BÁO CÁO THÍ NGHIỆM CHUYÊN ĐỀ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA KỸ THUẬT HÓA HỌC
BỘ MÔN KỸ THUẬT CHẾ BIẾN DẦU KHÍ
BÁO CÁO THÍ NGHIỆM
CHUYÊN ĐỀ DẦU KHÍ
GVHD: TS. Hồ Quang Như

Nhóm: 7
Lớp: A01
TP. Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2021

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
KHOA KỸ THUẬT HÓA HỌC
BỘ MÔN KỸ THUẬT CHẾ BIẾN DẦU KHÍ
BÁO CÁO THÍ NGHIỆM
CHUYÊN ĐỀ DẦU KHÍ
GVHD: TS. Hồ Quang Như

Nhóm: 7
Lớp: A01
SVTH:
Trương Tiến Anh 1710534
Lê Khánh Xuân Duyên 1710832
Lý Hoàng Thư 1713422
TP. Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2021

MỤC LỤC
BÀI 1 - ĐƯỜNG CHƯNG CẤT ASTM (ASTM D86) ..................................................1
1. Giới thiệu chung ......................................................................................................1
2. Cách tiến hành .........................................................................................................1
3. Kết quả thí nghiệm ..................................................................................................3
4. Các yêu cầu an toàn .................................................................................................5
BÀI 2 - XÁC ĐỊNH ÁP SUẤT HƠI REID ....................................................................6
1. Giới thiệu chung ......................................................................................................6
2. Cách tiến hành .........................................................................................................6
4. Các yêu cầu an toàn .................................................................................................7
BÀI 3 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG TỶ TRỌNG KẾ (HYDROMETER) ............7
1. Giới thiệu chung ......................................................................................................8
2. Cách tiến hành .........................................................................................................8
4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................10
BÀI 4 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG BÌNH ĐO TỶ TRỌNG (PICNOMETER) .11
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................11
2. Cách tiến hành .......................................................................................................11
3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................12
BÀI 5 - HÀM LƯỢNG NƯỚC (ASTM D95) ..............................................................14
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................14
2. Cách tiến hành .......................................................................................................14
i
BÀI 6 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM VẨN ĐỤC VÀ ĐIỂM CHẢY ..........................................17
(ASTM D2500 & ASTM D97) .....................................................................................17
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................17
2. Cách tiến hành .......................................................................................................17
BÀI 7 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY CỐC KÍN ..................................................21
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................21
2. Cách tiến hành .......................................................................................................21
BÀI 8 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY CỐC HỞ (ASTM D92) ............................23
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................23
2. Cách tiến hành .......................................................................................................23
BÀI 9 - XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CẶN CARBON CONRADON (ASTM D189) .27
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................27
2. Cách tiến hành .......................................................................................................28
BÀI 10 - XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG TRO (ASTM D482) .........................................31
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................31
2. Cách tiến hành .......................................................................................................31
ii
BÀI 11 - ĐỘ NHỚT ĐỘNG HỌC (ASTM D445) .......................................................35
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................35
2. Cách tiến hành .......................................................................................................35
BÀI 12 - ĐỘ ĂN MÒN MIẾNG ĐỒNG (ASTM D130)..............................................38
1. Giới thiệu chung ....................................................................................................38
2. Cách tiến hành .......................................................................................................39
iii
MỤC LỤC HÌNH
Hình 1.1. Bộ chưng cất ASTM ........................................................................................2
Hình 1.2. Chuẩn bị ống hứng mẫu ..................................................................................2
Hình 1.3. Thu thể tích phần cặn ......................................................................................2
Hình 2.1. Cho mẫu vào buồng chứa mẫu .......................................................................7
Hình 2.2. Đồng hồ đo áp .................................................................................................7
Hình 3.1 Cho mẫu vào ống đong .....................................................................................9
Hình 3.2. Đưa ngang tầm mắt để đọc kết quả .................................................................9
Hình 4.1. Picnometer chứa mẫu ....................................................................................11
Hình 4.2. Cân picnometer chứa mẫu .............................................................................11
Hình 5.1. Cân becher .....................................................................................................15
Hình 5.2. Cân mẫu dầu thô ............................................................................................15
Hình 5.3. Ống đong 100ml xylene ................................................................................15
Hình 5.4. Mẫu dầu thô sau khi hoà tan bằng xylene .....................................................15
Hình 5.5. Rót mẫu vào bình cầu ....................................................................................16
Hình 5.6. Hệ thống xác định hàm lượng nước theo tiêu chuẩn ASTM D95. ................16
Hình 6.1. Cách đặt nhiệt kế xác định điểm vẩn đục ......................................................19
Hình 6.2. Cách đặt nhiệt kế xác định điểm chảy ...........................................................19
Hình 7.1 Bộ thử nghiệm điểm chớp cháy cốc kín theo tiêu chuẩn ASTM D56 ...........22
Hình 7.2. Cốc chứa mẫu ................................................................................................22
Hình 8.1 Mẫu dầu nhờn .................................................................................................24
Hình 8.2. Bộ thử nghiệm điểm chớp cháy cốc hở theo tiêu chuẩn ASTM D92 ...........24
Hình 8.3. Đặt nhiệt kế....................................................................................................24
Hình 8.4. Thử ngọn lửa .................................................................................................24
Hình 8.5. Điểm chớp cháy .............................................................................................24
Hình 8.6. Điểm bắt cháy ................................................................................................24
Hình 8.7. Thao tác dập lửa ............................................................................................25
Hình 8.8. Làm nguội và thu hồi dầu ..............................................................................25
Hình 9.1 Chuẩn bị mẫu dầu thô .....................................................................................28
Hình 9.2. Lắp thiết bị .....................................................................................................29
Hình 9.3. Chén sắt đựng cặn carbon..............................................................................29
Hình 9.4. Cân khối lượng cặn carbon ............................................................................29
iv
Hình 10.1. Chuẩn bị mẫu dầu thô ..................................................................................32
Hình 10.2. Nung sơ bộ cốc chứa mẫu ...........................................................................32
Hình 10.3. Cho cốc chứa mẫu vào lò nung ...................................................................32
Hình 11.1. Cho dầu nhờn vào nhớt kế ...........................................................................36
Hình 11.2. Nhớt kế mao quản........................................................................................36
Hình 11.3. Dùng dụng cụ hút đẩy để đưa chất lỏng trong mao quản lên cao hơn mực
đánh dấu thứ nhất ~5mm. ..............................................................................................36
Hình 11.4 Mẫu trong nhớt kế.. ......................................................................................36
Hình 12.1. Bảng phân cấp chuẩn theo ASTM ...............................................................38
Hình 12.2. Chà sạch miếng đồngĐộ ăn mòn .................................................................39
Hình 12.3. Mẫu sau thí nghiệm .....................................................................................40
Hình 12.4. Bộ chưng cất ASTM ....................................................................................40
v
Thí nghiệm Chuyên đề Dầu khí GVHD: TS. Hồ Quang Như
BÀI 1 - ĐƯỜNG CHƯNG CẤT ASTM (ASTM D86)

1. Giới thiệu chung
Đường chưng cất ASTM xác định phạm vi thành phần trong sản phẩm dầu mỏ.
Qua đường cong chưng cất này sẽ đánh giá được tính bốc hơi của sản phẩm.
2. Cách tiến hành

a. Sơ đồ khối
Xăng RON 95
 Bình chưng cất

Bộ chưng cất 0 – 5oC
 Ống ngưng tụ
 Bể làm lạnh
 Bộ phận gia nhiệt Gia nhiệt
 Nút Lie, Nhiệt kế ASTM 7C
 Ống đong 100ml hứng mẫu
Giọt lỏng cất đầu tiên 5 – 10 phút
Các thể tích cất Tốc độ chưng

2 giọt/giây
Phần ngưng tụ Nhiệt độ cao nhất

5, 10, 20, 3
Phần cặn
1
b. Hình ảnh
Hình 1.1. Bộ chưng cất ASTM Hình 1.2. Chuẩn bị ống hứng mẫu
Hình 1.3. Thu thể tích phần cặn
2
3. Kết quả thí nghiệm

a. Mẫu thí nghiệm:
 Loại xăng: RON 95.
 Mua tại: Cây xăng Nguyễn Tri Phương.
 Lúc 11 giờ 55 phút, ngày 16 tháng 11 năm 2020.
b. Số liệu thí nghiệm

Điểm sôi đầu Tđ = 43 oC Thể tích ngưng tụ Vng = 95,5 ml
Lần 01
Điểm sôi cuối Tc = 204 oC Thể tích phần cặn Vc = 1,3 ml
T (oC) 51 57 66 77 87 102 114 127 148 176 202
V (ml) 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 95
Điểm sôi đầu Tđ = 43 oC Thể tích ngưng tụ Vng = 96,0 ml

Lần 02
Điểm sôi cuối Tc = 204 oC Thể tích phần cặn Vc = 1,3 ml
T (oC) 52 56 64 73 86 99 110 124 145 174 200
V (ml) 5 10 20 30 40 50 60 70 80 90 95
c. Tính toán
Thể tích mất mát:
Lần 1: Vm  100  Vng  Vc   100   95,5  1,3  3,2 ml
Lần 2: Vm  100  Vng  Vc   100   96  1,3  2,7 ml
3
Đường chưng cất ASTM lần 01
200
180
160
140
T (oC)
120
100
80
60
40
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
V (ml)
Đường chưng cất ASTM lần 02
200
180
160
140
T (oC)
120
100
80
60
40
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
V (ml)
4
Đường chưng cất ASTM lần 01 và 02
200
180
160
140
T (oC)
120
100
80
60
40
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
V (ml)
Đường chưng cất ASTM lần 01 Đường chưng cất ASTM lần 02
4. Các yêu cầu an toàn
 Bộ phận gia nhiệt trong bài thí nghiệm rất nóng, lắp xong thiết bị mới được cấp nhiệt.
Trong quá trình chưng cất, không động vào bình chưng cất hay lấy ra để tránh gây bỏng.
 Khi lắp vòi ống bình chưng cất vào vòi dẫn, giữ chắc bình chưng cất và từ từ nâng bệ
đỡ bình lên đến mức vừa phải, tránh đưa lên nhanh đột ngột gây vỡ bình.
 Thao tác với các dụng cụ thủy tinh cẩn thận.
 Khi thực hiện xong thí nghiệm, nhớ tắt thiết bị gia nhiệt.
5
BÀI 2 - XÁC ĐỊNH ÁP SUẤT HƠI REID

Áp suất hơi hay áp suất hơi cân bằng được định nghĩa là áp suất gây ra
bởi hơi trong điều kiện cân bằng nhiệt động với các pha ngưng tụ (rắn hay lỏng) ở một
nhiệt độ cho trước trong một hệ kín. Áp suất hơi cân bằng là một chỉ số của tốc độ bốc
hơi của chất lỏng. Nó liên quan đến khuynh hướng các hạt thoát ra từ chất lỏng (hay
chất rắn).
Áp suất hơi là một tính chất vật lý quan trọng của các chất lỏng dễ bay hơi. Áp
suất hơi là một thông số rất quan trọng cho cả xăng máy bay và xe cộ:
 Áp suất hơi cực đại của xăng thường được xác định dựa trên những yêu cầu về khống
chế mức độ ô nhiễm.
 Áp suất hơi của dầu thô có nghĩa quan trọng cho việc bảo quản và chế biến.
 Áp suất hơi cũng là một trong những thông số gián tiếp để xác định tốc độ bay hơi của
những sản phẩm dầu mỏ dễ bay hơi
Áp suất hơi Reid là áp suất tuyệt đối ở 37,8oC (100oF) tính theo đơn vị kPa (psi).

a. Sơ đồ khối
Mẫu RON 95
Buồng chứa mẫu Tlắp < 10s
Lắc 8 lần đến khi đồng hồ

áp suất không đổi
Áp suất hơi
6
b. Hình ảnh
Hình 2.1. Cho mẫu vào buồng Hình 2.2. Đồng hồ đo áp

chứa mẫu

a. Mẫu thí nghiệm
 Loại xăng: RON 95
 Mua tại: Cây xăng Nguyễn Tri Phương
 Lúc 11 giờ 55 phút, ngày 16 tháng 11 năm 2020

Lần đo Áp suất hơi Reid Ghi chú
Do đo lần 1 xong, làm thí nghiệm
1 53 lần 2, khi cho mẫu vào thí nghiệm
thì kim chỉ áp suất không chạy.
 Lắp thiết bị đúng thao tác, Lắc thiết bị cẩn thận, tránh va đập gây hỏng thiết bị.
 Kiểm tra sự rò rỉ.
 Làm sạch phần mẫu còn lai trong buồng chứa hơi và buồng chứa mẫu bằng nước ấm
(ít nhất 5 lần). Rửa sạch buồng chứa mẫu bằng naphtha và rửa lại bằng aceton, sau đó
sấy khô.
7
BÀI 3 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG TỶ TRỌNG KẾ

(HYDROMETER)
Tỷ trọng là tỷ số giữa khối lượng riêng của một chất so với khối lượng riêng của
nước nguyên chất ở nhiệt độ xác định. Trong thực tế, tỷ trọng được quy về điều kiện
tiêu chuẩn, tuỳ theo từng nước mà tỷ trọng có thể là: 𝑑420 (áp dụng ở Việt Nam), 𝑑415 hay
spgr 60oF/60oF.
Tỷ trọng có thể được xác định bằng cách sử dụng tỷ trọng kế (phù kế - hydrometer)
hay bình đo tỷ trọng (picnometer). Phương pháp xác định tỷ trọng bằng phù kế theo tiêu
chuẩn ASTM D 1289 dựa trên nguyên tắc của lực đẩy Archimede.
Phạm vi: Phương pháp áp dụng cho dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ ở dạng lỏng, đồng
nhất có áp suất hơi bão hoà 14,696 psi hoặc thấp hơn.

a. Sơ đồ khối
Dầu DO
Lượng mẫu phù hợp

Đổ mẫu vào ống đong
Loại bỏ bọt khí nếu có
Đo tỉ trọng bằng Cầm phía trên tỷ trọng kế thả từ từ

hydrometer Đáy tỷ trọng kế cách đáy ống đong
ít nhất 25mm
Giữ nhiệt Ghi lại nhiệt độ của mẫu khi cân
Để tỷ trọng đứng yên

Đọc kết quả thí
Đưa mắt từ dưới mực chất lỏng đưa lên
Tính toán
Kết quả
8
b. Hình ảnh
Hình 3.1 Cho mẫu vào ống đong Hình 3.2. Đưa ngang tầm mắt để đọc kết quả

 Loại DO: 0,05S – II
 Mua tại: Cây xăng COMECO chi nhánh 32, Lý Thường Kiệt, quận 10, TPHCM

Lần đo Nhiệt độ mẫu thử (oC) Tỷ trọng Ghi chú
1 30 0,821
2 30 0,821
c. Tính toán
Tính tỷ trọng tiêu chuẩn của mẫu thử nghiệm theo công thức sau đây:
𝑑420 = 𝑑4𝑡 + 𝛾(𝑡 − 20)
Trong đó:
t là nhiệt độ của mẫu thử nghiệm khi đo (oC),
𝛾 là hệ số hiệu chỉnh.
9
Theo bảng tra hệ số hiệu chỉnh 𝛾 được cung cấp bởi PTN, với tỷ trọng bằng 0,821, suy
ra 𝛾 = 0,000738.
Lần 1: 𝑑420 = 𝑑4𝑡 + 𝛾 (𝑡 − 20) = 0,821 + 0,000738(30 − 20) = 0,828
Lần 2: 𝑑420 = 𝑑4𝑡 + 𝛾 (𝑡 − 20) = 0,821 + 0,000738(30 − 20) = 0,828

Cầm cẩn thận do hydrometer trơn.
10
BÀI 4 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG BÌNH ĐO TỶ TRỌNG

(PICNOMETER)
Sử dụng bình đo tỷ trọng (picnometer) để xác định tỷ số giữa khối lượng của một
thể tích mẫu với khối lượng của cùng thể tích nước tinh khiết ở nhiệt độ xác định.
Phạm vi: Phương pháp áp dụng cho dầu thô, các sản phẩm dầu mỏ dạng lỏng hoặc đặc.

a. Sơ đồ khối
Tiến hành cân picnometer với độ chính xác 0,0002g lần lượt theo thứ tự sau
Picnometer rỗng
Picnometer + nước Đậy nút mao quản

Thấm khô phần nước dư
Đổ bỏ nước và làm khô
Picnometer + mẫu Đậy nút mao quản
Thấm khô phần mẫu dư
b. Hình ảnh
Hình 4.1. Picnometer chứa mẫu Hình 4.2. Cân picnometer chứa mẫu
11


STT Thông số Lần 1 Lần 2 Ghi chú
1 Khối lượng m1 (g) 11,9323 11,9324
2 Khối lượng m2 (g) 36,9077 36,9076
3 Khối lượng m3 (g) 32,5300 32,5302
4 Nhiệt độ phòng (oC) 30 30
c. Tính toán
Tỷ trọng đo được của mẫu dầu xác định bằng picnometer ở nhiệt độ phòng được tính
theo công thức:
𝑚3 − 𝑚1
𝑑′ =
𝑚2 − 𝑚1
Từ 𝑑 ′ suy ra tỷ trọng chuẩn của mẫu thử nghiệm:
𝑑420 = 𝑑4𝑡 + 𝛾 (𝑡 − 20) = 𝑑 ′ + 𝛾 (𝑡 − 20)
Theo bảng tra hệ số hiệu chỉnh 𝛾 được cung cấp bởi PTN, với tỷ trọng bằng 0,821, suy
ra 𝛾 = 0,000738.
Lần 1:
𝑚3 − 𝑚1 32,5300 − 11,9323
𝑑′ = = = 0,825
𝑚2 − 𝑚1 36,9077 − 11,9323
𝑑420 = 𝑑 ′ + (𝑡 − 20) = 0,825 + 0,000738(30 − 20) = 0,832
Lần 2:
𝑚3 − 𝑚1 32,5302 − 11,9323
𝑑′ = = = 0,825
𝑚2 − 𝑚1 36,9076 − 11,9323
12
𝑑420 = 𝑑 ′ + (𝑡 − 20) = 0,825 + 0,000738(30 − 20) = 0,832

Thao tác với các dụng cụ hóa học thủy tinh cẩn thận.
13
BÀI 5 - HÀM LƯỢNG NƯỚC (ASTM D95)

Mẫu được trộn lẫn với dung môi không tan trong nước, nước được chưng cất lôi
cuốn trong thiết bị chuyên dụng. Dung môi và nước ngưng tụ trong ống hứng và phân
lớp. Nước đọng lại trong bẫy chia vạch thể tích, dung môi quay trở lại bình cất. Phương
pháp xác định được dựa theo tiêu chuẩn ASTM D95.

a. Sơ đồ khối
20 – 25g mẫu
Cho mẫu vào bình cất.

Tráng mẫu 2 lần, mỗi lần 50 mL xylene.
Hoà tan Cho đá bọt vào bình cất.
Lắp ống hoàn lưu, đậy bông gòn phía trên ống hoàn lưu.
Chưng cất vngưng tụ ~ 2 – 3 giọt/giây.
Lượng nước không đổi trong 5 phút
Nếu hh còn đục Ngâm ống vào nước trong

20 – 30 phút rồi để nguội.
Hàm lượng
Tách lớp
nước
14
b. Hình ảnh
Hình 5.1. Cân becher Hình 5.2. Cân mẫu dầu thô
Hình 5.3. Ống đong 100ml xylene Hình 5.4. Mẫu dầu thô sau khi hoà tan
bằng xylene
15
Hình 5.5. Rót mẫu vào bình cầu Hình 5.6. Hệ thống xác định hàm
lượng nước theo tiêu chuẩn ASTM
D95.
 Mẫu dầu thô: Pertronas
 Do phòng thí nghiệm cung cấp
 Lấy mẫu lúc 12 giờ 30 phút, ngày 07 tháng 12 năm 2020
STT Thông số Kết quả đo
1 Khối lượng mẫu dầu thô (g) 4,9525
2 Thể tích nước thu được (ml) 0,95
c. Tính toán
Khối lượng riêng của nước dnước = 1g/cm3
Khối lượng nước thu được là: 0,95.1 = 0,95g
mnuoc 0,95
Hàm lượng nước trong mẫu là: .100%  .100%  19,182%
mmau 4,9525
 Hòa tan mẫu trong dung môi xylene thực hiện tại tủ hút.
 Chú ý khi lắp ráp vì dụng cụ dễ vỡ.
 Trước khi tháo dụng cụ, cần tắt bếp đun và để hệ thống nguội đến nhiệt độ phòng.
16
BÀI 6 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM VẨN ĐỤC VÀ ĐIỂM CHẢY
(ASTM D2500 & ASTM D97)

Điểm vẩn đục là nhiệt độ tại đó sản phẩm lỏng dạng trong bắt đầu bị đục khi làm
lạnh mẫu thử nghiệm ở điều kiện quy định, theo tiêu chuẩn ASTM D2500.
Nếu tiếp tục hạ nhiệt độ của mẫu, kích thước các tinh thể sẽ tăng rồi kết tụ và mẫu
thử đông đặc dần. Đến một nhiệt độ nào đó trở đi, mẫu sẽ không chảy được nữa. Điểm
chảy là nhiệt độ cao hơn nhiệt độ đó 3o C và được xác định theo tiêu chuẩn ASTM D97.
Phạm vi
Phương pháp xác định điểm vẩn đục theo tiêu chuẩn ASTM D2500 áp dụng cho
các sản phẩm dạng trong, điểm vẫn đục dưới 49oC. Không áp dụng cho các mẫu có màu
ASTM D1500 cao hơn 3,5.
Phương pháp xác định điểm vẩn đục theo tiêu chuẩn ASTM D97 được áp dụng
cho mọi sản phẩm dầu mỏ. Quy trình phù hợp cho các sản phẩm tối màu, dầu DO, FO,
dầu nhờn,…

a. Sơ đồ khối
17
Xác định điểm vẩn đục:
Dầu DO
Đưa mẫu lên nhiệt độ cao hơn

Nhiệt độ mẫu ít nhất 15oC so với nhiệt độ vẩn
đục dự đoán
Đậy nút lie ống

chứa mẫu
Đặt nhiệt kế Bầu nhiệt kế tiếp xúc với đáy bình
Đặt ống chứa mẫu vào

bể làm lạnh
Quan sát Mỗi 1oC quan sát độ trong của mẫu
Thấy hiện tượng đục mờ
Ghi nhận
nhiệt độ
18
Xác định điểm chảy:
Dầu DO
Đưa mẫu lên nhiệt độ cao hơn

Nhiệt độ của mẫu
ít nhất 15oC so với điểm chảy
dự đoán
Đậy nút lie ống
chứa mẫu
Bầu nhiệt kế ngập trong mẫu và

Đặt nhiệt kế
điểm bắt đầu của mao quản nằm
dưới bề mặt của mẫu 3mm
Đặt ống chứa mẫu
vào bể làm lạnh
Quan sát Cứ mỗi 3oC lấy mẫu ra quan sát
Chất lỏng trong bình không chảy trong vòng

5 giây
Ghi nhận nhiệt độ
b. Hình ảnh
Hình 0.1. Cách đặt nhiệt kế Hình 0.2. Cách đặt nhiệt kế
xác định điểm vẩn đục xác định điểm chảy
19


STT Thông số Lần 1 Lần 2 Ghi chú
1 Nhiệt độ xuất hiện vẫn đục (oC) -1 oC -1 oC
2 Nhiệt độ đông đặc (oC) < -10 oC < -10 oC
 Khi đo điểm vẩn đục, lắp đặt nhiệt kế từ từ và cẩn thận, tránh gây vỡ, vì bầu nhiệt kế
được yêu cầu tiếp xúc với đáy bình.
 Cầm nhiệt kế cẩn thận vì trơn.
 Khi lấy mẫu ra quan sát phải thao tác thật nhanh, vì điểm vẩn đục rất dễ mất khi ở
nhiệt độ phòng.
 Nếu lớp ẩm ngưng tụ trên bề mặt ống chứa mẫu thử nghiệm gây khó khăn cho việc
quan sát thì dùng khăn sạch có tẩm ethanol để lau và phải thao tác thật nhanh.
20
BÀI 7 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY CỐC KÍN

Nguyên tắc của phương pháp là mẫu được đặt trong thiết bị thí nghiệm với nắp
đóng và được gia nhiệt ở một tốc độ truyền nhiệt ổn định; một ngọn lửa có kích thước
tiêu chuẩn được đưa vào cốc ở phạm vi quy định. Điểm chớp cháy ghi nhận là nhiệt độ
thấp nhất mà tại đó dưới tác dụng của ngọn lửa thử, hỗn hợp hơi nằm ở phía trên mẫu
đủ để bắt lửa chớp cháy.
Điểm chớp cháy cốc kín được xác định theo tiêu chuẩn ASTM D56.
Phạm vi: Phương pháp này có thể áp dụng cho các chất lỏng có độ nhớt thấp hơn 5,5
cSt ở 40oC hoặc thấp hơn 9,5 cSt ở 25oC và có điểm chớp cháy nhỏ hơn 93oC. Đối với
mẫu như bitume lỏng và các chất lỏng cố khuynh hướng tạo màng trên bề mặt ở điều
kiện thử không được áp dụng phương pháp này.

a. Sơ đồ khối
50mL dầu DO
Máy đo điểm chớp Kích thước ngọn

cháy cốc kín lửa bằng viên bi.
Tcc < 60oC Tcc > 60oC
v ~ 1oC/phút. Đun mẫu Đun mẫu v ~ 3oC/phút.
Tcc - 6oC Tcc - 6oC

Lặp lại Thử ngọn lửa Thử ngọn lửa Lặp lại
sau mỗi 0,5oC. sau mỗi 1oC.
Điểm chớp
cháy
21
b. Hình ảnh
Hình 7.2. Cốc chứa mẫu Hình 7.1.Bộ thử nghiệm điểm chớp cháy cốc
3. Kết quả thí nghiệm kín theo tiêu chuẩn ASTM D56

Thông số Lần 1 Lần 2 Ghi chú
Nhiệt độ chớp cháy cốc kín (oC) 61,5 61

 Không đặt các mẫu thử, sản phẩm gần khu vực thí nghiệm.
 Hệ thống gồm 2 van: van thô (lớn) và van tinh (nhỏ). Thắp que châm lửa trước,
điều chỉnh van tinh từ từ đến khi xuất hiện ngọn lửa. Tránh mở van trước, khí gas
có trong không khí, châm lửa sẽ gây phụt lửa.
 Điều chỉnh ngọc lửa từ từ, tránh lửa quá lớn phụt vào người.
 Khi thao tác cần để ý đến 2 nhiệt kế, tránh sơ ý làm vỡ nhiệt kế.
 Khoá gas, tắt công tắc thiết bị gia nhiệt sau khi kết thúc thí nghiệm.
22
BÀI 8 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY CỐC HỞ (ASTM D92)

Điểm chớp cháy: Là nhiệt độ thấp nhất mà tại đó lượng hơi thoát ra từ bề mặt của
mẫu chất lỏng sẽ bắt cháy khi có ngọn lửa đưa vào.
Điểm bắt cháy: Là nhiệt độ thấp nhất mà tại đó hơi thoát ra từ mẫu chất lỏng bắt
cháy và tiếp tục cháy được trong 5 giây gọi là điểm bắt lửa.

a. Sơ đồ khối
50mL dầu
Máy đo điểm chớp Vạch nhiệt kế: < 2mm so với

cháy cốc hở miệng cốc.
Đun mẫu v ~ 14 - 17oC/phút.
Tcc - 56oC
Đun mẫu v ~ 5 - 6oC/phút.
Tcc - 28oC
Thử ngọn lửa Lặp lại sau mỗi 2oC.
Điểm chớp
Cháy hơn 5s
Điểm bắt
b. Hình ảnh
23
Hình 8.1 Mẫu dầu nhờn Hình 8.2. Bộ thử nghiệm điểm chớp
cháy cốc hở theo tiêu chuẩn ASTM D92
Hình 8.4. Đặt nhiệt kế Hình 8.4. Thử ngọn lửa
Hình 8.6. Điểm chớp cháy Hình 8.6. Điểm bắt cháy
24
Hình 8.8. Thao tác dập lửa
Hình 8.8. Làm nguội và thu hồi dầu

 Loại dầu nhờn: Petrolimex Racer SJ.
 Mua tại: Cây xăng Petrolimex thị xã Gò Còng.

Thông số Lần 1 Lần 2 Ghi chú
Nhiệt độ chớp cháy cốc hở (oC) 252 254
Nhiệt độ bốc cháy (oC) 282 284
25
 Không đặt các mẫu thử, sản phẩm gần khu vực thí nghiệm.
 Hệ thống gồm 2 van: van thô (lớn) và van tinh (nhỏ). Thắp que châm lửa trước, điều
chỉnh van tinh từ từ đến khi xuất hiện ngọn lửa. Tránh mở van trước, khí gas có trong
không khí, châm lửa sẽ gây phụt lửa.
 Đặt tay chỉnh sau van tinh và xoay người không đứng đối diện ngòi lửa, tránh lửa quá
lớn phụt vào người.
 Phân chia công việc tiến hành thí nghiệm hợp lý. Sau khi ghi nhận nhiệt độ chớp cháy,
bốc cháy, dùng tay nhấc nhẹ nhiệt kế khỏi kẹp giữ (cẩn thận tránh va đập thành bếp và
kệ phía trên) đưa cho người bên cạnh (không để lên mặt bàn, kệ bếp), gạt kẹp giữ sang
một bên, dùng nắp đậy cốc chứa để dầu ngưng cháy. Nhiệt kế sau khi hạ nhiệt độ còn
khoảng 60-70°C, dùng khăn giấy lau sạch, cho vào vỏ hộp bảo quản.
 Khoá gas, tắt công tắc thiết bị gia nhiệt sau khi kết thúc thí nghiệm.
26
BÀI 9 - XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CẶN CARBON CONRADON

(ASTM D189)
Cặn carbon Conradson (CCR – Conradson Carbon Residue hay còn gọi là
“Concarbon”) của sản phẩm dầu là hàm lượng cặn than hình thành sau khi đốt cháy mẫu
dầu theo tiêu chuẩn ASTM D189 (thuật ngữ carbon Conradson chỉ dùng cho phương
pháp này).
Cặn carbon còn lại tính theo phần trăm so với lượng mẫu ban đầu và được gọi là
cặn carbon Conradson. Cặn được tạo thành do quá trình bay hơi và nhiệt phân của các
hợp chất chứa carbon. Cặn không chỉ chứa hoàn toàn là carbon mà còn chứa cốc và có
thể tiếp tục bị biến đổi do quá trình nhiệt phân carbon. (Theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN
6324:2010, ASTM D 189-06e1 “Sản phẩm dầu mỏ - xác định cặn cacbon - phương pháp
Conradson”)
27

a. Sơ đồ khối
Mẫu dầu thô
Chén sắt trong

Lắp thiết bị Tiêu chuẩn ASTM D189
Chén sắt ngoài
Nắp đậy Đốt Thời gian bắt cháy = 10 ± 1,5

Xuất hiện khói
Ống khói
Di chuyển ngọn lửa
Không thấy ngọn lửa
Giữ nhiệt Thời gian 7 phút
Chén sứ
Để nguội
Hút ẩm
Cặn carbon
b. Hình ảnh
Hình 9.1 Chuẩn bị mẫu dầu thô

28
Hình 9.2. Lắp thiết bị
Hình 9.4. Chén sắt đựng cặn carbon Hình 9.4. Cân khối lượng cặn carbon

b. Số liệu thí nghiệm và tính toán
Cặn cacbon của mẫu hoặc cặn cacbon có trong cặn chưng cất 10 % (X) được tính bằng
phần trăm khối lượng theo công thức:
WC  WO
X  100 , %
W
Trong đó:
WC là khối lượng chén sứ và cặn carbon, tính bằng gam;
Wo là khối lượng chén sứ ban đầu, tính bằng gam;

29
W là khối lượng mẫu thử nghiệm, tính bằng gam.
STT Thông số Lần 1 Lần 2

1 Khối lượng chén sứ ban đầu (g) 29.3745 34.8418
2 Khối lượng mẫu thử nghiệm (g) 4.9883 5.2137
3 Khối lượng chén sứ + cặn carbon (g) 29.467 34.9381
4 Phần trăm khối lượng cặn carbon (%) 0.018543 0.018471
 Không để quá nhiều mẫu vào cốc sứ do khi đun nóng có thể làm tràn mẫu ra ngoài, có
thể dẫn đến hỏa hoạn.
 Nguyên nhân: Do thể tích mẫu tăng theo nhiệt độ.
 Không để đường ống dẫn gas vào lò quá nóng bằng cách để khăn ướt lên đường ống
và thường xuyên thay khăn.
 Nguyên nhân: do khí hydrocarbon nhẹ có nhiệt độ bắt cháy thấp, nếu đường ống quá
nóng có thể gây hỏa hoạn.
30
BÀI 10 - XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG TRO (ASTM D482)

Tro là phần không cháy được khi đốt cháy.
Phạm vi: Các sản phảm chưng cất, các nhiên liệu cặn, dầu nhờn, dầu thô và các sản
phẩm dầu mỏ khác. Không áp dụng cho các sản phẩm hóa dầu có chứa hợp chất phụ gia
phospho.

a. Sơ đồ khối
Khuấy đều bằng thủy tinh khoảng 10 phút

10g dầu thô
Sai số 0.1g
Lấy cốc trong bình hút ẩm, để nguội

Cốc chịu nhiệt
Cân cốc sai số 0.1mg
Đốt sơ bộ
Đun mẫu đến khi mẫu trong cốc cháy hết
Nung mẫu T = 775 ± 25oC
∆ > 0.5mg
Làm nguội
to phòng
Tro
31
b. Hình ảnh
Hình 10.2. Chuẩn bị mẫu dầu thô Hình 10.2. Nung sơ bộ cốc chứa mẫu
Hình 10.3. Cho cốc chứa mẫu vào lò nung
32

STT Thông số Lần 1 Lần 2
1 Khối lượng cốc sứ ban đầu (g) 56,0 66,9
2 Khối lượng mẫu thử nghiệm (g) 9,6 10,9
3 Khối lượng cốc sứ + tro (g) 56,1 67,0
c. Tính toán
𝑤
𝐻𝐿𝑇𝑟𝑜 (%𝑘𝑙) = . 100
𝑊
Trong đó:
𝑤: khối lượng tro (g);
𝑊: khối lượng mẫu (g).
Kết quả lần 1:
𝑤 56,1 − 56,0
𝐻𝐿𝑇𝑟𝑜 (%𝑘𝑙) = . 100 = . 100 = 1,0%
𝑊 9,6
Kết quả lần 2:
𝑤 67,0 − 66,9
𝐻𝐿𝑇𝑟𝑜 (%𝑘𝑙) = . 100 = . 100 = 0,9%
𝑊 10,9
33
 Không để quá nhiều mẫu vào cốc sứ do khi đun nóng có thể làm tràn mẫu ra ngoài, có
thể dẫn đến hỏa hoạn. Do thể tích mẫu tăng theo nhiệt độ.
 Không để đường ống dẫn gas vào lò quá nóng bằng cách để khăn ướt lên đường ống
và thường xuyên thay khăn.
 Nguyên nhân: do khí hydrocarbon nhẹ có nhiệt độ bắt cháy thấp, nếu đường ống quá
nóng có thể gây hỏa hoạn.
 Dùng khăn ướt để giải nhiệt cho đường ống dẫn gas gần đuốc đốt.
 Nguyên nhân: Do đoạn ống đó gần với đuốc đốt nên có nhiệt độ cao
 Để nghiêng chén sứ khi chờ nguội .
 Nguyên nhân: Để khung sắt nguội co lại không làm bể chén sứ.
 Lấy lượng dầu thô phù hợp với chén sứ.
 Nguyên nhân: Tránh hiện tượng khi cháy, dầu bị tràn ra khỏi chén sứ.
 Chú ý ngọn đuốc khi sử dụng.
 Nguyên nhân: do đường ống dẫn gas nặng mà phần đuốc nhẹ, không được gắn cố
định nên ngọn đuốc dễ bị kéo đổ xuống gây cháy.
34
BÀI 11 - ĐỘ NHỚT ĐỘNG HỌC (ASTM D445)

Độ nhớt của một chất lưu: là thông số đại diện cho ma sát trong của dòng chảy.
Khi các dòng chất lưu sát kề có tốc độ chuyển động khác nhau, ngoài sự va đập giữa các
phần tử vật chất còn có sự trao đổi xung lượng giữa chúng. Những phần tử trong dòng
chảy có tốc độ cao sẽ làm tăng động năng của dòng có tốc độ chậm và ngược lại phần
tử vật chất từ các dòng chảy chậm sẽ làm kìm hãm chuyển động của dòng chảy nhanh.
Kết quả là giữa các lớp này xuất hiện một ứng suất tiếp tuyến gây nên ma sát (lực ma
sát trong).
Độ nhớt động học là kết quả tính được từ thời gian chảy nhân với hằng số tương
ứng của nhớt kế.

a. Sơ đồ khối
Nhớt kế 50ml dầu nhờn

tqua 2 vạch ≥ 200 giây
Bể điều nhiệt Nhớt kế trong

tmin = 30 phút
bể điều nhiệt
Hệ thống đo độ nhớt Dụng cụ hút đẩy.

Đồng hồ đếm giờ.
Độ nhớt
35
b. Hình ảnh
Hình 11.1. Cho dầu nhờn vào nhớt kế Hình 11.2. Nhớt kế mao quản
Hình 11.3. Dùng dụng cụ hút đẩy để đưa chất Hình 11.4. Mẫu trong nhớt kế
lỏng trong mao quản lên cao hơn mực đánh
dấu thứ nhất ~5mm.
36

 Loại dầu nhờn: Petrolimex Racer SJ.
 Mua tại: Cây xăng Petrolimex thị xã Gò Còng.

STT Thông số Kết quả Loại nhớt kế
1 Thời gian chảy ở 40oC (giây) 5006 S.150
F125
2 Thời gian chảy ở 100oC (giây) 2164 S.75
S398
c. Tính toán
Độ nhớt động học (v) từ thời gian chảy t (giây)
Ở 40oC: v (cSt) = C.t = 0,035.5006 = 175,21 cSt
Ở 100oC: v (cSt) = C.t = 0,008.2164 = 17,312 cSt
Với:
C: hằng số nhớt kế (S.150 là 0,035; S.75 là 0,008)
t: thời gian chảy, giây
 Không để chai, lọ chứa mẫu gần khu vực bể điều nhiệt, bộ điều khiển, thiết bị điện…
 Tắt công tắt, rút phích cắm thiết bị sau khi sử dụng.
37
BÀI 12 - ĐỘ ĂN MÒN MIẾNG ĐỒNG (ASTM D130)

Hầu hết các hợp chất lưu huỳnh có trong dầu thô đã được loại bỏ trong quá trình
chế biến. Tuy nhiên lưu huỳnh vẫn còn trong sản phẩm dầu mỏ, một số hợp chất có thể
gây ăn mòn đối với các kim loại. Sự ăn mòn này không nhất thiết trực tiếp phụ thuộc
vào hàm lượng lưu huỳnh tổng, ảnh hưởng của nó rất đa dạng, phụ thuộc vào cấu tạo
hóa học của hợp chất lưu huỳnh. Phương pháp này nhằm đánh giá mức độ ăn mòn tương
đối của sản phẩm.
Phương pháp xác định độ ăn mòn miếng đồng dựa theo tiêu chuẩn ASTM D130.
Miếng đồng đã đánh bóng được nhúng chìm trong một lượng mẫu thử qui định và gia
nhiệt ở điều kiện nhiệt độ và thời gian qui định cụ thể đặc trưng cho mỗi loại sản phẩm
thử nghiệm. Sau chu kỳ gia nhiệt, lấy tấm đồng ra, rửa sạch, đánh giá màu và độ xỉn
bằng cách so với Bảng phân cấp chuẩn theo ASTM. (Theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN
2694:2007, ASTM D 130-04e1 “Sản phẩm dầu mỏ - phương pháp xác định Độ ăn mòn
đồng bằng phép thử tấm đồng”)
Hình 12.1. Bảng phân cấp chuẩn theo ASTM
38

a. Sơ đồ khối
Mẫu dầu DO Miếng đồng
Chà sạch
Chuẩn bị Rửa
miếng đồng
Đặt vào bể
điều nhiệt
Lấy mẫu
Quan sát và so
sánh với chuẩn
Độ ăn mòn
39
b. Hình ảnh
Hình 12.2.. Chà sạch miếng đồng Hình 12.3. Chuẩn bị ống nghiệm
chứa mẫu
Hình 12.4. Mẫu sau thí nghiệm

So sánh với bảng phân cấp chuẩn và bảng phân loại tấm đồng, độ ăn mòn tấm đồng là:
Ăn mòn tấm đồng (3 giờ/ 50 oC), loại 3a.
 Dùng kẹp không rỉ để kẹp miếng đồng và đánh bóng các mặt, không dùng tay để giữ
miếng đồng.
 Đeo bao tay khi rửa mẫu bằng dầu DO.
 Lau sạch ống đựng mẫu sau khi rửa để tránh trơn trợt làm vỡ ống.
40

BÁO CÁO THÍ NGHIỆM CHUYÊN ĐỀ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BÁO CÁO THÍ NGHIỆM CHUYÊN ĐỀ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

BÁO CÁO THÍ NGHIỆM

CHUYÊN ĐỀ DẦU KHÍ

GVHD: TS. Hồ Quang Như

TP. Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2021

BÁO CÁO THÍ NGHIỆM

CHUYÊN ĐỀ DẦU KHÍ

GVHD: TS. Hồ Quang Như

Lê Khánh Xuân Duyên 1710832

Lý Hoàng Thư 1713422

TP. Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2021

BÀI 1 - ĐƯỜNG CHƯNG CẤT ASTM (ASTM D86) ..................................................1

1. Giới thiệu chung ......................................................................................................1

2. Cách tiến hành .........................................................................................................1

3. Kết quả thí nghiệm ..................................................................................................3

4. Các yêu cầu an toàn .................................................................................................5

BÀI 2 - XÁC ĐỊNH ÁP SUẤT HƠI REID ....................................................................6

1. Giới thiệu chung ......................................................................................................6

2. Cách tiến hành .........................................................................................................6

3. Kết quả thí nghiệm ..................................................................................................7

4. Các yêu cầu an toàn .................................................................................................7

BÀI 3 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG TỶ TRỌNG KẾ (HYDROMETER) ............7

1. Giới thiệu chung ......................................................................................................8

2. Cách tiến hành .........................................................................................................8

3. Kết quả thí nghiệm ..................................................................................................9

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................10

BÀI 4 - XÁC ĐỊNH TỶ TRỌNG BẰNG BÌNH ĐO TỶ TRỌNG (PICNOMETER) .11

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................11

2. Cách tiến hành .......................................................................................................11

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................12

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................13

BÀI 5 - HÀM LƯỢNG NƯỚC (ASTM D95) ..............................................................14

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................14

2. Cách tiến hành .......................................................................................................14

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................16

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................16

(ASTM D2500 & ASTM D97) .....................................................................................17

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................17

2. Cách tiến hành .......................................................................................................17

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................20

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................20

BÀI 7 - XÁC ĐỊNH ĐIỂM CHỚP CHÁY CỐC KÍN ..................................................21

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................21

2. Cách tiến hành .......................................................................................................21

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................22

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................22

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................23

2. Cách tiến hành .......................................................................................................23

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................25

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................26

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................27

2. Cách tiến hành .......................................................................................................28

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................29

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................30

BÀI 10 - XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG TRO (ASTM D482) .........................................31

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................31

2. Cách tiến hành .......................................................................................................31

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................33

4. Các yêu cầu an toàn ...............................................................................................34

1. Giới thiệu chung ....................................................................................................35

2. Cách tiến hành .......................................................................................................35

3. Kết quả thí nghiệm ................................................................................................37