn di tn t 0.8Hz n 32 Hz. N bao gm mt phn EEG chim u th ca ph
tn hiu, v v vy n ch yu phn nh tnh trng v no ca bnh nhn. Cc ca s
thi gian gip SE c chn ti u vi mi thnh phn tn s c th, di gi tr t
60s ti 15s. Entropy p ng (Response entropy RE) c tnh trn di tn t
0.8Hz ti 47Hz. Php tnh ny bao gm c hai thnh phn EEG chim u th v
EMG chim u th ca ph tn hiu. Ca s thi gian gip RE c chn ti u vi
mi tn s, vi ca s thi gian di nht l 15.36s v ca s thi gian ngn nht,
ng dng cho cc tn s t 32Hz ti 47Hz l 1.92s.
iu c li chun ha hai thng s entropy ny theo cch m RE tr nn
cn bng vi SE khi nng lng EMG (tng ca nng lng ph gia 32Hz v 47
Hz) l bng khng, cng nh s chnh lch RE-SE s dng nh ch s hot ng
EMG. Chng ta k hiu di tn t 0.8Hz ti 32Hz l Rlow v di tn t 32Hz ti
47Hz l Rhigh; di kt hp t 0.8Hz ti 47Hz c k hiu l Rlow+high. T phng
trnh 4-5 th khi cc thnh phn ph trong di Rhigh l khng, cc gi tr entropy
cha chun ha S[Rlow] v S[Rlow+Rhigh] trng nhau trong khi cc gi tr entropy
chun ha thu c mt bt ng thc: SN[Rlow]> SN[Rlow+Rhigh]. V vy SE c
tnh nh sau:
69
i vi RE, gi tr entropy chun ha c tnh nh sau:
70
Khi c hot ng EMG, cc thnh phn ph trong di [Rhigh] khc bit ng k t
gi tr 0 v RE ln hn SE.
Vi nhng nh ngha ny, c hai gi tr SE v RE u phc v mc ch thng
tin c li cho cc bc s gy m. Entropy trng thi l ch s n nh ca tc dng
gy m trn v no. Ca s thi gian SE c la chn theo cch m cc dao ng
tm thi b loi b khi d liu. Mt khc entropy p ng phn ng nhanh chng
s thay i. Mt tnh hung in hnh trong cc vai tr khc nhau ca cc tham s
ny l c chng minh trong sut qu trnh thc tnh, khi RE tng ln u ng
thi vi s kch hot c v tip theo vi giy sau l SE.
71
t bi Sarkela v cng s. loi tr cc dao ng c bn, mt tr s trung bnh
cc b c tr t mi mu tn hiu. Sau tn hiu c chia lm hai bng tn
bng cc b lc dng elip. Tn s ct ca cc b lc thng thp v lc thng cao
ny tng ng l 20Hz v 75Hz. im ny tn s ly mu tn hiu l 200Hz.
Bng tn thp c s dng pht hin thnh phn kch pht c ch v bng tn
cao pht hin nhiu. Mt b pht nng lng khng tuyn tnh (nleo) bt ngun
t c hai bng tn vi mi on 0.05s. Gi tr tng NLEO c ng dng nh
gi cng sut tn hiu t cc khung 1s xp chng v mc iu chnh bng 0.05s:
72
trng khc trn cng mt mn hnh theo di. Tp hp cc thng tin phc tp ny
c x l bi cc bc s chuyn khoa nh gi tnh trng bnh nhn. cung
cp cc thng tin d liu ngu nhin hiu qu nht c th, cc thng s c hin
th ti u nht.
Mt gi tr nguyn hai ch s, chng hn nh 56, trn mn hnh c th c
nhn thy nhanh hn l mt gi tr thp phn, chng hn nh 0,56 hoc mt s ba
k t nh 562. V l do ny, cc gi tr entropy ban u thay i lin tc gia 0 v 1
c bin i sang thang s nguyn y gia 0 v 100. S phn chia n gin
thang o ban u thnh cc gi tr nguyn u nhau t 0 ti 100 s
Mt phn tng i ln ca thang ton hc ban u ca cc gi tr entropy nm
trong di cc mc gy m c coi l qu su, v vy di quan tm nht ca gy m
y v tnh trng nguy kch nm gia 0,5 v 1. S phn chia n gin ca thang
o ban u thnh cc gi tr nguyn cch u t 0 ti 100 s dn n kt qu l vi
nhn t lm gim phn gii trong di quan tm v phn gii cao khng cn
thit cc mc rt su. V l do ny, s chuyn i t thang o entropy lin tc ban
u [01] sang thang gi tr nguyn [0100] c thc hin bng mt b chuyn
i tuyn tnh. S chuyn i ny c xc nh bi mt hm spine n c th nh
x t thang [01] n thang [0100].
Bt k hm spine no u c c tnh lin tc v o hm ca n bt k bc
no cng lin tc. V vy, mi hot ng chuyn i c xc nh bi mt hm
spine n iu l hon ton trn tru khng c s gin on hoc nt tht. Hm
F(S) thc hin s chuyn i c m t trong hnh 3.13. Nh c th thy trong
hnh 3.13, bp sng ca hm cao nht trong di gy m lm sng v cp cu
phn gii ti u trong di ny. Di entropy p ng t 0 n 100, trong khi SE thay
i gia 0 v 91.
73
Hnh 3.13. Hm spine c ng dng chuyn i cc gi tr entropy ban u
thnh cc gi tr RE v SE c hin th trn mn hnh. Cc ng nt t phn
chia r di gia vi bp sng >1 so vi di cao v thp vi bp sng <1. phn
gii ca php o c tng cng trong vng gia bi php chuyn i.
Nu bin ca cc thnh phn tn s thp l rt cao, c th xy ra vng gy
m rt su, s khc bit gia RE v SE, khi cc gi tr ny thu c ban u t
phng trnh, c th gim xung thp hn phn gii s nguyn c s dng
trn mn hnh theo di. c du hiu pht hin hot ng in c EMG, nn iu
chnh vic x l cc thnh phn tn s trong di [Rhigh] = [32Hz, 47Hz]. Thay v
ng dng hng s chun ha Cn theo phng trnh trn vo tt c cc thnh phn
tn s, trong trng hp ny mt hng s chun ha s khc bit Cnhigh c s
dng trong di [Rhigh]. Ch cn Cn c mt gi tr di mt ngng ring Cnlimit,
Cnhigh c ly bng gi tr Crv, nhng nu Cn vt qu Cnlimit, th Cnhigh c ly
bng Cnlimit. S thay i ny m bo rng tn hiu EMG hot ng c pht hin
trn mn hnh bt k trng hp no.
74
3.6. Khi m tnh mch bng k thut TCI-propofol kt hp theo di m
bng entropy
3.6.1. t vn
minh ha cho ng dng thc t ca php o entropy trong php nh gi
hot ng in no, chng ta xt nghin cu Khi m tnh mch bng k thut
TCI-propofol kt hp theo di m bng entropy ca cc bc s Hong Vn
Bch, Nguyn Quc Knh v Cng Quyt Thng c thc hin ti bnh vin Vit
c. TCI-Propofol l mt k thut gy m mi, da trn m hnh dc ng hc
ca Marsh hoc Schnider, trong nghin cu ny tc gi s dng bm tim in
Diprifusor da trn m hnh ca Marsh. Gy m theo nng ch ti ni tc ng
l no (Ce), mc an thn ph thuc vo Ce.
V mt lm sng, cc tc gi da vo bng im OAAS (Observers Assessment
of Alertness/Sedation) nh gi mc an thn: OAAS5: Tnh hon ton, p
ng ngay khi gi tn bng ging bnh thng; OAAS4: p ng chm, m h khi
gi tn bng ging bnh thng; OAAS3: Ch p ng khi gi tn to hoc gi nhc
li; OAAS2: Ch p ng khi gi tn to v lay nh; OAAS1: Khng p ng khi
gi tn to v lay nh.
Entropy monitor (G.E) cng c a vo theo di m, Entropy l sng
in no v in ca cc c vng mt c tch hp s ho thnh 2 ch s RE v
SE; RE l ch s hot ng ca cc c vng mt, c gi tr: 0 - 100 ; SE l ch s
hot ng ca v no, c gi tr: 0 91. Gi tr ca Entropy: khi tnh: 100-85; an
thn: (84-65); khi gy m su: (64-40) v m su mt hon ton in no:
Entropy = 0.
Nghin cu c thc hin trong giai on khi m bng k thut TCI truyn
tnh mch propofol t lc bnh nhn tnh cho n khi mt p ng bng gi tn da
trn nh gi OAAS v theo di m Entropy nhm mc tiu:
1/ nh gi ch s Entropy, Ce v thay i v huyt ng trong giai on khi m
2/ Lin quan gia cc ch s OAAS, Entropy v Ce
75
3.6.2. i tng v phng php nghin cu
i tng: 21 bnh nhn, tui: (18 - 85), ASA: (I-II), m c chun b, thuc cc
chuyn khoa: Tiu ho, tit niu, ph khoa, tai mi hng.
Cch tin hnh: Tin m hypnovel 0,03mg/kg khi bnh nhn n phng m, 15
pht sau tin hnh khi m propofol (Diprivan PFS) vi k thut TCI, t nng
mu ch: 4g/ml, sau khi an thn t n OAAS1 th tim Fentanyl 2g/kg,
Esmeron 0,6mg/kg t NKQ v duy tr m. Cc thng s RE, SE, Ce, nhp tim,
SpO2 c theo di v ghi li ti cc thi im t OAAS5 n OAAS1, ring
HAMTB o 1 pht/ln. Sau m hi bnh nhn xem c hin tng thc tnh trong
lc khi m khng?
Cc s liu c x l thng k theo SPSS 13.0
3.6.3. Kt qu nghin cu
- Tui: 49,1918,88; Cn nng: 52,36,8 kg, Propofol: 63,9 27,4 mg; Ce:
2,781,07g/ml; HAMTB gim trong thi gian khi m: 7,575,55 mmHg;
Thi gian bm thuc: 15,34,2 giy; Thi gian t m OAAS1: 112,732,6
giy; khng c s thc tnh trong giai on khi m.
Bng 3.3. Thang im nh gi su an thn ( OASS)
im p ng
5 Phn ng sn sng, tr li tn mt cch bnh thng
4 Tr li tn mt cch th
Ch phn ng sau khi gi ln tn bnh nhn hoc nhc li
3
nhiu ln
2 Ch phn ng sau khi lc hoc thc nh vo ngi
1 Ch phn ng sau khi b kch thch au
0 Khng c phn ng ngay c sau khi b kch thch au
76
Bng 3.4.Ch s Entropy thu c theo thang im OAAS:
Entropy RE SE
OAA/S X SD min max X SD min max
5 92,82 7,46 79 99 85,09 5,72 74 91
4 82,38 4,37 76 90 76,13 5,19 70 86
1 38,52
23 59 36,19 10,96 17 57
10,68
Do thi im OAAS2 v OAAS3 xy ra qu nhanh, kh phn bit nn cc s
liu ny khng c a vo bng tnh ton.
RE = 103,443 - 22,281*CE
r = - 0,664 80
SE= 94,33 - 19,561*CE
80
r = - 0,628
p < 0,001
p < 0,001
60
RE
SE
60
40
40
20
1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
CE CE
100,00
RE = 25,151 + 13,63*OAA/S
SE = 24,177 + 12,282 * OAA/S
r = 0,949
80 r= 0,946
p < 0,001
p < 0,001
75,00
60
SE
RE
50,00
40
25,00 20
1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
OAA/S OAA/S
77
- RE vi OAAS: r = 0,949 v p< 0,001
- SE vi OAAS: r = 0,946 v p< 0,001
Nng mu ch Ce c lin quan cht vi ch s Entropy:
- RE vi Ce: r = -0,664 v p < 0,001;
- SE vi Ce: r = -0,628 v p <0,001
Nh vy m cng su th ch s Entropy cng gim, nng thuc m ti ni
tc dng cng tng. Vi Ce: 2,781,07g/ml th tng ng vi thi im mt p
ng ca bnh nhn.
3.6.5. Kt lun
Ch s Entropy lin quan cht ch vi mc m lm sng v nng thuc
propofol ti ni tc dng (no), v vy c th da vo Entropy iu chnh lng
thuc m cho ph hp vi cc giai on m.
3.7. Li ch ca php o Entropy trong gy m
Li ch lm sng:
Cung cp thng tin v tnh trng thn kinh trung ng (CNS) trong gy m
Gim thuc gy m
Trnh gy m su khng cn thit v hi tnh khng gia chng
Gip p ng nhanh tnh trng nguy cp trong gy m
Li ch cho bnh nhn:
Tng tnh an ton v cht lng iu tr
To thoi mi cho bnh nhn
Gip chun thuc m theo tng bnh nhn
Li ch kinh t:
Gim s dng propofol trong 15 pht cui ca gy m trong nhm Entropy
gy ra mc tng Entropy v rt ngn thi gian hi phc.
78
KT LUN
Thng qua ba chng ni dung v cc lun im trn, lun vn cp
n cc thng s c bn ca tn hiu in no v cc ng dng ca phn tch tn
hiu in no trong chn on bnh ng kinh v nh gi trng thi hot ng ca
no b trong gy m. Do vy ni dung lun vn gip chng ta nm c cc kin
thc tng qut v tn hiu in no v vai tr quan trng ca vic thc hin ghi in
no lm sng. T ngha m ngy nay php o ny tr nn ph bin v my
ghi in no l mt trong nhng trang thit b yu cu tiu chun ca mt bnh
vin.
Cng vi cc thng s o chc nng phi, tim, h tiu ha, chc nng c,
trao i cht, thng s o chc nng ca no EEG v mc an thn ca no b
(entropy) hon thin bn thng s sinh tn ca c th ngi nh di y:
79
T bn trn, cc nh nghin cu hin i vn khng ngng pht trin cc
ng dng mi, quan trng trong y hc nhm mc ch cui cng l chm sc sc
khe con ngi tt hn.
80
TI LIU THAM KHO
81
10. Nagata Osamu A/Prof (2008), Target-controlled infusion in daily practice,
Asian Anaesthesia Innovators Meeting.
11. Shannon CE. (1948), Bell System Techn J, A mathematical theory of
communication, pp 27 (379423): 62356.
12. Pincus SM, Gladstone IM, Ehrenkranz RA (1991), A regularity statistic for
medical data analysis, JClinMonit 7: 33545.
13. Yli-Hankala A, Hoymork S (2003). EEG Entropy monitoring decreases
propofol consumption and shortens early recovery times, European journal of
Anaesthesiology ; 23: A-98.
14. H. Vierti o-Oja, V. Maja, M. S arkel a, P. Talja, N. Tenkanen, H.
Tolvanen-Laakso, M. Paloheimo, A. Vakkuri, A. Yli-Hankala, P. Meril ainen.
(2004), Description of the EntropyTM algorithm as applied in the Datex-
Ohmeda S/5TM Entropy module, Acta Anaesthesiologica Scandinavica 48, no.
2, pages 154-161.
82