Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

LI CM N
Trc tin, em xin by t lng bit n chn thnh v su sc nht ti
PGS.TS. La Th Vinh Vin K thut Ha hc Trng i hc Bch
Khoa H Ni trc tip hng dn v ch bo em tn tnh trong sut qu
trnh nghin cu v thc hin ti ny.
Em xin chn thnh cm n cc thy c gio trong khoa Ha hc,
Trng i hc S phm H Ni 2 ht lng quan tm gip em trong
sut thi gian 4 nm hc tp.
Em xin gi li cm n ti Ban Lnh o v cc cn b phng B mn
Cng ngh cc hp cht v c Vin K Thut Ha hc Trng i hc
Bch Khoa H Ni cng cc cn b trong Vin Khoa Hc v Cng Ngh Vit
Nam, Trung Tm Cng Ngh Ha Hc Vit Nam Belarus tn tnh ch
bo, to iu kin thun li cho em hon thnh kha lun tt nghip ny.
Con xin cm n gia nh, ti cm n bn b v ngi thn lun to
iu kin v ng vin khuyn khch trong sut qu trnh hc tp.
Trong qu trnh thc hin kha lun tt nghip d c gng nhng em
vn khng trnh khi sai st. V vy, em knh mong nhn c s ch bo ca
cc thy c v kin ng gp ca cc bn sinh vin quan tm.
Em xin chn thnh cm n!
H Ni, thng 05 nm 2013
Sinh vin
V Th Dip

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

MC LC
M U ........................................................................................................... 1
DANH MC CC CH VIT TT V K HIU.3
DANH MC CC HNH V, TH V BNG4
CHNG 1 : TNG QUAN
1.1. Tng quan cao lanh .................................................................................... 6
1.1.1. Khi nim ................................................................................................ 6
1.1.2. Tnh cht vt l ........................................................................................ 7
1.1.3. Tnh cht ha hc .................................................................................... 8
1.1.4. Trng thi t nhin................................................................................ 11
1.1.5. ng dng ............................................................................................... 11
1.2. Nhm sunfat ............................................................................................. 13
1.2.1. Tnh cht ha l ..................................................................................... 13
1.2.2. ng dng ............................................................................................... 15
1.2.3. Cc phng php ch to nhm sunfat ................................................ 16
CHNG 2 : PHNG PHP NGHIN CU V THC NGHIM
2.1. Phng php nghin cu .......................................................................... 20
2.1.1. Phn tch cu trc, tnh cht ca cao lanh ........................................... 20
2.1.1.1. Phng php nhiu x Rnghen (XRD) ............................................ 20
2.1.1.2. Phng php phn tch nhit ( DSC) ................................................. 22
2.1.1.3. Phng php hin vi in t qut (SEM - Scanning Electron Microscope)
......................................................................................................................... 24
2.1.2. Phn tch hm lng nhm ha tch c bng phng php phn tch
th tch ............................................................................................................. 25
2.1.2.1. Nguyn tc ca phn tch th tch ...................................................... 25
2.1.2.2. Cc phng php phn tch th tch .................................................. 25

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

2.1.2.3. Phng php chun to phc xc nh nhm trong cao lanh ...... 26
2.1.3. Nghin cu qu trnh ha tch nhm bng phn ng ca cao lanh vi
dung dch axit sunfuric trong mt s iu kin khc nhau ............................. 26
2.2. Thc nghim.27
2.2.1. Ha cht v dng c th nghim27
2.2.1.1. Ha cht.27
2.2.1.2. Dng c v thit b.............................................................................27
2.2.1.3. Pha ch dung dch chun...27
2.2.2. Xy dng th nghim ng hc..28
2.2.2.1. M t thc nghim..28
2.2.2.2. Tin hnh th nghim..29
2.2.3. Phng php phn tch.29
2.2.3.1. C s phng php29
2.2.3.2. Phng php tin hnh..30
2.2.3.3. Cng thc tnh ton30
CHNG 3 : KT QU V THO LUN
3.1. Gin XRD ca mu cao lanh cc nhit khc nhau..32
3.2. Kho st s bin i thnh phn, cu trc ca cao lanh theo nhit bng
phng php phn tch nhit (DTA)...35
3.3. Kho st nh hng ca kch thc ht...36
3.4. Kho st nh hng ca nng H2SO4 s dng phn hy39
3.5. Kho st nh hng ca nhit nung41
3.6. Kho st nh hng ca thi gian phn ng43
KT LUN.46
KIN NGH47
TI LIU THAM KHO...48

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

M U
Nhu cu s dng nhm ca th gii tng lin tc trong khi tr lng
qung boxit (nguyn liu ch yu sn xut nhm hin nay) l c hn. Tnh
trng ny khuyn khch vic tm cc k thut mi sn xut nhm t cc
nguyn liu khc nh cao lanh hoc cc loi t st c tr lng v tn.
Trn th gii xu hng nghin cu sn xut nhm t nguyn liu cao
lanh ang rt c quan tm v din ra ht sc si ni.
Vit Nam l mt trong nhng nc c nhu cu nhp khu nhm vo
loi ln nht th gii, mi nm nc ta nhp khong 70000 tn nhm kim
loi. Trong khi nc ta c ngun nguyn liu cha nhm nh qung boxit
v cao lanh tuy khng nhiu nhng sn xut trong nc trong mt thi
gian di. (Theo bo co khoa hc ca Vin Ha hc Tng cng ty Ha cht
Vit Nam nm 2000) tr lng qung boxit c thm d l 2,7 t tn, d
bo qung boxit nguyn khai khong 6,7 t tn.
Trc tnh hnh mt vn c t ra l xut phng n nghin
cu sn xut nhm i t ngun nguyn liu l cc qung thin nhin c sn
cc a phng gim chi ph nhp khu nhm. Tuy nhin, sau khi kho st
qung boxit cc tnh pha bc do tn ti dng iaxpo rt kh ha tan cha
c cng ngh ph hp i t nguyn liu ny. V vy, chng ti chn ti :
Nghin cu kh nng tch nhm trong cao lanh bng dung dch axit
sunfuric.
Mc ch ca ti :
- Nm c phng php phn tch nguyn liu, sn phm ca qu trnh
nghin cu kh nng tch nhm trong cao lanh bng dung dch axit sunfuric.

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

- Tm iu kin cng ngh ti u cho qu trnh ha tch nhm trong

cao lanh bng dung dch axit sunfuric.
Ni dung nghin cu :
- Phn tch thnh phn ha hc, cu trc pha ca mu cao lanh.
- Phn loi kch thc ht v nghin cu kh nng ha tch nhm
trong mu cao lanh la chn (cao lanh Thanh Sn Ph Th).

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

DANH MC CC CH VIT TT V K HIU

1. Cc ch vit tt.
BM

: Bnh nh mc

DSC

: Php o nhit lng qut vi sai (differential scanning

calorimetry)

DTA

: Phn tch nhit vi sai (differential thermal analyis)

EDTA

: Etilen iamin tetraxetat

FEG

: Sng pht x trng (FEG-fieldemissiongun)

HVTQ

: Hin vi in t qut

KHP

: Biphtalat kali KHC8H4O4

PAC

: Poli aluminum clorua

PE

: Poli etilen

PVC

: Poli vinylclorua

SEM

: Knh hin vi in t qut (scanning electron microscope)

TEM

: Knh hin vi in t truyn qua (transmission electron

microscope)

TGA

: Phn tch nhit trng lng (thermogravimetry analysis)

XRD

: Nhiu x tia X (X-ray diffraction)

2. Cc k hiu.
N

: S tm pht x

: di khong cch gia hai mt phng song song

: Gc gia chm tia X v mt phng phn x

: Bc sng

: rng ti v tr na pic

: Kch thc tinh th trung bnh vi gc nhiu x 2

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

DANH MC CC HNH V, TH V BNG

1. Danh mc cc hnh v v th.
STT

K HIU

NI DUNG

TRANG

Hnh 1.1

Cao lanh trong t nhin.

Hnh 1.2

Cc v tr trao i ion khc nhau i vi ht

cao lanh.
3

Hnh 1.3

V tr cc nhm OH trong cu trc cao lanh.

10

Hnh 2.1

My nhiu x tia X (vt tht).

20

Hnh 2.2

Hnh v cu to my nhiu x bt.

21

Hnh 3.1

Gin XRD mu cao lanh nhit

32

thng.
7

Hnh 3.2

Gin XRD mu cao lanh nhit 600oC.

33

Hnh 3.3

Cu trc nguyn t ca tinh th khong vt

33

Kaolinite v Montmorilinite.
9

Hnh 3.4

S rt gn v cu trc nguyn t ca tinh

34

th khong vt Kaolinite v Montmorilinite.

10

Hnh 3.5

Gin phn tch nhit ca cao lanh.

35

11

Hnh 3.6

nh SEM mu cao lanh sng bi 0,038

37

0,041mm vi phng i 500 v 2000 ln.

12

Hnh 3.7

nh SEM mu cao lanh sng bi 0,038

37

0,041mm vi phng i 5000 ln.

13

Hnh 3.8

nh SEM mu cao lanh sng bi 0,041

37

0,22mm vi phng i 200 v 500 ln.

14

Hnh 3.9

nh SEM mu cao lanh sng bi 0,041

38

0,22mm vi phng i 2000 ln.

15

Hnh 3.10

Biu th hin s nh hng ca nng

40

axit n hiu sut tch Al2O3.

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

16

Hnh 3.11

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Biu th hin s nh hng ca nhit

42

nung n hiu sut tch Al2O3.

17

Hnh 3.12

Biu th hin s nh hng ca thi gian

44

phn ng n hiu sut tch Al2O3.

2. Danh mc cc bng.
STT
1

K HIU
Bng 3.1

NI DUNG

TRANG

Bng thnh phn ha hc mu cao lanh Ph

32

Th.
2

Bng 3.2

Bng kt qu kho st nh hng ca kch

38

thc ht n hiu sut tch Al2O3.

3

Bng 3.3

Bng kt qu kho st nh hng ca nng

40

axit n hiu sut tch Al2O3.

4

Bng 3.4

Bng kt qu kho st nh hng ca nhit

41

nung n hiu sut tch Al2O3.

5

Bng 3.5

Bng kt qu kho st nh hng ca thi gian

43

phn ng n hiu sut tch Al2O3 ca mu

cao lanh nung trong 1h.
6

Bng 3.6

Bng kt qu kho st nh hng ca thi gian

44

phn ng n hiu sut tch Al2O3 ca mu

cao lanh nung trong 2h.

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

CHNG 1 : TNG QUAN

1.1. Tng quan cao lanh
1.1.1. Khi nim
1.1.1.1. Ngun gc
Cao lanh c ngun gc tn gi t Cao Lnh th (tc t Cao Lnh, l
t st trng ti Cao Lnh), mt khu vc i ti Giang T, Trung Quc. Cc
m t st trng ti y c khai thc lm ngun nguyn liu sn xut
s Trung Quc. Tn gi kaolinh c cc gio s dng Tn ngi Php du
nhp vo chu u trong th k 18 v khi c phin m ngc tr li ting
Vit th n tr thnh cao lanh.

Hnh 1.1: Cao lanh trong t nhin.

Cao lanh hay t cao lanh l mt loi t st mu trng, b, chu la,
vi thnh phn ch yu l khong vt kaolinit cng mt s khong vt khc
nh illit, montmorillonit, thch anh ...
Trong cng nghip, cao lanh c s dng trong nhiu lnh vc khc
nhau chng hn nh sn xut gm s, vt liu chu la, vt liu mi, sn
xut nhm, phn nhm, c, cht n sn, cao su, giy, xi mng trng ...

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

1.1.1.2. Phn loi

C nhiu kiu phn loi cao lanh khc nhau, ph thuc vo ngun gc
pht sinh, mc ch s dng, chu la, do, xm tn, hm lng cc
xit nhum mu
Theo ngun gc pht sinh, c th chia cao lanh thnh hai dng l pht
sinh t cc ngun s cp v pht sinh t cc ngun th cp. Cao lanh s cp
sinh ra t qu trnh phong ha ha hc hay thy nhit ca cc loi c cha
fenspat nh rhyolit, granit, gnai. Cao lanh th cp c to ra t s chuyn
di ca cao lanh s cp t ni n sinh ra v xi mn v c vn chuyn cng
cc vt liu khc ti v tr ti trm lng. Mt s cao lanh cng c sinh ra ti
ni ti trm lng do bin i thy nhit hay phong ha ha hc i vi acco
(arkose), mt dng trm tch mnh vn vi hm lng fenspat trn 25%.
Theo nhit chu la, cao lanh c phn thnh loi chu la rt cao
(trn 1750C), cao (trn 1730C), va (trn 1650C) v thp (trn 1580C).
Theo thnh phn Al2O3 + SiO2 trng thi nung nng cao lanh c
phn thnh loi siu baz, baz hoc axit.
1.1.1.3. Thnh phn
Thnh phn chnh trong cao lanh l SiO2, Al2O3, H2O ngoi ra cn c cc
thnh phn Fe2O3, TiO2, MgO, CaO, K2O, Na2O v cc khong khc nh :
Hirmica, halxit, montmorilnit, feldpar, limonit, quartz, anatase, rutil, pyrite.
1.1.2. Tnh cht vt l
Cao lanh c cu trc 2 lp 1:1 (tng t nh dickit, nacrit, halloysit)
vi cng thc chung l Al2Si2O5(OH)4.nH2O (n = 0 - 2) thnh phn gm SiO2,
Al2O3, H2O ngoi ra cn c mt lng nh tp cht Fe, Ti, K v Mg. Cao lanh
c mu trng, trng xm, dng c st hoc l nhng khi dng t sng mu, tp
vy nh, tinh th n v dng hnh lc lng lin kt thnh cc tm nh, mng,
ng knh khong 0,2 - 12m, khi lng ring khong 2,1 - 2,6 g/cm3, cng

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

1 - 2,5, c kh nng trao i cation khong 2 - 15 meq/100g v ph thuc

nhiu vo kch thc ca ht, nhng cc phn ng thay th cation xy ra vi
tc rt ln.
Khi ngm nc, n c tnh do, nhng khng c hin tng co gin.
y l tnh cht c bit n sm nht ca cao lanh, ngi ta dng n
dng h qunh nh hnh v nung thiu kt to ra cc gm s.
Nhit nng chy ca cao lanh : 1750 - 17870C. Khi nung nng, cao
lanh c hiu ng thu nhit, pic 510 - 6000C lin quan n s mt nc kt
tinh v hin tng khng nh hnh ca khong vt. Hai pic to nhit t 960
n 1000 v 12000C lin quan n qu trnh mulit ho ca cc sn phm cao
lanh khng nh hnh, vi pic 12000C l qu trnh kt tinh ca oxit silic khng
nh hnh to thnh cristobalit.
1.1.3. Tnh cht ha hc
Tnh cht c bn ca cao lanh thng c cp l tnh cht trao i
ion, tnh cht hp ph v tnh cht xc tc. Do b mt ca cao lanh khng ln,
thng dao ng t 15 20 m2/g tng ng vi kh nng hp ph km ca
cao lanh. Vi kh nng trng n km nn khng s dng cao lanh lm cht
xc tc m ch s dng n vi vai tr cht nn.
Tnh cht trao i ion
Cao lanh c tnh cht trao i anion v cation vo trong mng tinh th
ca mnh. S trao i cation thng c nghin cu nhiu hn v kh nng
ng dng rng hn so vi anion. Cc cation trao i thng l Ca 2+, Mg2+,
NH4+, Na+, K+, H+. Cc anion trao i thng l SO42-, Cl-, PO43-, NO3-.
i lng c trng cho dung lng trao i c tnh bng mili ng
lng trao i trn 100 g mu. Dung lng trao i cation (CEC) v anion (AEC)
ca cao lanh rt nh, thng thng CEC ch khong 3 - 15 meq/100g v AEC
khong 20,3 meq/100g.

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 1.2.Cc v tr trao i ion khc nhau i vi ht cao lanh.

B mt ca cao lanh c chia thnh b mt trong v b mt ngoi.
CEC b mt ngoi ph thuc nhiu vo s gy lin kt v s tng khuch
tn b mt hay s gim kch thc ht. CEC b mt trong phn nh ton b
in tch m cha cn bng trong mng li cu trc. Dung lng trao i ion
ni chung v CEC ni ring l tn hiu cho bit s ion hoc cation hp ph
gia cc lp trong cu trc v s ion hoc cation hp ph gia cc lp trong
cu trc v s ion hoc cation hp ph ln b mt ngoi ca cao lanh. Hnh
1.2 cho thy r v tr trao i ion bn ngoi hay bn trong ht cao lanh.
Tnh cht hp ph
Cao lanh c kh nng hp ph km. hp ph ca n khong t
1 - 3% v ch yu l hp ph b mt. Do vy cao lanh t c gi tr s dng
lm cht hp ph.
Nhng bin i trong cu trc cao lanh khi nung
Vic nghin cu nhng bin i cu trc cao lanh khi nung chnh l c
s cho nhng ng dng ca cao lanh trong nhiu ngnh cng nghip vt liu
v ho cht. Trong cao lanh cng nh nhiu loi khong st khc c cha mt
lng nc nht nh khi cn nhit thp (nhit thng). Nhn chung,
nc trong cu trc khong st c chia lm 3 loi : (1) nc hp ph trong
l xp, trn b mt v xung quanh cc ht phn t khong ri rc ; (2) nc

Kha lun tt nghip

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

dng hyrat, nc dng xen k gia cc lp khong ; (3) nc nm trong

cc khe, hc gia cc n v cu trc di (cc nhm OH cu trc). Nu
khong cha loi (1) s tn t nng lng nht khi tin hnh loi b nc.
Cc phn t nc trong cao lanh thuc loi (1), ch l nc hp ph b
mt v mt s nm trong l xp, do s d dng mt i khi cao lanh b nung
nng t 100 - 1500C. Khi cao lanh b nung n khong nhit 550 - 7000C,
nc trong cu trc (nhm OH trong mng li) s dn mt ht v km theo
s ph v cu trc cao lanh. Khi nhit tng n 900 0C th cu trc tinh th
cao lanh b sp hon ton.
Vic xc nh s mt dn cc nhm OH cc v tr l da vo phng
php nhit vi sai (DTA). Ngoi ra bng phng php phn tch nhit trng
lng (TGA) ngi ta xc nh c khi nung cao lanh, song song vi s
tng nhit l s gim ca trng lng (lng mt khi nung).

Hnh 1.3: V tr cc nhm OH trong cao lanh.

Qu trnh x l nhit cao lanh cn dn ti cc pha khuyt tt, tuy nhin
cc pha khuyt tt ny li hot ng hn i vi qu trnh kt tinh. S sau
din t qu trnh x l cao lanh bi cc nhit khc nhau :

Kha lun tt nghip

10

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

2 Al2Si2O5(OH)4
2 Al2Si2O7
3 Al4Si3O12

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

550 - 6500C
925 - 9500C
> 10500C

2 Al2Si2O7 + 4 H2O
Al4Si3O12 + SiO2
2 Al2Si2O13 + 5 SiO2

1.1.4. Trng thi t nhin

Qung cao lanh nc ta c phn b nhiu ni nh : Lo Cai, Yn
Bi, Ph Th, Thi Nguyn, Tuyn Quang, Hi Dng, Qung Ninh, Lt,
ng Nai, Sng B. Trong nhng m qung cao lanh c thm d,
khai thc l :
- Cc m cao lanh Tn Mi (Qung Ninh), Trc Thn (Hi Dng),
Tuyn Quang c khai thc dng lm gch chu la cho cng ty gang
thp Thi Nguyn.
- M Bo Lc hin t cng sut khai thc, tuyn ra l 35000 tn/nm.
- M Thch Khon, Ph Th gm 4 vng vi tng tr lng xc
nh khong 3,2 triu tn.
- M Tri Mt, Lm ng, vi tng tr lng thm d l 11 triu tn.
Ngoi ra, mt s m quy m nh cc a phng nh Yn Bi, Ph
Th, Hi Dng, ng Nai, Sng B c s dng khai thc cao lanh
lm nguyn liu sn xut gm s dn dng, gm s k thut, phn nhm...
1.1.5. ng dng
Cao lanh c ng dng rng ri trong nhiu lnh vc cng nghip nh :
cng nghip gm s, giy, sn, cao su, si thu tinh, cht do, vt liu xy
dng, gch chu la, lm xc tc cho cng ngh lc du Nh c kh nng
hp th c bit khng ch cc cht bo, cht m m cn c kh nng hp th
c cc loi virut v vi khun. V vy, cao lanh c ng dng c trong cc
lnh vc y t, dc phm, m phm....

Kha lun tt nghip

11

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Cng nghip sn xut giy : trong cng nghip giy, cao lanh c s
dng lm cht n to cho giy c mt nhn hn, tng kn, gim thu
quang v lm tng ngm mc in ti mc tt nht. Loi giy thng thng
cha 20% cao lanh, c loi cha ti 40%. Thng thng, mt tn giy cn
250 - 300 kg cao lanh. Cht lng cao lanh dng lm giy c xc nh bi
trng, phn tn v mc ng u ca cc nhm ht.
Cng nghip sn xut gm : cng nghip sn xut s, gm s dn
dng, s m ngh, dng c th nghim, s cch in, s v sinh u s
dng cht liu chnh l cao lanh ; cht liu kt dnh l st chu la do, c mu
trng. Cht lng cao lanh i hi rt cao v phi khng ch cc oxit to mu
(Fe2O3 v TiO2). Hm lng Fe2O3 khng c qu 0,4 - 1,5% ; TiO2 khng
qu 0,4 - 1,4% ; CaO khng qu 0,8% v SO3 khng qu 0,4%.
Sn xut vt liu chu la : trong ngnh sn xut vt liu chu la,
ngi ta dng cao lanh sn xut gch chu la, gch na axit v cc
chu la khc. Trong ngnh luyn kim en, gch chu la lm bng cao lanh
ch yu c dng lt l cao, l luyn gang, l gi nng. Cc ngnh cng
nghip khc cn gch chu la vi khi lng t hn, ch yu lt l t, ni
hi trong luyn kim mu v cng nghip ha hc, nh my lc du, trong
cng nghip thy tinh v s, nh my xi mng v l nung vi.
Ch to si thu tinh : mt lnh vc khc cng s dng cao lanh tng nhanh
hng nm l dng lm nguyn liu vo ca sn xut si thu tinh. Trong thnh
phn ca cao lanh c cha c silica v alumina, cht c trong thnh phn ca si
thu tinh. Cao lanh c s dng ng thi vi mt lng nh st v titan.
Nguyn nhn tng nhu cu s dng cao lanh trong lnh vc ny bi v hn ch khi
s dng nguyn liu aming loi cht gy hi cho sc kho.
Lnh vc cht n : cao lanh c s dng rng ri trong lnh vc lm
cht n giy, nha, cao su, hng liu Cao lanh c tc dng lm tng

Kha lun tt nghip

12

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

rn, tnh n hi, cch in, bn ca cao su, tng cng v gim gi
thnh sn phm ca cc cht do nh PE, PP, PVC...
Trong sn xut da nhn to (gi da) : cao lanh c tc dng lm tng
bn, n hi.
Trong sn xut x phng : cao lanh c tc dng ng rn khi sn xut,
hp th du m khi s dng. Lnh vc sn xut x phng yu cu cao lanh c
ht di ry 0,053mm ln hn 90% ; khng ln ct, khng lng cn trc
8 gi, hm lng Fe2O3 2 - 3%, TiO2 1%, cht baz trao i 0,8 - 2%
v cacbonat 15 - 20%.
Trong sn xut thuc tr su : s dng cao lanh c khuch tn ln,
sc bm tt, tr ha hc, hp cht st thp, ht 22m t 40 - 75%.
Trong tng hp zeolit : cao lanh l nguyn liu chnh tng hp zeolit :
loi cht c ng dng nhiu trong cng nghip nh hp ph, trao i ion,
lm cht xc tc cng nghip ha hc v mi trng.
Trong cc lnh vc khc, cao lanh c s dng lm nguyn liu sn
xut xi mng trng, cc cht trng trong xy dng, nguyn liu trong sn xut
nhm, phn nhm
1.2. Nhm sunfat
1.2.1. Tnh cht ha l
Nhm sunfat kh l cht bt mu trng vi t trng 2710 kg/m3,
Vasilev, Gitis v Seitlin o t trng v nht ca dung dch (dung dch l
nc) nhm sunfat trong khong nhit 100C t 950C v khong nng
0,049 C 0,305kg/kg. T trng ca dung dch thay i tng i theo hm s :
= 1001,7 + 1271,60C 0,663t
Sai s trung bnh bnh phng bt k : SOP = 1,5 kg/m3.

Kha lun tt nghip

13

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Trong dung dch, trong khong nhit t -12 n 112,20C kt tinh

dng Al2(S)4)3.16H2O. Vi nhit -120C trong thnh phn nhm sunfat
27,2% hnh thnh im tecti.
Trong mi trng oxy ha, mi trng kh v mi trng trung ha khi
t nng, Al2(S)4)3.16H2O phn hu theo cp . Trong khong 50 - 600C quan
st thy 16 hyrat nhm sunfat, trong khong 80 - 900C phn chuyn ho thnh
12 hyrat. S chuyn ho thnh hecxanhyrat kt thc ti nhit 1300C.
Khi t nng nhanh ti 1500C Al2(SO4)3.16H2O tan thnh nc tinh
th. S nng chy ca tinh th hyrat trong bnh kn xy ra nhit thp
hn 860C. Tinh th hyrat vi 12 mol nc khi t nng trong khng kh
khng b nng chy. Cao hn 1500C hecxanhyrat nhm sunfat b phn hu
v hnh thnh pha rnghen v nh hnh. Trong khong 200 - 3000C qu trnh
loi nc xy ra mnh vi s hnh thnh tinh th hyrat tng cng loi. S
phn hu ca nhm sunfat kh vi s loi b oxit lu hunh bt u t 6500C
v din ra mnh trong khong nhit 700 - 8000C. Khi trong pha cng
hnh thnh - Al2O3. Tng nhit ti 10000C, SO3 b loi b hon ton.
Trong mi trng kh, qu trnh loi nc ca Al 2(SO4)3.16H2O cng hon
thnh vi nhit 4500C.
Trong h thng Al2(SO4)3 - H2SO4 - H2O vi nhit 25 - 800C hnh
thnh 4 loi hyrat nhm sunfat vi thnh phn 18, 16, 14, 12 mol nc v ba
loi mui chua : 2Al2(SO4)3.H2SO4.24H2O ; Al2(SO4)3.H2SO4.12H2O v
Al2(SO4)3.3H2SO4 .12H2O.
Trong dung dch 0 - 65% H2SO4 vi nhit 850C hnh thnh 16,14, 9
hyrat nhm sunfat, hnh thnh Al2(SO4)3.H2SO4.8H2O v pha bn gi
2Al2(SO4)3.H2SO4 .24H2O. Trong khong nhit 40 - 1000C nhn thy s
kt tinh ca cc mui sau :
- Al2(SO4)3.18H2O

Kha lun tt nghip

14

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

- Al2(SO4)3.16H2O
- Al2(SO4)3.H2SO4 .24H2O
- Al2(SO4)3.H2SO4.12H2O
- Al2(SO4)3
- Pha bn gi Al2(SO4)3.H2SO4.24H2O
tan ca nhm sunfat ph thuc kh ln vo nng axit sunfuric.
Trong dung dch axit long, tan ca Al2(SO4)3 ln hn so vi trong nc
ct nhng khi tng nng H2SO4 tan gim t ngt ti 1% trong dung
dch H2SO4 60%. Khi tng nng axit ln cao hn na th tan ca nhm
sunfat tng tr li. Trong dung dch vi dung mi l nc nhm sunfat b thu
phn vi s hnh thnh ion hyroxit nhm v ion hyro. Qu trnh thu phn
ca nhm sunfat ph thuc vo nng mui trong dung dch, pH ca mi
trng nhit v nhng yu t khc. Trong dung dch sunfat qu trnh thu
phn vi s hin din ca ion SO24 din ra s hnh thnh th phc ca hyroxit
nhm. Tt c cc mui nhm sunfat c bn tan nhiu trong kim c bit l
un nng ti nhit si. Vi axit sunfuric, axit clohyric v axit nitric c
nng thp v trung bnh, cc mui ny khng tng tc. Ti nhit si
ca cc axit ny c th quan st thy s tng tc ng k. Trong axit c tt
c cc mui trn nhn chung tan hon ton.
1.2.2. ng dng
Nhm sunfat c cng dng ch yu trong cng nghip giy, nhum,
thuc da v lm cht keo t lm trong nc. Nhng cng dng ny u
xut pht t ch mui nhm thu phn kh mnh trong nc to thnh
nhm hyroxit. Khi nhum vi, hyroxit c si vi hp ph v gi cht
trn si s kt hp vi phm nhum to thnh mu bn, cho nn c tc dng
l cht cn mu. Tc dng keo t lm trong nc l do hyroxit , vi b
mt rt pht trin, hp ph cc cht l lng trong nc ko chng cng lng

Kha lun tt nghip

15

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

xung di. Trong cng nghip giy nhm sunfat c cho vo bt giy cng
vi mui n. Nhm clorua c to nn do phn ng trao i, b thu phn
mnh hn to nn hyroxit. Hyroxit ny s kt dnh nhng si xenlulo vi
nhau lm cho giy khng b nho mc khi vit. Cc mui ca nhm ni chung
v nhm sunfat ni ring c s dng kh rng ri c bit l trong cc vic
x l nc.
1.2.3. Cc phng php ch to nhm sunfat
Nhm sunfat c th c sn xut di dng ming khng xc nh
kch thc vi khi lng ti 10 kg hoc di dng vy vi thnh phn
14 - 16,3% Al2O3. Nhm sunfat c th c sn xut di dng dung dch
theo yu cu ca ngi mua trong khi lng nh vi thnh phn 6,7 - 7,7%
Al2O3 hoc c th di dng sn phm khng bo ho - l hp cht ca nhm
sunfat v phn b khng tan, in hnh l oxit silic.
1.2.3.1. iu ch nhm sunfat t nhm hyroxit
Phng php c bn trong cng nghip sn xut nhm sunfat sch hin
nay l iu ch nhm sunfat t nhm hyroxit. Phng php ny c s
dng rng ri nh c nhng u im nh : n gin, c th cho sn phm c
cht lng cao vi hm lng oxit st nh, chi ph vn chuyn thp. Nhm
hyroxit l bn sn phm trong sn xut t nhm oxit. iu ch nhm
hyroxit t qung bxit bng kim theo phng php Baier c s dng
rng ri. Trong phm vi nh hn, t nhm oxit c sn xut bng phng
php dung kt nephelin vi vi hoc sn xut t alunit bng phng php
kim kh. Hm lng nc trong sn phm khng c vt qu 12% hao
khi nung khng tnh nc l 34 - 38%. Trong sn xut nhm sunfat, hm
lng Na2O v K2O cn mc thp v nu hm lng ny cao, mc tiu th
axit sunfuric v nhm hyroxit s tng do s hnh thnh mui kh tan
Na2[Al6(SO4)5(OH)10].4H2O lm tng lng b kh tan trong dung dch.

Kha lun tt nghip

16

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

1.2.3.2. iu ch nhm sunfat t cao lanh

Cao lanh c phn b rng ri trn nhiu min khc nhau. Thnh phn
ca cao lanh gm oxit nhm, oxit silic v mt s cc tp cht khc. Oxit silic
SiO2 khng phn ng vi axit H2SO4 v vy bc cng ngh u tin l sunfat
ho. Ho tan chn lc Al2O3 ra khi SiO2, ch bin Al2(SO4)3 v cc sn
phm khc.
Cao lanh c xp vo nhm t st n khong. t st c gi l
cao lanh nu trong n cha ln hn 50% khong caolinnhit (Al2SiO5(OH)4).
t st c phn bit vi cao lanh bi mn ht cao lanh, tnh do v
kh nng thiu kt ti nhit cao. Trong t st ht < 2m, ht cao lanh < 5m.
Thnh phn cao lanh c cc khong st khc : dikit, galuazit, nakerit v
gitroluda trong thnh phn gi l tp cht c c silic dng ct, opan, him
hn l hanxedon. Tp cht c cha Fe : hematit, xierit mt vi cao lanh
c cha khong gibbxit Al(OH)3, AlOOH m nh hm lng Al2O3 rt
cao. Thnh phn ho hc ca cao lanh thay i trong din rng nn trc khi
a vo sn xut thng s dng cao lanh qua tuyn.
Phn hu cao lanh bng axit sunfuric
Cao lanh kh tan trong H2SO4, c rt nhiu cng trnh nghin cu
qu trnh nhit ho cao lanh nhng cha c s thng nht v c ch ca qu
trnh ny. Bng phng php nghin cu tng hp, ho l, rnghen, quang
ph hng ngoi c th biu din qu trnh nhit ho theo s sau :

4505500 C
Al2SiO5(OH)4 Al2O3 . 2SiO2 + 2H2O

(1)

830 - 8500 C

Al2O3 . 2SiO2 .Al2O3 + 2SiO2

(2)

9000 C
3.( - Al2O3) + 2 SiO2 Al2O3 . 2SiO2

Kha lun tt nghip

17

(3)

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Nng lng ph hu mng tinh th ca cao lanh theo phn ng (1) l

280 kJ/mol. n 4500C cao lanh khng c s chuyn ho ho hc no nn
kh phn hu bng axit H2SO4 nng long trung bnh. Khi tng nhit
nung to ra dng meta d dng phn ng vi H2SO4. Mc tch Al2O3 c
th t 90%. Nu nhit tng 850 - 9000C th c kh nng ho tch vo
dung dch gim l do to thnh dng - Al2O3 v mulitta (phn ng 3) kh
tan trong axit H2SO4.
Trong dung dch H2SO4 oxit SiO2 ho tan khng ng k. Nng silic
trong dung dch Al2(SO4)3 khng ln t (0,1 - 0,2 g/l). Nu tng thi gian
nung 0,5 gi ti 6000C dn n ho tch ca Al2O3 trong cao lanh n
84,7% bng H2SO4 20% trong thi gian 0,5 gi ti 1040C. Nu nhit ho
tch Al2O3 trong cao lanh khong 60 - 1040C th mc tch Al2O3 vo dung
dch s tng t 14,8 - 92%.
Nu tng nhit ln hn 1040C th khng hp l v thit b ho tch
phi lm thit b chu p lc.
Phn hu cao lanh bng cch thiu kt cng vi H2SO4 2000C
Trong trng hp ny khng i hi phi nung phn hu cao lanh trc
lm n gin qu trnh sunfat ho cc bc chuyn ho ho hc biu din
theo s :
0

C
300 C
Al2(SO4)3.nH2O+2SiO2 Al2(SO4)3+2SiO2+nH2O
Al2SiO5(OH)4+H2O 100

Khi c lng axit H2SO4 d to ra mui nhm sunfat chua.

Nh vy, c hai phng php sunfat ho cao lanh c mt s nhc
im sau :
- Cn phi c mt s chun b k i vi cao lanh trc khi nung.
- Mt lng bi ln trong qu trnh nghin cao lanh nung cng nh
kh khn xut hin khi phn hu trong axit H2SO4 v vic tch nhm sunfat

Kha lun tt nghip

18

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

ra khi b SiO2. Nu thiu kt s tn tht mt lng H2SO4 theo ng khi gy

ra nhim.
Phng php sunfat ho hai bc cao lanh (CCCP - 223804)
Phng php ny cho php nhn c sn phm sau thiu kt c
xp ln, c bn c cao, cho php d dng tch dung dch sunfat ra khi b
SiO2, gim c tn tht H2SO4.
Bc 1 : T cao lanh v dung dch H2SO4 nng 10 - 15% theo h s t
lng, hoc dung dch Al2(SO4)3 lm ra bn. Vi hm m 50 - 55% thiu kt to
ht trn a to ht 200 - 300oC, sau ht ny c nung 560 - 580oC.
Bc 2 : Ht sau khi thiu kt c nung 560 - 580oC v c phn
hu tip 80 - 90% bng axit theo t lng. Nng axit c tnh ton t
iu kin thu c dng dch nhm sunfat vi hm lng 12 13,5%
Al2(SO4)3. T phng trnh (3) ta thy mc ho tch Al2O3 ti nhit
nung 300 - 400oC l khng ng k. Khi tng nhit ln lm tng rt nhanh
mc chuyn ho Al2O3.
Phng php ch to c th nh sau : Cao lanh sau khi khai thc t m
c ct thnh khi, phi kh v a vo l nung nhit 600 - 650oC
trong 1 n 2 gi. Sau ngui, p v bng my nghin th, sau
nghin n kch thc 0,2mm. Cao lanh sau khi c hot ho s chuyn
vo h phn ng vi axit sunfuric ti nhit 90 - 950C, thi gian phn ng
l 1 gi, sau c pha long bng nc ct n th tch 250 ml.

Kha lun tt nghip

19

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

CHNG 2 : PHNG PHP NGHIN CU V

THC NGHIM
2.1. Phng php nghin cu
2.1.1. Phn tch cu trc, tnh cht ca cao lanh
2.1.1.1. Phng php nhiu x Rnghen (XRD)

Hnh 2.1: My nhiu x tia X (vt tht).

Phng php nhiu x tia X dng nghin cu cu trc tinh th ca
vt liu, cho php xc nh nhanh, chnh xc cc pha tinh th, nh lng pha
tinh th v kch thc tinh th vi tin cy cao.
K thut nhiu x tia X c s dng ph bin nht l phng php bt
hay phng php Debye. Trong k thut ny, mu c to thnh bt vi
mc ch c nhiu tinh th c tnh nh hng ngu nhin chc chn rng
c mt s ln ht c nh hng tha mn iu kin nhiu x Bragg.

Kha lun tt nghip

20

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 2.2: Hnh v cu to my nhiu x bt.

Phng php bt cho php xc nh c thnh phn pha v nng
cc pha c trong mu. Bi v mi pha c trong mu cho mt h vch nhiu x
tng ng trn gin nhiu x. Nu mu gm nhiu pha (hn hp) ngha l
gm nhiu loi mng th trn gin tia X s tn ti ng thi nhiu h
vch c lp nhau. Phn tch cc vch mu ta c th xc nh c cc pha c
trong mu l c s phn tch pha nh tnh.
Phng php phn tch pha nh lng bng tia X da trn c s ca s
ph thuc cng tia nhiu x vo nng . Nu bit mi quan h v o
c cng th c th xc nh c nng pha. Cc pha cha bit trong
vt liu c th xc nh c bng cch so snh cc s liu nhn c t gin
nhiu x tia X thc nghim vi s liu chun trong sch tra cu, t ta
tnh c t l nng cc pha trong hn hp. y l mt trong nhng ng
dng tiu biu ca phng php bt phn tch pha nh lng.
Khong cch d gia cc mng tinh th lin h vi gc nhiu x cc i
v chiu di bc sng tia X theo phng trnh Vulff Bragg :

n 2d.sin
Trong :

- n : bc nhiu x, n c gi tr nguyn n = 1, 2, 3
- : chiu di bc sng tia X
- d : khong cch gia hai mt tinh th

Kha lun tt nghip

21

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Ngoi ra bng phng php nhiu x tia X cn c th nh lng pha

tinh th v kch thc tinh th vi tin cy cao.
T gin XRD c th xc nh c kch thc tinh th qua rng
ca vch nhiu x. Mt cch nh tnh, mu c cc tinh th vi kch thc ht
ln th rng vch nhiu x cng b v ngc li. nh lng c th tnh
ton kch thc ht trung bnh ca tinh th theo phng trnh Scherrer :

Dt .b

k
B cos

Trong : - Dt.b : kch thc ht tinh th

-
-B

: gc nhiu x ()
: rng vch c trng (radian) cao bng na

cng cc i
o

1,5406 A : bc sng ca tia ti

-k

: hng s Scherrer ph thuc vo hnh dng ca ht

v ch s Miller ca vch nhiu x.

2.1.1.2. Phng php phn tch nhit ( DSC)
2.1.1.2.1. Nguyn tc
Khi t nng mu s xy ra nhng bin i v khi lng, thnh phn,
cu trc v c th xy ra mt hay nhiu phn ng ho hc gia cc thnh
phn, cc nguyn t trong mu mt nhit no . Khi nhng bin i
xy ra thng km theo cc hiu ng thu nhit hay to nhit. Tt c nhng
hiu ng trn c xc nh v ghi trn cc gin . Kt qu ghi trn gin
nhit cng vi cc phng php phn tch, kho st khc s gip ta rt ra
c nhng kt lun b ch v s bin i ca mu theo nhit t nng
chng.

Kha lun tt nghip

22

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Trong php phn tch nhit, ngi ta thng s dng hai phng php
l phng php phn tch nhit vi sai DTA hoc DSC v phng php phn
tch nhit trng lng TGA.
2.1.1.2.2. Phng php phn tch nhit vi sai
Khi t nng mt mu, vic xut hin cc hiu ng nhit rt nh s kh
hoc khng pht hin c bng cc k thut o thng thng. V vy, phi
dng phng php DTA hoc DSC. Phng php DTA v DSC s dng mt
cp pin nhit in v mt in k o s chnh lch nhit gia hai vt
khi t nng chng. Trong hai vt , mt vt l vt liu cn nghin cu v
vt kia c tnh tr v nhit. Nu mu b t nng c bin i th bao gi cng
km theo cc hiu ng nhit v lc trn ng DTA hoc ng DSC s
xut hin cc nh (pic) ti im m mu c s bin i.
Phng php ny cho ta bit s b v cc hiu ng nhit xy ra, nh
tnh v s b v nh lng cc hp phn c trong mu m chng ta kho st.
2.1.1.2.3. Phng php phn tch nhit trng lng (TGA)
Phng php ny da vo s thay i trng lng ca mu cn nghin
cu khi ta em nung nng mu . Khi mu c t nng, trng lng ca
mu b thay i l do mu b phn hu nhit to ra kh thot ra nh hi nc,
kh CO2 (phn hu hp phn cacbonat...), SO2 (phn hu cc hp phn
sunfua) hay do mu b mt nc vt l (m hp ph), nc cu trc (nc
hirat nc kt tinh trong tinh th mu). Nu cn lin tc mt mu b t
nng, ta c th bit s thay i v trng lng ca mu ng vi s thay i v
nhit .
Kt hp hai phng php DTA (hoc DSC) v TGA cho php xc nh
s bin thin trng lng, hiu ng nhit tng ng theo nhit t nng.
y l nhng thng s cho php ta xc nh c lng nc hyrat cng

Kha lun tt nghip

23

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

nh xc lp cc phn ng phn hu nhit c th c cng nh d on cc

thnh phn sau tng giai on tng nhit .
2.1.1.3. Phng php hin vi in t qut (SEM - Scanning Electron Microscope)
Hin nay, knh hin vi in t qut (HVTQ) ang c s dng
rng ri trong vic nghin cu nh vi hnh thi b mt mu. khuch i
ca knh hin vi in t qut thng thng t vi chc ngn n vi trm
ngn ln, nng sut phn gii ph thuc vo ng knh ca chm tia chiu
hi t trn mu.
Nguyn l hot ng : mt chm tia in t i qua cc thu knh
in t hi t ti mt din tch rt nh chiu ln b mt mu nghin cu.
Nhiu hiu ng xy ra khi cc ht in t ca chm tia va chm vi cc
nguyn t b mt vt rn. T im b mt mu m in t chiu n,
c nhiu ht v nhiu loi tia pht ra trong c in t th cp. S in t
th cp pht ra ph thuc li lm b mt mu, s in t tn x ngc
pht ra ph thuc nguyn t s Z, bc sng tia X pht ra ph thuc
nguyn t mu l nguyn t no Cho chm in t qut trn mu v
qut mt cch ng b mt tia in t trn mn hnh ca n hnh, thu v
khuch i mt loi tn hiu no t mu pht ra lm thay i cng
sng ca tia in t qut trn mn hnh ta c c nh.
phng i ca HVTQ thng thng l t vi nghn ln n vi
trm ngn ln, nng sut phn gii ph thuc vo ng knh ca chm tia
in t tiu t chiu ln mu. Vi sng in t thng thng (si t l dy
vnfram un ch V) nng sut phn gii l 5nm i vi kiu nh in t
th cp. Nh vy ch thy c nhng chi tit th trong cng ngh nan.
Nhng HVTQ loi tt c sng in t pht x trng (FEG Field
emission gun) kch thc chm tia in t chiu vo mu nh hn 0,2nm,

Kha lun tt nghip

24

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

c th lp theo b nhiu x in t tn x ngc nh quan st c nhng ht

c 1nm v theo di c cc sp xp nguyn t trong tng ht nan .
Knh HVTQ c u im ni bt l mu nghin cu c th a trc
tip vo thit b m khng cn qua bt c mt s gia cng no. iu m
bo gi nguyn trng ca mu. Ni cch khc l mu khng b ph hy.
Ngay c bng hoa, cc nh khoa hc cng c th a trc tip vo
nghin cu. Tuy vy knh hin vi in t qut ch l cng c nghin cu
b mt (nghin cu lp bn ngoi ca vt). Hn na phn gii b hn
ch bi kh nng hi t chm tia in t. Vi cc mu bt vic s dng
SEM l rt kh khn. L thuyt cng nh thc nghim cho thy phn
gii ca HVTQ km thua mt bc so vi knh HVT truyn qua.
nh SEM ca cc mu sn phm ca bi kha lun c chp ti Vin
Khoa hc Vt liu, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam, o iu kin
nhit phng.
2.1.2. Phn tch hm lng nhm ha tch c bng phng php phn
tch th tch
2.1.2.1. Nguyn tc ca phn tch th tch
Phng php phn tch nh lng da trn vic o lng thuc th
cn dng phn ng vi mt lng cho ca cht cn xc nh gi l
phng php phn tch chun .
2.1.2.2. Cc phng php phn tch th tch
- Phng php chun axit baz hoc phng php trung ha.
- Phng php chun oxi ha kh.
- Phng php chun kt ta v to phc.

Kha lun tt nghip

25

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

2.1.2.3. Phng php chun to phc xc nh nhm trong cao lanh

Trong mi trng axit yu vic nh phn xc nh nhm bng EDTA gp
kh khn do phc hiroxo ca nhm tc dng vi EDTA rt chm. Nn chun
nhm bng EDTA dng php chun d (phng php chun ngc).
Cho mt lng d EDTA c nng xc nh vo dung dch mui
nhm ri em un nng phn ng xy ra hon ton. Sau lng EDTA
d c chun bng dung dch mui ZnCl2 c nng xc nh pH = 5,2 5,5
vi cht ch th mu l xylen da cam. Mu ca dung dch chuyn t vng sang .
Cc phn ng chnh xy ra :
Al3+ + H2Y2- AlY- + 2H+
H2Y2- + Zn2+ ZnY2- + 2H+
Zn2+(d) + xylen da cam phc mu
2.1.3. Nghin cu qu trnh ha tch nhm bng phn ng ca cao lanh
vi dung dch axit sunfuric trong mt s iu kin khc nhau
- Kho st s nh hng ca kch thc ht.
- Kho st s nh hng ca nng axit.
- Kho st s nh hng ca nhit nung.
- Kho st s nh hng ca thi gian phn ng.
2.2. Thc nghim
2.2.1. Ha cht v dng c th nghim
2.2.1.1. Ha cht
H2SO4 98%
HCl 99%
CH3COOH
NaOH tinh th
MgSO4 tinh th
Na2C10H14N2O8 tinh th (EDTA)

Kha lun tt nghip

26

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Xylen da cam
Phnolphtalein
KHC8H4O4 (KHP)
Nc ct
2.2.1.2. Dng c v thit b
L nung
Cn phn tch ( 10-4g)
Ci m no nghin ht cao lanh
Sng phn loi ht : 0,038 mm, 0,041mm, 0,22mm
Bnh n nhit
T ht hi c
Bp in
Cc thy tinh chu nhit 1000ml
Nhit k
Pipet 2ml,5ml,10ml,25ml
Buret 25ml
Chn nung bng s
Que khuy
Bnh tam gic
Bnh cu 100ml, 250ml, 1000ml
a thy tinh
Bnh tia nc ct
Giy lc
2.2.1.3. Pha ch dung dch chun
2.2.1.3.1. Pha ch dung dch NaOH
Cn mt lng NaOH vo khong 4 g, cho vo bnh polietylen sau
cho chng 1 lt nc ct vo bnh. y kn nt.

Kha lun tt nghip

27

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Cn mt lng chnh xc 5 g mui biphtalat kali KHC8H4O4 (KHP) cho

vo cc 250ml. Cho 100ml nc ct vo, un nng nh n tan ht. ngui,
sau chuyn dung dch vo bnh inh mc 250ml. Pha nc ct n vch
mc. Cn c vo lng cn tnh nng dung dch.
Ly 20ml dung dch NaOH cho vo bnh nn, cho thm vi git
phenolphtalein vo bnh ri chun dung dch NaOH bng dung dch KHP
cho n ht mu hng. Cn c vo th tch ly v nng dung dch KHP
tnh c nng dung dch NaOH :
NNaOH =

N.V KHP
VNaOH

2.2.1.3.2. Pha ch dung dch Complexon III 0,1M

Cn 37,22 g tinh th EDTA vo cc (phn t khi 372,2), thm nc
ct v khuy tan. un cch thy cho tinh th EDTA tan ht ri ngui. Cho
vo bnh nh mc 1 lt ri nh mc ti vch.
2.2.1.3.3. Pha ch dung dch km Zn2+ 0,1M
Cn 13,66 g ZnCl2 vo cc (phn t khi 136,6), thm 1ml axit HCl ri
khuy u cho tan ht. Sau cho vo bnh nh mc 1 lt ri nh mc ti vch.
2.2.2. Xy dng th nghim ng hc
2.2.2.1. M t thc nghim
Nghin cu ng hc ca qu trnh ha tan cao lanh trong axit sunfuric
c thc hin nh sau :
Thit b th nghim gm c : My iu nhit vi tc nhn gia nhit l
nc (th tch 15 lt). Mc ch l gi cho nhit n nh. Qung cao lanh
v axit c cho vo bnh ba c. tng tc phn ng (tng tc chuyn
khi gia hai pha) trong bnh phn ng ba c c lp thm cnh khuy. Trc
khuy c lp vi ng c c th iu chnh thay i c tc khuy.
m bo nhit mi trng n nh, trong my iu nhit c lp nhit k tip

Kha lun tt nghip

28

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

xc v r le. Khi nhit ca nc trong my iu nhit ln cao hoc xung thp

hn nhit yu cu th nh c r le v nhit k tip xc m n t ngt hoc ng
mch dng in i vo in tr. kim tra nhit phn ng, c t thm
nhit k thng vo bnh phn ng ba c vi chnh xc l 0,10C. My iu
nhit ny ch dng tin hnh th nghim nhit nh hn 1000C.
2.2.2.2. Tin hnh th nghim
Sau khi nhit ca nc trong my iu nhit t yu cu th lp
bnh phn ng ba c vo. Qung cao lanh sau khi em nung nhit xc
nh trong thi gian thch hp. em sng phn loi chn ly ht c kch
thc nht nh v em cn ly mt lng xc nh. Sau lp cnh khuy
vo cho chy th, khi khuy tt th bt u cho axit H2SO4 vo bnh. Cho
cnh khuy chy vi tc khng i l 600 vng/pht. Nhn nhit nhit
k t trong bnh phn ng t nhit yu cu th cho cao lanh vo v bt
u ghi thi gian phn ng. Trong qu trnh tin hnh th nghim ba c ca
bnh phn ng phi dng nt cao su y kn trnh hin tng bay hi lm
gim th tch dung dch trong bnh. Sau thi gian phn ng qui nh dung
dch trong bnh phn ng c em lc. Phn b trn phu lc di cng
c ra k bng nc ct. Ton b dung dch sau lc ra c chuyn vo
bnh nh mc em phn tch xc nh hm lng Al3+.
2.2.3. Phng php phn tch
Xc nh nng nhm (Al3+) bng phng php phn tch th tch
2.2.3.1. C s phng php
Trong mi trng axit yu vic nh phn xc nh nhm bng EDTA gp
kh khn do phc hiroxo ca nhm tc dng vi EDTA rt chm. Nn chun
nhm bng EDTA dng php chun d (phng php chun ngc).
Cho mt lng d EDTA c nng xc nh vo dung dch mui nhm
ri em un nng phn ng xy ra hon ton. Sau lng EDTA d c

Kha lun tt nghip

29

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

chun bng dung dch mui ZnCl2 c nng xc nh pH = 5,2 5,5 vi cht
ch th mu l xylen da cam. Mu ca dung dch chuyn t vng sang .
Cc phn ng chnh xy ra :
Al3+ + H2Y2- AlY- + 2H+
H2Y2- + Zn2+ ZnY2- + 2H+
Zn2+(d) + xylen da cam phc mu
2.2.3.2. Phng php tin hnh
Xc nh hm lng Al3+ ha tan trong axit
Ly tt c dung dch ca 2 ln lc ra (sau khi axit ha) cho vo bnh
nh mc 250ml, sau nh mc bng nc ct v lc u.
Ly 5ml dung dch sau nh mc cho vo bnh tam gic, cho thm 20ml
dung dch EDTA 0,1M vo, un nng n gn si, ngui, tip tc cho
thm 20ml dung dch m axetatnatri pH = 5,2 5,5 , thm 1- 2 git xylen da
cam lc u, sau chun lng EDTA 0,1M. Khi dung dch chuyn t
mu vng sang mu th dng chun , ghi th tch ZnCl2 0,1M tiu hao.
2.2.3.3. Cng thc tnh ton

Trong :

- CAl3+ : Nng Al3+ ( mol/l).

- VEDTA : Th tch EDTA cho vo (ml).
- CMEDTA : Nng EDTA (mol/l).
- VZnCl2 : Th tch ZnCl2 tiu tn (ml).

Kha lun tt nghip

30

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

- CZnCl2 : Nng ZnCl2 (mol/l).

- Vm : Th tch mu nh mc (ml).
- Vx : Th tch mu ht (ml).
- mAl2O3 : Khi lng Al2O3 trong mu (g).

Kha lun tt nghip

31

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

CHNG 3 : KT QU V THO LUN

Thnh phn ha hc mu cao lanh Ph Th s dng trong nghin cu
c cho bng di :
Thnh phn

Al2O3 SiO2 Fe2O3 CaO + Na2O K2O Mt khi nung

850oC

MgO
Hm lng%

37,84 45,57

0,46

4,05

0,05

0,92

11,11

Bng 3.1: Thnh phn ha hc mu cao lanh Ph Th.

Da vo bng thnh phn ha hc ca mu cao lanh ta thy hm lng
nhm oxit trong mu cao lanh kho st l kh ln t ti 37,84%. V vy,
hng ti nghin cu kh nng tch nhm t cao lanh ca em rt kh quan
bi tr lng ca cao lanh l v tn.
3.1. Gin XRD ca mu cao lanh cc nhit khc nhau
Thnh phn pha mu cao lanh c xc nh qua gin nhiu x tia X
trn my Advance-Bruker vi gc qut t 10o 70o.
VNU-HN-SIEMENS D5005 - Mau Caolanh
1500

d=7.153

1400
1300
1200
1100

d=3.572

1000

800

d=1.4185

d=1.4873

d=1.5423

100

d=1.6611

d=1.7855

200

d=1.9940

d=4.982

300

d=2.1274

400

d=2.3811
d=2.3370
d=2.2893

d=9.951

500

d=2.5558
d=2.4932

600

d=3.329

d=4.249

700

d=4.437
d=4.359
d=4.174

Lin (Cps)

900

0
5

10

20

30

40

50

60

70

2-Theta - Scale
File: Khoi-Cao lanh.raw - Type: 2Th/Th locked - Start: 5.000 - End: 70.010 - Step: 0.030 - Step time: 1.0 s - Temp.: 25.0 C (Room) - Anode: Cu - Creation: 04/17/12 11:46:20
33-1161 (D) - Quartz, syn - SiO2 - Y: 12.75 % - d x by: 1.000 - WL: 1.54056
01-0527 (D) - Kaolinite - Al2Si2O5(OH)4 - Y: 29.82 % - d x by: 1.000 - WL: 1.54056
01-1098 (D) - Muscovite - H2KAl3(SiO4)3 - Y: 19.04 % - d x by: 1.000 - WL: 1.54056

Kha lun tt nghip

32

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 3.1: Gin XRD ca mu cao lanh nhit thng.

Kt qu nhn c cho thy trong mu cao lanh trc khi nung cha
hai pha tinh th chnh l Kaolinite v Quartz (hnh 3.1).
Faculty of Chemistry, HUS, VNU, D8 ADVANCE-Bruker - Mau cao lanh 600C

d=3.347

400

200

d=1.374

d=1.542

d=1.820

d=2.554

d=4.892

100

d=2.285

d=4.449
d=4.256

Lin (Cps)

300

0
10

20

30

40

50

60

70

2-Theta - Scale
File: Trung K54A mau Cao lanh-600C.raw - Type: Locked Coupled - Start: 10.000 - End: 70.000 - Step: 0.030 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 1 s - 2-Theta: 10.000 - Theta: 5.00
00-033-1161 (D) - Quartz, syn - SiO2 - Y: 95.36 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 - Hexagonal - a 4.91340 - b 4.91340 - c 5.40530 - alpha 90.000 - beta 90.000 - gamma 120.000 - Primitive - P3221 (154) - 3 - 113.
00-003-0010 (D) - Montmorillonite - (Na,Ca)0.3(Al,Mg)2Si4O10(OH)2xH2O - Y: 21.07 % - d x by: 1. - WL: 1.5406 -

Hnh 3.2: Gin XRD ca mu cao lanh nhit 6000C.

Nghin cu qu trnh chuyn pha khi nung mu cao lanh 600oC
trong 2 gi nhn thy 600oC mt pha tinh th Kaolinite ch cn li pha
Quartz v xut hin pha tinh th Montmorillonite (hnh 3.2).

Hnh 3.3: Cu trc nguyn t ca tinh th khong vt Kaolinite v

Montmorillonite.

Kha lun tt nghip

33

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 3.4: S rt gn v cu trc nguyn t ca tinh th khong vt

Kaolinit v Montmorillonite.
V c bn khong vt Kaolinit bao gm cc lp lp li ca mt lp t
din (bn mt silic) v mt lp bt din (alumin or gibbsit). Do mt lp ny
thng to ra bi hai lp c bn nn ngi ta gi kaolinit l khong vt st t
l 1:1 (hnh 3.3). Hai lp gn kt vi nhau bng cch thc : nguyn t silic
u lp silic lin kt vi lp bt din v to thnh mt lp ring bit (hnh
3.4). Lp ny c b dy khong 0,72nm v pht trin khng hn ch theo hai
phng khc. Mt tinh th kaolinit thng thng gm 70 -100 lp c bn to
thnh. Cc lp k tip lin kt vi lp c bn bng mi lin kt hydro gia
cc hydroxyl (-OH) ca cc khi bt din v cc oxi (-O-) ca cc khi t
din. Do mi lin kt hydro rt cht ch, n lm gim qu trnh hydrat ha v
cho cc lp ny gn kt nhau to thnh tinh th ln hn. V vy axit kh
tn cng vo su bn trong ht cao lanh trng thi cha nung.
Monmorilonit, i khi cn gi l smectit l mt khong vt quan trng
c to bi 2 lp silic v 1 lp alumin (gipxit) (hnh 3.3). Do ,
monmorilonit c gi l khong vt c t l 2:1. Khi bt din nm gia hai

Kha lun tt nghip

34

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

lp silic (khi t din) bi cc nh t din lin kt vi cc nguyn t

hydroxyl nm nh khi bt din to thnh mt lp hon chnh (hnh 3.4).
B dy ca lp c t l 2:1 ny khong 0,96nm v pht trin khng hn ch
theo 2 phng kia (tng t nh tinh th kaolinit). V lc ht Van der Waal
gia cc lp silicat nm pha trn yu v c ht in tch m thc trong lp
bt din. Do , ion H+ ca phn t axit d dng tn cng vo tinh th
monmorilonit hay chnh l cao lanh khi c nung ti nhit 6000C.
3.2. Kho st s bin i thnh phn, cu trc ca cao lanh theo nhit
bng phng php phn tch nhit
(DTA)

TG /%

DTA /(uV/mg)
exo

Peak: 530.857

102

0.4

100

0.2

0
98
Peak: 110.273
-0.2
Peak: 1009.16
96
-0.4
Mass Change: -11.13 %
-0.6
94

-0.8
92
-1.0

-1.2

90
Mass Change: -0.19 %
[1]

-1.4
200

400

600

800

1000

1200

Admin 22-05-2012 17:16

Instrument:
File:
Project:
Identity:
Date/Time:
Laboratory:
Operator:

NETZSCH STA 409 PC/PG

77 2012.ssv
77 2012
5/22/2012 3:16:55 PM
PCM
N.H.Hanh

Sample:
Reference:
Material:
Correction File:
Temp.Cal./Sens. Files:
Range:
Sample Car./TC:

Bot trang, 18.800 mg

Al2O3,0.000 mg
Polime
Calib DTA 20 08 07.tsv / Senszero.exx
30/10.00(K/min)/1200
DTA(/TG) HIGH RG 5 / S

Mode/Type of Meas.:
Segments:
Crucible:
Atmosphere:
TG Corr./M.Range:
DSC Corr./M.Range:
Remark:

DTA-TG / Sample
1/1
DTA/TG crucible Al2O3
O2/30 / N2/0
000/30000 mg
000/5000 V

Hnh 3.5: Gin phn tch nhit ca cao lanh.

Da vo gin phn tch nhit ta thy : Theo ng DTA hiu ng
thu nhit khong 110,3oC ch yu ng vi s mt nc vt l kt tinh vi

Kha lun tt nghip

35

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

khi lng gim chm. Pic thu nhit 530,8oC chnh l nhit chuyn
pha t Kaolinite sang Montmorillonite nh thy trong gin nhiu x
XRD (hnh 3.1 v 3.2). Theo l thuyt v qu trnh bin i cu trc ca
khong cao lanh th thng thng trong khong loi ny c cha khong 14%
nc, sau khi c nung 560oC s xy ra qu trnh chuyn pha to nn
khong cha khong 20% l xp. S gim khi lng ca mu cao lanh
khong 450oC n 600oC to cho vt liu c khung cu trc xp vi th
tch mao qun tng ln, to iu kin thun li cho qu trnh ha tch Al2O3
trong dung dch axit H2SO4. Kt qu trn gin phn tch nhit kh ph hp
vi l thuyt v vi kt qu XRD trn, khong Montmorillonite c cu trc
xp vi th tch mao qun ln hn Kaolinite. nhit trn 8000C th hm
m b bay hi hon ton khi lng ca mu gim 11,13% (khi lng gim
theo phng php phn tch nhit tng ng vi bng phn tch thnh phn
ha hc trn 11,1% hm m, nh vy phng php phn tch nhit v
phn tch thnh phn ha hc cho kt qu kh chnh xc c tin cy cao).
Pic 1009,10C qu trnh kt tinh ca oxit silic khng nh hnh to thnh
cristobalitthay lm thay i cu trc ca cao lanh.
3.3. Kho st nh hng ca kch thc ht
Da vo kt qu chp phn tch nhit v ti liu s dng, tin hnh nung
mu nhit 6000C v tin hnh sng vi hai c sng : 0,041 - 0,22mm v
0,038 - 0,041mm.
Mu sau sng c tin hnh chp SEM xc nh li kch thc c
ht, kt qu c ch ra nh sau :

Kha lun tt nghip

36

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Mu cao lanh c sng bi sng 0,038 - 0,041mm

Hnh 3.6: nh SEM mu cao lanh c sng bi sng 0,038 - 0,041mm

vi phng i 500 v 2000 ln.

Hnh 3.7: nh SEM mu cao lanh c sng bi sng 0,038 - 0,041mm

vi phng i 5000 ln.
Mu cao lanh c sng bi sng 0,041 0,22mm

Kha lun tt nghip

37

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 3.8: nh SEM mu cao lanh c sng bi sng 0,041 0,22mm

vi phng i 200 v 500 ln.

Hnh 3.9: nh SEM mu cao lanh c sng bi sng 0,041 0,22mm

vi phng i 2000 ln.
Da vo kt qu chp SEM ta thy khi sng bng sng 0,041mm cho
ht phn b u hn v kch thc trung bnh khong 3m. Cn mu sng
bng sng 0,22mm cho ht phn b khng ng u bng v c ht trung bnh
khong 8m. Tuy nhin qu trnh sng bng sng 0,041mm tin hnh rt kh
khn v nng sut sng rt thp.
Mu sau sng c tin hnh ha tch bng axit H2SO4 3M trong thi
gian 1h, dung dch sau ha tch c tin hnh lc v nh mc xc nh
lng Al ha tan c t xc nh c s nh hng ca kch thc ht
n qu trnh ha tch cao lanh. Kt qu c trnh by bng 3.2 :
Mu cao lanh

% Al2O3

0,041 < d < 0,22

28,3

0,038 < d < 0,041

28,96

Bng 3.2: Bng kt qu kho st nh hng ca kch thc ht n hiu sut

tch Al2O3.

Kha lun tt nghip

38

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Nhn vo kt qu bng ta thy nh hng ca kch thc ht kh nng

ha tch l khng nhiu m qu trnh sng lc kh, tn nhiu cng. Chnh v
vy, chng ti quyt nh chn mu ht c kch c d < 0,22 mm.
3.4. Kho st nh hng ca nng H2SO4 s dng phn hy
Tin hnh pha axit H2SO4 vi cc nng khc nhau : 1M, 2M, 3M,
4M v 5M t dung dch axit H2SO4 98%.
Mu cao lanh c tin hnh nghin ng nht kch thc ht trc khi
nung khong 1cm, sau tin hnh ly mu cho vo l nung v nung mu
nhit 6000C trong 1h.
Mu sau nung c tin hnh nghin phn loi bng sng 0,22 mm v lu
mu tin hnh kho st qu trnh ha tch bng axit H2SO4 vi cc nng pha
trn v ly d mt lng th tch c nh 200% cho cc mu kho st.
Cch tin hnh:
Cn 10g mu cao lanh sau chuyn ton b vo bnh cu y bng.
Ly 80ml axit H2SO4 (bng ng ong).
Lp h phn ng v un nc nng, kim sot nhit .
Khi nhit t nhit kho st tin 90 - 950C chuyn ton b lng
H2SO4 vo bnh v bt my khuy c nh tc khuy, bt u tnh thi
gian phn ng.
Sau thi gian phn ng 1h tin hnh tt h v lc nng ngay ton b
trong bnh cu, ra li bng khong 10ml nc ct nng. nh mc dung dch
lc vo BM 250ml sau tin hnh chun xc nh hm lng nhm.
Sau tng hp kt qu thc nghim v xc nh c nng axit ti
u dng ha tch.
Kt qu c th hin trong bng di y :
Mu

VZnCl2

CAl3+

(ml)

(CM)

Kha lun tt nghip

mAl2O3 (g)

39

%Al2O3

Hiu sut H
(%)

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

1M

9,933

0,199

2,54

25,4

61,12

2M

8,433

0,228

2,896

28,96

69,76

3M

7,967

0,236

3,006

30,06

72,41

4M

6,4

0,265

3,378

33,78

78,36

5M

5,833

0,76

3,52

35,2

84,8

Bng 3.3: Bng kt qu kho st nh hng ca nng axit n hiu sut

tch Al2O3.

Hnh 3.10: Biu th hin s nh hng ca nng axit n hiu sut tch
Al2O3.
T th thc nghim thy rng khi tng nng axit cng dn ti s
tng ca mc ho tan cao lanh. S d nh vy v trong gii hn nng
axit kho st, khi tng nng axit ln th dn n tng hot ng ca cc ion

Kha lun tt nghip

40

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

hyro, v tng s tng hot ng mc ln hn so vi tng nht ca dung

dch nn tc chuyn ho tng.
Do kh nng ha tch tng khng ng k, chnh lch gia 2 mu l
khong 5% v mu 3M c hiu sut tch nhm n nh nn ti chn nng
axit l 3M tin hnh kho st iu kin tip theo.
3.5. Kho st nh hng ca nhit nung
Mu cao lanh c tin hnh nghin ng nht kch thc ht trc khi
nung khong 1cm, sau tin hnh ly mu cho vo l nung. Kim sot thi
gian nng nhit v tin hnh nung mu cc nhit kho st trong thi gian 1h,
cc nhit kho st : 4000C, 5000C, 6000C, 7000C, 8000.
Qu trnh lp h kho st nhit nung hon ton tng t nh quy
trnh tin hnh kho st nng axit sau tng hp kt qu thc nghim v
xc nh c nhit nung ti u dng ha tch.
S dng axit H2SO4 nng 3M kho st.
Kt qu c th hin trong bng di y :

Mu

VZnCl2(ml)

CAl3+(M)

mAl2O3(g)

%Al2O3

400oC

20,35

0,0055

0,07

0,7

Hiu sut H
(%)
1,69

500oC

20

0,012

0,153

1,53

3,69

600oC

6,1

0,2705

3,45

34,5

83,1

700oC

7,05

0,253

3,224

32,24

77,66

800oC

7,65

0,2417

3,082

30,82

74,23

Bng 3.4: Bng kt qu kho st nh hng ca nhit nung n hiu sut

tch Al2O3.

Kha lun tt nghip

41

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Hnh 3.9: Biu th hin s nh hng ca nhit nung n hiu sut tch
Al2O3.
Da vo bng kt qu, cng nh biu trn ta thy mu cao lanh
nhit nung cng cao th kh nng ha tch nhm cng tt v nhit nung
6000C cho kt qu tt nht (hm lng ha tch Al2O3 cao nht, hiu sut tch
nhm t ti 83,1%) do cc tp cht c loi b v nhit 6000C c s
chuyn pha cu trc t Kaolinite sang Mantmoritlonite trong cao lanh,
khong 550oC n 600oC mu vt liu c khung cu trc xp nht v vy
thun li cho qu trnh ha tch. Khi nng nhit ln cao hn th kh nng
ha tch gim i do cu trc tinh th cao lanh b ph v ng thi xy ra qu
trnh kt tinh ca oxit silic khng nh hnh to thnh cristobalitthay lm thay
i cu trc ca cao lanh cn tr qu trnh ha tch.
V vy, nn ti quyt nh chn mu cao lanh nung 6000C tin
hnh cc th nghim tip theo.

Kha lun tt nghip

42

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

3.6. Kho st nh hng ca thi gian phn ng

Sau khi kho st c cc yu t trn, mu cao lanh c s dng l
mu nhit nung 6000C vi c ht c sng bi sng 0,22 mm v s
dng axit H2SO4 nng 3M tin hnh ha tch.
H phn ng c tin hnh trong bnh cu 3 c. Mu cao lanh c s
dng 100 g v tnh ton li lng axit cn s dng v ly 500ml axit sunfuric.
Khi h phn ng t c iu kin kho st tin hnh, ht mi ln 10ml
h phn ng trong bnh cu v lc nng ngay sau ngui nh mc
250ml v chun li xc nh hm lng Al.
Kho st cc khong thi gian tin hnh ly mu i lc ln lt : 30p,
1h, 1h30p, 2h, 4h.
Kho st s nh hng ca thi gian ha tch vi 2 mu nung trong hai
thi gian khc nhau l 1h v 2h ca cng mt nhit nung.
Bng kt qu mu nung 6000C trong 1h

Hiu sut

Mu

VZnCl2

CAl3+

mAl2O3

%Al2O3

30p

15,3

0,094

23,97

23,97

57,07

60p

14,533

0,1093

27,88

27,88

66,38

90p

14,133

0,1173

29,92

29,92

71,24

120p

13,467

0,1307

33,32

33,32

79,33

240p

13,233

0,1353

34,51

34,51

82,16

H (%)

Bng 3.5: Bng kt qu kho st nh hng ca thi gian phn ng n hiu

sut tch Al2O3 ca mu cao lanh nung trong 1h.

Kha lun tt nghip

43

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Bng kt qu mu nung 6000C trong 2h

Hiu sut

Mu

VZnCl2(ml)

CAl3+(M)

mAl2O3(g)

%Al2O3

30p

16,4

0,072

18,36

18,36

44,32

60p

14,867

0,1026

26,18

26,18

63,06

90p

14,767

0,1047

26,69

26,69

64,29

120p

14,067

0,1186

30,26

30,26

72,89

240p

14

0,12

30,6

30,6

73,71

H (%)

Bng 3.6: Bng kt qu kho st nh hng ca thi gian phn ng n hiu

sut tch Al2O3 ca mu cao lanh nung trong 2h.

Hnh 3.10: th th hin s nh hng ca thi gian phn ng n hiu

sut tch Al2O3.

Kha lun tt nghip

44

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

Kt qu thc nghim cho thy hiu sut phn hu tng theo thi gian
nhng khng tng t l thun vi thi gian. giai on u hiu sut tng
theo thi gian nhanh v khi phn ng cn xa trng thi cn bng. V sau,
khi gn trng thi cn bng th tu theo mc tch t cc mui trong dung
dch v mc tiu hao axit sunfuric khi ho tan m hot ng v tc ca
qu trnh phn hu gim nn hiu sut chuyn ho tng khng ng k. Nh
vy, phn ng cng v sau cng chm cha th t ti gi tr cn bng. Cho
nn nu ch tng thi gian khng t c mc ch tng hiu sut phn hu.
Ngoi ra ta thy kh nng ha tch nhm ca mu nung 2h km hn
mu nung cng nhit 6000C vi thi gian nung l 1h l do khi nung trong
thi gian lu dn ti hin tng cu trc ca cao lanh b cng ha ch khng
gi c trng thi xp nh khi nung trong 1h na lm nh hng ti kh
nng tn cng ca axit sunfuric.
Do kh nng ha tch tng khng ng k, chnh lch gia 2 mu l
khong 1% nn ti quyt nh chn thi gian ha tch l 120 pht tit kim
thi gian v in nng.
Nh vy, qua cc phn kho st trn ta thy nhit nung 6000C
trong thi gian 1 h, vi axit H2SO4 5M,thi gian ha tch 2h v nhit ha
tch 950C th kh nng tch nhm l tt, c th tit kim ha cht cn dng
m cng khng qu t do chi ph in nng v thi gian.

Kha lun tt nghip

45

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

KT LUN
Qua thi gian nghin cu v kho st thc nghim chng ti thu
c mt s kt qu v rt ra kt lun nh sau :
1. kho st thnh phn ha hc, thnh phn pha ca mu cao lanh
trc khi nung v sau khi nung nhit 600oC cho thy trc khi nung
trong mu tn ti hai pha tinh th l Kaolinite v Quartz cn khi nung
600oC trong mu mt pha tinh th Kaolinite ch cn li pha Quartz ng thi
xut hin pha tinh th Montmorillonite.
2.Tm hiu c quy trnh ha tch v tm ra iu kin ti u tch
nhm trong cao lanh c nhiu nht (trong gii hn kho st) :
- xy dng c quy trnh ha tch nhm t qung cao lanh Thanh
Sn bng axit H2SO4.
- Cao lanh c ng nht kch thc ht trc nung v nung nhit
6000C.
- Ht sau nung c nghin v sng vi c ht s dng ha tch l
0,22mm.
- Nng axit H2SO4 s dng tin hnh ha tch l 5M.
- Nhit trong h khi ha tch l 90-950C.
- Thi gian ha tch ti u l 2h.

Kha lun tt nghip

46

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

KIN NGH
Do thi gian lm kha lun cn hn ch nn th nghim nghin cu kh
nng tch nhm t cao lanh bng dung dch axit sunfuric ca ti cn cha
c nhiu. V vy, ti c mt s kin ngh l
- Kho st thm nng axit sunfuric tm ra iu kin cng ngh ti u.
- Kho st thm nhit nung ca mu cao lanh ( nhit trn 800oC).
- Kho st thm thi gian phn ng.
- Kho st nh hng ca thi gian nung mu cao lanh.

Kha lun tt nghip

47

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

TI LIU THAM KHO

Ti liu ting vit
1.

Nguyn Bin (2005), Cc qu trnh thit b trong cng ngh ha cht v

ha thc phm, NXBKH-KT, H Ni.

2.

Bi Long Bin (2005), Phn tch ha hc nh lng, NXBKH-KT, H

Ni.

3.

Trn Hng Cn, Nguyn Trng Uyn (2005), Cng ngh ha hc v c,

NXBKH-KT, H Ni.

4.

Nguyn Vn Dng (2009), Cng ngh sn xut gm s, Nh xut bn

Khoa hc v K thut.

5.

L Cng Dng (1997), Vt liu hc. NXB Khoa hc v K thut H

Ni.

6.

Phm Kim nh, L Xun Khung (2006), Nhit ng hc v ng hc

ng dng, NXBKH-KT, H Ni.

7.

TS. L Th Mai Hng v nhm nghin cu ti B2004-28-138,

Nghin cu qu trnh ha tan qung Boxit v cao lanh Vit Nam trong
axit sn xut cht keo t hiu qu cao trong x l nc.

8.

TS. L Th Mai Hng, Taraxova T.V (2000), Nghin cu nh hng

ca cc phng php nghin n qu trnh ha tan nhm hirxit,
Tuyn tp bo co khoa hc, Vin ha hc cng nghip Vit Nam.

9.

Mai Xun K (2006), Thit b phn ng trong cng nghip ha cht,

NXBKH-KT, H Ni.

10. T Vn Mc (1995), Phn tch ha l. NXB Khoa hc v K thut.

11. T Vn Mc (2003), Phn tch ha l v phng php ph nghim
nghin cu cu trc phn t. NXB Khoa hc v K thut H Ni.

Kha lun tt nghip

48

V Th Dip - K35B Ha

Trng i hc S Phm H Ni 2

Vin KT Ha hc Trng HBK H Ni

12. Nguyn Hoa Ton (2005), ng ha hc v thit b phn ng trong

cng nghip ha hc, NXBKH-KT, H Ni.
Ti liu ting anh
13. Greensfelder B.S, Voge H.H, good G.M (1949), Ind.Eng, chem.; 41 p 2573

Kha lun tt nghip

49

V Th Dip - K35B Ha