Demir

Kkaydn
Demokratik
Cumhuriyet
Nedir?
Sosyalistler
Niin
Savunmaldr?
1
Yaynlar
 Demokratik Cumhuriyet Nedir?
Sosyalistler Niin Savunmaldr?
(Ankaradan Komnistlere Cevap)

kinci Srm
Mart 2013

Dijital Yaynlar
ndir Oku Okut - oalt Dat

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr.

Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak
basmak ve datmak serbesttir.
Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar

2
 Demokratik Cumhuriyet Nedir?
Sosyalistler Tarafndan Niin Savunulmaldr?
(Ankaradan Komnistlere Cevap)

indekiler

Bir renme Sreci ................................................................................................................ 4

Dnya apnda Bir Program Balamnda Demokratik Cumhuriyet.................................... 31
Sorunlar Somut Olarak Anlatma Denemesi ........................................................................ 47

3
 Demokratik Cumhuriyet Nedir?
Sosyalistler Tarafndan Niin Savunulmaldr?
(Ankaradan Komnistlere Cevap)

Bir renme Sreci

Dnyada ve Trkiyede sosyalistlerin programlarnn ne olmas gerektii konusunda uzunca

bir sredir yazyoruz. Aa yukar her yazda, Trkiyedeki sosyalistleri, Program, Strateji,
Taktikleri bakmndan eletiriyoruz ve kar grlerimizi sunuyoruz. Bu yazlarn sosyalistler
arasnda geni bir kesim tarafndan sessizce izlendiini de bir ok dorudan veya dolayl
gzlemden veya anlatlanlardan biliyoruz.
Ama ortalkta garip bir sessizlik vard. imdi ilk defa bir dorudan eletiri geldi. Bu eletiriyi
Ankaradan Komnistler yazmlar ve yazlarmzla ilgili btn eletirileri topladmz
Yazlar ve Yanklar forumuna asmlar1.
Bu eletiriyi grlerimizi daha ak ve anlalr olarak aklayabilmek iin bir vesile ve temel
olarak alacaz. Ancak, ayn Foruma astmz ksa notta da belirttiimiz gibi, eletiriler
byk lde yanl anlamalara dayanmaktadr.
Ama bu yanl anlamalar da, hem uluslar aras sosyalist hareketin tarihinin yeterince
bilinmemesinden, hem de bizim grlerimizin arka plannn bilinmemesinden
kaynaklanmaktadr. Bu yanl anlamalar minimuma indirmek bakmndan, yine sayfamzdan
geilen Programatik Yazlarn okunmasn neririz2. Ancak bundan sonra yazdklarmzn ne
anlama geldii anlalabilir ve yanl anlama ve arptmalardan arnm olarak dorudan
sylenenlerin kendisiyle ilgili bir tartmaya girilebilir.
imdi aadaki satrlarda bu arkadalarn eletirilerine elimizden geldiince, ister istemez o
yanl anlamalara da girerek ve onlar dzelterek girmeyi deneyeceiz.
*

1
Bu yazy yazdmz zaman u notu dmz: Forumun Adresi yle: http://f22.parsimony.net/forum41888/
. Eletirinin Bal: Demokratik Cumhuriyet Projesi Savunulabilir mi ya da Mmkn mdr? 29.
Ocak.2002. Bugn bu adres kapaldr ve bir ey bulunamaz. Ancak bu forumun o zamanlar bir arivini
yapmtk ve u adreste imdi bulunabilir:
2
O zamanlar u adresi vermitik: http://www.comlink.de/demir/konular/programatik/index.htm . Elbet imdi bu
adres te geerli deil. imdi bu konudaki yazlar Demirden Kaplar ve Kxz s itelerinde bulunbilir.

4
nce baz yanl anlama ve bilgilerden yola kmak gerekiyor Demokratik Cumhuriyet
konusunda.
Deerli Eletirmenler eletirilerine u cmleyle balyorlar:
Yazlarnz belli bir sredir takip etmekteyiz. Genel olarak PKKnn izmi olduu
Demokratik Cumhuriyet programn destekler nitelikte yazmanz, Trkiyedeki
sosyalistlerden nemli bir farknz oluturmakta.(...)
Evet doru, biz de hemen hemen btn yazlarmzda, Trkiyedeki sosyalistleri, Demokratik
Cumhuriyet acil programn savunmamakla eletiriyoruz bir bakma. Pozisyonumuzun
dierlerinden farkllnn, baka bir grup tarafndan da belirtilmesi gerek durumu
yanstmaktadr.
Ama bu farklln nereden geldii bilinmemektedir, nk PKKnn izmi olduu
Demokratik Cumhuriyet programn destekler nitelikte yazmanz ifadesi bu bilmeyii bir
ekilde ifade ediyor.
Burada bilinmeyen udur. Biz Demokratik Cumhuriyet programn, PKK bu program
savunmadan nce savunuyorduk. Bunu Trk sosyalistlerinin savunmas gerektiini
sylyor ve onlara kar savunuyorduk. Ve yine bu programn dayand mantktan
hareketle, bunun ayn zamanda ezilen ulusun hareketinin program olmas gerektiini,
yani Krt ulusal hareketinin savunmas gerektiini de savunuyorduk.
Bu tavr, imdi olduu gibi, o zaman da Trk Sosyalistleri iinde istisnai idi ve biz bu
tavrmzn istisnai olduunu da biliyor ve yazyorduk3.
Bu bakmdan PKKnn Demokratik Cumhuriyet programn, en kt koullarda, belli
belirsiz ifade edildii andan itibaren hi bir tereddt gstermeden savunmamz ve Trk
solunun neredeyse tamamnn bu program reddetmesi de rastlant deildir ve bizim
bak amzdan her ey yerli yerindedir. Trk sosyalistleri, Marksizmin bu unutulmu
yanlarn bilmedikleri iin kar kmaktadrlar, PKK Duvarn kyle Stalinizmin
bukalarndan kurtulduu ve ykselen bir kitle hareketine dayand iin, onu kendi
pratiinin zorlamasyla yeniden kefetmektedir. Bu akma rastlantsal olmad gibi, derin
snfsal ve yntembilimsel kkleri vardr.
Bizim amzdan, PKKnn Demokratik Cumhuriyet parolasn savunmas, Bizim
dediklerimize gelmesidir. Bunu elbette trnak iinde yazyoruz. Yllarca yazdklarmzn,
kk baz evreler dnda kimseye ulamadn, ulaanlarn okumadn, okuyanlarn

3
rnein daha 1986 ylnda yazlm ve svete Orhan Kotann kard Krdistan Presse yollanm
Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar balkl iki yazy burada hemen zikretmek mmkndr. rnein
orada sk sk le szler ediyoruz: Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek
Trk soluna son derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya koyuyor.
nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak gerektii karsamasn
yapyorum.. Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr.

5
anlamadn biliyoruz.
Krt hareketi, bu program, bizim her trl etkimizden bamsz olarak kendisi buldu. Bu,
bizim bak amzdan, adeta mucizevi denebilecek bir gelimedir. Nasl oluyor da Krt
Ulusal Hareketi, ok daha elverisiz teorik ve ideolojik bir hareket noktas, kltrel ve snfsal
temeli olmasna ramen, bizim yllar nce klasik Marksizmi kavray sremiz iinde,
tamamen teorik karsamalar yoluyla, bulduumuz demeyelim ama, adeta yeniden
kefettiimiz ve unutulmaktan kurtarmaya altmz eyi tamamen baka bir yoldan
buluyor?
Bizim amzdan aklanmas gereken esas sorun budur. nk burada bizim grlerimize
gelmek gibi grnen aslnda Marksizmin otantik programatik sonularna bir yaklamadr.
Burada ykselen bir hareketin, ulusal da olsa ykselen bir harekete balln ve onun
ifadesi olmann, o harekete nasl bir teorik dinamizm ve aklk kazandrd ortaya
kmaktadr. Krt hareketi, btn ideolojik, kltrel ve snfsal handikaplarna ramen bunu
baarmaktadr. lgin olan budur.
Ama Stalinistlerin bir bak asndan, Krt hareketinin buna gelmesi, onlarn Marksizm diye
bildikleri Stalinist kavram sisteminden uzaklama ve burjuva aydnlanmasnn kavram
sistemine bir ynelme ile birlikte gerekletiinden, bu deiim onlara, Marksizme bir
yaklama deil, ondan bir uzaklama olarak grlmektedir.
Aktr ki burada bizle, yakn zamana kadar PKKy desteklemi Stalinist ama radikal Trk
sosyalistleri arasnda sadece Demokratik Cumhuriyet konusunda farkl bir programatik tavr
al yok; PKKnn deiiminin de yz seksen derece zt deerlendirmesi sz konusudur.
Kald ki, PKKnn bu bizim grlerimize gelmesi, sadece Demokratik Cumhuriyet
konusuyla da snrl deil. rnein, zgr Politikada ilk yazmaya baladmz sralar, in,
Hint, Akdeniz uygarlklar ile ilgili olarak yazdklarmz, aynen calann, Smer Rahip
Devletinden Halk Cumhuriyetine Doru kitabnda tartt konulardr.
Benzer sonulara teorik ilgi alanlar konusunda da rastlanlabilir. Kapitalizm ncesi
uygarlklar tarihi ile bu gnn programatik sorunlar arasnda bir ba kurmak, Kvlcml ve
yine o gelenekten beslenen bizim gibi bir ka kii dnda kimsenin kafa yormad, biraz
fantezi veya beyin jimnastii gibi grlen eylerdi. Ama rnein Abdullah calan ve Krt
hareketi bu konulara kafa yormaya balam bulunuyor. Ve tpk Demokratik Cumhuriyet
konusunda olduu gibi, bu tamamen bizim teorik veya ideolojik bir etkimizden bamsz
olarak gerekleiyor. Ve btn Trk Solu, calann son savunmasn tpk Demokratik
Cumhuriyet parolas gibi suskunluk ve alayla karlarken, bu savunmay heyecanla
karlayan ve ok nemli bulan belki de tek Trk sosyalisti olmamz da bir rastlant deil.
Btn bunlar bir rastlant deildir, nk byk teorik genellemeler ve metodolojik sorunlar
ile kitlelerin byk tarihsel eylemleri arasnda her zaman ok derinden ileyen gl bir ba
vardr.
*

6
nce bu Demokratik Cumhuriyet Programn ya da Parolasn, PKKdan yllarca nce
savunduumuza dair bir ka kant gsterelim. Bu kant olan cmleler ayrca konunun
anlalmasn da kolaylatrc bir ilev grrler.
1986 ylnda, svete Orhan Kotan, Krdistan Press diye bir gazete karmaya balamt. Bu
gazete iin birok kiinin yan sra bizden de yazlar istemiti. Biz de egemen ulustan bir
sosyalist olarak, ezilen ulusun mcadelesine karnca kaderince bir katkda bulunmak iin,
dzenli olarak yazacamz bildirmi ve drt be makale yazp yollamtk 4. Bu makalelerin
bir ksm gazetede yaynland ve bir ksm da yaynlanmad ve bir daha da bizden yaz
istenmedi.
Yaz istenmemesinin iki nedeni vard. Birisi, tesadfen o sra svee yaptmz bir seyahatte
Orhan Kotanla tanmamz ve konu PKKya geldiinde, onun PKKnn CIA ve MT
tarafndan yaratlm ve ynlendirilen bir rgt olduu yarglarna kar kmamzd. Bu
olduka sert tartmadan sonra araya zaten belli bir soukluk girmiti.
Ama bundan nce de zaten gnderdiimiz yazlarla ilgili bir memnuniyetsizlik hissetmitik.
Bunun nedeni, tam bu Demokratik Cumhuriyet konusuydu. Bu yolladmz yazlarda, bu
sefer Krt Ulusal Hareketine de, Demokratik Cumhuriyet programn ve buna uygun
bir stratejiyi neriyorduk. Bu nerimiz hi hoa gitmemiti ve iin ilginci, tam imdi Trk
sosyalistlerinin de Demokratik Cumhuriyeti anlamad gibi hi anlalmamt ve kar
klmt. Lokman Polat imzasyla bir Krt, bu anlayn Krtlerin Kendi Kaderini Tayn
hakkn reddettiini iddia ediyordu. Ona da bir cevap yazmtk; yanl hatrlamyorsak bu
cevabmz da yaynlanmamt. Ama bu gibi durumlarda her zaman olduu gibi bize
yazlarmzn ieriinden dolay yaynlanmad sylenmemi, ok uzun olduu polemie yol
at gibi gerekeler gsterilmiti.
imdi msaade ederseniz, o yazda, hi bir kukuya yer brakmayacak ekilde Demokratik
Cumhuriyeti bir program olarak aka belirttiimiz blmleri aktaralm.
Aynen yle yazyorduk Krdistan Kurtuluunun Sorunlar balkl makalede:
Krdistan sosyalistleri ve proletaryas, bamsz bir Krt devleti iin deil, ama
Demokratik bir Cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn
engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet iin savatklar takdirde, belki
Krt burjuvazisini kaybedeceklerdir ama ok daha byk gleri kazanacaklardr. Ulusal
Kurtulu, bunun otomatik yan rn olacaktr.
Bu makaleye Lokman Polatn yapt eletiriye yant olarak yazdmz yazda, ak ak bu
yaklamn Trk ve Krt solunca bilinmediini de belirtir ve konuyu yle aklarz:
L. Polat'n eletirisine konu ettii yaznn temel tezi yle ifade edilebilir: "Krt Ulusu
bamszln elde edebilmek iin, bamszlktan daha fazla bir eyler iin savamaldr." ya

4
O zaman u notu dmz: Bu makaleler u adreste bulunabilir:
http://www.comlink.de/demir/yayinlar/kurpress/kpyazilar.htm Bugn Kxz sitesine koyduumuz kitap
derlemelerinde bulunabilir.

7
da baka bir ifadeyle: "Krt ulusu, kendini ulusal baskdan kurtarmak iin, kendini ezen
uluslarn ezilenlerini de kurtarmaya kalkmaldr."
Bu "Daha fazla bir ey" de yazda yle somutlanmaktadr:
"Krdistan sosyalistleri ve proletaryas. bamsz bir Krt devleti iin deil; ama demokratik
bir cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten
demokratik bir cumhuriyet iin" savamaldrlar. Yaznn dier blmleri bu fikrin
gerekelendirilii ve tad potansiyellerin sergileniidir.
Okuduunu biraz anlayan herkes iin, yukardaki nermelerden, L. Polat'n iddia ettii
trden, Krtlerin ayrlma hakkn ya da Krt ulusal kurtulu savan inkar etmek ya da
kmsemek gibi bir anlam kmaz. Aksine, yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu
Hareketinin hangi strateji ve programla baarya ulaabilecei sorununu tartmaktadr.
Yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin kmsedii asndan deil, ama
belki, bu harekete, potansiyellerinin ve limitlerinin stnde devasa grevler ykledii,
Kylln ya da Ulusal Kurtulu Hareketlerinin devrimci potansiyelini abartt iin
eletirilebilir. Yazy yazarken, okuduunu anlayan bir okuyucunun, tezleri bu adan
tartmas gerektiini dnmtm.
Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr.
Yeni olan yann gze batrmak iin bir ka rnek verelim.
Bu rnekleri verdikten sonra Demokratik Cumhuriyeti aklamak iin de unlar yazmz:
L. Polat, "Demokratik Cumhuriyet" derken neyi dediimi anlamamtr. Eletirisinin bir
yerinde, yukarda da aktardm Demokratik Cumhuriyet ile ilgili satrlarm aktaryor, ama,
benim "demokratik cumhuriyet" szcklerinden sonra virgl koyarak, bu konuda ok yaygn
yanl anlamalara olanak vermemek iin eklediim cmleyi kararak. L. Polat'n aktarrken
kard cmlecik udur: "bir tek kyn bile kendi kaderini' tayin hakknn
engellenemeyecei gerekten demokratik bir cumhuriyet."
Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek Trk soluna son
derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya
koyuyor. nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak
gerektii karsamasn yapyoruz.
Krt ve Trk solunda Kendi Kaderini Tayin Hakk, ancak ulus olunca sahip olunabilecek
bir ey olarak anlalm ve Krtlerin bamsz devlet kurma hakkn savunmak iin hep
Krtlerin bir ulus olduu kantlanmaya allmtr. (Burada kastl arptmalara imkan
vermemek iin Krtlerin bir ulus olduunu aka belirtelim.) Ama sorunun bu ekilde
koyuluu tersinden, ulus olmayan; tarihsel, corafi, sosyolojik ya da psikolojik olarak
kendine ulus olduuna dair bir sertifika bulamayan bir topluluun ayrlma ve bamsz bir
devlet kurma hakkndan sz edilemeyecei varsaymn ierir.
Tartmay yeniden balatmak, ama bir st dzeyde balatmak ve ilerde ok gerici sonular
douracak bu varsaymn yanlln gstermek iin, iddia ediyoruz ki: ayrlma hakk iin
ulus, milliyet vs. olmak gibi bir nkoul yoktur ve olmamaldr. Bu, Marks-Engels-Lenin'in

8
Demokratik Cumhuriyeti ve Ayrlma Hakk anlaydr. Gerek demokratik cumhuriyette,
isteyen ky, mahalle, ya da blge halk, istedii takdirde derhal ayrlabilmeli ve bunu
engelleyecek ne hukuki, ne idari bir mekanizma olmamaldr.
rnein Lenin, Devlet ve htilal'de Engels'ten alnt yapyor:
"O halde, merkezi cumhuriyet. Ama, l798'de kurulmu, imparatorsuz imparatorluktan baka
bir ey olmayan bugnk Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. l792'den l798'e kadar, her
Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan modeline gre, tam idari zerkliine sahipti;
bizim de aynen sahip olmamz gereken ey budur. Bu zerkliin nasl rgtlenebileceini ve
brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti bize
gstermi bulunuyor." (s.95)
Ve Lenin'in konuya ilikin yorumu:
"Engels bakmndan, merkeziyetilik, 'komnler' ve blgelerin devlet birliini tamamen kendi
arzularyla (a.b..) savunmalar artyla, her trl brokratizm ve her trl yukardan
'buyurma'y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir mahalli idari zerklii asla
bertaraf etmez" (s.95)
Ne yazk ki, ne Krt ne de Trk sosyalistleri, bugne kadar, kendi kaderini tayin hakknn ulus
olma kouluna balanamayaca seklindeki bu anlaya hi deinmemilerdir. Trkler
asndan byle bir program, otomatikman Krtlerin bamsz devlet kurma hakk demektir,
Krtler iin de ayndr. Ve byle bir programn, bamsz bir Krt devletine kar olmas diye
bir ey sz konusu deildir. Otomatikman bunu da ierir.
Byle bir program savunmakla, sadece Krtlerin ayr devlet kurma hakk deil, ama ayn
zamanda, Krt Kurtulu Savana, kendilerini ezen uluslarn emekilerini de kurtarma grevi
yklenmi olur. Ama byle bir program, bamsz bir devlet kurma hedefinden farkl bir
eydir. Bamsz bir devlet kurma program, bu devletin alabilecei somut biimleri ele
almaz. Ama sadece bu da deil, bamsz bir devleti de gletirir.
Bir kyn bile isterse ayrlabilecei ve her trl topluluun kendi zgr iradeleriyle
birletikleri bir Demokratik Cumhuriyet ne gibi devrimci potansiyeller tamaktadr?
Ezen Uluslar Asndan: Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, byle bir program savunan bir
ncle sahip olduu takdirde, ezen ulusun ezilenlerini aktif olarak yanna kazanabilir ve
program uruna mcadele iin rgtleyebilir. nk byle bir program, ayn zamanda, ezen
uluslarn brokratik, militer devlet cihazlarnn paralanmasyla gerekletirilebilir.
Byle bir program, ezen uluslar tarafndan ezilen dier uluslar da yanna kazanabilir.
rnein ran'da Azeriler de ezilen bir ulusturlar. Bamsz bir Krt devleti hedefi, Azerileri,
Krt Devleti uruna mcadeleye sevk etmez, ama Demokratik Cumhuriyet, onlarn
mcadelesini de ateleyip, ivmelendirebilir.
Btn bu uzun alntlarda, (1) Demokratik Cumhuriyetin hem Krt Ulusal Hareketinin hem
de Trk i ve emekilerinin program olmas gerektii sylenmekte; (2) bunun klasik ve
tahrif olmam, unutulmu bir Marksizmin yaklam olduu belirtilmekte; (3) bunun Trk ve

9
Krt solunca bilinmedii, onlar iin yeni olduu da tekrar tekrar ifade edilmektedir. (4) Ve
nihayet Azeriler rneiyle bu programn blgedeki demokratikletirme potansiyelleri ima
edilmektedir.
zetle, biz Demokratik Cumhuriyeti PKKnn ortaya att bir program olduu iin
savunmuyoruz, Marksizm bunu gerektirdii iin ve yllardr savunuyoruz.
PKK Trk ve Krt sosyalistlerinin savunmas gereken program savunmaya balam
bulunuyor. Ve bunu yaparak aslnda klasik tahrif edilmemi ve unutulmu Marksizmin
nerisine de uygun davranyor. Demokratik Cumhuriyet parolasnn niin sosyalistlerce
savunulmamas gerektii, aslnda Trk ve Krt Marksistlerinin kantlamas gereken bir tezdir.
*
Yukarda Krdistan Pressden yaptmz alntlarn tarihi 1986dr.
Ancak bizim bu Demokratik Cumhuriyet programna ulamamz, ok daha eskilere, Vatan
Partisi iindeki tartmalara ve o srada Trkiyedeki radikallemeye bal olarak yaadmz
hzl teorik evrime kadar gider. Bu kk partideki tartmalar Trk solunca bilinmez
kalmtr ama, aslnda nitelikleriyle, Krt hareketinin bu gn yaad evrime benzer bir
karakter gsterirler.
1970li yllarn sonundaki radikalleme dalgas, btn burjuva sosyalist partilerde radikal
kanatlarn oluup kopumasna yol amt: TPten, Sosyalist ktidar evresi, yani Yaln
Kk ve Metin ulhaolu koptu. TKPden inin Sesi ile Yrkolu (Nihat Akseymen),
TSPten ikinci Kitle dergisiyle TKP(B) ile brahim Seven.
Birbiriyle ilgisiz gibi grnen bu blnmeler, aslnda Trkiyede radikallemenin
yansmalaryd ve i hareketinin burjuvazinin kuyruundan kopup radikal demokrasi ile
ittifak aramaya ynelmesinin ifadesiydi 5.
Btn bu hareketler kendi geleneklerine uygun varsaymlar veya karsamalarla, radikal
hareketlerle ittifaklara yneliyorlard. (PKK da bu dnemin rndr, ayn radikallemenin
Krdistandaki yansmasdr. Bu blnmelerle, Apocularn ortaya knn ayn dneme
rastlamas rastlant deildir. Rzgari de yine ayn radikallemenin bir yansmas olarak
Stalinizmle kopuma eilimleri gsteriyordu bu srada ama mantk sonularna ulamaktan
korkuyordu.)
te, Vatan Partisinde de ayn dnemde benzer bir blnme oldu ve burada da bizler radikal
kanat olarak koptuk. Tek fark, kongrede ounluu salayan biz olduumuzdan tesadfen
resmi partinin bizde kalmasyd. Dier taraf Mehmet zlerin bakan olduu Sosyalist Vatan
Partisini kurdu.
Bu blnmede, radikal kanadn teorik tezlerini ve yaklamlarn biz formle etmitik. Btn
bu metinler o zaman Kvlcm dergisinin sayfalarnda yaynlanmt.

5
Bu evrimi ve eilimi ayrca ele aldmz Burjuva Sosyalist Partilerde Blnmeler balkl yazy 1980lerin
hemen banda yazmtk. Bu yaz daha sonra gizlice dar karlm ve Almanyada yaynlanan Yol Der Weg
adl dergide yaynlanmt.

10
Farkl grler parti yasall iinde ve kamu oyu nnde aka tartmlar ve ayrlklarn
programatik ve stratejik karakteri nedeniyle ayn partide yer alamayacaklar grldnden,
kongrede aznlkta kalan Partiden uygarca ayrlmt. Belki de Trk sosyalist hareketinde,
ak teorik tartmaya dayanan ve tam da btn ayrlk noktalar sistemletirilmi ve kamuoyu
nnde aka programatik ve stratejik ve rgtsel konular tartarak gerekletirilmi ilk
ayrlkt. (Bu gn oulculuk bayrayla kurulan DP bunun kenarna bile ulam deildir.
Hele ilk oulcu parti falan olduklar iddiasna ise glnebilir. arkn ezeli, Tarihi kendisiyle
balatmak hastaldr bu.)
Burjuva Sosyalist partilerdeki bu blnmelerde, radikalizmi temsil eden taraflarn hepsi,
Stalinizm erevesine takl kalmlar ve bunu aamamlardr. Radikallemeleri belli bir
noktada ve genellikle biimsel sorunlara taklp kalm yntemsel sorunlara ynelik bir
radikallemeyle sonulanmamtr. Bunu yapabilen sadece biz olduk. Muhtemelen bunu da
Kvlcmlnn salad birikime ve onun bizlere Marksist gelenein kimi kaynaklarn,
Stalinizmin prizmasnda krlmadan aktarmasna borluyduk. Yani genlerimizde daha
ileriye gidecek baz potansiyeller vard.
Bu fark ve anlatmak istediimizi syle bir benzetmeyle aklayalm. Bir maymun ve insan
yavrusu birlikte bytlmeye balasalar, ilk bir ka yl aa yukar paralel bir geliim
gsterirler, hatta maymun yavrusu balangta insan yavrusundan daha hzl geliir. Ancak bir
noktada, maymun yavrusun geliimi genetik snrlarna toslar, insan yavrusu ise tam da onun
balangta yava gelimesine yol aan genetik zellikleri nedeniyle gelimeye devam eder.
Burjuva sosyalist partilerde radikalleenler ve ayrlanlarn hemen hepsi, genetik yani
metodolojik snrllklar nedeniyle bir yerlerde takldlar (ulhaolu, Kk) hatta bir ksm,
Sovyetlerin kyle birlikte Alevicilie veya liberalizme doru gerilediler bile (N.
Akseymen (Yrkolu), . Seven).
Sadece biz, buradan Klasik Marksizmin yaayan gelenei diyebileceimiz Trokizme,
oradan Frankfurt Okuluna, Yeni Sosyal Hareketlerin problemlerine, Aydnlanmann
Marksizm iindeki etkilerinin eletirisine doru bir evrim gsterebildik.
Bugn bulunduumuz yerden bu farkn nasl olutuuna baknca, bunun kaynanda
Kvlcml olduu seziliyor. Yoksa bu isimlerin hi birisi bizden daha az yetenekli deildi
aksine bizden ok daha zeki, bilgili ve yeteneklidirler. Kanmzca Kvlcmlnn bize
kazandrd bir metodoloji var, bu genetik zellikleri balayan.
*
Bu ksa aklamadan sonra, Demokratik Cumhuriyet parolasna ilikin, bunun Demokratik
Cumhuriyet olarak adn koymadan, Vatan Partisi Program diyerek, -ki sonra
gsterilecei gibi, Vatan Partisi Program tam tamna bir Demokratik Cumhuriyet
programdr- Vatan Partisi iindeki tartmalarda, Komisyon Raporu denen metinde, ki bu
metinin neredeyse tamam bizim kalemimizden kmt, ayn fikirleri nasl ifade ettiimizi
aktaralm. (Aadaki satrlar, yukarda Krdistan Presse yazlm yazda ifade edilenlerin ilk

11
ve deiik, bir kk partinin kendi zel jargonuna uydurulmu bir versiyonu olarak da
okunabilir.)
Vatan Partisi program, tm uluslarn, ezilen ulusun kendi kaderini tayin hakkn u veya bu
ynde kullanabilecei ve kulland takdirde de hi bir bask ve zorla karlamayaca bir
demokratizmi ina eder. Hakkn fiilen gereklemesini salar. Bu hakk kullanp ayrlmay
veya kalmay btnyle o halkn kendi seimine terk eder. VP program, onun tercihini
zgrce yapabilecei artlar salar. Ve bu artlar, ancak VP programnn, yani Demokratik
Devrimin gereklemesi ile kazanlabilir.
Bu nedenle, VP Program ya da Demokratik Devrim, ezilen bir ulusun ayrlma hakkn
kullanabilecei demokratizm artlarn gerekletirecei iin; ve ezilen ulusun da nnde
esas devrimci adm, yakalanacak ana halka; kendi kaderini tayin hakkn fiilen
kazanabilecei artlara ulamak olduundan ezilen ulusun da programdr.
ster ezen, ister ezilen ulustan olsunlar VP programnn tm devrimci mcadelenin hedefi
olduunu ve olmas gerektiini kavramayanlar gerekte, nice keskin grnrlerse
grnsnler znde reformizmi ne geiriyorlar, burjuvazinin kuyruuna taklyorlar
demektir.
Lenin bu konuyu yle koyar:
Uluslarn Kaderlerini Tayin hakk demokratik bir dzeni zorunlu klar, yle ki, bu
dzende sadece genel olarak demokrasi ile yetinilemez, burada, zel olarak ayrlma
sorununu demokratik olmayan yoldan zme balamak olanakl deildir.
VP program, byle demokratik bir dzen kurar. Ayrlma sorununu demokratik olmayan
yoldan zme balamay, yani ayrlma hakkn engellemeyi; onu kat zerinde brakmay
OLANAKSIZ KILAR. (Kvlcm, Say 3, Kasm-Aralk 1978, s.142-143)
Bu alntlar bize unu gsterir: aa yukar 1986 ylnda Krdistan Presse yazdklarmz
yazmaktayzdr bu Vatan Partisi iindeki tartmada. Yazda Vatan Partisi Program denilen
Demokratik Cumhuriyet, hem ezen ulusun sosyalistlerine, hem de ezilen ulusun
sosyalistlerine nerilmektedir ve bu neri ayn zamanda Vatan Partisindeki burjuva
sosyalizmiyle blnmenin programatik temeli, ekirdei, zdr.
Tarih 1978. Radikallemenin zirvede olduu nokta. i hareketinin ve Krt hareketinin
gecikmi radikallemesinin balad ama ayn zamanda toplumun da yorulmaya balad
nokta. Bu sosyolojik eilimlerin, politik ifadelerini Burjuva Sosyalist partilerde radikal
eilimlerin blnmesiyle; Krdistanda Rzgari gibi hareketlerin Stalinizmle yzlemeye
balamasyla ve Apocularn ilk kez isimlerini duyurmaya balamasyla bulduu dnem.
zetle, bizim Demokratik Cumhuriyeti ezen ve ezilen ulusa bir program olarak nermemiz
neredeyse eyrek yzyllk bir gemie sahiptir ve bizim sonraki teorik evrimimiz ve
radikallememizin adeta balang noktasdr.
*
Bu balang noktasna nasl vardmzn ksa hikayesini de burada ksaca anlatalm.

12
1973 yl sonlarnda, TSPi kuracak olan ekibe muhalefet eden bir grup Doktorcu ii ve
devrimci bir araya gelip, Vatan Partisi programn temel alarak bir Beiktata bir apartman
dairesinde yaptklar bir kongreyle Trkiye Komnist Partisi kurdular, daha dorusu o
zamann jargonuyla onu reorganize ettiler. Polis ve mahkemelerde ortaya kmad iin
bilinmez ama bizim mahkum olduumuz ve on yl hapiste yattmz Kvlcm gazetesi bu
partinin organyd.
Bu parti kongresinin hazrlklar srasnda ve kongrede, toplananlar iinde Krtler de
bulunuyordu. Krt olsun olmasn, herkes u sorunla karlamt: Vatan Partisi Programnda
Krtlerden ve Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakkndan hi sz edilmiyordu.
Bunu hepimiz onun legal bir parti olmasna balyorduk. Bunu ifade edemedii iin bu
konuda sustuunu dnyorduk. Eh bizler o sra illegal bir parti kurduumuza gre bu tr
bir yasal snrlama sz konusu olmadndan, bu hakk ak ak ifade edebilmeliydik.
Kongrede Trkiye Komnist Partisinin Program olarak da kabul edilen Vatan Partisi
Programna bir tek ilave yaplmt, uluslarn Kendi Kaderlerini tayin hakk konusunda,
aklmzda kald kadaryla yle bir ifade eklenmii:
Trkiye Komnist Partisi, Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakknn tanr ve savunur.
Halklarn bamszca karar allaryla birlikte ve kardee yaamalar iin mcadele eder.
Aa yukar byle bir eydi. Burada nemli olan Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakknn
vurgulanmas ve birlik sorununun Bamszca Karar Al kouluna balanmasyd. Bu
nemli bir fark oluturuyordu. Yani birlemek iin nce ayr ve eit olmak gerektii. Ve eer
hafzam beni yanltmyorsa bu formlasyonu da ben yapmtm.
Daha sonra, 1974de Kvlcm gazetesinde sosyalistlere bir Proletarya Partisi Program
olarak bu program nerilmiti. Ama yasal durum gz nne alnarak, bu metin Vatan partisi
Programna yle bir formlasyon deiikliiyle yedirildi:
21- ANAYASAMIZIN Kamu Hukuku maddeleri ile, NSAN HAKLARI EVRENSEL
BEYANNAMES hkmleri ksntsz olarak, kitaptan hayata geirilecek. (Buraya kadar
olan ksm, 1954 Vatan partisi Programnda da var. Bundan sonras o eklemenin legal biimi
oluyor.) Trkiye ve Dnya Halklarnn karlkl gven, ibirlii ve bamszca karar
allaryla kardee ilikileri gerek demokrasinin, gerek sosyalizmin kuruluunun
vazgeilmez art olarak grlecek. (Kvlcm, 25.Mart.1974, Say: 3, Sayfa:4)
Daha sonra Kvlcm kapatld, o parti fiilen dald vs. ve bu deiiklik yapanlarca bile
unutuldu gitti.
*
1974ylnn sonuna doru Mihri Belli Emeki dergisinde Vatan Partisi Programn eletiren
bir yaz yazmt. Bu eletiriye bir cevap vermeye hazrlanrken, Vatan Partisi Program
zerine daha derinliine dnme ve onun zelliklerini inceleme olana bulmutuk. Bu
adan bakldnda Vatan Partisi Programnn gzmzde deerini giderek arttran
zelliklerinin farkna varyorduk. Bu zellikler onun eklektik olmamasyd her eyden nce.

13
lk teorik makalemiz ve polemiimiz olan, bizim iin biraz da baba katli gibi bir anlam
tayan bu, Mihri Belliye cevapta, yle yazyorduk:
Program bir btndr. Eklektik deildir. (...)
Eski divan edebiyatnda beyitlerle yazlan bir tr iir vardr. Bu iirlerde her beyit kendi
bana bamsz olarak bir anlam tar, beyitlerden bir ikisini karsanz ya da yerlerini
deitirseniz iirin btn olarak anlamnda bir eksiklik ve deiiklik fark edilmez bile. Ama,
mesela modern iirde bir tek szc deitirmek, bir msray atlamak iire btn anlamn
kaybettirebilir. Her szck birbirine ve iirin btnne baldr. Benzer ekilde V.P.
Programndan da bir talebi karsanz ya da deitirseniz hemen srtr, ereti durur. V.P.
Program bir iire benzer. (H. Ylmaz, Emeki ve Birikimin Dr. H. Kvlcml Eletirileri
zerine, Kvlcm yaynlar, stanbul, 1976, sayfa: 16)
Tabii bizim bu satrlarmz ayn zamanda bir zeletiriydi. Yukarda anlatlan, uluslarn
kaderlerini Tayin hakk ile ilgili Kongrede yaptmz, illegalitenin ak diline uydurma,
dzeltme ve katklarmzla da, bu iirin btnln bozduumuz, onu eklektik bir
yap haline dntrdmz anlamna geliyordu.
O zaman da u soru kafamza u soru taklp kalmt: Niin Kvlcml zel olarak Uluslarn
Kendi Kaderlerini Tayin Hakkndan sz etmemiti Vatan Partisi Programnda?
Bizim yaptmz bu deiiklik bir tr ilkeler bildirimi gibi bir eydi, programn btnl
iinde son derece eklektik kalyordu. Bylesine bir temel konuda bu programn eksiklii
kabul edilemezdi. Kvlcml gibi en keskin talepleri bile en yumuak grnmle ve somut
talepler biimde formle etmenin ustas bir teorisyen, pek ala bunu da formle etmenin bir
yolunu bulmu olmalyd. Niye yoktu byle bir talep? Biz aklmzca bir dzeltme yapmtk,
ama bu biraz, resim ve sanat tarihinden anlamayan birinin, orijinal bir tabloyu, dzelteceim
diye deersizletirmesi, bozmas gibi bir eydi.
Niin bunu yapmak zorunda kalmtk? Bu aklanmay bekliyordu. Biraz bunu gsterelim.
Yetmili yllarn ortalarnda birok sosyalist parti kuruldu. TSP, TP, TKP, EMEP vs.
Bunlarn her birinin farkl gibi grnen programlar vard.
Biz bu dnemde, btn bu partilerin programlarn ele alp mercek altnda inceleyen tek
kiiydik belki de Trkiye Sosyalist Hareketinde. Btn bu partilerin programlarn tek tek,
madde madde incelemi ve eletirmitik. Bunlardan sadece biri yaynlanabilmiti. TKP
Programnn Eletirisi (C. Aydn, TKP Program Eletirisi, Kvlcm, Say: 1, Temmuz
Austos 1978, Sayfa 54-119)
*
imdi bu program eletirisinden TKP Programnn ulusal sorun konusundaki taleplerini
eletirdiimiz blmde bu elikimizin hala yerinde durduu ve o sralardaki zmmz
yanstan satrlar aktaralm. Bu bizim o zamanki snrllklarmz ve adeta zmn snrna
gelip orada takldmz ok ak gsterir:
Gelelim Vatan Partisi Program'na. Vatan Partisi Program'nda, Uluslarn kendi

14
kaderlerini tayin hakk konusunda hi bir somut talep yoktur. Ama bu yok olu, onun zaaf
deil, dier yasal partiler karsndaki stnldr. nk Vatan Partisi, yasal olarak
kurulmutur, yasal bir partidir. Yasalar ise, Krdistan'n Trkiye'nin smrgesi olduunu
inkr etmekte, Krt ve dier uluslarn varln kabul etmemektedir. Bu nedenle yasalar
erevesinde bu konuda somut talep ileri srlemez. Eer srlmeye allr, talepler
yasalara uydurulmaya allrsa, bu sonuta oportunist taleplerin formulasyonuna yol aar.
Programda yanl bir ey sylemektense, hi bir ey sylememek yedir. Sorun bir blge
meselesi ya da kltrel zerklik meselesi deildir. Ayr devlet kurma meselesidir. Bu gnk
yasalar erevesinde talep edilemez. Edilmeye kalklrsa, ya soyut ilke bildirimleriyle, (ki ilke
bildirimlerinin yeri bir program deildir. O somut yaplacak iler plandr) geitirilir, ya da
blge gerilii, kltrel zerklik meselesine indirgenir. TKP ise, illegal, hi bir yasal
snrlamaya tabi olmayan bir parti olduu halde, var olan programyla, somut olarak ulusal
meseleyi arptm, oportuniste, ovence yorumlamtr.
"Eer bir teori aklanamyorsa - susun, ya da onun tam olmaktan ok uzak bir
aklamasn verdiinizi, en nemli zelliklerini dahil etmediinizi syleyin." (Lenin,
"Marks Engels Marksizm", s. 114)
V.P. Program'nda, bu konuda hi bir talep olmamas, dier baz eksik ve yanllarla birlikte
olsayd, yani VP Program'nda Engels'in Erfurt Program eletirisinde tanmlad trden,
demokratik bir cumhuriyeti gerekletirecek talepler olmasayd bir yanl olurdu. Konuyu
somutlamak iin yle bir rnek verelim: programda canl bir organizmann, rnein bir
insann anlatldn gz nne getirin, ama yasalar rnein akcierlerin varlndan sz
edilmesini, akcierlerin tanmn yasaklam. O artlarda, programnz, kan dolamndan,
beslenmeden, boaltmdan eksiksiz olarak sz ediyor ama akcierlerden sz edemiyor. Pratik
olarak akcierler olmadan bir insann yaamyaca bellidir. Bu durumda, her ey tamam, bir
akcierler eksikse, ve bu eksiklik bilinli olarak yaplmsa, eksiklik dier organlar tam ve
iler olduu srece bir anlam tamaz. nk onlarn ileyebilmesi iin akcierlerin alyor
olmas gerekir. O sz edilmeden de vardr. Ayn ekilde, VP Program'nda ulusal sorun
zerine somut bir talep yoktur, ama o tm programn organik yaps iinde varl art olan,
hukuki nedenlerle sz edilemeyen bir konudur.
Yukardaki satrlarda, Vatan Partisi Programnn Mihri Belliye cevap verirken farkna
varlm organik btnl belirtilmekte ama bu btnln iinde Uluslarn Kaderini Tayin
Hakknn hala var olmad dnldnden, bu yokluk yasal snrlamalarla
aklanmaktadr. Yani sorun hala ulus olup olmama balamnda tartlmaktadr. Ayrlma
hakknn ulus olup olmamayla ilgisizliinin, bilincinde deilizdir. Dolaysyla, Vatan partisi
Programnn, kendi kaderini tayinin demokratik olmayan bir zmn dladnn
farknda olamamaktayzdr.
Trkiye ve Krt solu hala bunun bilincinde deildir.
*
Btn bu program eletirilerinde henz bir program ile bir program metni ayrmnn
farknda deilizdir ve program da hep Trkiyeye ilikin blmyle ele almaktayzdr. Yani

15
her hangi bir proletarya partisinin nce dnya apnda bir program olmas gerektii,
bir lkeye ilikin programn buna bal ve tabi olarak var olabilecei kavran yoktur
henz. (Maalesef Trk ve Krt solunda bu da hala yoktur. Program hala bir program metni
yazmak olarak anlalr ve program deyince de lkeye ilikin program anlalr. An bakn
btn Sosyalist partilerin durumu byledir. imdi de bir sosyalist parti tartmalar byle
yaplmaktadr.)
Henz bu noktada deilizdir ama bu program eletirileri, btn sosyalist partilerin ve
partilememi gruplarn veya illegal partileri olan illegal rgtlerin temel programatik
zaaflarn grmemize yol amt.
Neydi bunlar?
Btn Burjuva Sosyalist Partiler, yani TP, TSP, TKP vs., hepsi aslnda son derece soyut
olan ve Demokratik Devrim anlamna gelecek bir programa sahiptiler ama, bu program da
ileriye atp acil talepler biiminde bu minima programdan da geri talepleri esas
mcadelenin konusu yapyorlard.
Buna karlk, daha radikal olan ve ou parti olarak kendini ifade etmemi gruplar, hareketler
veya bunlardan illegal partileri olanlar, yani Kk Burjuva Sosyalist hareketler ve
partiler;,bu gibi bir minima program bile oluturmayan, rnein 141 ve 142nin kaldrlmas
gibi taleplere itibar etmiyorlar, ama buna karlk son derece soyut, Demokratik Halk
ktidar gibi, hi bir somut teklif ve rgt biimiyle doldurulmam yuvarlak bir genel
hedef bildirimiyle yetiniyorlard. Ve somut olarak politika sz konusu olduunda da, hi bir
somut talep ifade etmeyen rozet sloganlarla, (rnein Mahir Hseyin Ulu, Kurtulua
Kadar Sava veya Tek Yol Devrim! gibi. Her siyasetin byle kendisini tanmlad
sloganlar vard. Bunlar tpk Futbol takmlarnn taraftarlarnn kendilerini tanmlamak iin
kulland sloganlara benziyorlar ve ayn ilevi gryorlard. Bir kimliin ifadesi, bir aidiyet
duygusu.) miting alanlarn dolduruyorlard. Yani Kk Burjuva sosyalizmi de bir program
nosyonundan yoksundu ve byle bir yetenek gsteremiyordu.
Bu genel manzarann ortaya kard sonu uydu. O muazzam ykselen hareketin, Trkiye
tarihindeki en byk politizasyon ve radikalleme dalgasnn aslnda bir devrimci program
yoktu. Somut olduunda DGMye hayr!, 141-142 kalksnda kalyordu. Btn bunlarn
elde edilmesi ise, o minima programa bile ulamak deil, ona ulamak iin daha elverili
koullar anlamna gelebiliyordu. Radikal olduunda ise somut bir ey sylemiyordu,
programszd. Yani Demokratik bir devrimin ifadesi olacak somut talepler manzumesi hi bir
ekilde, ne kk burjuva radikal devrimcilerin ne de burjuva sosyalist partilerin somut politik
eylemlerinde hi bir ekilde grlmyor; bir demokratik devrim anlamna gelecek somut
talepler ezilen ynlar tarafndan bilinmez kalyor ve ynlarn hafzasnn derinliklerinde yer
etmiyordu.
Vatan Partisi Program btn bunlardan kkten ayrlyordu. O Demokratik devrim anlamna
gelecek talepleri, somut bir sistem olarak ve acil talepler olarak ortaya koyuyordu. Ne rozetti
ve soyuttu, ne de Burjuva Sosyalist Partilerin programlar gibi acil denen taleplerin gerisine
atlmt. Ama bu Hikmet Kvlcmlnn orijinal halinde byleydi.

16
O yetmili yllardaki Vatan Partisi bu devrimci program idi etmiti? Nasl m?
Kvlcmlnn manevi otoritesi nedeniyle elbette bu programa dokunulamyordu ama bir
takm kongre kararlaryla szde baka acil talepler ne karlyor ve tpk dier burjuva
sosyalist partilerde olduu gibi, Demokratik Cumhuriyet program daha acil olduu
sylenen grevlerin arkasna atlyordu.
Tabii btn bu parti programlarn inceler ve eletirirken, Gotha ve Erfurt Program
Eletirileri, Rus Sosyal Demokrat i Partisi Program ve Program Tasla tartmalar,
Komnist Manifesto, Devlet ve htilal, Fransada Sava gibi kitaplar bu ulatmz
sonular nda yeniden okuduumuzda unu gryorduk: bu hi de yeni bir sorun deildi.
rnein Erfurt Program tasarsnn eletirisinde, Trkiyenin burjuva sosyalist partilerinin
yaptnn tpksn yapanlara Engels, bu programn en byk eksiinin asl sylenmesi
gerekenin sylenmemi olduunu sylyordu. Peki neydi bu asl sylenmesi gereken?
Demokratik Cumhuriyet.
Peki Demokratik Cumhuriyet neydi? Engels, Demokratik Cumhuriyet olarak iki rnek
verebiliyordu: Amerika Birleik Devletleri ve 1792-98 Birinci Fransz Cumhuriyeti.
Programda olmas gereken Demokratik Cumhuriyet talebi hi bir sosyalist partinin program
deildi. Bir tek partide, Vatan Partisinde Ucuz Devlet bal altnda byle bir Demokratik
Cumhuriyet program vard, o da bir takm kongre kararlaryla dier burjuva sosyalist partiler
gibi, bu programn nne, daha acil olduunu syledii baka talepleri geiriyordu.
te bunu kefetmemiz, bizim Vatan Partisine egemen izgiye kar muhalefetimizin hareket
noktasn oluturdu ve biz tabiri caiz ise, otantik Vatan Partisi Programna yani Demokratik
Cumhuriyet programna dn savunduk ve partideki blnme programatik dzeyde ve bu
temelde oldu.
Bu balang noktas ayn zamanda, bizim, ondan drt yl nce, Mihri Bellinin Vatan Partisi
Programn eletirisine cevap verirken oluan sorunun da cevabn bulduumuzu gsterir: yani
Vatan Partisi Programnda niye Ulusal Sorun veya Krtlerle ilgili bir tek cmle bile
olmad. nk programn kendisi ve btn bu sorunu zmekteydi, TKP Program
eletirisinde aklamaya altmz trden bir organdan sz edilmemesi sz konusu
deildi; programn btn o zmd. Dolaysyla yukarda aktarlan, o Vatan Partisindeki
tartmalarda, Komisyon Raporunda bizim tarafmzdan yazlm satrlar, ayn zamanda,
1970lerin banda bu programa yaptmz eklektik dzeltmenin de bir zeleterisiydi.
*
Sanrz bu kadar bizim Demokratik Cumhuriyet programn, hem Trkiye ve hem de
Krdistan sosyalistleri iin, eyrek yz yldr bir program olarak nerdiimizi gsterir.
Dolaysyla, PKKnn bizim savunduumuza gelmesinden bou bouna sz etmediimizi
kantlar. Tabii yaznn banda da tekrarladmz gibi, onlarn kendilerin baka yoldan ayn
sonuca varmalar sz konusudur. Ayr yollardan ayn noktada ama eyrek yz yllk bir
gecikmeyle bir buluma sz konusudur.

17
Biz o noktaya 1970lerin sonuna doru, radikalleen i ve Krt hareketinin yansmas
olarak Marksizmin kaynana giden teorik aratrmalarla ularken; Krt hareketi, 90l
yllarn sonunda, skt keden bir lm parendesiyle kurtulmak iin ve Sovyetlerin
knn onun dogmatik kalplarn krmasn kolaylatrmas sayesinde ulamtr. Bu
nedenle aslnda Marksizmin kaynana bu bilinsiz dn olan Demokratik Cumhuriyet
parolas, Stalinist kabuunu hala kramayan Trk ve Krt solu tarafndan, Sosyalizmden
uzaklama ve bir saa kayma olarak grlmektedir.
Bu arada bir yanl anlamaya yer vermemek iin unu belirteyim, bizim Krt hareketine
desteimizin Krt hareketinin bu parolasyla ilgisi yoktur. Onlar Demokratik Cumhuriyet
veya bizim yanl bulacamz baka parolay savunsalar da biz onlarn ayrlma hakkn
desteklemekle ykmlyzdr. Onlar gerilla sava yapar ve bu parolay sylemezken de
destekliyorduk. Zaten dierlerinin yan sra Krdistan Presse veya zgr Gndeme
yazdmz yazlar bunu kantlar.
Ama burada yine Krt Hareketi hakknda bu sefer doksanlarn banda, yani tm zirvede
bulunduu noktada yazdmz bir yazda, artk Krt hareketi fiilen PKK ile zde
olduundan, Krt hareketine ama pratikte ve somutta PKKya demokratik Cumhuriyeti nasl
bir program olarak nerdiimize dair bir alnt yapalm.
1992 Ylnda svete yazdmz Krt Ulusal Hareketi ve PKK adl yazda, Krt Ulusal
Hareketi ve PKKnn Zorluklar ve Snrlar balkl blmde aynen unlar yazyorduk:
PKK'nn baar iin sadece kendi gc yetmez. Egemenlerin elikilerinden yararlanabildii
kadar Trkiye ve Dnyadaki ezilenlerin desteini ve sempatisini de kazanmak zorundadr.
Dnyadaki ezilenlerin destei nasl kazanlabilir? Burjuva uygarln aynadaki aksi olan bir
planl, eitliki ve demokratik toplum ideali Bat'nn ezilenlerinde hi bir titreime yol aamaz
artk. Sosyalistler Burjuva uygarlndan baka bir uygarl programlatrmak
zorundadrlar. Yeni Sosyal Hareketler, Proletarya nasl baskc ve brokratik burjuva devlet
cihazn snfsz bir topluma gidi iin bir ara olarak kullanamaz ise, bu uygarln maddi
aralarn da kullanamayacan gstermitir. Bu evler, bu yollar, bu otomobiller vs. ile her
trl bask ve smr ortadan kaldrlamaz.
Brakalm byle bir programn taslaklatrlmasn, henz bu sorun bile dnyada henz ok
snrl bir kesimde bir problem olarak tartlmaya balanrken, ne kltrel birikimi, ne
snfsal dayana, ne de paradigmas bu sorunlar ortaya koymaya olanak vermeyen Krt
Ulusal Hareketi ve PKK'dan byle bir baka uygarl programlatrabilmesi beklenemez. Ve
bu da, marjinal gruplar bir yana, PKK'nn dnyann ezilenlerinin sempati ve desteini
kazanma ans olmad anlamna gelir. Vietnam savann salad destek gibi bir destek
PKK iin olanaksz grnyor.
Elbet Krt Ulusal Kurtulu hareketinde bu dolayl yedek g belirleyici deildir. Bu olmadan
da baar kazanlabilir.
PKK'nn baar iin esas sava yrtt Trkiye'nin, ezilenlerinin desteini ya da
sempatisini kazanmas gerekir. Ancak bylece Trk burjuvazisini ve T.C. devletini tecrit

18
edebilir. PKK bu gerekliliin bilincindedir de, bu destei kazanabilmek iin elinden geleni
yapt da inkar edilemez. Ancak burada da benzer snrlarla karlayor.
PKK Trkiye Krdistannda ve Trkiye'nin batsna gm byk metropollerin neredeyse
yarsn oluturan iiler ve yoksullar arasnda byk bir sempati ve destee sahip olmakla
birlikte bunu rgtleme ve mcadeleye sokma yetenei gsterememektedir. PKK'nn esas
egemenlik alan Trkiye Krdistannn en geri blgeleriyle snrl olmaya devam etmektedir.
Bu durum her eyden nce onun Ulusal kurtuluu programatik snrlarndan
kaynaklanmaktadr. PKK Krdistan ehirlerini ve Trkiye'nin de ii ve ezilenlerini
kazanabilmek iin, mcadelesinin nesnel sonularndan te onlar iin de bir program
gelitirmek zorundadr. Ama bunu yapabilmesi iin onun bir Ulusal kurtulu Partisi olmaktan
kp bir Sosyal Devrim partisi olmas gerekir. Bu ise Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin kendi
iinde bir devrim yaamasn gerektirir. Ne yazk ki PKK iinde byle bir dnmn
unsurlar ok zayftr ve Ulusal Mcadelenin baarlarnn cokusu altnda giderek de
zayflamaktadr.
PKK baar iin Trkiye'nin ezilenlerini kazanmak gerektiini sezmektedir, ehirlere
yerlemesi gerektiini sezmektedir, bu yndeki skntlarn da gizlememektedir ama sorunun
programatik ve stratejik boyutunu grememekte, zm taktik ve rgtsel giriim ve
tedbirlerde aramaktadr. rnein artk fiilen bir toplumsal g olmayan. dalm Trk
Soluna her trl destei sunarak bu zaafn gidermeye alyor. Ama o cesedin artk
kmldamas olanaksz gibi grnyor. Ya da eylem ve propagandasnda Trk ezilenleriyle bir
hesab olmadn srekli vurgulamaya zen gsteriyor. Ama bu sefer ehirlerde olumu ve
bir trl rgtleyemedii taraftarlarnn kontrolsz davranlar (rnein bir maazaya
yangn bombas atlmas ve panik iinde sivillerin lmesi) btn propaganda ve eylemin
mesajn bir anda yok edebiliyor ve kendisi ou kez kendisini destek amacyla yaplm bu
eylemcileri gcendirmemek iin bu giriimlere sahip kmak zorunda kalyor.
Bu durumda mcadelenin kendi dinamikleri yeni almlar ortaya karmad srece
PKK'nn Trk ezilenlerinin sempati ve desteini kazanmas da ehirlerdeki Krt aznlklar
rgtleyebilmesi de pek beklenemez.
Grld gibi, 1992 ylnda bu sefer PKKnn baar iin Demokratik Cumhuriyeti
programatize etmesi gerektii; ulusal kurtulu partisi olmaktan sosyal kurtulu partisi
olmaya dnmek eklinde ifade edilmektedir. Yani Demokratik Cumhuriyet program
PKKya nerilmekte, bu olmad takdirde baar kazanamayaca sylenmekte; Trk
ezilenlerinin kazanlmasnn hala rgtsel ve taktik bir sorun olarak grld eletirisi
yaplmaktadr.
Ama sadece bununla da kalnmamakta, Bir zamanlar Krdistan Pressde sorulmu soruya
tekrar dnlmektedir. Acaba Krt hareketinden bir sosyal devrim partisi olmay istemek veya
onun byle bir evrim geirebileceini dnmek, ondan snrlarnn ok tesinde bir ey
beklemek deil midir diye sormutuk o zaman. Burada mcadelenin cokusunun bizzat bunun
nnde engel olduu gr getirilmektedir. Bu yndeki belirtilerin btn zayflna

19
ramen Krt Hareketinin bunu yapabilmesi olasl kategorik olarak
reddedilmemektedir.
(lgintir, yukardaki satrlarn aktarld yazy hem Yeni lkeye hem de o sra haftada bir
ke yazlar yazdmz zgr Gndeme yollamtk. Bu yaz ikisinde de yaynlanmad.)
in ilginci Tarih burada belirtilen grleri dorulad. Krt hareketi, ancak, calann
karlmasyla ald ar darbe altnda bu dnm yapabildi. Ve bu gn bizzat calan, bu
deiikliklerin doksanlarn banda yaplmas gerektiini sylemektedir.
*
O halde, calann mralda Demokratik Cumhuriyet projesinden sz ettii gn, btn Trk
ve Krt solundan farkl olarak bizim bu program alklamamzn hi yadrganacak bir yan
yoktur. Bizim amzdan, ok zayf bir olaslk olarak grdmz bir mucize
gereklemektedir adeta, bir ulusal hareket bir sosyal harekete dnmektedir. Yllardr
umutsuzca nerdiimiz, beklediimiz, birden bire bizden bamszca, bizim zerrece etkimiz
bile olmadan gereklemektedir.
(Bu bizim, bunun olas olduuna dair, Marksist teori ve strateji asndan son derece yeni
grmzn pek de bo olmadn gsteren bir dorulanmasdr. Buras konumuz d ama,
Seksenli yllarda, gmenler, ekoloji, gibi hareketlerin de benzer potansiyeller tayabilecei
sorununu ortaya atp tartm ve bunu gmenler hareketi iinde de gerekletirmeye
almzdr. Baz arkadalar bizi bu tr hareketlerin potansiyellerini abartmakla
eletiriyorlard. in ilginci, bunlar da mralda yaplan, byle bir potansiyel n
grmediklerinden, tamamen bir teslimiyet olarak deerlendirip, Krt hareketinin bittii
sonucunu kardlar. Dolaysyla mral, bizim bu Demokratik Cumhuriyeti ihanet olarak
gren Trk Solunun yan sra, bir ulusal hareketin sosyal hareketi dnmesini olanaksz
gren arkadalarmzn da bizden uzaklamasn ve kii olarak yapayalnz kalmamz getirdi.)
Bu nedenle mraly deerlendirirken aynen unlar yazarz:
imdiye kadar Krt ulusunun verdii mcadeleyi, ayr bir devlet kurma mcadelesi olarak
grenler, bu projeyi kendi hedeflerine ihanet olarak grmektedirler.
Ne var ki, bu deerlendirme ne dorudur ne de gerekidir.
Doru deildir, nk, PKK btn gemii boyunca, ayrlmaktan ziyade, ayrlabilme hakknn
olduu bir demokratik sistem iin mcadele ettii vurgusunu yapmtr. Hatta sorunu ayrlp
ayrlmamak ve ayr bir devlet kurmaktan te, bir ulusun kimliinin tannmas ve kendi
kiiliini gelitirmesi olarak anladn vurgulamtr.
Gereki deildir, nk, Krtler ancak belli uluslar aras dengeler ortamnda, ok elverili
tarihsel koullarda, dnyadaki etkili glerin, gl Trk, ran ve Arap devletlerinin en
azndan bazlarn karya almay gze alabilecekleri bir durumda ayr bir devlet kurma
olana edinebilirler. Bugn ise, buna olanak yoktur. Ne ABD'nin ne da Avrupa'nn ne de
onlar karsnda etki alan hzla gerileyen Rusya'nn byle bir projeyi destekleyerek sz
konusu lkeleri karya almas beklenemez ve beklenemeyeceini de, calan'n trajik bir

20
sonuca ulaan Odyssseusu esnasndaki dramatik gelimeler gstermi bulunmaktadr. Ayrca
Krt ulusal hareketi, tarihte ei benzeri olmayan bir ekilde, ABD'nin yeryz leindeki
total kontrol nedeniyle nderini savat glerin eline esir vermi ve lojistik desteini
byk lde yitirmi, tayin edici olmasa da ok nemli bir yenilgi alm bulunmaktadr.
Bizzat bu yenilgi ise, Trkiye'deki sava rantiyelerine ve onlarn Krtlerin varln inkara ve
ezmeye ynelik politikalarna g vermi ve ksa zaman nce yaplan seimlerde bu
politikalarn savunucusu partiler ezici bir ounluk kazanmlardr.
te, Abdullah calan, calan'n ahsnda da Krt Ulusal Hareketi, lm ve yok olma tehdidi
altnda iken en zor koullar altnda bir salto mortale (lm parendesi) ile kendini kendisi
olmaktan karp, yepyeni bir ulusun tohumu olarak yeniden ortaya koymaktadr.
Belli uluslar aras dengeler el vermedii srece, Krt ulusal hareketi sadece bamsz bir
devlet iin savat takdirde baarya ulaamazd. Krt Ulusal hareketi, kendini ezen
uluslarn ezilenleri iin de bir program gelitirdii, yani sadece Krtleri, kendini deil,
kendini ezenlerin de ezilenlerini kurtarmaya kalkt takdirde; yani bir ulusal kurtulu
hareketi olmaktan kp bir sosyal kurtulu hareketine dnt takdirde; yani bir salto
mortale ile kendisi olmaktan kt takdirde baar kazanabilirdi.
Krt hareketleri iinde, plebiyen yapsyla sadece PKK bu gne kadar byle bir kendini ama
potansiyeli ve emareleri gsterebiliyordu. te, calan'n ahsnda, en elverisiz koullarda,
byk lde daha nceki evriminin de mantki bir sonucu olarak, Krt ulusal hareketi,
kendini kurtarmak iin ezenini de kurtarmaya; zafere ulaabilmek iin nne daha byk
grevler koymaya; bir yandan kendisi olarak kalrken dier yandan da kendisi olmaktan
kmaya girimi bulunuyor. Medyann pimanlk, korku gibi gsterdii tavrlarn gerek
nitelii budur.
calan artk sadece Krt Ulusal hareketinin bir nderi olarak davranmamakta, Krtleri,
Trkleri ve dier halklar da anayasal bir vatandalk temelinde kapsayacak yeni bir ulusun
tohumu ve kurucusu olarak davranmaktadr. Artk muhatab sadece Krtler deil, Trklerdir.
Hatta Krtler zerindeki byk prestiji nedeniyle esas kazanlmas gerekenler Trklerdir.
Krtler Trklere baka bir ulus altnda birleelim diyor. Yani Krt ulusal hareketi kendi
olmaktan kp, baka yepyeni bir ulusun tohumu oluyor. Krt ulusal hareketi bylece, son
yzyln etnik temizliklerle sonulanan ve benzeri Balkanlar ve Kafkaslar'da, Afrika'da byk
aclara ve lmlere yol aan monolitik ulusuluk dnemi yaamadan, bugnn dnyasna
uygun, rnein, ABD, Avrupa ve svire'de olduu trden farkl kltr ve dilleri zenginlik
olarak gren bir ulusuluk projesine ulam bulunuyor. Krt ulusal hareketi, sadece ge
gelmenin reziletleri iinde bunalmad, bu projeyi gelitirebilmesi onun ayn zamanda ge
gelmenin faziletlerinden de yararlanabileceini gstermektedir. (Giriim in Durum
Deerlendirmesi, 1999)
Dikkatli bir okuyucu calann bu gn AHMye yapt savunmann, burada n grlenlerin
ta kendisi olduunu grr. Yani Krt ulusal hareketi, kendi olmaktan kp yepyeni bir
ulusun tohumu oluyor. Nasl Demokratik Cumhuriyet bizim iin adeta bir mucize idiyse,
calann AHM Savunmas da yledir.

21
 *
Buraya kadar, Demokratik Cumhuriyeti sadece Trk sosyalistlerine deil, Krt Ulusal
hareketine de nerdiimiz ve bunu yllardr yaptmz yeterince kantlanm olsa gerektir.
imdi, Vatan Partisi programnn bir Demokratik Cumhuriyet program olduunu gstermek
gerekiyor. Ama bundan nce, Demokratik Cumhuriyetin ne olduunu bilmek gerekiyor.
nk sanlann aksine Trkiye Solu Demokratik Cumhuriyetin ne olduunu da bilmez.
Demokratik Cumhuriyet, dnyada son derece nadir bulunan bir eydir. nk
Demokrasiler Cumhuriyet deildir, Cumhuriyetler de demokrasi. Hele adnda Demokratik ve
Cumhuriyet szleri bulunan veya bulunmu rejimlerin hi birinin Demokratik Cumhuriyet ile
uzak veya yakn bir ilgisi olmamtr ve yoktur.
Engels, Erfurt Programnn Eletirisinde, (1891 SOSYAL-DEMOKRAT PROGRAM
TASARISININ ELETRS) Demokratik Cumhuriyete rnek olarak sadece iki lke
gsterebilir: ABD ve 1792-98 aras Birinci Fransz Cumhuriyeti. Aynen yle yazar:
Demek ki, tek bir cumhuriyet. Ama, 1798'de kurulmu olan imparatorluun imparatorsuz
ekli olan bugnn Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. 1792'den 1798'e kadar her Fransz
ili, her belediye, Amerikan modeline uygun olarak kendi tam zerk ynetimine sahip bulundu,
bize de byle bir ey gerek. Byle bir zerklik nasl rgtlendirilebilir ve brokrasisiz nasl
edilebilir, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti, bunun nasl olacan bize gsterdi;
Avustralya, Kanada ve teki ngiliz kolonileri de bugn bize bunu gstermektedirler. Byle
bir eyalet ve belediye zerklii, rnein kantonun konfederasyona gre pek bamsz
bulunduu, ama bu bamszln, ileye (Bezirk) ve belediyeye kar da olabildii svire
federalizminden ok daha zgrdr. Kanton hkmetleri, ile mlki amirlerini
(Bezirkesstatthalter) ve valileri tayin ederler; oysa ngilizce konuulan lkelerde byle bir ey
yoktur, ve biz de, gelecekte, bunlardan, Prusyal il ve hkmet mavirlerinden olduu gibi
(Londrat ve Regierungsrat) kendimizi kurtarmalyz.
Engels, bir de Avustralya ve Kanaday gsterir. ngiltereyi bile gsteremez nk ngiltere
Demokratiktir ama Krallktr. Bu gn bile Avrupann kuzeyindeki btn demokratik lkeler
krallktr, cumhuriyet deildir. Cumhuriyetlerde ise demokrasi yoktur. Ama sadece bu da
yetmez. Engels, komnlerin zgr birliinden sz ediyor. rnein bu gnk Fransa bile
hala gl merkezi devlete sahiptir.
Demokratik Cumhuriyet, bu yerel zerkliin ve gnll birliin somut biimi olduundan
ayn zamanda ulusal sorunun da zmn otomatik olarak ierir. Bu noktaya Lenin,
Devlet ve htilalde ak olarak vurgu yapar. Ayn yeri alntlar ve aynen yle yazar:
Ama bu demokratik merkeziyetilii, Engels, hibir zaman, burjuva ve aralarnda
anaristlerin de bulunduu kk-burjuva ideologlarn ona verdikleri brokratik anlamda
anlamaz. Engels bakmndan, merkeziyetilik, "komnler" ve blgelerin devlet birliini
tamamen kendi istekleriyle savunmalar kouluyla, her tr brokratizm ve her tr yukardan
"buyurma"y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir yerel ynetsel zerklilii hi mi

22
hi dtalamaz.
Devlet zerine, marksist bir programn temelinde bulunmas gereken grlerini gelitirerek,
"... O halde, merkezci cumhuriyet" diye yazar Engels. "Ama, 1798'de kurulmu, imparatorsuz
imparatorluktan baka bir ey olmayan bugnk Fransz cumhuriyeti anlamnda deil.
1792'den 1798'e dek, her Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan rneine gre, tam
ynetsel zerkliliine sahipti. Bizim de tpatp sahip olmamz gereken ey, budur. Bu
zerkliliin nasl rgtleneceini ve brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve
birinci Fransz cumhuriyeti bize gstermi bulunuyor; ve bugn de, Avustralya, Kanada ve
teki ngiliz smrgeleri bize ayn eyi gsterir. Bylesine bir blgesel ve komnal zerklilik,
rnein Kanton'un Bund (yani konfederal devletin tm -L.) karsnda, ama ayn zamanda il
(Bezirk) ve komn karsnda da, gerekten ok bamsz bulunduu svire federalizminden
ok daha fazla zgrlk kaldrr. Kantonal hkmetler, illerin genel yneticilerini
(Bezirksstatthalter) ve valilerini atarlar; bu yntem ngilizce konuulan lkelerde hi
bilinmez, ve biz de, gelecekte, Prusyal Landrate ve Regierungsrte'lerden (komiserler,
ynetim evresinin polis efleri, yneticiler ve genel olarak yukardan atanan memurlar -L.)
kurtulmakta ne kadar kararlysak, (sayfa 98) bu yntemden kurtulmakta da o kadar kararl
olmalyz." Bundan dolay, Engels, programn zerklilikle ilgili maddesinin yle formle
edilmesini nerir: "il, ile ve bucaklarda genel oyla seilmi memurlar aracyla, tam zerk
ynetim. Devlet tarafndan atanm btn, yerel ve blgesel otoritelerin ortadan
kaldrlmas."
Kerenski ve teki "sosyalist" bakanlar hkmeti tarafndan yasaklanan Pravda'da (28 Mays
1917 tarihli 68. saysnda), bizim szde devrimci bir szde demokrasinin szde sosyalist
temsilcilerinin bu noktada tabii yalnzca bu noktada deil, nerde o gnler
demokratizm'den gze batar bir biimde ayrldklarn gstermek frsatn daha nce
bulmutum. "Koalisyon"laryla emperyalist burjuvaziye balanm bulunan adamlarn, bu
sylenenlere sar kalmalarnda anlalmayacak bir ey yoktur.
Engels'in zellikle kk-burjuva demokratlar arasnda ok yaygn bulunan bir nyargy,
olaylara dayanarak, yetkin bir belginlikle rttn belirtmek byk bir nem tar. Bu
nyargya gre, federatif bir cumhuriyet, merkezi bir cumhuriyetten daha ok zgrlk ierir.
Bu, yanltr. Engels tarafndan szkonusu edilen, 1792-1798 merkezi Fransz cumhuriyeti ve
federatif svire cumhuriyeti ile ilgili olgular, bu sav rtr. Gerekten de demokratik
merkezi cumhuriyet, federatif cumhuriyetten daha ok zgrlk saklyordu. Baka bir deyile,
tarihin grd azami yerel, blgesel vb. zgrlkler, federatif cumhuriyet tarafndan deil,
merkezi cumhuriyet tarafndan salanmtr.
Partimiz, tm federatif ve merkezi cumhuriyet sorunuyla yerel, ynetsel zerklilik sorununa
olduu gibi, bu olguya da, propaganda ve ajitasyonunda yeterince dikkat gstermemi ve
gene de gstermemektedir. (Lenin, Devlet ve Devrim )
imdi an Vatan partisi Programn, Engelsin talebinin adeta kelimesi kelimesine orada
bulunduu grlr: Engelsin nerdii forml tekrar hatrlayalm.
"il, ile ve bucaklarda genel oyla seilmi memurlar aracyla, tam zerk ynetim. Devlet
tarafndan atanm btn, yerel ve blgesel otoritelerin ortadan kaldrlmas."

23
Vatan partisi Programnda ayn talep:
20- ok eski zamandan kalma VAL, KAYMAKAM, NAHYE MDR gibi saltanat
makamlar kaldrlacak. Yerlerine, bat demokrasilerindeki gibi ve ya muhtarlarmz
gibi, halk tarafndan seilmi mahelli idareciler geecek; mahalli polis o seme
idarecilerin emrine verilecek
Grld gibi, Vatan partisi Programnda ayn talep, Mahalli Polisin de tpk Amerikada
olduu gibi o mahalli idarecilerin elinde olmas gibi bir taleple en can alc noktasnda daha da
netletirilerek ifade edilmektedir. Tabii sadece bu deil, dier talepler btnl ile birlikte,
oluturulan Demokratik Cumhuriyet, ya da Vatan Partisi Programnda denildii gibi, Ucuz
Devlet ulusal bask olanan ortadan kaldrr. Bu nedenle Lenin sk sk, Ulusal sorunun
demokratik olmayan bir yoldan zmnn olanaksz klnd bir demokrasiden bahseder.
Yani dier ifadeyle Demokratik Cumhuriyetten.
O halde, forml yle de ifade edebiliriz: Demokratik Cumhuriyet eittir ayrlma
sorununun demokratik olmayan bir yoldan zme balanmasnn olanakszl o da eittir
Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakkdr.
Burada nemli olan, merkezi birliin, Leninde vurgulad gibi, komnlerin gnll zgr
birlii ile salanmasdr. En geni zerklik ve merkezi bir cumhuriyet birbiriyle
elimemekte, birbirini tamamlamaktadr. Yine Leninden Engelsi yorumlayan uzun bir
alnt ile, Ulusal sorun ile Demokratik Cumhuriyet arasndaki ba grelim:
Engels, devlet biimleriyle ilgilenmeyi yararsz bulmak yle dursun, tersine, zerinde
durulan geici biimin hareket ve var noktalarn, her belirli durum iinde, bu durumun
tarihsel ve somut zelliklerine gre belirlemek iin, geici biimleri (sayfa 96) byk bir
zenle zmlemeye alr.
Engels de, tpk Marks gibi, proletarya ve proleter devrim asndan, demokratik
merkeziyetilii, bir ve blnmez cumhuriyeti savunur. Federatif cumhuriyeti, ya bir istisna
ve gelimeye bir engel olarak, ya da monariden merkeziletirilmi cumhuriyete bir gei
olarak, ama baz koullarda bir "ilerleme" olarak dnr. Ve bu zel koullar arasnda,
ulusal soruna ilk planda yer verir.
Marks'ta olduu gibi Engels'te de, her ikisi de kk devletlerin gerici niteliini ve baz somut
durumlarda bu gerici nitelii gizlemek iin ulusal sorundan yararlanlmasn amanszca
eletirmi olmalarna karn, yaptlarnn hibir yerinde, bir istek belirtisi halinde de olsa,
ulusal sorunun neminin kmsendii, geitirildii grlmez; oysa Hollandal ve Polonyal
Marksistler, "kendi" kk devletlerinin dar burjuva milliyetiliine kar son derece hakl
savamdan hareketle, ou kez ulusal sorunun nemini kmseme, onu geitirme hatasn
iliyorlar.
Hatta, corafi koullarn, dil birliinin ve yzlerce yllk tarihin, lkenin kk paralara
blnmesiyle ilgili olarak ulusal soruna "son vermesi" gerekir gibi grnen ngiltere'de bile,
Engels, ulusal sorunun henz bir sonuca balanmam olmas ak gereini hesaba katar; ve
bu yzden, federal cumhuriyeti bir "ilerleme" olarak dnr. Kukusuz, bunda ne federal
cumhuriyetin kusurlarn eletirmekten, ne de birlii, demokratik ve merkeziyeti cumhuriyet
yararna propaganda ve kararl savamdan bir vazgeme belirtisi vardr.

24
Ama bu demokratik merkeziyetilii, Engels, hibir zaman, burjuva ve aralarnda
anaristlerin (sayfa 97) de bulunduu kk-burjuva ideologlarn ona verdikleri brokratik
anlamda anlamaz. Engels bakmndan, merkeziyetilik, "komnler" ve blgelerin devlet
birliini tamamen kendi istekleriyle savunmalar kouluyla, her tr brokratizm ve her tr
yukardan "buyurma"y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir yerel ynetsel
zerklilii hi mi hi dtalamaz.
Btn bunlar bize unu gsterir, Trkiyede ulusal sorunun sosyalistler arasnda yanl
koyulup tartldn, bir ulus olmaya bal olarak tartldn, aslnda sorunun bir
demokratik cumhuriyet sorunu olduu, ayrlmann ulus olmakla ilgisi olmad,
demokratik cumhuriyetin, kylerin, mahalli birimlerin zgr komnlerin birlii olduu.
Bu takdirde, her hangi bir ulusun, ayrlmak iin ayr bir ulus olduunu kantlamasna da gerek
yoktur. Ayrlmak isteyen ayrlr. Birlii zorlayan ekonomik ve kltrel gerekliliklerdir.
Ulusal sorunun zmne somut programatik klasik Marksist yaklamlardr bunlar. Ve
ilgintir, bu yaklamlar aynen sadece Vatan partisi Programnda vardr. Sadece Kvlcml
tarafndan savunulmutur. Daha sonra da adeta sadece bizim tarafmzdan, bu yaz boyunca
yaplm alntlarda kolayca grlebilecei gibi.
Peki niin, Trkiyenin onlarca sosyalist akmnda bu sorun byle koyulup programatik
ifadelerine kavuturulmamtr. ki nedenle. Birincisi, kk burjuva radikal hareketlerin
program nosyonu yoktur. Onlar burjuva ufkunun iindedirler ve radikalizmlerini keskin
ilkelerle ya da keskin mcadele biimleriyle ifade ederler. Somut talepleri olmaz. Olsa olsa
kimlik belirten sloganlar olur. kincisi, Burjuva sosyalizmi ise, hem yntemsel olarak bu
diyalektii anlama yeteneinde deildir; hem de genellikle, in ya da Sovyet yanls
partilerden olutuu iin, onlarn kafasnda Demokratik Cumhuriyetin byle bir biimi yer
alamaz. nk rnek aldklar devletler en kk bir mahalli zerklik bir yana seilmi
organlardan bile yoksundurlar. Sadece Kvlcml, tpk Tarih Tezinde olduu gibi,
program sorununda da kaynaa dnerek, bir istisna oluturmaktadr.
Trk solundaki ayn eilim Krt hareketinde de grlr. Ama Krt hareketinde, sorunun bu
tarz koyulmamasnn nedeni, Krt burjuvazisinin eilimleriyle de ilgilidir. Krt burjuvazisi,
Demokratik Cumhuriyeti hedef yapsa, bu talep yarn kendisine kar alabilir. Bu nedenle,
devletin biimini tartma konusu yapmaz, ayrlp ayr devlet kurmay sorun yapar. Bu ise,
Krt hareketini, ezen ulusun demokratik bir cumhuriyetten karl ezilen snflarn
kazanmasn engeller.
Bylece her iki taraftan da, yani bir yandan Trk sosyalistlerinin dier yandan Krt
hareketinin Demokratik Cumhuriyeti bir programatik hedef olarak koymamas, btn halk
muhalefetini perspektifsizlie srkler, btn enerjiler yok olur gider. Birbirini tamamlayacak
gler birbirinin karsna geer. Veya en azndan birbirine kar olarak kullanlr. te Krt
Hareketinin Demokratik Cumhuriyet program ilk kez bu fasit daireden kma olana
sunmaktadr. Bir rastlant deildir, en byk Krt milliyetilerinin ve Krt burjuvalarnn yeni
izginin karsnda yer almalar.

25
 *
Ama Demokratik Cumhuriyet sadece ulusal soruna bir cevap deildir. Onun hi
anlalmam dier bir yan da onun ayn zamanda Proletarya Diktatrlnn zgl bir
biimi olduudur.
Engels ayn yazda aynen yle yazar:
"Partimizin ve ii snfnn, egemenlie ancak demokratik bir cumhuriyet biimi altnda
ulaabilecei son derece ak bir eydir. Demokratik cumhuriyet, byk Fransz Devriminin
daha nce gstermi olduu gibi, proletarya diktatoryasnn da zgl biimidir..."
Burada Demokratik Cumhuriyet de neymi, biz Sosyalist Cumhuriyetten yanayz
diyenlerin tylerini diken diken edecek bir nerme ile kar karyayz: Demokratik
Cumhuriyet sadece ulusal sorunu halletmez ayn zamanda Proletarya Diktatrlnn zgl
bir biimidir.
Proletarya diktatrln, diktatrce bir yntem olarak anlayanlar veya onu sadece bir iddet
olarak anlayanlarn anlayamayaca bir nermedir bu. Ama Marksizmin zndeki temel
mant kavrayanlar iin bunda anlalamayacak bir ey yoktur.
Proletarya Diktatrl, ezilen ounluun, ezen aznla kar kullanaca devlet aracnn
addr.
Marks, Proletaryann, eski devlet cihazn aynen alp snfsz topluma gidite
kullanamayacan, onu paralamak zorunda olduunu yazmt.
Niin kullanamaz?
nk ezen snflar daima kk bir aznlktrlar. Onlarn bu gszln dengeleyecek ve
byk ezilen kitleyi bask altnda tutmaya yarayacak bir cihaz gerekir. Bu cihaz ister istemez,
bu ilevinden dolay brokratik, askerci ve krtasiyeci olmak zorundadr. En seimlere
dayanan biimlerinde bile bamszlama eilimleri gstermelidir. Bu da yaps gerei bir
ounluun arac olamaz, ounluk asndan o devletin bamszlama, krtasiyecileme,
militerleme eilimleriyle mcadele esas sorundur.
Peki Paris Komn tipi devlet dediimiz Proletarya Diktatrlnn zellii nedir?
ounluun emrinde olacak, ondan bamszlaamayacak, brokratik olmayan bir
mekanizma. Bunun nasl bir ey olacan Paris Komn gstermiti. Memurlarn seimi,
yasamann yrtme yetkisini de kullanmas, seilenlerin gerektiinde setiklerini geri alp
deitirebilmesi ve seilenlerin ortalama bir iiden fazla maa almamas vs..
Btn bu zellikler sadece Proletaryann ounlukta olduu bir devrimin deil, ezilenlerin
ounlukta olduu her devrimin de oluturduu bir devlet cihazn tanmlarlar. Bu nedenle,
feodaliteye kar ulusun ezici ounluunun diktatrl olan Fransz Devrimi sonucu ortaya
kan Demokratik Cumhuriyet, Proletarya Diktatrlnn ayn zamanda zgl bir biimidir
de. Sadece o dnemde proletarya bir snf olarak ortada grlmediinden bir proletarya
diktatrl olmamtr.
*

26
Bu noktada, Demokratik Cumhuriyetin cebirsel karakteri sorunuyla kar karya
kalyoruz.
Yani Demokratik cumhuriyet talebi, brokratik, baskc, militarist olmayan; devletin kendisini
seenlerden bamszlaamayaca ve ezilen ounlua kar kullanmaya el vermeyecei
biimleri somut deiiklikleri ieren bir biimdir; bir cebirsel formldr.
Ama bu cebirsel formlde sosyalizme mi gidilecei veya kapitalizmde mi kalnaca,
btnyle snflarn bilinci, arlklar, programlar, gelenekleri ve baka tarihsel koullarca
belirlenmektedir. Yani demokratik Cumhuriyet pek ala ideal bur burjuva cumhuriyetin biimi
olabilecei gibi, snfsz topluma giden proletarya diktatrlnn de bir biimi olabilir. Ya
da tersinden syleyelim, Proletarya diktatrl de, proleterlerin sosyalizmi kurmak
istememeleri halinde, pek ala bir kapitalizme ideal koullar salayan bir demokrasi olarak i
grebilir. Proletarya Diktatrlnden diktatrce bir ynetim deil de Paris Komnnn
devlet cihaznn tamas gereken zelliklerini anlyorsak. Bu Paris Komn Tipi Devlette pek
ala burjuvazinin partileri nfusun byk ounluunun oylarn alp veya bizzat ii partileri
sosyalizme gemek istemeyip, kapitalist ilikileri srdrebilirler. Pek ala snfsz topluma
gitmek iin gerekli tedbirleri neren partiler aznlkta kalabilirler.
Yani, Demokratik Cumhuriyet sadece, proletaryann iktidarna giden en ksa yol deildir
ayn zamanda, bu iktidarn bir biimidir de. Bu nedenle de Sosyalist Partiler tarafndan
i Snfnn, ezilenlerin iktidar biimi olarak savunulmaldr.
Peki, proletarya diktatrl, dolaysyla onun zgl bir biimi olan Demokratik Cumhuriyet,
byle baskc, brokratik olmazsa, bu ayn zamanda bir Ucuz Devlet demektir. Bu nedenle,
proletaryann kendi amac Ucuz Devlet deil, devletsiz bir toplum olmakla birlikte, ucuz
devleti de gerekletirmi olur. Brokratik, militer ve baskc olmayan bir devlet cihaz
ayn zamanda bir Ucuz Devlet olur.
Ve Ucuz Devlet, ayn zamanda toplumsal haslann retici olmayan tketime ayrlan
ksmnn azalmas, bunlarn yeniden retimin bytlmesine veya i gcnn sosyal ve
yaam koullarnn iyiletirilmesine ayrlmas anlamna gelir. Yani Demokratik
Cumhuriyet ve Refah arasnda ayrlmaz bir iliki vardr. Geri lkelerin kalknmas iin
kaynak bulmas bakmndan hayati nemdedir Demokratik Cumhuriyet ya da Ucuz Devlet.
Ama Ucuz Devlet ile retim ve refah arttrmak iin kaynak bulma sorunu arasndaki iliki,
burjuva sosyalist partilerce kastl olarak unutturulmutur, nk, dou Avrupadaki
brokratik iktidarlarn, o pahal devletlerin varln da sorguluyordu bu.
Brokrasinin karlarn korumann ideolojik ve ekonomi teorilerine yansyan bir yandr bu.
Brokrasi, retici olmayan tketim ile retici tketim arasndaki fark sistematik olarak
rtmeye almtr. Devlet, askeri, krtasiye, brokrasi harcamalar esas olarak retici
olmayan tketimdir. Bu sistematik olarak Bilim ileri denen, dou Avrupa
brokrasilerinin teorisyenlerince rtlm ve gizlenmitir. Bunlardan esinlenen veya temel
teorik gdas bunlardan evrilen kitaplar olan Trk ve Krt sosyalistleri, ekonomik
bamszlk, kaynaklar ve Demokratik Cumhuriyet arasndaki ilikiyi, ve bylece ezilenlerin

27
refah zlemleri ile bu gnk brokratik ve pahal devletin ilikisini koyarak
memnuniyetsizliin devlet cihazna ynelmesinin de nnde bir engel olmulardr. Hatta
onlar, gerek tartmay bu alana ekecek yerde, iktisadi devlet teekkllerini savunmak gibi
bir pozisyona da kayarak kendilerinin konumunu zayflatmlardr srekli olarak.
Burada Vatan Partisi Program ve Hikmet Kvlcml tek istisna olarak ortaya kar. O
kalknma iin temel iki kaynak sayar: Ucuz devlet ve uurlu Ticaret. Bu kaynaklar bu gn
de geerliliini korumaktadr. Bu memurlar ordusu, milyonluk ordu, silahlar olduu srece
emperyalizme bamllk ve bor emberi devam edecektir. Burada sulanmas gereken IMF
deil, lkeyi IMFye muhta eden gl devlettir.
O halde, Demokratik Cumhuriyet sadece uluslarn kaderini tayin hakk sorunun zmez;
sadece snfsz topluma da gidebilecek ezilenlerin arac olacak bir cihaz olmakla kalmaz ayn
zamanda gerilikten ve yoksulluktan kurtulmak iin de arttr.
retimin gelitirilmesi, kaynaklarn retici olmayan tketimden retici tketime aktarlmas
dolaysyla retimin ve toplam zenginliin ve refahn gelitirilmesi iin de temel kaynaktr.
Yani, sosyalistler, ezilenlere IMF gibi soyut parolalar deil, somut ekonomik skntlar
balamnda da Demokratik Cumhuriyet programn ortaya koymakla ykmldrler.
Halbuki, bu gnk duruma baktmzda tam tersini grrz, sosyalistler Demokratik
Cumhuriyeti ihanet olarak tanmlyor, reddediyor ve Globalizme, IMFye kar sloganlarla
oyalanyorlar. Bu da tam tamna onlarn Genel Kurmayn basit bir arac olmalaryla
sonulanyor.
Bylece u eitlie varrz:
Demokratik Cumhuriyet = Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakk = Proletarya
Diktatrlnn zgl Bir biimi = Ucuz Devlet = Vatan partisi Program= Refah ve
kalknma iin kaynak = Emperyalizme bamlln azalmas.
Bylece Vatan partisi Programnn Ucuz Devlet balnn ayn zamanda Demokratik
Cumhuriyeti ifade ettii sonucuna ulayoruz. Bu nedenle, 70li yllarn sonundaki
yazlarmzda, daha sonra Demokratik Cumhuriyet biiminde ifade edeceklerimizi, Vatan
partisi Program olarak ifade ederken bir ve ayn eyi ifade ettiimiz aktr.
Vatan partisi Programnn Ucuz Devlet dedii, Demokratik Cumhuriyet gibi, ayn zamanda
bir Proletarya Diktatrl programdr. Paris Komn Tipi Devletin btn zellikleri onda
somut talepler olarak yerli bir biimde formle edilmektedir. En nemlilerini grelim.
Yasamann icra yetkisini kullanmas:
5- B.M. MECLS icra yetkisini de dorudan doruya kullanabilecek. Anketler meclyis
krssnde kalmayp, vaka yerinde bilfiil yaplacak. (...)
Memurlarn Seimi:
9- HAKMLER anayasamzn syledii gibi cidden millet namna icrayi kaza
edebilmek iin, millet tarafndan seilecekler. Asker, sivil adalet ikilii kalkacak.

28
13- JR usul btn mahkemelere sokulacak. (...)
Geri arma:
4- (...) Her mepus, 100 kyle ahsan muhabere ve temas edip, semenlerine sk sk
hesap vermeye gidecek. Veremezse, Cemiyetler kanunu 18. maddesi nisab ile geri
arlabilecek. Partisinden ekilen, mebusluktan da ekilecek.
te bunlar sadece baz rnekler: Son derece yumuak ifadelerle, somut olarak bir Proletarya
Diktatrlnn zgl biimi, bir Demokratik Cumhuriyet tasladr Vatan partisi
Programnn Ucuz Devlet blm. Ve bu Proletaryann snfsz topluma gidiinin de arac
olabilecek devlet cihazn somut olarak taslaklatran program Trkiyede Ar Cezada beraat
etmitir. Trkiyede proletarya Diktatrln somut talepler olarak savunmak, beraat
etmitir. Uluslarn Kendi Kaderini Tayin Hakkn fiilen gerekletiren bir Demokratik
Cumhuriyet; bir Proletarya Diktatrl beraat etmitir.
Sorun keskin laf deil, somut yaplacak iler plandr. Kvlcmlnn aksine, Trk
Sosyalistleri ise ilke bildirimi olarak Proletarya Diktatrl yazar, ama somut taleplere
gelince 141lerle oyalanr. Ortada birbirine zt iki stil, iki yaklam vardr.
Kvlcml, ister Eyp Sultan camiinin bahesinde, oraya gelmi yoksul iilere konusun ve
orada slamiyetin Ergin Halifeler devrimden rneklerle anlatsn; ister 27 Maystan sonra
mektuplar yazsn, ster Anayasa taslaklar yapsn. Hepsinde anlatt ve savunduu, Vatan
Partisi Programnda ifadesini bulan, Demokratik Cumhuriyet veya Paris Komn Tipi
Devletten baka bir ey deildir. Aslnda son derece doru ve radikal bir programn son
derece taktik esneklikle bir savunuluu vardr. Tm Trk solu ise tersine davranr, programda
geriye gider veya programszdr, taktik esneklii ise sosyalizme ihanet olarak grr. Aslnda
birbirine tamamen zt iki anlay, iki zt stil bulunmaktadr. Krt hareketinin izgisinin
anlalmamasnn bir nedeni de budur. Krt hareketi de Kvlcmlnnkine benzer zellikler
tamaktadr, bu nedenle Trk solu Kvlcmly anlamad gibi Krt hareketini de anlama
yetenei gsterememektedir. Ve bir rastlant deildir Kvlcml ile Krt hareketi arsnda son
dnemlerde giderek belirginleen paralellikler. Ve Trk Solu Krt hareketinden uzaklatka
Krt Hareketinin Kvlcmlya yaklamas.
Dolaysyla Demokratik Cumhuriyet sorunu veya doru bir program sorunu, ayn zamanda,
Trk solunun kendisini kakrdatan gelenekleri, stili ile bir kopuma sorunudur da.
Programn bu zelliklerini elbette Mihri Belli gibi, Proletarya Diktatrl Pahal devlettir,
Ucuz devlet liberal burjuvazinin bir talebidir diyenler hi bir zaman anlayamamlardr ve
anlayamazlar.
*
Alman sosyal Demokrat Partisi de Demokratik Cumhuriyet sloganyla savamt. Rus Sosyal
Demokrat i Partisi, Ekim Devrimine kadar Demokratik Cumhuriyet programyla
savamt. Ama bu gn bunlar sanki yokmu gibi, btn Trk solu Demokratik Cumhuriyete
kar kyor

29
Peki Demokratik Cumhuriyet byle iken, niin onlarca yl Trkiyede solun ne genel bir
slogan olarak, ne de Vatan partisi Programnda olduu gibi, somut talepler halinde program
olmamtr. Burada ii hareketinin tarihsel trajedisine geliriz.
Ekim Devriminin yozlamas ve brokratik bir kastn iktidar eline almas, Demokratik
Cumhuriyet slogannn ve programnn da sonunu getirmitir. Bu gzel geleneklerin
unutulmasna yol amtr. Hi bir sosyalist lke, burada anlatlan demokratik cumhuriyet
llerine uymuyordu. Ezilenlerin hareketleri byle bir programla silahlanmadklar iin ayn
zamanda bunlarn baarlar, brokratik kastlarn iktidara gelmelerine yol ayordu.
Demokratik kavram, siyasi anlamn yitirmi ve tarihsel olarak burjuva demokratik grevler
anlamyla zdelemiti. nk byle bir anlam o brokratik diktatrlklerin anti demokratik
karakterlerini gzlerden gizlemeye de yaryordu.
Bylece uzun yllar iinde, Demokratik Cumhuriyet, hem ulusal sorunu zen; hem de
snfsz topluma gidiin arac olabilecek bir Demokratik Cumhuriyet kavram, bir cebirsel
forml olarak bu program, sonraki kuaklarca unutuldu gitti. Bu otantik kaynaklar sadece
Kvlcml gibilerin eserlerinde yaad, bize oralardan geti ve Trkiye Sosyalist hareketi
iinde Marksizmin kaynaklarna dayanan bu gelenei srdrmemizi salad. imdi Krt
hareketinin, btn bu teorik arka plan olmadan, el yordamyla bu unutulmu parola ve
program kefetmesi neredeyse bir mucizedir.

30
 Dnya apnda Bir Program Balamnda Demokratik Cumhuriyet

Buraya kadar, klasik, brokratik iktidarlarn yozlatrmalarna ve unutulmalara uramam,

otantik bir Marksizm asndan Demokratik Cumhuriyet programn ele aldk.
Aktr ki, bu balamda Demokratik Cumhuriyet Marksistlerce savunulmas gereken, akideye
uygun bir programdr. Ama burada, o klasik dnem Marksizmi ve Marksistlerinin,
Demokratik Cumhuriyeti kendi bana bir hedef olarak almadklar, onu dnya
proletaryasnn zaferine azami bir katk iin, bulunduklar lkede somut bir program
olarak kabullendikleri konusuna henz girmedik.
Yani o zamann Marksistleri iin Demokratik Cumhuriyet, lkelerinin kurtuluu veya
gelimesi iin veya kendi lkelerinde sosyalizme varmak iin, kendi bana bir hedef deil,
ne yerel ne de ulusal bir sorun olamayaca nceden kabul edilmi emein kurtuluu
mcadelesine azami katk iin, bulunduklar lkede yaplmas gerekendir.
te Trkiyede olmayan ve tartlmayan, bu gne kadar tartldna da rastlamadmz,
Marksizmin bu unutulmu yaklamdr.
Biz yazlarmzda, Demokratik Cumhuriyet sorununu, bu klasik metodolojiye uygun olarak,
Demokratik Cumhuriyet bulunduumuz sava cephesinde dnya apnda ii snfnn
kurtuluuna azami katknn bir yolu mudur sorusu balamnda tartmaktayzdr.
Ve bu balamda, Demokratik Cumhuriyet aslnda olduka sorunludur. Bizim son yllardaki
btn teorik abamzn esasn da bu sorunlarn nasl zlebilecei oluturur. Demokratik
cumhuriyet konusunda yazdklarmzn anlalmasn olanakszlatran da bizim bu koyu
tarzmz ile Trkiye sosyalistlerinin tamamen kendi lkeleri balamnda tartmalar
arasndaki uzlamazlk ya da paradigma bakaldr. nk yazdklarmz ve tarttmz
konu onlarn ufku dna dmektedir, yazdklarmz onlar kendi sorunlarn tartyormuuz
gibi alglamaktadrlar. Bu konuyu biraz daha aklamay deneyelim.
nsan iki farkl bak asndan sosyalizmi isteyebilir. lkesi yoksuldur, geridir,
emperyalizmin veya baka bir lkenin smrgesidir, sosyalizm lkeyi bu durumdan
kurtaracak en etkili yol olarak grlr. Gerekten de, kara dayanmayan planl bir ekonomi,
demokratik bir cumhuriyet veya Paris Komn tipi devletle birlikte geri bir lkenin bu
gerilikten kurtulmas iin zengin olanaklar sunar. (Tabii soyut olarak, gerek g ilikilerinde
bu olanaklar uluslararas bask ve tehdit, ambargo ile hi kullanlamayabilir.)
Ama bu adan sosyalizm istiyorsanz, siz ulusal bir bak asndan sosyalizm istiyorsunuz
demektir. Trkiyedeki sosyalistlerin neredeyse tamam byledir ve Trkiyedeki btn
sosyalistler bu anlamda ulusalcdrlar ve bu nedenle enternasyonalizmden zerrece nasiplerini
almamlardr. An her hangi bir sosyalist yayn, lkemiz, halkmz diye konuurlar hep.
Enternasyonalizm, bu ulusal bak asna hizmet ettii iin kabul edilir.

31
Ama bunun ne Marksizmle, ne de Enternasyonalizmle ilgisi yoktur.
Marksizm veya gerek enternasyonalizm asndan ise, sizin lkenizin veya halknzn
veya ii snfnzn durumunun iyilemesi, gerilikten kurtulmas, yoksulluktan kurtulmas
vs. hareket noktanz veya kendi bana bir ama olamaz.
nk bir Marksistin asndan, i Snf dnya apnda bir snftr, sosyalizme ancak
dnya apnda varlabilir, her hangi bir lkedeki sosyalistin grevi, dnya apndaki bu
mcadeleye azami katkda bulunmaktr. Bu azami katknn alaca biim her durumda
deiebilir. Sizin karnza olan her durumda genelin karna olmayabilir.
Dikkat edin burada sorunun koyuluu, yani hedef, tamamen tersine dnmektedir, artk kendi
lkenizdeki insanlarn refah ancak bu amaca hizmet ediyorsa savunabileceiniz veya urunda
mcadele edebileceiniz bir aratr. Ama sorunu byle koyduunuzda, bundan, lkenizdeki
emekilerin durumunun iyilemesi dnyadaki emekilerin durumunun iyilemesine
otomatikman hizmet eder sonucu kmaz. Bu kaba bir aritmetikle yetinmek demektir. Bu
herkes kendi evinin nn sprrse btn ehir tertemiz olur demektir. Halbuki,
enternasyonalizm, btn uruna paray, yani gereinde kendini ve lkeni feda etmek
demektir.
Trkiye solunda hi bulunmayan anlay ise tam budur.
Demokratik Cumhuriyet konusu Trkiye solunda bu enternasyonalist balamda, yani,
bulunduklar sava alannda, lkelerinde, Dnya iilerinin zaferine azami katknn bir
yolu ve biimi olup olmad sorusu erevesinde hi tartlmamtr ve tartlmaz. Bu
blmde bu tartmaya girmeyi, deneyeceiz.
Ama ncelikle, Trkiye sosyalistlerinin sorunu niin hi byle tartmadnn nedenlerini ele
almak gerekiyor. nk sonunun enternasyonal boyutuyla tartlmamas ve Demokratik
Cumhuriyet programnn reddedilmesi arasnda ok derin bir ba vardr. Bu ba gstermek,
bu ba var eden tarihsel koullar ele almak gerekir.
Nedir bu ba? Aslnda, Trkiye sosyalistleri, radikal demokratlardr. Onlar sosyalizme
getiren sorunlar, dnya apndaki gelimi bir kapitalizmin sorunlar deil, geriliin ve
yoksulluun, basknn yaygn olduu bir lkenin problemleridir. Ama bu problemlerin
kendisi, mahiyeti gerei, ulusal bir perspektifle damgaldrlar ve enternasyonalist sosyalizmle,
yani Marksizmle aralarnda kan ve doku uyumazl vardr.
Peki nasl olmaktadr ve niin, aslnda btnyle ulusalc bir bak asna sahip eilimler
kendilerine sosyalist demektedirler? Burada sosyalizmin ve yirminci yzyldaki dnya
tarihinin bandan geenler nem kazanr.
Ekim devriminin prestiji, Rusyada baarlan sanayileme ve kalknma, dnya politikasnda
Rusyann ister istemez, Emperyalizmle atan ulusal kurtulu hareketleriyle ittifak yapmak
zorunda oluu gibi nedenler, kendi geri lkesinin sorunlarna zm arayan aydnlar ve geri
lkelerin halklar iin, sosyalizmin gerilikten kurtuluun bir yolu olarak kabullenilmesine yol
at. Rusyada Ekim devriminin prestiji zerine oturmu brokratik kastn ideolojisi olan Tek
lkede sosyalizmin milliyeti ideolojisi de, geri lkelerdeki ulusal demokratlarn snfsal ve

32
ideolojik konumlarna denk geliyordu. Bylece dnyadaki btn devrimci demokrasi ya da
radikal demokrasi diyebileceimiz katmanlar ve eilimler, kendilerini sosyalist olarak
tanmlamaya baladlar, sosyalizmin saflarna aktlar. Ama sosyalizm diye benimsedikleri ise,
bir brokratik kastn karlarna uydurulmu, tahrif edilmi, btn devrimci z boaltlm,
bir milliyeti sosyalizmdi.
Bu milliyeti sosyalizm, tek lkede sosyalizm diyerek; Enternasyonali Rus Devletinin bir
d politika avadanlna dndryor ve bu anlay da, geri lkelerin gerilikten, baskdan
kurtulmak isteyen demokratlarn snfsal eilimlerine, yani gerilikten nasl kurutuluruz
paradigmasna tam tamna uyan, bu devrimci demokrasi tarafndan kolaylkla
benimsenebilecek bir sosyalizm oluyordu.
Ama demokratlar tarafndan bir ideoloji bir kere benimsenince, o ideoloji artk bamsz
olarak, onu benimseyen demokratlarn davranlar zerinde bir kar etkide de bulunur. Bu
noktadan hareketle bir kere o sosyalizm benimsenince, bu sefer o brokratik kastn, kendi
stne elik bir ember gibi kapanan, ideolojisi benimseniyor, bylece bu brokratik kastn
anti demokratik ideolojisi, Marksizmin btn demokratik geleneklerini unutturan, doktrini
gereince, demokrasi ve demokratik cumhuriyet, aslnda demokratlar olan ve kendini
Marksist sanan, Stalinizmi Marksizm diye benimsemi demokratlarn dilinden ve
programndan dnyordu. Bunun sonucu radikal demokratlarn ve demokrasinin ortalktan
kaybolmas oluyordu.
Yani Stalinizm sadece, dnya komnist hareketini tasfiye etmemitir, Marksizmin
enternasyonalist boyutunu olmama evirmemitir, radikal veya devrimci demokrasi
diyebileceimiz akm da demokratik geleneklerinden ve programndan kopartmtr,
demokratik hareketi de yok etmitir.
Demokratlar kendilerine sosyalist demeye balam, ama bu sosyalistler, Stalinizmi
sosyalizm olarak kavradklarndan, demokrasinin dman olmulardr. En iyi durumda
ona kar ilgisiz, onu burjuva demokrasisi diye hor gren bir politikann taraftarlar
olmulardr. Ama ayn zamanda ulusal sosyalistler olduklar iin enternasyonalizmin de
dmandrlar. Bu nedenle, dnyada enternasyonalist proleter politikas gibi, demokratik
kk burjuva politikas da yok olmutur.
te bu nedenle btn Stalinistler, yani fiilen dnya sosyalist hareketi, ki hala sosyalizm diye
ortada ne varsa bunlardr, ne enternasyonalisttir ne de demokrat.
Bu kuak tasfiye olmadan, sosyalizmin bir canlanmas beklenemez. Veya ancak bu var olan
sosyalistlerle mcadele iinde tekrar devrimci demokrasi ve enternasyonalizm doabilir.
Eer bu gn bu kendini sosyalist zanneden ulusal bakl ve sosyalist olduklarn dndkleri
iin demokrat olmayan demokratlar olan sosyalistler, sosyalistlik iddialarndan
vazgeseler, btn sosyalizm adna bildiklerini unutsalar; sradan insanlarn saduyularyla
politika yapsalar, Trkiyede ve Dnyada demokratik gler imdi olduklarndan yz kat daha
gl olur.

33
Yani sosyalistler aslnda demokratlar olduklar iin demokratlar yoktur. Ya da tersinden,
aslnda demokratlar kendilerini sosyalist sandklar iin demokratlar yoktur. Stalinizmin en
ar ve almas gereken miraslarndan biri de budur.
Eer Ekim devriminin yozlamas ve Stalinist ulusal sosyalizmin enternasyonalizmi tasfiyesi
olmasayd, bu gn kendine sosyalist diyen devrimci demokrasi, muhtemelen sosyalizm
bayrana daha mesafeli kalrd. Bu da ok daha salkl olurdu.
Ne demek istediimizi baka trl anlatmay deneyelim.
yle bir var saymda bulunalm, Ekim Devrimi, brokratik bir kar devrim yaamadan
enternasyonalist ideallerine bal olarak varln srdrmeyi baarsa; demokratik, Paris
Komn tipi bir devlet, btn emperyalist kuatmaya ramen varln srdrse; hatta
Stalinist brokrasinin korkun tahribatlarla yaptndan daha byk ve hzl bir gelime
salasa bile, byle bir gelime, geri lkelerin devrimci demokrasisinde bylesine bir
sosyalizme ak yaratamyabilirdi. nk, enternasyonalizm ya da kapitalist bir toplumun
sorunlarn zme ile; milliyeti bir sosyalizm, yani geri bir lkenin sorunlarn zme
arasnda bir doku uyumazl; bir paradigma deiiklii ve elikisi vardr. Byle bir
Marksizm, Stalinizm kadar ruhlarn titretirmezdi geri lke halklar ve aydnlarnn. Onlar
btn politik ve fiili yaknlamalara ramen, mesafeli olurlard. Bu mesafeli olu, sadece
geri lkeler ve onlarn devrimci demokrasisi asndan deil, enternasyonalist sosyalistler
asndan da olurdu. Bylece geri lkelerin devrimci demokrasisi ile enternasyonalist
sosyalizm arasnda, ok daha snrlar belli, mesafeli ve salkl bir iliki olurdu.
Bunun nasl bir iliki olduu ve olaca gz nne getirilmek isteniyorsa, bizim Krt ulusal
hareketi ve bunun en radikal ve devrimci demokrat kanad ile ilikimiz gibi bir iliki gz
nne getirilebilir. Biz Krt hareketinin nasl en tavizsiz destekisi olmamza ramen, bizim
klasik Marksizm asndan ve bu Marksizmin gelimi biimlerinin sorunlar balamnda
yazdklarmz onlarn ruhlarnda zerrece titreime yol amyor ve belli bir mesafe her zaman
koyuluyor.
Tabii ayn mesafe koyu bizim amzdan da var. Yani her iki taraf da, birbirinden farkl
olduunun bilincindedir, mesafelidir. Ama bu ok daha salkl bir ilikidir. Byle bir
ilikinin imdi var olmas da bir rastlant deildir. PKK bir bakma, duvarn yklyla
Stalinist kabuunu krp, gerek devrimci demokrasi gibi dnp davranmaktadr artk. Bu
Stalinist kabuu kr ise, hala o kabukla yaayanlara sosyalizmin terki gibi grnmektedir.
Stalinizmin kabuklarndan bu kurtulu, elbette ancak ykselen bir demokratik kitle hareketiyle
birletii takdirde, burjuvazinin devrimci dneminin ideallerine bir dn anlam kazanabilir.
PKKda olan tam da budur. Bu kabuklardan kurtuluun, ideoloji ve politika alannda nasl bir
alp serpilmeye yol at bizzat PKK ve calanda grlebilir. On sekizinci yzyln
devrimci demokrasisi adeta yeniden domaktadr. calann savunmalar bu yeniden douun
ve bu kabuklardan kurtulmann salad serpiliin belgeleridir.
Ancak, bu gnk dnyada, kapitalizmin zafer artlarnda, Stalinizmden kopu, ortada
Krdistanda olduu gibi bir kitle hareketi ve radikalleme dalgas yoksa, burjuvaziye tam bir

34
ideolojik teslimiyete de yol aar. Trkiyede olan da budur esas olarak. Bu durumda, bir
yanda sosyalizm diyen Stalinist demokratlar, dier yanda, gerekleri gren, globalleme
veya kapitalizm hayranl yapan liberaller. DPdeki blnme de bunun bir yansmasdr.
Kendini sosyalist gren ve aslnda Stalinist olan demokratlarla; Stalinizmi reddeden
demokratl liberalizm olarak anlayan ve burjuvazinin zafer arabasna taklan demokratlar
arasndaki bir ayrlktr.
Tabii Stalinizm, Stalin hayranl olarak anlalrsa bu dediklerimiz anlalmaz. Stalinizm
metodolojik temelleri Marksizmden tamamen farkl ama Marksizm terminolojisi kullanan
milliyeti bir ideolojidir. Onun sosyalizminin asli nitelii, ulusal sosyalizm olmasdr.
Bu anlamda an bakn DPde kalanlara veya muhaliflere, hepsi ulusal sosyalistlerdir. En
Trokistleri bile yledir. nk hi biri sorunu, bu gn dnya apnda program strateji ne
olmaldr, bu program ve stratejiye gre bizim burada azami katk yapmamz iin ne
yapmamz gerekmektedir diye koymamaktadrlar.
Toparlarsak, Demokratik Cumhuriyet program Trk sosyalistlerince hem lke apnda
reddedilmektedir, hem de dnya apnda grevler balamnda tartlmamaktadr. Onlar
tastamam demokrat olduklar iin byledir.
*
imdi Trkiye sosyalistlerinin tartmad, ama her Marksistin tartmak zorunda
olduu soruna girelim. Demokratik Cumhuriyet program veya stratejisi, dnya lsnde
sosyalizm mcadelesine bu sava cephesinde, yani u bizim kendini enternasyonalist sosyalist
zanneden Stalinistlerin lkemiz halkmz ii snfmz dedii eyde, azami katknn bir
biimi olabilir mi?
Sorunu byle koyduumuzda hemen u soru ortaya kar. Peki dnya apndaki strateji ve
program nedir? Ancak bu belli olursa, yukardaki soruya bir cevap verilebilir. O halde
sosyalistlerin dnya apndaki program ve stratejisi ne olmaldr? Bu konuda son yzyln
mcadeleleri ve dnya kapitalizmindeki gelimeler bir deiiklie yol am mdr?
Amsa bunlar nelerdir?
Bu sorular sorulmadan ve bu sorulara cevap verilmeden, Trkiyede Demokratik
Cumhuriyet program ve stratejisinin dnya sosyalizminin baarsna azami katknn
somut bir biimi olup olmad anlalamaz ve tartlamaz.
*
Bu gnk dnya durumu ve uluslar aras sosyal hareketlerin deneylerinin sonucu bize
evrensel bir program sorununda ne gibi sorunlar ortaya koyar?
Birincisi, kapitalizm ile sosyalizm arasnda, sadece Proletarya Diktatrl biiminde
siyasi ifadesini bulan bir Gei Dnemi deil (Trk sosyalistleri bu gei dnemi ile yani
Proletarya Diktatrl ile Sosyalizmi ayn ey zannederler bu nedenle Marksist
Klasikleri de anlamazlar), ayn zamanda kltrel, teknik ve iktisadi bir Gei Dnemi
gerekmektedir. Proletarya nasl, var olan, aznln ounluk zerindeki egemenliini

35
kurmak ileviyle ekillenmi burjuvazinin devlet cihazn snfsz topluma gidiin bir
arac olarak kullanamaz ise, snfl toplumun rn olan maddi uygarl da
kullanamaz.
Yani bu otobanlar, otomobiller, kadnn denmemi ev emeine gre ekillenmi evler;
ocuklar ve yallar gettolara kapatan toplumsal rgtlenmeler, binalar, retmenler,
giyimler, kuamlar, hasl u etrafmz kuatan her ey, binlerce yllk snfl toplumun ve
kapitalizmin ihtiyalarna gre ekillenmi bu uygarln maddi ve manevi aralar da snfsz
topluma gidiin aralar olarak kullanlamazlar.
Marks-Engels, devlet cihaznn bir ara olarak tarafsz olamayacan grmlerdi ama
teknik aralar onlar iin henz ntral bir anlama sahipti. Onlar bu aralarn pek ala snfsz bir
toplumun veya ona gidiin de aralar olabileceini dnyorlard. Halbuki, gerek kadn
hareketi, gerek bar hareketi, gerek ekolojik hareket maddi aralarn, tekniin de tarafsz
olmadn, tpk snfl toplumun devlet arac gibi snfsz topluma gidite
kullanlamayacan gstermitir. Bu durumda, Marks ve Engelsin belirttii kapitalizmle
sosyalizm arasnda, proletarya diktatrlne tekabl eden siyasi bir gei dneminin yan
sra; maddi ve manevi aralarn dnmne karlk den bir gei dneminin gereklilii de
ortaya kar.
Ama bu ayn zamanda, burjuva uygarl karsnda baka bir uygarlk tasarm demektir.
Marksizmin temel nermesi, retici glerin gelimelerinin ilikilerce boulduu, bunun bir
devrimci dneme yol aaca noktasndan yola kyordu. Bunun mantki sonucu, retim
ilikilerinin retici glerin geliiminin nnde bir engel olmasn ortadan kaldrmak olarak
ortaya kyordu. Burada, retim ilikilerinin deiimi belirleyici oluyor ve program da bu
anlaya gre ekilleniyordu.
Ama eer maddi aralar tarafsz deilse, artk sorun geliime engel olan ilikilerin ortadan
kaldrlmas ve yeni ilikileri taslaklatrmaktan baka bir eydir. Artk sorunu retim
Glerinin geliimini engelleyen ilikilerin tasfiyesi olarak, dolaysyla siyasi ve ekonomik
dzlemde bu engellerin ortadan kaldrlmas; yani siyasi ve ekonomik taleplerden ibaret bir
program olarak koyamaz ve zemezsiniz. Sorun bir nehrin nndeki engelleri
kaldrmak deil, onu bambaka bir mecraya aktmaktr.
Bu ise, program anlaynda, bir paradigma deiiklii demektir. Yani artk, sadece
retim ilikileri ve devlet cihaznn nasl rgtleneceine ilikin klasik bir program
anlayyla sorun cevaplandrlamaz, baka bir uygarlk tasarm yapmanz
gerekmektedir. Program, tabii dnya lsndeki programdan bahsediyoruz ve lke
lsndeki programlar da buna tabi olmak zorundadr, baka bir uygarlk tasars olmak
zorundadr.
*
imdi, Trkiye sosyalist hareketinde hi kimsenin byle bir sorunu sorun yapp tarttn
grdnz m? Hayr bulamazsnz.

36
Dolaysyla, Trkiye sosyalistlerinin, brakalm byle bir baka uygarlk tasars programn
bir yana byle bir sorunlar bile olmadndan, bir sosyalist parti kurma, bir sosyalist
programlar olma ans yoktur. Onlar gerek sorunlar ortaya koymaktan ve onlarla
yzlemekten korkuyorlar. Onlar kapitalizme ve emperyalizme kar amentleri tekrarlayarak
kendilerine cesaret vermeye alyor; korkularn bastrmak iin karanlkta slk alyorlar.
*
Ama daha bitmedi. Byle bir baka uygarlk tasavvurunun alaca siyasi biim konusunda,
seksenli yllarda ulus konusundaki muazzam teorik patlamaya dayanarak, biz bunun
programatik sonularn kardk ve bunu baka bir uygarlk tasavvuru programyla, bu
uygarln siyasi biimi olarak formle ettik.
Marksizmin bir ulus teorisi yoktu. Bu onun en zayf yanyd. Bu zayf yan nedeniyle, ulusa
kar sosyalist bir program yoktu. Ulus sorunu sadece demokratik karakterde grlyor ve
yle bir zm sunuluyordu. Bu tpk kylye toprak datmakla toprak sorunun zleceini
sanmak gibi bir eydi.
Ama biz, bu programla, sosyalistlere, ulusal sorunun sosyalist zmn getiriyorduk. Ulusal
olanla politik olann akmas ilkesinin, yani ulusuluun ulus anlaynn reddi.
Ulustan olmann kiinin bir tercih veya vicdan sorunu olmas. kiinin bir araya gelip,
tpk bir parti, dernek, tarikat, din kurar gibi istedii ulusu kurmas, isteyenin tpk dinsiz
olduu gibi ulussuz olmas.
Ulusal sorunda Kopernik devrimi yapan ve baka bir uygarlk sorununun yan sra onun
siyasi biiminin tanmlanmas anlamna gelen bu programatik katknn tartlmas bir yana bu
gne kadar Trkiye Solunda, sorunu byle koyup tartan grdnz m? Yok, yok, yok. Bu
yoksa sosyalizm de yok.
*
Daha bitmedi. Sorunun bu tarz koyuluu, ayn zamanda baka bir soruna da zmdr.
Dnya apnda apartheit sistemine kar somut ve acil bir programdr.
Ne demektir bu?
Bu gnk dnyada yoksul lkeler bir bantustana kapatlm durumdadrlar. Dnya kocaman
bir Gney Afrika durumundadr. Daha da kts, bu rklk, bu apartheit rejimi varln ve
rasyonalizasyonunu ulusal devletin dnda baka bir varoluun olmayaca eklindeki yaygn
bir kavraytan almaktadr.
Ulusal olanla politik olann akmasn kabul ettiiniz srece, her insan gibi, her ulusun
kendi kaderini tayinden kendisinin sorumlu olduu gibi bir yaklam iindesiniz demektir.
Ama tam da budur, bu gnk apartheit sistemini yaratan. nsanln byk blm, tm da bu
mantkla baka uluslarn yurttalar, bireyleri olduklar gerekesiyle, refah adalarnn
dna hapsedilmektedir.
Yani uluslarn kaderlerini tayin hakk, tpk her bireyin kanun nnde biimsel olarak eit
olmas gibidir, herkes kendi yaptndan kendisi sorumludur, her koyun kendi bacandan

37
aslr anlaydr. Sosyalizm ise daha doarken buna kar domutur. Sosyalizm znde bu
biimsel eitliin gerek bir eitlie dnmesi, herkesin herkesten sorumlu olmas, dnyann
bir yerindeki yoksulluun btn insanlarn sorunu olmas gibi bir noktadan hareket etmitir.
Ama bu hareket noktasn ulusal alana aktarmam, orada hala biimsel bir, bireyler gibi,
uluslarn eitlii kavramyla yetinmitir. Uluslarn kaderini tayin hakk aslnda artk zddna
dnm, yoksul uluslarn yoksulluklarnn kendi sorunlar olduu, zenginlerin elbette
onlardan ayr yaama haklar olduu anlamn kazanmtr.
Dier bir deyile Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk, dnya apndaki apartheit sistemine
baktmzda, artk, ulusal baskya kar bir mcadelenin arac olmaktan byk lde
km, zengin uluslarn kendi kaderlerini yoksul uluslardan ayrmalarnn, onlar kendi
kaderleriyle ba baa brakmalarnn; apartheit sisteminin, yeryz apndaki rkln
ideolojisi ve arac haline dnmtr.
Yani bu gnk rk sistem, bu ilke sayesinde, ulusal olanla politik olann akmas
gerektii ilkesinin gizli egemenlii sayesinde meruiyet bulmakla kalmamakta, rk
niteliini de gizlemektedir.
Dolaysyla nerdiimiz dnya apndaki programatik zm, ayn zamanda bu rk
sistemi de tasfiye edecek bir programdr.
Siz Trkiye solunda hi kimselerin bu konularda bir program olduunu grdnz m, byle
birileri var mdr? Yoktur. Brakn byle bir program, sorunun byle koyuluu, baka veya
yanl bir cevabn verilii bile yoktur. Bu yoksa lke apnda program da olamaz, klasik,
otantik Marksist anlaya gre tabii. Trkiye sosyalistlerinin ulusal bak al sosyalizmlerine
gre deil.
*
Daha bitmedi. Dnya apndaki zengin ve yoksul blnmesi ylesine byktr ki artk,
ileri lkelerin iileri dnya apndaki eitliki bir dzene kardrlar.
Btn dnyada zengin lkelerin cretlileri, bu gn olduka yksek bir tketim dzeyine
erimitir. Onlar asndan artk sadece giyinmek, yemek, barnmak deildir sorun, her hangi
bir sper marketin giyim ve yeme blmlerinde grlebilecek, yzlerce peynir iinden
herhangi birini yemek, yzlerce modelden birini giymek noktasndadr. Yani tketim
mallarnn belli bir bolluu bulunmaktadr.
nsanln byk bir blm iin ise sorun, her hangi bir ey bulabilmek yemek iin, herhangi
bir ey bulabilmektir giyinebilmek iin. Bu durumda almaz bir snr ortaya kmaktadr.
Eitliki bir dzen her eyden nce, rnein var olan yiyecek ve giyeceklerin tm ihtiya
sahipleri arasnda eite blnmesini, ya da en azndan belli bir minimumun altna
dmeyecek ekilde yeniden datlmasn var sayar. rnein biz sosyalistler demiyor muyuz,
isizlie kar rnein, var olan ilerin alan btn nfus iinde eit olarak blnmesi, i
saatlerinin drlmesi. Benzerini sosyalist partilerin, batl ii snflarna nermesi
gerekmez mi? te almaz snr burada ortaya kmaktadr. Zengin lkelerin cretlileri iin,
dnya apnda eitliki bir dzen, onlarn hayat kalitelerinde dme anlamna gelir,

38
onlar dnyadaki insanlarn da bir para peynir yemesi iin, 500 eit peynirden birini seme
olanan yitirmek istemeyeceklerdir. Aslnda tam da bu 500 eit peynirden birini seme
olanaklarn dnyann geri kalanndakilerin peynir bulamamasna borludurlar.
Dnya tarihinde kimse, bulunduundan daha kt bir durum iin eitliki bir dzen
istememitir ve bundan sonra da istemeyecektir. Aksine, var olan kk ayrcalk ve
zenginliklerini korumak iin her eyi gze alr. Bu zengin lkelerin iileri iin de geerlidir.
Onlar yeryz lsnde eitliki bir dzen istemek bir yana bu yndeki giriimlere
kar durma nokrasndadrlar. Yani yeryz ii snf, zengin ve fakir lkeler arasnda,
tarihte benzeri grlmemi bir blnmeye uramtr.
Bunun sosyalist program ve strateji asndan sonucu korkuntur.
Eer ABD, Avrupa gibi zengin lkelerin iileri sosyalizmi istemeyecekse, bundan karl
deilse, hatta bu yndeki giriimlerin bastrlmasndan karlysa, nsanln sosyalizme
geme, yeryz lsnde eitliki bir dzen kurma ans yoktur. Ancak leri lkelerin
kltive cretlileri, kapitalist uygarlktan daha stn bir sosyalist uygarlk ve toplumu
rgtleyebilirler. Her hangi bir geri lkedeki sosyalist ekonomi kurma abalar, akamete
uramaya ve sonunda yklmaya mahkmdur.
Bu Marks, Engels, Lenin, Troki, Mandel, Lxemburglarn hi karlamad, akllarna bile
getirmedii, yepyeni bir durumdur. Onlar hep, geri lkelerdeki devrimlerin ileri
lkelerdeki devrimlere bir atlm verecei noktasndan devrimci abalarn
srdryorlard. Btn aba ileri lkeler proletaryas yardma gelene kadar ayakta durmakt.
Marks-Engels, Almanya balar, Fransa srdrr, ngiltere tamamlar diyordu. Lenin,
Alman proletaryas ayakland, onlara yardm iin biz de ayaklanalm diyordu.
Ama imdiki durumda tarih unu gstermektedir, ileri lkeler proletaryas, cretlileri
yardma gelmeyecek, balanan srdrmeyecek, aksine gelirse onu bastrmaya
gelecektir.
Bu durumda ne yapmak gerekir? Bu amazdan nasl klabilir?
Baka bir uygarlk, baka bir deerler tasavvuru eklinde zetlediimiz program anlay
bu kmazdan k salayabilir, ileri lkelerin alanlarn kazanma ans yaratabilir. Evet
zengin lkeler iileri be yz peynirden birini seme lksnden vazgemeyecektir ama, o
ayn zamanda, kapitalizm iinde yaayan bir insan olarak, hayatnn ne kadar yalnz, stresli,
anlamsz olduunun da farkndadr. Onun sorunlar baka yerdedir. Meta retiminin
kendisinde ve sonularndadr.
Baka bir deerler ve uygarlk tasavvuru, zengin lkelerin cretlilerini kazanamasa bile
tarafszlatrabilir. Belki fakir bir lkede ama, eitliki ve zgrlk, emeklilik yayla
uramayan ama insanlarn lnceye kadar, hem altklar, hem renci olduklar, hi bir
zaman toplumdan dlanmay yaamadklar bir baka uygarlk tasavvuruna dayanan bir
toplum rnein; belki yoksul ama insanlarn nispeten daha bol zamanlarnn olduu, doann
ve bedenlerinin ritmini daha fazla gzetebildikleri; savunmaya bir kuru bile ayrmayan;

39
otomobil retimini durdurmu; nklear reaktrlerini kapatm bir toplum tasavvuru ve rnei
zengin lkelerin cretlilerini hatta burjuvalarn bile kazanabilir.
O halde baka bir uygarlk tasavvurunun programlamas gerei, ayn zamanda
stratejik bir zorunluluk olarak da ortaya kmaktadr. Yani ileri lkelerde, zengin
lkelerde yaayan cretlilerin ounluunu kazanmak veya en azndan tarafszlatrmak iin
bir zorunluluk olarak ortaya kmaktadr.
Siz hi Trkiye Solunda kimsenin bu sorunlar tarttn, doru ya da yanl bir cevap
aradn grdnz m? Yok, yok, yok.
Bu yoksa, dnyada olmad gibi Trkiyede de bir sosyalist parti olamaz. Sosyalist Parti
olmazsa, onun basks olmadndan tutarl bir demokrasi cephesi ve partisi de
oluamaz. Tutarl bir demokrasi cephesi olmazsa, btn toplumsal muhalefet srekli
burjuvazi ve genel kurmay arasndaki atmalarda bir koba ilevi grmekten teye
gidemez. Hasl bugn iinde yaanlan kmaz oluur.
*
Ama daha bitmedi. Dnya apndaki byle bir program ve stratejinin sorunlar ayn zamanda
Trkiye gibi bir lkedeki program, strateji ve taktik sorunlarn alt st edici etkiler yapar.
Biraz da buna gelelim.
Trkiye gibi bir eik lkede, yle bir programatik sorun ortaya kar. Sosyalistler bu dnya
durumu, uygarlk program, dnya ii snfnn blnml gibi durumlar aka
alanlara sylemek, onlar bekleyen tehlikeler hakknda uyararak, baka bir uygarlk
programyla onlar sosyalizme armaldrlar. Trkiyedeki emekileri bir lm perendesi
atmaya armaldrlar. Sadece planl ekonomi araclyla kalknmaya daha zgr ve eit
ilikilere ynelik, bir lkeyle snrl bir modelin yaama sans olmad gibi, insanln
sorunlarna bir cevap olmadn sylemek zorundadrlar.
Trkiyede hi bir sosyalistin soruna byle yaklatn grdnz m? Gremezsiniz. Aksine
onlar ne baka bir uygarlk projesinin gereklemesinden sz ederler ne de bu lkenin
emekilerine sosyalist dnmlere girdikleri takdirde kendilerini bekleyen zorluklar
anlatrlar.
Bu riyakarlktr ezilen insanlara kar. Yok DP ynetimi burjuvaziye teslim olmu da
kendileri sosyalizm istiyorlarm. Kimse ciddiye almaz byle sorumsuzluklar. Ezilenler de
almyor zaten. Sanyor musunuz ki ezilen milyonlarca insan aptaldr; insanln en temel
sorunlarn sezgiyle de olsa grmemekte iine dt kmaz fark etmemektedir?
Yani baka bir uygarlk tasavvurunu, uzak gelecein bir program olarak deil, acil bir
program olarak nermek zorundasnzdr.
Bu program, elbette Demokratik Cumhuriyeti de planl Ekonomiyi de ierir. Ama bunlarla
yetinemez, daha doarken, baka bir uygarln toplum biimi olarak, ulus ilkesinin
dayand blnmeyi de reddetmek zorundadr. Yani btn dnyadaki insanlar kendi
yurtta olarak tanmlamak, onlar ulusal devletleri ykmaya armak zorundadr. Tm

40
uluslar, ulusal devletlerin yurttalarn, nasl tanmlanrsa tanmlansn, ulusun tpk bir
din gibi insanlarn vicdan sorunu olarak grenler ve grmeyenler olarak blnmesi iin
adm atmak ve kendinden balamak zorundadr.
Bu ayn zamanda, btn devletlerin bu uygarlk tasavvuruna kar hal seferlerine
balamas anlamna gelir. nk onlarn ahalisine onlar ykma arsdr bu ayn zamanda.
Ve ancak byle bir arnn baar ans vardr.
Ayn sonuca, Dnya apndaki blnme ve apartheita kar bir program olma gereklilii de
yol aar. Pek ala, Demokratik Bir Cumhuriyet, Trkiye gibi bir eik lkede, hele, ulusu bir
hukuki kavram olarak tanmlar, dil ve kltr ulusun tanmndan dlarsa, Orta Dou
lsnde, Bizans, Osmanl alannn refah ve demokrasiye gemesini salayabilir. Zaten
PKKnn veya Krt hareketinin program da tam budur.
Ama bu ne anlama gelir?
Bu eni sonu, bir grup nc dnyalnn birinci dnyallar arasna katlmas anlamna
gelir. Yer yz lsndeki apartheiti kaldrmaz, onun snrlarnda belli bir deiiklik
yapm olur sadece.
Bu ise bir sosyalist asndan savunulmas mmkn olamayacak bir eydir. Bizler her hangi
bir ulusun veya uluslar grubunun imtiyazllar arasna katlmasn programmz olarak
koyamayz ve bunun iin savaamayz. Bu sosyalizm idealinin terki demektir. Ve nihayet
bu imtiyazllar arasna katlanlar, tpk bu gnn imtiyazllar gibi, yeryz lsnde eitliki
bir dzen istemekten yana olmayacaklardr.
Hayr, kimilerinin sand gibi, demokratik bir cumhuriyette Trkiye byk bir askeri
emperyal bir g ortaya kaca iin falan deil; (Btn bunlarn olup olmamas bir yana. En
iyi biimini dnelim. evresine demokrasi getiriyor. inde yoksullua son veriyor. Mthi
bir zgrlk ortam salyor. Btn komularyla bar iinde. Onlardaki demokratik
dnmleri destekliyor. Btn bu koullarda bile, savunulamaz dnya proletaryasnn genel
kar asndan. nk btn bunlar, bir grup insann daha Avrupa veya Amerikallarn
yaad refah ve zgrlk dzeyinde yaamas sonucunu verir. Yani bir lkenin snf
atlamasdr adeta.) bu dnya apndaki sosyalist bir program asndan, yeryzndeki
apartheiti kaldrma ve baka bir uygarl taslaklatrmann acillii bakmndan savunulamaz.
Bunu savunmak ulusal sosyalizm anlayn savunmak demektir.
Yani bir ulusal olmayan sosyalist, Trkiyedeki insanlara, aka unu sylemelidir:
Demokratik bir cumhuriyet bir cebirsel forml olarak ak bir biimdir. Ama bu cumhuriyet,
kendini sadece ulusun tanmndan dil ve kltr dlamakla yetinirse bu blge iin bir zm
sunabilir, sizlerin refah ve demokrasi adasnda yaamanz salayabilir, sizin kendinizi
kurtarmanz ve yeryznn imtiyazllar arasna gemenizi salayabilir; ama insanln bu
gnk sorunlarnn zm olamaz, bunun iin sosyalist bir uygarlk gerekir, bunun alfabesi
de ulusal olanla politik olann akmasn reddetmektir. Ama bu da ok zor ve meakkatli bir
itir. Sossyalisler bunlar demek, farkl bir programla kmak zorundadr.
Sorunu byle koyan bir tek sosyalist grdnz m Trkiyede?

41
Yok.
Byle bir program olan var m?
Yok.
Sosyalistlerin program yok derken bundan sz ediyoruz. Ve onlar bu sorunlarn hepsine
gzlerini kapyorlar. Aslnda byle yaparak kendilerini de yok olmaya mahkm ediyorlar.
Kendilerinin ulusal sosyalistler olduklarn itiraf etmi oluyorlar.
Byle bir sosyalist programn bir ans hemen hemen hi yok denecek kadar azdr. Bunu zaten
son yllarn btn sosyal devrim deneyleri gsteriyor.
Btn Dou Avrupa halklar, Avrupaya katlmak iin sraya girdi. Niye? mtiyazllar
arasna katlmak iin. Trkiyede de durum farkl deildir. Bu gn bask olmasa, kaplar
alsa ve Avrupa almaya hazr olsa, 70 milyon T.C. yurttann yapaca ayn ey olur.
Demokratik Cumhuriyet de bunu salar, biraz meakkatli ve kendi gcyle belki ama, byle.
Aksini beklemek iin hi bir neden yok. Bunun aksi ynde kck bir entelektel akm bile
yok. Yllardr bu yndeki yazdklarmz ve abalarmzn yankszl bunun en ak dier bir
kantndan baka bir ey deildir.
Bir baka rnek Gney Afrikadr. Brakn baka bir uygarl bir yana, sosyalist karakterde
deiiklikler bile yapmak istememitir. Gney Afrikada ANC esas olarak iilere dayanan,
sosyalizm amal bir rgtt. Bu gn Gney Afrikadaki btn devlet yneticilerinin ou,
daha dn hapishanelerde onlarca yl geirmi devrimci sosyalist insanlardr. Ama bu gney
Afrikann bir kapitalist lke olarak kalmas gereini deitirmemektedir. Zaten bu insanlar,
Gney Afrika iilerine hadi sosyalizme gemeyi deneyelim deseler, bir dakika bile
bulunduklar yerde kalamazlar, bizzat o iiler ve halk tarafndan kovulurlar. Kovulmasalar ve
iiler byle bir lm perendesi atmay gze alsalar bile bu sefer o rejimin kapitalist dnyann
bask ve boykotlar karsnda ayakta kalma ans yoktur.
Bu gnk koullarda, Gney Afrikal ii bana bir de toplumsallatrma diye yeni bela
almak istememektedir. Hi bir baar ans olmadn bilmektedir. Ama bu gnk koullarda,
Gney Afrika mallarnn Afrika pazarnda satlmas sayesinde durumunu belki biraz daha
dzeltebilir. Gney Afrika devleti, elbette komularndaki demokratik gleri ve dnmleri
desteklemektedir. Hatta AIDSe kar ila sorununda olduu gibi, Emperyalist tekellere de
kar kmaktadr. Ama bu onun, ayn zamanda demokrasi yayan, demokratik gleri
destekleyen, Afrika apnda, ynetiminde yllarca hapishanelerde yatm komnist inanl
devrimcilerin bulunduu bir kk emperyalist lke olduunu da hi kimseye
unutturmamaldr.
te Demokratik bir Cumhuriyet aa yukar Gney Afrikann Orta Doudaki benzeri
gibi bir ey olur. Blgedeki demokratik gleri glendirir. Birbiri pei sra muhtemelen
diktatrlkler yklacaktr. Orta douluk kltr temelinde, tpk bu gn Avrupa birliinin
Avrupa Kltr diyerekten bir Avrupa ulusu kurmas gibi, bir federasyon veya orta dou
birlii oluacaktr. lkeler arasndaki bu yaknlama, savunma giderlerinin azalmas; birbirine
destek olma; ortak byk pazar; demokrasi nedeniyle toplumsal eitsizliklerin azalmas; byle

42
gl bir ekonomi ve politikayla ABD ve Avrupann dayatmalarna kar daha byk
direnme yetenei vs..
Bu ne demektir? Bu iilerin ve halkn siyasi egemenlii altnda bir kapitalizm demektir.
Yani iktidar alan iiler ve yoksullar, sosyalist dnmlere girmemekte ve kapitalizm
erevesinde kalmaktadrlar. Bunun nasl bir ey olacan anlamak istiyorsanz svee bakn.
Bu geen yzyln banda Pavrus Efendinin ngrdnn gereklemesidir. Elbette
Demokratik Cumhuriyet, Trkiyede ancak, Emekilerin ve ezilen ulusun byk bir
mobilizasyonuyla kurulabilir. Bu gn var olan devlet cihaz batan aa tasfiye edilip,
iktidarn halkn temsilcilerinin elinde olduu, brokratik ve militer olmayan, hatta kullanld
takdirde snfsz topluma gidiin arac olabilecek bir devlet.
Geen yzylda Rusya balamnda bu olaslk gndeme gelmiti. Yani demokratik tarihsel
grevler, ii snfn ve kylleri iktidara getirebilirlerdi. O zamanlar Pavrus Efendi, bunun
bir ii iktidar altnda kapitalizme yol aacan sylyordu. Troki ise, bunun devrimin
dinamiiyle byle kalmayacan, iilerin sosyalist dnmler yapmak zorunda
kalacaklarn n gryordu. Sonraki gelimeler tam da Trokinin dedii gibi olmutu.
Ama Tarih imdi Trokiden intikam alyor ve Pavrus Efendinin ngrsne geerlik
kazandryor. nk iiler, devrimin dinamiine ramen, kendilerini kapitalizm
erevesindeki deiikliklerle snrlyorlar ve bu ynde eilim gsteriyorlar. Gney Afrika,
Nikaragua, Dou Avrupa devrimlerinin gsterdii Sonular ve Olaslklar bunlar. Yani
artk Srekli Devrim deil, Trokiye nazire, Sreksiz Devrim sz konusu.
Geen yzylda, Pavrus Efendinin n grs, sve gibi lkelerde gerekleti. svete
gerekten iiler iktidardayd ama bu iiler kapitalizmi ykmyor sadece kapitalizm
erevesinde sosyal devlet ve zgrlklerle yetiniyorlard. Kendi refahlar iin, gereinde
Alman Faizmi ile bar iinde ticaret yapmaktan ekinmiyorlard. sve mucizesi, tam
tamna iilerin egemenlii altnda bir kapitalizmin ne olacan gsterir. Yirminci yzyl
boyunca geri lkelerdeki btn devrimler, Trokinin n grd biimde gerekleti.
Demokratik tarihsel grevler, sosyalist devrimlere yol at. Ama brokratik olarak yozlam
biimlerde.
Ama bu gn dnyann hi bir yerinde iilerin sosyalizme cesaret edeceklerinin en kk bir
izi yokken; Dou Avrupa, Nikaragua, Gney Afrika devrimlerinin izledii yol ortadayken,
Pavrus Efendinin grnn tekrar gncellik kazand grlr. Aslnda Gney Afrika bunun
ifadesidir. Gney Afrikada ii snf kendini kapitalizmle snrlam bulunmaktadr.
Bu gnn dnyasnda, Devrimci bir dalga demokratik grevleri tamamlama temelinde iileri
ve kylleri ve dier ezilen kesimleri iktidara getirebilir. Ama bunlar, Trokinin n grs ve
yirminci yzylda gerekleenlerin aksine kendilerini demokratik grevlerle snrlarlar.
Bylece ii ve emekilerin egemenlii altnda, bir zamanlarn svei benzeri kapitalist
lkeler olanakldr.
te Trkiyede olacak olan da muhtemelen budur. Bu Demokratik Cumhuriyette iiler ve
emekiler, hadi gelin, sosyalist karakterde dnmler yapalm, gelin bir sosyalist uygarlk

43
kurmaya balayalm; ulusal olanla politik olann akmasn reddedelim diyenlere oy
vermeyeceklerdir. Onlar, tpk bir zamanlarn sve sosyal demokrasisi gibi, kapitalizm
erevesinde kendilerine sosyal haklar verecek, zgrlklerini garantiye alacak, ama
kapitalizme de fazla dokunmayacak partilere oy vereceklerdir. Bu da gerekten, blgede refah
ve demokrasinin gelimesini salar.
Ama bu u demektir ayn zamanda, aslnda bir sosyalist iin hi bir ans bulunmamaktadr
politika yapmak iin. Kimse daha grnr ve daha az zahmetli bir iyileme ortada
dururken, daha zahmetli ve sonu belirsiz bir yola girip bana yeni belalar amak
istemez. ilerin, emekilerin ok gereki olduu aktr.
Peki bu durumda, dnya apndaki bu program ve strateji balamnda, nasl bir taktik ynelie
girilmelidir ki kk bir propaganda mahfili olmaktan kp politik manzaray ve gelimeleri
etkileyebilen bir g olunsun?
Sorunu bu dzeyde koyan ve tartan var m? Yok, yok, yok!
Biz ise, son iki yldaki yazlarmzn hepsinde, tm politik eylemimizde, tam tamna bu
sorunu tartyor ve ulatmz sonulara gre davranyoruz.
Dediimiz zetle udur: Demokratik Cumhuriyet cebirsel bir formldr. Bu formln
iindeki glerin hedefleri ve arlklar belirleyecektir onun somutta alaca anlam. Bu
pek ala, i ve Kyllerin egemenlii altnda, tpk svete olduu gibi, daha sosyal
adaleti ve zgrlk bir kapitalizm; sve gibi bir emperyalizm ile de sonulanabilir veya
Sosyalist bir uygarln tohumu da olabilir. ok zayf bir olaslk olsa bile.
Eer biz sosyalistler, bu gn eer bu demokratik cumhuriyet mcadelesinin ncln
yapabilir ve bu mcadeleyi baarya ulatrabilirsek, bunun verdii prestijle, daha ileri
gidilmesi iin daha fazla szmzn dinlenme olasl olabilir. Gerek amacmz ve
bunun zorluklarn hi gizlemeden, Demokratik Cumhuriyet cephesinin en tutarl ncs
olmaktan baka doru bir taktik olamaz.
Eer bu mcadeleye nclk eder ve bir prestijimiz olursa, bu lkede etkili olmasak bile,
iiler Demokratik Cumhuriyete ulatklarnda bize deil de, kapitalizmi srdrecek
partilere oy verdikleri takdirde bile, bu selden geriye epey bir kum kalr, bunu yan sra
dnyada eitliki fikirlere yeni bir canllk ve itibar verilebilir. Bu program dnyann
yoksullarna duyurulmu olur ve kim bilir, bir yerlerde bakalar, buralarda cesaret
edilemeyene daha iyi bir hazrlkla cesaret edebilir.
Sorunu byle koyan ve tartan var m? Yok, yok, yok.
Btn bu denilenler nda toparlayalm.
Dnya apndaki bir program asndan baktmzda, gnmzn dnyasnda Trkiyede bir
sosyalist iin, Demokratik Cumhuriyeti savunmak u problemleri ierir.
On dokuzuncu yzylda olduu gibi, Demokratik Cumhuriyet, sosyalizme giden yolda en
uygun koullar salamayabilir. O zamanlar, geri lkedeki bir Demokratik Cumhuriyetin
sosyalizm uruna mcadele iin en elverili koullar yarataca kabul ediliyordu ve bu

44
doruydu. Ama bu gnn dnyasnda, o lkenin imtiyazllar arasna katlmas gibi bir
anlama sahip olabilir. Yani salad refah ve demokrasi ortamyla, o lkenin halkn
yeryznn imtiyazllar arasna geirir. Ama bu ayn zamanda, btn bugnk zengin
lkelerde de olduu gibi, fiilen o lkenin sosyalizmden uzaklamas, imtiyazlarn savunur
bir duruma gemesi anlamna gelir.
20. Yzylda sadece Rusyada ksa bir dnem gereklemi, sonra da brokratik yozlama
nedeniyle fiilen gereklememi; yani brokratik cumhuriyetlere yol am olmakla
birlikte, yirminci yzylda, demokratik cumhuriyet fiilen iilerin ve kyllerin iktidar ve
onlarn da kendilerini snrlamamas nedeniyle sosyalist dnmler anlamna geliyordu. Yani
snfsz topluma giden bir ierik kazanabiliyordu bu cebirsel forml.
Ama i ve kyllerin kendilerini demokratik grevlerle snrlamas halinde, (ki bu gnk
dnyadaki btn veriler bunu gsterir ve aksi ynde hi bir belirti yok iken) Demokratik
Cumhuriyet, fiilen kapitalizm erevesinde bir i ve emekiler hkmeti anlamna
gelebilir. Ama bu da bu gnk dnyann fiili siyah ve beyaz blnmlnde, sosyalizme
yaklama deil, uzaklama anlamn kazanr. Yani bu Demokratik Cumhuriyetin emekileri,
yeryz lsnde eitliki bir dzenden karl olmayacaklar demektir.
Demokratik Cumhuriyet, yeryznn siyah ve beyaz blnmesi koullarndaki sreksiz
devrim boyutuyla, kendisini srf demokratik grevlerle snrlad takdirde, imtiyazllar
arasna katlma sonucu verir. Bu ise sosyalizmden fiili bir uzaklama demektir. Birincisi bu
noktadan problemlidir. nk bu dnyada smr ve basknn ortadan kaldrlmasna azami
bir katk anlamna gelmez.
kincisi, sosyalist programn artk dnya apnda baka bir sosyalist uygarlk program olmas
gerektiidir, dolaysyla bulunduunuz lkedeki programnz da baka bir uygarln tasarsn
iermelidir. Demokratik Cumhuriyet ise, sadece siyasi bir cebirsel formldr. Bir uygarlk
tasars iermez, bu baka uygarln siyasi biimi ne olmaldr sorusuna cevap deildir. Krt
hareketinin ve demokratik hareketin program olan veya olmas gereken, ulusun tanmndan
dil, kltr ve etniyi dlama, dillerin eitlii gibi siyasi biimler, burjuva uygarlnn
biimleridirler; onlar bu uygarln temel var olu biimi olan ulusal olanla politik olann
akmas anlayn dlamaz ve reddetmez, sadece ulusal olan farkl tanmlarlar.
O halde, siyasi biimi, ulusun tanmndan dili ve etniyi dlayan, ulusu yeniden
tanmlayan bir demokratik cumhuriyet, sosyalizme geiin sosyalist bir uygarln
biimi olamaz, ancak nasl tanmlanrsa tanmlansn ulusal olanla politik olann
akmas ilkesini reddeden bir demokratik cumhuriyet sosyalist bir uygarln biimi
olabilir.
Bu ayn zamanda hem imtiyazllar arasna katlma sorununa yani dnyadaki rk
apartheit sitemine bir zmdr, hem de sreksiz devrimin kmazna, ileri ve zengin
lkelerin iilerine bir baka uygarlk tasavvuru ile tarafszlatrma veya kazanma
sorununa bir cevaptr.

45
O halde, nasl devrimci demokrasi, Demokratik Cumhuriyeti tanmlayan ierii, ulusun
tanmndan dil ve etniyi dlamay koyuyorsa, biz de ulusal olanla politik olann
akmasn reddeden bir demokratik cumhuriyet istediimizi koymalyz.
Bu hem demokratik mcadelede yer almay salar hem de ayr bir bayran olmasn.
Yani, sosyalistler olarak uluslararas boyutta azami katkmz ne olabilir sorusunu sormadan bu
gn Trkiyede program sorununa devrimci demokrasiden farkl bir program nerilemez.
Trk sosyalistlerinin kmaz tam da buradadr. Demokratik Cumhuriyeti kabul edenleri bile,
Krtlerin gelin birlikte rgtlenelim deyilerine dnya apnda sorunu koymadklarndan
programatik ve stratejik bir gereke gsteremezler.
01 Mart 2002 Cuma

46
 Sorunlar Somut Olarak Anlatma Denemesi

lk iki blmde Demokratik Cumhuriyetin ne olduunu; sosyalistler tarafndan

savunulabilecei ve savunulmas gerektiini grdk. Btn o uzun aklamalar sanrz,
Ankaradan Komnistlerin ne Demokratik Cumhuriyeti ne de bizim Demokratik
Cumhuriyeti ve ona bal olarak tarttmz sorunlar anlamadn gstermitir, ama biz
yine de daha dorudan bunu gstermeye alalm. nk Trkiyenin allm dnce
tembellii ortamnda, grler deve hamuru gibi hazrlop yutulmaya hazr halde verilmedike,
hatta imgelerle beslenip vizualize edilmedike kimse yazlanlardan uygun mantki
karsamalar yapp gereken sonulara ulama abasna girmez. Bunun iin, bu blmde
sorunu biraz daha da somutlayalm ya da resimleyelim.
Bunun iin sorunu biraz daha bakkal gibi koyalm.
*
Diyelim ki, Trkiyede emeki halk ayakland, Ekim Devrimi, Byk Fransz Devrimi,
Nikaragua veya ran devrimi gibi, yle ezilenlerin sokaklar doldurduu gzel bir devrim
yapt. Bu devlet cihazn paralad. Halkn zerinde ykselmeyecek, ona hizmet edecek,
Birinci veya kinci Paris Komn tipi bir devlet cihaz oluturdu, yani Demokratik bir
Cumhuriyet.
Bizim tarttmz, bu Demokratik Cumhuriyetin, bu iilerin, emekilerin iktidarda olduu
Paris Komn tipi devletin ve bu iktidarn sorunlar.
te biz bu Demokratik Cumhuriyetde iilerin, kyllerin politik iktidar ellerinde olmalarna
ramen sosyalizme gemek istemeyeceklerini, yani kapitalizmi tasfiye etmeyeceklerini,
bunun esas byk olaslk olduunu sylyoruz. ilerin, emekilerin egemen olduu ama
zel mlkiyete dokunmayan bu lke, kapitalist bir lke olmaya devam eder diyoruz. Bu ise
fiilen bir blge gc, bir emperyalist lke olma sonucunu verir diyoruz. Bunun nasl bir ey
olduunu anlamak istiyorsanz, bir svee veya bu gnk Gney Afrikaya bakn diyoruz.
Bunun byle olmayaca ynnde en kk bir eilim yok diyoruz. Son yllarn btn kitlesel
hareketleri bu sonu ve olaslklar ortaya karyor diyoruz.
Bizim tarttmz ise, bu sonucun ortaya kmamas iin ne yapmak gerektii. Dediimiz de
zetle yle ifade edilebilir: Byle bir devrimin hazrlanmasnda biz en nde olursak, byle
bir devrim baarya ulatnda szmz dinlenecek, szmzn arl olabilecei bir
durumda olabiliriz. Byle bir durumda olursak da, imdiden insanla nereceimiz sosyalist
uygarlk programn gerekletirmek zere o ayaklanm halkn desteini isteyebiliriz.
Muhtemelen bu destek gelmeyecektir. Nfusun ok kk bir blm byle bir program
destekleme eilimi gsterecektir. Buna ramen, bir miras brakmak da nemlidir. Bir rnek
sunmak, bir balang yapm olmak da ok nemlidir. Ama bunun iin de ncelikle, byle bir
uygarl imdiden programlatrm olmamz gerekir. Tabii insanlara sadece bu sosyalist

47
uygarlk programn nermemiz ve onlarn desteini istememiz yetmez, bunu yaparken bu iin
nice g olduunu da aklamalyz. Yani zengin lke emekilerinin yardma gelmeyecei,
uzun yllar tecrit, ambargo ve tehdit altnda yaanabilecei, ama bunlara karlk bir baka
uygarlk tasarsyla kar tarafn iinden blnp en geni glerin kazanlabilecei gibi.
Trkiyenin btn sosyalistleri ise, sorunu, sanki iler ve Emekilerin sosyalizm
isteyecekleri Allahn emri, kaderin tecellisiymi gibi koyuyorlar.
Resmi daha da somutlatralm. Daha da ak yazalm. Diyoruz ki, byle bir ii ve emekiler
ayaklanmas bu gnk devlet cihazn paralam; Birinci veya kinci Paris Komnnde
olduu trden, ezilen ounluu bask altna almakta kullanlamayacak, ondan
bamszlaamayacak ve ona hizmet edebilecek bir devlet cihaz, yani kelimenin gerek
anlamnda artk devlet olmayan bir devlet cihaz rgtlemi olsunlar. Tabii burada her trl
fikir, rgtlenme zgrl, serbest secimler vs. var.
Hadi daha da somut olalm, devrimci dalga geni kitlelerin radikallemesine yol at ve bu
gnn kk sosyalist ve devrimci partileri meclis veya o devrimin ortaya karaca iktidar
organlarnda ounluk olmular; Hkmetler bu sosyalist ve devrimci partilerin arasndaki
uzlamalarla kuruluyorlar.
Hadi daha da somut olalm, Mihri Belli rnein, bunca yllk mcadelesine saygyla
Cumhurbakan seilmi olsun. Abdullah calan babakan, Erturul Krk, Ekmek ve Gl
partisinden koalisyon orta olarak Medya ilerinden sorumlu bakan, DPden Ouzhan
Mftolu ileri bakan, SPin bakan Gda ilerinden sorumlu bakan, Sungur Savran
Ekonomi Bakan ve siz Ankaradan Komnistler de, bu devrimci lkenin bakentinin, Ankara
Komnnn seilmi ve her an geri alnabilir yneticileri olun.
imdi byle bir durumda, bu arkadalar, ii ve emekilere hadi arkadalar gelin u retim
aralarndan zel mlkiyeti kaldralm, planl ekonomiye geelim dedikleri an iiler ve
emekiler onlara Hop, durun bakalm o kadar da deil, o zaman iler karr. Btn dnya
karmza dikilir. Ambargo, askeri tehdit vs. gelir. Biz bu kuatma altnda, hadi diyelim ki,
kimi elikileri kullanarak askeri mdahale tehdidini atlattk, tpk bu gnk Kba gibi
sabuna muhta biimde onlarca yl yaamak zorunda kalrz. Bunu ok daha elverili
koullarda Rusya bile yapamad. Biz hi yapamayz. Sizler iyi ho ve drst insanlarsnz,
gelin u sevdadan vaz gein, eer gemezseniz, kusura bakmayn ama sizi semiyoruz,
seilenleri de geri alyoruz. Byle maceralara girmeyecek, bizim sosyal haklarmz ve
zgrlklerimizi garanti edecek ama sosyalizm falan deyip de bamza yeni belalar
amayacak olanlar seeceiz diyeceklerdir.
O zaman, ya emekilerin dediklerine uyacak ve kapitalist bir lkenin sosyalist inanl
yneticileri olacaksnz, (Tpk bir zamanlarn Kuzey Avrupadaki Sosyal Demokratlar gibi.
Ya da bu gn Gney Afrikada btn devlet cihaznn tepesinde bulunan inanm Komnistler
gibi. Onlarn sosyalizme inanmam insanlar olduklarn hi sanmayn. Maalesef dnceler
varl belirlemiyor.) ya da hadi size uurlar olsun, bana oy vermeseniz de ben bu
grlerimi savunuyorum deyip, bir muhalif kk grup veya parti olarak varlnz
srdreceksiniz.

48
Bu arkadalarn genellikle kitlelere ters dmeme gibi kayglar olduundan, kendilerini
seenlerin direktiflerine uyacaklardr. Yani kapitalist bir lkenin sosyalist inanl, yneticileri
olacaklar ve ne yapalm, iiler bize bu grevi verdi, iilere ters decek halimiz de yok
diyerek vicdan huzuruyla grevlerini ifa edeceklerdir.
Kapitalist bir lkenin sosyalist inanl yneticileri ne yapar? iler iin her trl sendikal
zgrlkler ve bunlar iin gl garantiler. Uluslar zerindeki her trl basknn kaldrlmas.
Tm dillerin ve kltrlerin eitlii. Kyllere tm yardmlar, kooperatifiliin teviki.
Komulardaki demokratiklemeleri desteklemeler ve bar ilikiler. rnein, bu devletin bu
sosyalist inanl yneticileri, Ermenistana gidip, tpk Willy Brandtn Polonyada yapt
gibi, Ermeni Katliamna urayanlarn nnde saygyla eilip bunu insanlk vicdannda
mahkum eder. Tarih kitaplar Orta Asya Trkl deil de, Anadolu Mezopotamya
uygarlklarnn bir mirass olmaktan sz eder vs.. Bunlar oaltlabilir.
te byle bir lke dev olur. Blgede Osmanly yeniden oluturur, muazzam bir g olarak
ortaya kar. Burada g deyince fiziki, askeri gc anlamayn. Bu gnk Avrupann gc
gibi bir g anlayn. lkelerin size katlmak iin sraya girdikleri bir g anlayn.
Nasl m dev olur? Sadece bir tek faktr ele alalm. Uluslara ve dillere getirdii zgrlkler
faktrn. Trkiyedeki Krtler zerindeki her trl bask kalktndan ve onlarn da
ayrlmas iin bir neden kalmadndan ve onlar zaten bu demokratik sistemin temel
kurucularndan olacandan, ran, Irak, Suriyedeki Krtler, otomatikman bu devletin gnll
taraftarlar haline gelirler. Bask yoktur, zgrlkler vardr ve Trkiye bunlara gre nispeten
daha ileri ve zengin olduundan, refah ve zgrlk demektir bu. Bu durumda, bu lkelerdeki
btn Krtler, tpk bir zamanlar Dou Avrupada olduu gibi, Trkiyeye kapa atmaya
alacaklardr. Eh bu lke, komularyla bir de, bu gnk Avrupa Birlii gibi, rnein
Ortadou Demokratik Federasyonu gibi bir tasarya sahipse, bu lkeye birey olarak kapa
atamayanlar, lke olarak kapak atmann mcadelesine gireceklerdi. Yani imdi Trkiyede
Avrupa Birlii balamnda olann aynsn, ran, Irak, Suriye, Kafkas lkelerinde yapmaya
alacaklardr. Yani lkelerinde Demokratik Cumhuriyet mcadelesi vererek, Kopenhag
kriterleri gibi Ortadou Demokratik Federasyonu kriterlerine ulama mcadelesi vererek
byle bir federasyona katlmaya, refah ve zgrlklerden nasiplenmeye alacaklardr.
Bunun blgede demokratik devrim ve dnmleri nasl kkrtaca tasavvur edilebilir.
Ama imdi gelelim iin can alc noktasna? Sadece bunlar deil, Kafkaslardan Abazalar,
Ermeniler, Azeriler vs., randan Laikler, Hristiyanlar, Azeriler, Trkmenler. Iraktan
Trkmenler, Krtler, iiler Araplar, Suriyeden Krtler, Araplar, Snniler, Irta Asyadan
Kazaklar, Krgzlar, Trkmenler, zbekler bask altnda olduklar, akrabalarnn burada
olduklar gibi gerekelerle, binlerce yoldan sizin lkenize, refah ve zgrlklerinizi
paylamak iin gelmeye alacaklar. Tpk bu gn Avrupaya olduu gibi.
Bunlar ne yapacaksnz?
Keza u an Trkiyede yz binlerce hatta milyonlarca Moldavyal, Rus, Romen, Polonyal,
ranl gmen ii veya mlteci de var. Bunlar ne yapacaksnz?

49
Bu insanlar tpk bu gn Avrupann yapt gibi, snrlarnzn dnda m tutacaksnz ve
ihtiyacnz olan kadarn m alacaksnz? Bu tam tamna yeryz lsndeki apartheitin
yeniden retilmesi olmayacak mdr?
Yok onlara isteyen gelebilir, gelen de lkedeki insanlarla ayn sosyal ve siyasi haklara sahip
olabilir mi diyeceksiniz? Byle dediiniz takdirde, kimse size oy vermeyecektir. Kimse
refahn paylamak istemeyecektir. Keza, herkes evinde veya i yerinde veya bunlarda olmasa
bile gastronomide, temizlikte, igcnn yeniden retimini ucuza getiren alanlarda bu modern
kleleri altrmakta ve bunlarn emei zerinde daha refah iinde yaamaktadr. Bunlarn
klelerini zgrletirmeye kalktnzda, tpk Avrupadaki gibi rk partilerde rgtlenmeye
balayacaktr birden bire sizi o zamana kadar demokratik talepleriniz nedeniyle destekleyen
iiler.
lgintir, u ana kadar Trk sosyalistlerinden hi kimse, Trkiyede oturan milyonlarca politik
ilticac, kaak ii, Dou Avrupalnn eit haklar diye bir slogan atmak bir yana bu konu
zerine kafa bile yormu deildir. Bu ne biim bir enternasyonalizmdir ki, dou Avrupallarn
ve politik mltecilerin kle olarak altrlmasnz hi sorun yapmamaktadr?
Hasl u stnkr yaplm karsamalar bile, yneticileri inanm sosyalistler olan bu ii
kyl iktidarnn aslnda rk bir iktidar olacan gstermektedir.
Ama bu rkl daha da iyi gze batrmak iin, buna bir de sosyalist tedbirler ekleyelim.
Yani bu ii kyl ayaklanmas, hzn alamad ve tuttu bir de sosyalist dnmler yapt
diyelim. Dnya durumu da ok msait olsun. Ne askeri mdahale, ne de bir ambargo var.
Tam anlamyla bir demokratik sosyalist lke, kalknma hz yksek, plan hedefleri hzla
gerekleiyor. Bu koullarda da yukarda ortaya atlan problemler yok olmayacaktr. Komu
lkelerin yoksul insanlar size kapa atmaya alacaklardr. Ne yapacaksnz? Kaplar
aacak msnz? Kapayacak msnz? Aarsanz o refah srdremezsiniz. Kaparsanz
sosyalist bir rklk yapm olursunuz.
te Trkiyedeki sosyalistlerin tartmadklar bunlar. Biz ise bunlar tartyoruz. Bunlar
tarttmzda ise, Trkiyedeki sosyalistlerin hepsinin aslnda a dnda kalm
milliyetiler olduklar ortaya kyor.
te Trkiye Sosyalistleri ile aramzdaki temel fark tam da bu noktada.
Onlar Demokratik Cumhuriyet refaha yol amaz diyerek sorunu tartyorlar; sanki
demokratik cumhuriyet dier lkelerin igalini, onlara askeri zor uygulanmasn gerektirirmi
gibi; oralardaki gerici rejimlerin desteklenmesiymi gibi tartyorlar. Onlar bu refahn,
demokrasinin kendisinde bir sorun grmyorlar, biz ise sorunu tam da burada gryoruz.
Biz bu refaha ve demokrasiye ramen, yani soruna ramen, bu gn Demokratik bir
Cumhuriyet talebine nclk yapmaktan baka bir doru politika yapma taktii olmadn
sylyoruz. Ancak bu koulda ve imdiden bir sosyalist uygarlk, yani dnya apnda bir
programn savunarak bu mahzurun giderilebileceini sylyoruz.

50
Srf kendi lkenizle snrl, demokratik veya sosyalist olsun fark etmez, bir zgrlk ve
refah, bir rk ayrmcs sistemle sonulanr. Trk sosyalistleri ve demokratlar bununla
yzlemekten kayorlar.
Hadi demokratlar anlarz. Onlar ulusal perspektiflidirler.
Ya sosyalistler? Hi birisinin dnya apnda bir program var m? Sorunu bu balamda
tartyorlar m? Hayr. Hepsi, Trkiyeyi sosyalist yapmaktan sz ediyor. Byle bir ey
olmaz.
Yani hem bir lkede sosyalizm olmaz, olsa olsa, planl ekonomi ve i demokrasisi olur.
Sosyalizm snfsz toplumdur. Ona ancak dnya lsnde bir ii demokrasisine veya
diktatrlne (ki ikisi ayn eydir) ulatktan sonra bir Gei Dnemi sonunda ulalabilir.
Hem de lkenizdeki iiler bu gnk verili durumda bunu kamulatrma ve planl ekonomi
istemezler. steseler bile, sosyalist uygarlk projesi olmayan bir lkeyle snrl sosyalist
tedbirlerin Emperyalist bask ve mdahale karsnda yaama ans yoktur.
Hadi olduunu var saysak, bunun, yani u sosyalist Trkiyenin, aslnda retim aralarn
kamulatrm, planl ekonomiye dayanan rk ayrmcs bir toplum olacan grmek ve bu
sorunla yzlemek istemiyorlar? Niin mi? Tam da milliyeti olduklar iin.
Tekrar edelim, Sosyalist Cumhuriyet olsa da problem ortadan kalkmayacaktr. Refahnz
ve zgrlklerinizi sizinle paylamak isteyenlerle paylaacak msnz? Paylamayacak
msnz? Irk ayrmcs bir sistemin sosyalist bir yesi mi olacaksnz yoksa olmayacak
msnz? inde bulunacanz elikiyi daha da somutlayalm.
Yeryznn byk bir blm yoksul olduu kadar her trl bask altnda. Eer sosyalist bir
lkeyseniz en azndan anayasa ve yasalarnzda inanlar, rk, milliyeti veya cinsi nedeniyle
bask altnda olanlara snma hakk tanmak gibi bir ilkenizin olmas gerekir. Bu ise u
demektir. Bir anda milyonlarca insan, bu hakka dayanarak size gelmek isteyecektir. Ve
sizin, size gelene, rk olmamak iin geldii andan itibaren eit yurttalk haklar
vermeniz gerekir. Bunlar yapmyorsanz, sosyalistliiniz nerede kalr. Avrupa veya
Amerika veya Avustralyadan tek farknz, planl ekonomiye dayanan bir rk lke
olmanz olacaktr. Yaptnz takdirde ise, nce sizi destekleyen iiler size isyan edip, iltica
hakknn ktye kullanlmasna kar yani rk ayrmcln korumaya ynelik kanunlar
karacaklardr. Vize koyacaklardr geri lkelerden kimse gelmesin diye. Yani yeryznn
imtiyazllar olarak fakirlerin etrafna hapishane duvarlar receklerdir. Ve ite o zaman da
kendileri bir zmn deil, sorunun paras olarak ortada olacaklardr. Onlar yeryz
lsnde eitliki bir dzenden karl olmayan, bu gnk Avrupa ve Amerikann
emekilerinin yaptn yapacaklardr.
Grld gibi, sorunu dnya apnda koymadan, bu gnk dnyann yoksul zengin
ayrmna bir zm getirmeden kendi lkenizde bir sosyalizm kurma abanz, en iyi
koulda rk bir sistemin savunuculuu sonucunu verir. Bundan bir tek k yolu vardr.
Baka bir uygarlk program ve tm insanlar ulusal olanla politik olann kmas ilkesini
ykmaya armak, yani btn insanlar yurttanz ilan etmek. Ancak bu takdirde hem

51
rklktan kurtulabilirsiniz, hem sosyalist dnmler yapma ve onlar koruma ansnz
olabilir.
imdi rnein DPden ayrlanlarn, Hayat Bizi Sosyalizme aryor demesi veya
Anakaradan Komnistlerin Bizler sosyalizm programmza, iilerin retim aralarnn
kollektif mlkiyetine sahip karak, kendi yaamlarn konseyler vastasyla rgtleyecei
bir dzen yaratma mcadelesini her eyden acil gryoruz demesi, yukardaki sorunlar
ortadan kaldrmad gibi, onlarla yzlemekten ve gerek sorunlar tartmaktan
kamann rts olur.
Komnist bir dnya kuracaz diye slogan atyorlar.
Ama byle bir dnya kurmann gerek sorunlarn tartmyor ve onlara gzlerinizi
kapyorlar.
Ezilenlere bunun zorluklarndan sz etmiyorlar.
Kendileri bunun sorunlar ve zorluklaryla yzlemeye gelmiyorlar.
Aslnda Sosyalizmden bahseden yukardaki szler sadece sosyalizmin sorunlarndan
kan deil, demokrasi mcadelesinden de kan rts oluyor.
Sosyalizm denerek, demokrasi mcadelesinin iinde ve nnde yer alnmyor.
Bylece de demokrasi mcadelesi radikal demokrasiden yoksun olduundan zayf kalyor.
*
imdi gelelim Demokratik Cumhuriyetin Srekli Devrim yani yaylma ve derinleme
olaslna. te Demokratik Cumhuriyet tam da bu nedenle, Dnya apndaki Grevler ve
Programdan hareketle savunulmaldr.
Yukarda, bu gnk verili durumda, bir emeki iktidarnn kendisini byk bir olaslkla
demokratik grevlerle snrlayacandan sz ettik. Elbette kapitalizme dokunmayan bir
demokratik ve emekilere dayanan bir iktidar, dnya kapitalizmi iin daha katlanlabilir ve
ayakta kalma ans olan bir opsiyondur. Ama bu ayn zamanda emperyalizm asndan bir
tehlikedir de.
Elbette bu iktidar blge lkelerinde, tpk Ekim Devriminin yol at trden etkilere yol
aar. Yani o lkelerdeki demokratik gleri glendirir, onlara bir itilim verir.
Bu ise, dnya petrol rezervlerinin esas byk blmnn olduu bir alanda,
oligarilerin yklmas, birbiriyle bar iinde demokrasilerin kurulmas, hatta bir
federasyon projesi, birbirlerine destek vermesi demektir.
Bu ise, emperyalizm, bu kendisini kapitalizmle snrlam; sveteki gibi, bir dzene bile
dayanamayacak ona kar mdahale edecek demektir. nk byle bir dnm,
halklarna dayanan ynetimler, birbiriyle birlemeyi dnen bir federasyon projesi, yani
PKKnn demokratik Orta Dou Federasyonu projesi, Emperyalizm iin bir kbustur.
Her eyi bir yana atsak, sadece petrol nedeniyle bile bir kabustur. Dnya petrol rezervlerinin
kontrolden kmas demektir.

52
Bylece mesaj da zaten blgedeki oligarileri rahatsz edecek bir demokratik cumhuriyete
kar, blgedeki oligarilerin ve emperyalizmin birlikte mdahalesi adeta kanlmazdr.
Bu durumda, Demokratik Cumhuriyet, sadece blgesel bir proje olarak, emperyalist
lkeleri iinden blemez. Emperyalist mdahaleye kar dnya apnda bir programla
kar kmak zorunda kalr. Olaylarn mant onu buna zorlar.
Dolaysyla, Krt hareketinin kendini kurtarmak iin Trkleri de kurtarmaya kalkmas gibi;
Demokratik Cumhuriyet de kendini ya da blgeyi kurtarabilmek iin, tm dnyay
kurtarmaya kalkabilir. Yani Emperyalizmin mdahalesi karsnda, kendini demokratik
grevlerle snrlam bir cumhuriyet, ayakta kalabilmek iin, dnya apnda bir sosyalist
uygarlk projesi gelitirmek zorunda kalabilir.
Krt hareketinin evrimi; bamsz bir Krdistandan Demokratik Cumhuriyet ve Orta Dou
Demokratik Cumhuriyetler Federasyonuna evrimi ve zorda kalnca bu ynde adm atmak
zorunda kalmas, byle bir olasln var olduunu gstermektedir.
Ama emperyalist mdahale karsnda o Demokratik Cumhuriyetin byle bir evrim
gsterebilmesi iin de, sosyalistlerin sosyalist bir uygarlk tasarm iin demokratik
cumhuriyet projesinin nnde mcadele etmelerinin hayati bir nem vardr.
Bizim btn yaptmz da bu.
Trkiye sosyalistleri ise, ne Dnya apnda sosyalizmin problemleriyle ne de Trkiyedeki
acil Demokrasi mcadelesinin problemleriyle yzlemiyorlar ve sosyalizm iarnn ardna
gizlenerek, programszlklarn gizleme taktii uyguluyorlar.
Yllardr bu konularda yazyoruz. Sorunu byle koyan, bu sorunlar tartan bir tek sosyalist
hala yok.
Bunun ad intihar politikasdr.
Bunun ad devekuu politikasdr.
15 Mart 2002 Cuma
demir@comlink.de
http://www.comlink.de/demir/

53