Professional Documents
Culture Documents
BI QUC HUY
H Ni, 2010
LI CAM OAN
Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ti, cc s liu trong lun vn l
trung thc, c cc ng tc gi cho php s dng v khng sao chp bt c mt
ti liu khoa hc no.
Bi Quc Huy
1
LI CM N
Bi Quc Huy
2
LI CAM OAN ......................................................................................................1
LI CM N............................................................................................................2
DANH MC CC BNG ........................................................................................5
DANH MC CC HNH V, TH ..................................................................6
M U ....................................................................................................................8
CHNG I : TNG QUAN CHT MU CHO GM........................................9
1.1 L thuyt v cht mu [1,2,11,12,13] ...............................................................9
1.1.1 Bc x in t ...........................................................................................9
1.1.2 Tnh ht ca nh sng ..............................................................................10
1.1.3 Tng tc gia nh sng v vt rn ........................................................10
1.1.4 Cc nguyn t gy mu ............................................................................13
1.2 Cht mu cho gm [3,4,]................................................................................14
1.2.1 Cc loi tinh th nn dng tng hp cht mu cho gm s: ..............15
1.2.2. Gii thiu mt s tinh th nn s dng trong tng hp cht mu gm ..15
1.2.3 Cc phng php s dng cht mu gm: ..............................................19
1.2.4. K thut tng hp cht mu [5,6]............................................................21
1.3. Gii thiu v km silicat ...............................................................................23
1.3.1. Cc silicat: ..............................................................................................23
1.3.2. Phn loi silicat: .....................................................................................25
CHNG II: PHNG PHP NGHIN CU .................................................29
2.1. Cc thit b v ho cht cn thit: ..................................................................29
2.2. Phng php thc nghim .............................................................................29
2.2.1.Tng hp cht mu theo phng php sol gel bin tnh.......................29
2.2.2. Tng hp cht mu theo phng php ng kt ta: ............................30
2.3. Cc phng php phn tch [7]:.....................................................................31
2.3.1. Phng php phn tch nhit:.................................................................31
2.3.2. Phng php nhiu x tia X (XRD):.......................................................32
2.3.3. Phng php qut hin vi in t (SEM): ..............................................34
2.3.4. Phng php hin vi in t truyn qua TEM........................................35
CHNG 3: KT QU V THO LUN.........................................................39
3.1. Tng hp km silicat pha tp bi niken theo phng php sol gel bin tnh:
...............................................................................................................................39
3.1.1.iu ch cc tin cht km silicat pha tp bi niken...............................39
3.1.2. Kho st thnh phn pha ca cc mu theo nhit nung ....................39
3.2. Tng hp km silicat pha tp bi coban theo phng php ng kt ta .....45
3.2.1. iu ch tin cht km silicat pha tp bi coban ...................................45
3.2.2. Kho st s bin i ca mu tin cht P6 theo nhit ......................46
S bin i ca mu tin cht P6 theo nhit c ch ra hnh 3.7................46
3.2.3. Kho st thnh phn pha ca cc mu sau nung ...................................47
3.2.4. Mt s c tnh ca sn phm ................................................................51
Hnh thi v c ht............................................................................................51
hp th mu.................................................................................................52
3.3. Kho st kh nng to mu cho men..............................................................55
3
KT LUN ..............................................................................................................58
TI LIU THAM KHO ......................................................................................59
Ting Vit..............................................................................................................59
Ting Anh..............................................................................................................59
4
DANH MC CC BNG
STT TN NI DUNG
TRANG
1 Bng 1.1 Mu ca cc cht theo bc sng nh sng b hp
13
th
2 Bng 1.2 Cc khong silicat 26
3 Bng 3.1 Ch to mu km silicat pha tp niken 39
4 Bng 3.2 Thnh phn phi liu khi iu ch cc mu tin
46
cht theo phng php ng kt ta
5 Bng 3.3 Cc thng s cng pic v d 2 theta 34,1 50
6 Bng 3.4 nh hng mc pha tp n hp th nh
55
sng ca mu
7 Bng 3.5 Thnh phn ha hc ca t st H long 56
5
DANH MC CC HNH V, TH
6
23 Hnh 3.15 Ph hp th UV-Vis mu P8.2 (x=0,4) 52
24 Hnh 3.16 Ph hp th UV-Vis mu P9.2 (x=0,6) 53
25 Hnh 3.17 Ph hp th UV-Vis mu P10.2 (x=0,8) 53
26 Hnh 3.18 Ph hp th UV-Vis mu P11.2 (x=1,0) 54
27 Hnh 3.19 Gin XRD t st H long 56
28 Hnh 3.20 Mu th nghim trn gm 57
7
M U
8
CHNG I : TNG QUAN CHT MU CHO GM
1.1.1 Bc x in t
Bc x in t l s pht v truyn nng lng di dng sng in t. Mi
sng gm hai thnh phn in trng v t trng vung gc vi nhau v vung
gc vi phng truyn.
9
Hnh 1.2: Di bc x in t
c
= h = h
(1.1)
Trong : h- l hng s Plng, c gi tr 6,63.10-34 J.s
Nh vy, nng lng photon t l thun vi tn s v t l nghch vi bc sng ca
nh sng.
10
R - bc x c phn x,
A - bc x c hp th,
T - bc x c truyn qua
S - bc x c tn x.
C ch ny c minh ha hnh 1.2 nh sau:
11
Trng hp bc sng photon pht ra khng b thay i, photon c gi l tn
x v s phn x l mt va chm n hi.
Cc cng thc c th p dng i vi cc tnh cht quang hc ca cht rn nh sau:
- hp th:
A = log 1 /T = log Io /I (1.2)
Trong : I: l cng nh sng o c
Io: l cng nh sng ti
- truyn qua:
T = I / Io (1.3)
- Cng :
Cng I c nh ngha l nng lng trn mt n v din tch ca mt chm
photon, tc l bc x in t.
Mt phn cng ban u Io c hp th, phn khc c truyn qua,
phn khc c tn x v mt phn khc na c phn x. Cc thnh phn, S v
T, l cc qu trnh khng ph thuc vo bc sng ca photon ti, trong khi R v A
ch yu l ph thuc vo bc sng.
Trng hp s hp th l rt nh so vi s tn x, cht m c mu trng.
Trng hp s hp th l cao hn nhiu so vi s tn x trong vng nh sng nhn
thy, cht mu c mu en. cc cht mu c mu khc, s hp thu l chn lc
(ph thuc bc sng). Chng hn, mt cht c mu lc khi chng ch cho tia mu
lc i qua hoc n hp th tia mu v cho tt c cc tia khc i qua . Bng 1.1
sau ch ra mu ca cc cht theo bc sng nh sng b hp th
12
Bng 1.1: Mu ca cc cht theo bc sng nh sng b hp th
Bc sng ca Mu ca nh
Nng lng kj/mol Mu ca cht
vch hp th (nm) sng b hp th
<400 >299 Tia t ngoi Khng mu
400 435 299 274 Tm Lc Vng
435 480 274 249 Lam Vng
480 490 249 244 Lam Lc nht Cam
490 500 244 238 Lc Lam nht
500 560 238 214 Lc ta
560 580 214 206 Lc Vng Tm
580 595 206 200 Vng Xanh bin (blue)
595 605 200 198 Cam Xanh bin Lc nht
605 750 198 149 Lc Xanh bin nht
>750 <149 Tia hng ngoi Khng mu
1.1.4 Cc nguyn t gy mu
Cc nguyn t gy mu cc cht rn thng l cc ion kim loi chuyn tip
trng thi oxy ha khc nhau. Nguyn t kim loi chuyn tip l cc nguyn t m
phn lp d hoc f cha c in y cc electron. Trong bng h thng tun
hon cc nguyn t chuyn tip bt u t chu k 4 n chu k 7, cc nhm B. Cc
nguyn t chuyn tip c dng tng qut (n-1)d1-10ns1-2, h lantan v h
actini c cu hnh in t tng qut dng (n-2)f1-14 (n-1)d0-1 ns2. Cc dng oxy
ha khc nhau ca cc nguyn t chuyn tip c hnh thnh bng cch mt i
electron lp ngoi cng. Di tc dng ca trng tinh th c s phn tch mc
nng lng ca cc ion kim loi chuyn tip v do vy chng c kh nng hp th
nh sng trong vng nhn thy v do vy chng c mu.
13
Trong tng hp cht mu, cc ion kim loi chuyn tip c a vo phi liu di
dng cc oxit hoc mui c kh nng phn hy nhit to thnh oxit nhit cao
trong qu trnh nung phi liu mu.
14
+ Phi bn vng vi tc ng ca nhit cao, bn vi cc tc nhn ha hc
trong qu trnh a mu vo sn phm gm s.
+ Khng b bin i mu di tc ng ca men nng chy nhit cao
+ D dng trang tr ln sn phm.
+ C tnh kinh t.
15
xanh l cy (CoAl2O4), mu xanh thm (Ni.Al2O3), lc thm (CoO.Cr2O3), lc xm
(MnO. Al2O3), vng xm (CuO.Fe2O3).
1.2.2.2. Cht mu trn c s mng zircon
y l loi cht mu hin nay ang c s dng nhiu nht. c tnh qu
gi ca cht mu ny l bn nhit, bn ha, bn vi tc dng ca cht chy. Bn
thn mng li zircon (ZrSiO4) khng c mu, mun t c mng zircon c mu
phi a vo cht sinh mu nh vanadi, st, v mt s nguyn t t him khc.
Cht khong thng dng trong tng hp cht mu trn c s mng li zircon l
NaF, Na2SiF6, Na3AlF6. Cc cht mu trn c s zircon c mu xanh da tri vi
nguyn t sinh mu l vanadi (dng oxit) nung trong kh quyn oxi ha. Mu hng
trn c s zircon c cha ion Fe3+. Mu vng trn c s zircon c cha ion Pr3+
1.2.2.3. Cht mu trn c s ipzit CaO.MgO.2SiO2
ipzit thuc nhm pyroxene c cc t din SiO44 ni vi nhau theo hai
nhm O2
to thnh mch di. Gia cc mch c phn b cc cation Ca2+,
Mg2+, cc ion ny c th thay th ng hnh bi nhng cation to mu nh Co2+,
Ni2+, Cr3+, V3+, Fe3+ Phn ng to mu trn c s mng ipzit c tin hnh
nhit tng i thp v khng nht thit phi s dng cht khong ha. Nguyn
liu ban u c th dng cc khong cht t nhin c cha cc oxit cn thit (CaO,
MgO,). Nhit tng hp ty theo thnh phn phi liu v nm trong khong
1150o n 1300oC. Khi thay th MgO bng CoO th thu c cht mu t hng n
tm. Cng trn c s mu ny m thay th mt phn SiO2 bng Al2O3 th c mu
lam thm, nu thay th hon ton th c mu xanh lam tm. Thay th MgO bng
NiO s cho sn phm t xanh lc ti dn thm
1.2.2.4. Mu trn c s vilemit
Vilemit c cu trc mng tinh th gm cc t din ring r SiO44 -, cation kim
loi nm gia nhng t din . Cng thc ca vilemit l 2ZnO.SiO2. Khi thay th
mt phn ZnO bng CoO th c mu xanh lam sng. Nh vo cht khong ha
(oxit kim loi kim, axit boric) c th gim nhit tng hp xung 1000oC . Khi
16
thay th mt phn hoc ton b SiO2 bng P2O5 c th c c nhiu mu khc
nhau trang tr thy tinh, gm.
1.2.2.5. Cht mu trn c s phsterit (2MgO.SiO2)
Phsterit c cu trc ring r SiO44- , ion Mg2+ c phn b u gia cc t
din , cc ion O2- trong phsterit to thnh cu trc gi gm lc phng. Trong
cc cu trc phsterit ion Mg2+ c th thay th hon ton bng ion Fe2+ to thnh
dy cc dung dch rn lien tc(Mg,Fe)2SiO4 gi l olivine. Tc dng nhum mu
ca st ph thuc vo trng thi cn bng oxi ha kh, c th ng thi tn ti c 2
ion Fe2+ v Fe3+ ty thuc vo kh quyn nung. Vic thay th MgO bng oxit st
lm tng mnh kh nng kt khi ca sn phm mu, mc kt khi tng khi bn
knh cation tng
1.2.2.6. Cht mu trn c s mng li augite Ca(MgFeAl)[Si2O6].
Augite thuc nhm khong vt pyroxene. Do nhit nng chy thp nn
khi tng hp khong vt ny khng cn dng cht khong ha. Trong cng thc ca
augite Si4+ ca b khung silicat c th thay th bng Al3+, cn cc cation gia cc
mch pyroxene c th thay th ng hnh to thnh mt dy cc dung dch rn gm
cc nguyn t Co2+, Ni2+, Cr3+, V3+, Fe3+, Ti3+ tng hp cc cht mu nhm
ny c th i t nguyn liu l cc oxit, cacbonat, thch anh, sau khi nghin tht
mn ri tin hnh nung trong kh quyn oxi ha nhit 800 n 1200oC. Cht
mu augite s dng lm mu trn men cho s
17
Sphen l khong vt thuc lp octosilicat c cng thc CaTi[OSiO4] mng
tinh th thuc h n t. Khi cho Cr3+ khuch tn vo mng li ny s c mt
lot cht mu t hng n thm. tng hp cht mu ny ta trn cc phi liu
t phn CaCO3, SnO2, SiO2, bicromat v cht chy l borac ri nung trong kh
quyn ooxxi ha n 1300oC.
tng hp cht mu trn c s mng xezian (BaO.Al2O3.3SiO2)c th dng cht
khong ha l axit boric, cht sinh mu l Cr2O3 v V2O5
1.2.2.9. Cht mu trn c s mng li cordierrit, mullit.
Cordierrit c cng thc 2MgO.2Al2O3.5SiO2 nng chy nhit 1550oC
c h s dn n nhit thp. Khi thay th magie bng coban s to c mu xanh.
Tng hp nhm ny khong 1320oC vi s c mt ca cht khong ha l axit
boric. Cng c th tng hp cht mu trn c s mng li cordierrit bng cch
thay th Al3+ bng Cr3+ .
Mullit c cng thc 3Al2O3.2SiO2 nhit nng chy cao, v l thnh phn chnh
trong gm
1.2.2.10. Cht mu trn c s t him
Ion t him a vo cht mu v c s lm tng cng mu, c bit l
lm n nh mu. Ngoi ra cc oxit ca neeodim, xri, parazeodim, terbi thm
vo cht mu s to ra nhiu mu c bit. Cc mc electron cha c lp y c
bn tng i thp, d hp th nng lng trong vng quang ph nhn thy lm
cho n c mu. Cn c vo vic chuyn electron trn cc phn mc ngi ta phn
thnh cht sinh mu loi mt (do cc ion ca nguyn t chuyn tip) v cht sinh
mu loi hai (do cc ion nguyn t t him). V d dng cht sinh mu Nd2O3 s
thu c cht mu tm du c th dng lm mu trn men, hoc cht to mu trong
thy tinh pha l. S dng oxit prazeodim lm cht sinh mu c th thu c dy
mu kh rng. xit xeerri cho mu gch sng, sc mu ca cht ny ph thuc vo
mc oxi ha ca xeerri, Ce4+ cho mu ooliu, Ce3+ cho mu thm hn.
18
1.2.3 Cc phng php s dng cht mu gm:
Theo c tnh s dng, cc cht mu gm x c chia thnh hai loi: cht
mu nh la v cht mu nng la. Xt v kh nng chu nhit, mu trong xng s
v cht mu di men chu nhit cao nht, tip n l mu trong men v sau cng l
mu trang tr trn men. L do l v nhit thu kt xng s cao hn nhiu nhiu
chy ca men v nhit chy ca men cao hn nhit chy ca mu trang tr
trn men, chnh v vy m sn phm c nung mt ln, hai ln hoc ba ln theo
th t nhit nung ln sau thp hn ln trc.
1.2.3.1. Mu trong xng
Yu cu ca loi mu ny l phi chu nhit cao (v xng s phi nung
nhit cao mi t kt khi p ng cc ch tiu quy nh). Cht mu c
nghin trn vi xng s to hn hp ng nht, v d: gm s m ngh, gm s
dn dng hoc gch granit nhn to. Sau nung thu kt nhit cao t 1190oC
1400oC ty theo loi sn phm. Do nung nhit cao, nn chng loi mu trong
xng rt hn ch, nhiu cht mu d b bin i mu sc khi nung nhit cao.
1.2.3.2. Mu trong men
Mu trong men thng c tao ra bng cch a trc tip mt s hp cht
gy mu hoc cht mu tng hp bn nhit vo men. Ty theo kh nng chu nhit
ca mi kim loi mu dng men c nhit nung chy thch hp. Cht mu cho
gm s vn c th phn ng mt phn vi cc oxit trong men, v vy ngi ta phi
lu s ph hp ca h cht mu vi thnh phn ca men. mn ca mu c nh
hng ti cng mu, cng nh s ng u mu men. C th, mu c c ht
cng mn cho mu men c cng cng cao v kh nng ng u mu cng cao.
S phn b mu trong men c phn thnh hai c ch da trn bn cht ca chng
nh sau:
- S to mu trong men bng cc phn t mu:
Cc phn t mu c to ra t cc oxit khc nhau ca st, coban, niken, mangan,
crom, ng, vanadi ha tan c trong men nng chy. Mu men trong trng
hp ny rt d thay i v mu sc bi d tng tc ha hc phc tp chnh cc oxit
19
gy mu vi thnh phn men di tc ng ca nhit nung , mi trng nung,
cng nh s ph thuc vo s phi tr ca oxit gy mu tn ti trong men.
- S to mu trong men bng cc cht mu khng tan trong men: chnh l
nhng cht mu c cu trc bn nhit, khng b tan trong men nng chy m ch
phn b u trong men. Cc cht mu ny c th l nhng cht mu tng hp bn
nhit hoc cc khong thin nhin bn c mu. Trng hp ny mu trong men s
n nh hn v bn hn vi cc tc nhn ha hc, nh sng, kh quyn
1.2.3.3. Mu trang tr:
- Mu trn men: Mu ny dng trang tr (v th cng, in n hoc dn giy
) ln sn phm gm trng men v nung chin ri, sau nung li nhit
thp hn (khong 600oC n 900oC), thng gi l men thp. Thng thng nhit
nung kt ca loi mu ny l khong 700oC 850oC. Mu trn men gm hn hp
cht mu vi cht tr dung (dng frit nhit chy thp c cha nhiu cht chy
nh ch, bo ), cht pha long (cao lanh, silica, oxit nhm, ) v du hu c, hoc
vi nc th c thm ph gia hu c do v chng lng. Cht tr dung c nhit
chy thp hn nhit chy ca men, c tc dng lm cho mu v ln sn phm
chng kh cng, sau khi nung mu c bm chc vo men, ng thi l tng
nh ca mu. Chng loi ca cht mu trn men rt phong ph. Mu trn men th c
cng bng rt p v tng mu rt sng, nhng v mt ha hc th chng km
bn hn so vi cht mu di men, do hnh v ni bt kn mt s d b xc
mn.
- Mu di men: mu ny dng trang tr (v th cng hoc in n) ln sn
phm mc sy kh hoc ch nung s b, sau mi trng men, ri tin hnh
nung chn nhit t 1300oC 1400oC ty theo loi sn phm. Nh vy mu
di men va tip xc vi xng mc va tip xc vi lp men do i hi tnh
cht khc nghit hn so vi loi mu trn men, sn phm khng b rn nt th h
s dn n nhit khng chnh lch nhiu so vi xng s v men. Mu di men c
cht tr dung t hn v nhit chy cao hn mu trn men. Nh c mt lp men
bng v trong sut che ph trn lp cht mu nn cc cht mu ny bm rt cht
20
trn b mt sn phm v c mu rt p, c nh, sng cao v rt bn. Do nung
nhit cao, nn chng loi mu di men rt hn ch, nhiu cht mu d b bin
i mu sc khi a ln nhit cao. Trong chng loi cc cht mu di men cho
gm nung nhit 1160oC 1200oC khng c c cc tng mu rc r. Cn
chng loi cht mu di men cho s nung ti nhit 1400oC cho ti ny th ch
c mt t cht mu. Song cc cht mu ny vi c tnh thm m v bn vng rt
cao tr ln qu gi, v vy m rng v pht trin chng loi cht mu di men
ang l mt nhim v quan trng trong lnh vc tng hp cht mu gm s hin
nay.
Sn phm
(5)
21
Phi liu to mu thng c nghin trn k n mt mn thch hp
trong my nghin bi t hoc kh. Phi liu trn thng bao gm:
- Cc oxit hoc hidroxit, cc mui c kh nng phn hy nhit cao to ra oxit
- Cc cht khong ha: y l cc cht gip thc y nhanh qu trnh tng hp cht
mu, h bt nhit nung cn thit. Cc cht chy thng l cc hp cht ca bo
(H3BO3, Na2B4O7.10H2O) hoc cc mui ca cc kim loi kim (ch yu l cc
mui cacbonat).
Hn hp nghin c kim tra k v mn qua cc sang thch hp, nu
nghin t th phi sy kh. Phi liu mu thng c nung khong nhit
900oC 1400oC, trong nhng khong thi gian khc nhau ty theo tng loi mu.
Hn hp c nghin v ra bng nc ngm chit vi axit HCl 5% loi b cht
chy, cc hp phn cha sch. Cui cng c em nghin mn ti c ht 1-3m.
Vic khng ch c ht rt quan trng v chi ca mu s gim vi c ht th.
Nu nghin qu mn, cht mu s d b ha tan trong pha thy tinh lng.
1.2.4.2. Phng php ng kt ta
y l phng php ang c s dng rng ri tng hp vt liu.
Phng php ny cho php khuch tn cc cht tham gia phn ng kh tt, tng
ng k b mt tip xc ca cc cht phn ng do c th iu ch c sn phm
mong mun nhit nung to sn phm thp.
Mt iu quan trng nh hng ti cht lng sn phm l thnh phn ca vt liu,
do khi tin hnh phn ng ng kt ta. Phi lm sao thu c pha kt ta c
thnh phn mong mun.
Phng php ng kt ta c cc thun li sau:
+ Cho sn phm tinh khit v qu trnh s dng cc phn t tin cht khng
phi l cc khi vt liu ln.
+ Tnh ng nht ca sn phm cao, d iu khin t l ha hc. Qu trnh
cho php ly nhng lng cht u chnh xc trn vi nhau theo t l ha hc ca
sn phm t c nh mong mun. iu ny c bit quan trng trong tng hp
vt liu cao cp, i hi t l chnh xc cao ca cc cu t.
22
+ iu chnh tnh cht thng qua iu chnh cc yu t iu kin ca phn
ng nh: pH, nhit , nng , tc ca s thy phn, s kt tinh nh hng ca
hnh thi hc, ln v tnh cht ca cc ht sn phm cui cng.
+ Tng hp nhit thp v sn phm ng nht v kch thc ht nh hn
phng php gm do d ln ln ca tinh th c th xy ra nhit thp
1.2.4.3. Phng php sol-gel
Trong phng php ny qu trnh u tin din ra l qu trnh ng t tin
cht hnh thnh dng sol, dng ng nht ca cc ht oxit siu nh trong cht
lng. Giai on ny c th iu chnh bng s thay i pH, nhit v thi gian
phn ng, xc tc, nng tc nhn, t l nc
Cc ht sol ln ln v ng t thnh mng polime lin tc hay gel cha cc by
dung mi. Phng php lm kh s xc nh cc tnh cht ca sn phm cui cng:
gel c th c nung nng loi tr cc tc nhn dung mi, gy p lc ln mao
qun v lm xp mng gel, hoc lm kh siu ti hn cho php loi b cc phn
t dung mi m khng sp mng gel. Sn phm cui cng thu c t phng
php lm kh c em nung to sn phm.
Phng php sol-gel c quan tm nhiu v n thnh cng trong lnh vc tng hp
vt liu cp ht nano
1.3.1. Cc silicat:
Ngay trc khi pht minh ra tia X, ngi ta ch nhiu ti bn cht ho
hc ca silicat. Cc nh bc hc nh Vecnaski, Trecmac, Clack, Grot ... nghin
cu silicat.
Mun gii quyt vn ny, ngi ta phi nghin cu t m cc tnh cht
vt l v ho hc ca khong vt v cc cht tng hp trong phng th nghim, c
bit nhng sn phm ph hu, do tm c mt s qui lut thc nghim.
Trn c s quan nim cu to phn t, cc silicat c coi l mui ca nhiu
axit gi thit. Trn quan nim , trong cc silicate, ngi ta phn ra:
(1) Octosilicat l mui ca axit H4SiO4
23
(2) Metasilicat l mui ca axit H2SiO3
(3) Pyrosilicat l mui ca axit H6Si2O7
Nu nh vi loi hp cht kiu th nht, ta thy c nhiu tnh cht, trong
c c kin trc ca mng tinh th, tng t nh cc photphat, sunfat th trong hai
loi sau, nht l trong nhng hp cht giu silic cc du hiu trn gim i nhiu.
Cc loi hp cht cui cng ny gi v tr trung gian gia cc mui in hnh v cc
oxit (nht l SiO2).
V c im kin trc ca silicat, s nghin cu bng tia X a ti cc
kt lun sau;
- Trong tt c cc silicat nghin cu, mi ion Si4+ bao gi cng nm gia 4
ion O2- b tr cc gc ca mt t din. Mi lin kt gia cc ion oxi vi silic mnh
hn nhiu mi lin kt vi cc kim loi ng vai tr cation trong kin trc tinh th
ca silicat. Kch thc ca cc t din SiO4 khng thay i bao gi. Khong
cch Si-O ch khong 1,6Ao. iu v cc ti liu nghin cu bng tia X khc cho
bit mi lin kt Si-O l mi lin kt cng ho tr. Nh vy, t din [SiO4]4- l n
v kin trc c s ca tt c cc silicat.
- Trong kin trc tinh th ca silicat, cc nhm SiO4 c th thnh nhng n v
ring l, c th khp li vi nhau theo nhiu cch, to nn nhng gc anion phc
tp. Cc nhm SiO4 ch c th gn lin nhau bi cc gc ch khng qua cc cnh,
cc mt c. Trng hp y nht l tt c cc gc ca nhm t din SiO4 u
chung cho 4 t din SiO4 na xung quanh. l trng hp ca thch anh, c
cng thc SiO2. Do , t s O:Si trong anion phc tp c th thay i trong gii
hn 4:1 ti 2:1.
- Tu theo cch thc cc t din SiO4 khp vi nhau nh th no, chng ta s c
cc dng anion phc tp khc nhau:
+ Anion phc tp l nhng t din [SiO4]4- ring l, ng vng trong kin
trc nh cc cation ca cc kim loi khc.
+ Anion phc tp gm nhng nhm ring l [Si2O7]6- gm c hai t din
SiO4 gn lin nhau vi mt gc chung.
24
+ Anion phc tp gm 3, 4, 6 t din SiO4 khp vi nhau bi hai gc chung
thnh mt vng kn trn mt mt phng. Cc anion phc tp s l: [Si3O9]6-,
[Si4O12]8- v [Si6O18]12-.
+ Anion phc tp gm c mt mch lin tip cc t din SiO4 lin kt vi
nhau theo mt chiu.
25
Octosilicat thng kt tinh trong h tinh th i xng cao, c rn cao, ch s
khc x cao. i khi c cha ion O2- khng lin kt trc tip vi silic. Lp silicat
ny c cc nhm sau:
Nhm olivin (Mg,Fe)2[SiO4]
Nhm grenat (Ca,Fe,Mn,Mg)3(Al,Fe,Cr)2[SiO4]3
Nhm silicat nhm Al2[OSiO4], topaz Al2[F2SiO4] v sphen CaTi[OSiO4]
Bng 1.2 cc khong silicat
26
[Si2O7]6-. V d khong vt llilit Ca2Mg[Si2O7]. Anion OH- c th kt hp vi
nhm anion ny.V d khi kt hp thm 2 anion OH- th c ion phc
[Si2O7(OH)2]8- nh khong vt laosonit CaAl2[Si2O7(OH)2].2H2O. Mng li ca
lp ny c khi c mt t din c lp.
3. Xiclosilicat (silicat mch vng)
n v cu trc gm 3, 4, 6 t din ni nhau qua nh oxi to thnh vng
(hnh 1.8). Nhng vng c th c lp hoc chng ln nhau to thnh khng gian
trng cha cc cation c kch thc ln hn (Ca, K) chim.
4. Inosilicat: (Silicat mch) c hai nhm:
+ Nhm pyrxen: Cc t din ni nhau bng 2 oxi. Cng thc khung anion
c th vit [SiO3]2- hoc [Si2O6]4- (hnh 1.9)
+ Nhm amphibn: Cng thc ca b khung anion l [Si4O11]6-. Tm ca
mi lc gic c th c nhm OH- lc cng thc ca b khung anion l
[(OH)Si4O11] 7-.
27
cha ion OH- v cc cation kim loi. Do cng thc cu trc ca b khung anion
c c b nhm OH-, v d [Si4O10(OH2)]6-.
Silic trong t din c th b thay th bng nhm n 50% nguyn t. Su
28
CHNG II: PHNG PHP NGHIN CU
29
2.2.2. Tng hp cht mu theo phng php ng kt ta:
Dung dch dd
A Na2SiO3
1M
dd
Cc phn ng Dung dch NH3 2M
B
H2O
Lc ra kt ta
Sy
Nghin
Nung
Sn phm
30
Chun b dung dch A gm c km axetat 1M, coban clorua 1M v nc.
Chun b dung dch B gm c natri silicat 1M, dung dch NH3 2M v nc.
Ty theo t l pha tp ca coban m thnh phn dung dch A c th thay i nhng
thnh phn dung dch B khng i.
Trn dung dch A v dung dch B theo mt t l tnh ton trc ng vi thnh
phn cht cn iu ch Zn2-x CoxSiO4 sau t ln my khuy t trong khong 30
pht. Lc v ra kt ta, sau sy kh 1200C trong 2h v nung cc nhit
khc nhau thu c sn phm.
31
c bin i th bao gi cng km theo cc hiu ng nhit v lc trn ng DTA
hoc ng DSC s xut hin cc nh (pic) ti im m mu c s bin i.
Phng php ny cho ta bit s b v cc hiu ng nhit xy ra, nh tnh v
s b v nh lng cc hp phn c trong mu m chng ta kho st.
- Phng php phn tch nhit trng lng (TGA)
Phng php ny da vo s thay i trng lng ca mu cn nghin cu
khi ta em nung nng mu . Khi mu c t nng, trng lng ca mu b thay
i l do mu b phn hu nhit to ra kh thot ra nh hi nc, kh CO2 (phn hu
hp phn cacbonat,...), SO2 (phn hu cc hp phn sunfua) hay do mu b mt
nc vt l (m hp ph), nc cu trc (nc hirat nc kt tinh trong tinh
th mu). Nu cn lin tc mt mu b t nng, ta c th bit s thay i v trng
lng ca mu ng vi s thay i v nhit .
Kt hp hai phng php DTA v TGA cho php xc nh s bin thin trng
lng, hiu ng nhit tng ng theo nhit t nng. y l nhng thng s cho
php ta xc nh c lng nc hyrat cng nh xc lp cc phn ng phn hu
nhit c th c cng nh d on cc thnh phn sau tng giai on tng nhit .
Ch phn tch nhit thng chn nh sau:
+ Tc t nng 10oC/ pht
+ Nng nhit t 25oC ti 1200oC
+ Mi trng khng kh
32
trnh ca hai tia phn x bt k trn hai mt phng song song cnh nhau c tnh
nh sau:
= BC +CD = 2dsin
Trong :
d: l di khong cch gia hai mt phng song song.
: l gc gia chm tia X v mt phng phn x.
Theo iu kin giao thoa, cc sng phn x trn hai mt phng cng pha
th hiu quang trnh phi bng s nguyn ln di bc sng. Do :
2dsin = n (2.1)
Trong : - l bc sng ca tia X.
n =1,2,3,...
y l h thc Vufl- Bragg, l phng trnh c bn nghin cu cu trc
mng tinh th. Cn c vo cc cc i nhiu x trn gin , tm c 2. T
suy ra d theo h thc Vufl- Bragg. So snh gi tr d tm c vi d chun s xc
nh c thnh phn cu trc mng tinh th ca cht cn nghin cu. V vy,
phng php ny c s dng rng ri trong nghin cu cu trc tinh th ca vt
cht.
33
Ngoi ra, phng php nhiu x tia X cn s dng tnh ton kch thc
gn ng ca tinh th. Da vo kt qu ch ra gin nhiu x tia X, ta c th tnh
c c ht tinh th theo phng trnh Scherrer:
k .
D=
. cos (2.2)
Trong :
D : kch thc tinh th trung bnh vi gc nhiu x 2
k: l h s hnh hc c chn l 0,9
: bc sng tia X, =0.154nm
: rng ti v tr na pic, radian
34
My chp nh SEM vi thit b v ch chp nh sau
+ Knh hin vi in t qut S-4800, s hiu HI- 9022 0003
+ Kiu nh JPG
+ phng i t 30 ti 120000 ln
Sng phng in t
Cu to ca sng phng in t.
Trong TEM, in t c s dng thay cho nh sng (trong knh hin vi quang
hc). in t c pht ra t sng phng in t. C hai cch to ra chm in
t:
S dng sng pht x trng (Field Emission Gun, cc TEM s dng nguyn l
ny thng c vit l FEG TEM): in t pht ra t catt nh mt in th ln
t vo v th ngun pht in t c tui th rt cao, cng chm in t ln v
n sc rt cao, nhng c nhc im l rt t tin v i hi mi trng chn
khng siu cao.
35
Sau khi thot ra khi catt, in t di truyn n ant rng v c tng tc di
th tng tc V (mt thng s quan trng ca TEM). Lc , in t s thu c
mt ng nng:
36
Cc h thu knh v lng knh
V trong TEM s dng chm tia in t thay cho nh sng kh kin nn vic iu
khin s to nh khng cn l thu knh thy tinh na m thay vo l cc thu
knh t. Thu knh t thc cht l mt nam chm in c cu trc l mt cun dy
cun trn li lm bng vt liu t mm. T trng sinh ra khe t s c tnh ton
c s phn b sao cho chm tia in t truyn qua s c lch thch hp vi
tng loi thu knh. Tiu c ca thu knh c iu chnh thng qua t trng
khe t, c ngha l iu khin cng dng in chy qua cun dy. V c dng
in chy qua, cun dy s b nng ln do cn c lm lnh bng nc
hoc nit lng. Trong TEM, c nhiu thu knh c vai tr khc nhau:
37
L thu knh ghi nhn chm in t u tin t mu vt v lun c iu khin sao
cho vt s v tr c kh nng ly nt khi phng i ca h c thay i. Vt
knh c vai tr to nh, vic iu chnh ly nt c thc hin bng cch thay i
dng in chy qua cun dy, qua lm thay i tiu cc ca thu knh.
38
CHNG 3: KT QU V THO LUN
3.1. Tng hp km silicat pha tp bi niken theo phng php sol gel bin tnh:
39
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau B1
2000
1900
1800
1700
d=2.632
d=2.831
1600
1500 d=3.483
1400
1300
1200
Lin (Cps)
1100
1000
900
d=2.316
800
700
d=1.858
d=4.020
600
d=1.420
500
d=2.474
400
d=4.089
d=1.365
d=1.550
d=1.932
d=2.602
d=1.598
d=2.010
300
d=1.520
d=1.625
d=1.688
d=3.148
d=1.641
d=1.476
d=3.257
d=2.142
d=1.909
d=1.378
d=4.339
d=1.394
d=2.281
d=1.723
d=2.071
d=1.964
d=2.920
d=2.048
d=3.855
d=2.214
200
d=2.722
d=1.824
d=1.804
d=1.446
d=2.377
d=2.112
d=1.777
100
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Dung BK mau B1.raw - Type: Locked Coupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 11 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - Chi: 0.0
01-070-2551 (C) - Zincite, syn - ZnO - Y: 16.20 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Hexagonal - a 3.24900 - b 3.24900 - c 5.20700 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - P63mc (186) - 2 - 47.6
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 52.12 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3 (148)
Nhn xt: Trong sn phm thu c khi nung 1h 10000C ngoi thnh phn chnh
l pha km silicat mong mun cn xut hin thm pha km oxit. iu ny chng t
phn ng xy ra khng hon ton, tuy nhin cng ch ra c l c th tng hp
cht nn km silicat theo phng php sol gel bin tnh kho st.
40
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau 1-5%Ni nung
1500
1400
1300
d=2.635
d=2.838
1200
d=3.488
1100
d=2.476
1000
900
Lin (Cps)
800
d=2.812
700
d=2.317
600
d=4.024
d=2.600
500
d=1.860
400
d=1.421
d=6.978
d=1.626
d=1.477
d=4.087
300
d=1.911
d=1.379
d=1.366
d=1.552
d=1.598
d=1.934
d=2.011
d=1.359
d=1.641
d=1.520
200
d=1.689
d=3.146
d=4.349
d=2.142
d=3.258
d=2.102
d=1.393
d=1.725
d=5.074
d=2.286
d=2.074
d=1.967
d=3.855
d=1.824
d=2.214
d=2.047
d=1.446
100
10 20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Quan mau 1 5%Ni nung.raw - Type: Locked Coupled - Start: 10.000 - End: 70.000 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 12 s - 2-Theta: 10.000 - Theta: 5.000 - Chi
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 63.02 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3 (148)
01-089-1397 (C) - Zinc Oxide - ZnO - Y: 61.24 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Hexagonal - a 3.25300 - b 3.25300 - c 5.21300 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - P63mc (186) - 2 - 47.77
41
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau 2-10%Ni nung
1500
1400
1300
1200
d=2.633
1100
d=2.834
d=3.486
1000
900
Lin (Cps)
800
700
d=2.318
600
500
d=1.859
d=4.016
400
d=1.421
d=2.476
d=6.993
300
d=4.087
d=1.365
d=1.551
d=2.597
d=1.933
d=1.599
d=2.010
d=1.520
d=1.626
200
d=2.100
d=1.688
d=3.153
d=1.478
d=1.641
d=1.910
d=3.263
d=2.142
d=4.354
d=1.393
d=1.378
d=2.757
d=2.284
d=1.968
d=1.826
d=2.214
d=1.779
d=1.447
d=1.803
d=5.111
100
10 20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Quan mau M2-10%Ni nung.raw - Type: Locked Coupled - Start: 10.000 - End: 70.000 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 13 s - 2-Theta: 10.000 - Theta: 5.000 -
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 40.31 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3 (148)
01-089-1397 (C) - Zinc Oxide - ZnO - Y: 13.03 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Hexagonal - a 3.25300 - b 3.25300 - c 5.21300 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - P63mc (186) - 2 - 47.77
Nhn xt: Khng xut hin pha ca Niken chng t niken vn c th pha tp hn
vo trong mng km silicat. hon thin tinh th ca km silicat l 40,31% nh
hn so vi mu pha tp 5% niken( 63,02%) iu ny chng t lng niken vo thay
th km trong mng tinh th km silicat l nhiu hn.
42
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau B3
1400
d=2.623
1300
d=2.823
1200
d=3.463
1100
1000
900
Lin (Cps)
800
d=2.308
700
600
d=1.854
d=4.002
d=1.418
500
d=2.085
400
d=2.408
d=1.362
300
d=4.059
d=1.549
d=1.594
d=2.003
d=1.477
d=1.516
d=1.927
d=1.637
d=1.684
d=3.131
200
d=2.135
d=4.314
d=1.390
d=3.243
d=2.275
d=2.704
d=1.958
d=2.204
d=2.516
d=1.775
d=1.721
d=1.801
100
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Dung BK mau B3.raw- Type: Locked Coupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C(Room) - Time Started: 10 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - Chi: 0.0
00-037-1485 (*) - Willemite, syn - Zn2SiO4 - Y: 54.41 %- d x by: 0.9975 - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.93810 - b 13.93810 - c 9.31000 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3
00-004-0835 (D) - Bunsenite, syn - NiO - Y: 12.84 %- d x by: 1. - WL: 1.5406 - Cubic - a 4.17690 - b 4.17690 - c 4.17690 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 90.000 - Face-centered - Fm-3m(225) - 4 - 72
Nhn xt: Xut hin pha niken oxit, iu ny c ngha l bng phng php
ny kh nng pha tp ti a l 20% khi nung 10000C trong 1h.
43
Gin nhiu x tia X ca cc mu 1.4 nung 1h 12000C c ch ra cc hnh
3.6
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau C5,4
700
d=2.636
600
d=2.839
500
d=3.490
Lin (Cps)
400
d=2.321
300
d=1.861
d=1.422
200
d=4.028
d=1.553
d=1.366
d=1.600
d=4.096
d=2.010
d=1.935
d=1.522
d=3.149
d=1.641
100
d=1.965
d=2.147
d=1.688
d=1.395
d=2.075
d=4.345
d=2.728
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Huy BK mau P5,4.raw- Type: Locked Coupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 17 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - Chi: 0.0
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 43.43 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3 (148)
44
Hnh 3.6 : nh SEM ca mu Zn1.8Ni0.2SiO4 (1.4 nung 1h 12000C)
Tm li c th iu ch km silicat pha tp bi niken theo phng php sol gel bin
tnh. Khi nung 1h 10000 C phn ng cha xy ra hon ton, kh nng pha tp
niken ti a l 20% mol so vi tng s mol cc cation kim loi. Tuy nhin vi mc
pha tp ny, phn ng xy ra hon ton khi nung 1h 12000C.
45
3.2.2. Kho st s bin i ca mu tin cht P6 theo nhit
46
3.2.3. Kho st thnh phn pha ca cc mu sau nung
Gin nhiu x tia X ca cc mu tin cht km silicat pha tp bi coban ( cc
mu P7 - P11) nung 1h 10000C (k hiu tng ng l P7.2 P11.2) c ch ra
cc hnh sau:
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau P7,2
700
600
d=2.640
d=2.840
500
d=3.491
400
Lin (Cps)
d=2.320
300
d=1.862
d=1.422
200
d=4.035
d=1.367
d=1.553
d=1.601
d=1.936
d=1.521
d=2.014
d=4.096
d=1.690
100
d=3.152
d=1.642
d=1.395
d=3.264
d=2.148
d=2.074
d=1.970
d=2.533
d=1.724
d=4.337
d=1.446
d=1.490
0
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Huy BK mau P7,2.raw - Type: Locked Coupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 17 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - Chi: 0.0
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 49.75 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitiv e - R-3 (148)
47
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau P8,2
80 0
70 0
d=2.637
d=2.840
60 0
d=3.493
50 0
Lin (Cps)
40 0
d=2.322
d=1.862
30 0
d=1.422
d=4.040
20 0
d=1.366
d=1.600
d=1.553
d=2.012
d=4.096
d=1.933
d=2.145
d=1.521
d=1.690
d=1.644
d=3.153
d=1.395
10 0
d=4.345
d=1.726
d=2.286
d=1.464
d=3.263
d=2.217
d=2.075
0
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File : Huy B K m au P 8,2 .ra w - T yp e : L o cked Co up le d - Star t: 2 0 .0 0 0 - E nd : 70 .01 0 - Ste p: 0 .03 0 - Step time : 1. s - Te mp .: 25 C (Ro om ) - Ti me Sta rte d: 11 s - 2 -Th eta : 2 0 .00 0 - Th eta : 10 .00 0 - C hi: 0 .0
01 -0 79 -2 0 05 (C) - Zinc Sil ica te - Zn 2SiO 4 - Y: 6 2.6 3 % - d x by: 1. - W L : 1.5 40 6 - Rho mb o .H .a xe s - a 1 3.9 4 80 0 - b 13 .94 8 00 - c 9.3 1 50 0 - a lp ha 90 .00 0 - be ta 9 0.0 00 - g am ma 12 0.0 00 - P rim itiv e - R- 3 ( 14 8)
50 0
d=2.638
d=2.841
40 0
Lin (Cps)
d=3.489
30 0
d=2.321
d=1.861
20 0
d=1.422
d=4.035
d=1.368
d=1.554
d=2.013
d=1.600
d=1.523
10 0
d=1.936
d=1.689
d=2.144
d=4.089
d=1.394
d=1.644
d=2.220
d=3.144
d=2.721
d=2.079
d=2.046
d=3.256
d=1.724
d=1.488
d=1.825
d=1.781
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Sc ale
F ile : H uy B K m au P 9,2 .ra w - T yp e : L o ck ed C o up le d - S tar t: 2 0 .0 0 0 - E nd : 70 .01 0 - Ste p: 0 .03 0 - S tep tim e : 1. s - T e mp .: 25 C (R o om ) - Ti me Sta rte d: 16 s - 2 -Th eta : 2 0 .00 0 - T h eta : 10 .00 0 - C hi: 0 .0
01 -0 79 -2 0 05 (C ) - Z inc S il ica te - Z n 2S iO 4 - Y: 3 5.5 5 % - d x by: 1. - W L : 1.5 40 6 - Rho mb o .H .a x e s - a 1 3.9 4 80 0 - b 13 .94 8 00 - c 9.3 1 50 0 - a lp ha 90 .00 0 - be ta 9 0.0 00 - g am m a 12 0.0 00 - P rim itiv e - R - 3 ( 14 8)
48
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau P10.2
400
d=2.836
d=2.630
300
d=3.478
Lin (Cps)
200
d=2.316
d=1.860
d=1.421
d=4.015
100
d=1.555
d=2.009
d=1.366
d=1.596
d=2.146
d=1.394
d=1.933
d=1.520
d=1.960
d=1.689
d=4.089
d=3.134
d=1.642
d=2.469
d=2.065
d=3.249
d=1.723
d=2.221
0
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Huy BK mau P10,2.raw - Type: Locked C oupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 8 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - C hi: 0.0
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 42.36 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitiv e - R-3 (148)
240
230
220
210
200
190
180
170
d=1.422
d=2.625
160
d=1.366
150
d=1.858
d=1.519
d=2.829
140
Lin (Cps)
130
d=3.467
d=1.790
d=2.314
120
110
d=2.209
100
d=4.003
90
80
70
60
50
40
30
20
10
20 30 40 50 60 7
2-Theta - Scale
File: Huy BK mau P11,2.raw - Type: Locked Coupled - Start: 20.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 11 s - 2-Theta: 20.000 - Theta: 10.000 - Chi: 0.
01-079-2005 (C) - Zinc Silicate - Zn2SiO4 - Y: 71.38 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Rhombo.H.axes - a 13.94800 - b 13.94800 - c 9.31500 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - R-3 (148)
49
Nhn xt: Gin XRD ca tt c cc mu t P7.2 P11.2 u cha duy nht mt
pha km silicat Zn2SiO4 (01-079-2005) cu trc trc thoi. iu ny chng t tt c
coban khi pha tp u i vo thnh phn cht nn. V do vy ta c th kt lun
tng hp thnh cng cc cht mu km silicat pha tp bi coban c thnh phn l
Zn2-xCoxSiO4 vi gi tr ca x l 0,2; 0,4; 0,6; 0,8 v 1,0. Theo c im ca gin
nhiu x tia X, pic c cng cng cao, c tnh tinh th ca mu cng ln. Cc
thng s v mng c s; cng pic v gi tr d ng vi pic 2 theta 34,1
ca cc mu trn c ch ra bng di y.
50
3.2.4. Mt s c tnh ca sn phm
Cc c im v hnh thi v c ht ca mu c xc nh theo phng php chp
nh hin vi in t truyn qua (TEM). Tnh cht mu sc ca sn phm c nh
gi khi o ph hp th UV- Vis.
Hnh thi v c ht
Mu 8.2 - Zn1,6Co0,4SiO4 c tinh th ln nht c xc nh hnh thi v c ht
theo phng php chp nh hin vi in t truyn qua (TEM). Kt qu c ch ra
hnh di y
Nhn xt:
Mu thu c bao gm cc ht hnh cu c kch thc thay i t khong 16nm n
30nm. Cc gi tr thu c y l kh ph hp vi gi tr tnh ton Schrrer ch ra
bng 3.3 trn.
51
hp th mu
0,7
hp th
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
200 400 600 800 1000
-0,1
Bc sng (nm)
0,8
hp th
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
200 400 600 800 1000
Bc sng (nm )
52
1
hp th
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
200 300 400 500 600 700 800
bc sng(nm)
1
hp th
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
200 300 400 500 600 700 800
bc sng (nm )
53
1
hp th
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
200 300 400 500 600 700 800
bc sng (nm )
Nhn xt:
ng cong hp th l tng t nhau v hnh dng chng t cc mu tng
hp c c bn cht ging nhau. Ph hp th UV Vis ca cc mu trn c 2 pic
c trng. Mt pic nm trong vng t ngoi c bc sng khong 215nm v mt
pick hp th rng nm trong vng nhn thy vi cc cc i 540nm; 580nm;
635nm. Do vy mu c mu xanh nc bin (blue). Do c kh nng hp th tia t
ngoi nn cht mu thu c c kh nng bo v chng tia t ngoi khi a vo sn
hay nha. nh hng ca mc pha tp n hp th nh sng ca mu c
ch ra bng 3.4.
54
Bng 3.4: nh hng ca mc pha tp n hp th nh sng ca mu
Mu T l pha tp Pic vng t ngoi Pic vng nhn thy
(nm) Abs (nm) Abs
P7.2 x=0,2 205 0,48 635 0,60
P8.2 x=0,4 205 0,51 635 0,71
P9.2 x=0.6 215 0,59 635 0,86
P10.2 x=0.8 215 0,61 635 0,91
P11.2 x=1.0 215 0,62 635 0,93
55
Bng 3.5 Thnh phn ha hc mu t st H long
H U T - P C M -B r u ke r D 8 A d va n c e d -3 2 # 2 0 0 8 -t.T h a nh -S1
33 0
32 0
d=3,34871
31 0
30 0
29 0
28 0
27 0
26 0
25 0
24 0
23 0
22 0
21 0
20 0
Lin (Counts)
19 0
18 0
17 0
16 0
15 0
14 0
13 0
12 0
d=4,25871
11 0
10 0
90
d=3,20741
80
d=3,57752
d=7,19075
d=1,81827
70
d=2,45865
d=2,12840
d=1,37337
d=1,54219
60
d=1,97933
d=2,28244
d=1,38121
50
40
30
20
10
0
10 20 30 40 50 60 70 80
56
Vi mc ch to ra cc mu gm c khi lng ring ln, bn nhit
cao, cc mu gm c to ra khi phi liu mu t st H Long nung 1100oC
vi t st cha nung v nc theo t l khi lng tng ng l 7:3:2. v p thnh
cc vin c ng knh 1.0cm.
Men gm s dng h men Frits c nhit nng chy 1100oC c thnh
phn nh sau (theo t l mol)
0,69 CaO 0,37Al2O3 2,17SiO2
0,19 Na2O 1,16 B2O3 0,12 K2O
Tin hnh trn men trn vi 5% cht mu trn, 10% cao lanh v 2% thy
tinh lng sau ph ln gm ri nung nhit 1100oC trong 1h. Sn phm thu
c c mu xanh v phn tn kh u trong men nh c ch ra hnh di y.
57
KT LUN
58
TI LIU THAM KHO
Ting Vit
1. La Vn Bnh (2000), Khoa hc v cng ngh vt liu, i hc Bch Khoa,
H Ni.
2. Hong Ngc Cang, Hong Nhm (1990), Ha hc v c, NXB i hc v
Trung hc chuyn nghip H Ni.
3. L Cng Dng (1997), Vt liu hc, NXB Khoa hc v k thut H Ni.
4. Quan Hn Khang, Trnh Hn, L Nguyn Sc (1979), Tinh th hc i
cng, NXB i hc v Trung hc chuyn nghip H Ni.
5. Trn Vn Hng, Kho st nh hng ca phng php khuch tn n tnh
cht ca vt liu pht quang Stronti Tetraborat, Lun vn Thc s khoa
hc, i hc Hu.
6. Trn Th Lin, nh hng ca tp cht ln cu trc tinh th v c tnh in
hunh quang ca ZnS: Cu, Lun vn Thc s khoa hc, i hc Bch
Khoa, H Ni.
7. T Vn Mc (2003), Phn tch ha l v phng php ph nghim nghin
cu cu trc phn t, NXB Khoa hc v k thut H Ni.
8. o nh Thc (1980), Cu trc phn t v lin kt ho hc, NXB i hc
v Trung hc chuyn nghip H Ni.
9. Phan Vn Tng (2005), Vt liu v c, H Ni.
10. Nguyn Vn Xuyn (2004), Cu to phn t v lin kt ho hc, NXB
Khoa hc v k thut, H Ni.
Ting Anh
59
13. Antoinette Morell and Nathalie Goumard (1997), Phosphor material based
on manganese-doped zinc silicate and method for obtaining such a
material, Patent number: 5645761.
14. A. Roy, S. Polarz and S. Rabe (2004), First preparation of nanocrystalline
zinc silicate by chemical vapor synthesis using an organometallic
single-source precursor.
15. Burtrand I. Lee and Song Wei Lu (2000), Synthesis of nanoparticles via
surface modification for electronic applications, Journal of Ceramic
Processing Research, Vol.1 (1), pp.20-26.
16. Chapman and Hall (1993), Solid state chemistry, Boundary Row, London.
17. Fuhai Su, Baoshan Ma and Kun Ding (2005), Luminescence temperature
and pressure studies of Zn2SiO4 phosphors doped with Mn2+ and Eu3+
ions.
18. Ha-Kyun Jung, Bu Young Sung and Hee Dong Park (2004), Preparing
green phosphor based on zinc orthosilicate, Patent number: US
6716369.
19. Hideki Hoshino and Satoshi Ito (2004), Zinc silicate system phosphor,
method for producing the same, zinc silicate system phosphor paste, and
display device, Patent number: US 0075386.
20. Kai Su, T. Tilley and Michael J. Sailor (1996), Molecular and Polymer
Precursor Routes To Manganese - Doped Zinc Orthosilicate
Phosphors", Journal of the American Chemistry Society, Vol. 118 (14),
pp. 3459 - 3468.
21. Karl A. Franz (1996), Luminescent materials from Ullmann s
Encyclopedia of Industrial Chemistry, Vol. A15, pp. 519-557.
22. Morell Antoinette, Marx Annie and Manouvrier Olivier (1993), Zn2SiO4:
Mn phosphor powder and methods for making same.
23. Rimantas Glemza and Gordon James Turner (1968), Method of preparing a
zinc silicate phosphor, Patent number: 1190544.
60
24. Robert M. Rose, Lawrence A. Shepard, John Wultt (1977), The Structure
and Properties of Materials, John Wiley & Sons, Inc, London.
25. Xiong Liangming and Shi Jianlin (2005), Method for preparing
manganese-doped zinc silicate green luminescent powder by low
temperature solid state reaction.
26. X. W. Sun and H. S. Kwok (1999), Pulsed laser deposition of silicate
phosphor thin films.
61