Przyczyny uszkodze turbosprarek

W czasie eksploatacji turbosprarek na ich wewntrznych elementach odkada si

Nagar i substancje smoliste, zwaszcza przy niezupenym spalaniu paliwa w cylindrach
silnika. Nagar i substancje smoliste odkadaj si przede wszystkim w kanaach
przepywowych turbiny, na opatkach wirnika, opatkach kierownicy i w uszczelnieniach
labiryntowych. Pokryte nagarem kanay przepywowe turbiny powoduj wzrost oporw
przepywu spalin, co z kolei powoduje spadek wydajnoci turbosprarki. Osady nagaru na
tarczy wirnika turbiny naruszaj wyrwnowaenie dynamiczne, czemu towarzyszy
pojawienie si drga powodujcych z kolei przyspieszone zuycie oysk wau.
oyska mog ulec uszkodzeniom nagym. Z reguy powoduje to znaczne uszkodzenia
wirnikw. Zuycie elementw oporowych oyska oporowego i elementw oporowych wau
wirnikw zwiksza bicie osiowe wirnikw w oysku nono-oporowym. Przy nadmiernym
biciu osiowym istnieje niebezpieczestwo zaczepiania opatek tarcz wirnikw o ich kaduby,
wskutek czego opatki mog si odksztaci plastycznie lub zama.
Uszkodzenia opatek kierownicy i wirnika turbiny maj najczciej posta wgniece
na krawdziach, skrzywie opatek, wytar krawdzi, pkni i werw korozji gazowej.
Rozlege uszkodzenia opatek kierownicy i wirnika turbiny powoduj kawaki poamanych
piercieni tokowych, a w silnikach z piercieniami ogniowymi-fragmenty tych piercieni
przedostajce si do ukadu wylotowego silnika. Uszkodzenia tego typu wystpuj najczciej
w silnikach duych mocy wtedy, gdy nie ma zabezpieczenia wlotu do turbiny siatk
przeciwodamkow lub gdy jest ona uszkodzona, albo niewaciwie ustawiona.

2.Weryfikacja turbosprarek.
Weryfikacja rozpoczyna jeszcze przed ich demontaem, trwa w czasie demontau, a
koczy si weryfikacj szczegow wymontowanych elementw. Wynika to gwnie z
powodu koniecznoci zapobieenia zbyt duym luzom, gdy jak wykazuje praktyka, nawet
gdy np. zuycie oysk moe si znajdowa w granicach dopuszczalnych, to przy skojarzeniu
ich elementw moe si okaza, e luz promieniowy wau w oyskach jest zbyt duy. Z tego
wzgldu miarodajnym kryterium weryfikacji turbosprarki s w wielu wypadkach luzy w
skojarzeniach, a te mona najprociej sprawdzi przed demontaem lub w czasie jego trwania.

Na rys. oznaczono literami miejsca kontroli luzw turbosprarek typu VTR 160-250.
Kontrolowane luzy wystpuj w miejscach labiryntowych uszczelnie promieniowych wau
turbosprarki 0, P., wau turbiny S, T, U oraz w miejscach labiryntowych uszczelnie
osiowych tarczy wirnika sprarki M. Ponadto kontroli podlegaj luzy wierzchokowe
sprarki N, turbiny R i luz osiowy wirnika sprarki L. Luzy N, O, P., R, S, T, U mierzy si
szczelinomierzem. Luz osiowy wirnika sprarki w miejscu labiryntowych uszczelnie
osiowych M oraz luz osiowy L opatek wirnika sprarki w kadubie sprawdza si w sposb
pokazany na rys. 2. Luzy te okrela si w sposb poredni, przez pomiar odlegoci K, midzy
czoem wau sprarki i paszczyzn czoow kaduba. Prawidowe wartoci tych luzw
zawiera DTR turbosprarki.
 Pknicia wirnikw sprarek wykrywa si przez metodami penetracyjnymi. Wykrycie
pkni dyskwalifikuje wirnik. Odksztacenia krawdzi opatek wirnika wykrywa si
szablonem i liniaem w taki sposb jak opatek turbiny. Jeli tarcza wirnika sprarki
osadzona jest na wale skurczowo, to poprawno osadzenia mona sprawdzi, wywierajc
naciski rk lub drewnianym trzonkiem motka. Nie dopuszcza si ruchu tarczy wzgldem
wau.
Wa turbosprarki wraz z tarczami wirnikw turbiny i sprarki mocuje si na tokarce
lub w specjalnym stanowisku kontrolnym w celu wykonania pomiarw bicia promieniowego
czopw i bicia osiowego tarcz wirnikw sprarki i turbosprarki. Przed tym sprawdzeniem
mierzy si rednice czopw, aby okreli ich zuycie i odchyki ksztatu. Dopuszczalna
odchyka okrgoci czopw wynosi 0,02 mm, ich odchyka walcowoci za 0,015-0,025 mm
na dugoci roboczej czopu. Pomiar bicia wau pokazano na rys.3. Liczbami I-V zaznaczono
paszczyzny pomiarw. Na podstawie wskaza czujnika 3 sporzdza si wykres ugi wau
(na rysunku pokazano wykres dla punktw 1, 3, 5 i 7 na obwodzie czopw). Na podstawie tak
sporzdzonego wykresu mona atwo okreli paszczyzn, w ktrej ugicie wau jest
najwiksze i kierunek wystpowania tego ugicia. Bicie osiowe tarcz wirnikw mierzy si w

miejscach oznaczonych literami M i N podczas powolnego obracania wau. Dopuszczalne

bicie promieniowe wynosi 0,02-0,03 mm. Tak maa warto dopuszczalnego bicia wynika z
koniecznoci zapewnienia wyrwnowaenia dynamicznego wirnika (dopuszczalne
niewyrwnowaenie wynosi 0,5-1 mNcm na 1 kg masy kompletnego wirnika). Dopuszczalne
bicie osiowe tarcz wirnikw sprarki i turbiny oraz dopuszczalne bicie promieniowe rowkw
uszczelnie labiryntowych w tarczach wynosi 0,05 mm.
 oyska lizgowe podlegaj takim samym zasadom weryfikacji jak oyska wau
korbowego. Dopuszcza si tu skrobanie pojedynczych rys o gbokoci do 0,1 mm na
brzowych powierzchniach lizgowych. Czopy oysk lizgowych, wykazujce niewielkie
pojedyncze rysy o gbokoci do 0,1 mm, mona opiowa pilnikiem-iglakiem i wypolerowa
naoliwionym ptnem ciernym do chropowatoci odpowiadajcej Ra0.16 m.
oyska toczne kwalifikuje si do wymiany w razie stwierdzenia podczas ogldzin
jakichkolwiek pkni, odksztace koszyczka i piercieni, ladw zuycia bieni oraz kulek
(pitting). oyska toczne wymienia si rwnie wwczas, kiedy osigny dopuszczalny czas
pracy okrelony w DTR turbosprarki lub gdy ich luzy-promieniowy i osiowy-osigny
wartoci dopuszczalne. Luz promieniowy oyska mierzy si w sposb pokazany na rys.4a,
natomiast luz osiowy-w sposb pokazany na rys. 4b.

Wirnik sprarki z uszkodzeniami w postaci ladw ocierania o kadub, wyama i pkni

na krawdziach oraz innych powierzchniach opatek regeneruje si przez napawanie. Rysy,
zadrapania i wgniecenia o gbokoci do 2 mm opiowuje si i dokadnie poleruje, aby

unikn napre a tych miejscach. lady korozji na wirnikach aluminiowych czyci si

skrobakiem, a na wirnikach innych materiaw-drobnoziarnistym ptnem ciernym, po czym
miejsca te przeciera si szmatka umoczon w benzynie. Pogite piercienie uszczelnie na
bocznych powierzchniach wirnika sprarki prostuje si. Nie dopuszcza si na nich pkni,
wyama itp. Wirnik z pkniciami, ktrych nie mona naprawi, wymienia si