RETM YELNE ATANMA SRECNN BALANGICI,

EK KOULLAR VE JR RAPORLARI
Commencement of the Appointment Procedure of Academics,
Additional Conditions and Jury Reports

M. Ayhan TEKNSOY*
Mustafa Bayram MISIR**

ZET
niversitelerde retim yeliine atama, ihtiyalar dorultusunda kadro
ilanyla balayp rektr tarafndan atanma ile sonulanan, fakl birim, kii ve
kurullarn katld bir sre sonucu gerekleen bir ilemdir. Makalede,
ykseltilme yoluyla akademik unvan kazanlmas ile akademik kadroya
atanmann farkl olduu aklanmakta ve benimsenmektedir. Bu temel ayrm
erevesinde, akademik kadroya atanma srecinin balangc, kadro iin
talep edilen ek koullar ve atanma srecinde dzenlenen jri raporlarna
ilikin uygulamadan doan hukuksal sorunlar, rnek yarg kararlar nda
incelenmekte ve deerlendirilmektedir.
Anahtar kelimeler: Akademik ykseltilme, akademik atama, akademik
kadro, ek koullar, jri raporlar

*
Yrd. Do. Dr., Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi dare Hukuku Anabilim Dal retim
yesi, Ankara niversitesi Hukuk Maviri (tekinsoy@law.ankara.edu.tr).
**
Dr., Avukat, Ankara Barosu, Ortadou retim Elemanlar Dernei Vekili.
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ABSTRACT
Appointment of academics at universities is a process in which various
units, persons, and boards participate, that begins with the announcement of
a vacant position made as per necessity and is completed with the decision of
the rector. The approach adopted in this article is that the acquisition of
academic titles by promotion and appointment to an academic position are
different procedures. In accordance with this main distinction,
commencement of the appointment procedure, additional conditions required
for the appointment and legal problems concerning the jury reports
established during the appointment process are reviewed and assessed in the
light of relevant court decisions.
Keywords: Appointment of academics, academic promotion, academic
staff, additional conditions, jury reports

I. GR
retim yelerinin akademik ykseltilmesinde ve atanmalarnda,
atanma srecinin balangc, dzenlenen ek koullar ile atanma srecindeki
jri deerlendirmeleri yksekretim kurumlarnn saysndaki art
lsnde daha fazla yargsal denetime konu olmaktadr. Buna ramen sorun
literatrde ok tartlmamtr1.
Bu almada retim yelerinin akademik ykseltilmesi ve
atanmasnn farkl sreler olduu kabul edilerek uygulanan ek atama
kriterleri ile jri deerlendirmelerinin yargsal denetimi ynnden kimi
yargsal tutum ve belirlemeler, zellikle atanma srecinde rol alan idarelerin
yarg srecine tanm olan kimi eylem ve ilemleri balamnda
deerlendirilecektir. Bu amala giri blmnde ksaca da olsa, akademik
ykseltilme ile atanma arasndaki aynlk ve farkll incelemek gerekiyor.
I. a. Akademik kadro ve unvan ayrm
Akademik ykseltme ve atanma srecinin farkllklarnn
belirlenebilmesi iin akademik kadro ve unvan ayrm zerinde ncelikle
durmak gerekmektedir. Akademik unvan ve akademik kadro bir ve ayn ey
deildir. Akademik personel iinde retim yeleri, akademik unvanlarn

1
Bu konudaki ilk almalardan biri iin bkz. Tan, Turgut. (1996). Snav ve Jri
Deerlendirmelerinin Yargsal Denetimi. Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi
Dergisi, Prof. Dr. Oral Sandere Armaan, Cilt: 51 (1-4), s. 409-423.

352
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

ykseltilme yoluyla, akademik kadrolarn ise atanma yoluyla elde ederler.

Akademik personel2 2914 sayl Yksekretim Personel Kanununun 3.
maddesine gre, kendi iinde retim yeleri snf, retim grevlileri
ve okutmanlar snf ve retim yardmclar snf olarak ayrlmaktadr.
Kanunun 3/A maddesinde retim yeleri snf bal altnda bu snf,
profesrler, doentler ve yardmc doentlerden oluur dzenlemesi
getirilmitir. 2547 sayl Yksekretim Kanununda da (m. 3/m) retim
yeleri: Yksekretim kurumlarnda grevli profesr, doent ve yardmc
doentlerdir eklinde tanmlanmaktadr3.
retim yeleri snfnn kulland akademik unvanlar, 2547 sayl
Yksekretim Kanununa gre elde edilen, yardmc doent, doent,
profesr unvanlardr. 2547 sayl Kanunun Tanmlar balkl 3.
maddesinde, bu unvanlar yle tanmlanmaktadr: 1) Profesr: En yksek
dzeydeki akademik unvana sahip kiidir. 2) Doent: Doentlik snavn
baarm akademik unvana sahip kiidir. 3) Yardmc Doent: Doktora
almalarn baar ile tamamlam, tpta uzmanlk veya belli sanat
dallarnda yeterlik belge ve yetkisini kazanm, ilk kademedeki akademik
unvana sahip kiidir.
2547 sayl Kanunda yer alan yardmc doentin akademik unvan olarak
tanmlanmas eklindeki dzenleme, akademik ykseltilme ile kadroya
atanma arasndaki farkn anlalmasn gletirmektedir4.
2
Trkiyede kamu personeli sisteminin adli, akademik, askeri, idari personel rejimine
dayand ve bunlarn birbirinden farklar hakknda bkz. zkal Sayan, pek. (2009).
Trkiyede Kamu Personel Sistemi: dari, Askeri, Adli, Akademik Personel Ayrm.
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, Cilt: 64 (1), s. 201-245. Kanun
personel terimini kullanmakla birlikte, kamu hizmeti reten personel uzun yllardr
srdrd sendikalama mcadelesi iinde, kendilerini kamu emekisi olarak
nitelemektedir. Ancak bu ifade, kamu personel rejimini dzenleyen bata 657 sayl Kanun
ve yksekretim personeli iin 2914 sayl Kanun olmak zere sair mevzuat iinde de
kullanlmamaktadr.
3
1750 sayl niversiteler Kanununda akademik personel retim yeleri ve retim
yardmclar biiminde ayrlmt. 1750 sayl Kanunun 18. maddesinde niversite
retim yeleri, niversitelerde retim yesi kadrolarnda grevli veya szlemeli
niversite doentleri ve niversite profesrleri, 28. maddesinde niversite retim
yardmclar, asistanlar, retim grevlileri, aratrma grevlileri, okutmanlar, uzmanlar,
eviriciler olarak aklanmtr.
4
Kadro ve unvan arasndaki farkn anlalabilmesi iin nerdiimiz, akademik unvann
akademik ykseltilme yoluyla elde edildii, buna karlk akademik kadronun atanma
yoluyla elde edildii ayrmna gre, yardmc doentin, 2547 sayl Kanun mant iinde
ayrca bir akademik unvan olarak tanmlanmas yerinde deildir. Yardmc doentlik,
doktora almalarn baar ile tamamlam, tpta uzmanlk veya belli sanat dallarnda

353
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

Doktor ve doent unvanlar akademik kadrodan bamsz olarak

akademik bir snav sonucunda ykseltilme yoluyla elde edilirken, yardmc
doent ve profesr unvanlarnn alnmasnda akademik ykseltilme ve atama
birletirilmitir. 2547 sayl Yksekretim Kanununun 26. maddesinin
bal da buna uygun olarak Profesrle ykseltme ve atamadr5.
Unvann elde edilmesinde kadroya atanma yasal bir koul olmasna
ramen, bu yardmc doent ve profesr unvan ile kadrosunun bir ve ayn
ey olduu anlamna gelmez. Kadro ve unvan i ie gemi deildir; aksine,
unvan kazanlmakla kadrodan ayrlr ve unvan kullanmaya hak kazanm ve
iki yl grev yapm kii, yardmc doentlik ya da profesrlk kadrosunda
bulunmasa bile akademik unvan kullanabilir6.
Akademik kadro ise, 2914 sayl Yksekretim Personel Kanunu
erevesinde, yksekretim hizmetlerinin grlmesi amacyla istihdam
edilen akademik unvanl akademik personelin atanaca yardmc doentlik,
doentlik ve profesrlk kadrolardr.
Bu ayrm yasakoyucu ve Dantay tarafndan da benimsenmekte olup,
bu husus, zellikle 2914 sayl Kanunun 5. maddesi uygulamasnda aktr.
lgili hkm, doent unvanna sahip ve 1-3. dereceli kadroda bulunan
retim yesine 4800 ek gsterge uygulanacan dzenlemitir. Hkmde
kadro deil unvandan sz edilmekte olduundan, yardmc doent

yeterlik belge ve yetkisini kazanm, doktor unvanna sahip kiilerin atanabilecei ilk
kademedeki akademik kadrodur. Nitekim 2547 sayl Kanunun ilgili 23. maddesi
incelendiinde, balnn Yardmc doentlie atama olduu, madde ieriinde de
akademik ykseltmenin deil, doktor unvann elde etmi akademik personelin kadroya
atanmasnn dzenlendii grlmektedir. Yardmc doentlerin retim yesi snfndan
olduu tartmasz olmakla birlikte, bir akademik unvan olarak tanmlanmas akademik
kadro ve unvan ayrmn belirsizletirmektedir. Ancak, mevcut mevzuata gre yardmc
doent de bir akademik unvan olup, iki yl kadroda kald takdirde, bu unvan elde eden
akademik personelin, retim yeliine Ykseltilme ve Atanma Ynetmeliinin 22.
maddesine gre, yksekretim kurumlar dndaki almalarnda da bu unvan
kullanabilecei tartmaszdr. Ykselmenin kadroya atanma yoluyla olduu profesrlk
unvan asndan da benzer eletiriler yaplabilir.
5
1750 sayl Kanun, niversite doentlii ve niversite profesrl unvanlarnn
niversiteleraras Kurul tarafndan verilmesini ngrm ve kadroya atama srecini her
ikisi iin de ayrca dzenlemiti.
6
retim yeliine Ykseltilme ve Atanma Ynetmeliinin 22. maddesine gre,
Profesrlk, doentlik veya yardmc doentlik unvanlarn kazananlar, her unvan dnemi
iinde yksekretim kurumlarnda fiilen iki yl grev yapmadklar takdirde,
yksekretim kurumlar dndaki almalarnda bu unvan kullanamazlar.

354
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

kadrosunda olmakla birlikte doent unvanna sahip retim yeleri

kendilerine daha dk ek gsterge uygulanmasn dava konusu etmi,
idareler ek gstergenin 657 sayl Kanun gereince sadece kadrolara
uygulanabilecei savunmalarnda bulunmu, Dantayca 2914 sayl
Kanunun 5. maddesi zel hkm saylarak, doent unvanna sahip 3.
Dereceli kadroda grevli retim yelerinin ek gstergeden yararlanaca
sonucuna varlmtr7.
Akademik ykseltilme ve atanmann birletii profesrlk kadrosu
dnda, dier akademik kadrolara atanabilmek iin akademik unvann elde
edilmesi ilk ve temel kouldur. Kiinin yardmc doentlik retim yesi
kadrosuna atanabilmesi iin doktor unvanna, doentlik retim yesi
kadrosuna atanabilmesi iin doentlik unvanna sahip olmas gerekir.
I. b. Akademik ykseltilme ve atanma
Yardmc doentlik unvan, doktor unvanl ya da sanatta yeterli kiinin
yardmc doentlik kadrosuna atanma kouluna aka balanm olup,
yardmc doentlie ykseltilme, 2547 sayl Kanunun 23. maddesine gre
yardmc doentlik kadrosuna atanma ile; doentlie ykseltilme, doentlik
unvannn 2547 sayl Kanunun 24. maddesine gre doentlik snavnn
baarlarak kazanlmas ile; profesrle ykseltilme, profesrlk unvannn
2547 sayl Kanunun 26. maddesine gre profesrlk kadrosuna atanlarak
kazanlmas ile gerekleir
Yardmc doentlik, doentlik ve profesrlk kadrosuna atanma ise,
sras ile 2547 sayl Kanunun 23., 25. ve 26. maddelerine gre gerekleir.
Akademik kadroya atanmalarda dzenlenen jri raporlar ile akademik
ykseltme iin jri nnde yaplan snavlar farkl nitelikler tamaktadr.
Akademik ykseltme sorunlarna akademik kadroya atanmayla birletii
yardmc doentlik ve profesrlk ynnden ksmen deinilecek ise de,
esasen akademik kadroya atanma sorunlaryla ilgilenileceinden, akademik
ykseltmenin akademik snavlarn baarlmasna baland doktora ve
doentlik snavlarndan, doentlik unvannn alnmas -doentlie ykseltme-

7
Buna ramen, 90l yllardaki Maliye Bakanl grlerine dayanan birok niversitede bu
durumdaki retim yeleri konumlarn yargya tamadklar takdirde ek gsterge
uygulamasndan yararlanamamaktadr. Ankara niversitesinde ise Dantay kararlar
dorultusunda, doent unvann alan retim yelerine kadro dereceleri de uygunsa 4800 ek
gsterge uygulanmaktadr.

355
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

srecinden ve bu srecin dzenlendii 2547 sayl Kanunun 25., retim

yeliine Ykseltilme ve Atanma Ynetmeliinin 10 ila 13. maddeleri ve
Doentlik Snav Ynetmeliinden doan zgl sorunlar, bunlar nitelike ayr
bir alma konusu oluturduundan, byk oranda inceleme dnda
tutulacaktr.
II. ATANMA SRECNN BALANGICI
2547 sayl Kanunun 23/a maddesinde, bir niversite biriminde ak
bulunan yardmc doentlik, 25. maddesinde, bir niversite biriminde
ak bulunan doentlik, 26/b-1 maddesinde atama yaplacak
profesrlk kadrolarnn rektrlke ilan edilecei belirtilmekte, ancak
atanma srecinin nasl balayaca hakknda bakaca bir dzenleme
getirilmemektedir. retim yeliine Ykseltilme ve Atanma
Ynetmeliinde de kadrolarn rektrlklerce ilan edilecei belirtilmekte
olduundan bu konuda yetkinin rektrlklerde olduu sonucuna varlabilir.
Ancak Dantay itihadnda rektrlklerin bu konudaki yetkilerinin hizmet
gerekleri erevesinde deerlendirilmesi gerektii ve kadro ilan etme ya da
etmeme yetkisinin rektr asndan mutlak bir yetki olmad kabul
edilmektedir. Bu adan zellikle niversitenin eitli akademik birimlerinin
hizmet gerekleri erevesindeki taleplerinin esas alnmas gerektii aktr.
retim yeleri ve atama ilemini gerekletiren rektrlkler asndan
bu belirsizliin farkl sonular vardr: retim yeleri, idareyi bir ilem
yapmaya ya da yapmamaya zorlayamayacandan, kadroyu ilan etme
yetkisine sahip olan rektrlkler, akademik atanma srelerini merkezi
planlamalar ve tercihleri dorultusunda ynlendirme olanana kavumakta,
bu olanak kimi zaman, eitli blmlerin ihtiyalarnn gzetilmemesini
dourabildii gibi, kimi zaman da koullarn haiz retim yelerinin
akademik ykseltme ve atanmalarnn uzun yllar srmesine neden
olabilmektedir.
Bu sorun, zellikle bir niversitede almakta olan retim yelerinin
ayn niversitede ykselerek atanma talebinde/beklentisinde bulunmasnda
ortaya kmaktadr. htiya duyulan kadrolarn ayn niversite iinden ya da
dndan salanmasna ilikin eleman kayna problemi olarak
adlandrlan8 bu hususta niversitelerin sunduu hizmetin gerekleri

8
ktem, M. Kemal. (1991). Personelin Seimi ve Baar Gds. Amme daresi Dergisi,
Cilt 24, Say 4, s. 116.

356
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

dorultusunda bir tercihin belirlenebilecei aktr. 2547 sayl Kanunun ilk

biiminde ayn niversite iinde retim yelii basamaklarnn geirilerek
profesrle ulalmasnn engellenmeye alld grlmektedir. Bu
erevede Kanunun 23. maddesinde boalan yardmc doentlik kadrosuna o
niversitede doktora veya tpta uzmanlk veya belli bir sanat dalnda yeterlik
kazananlarn en az yl gemeden bavuramayacaklar ngrlmken, 25.
maddesinde Bir niversitede ak bulunan profesrle ayn niversitede
son yl zarfnda doentlik grevinde bulunanlar mracaat edemezler
hkm yer almtr9. 2547 sayl Kanunun mevcut halinde ise retim
yelerinin yksekretim kurumu iinde ykselmeleri engellenmemitir. Bu
erevede atanma srecinin balatlmasna ilikin ihtimaller ilgililerin,
niversite birimlerinin (anabilim dal/blm/faklte/yksekokul) ve bunlarn
katlm olmakszn rektrlklerin atama srecini balatabilmesi asndan
deerlendirilmelidir.
Akademik kadroya atanma srecinin, uygun koullar tadn
dnen retim yesinin atanma dilekesi ile balamas mmkndr.
Nitekim idare mahkemeleri, retim yelerinin rektrlklere, atanabilmeleri
iin rektrlklerce kadro ilan edilmesi talebi ile yapt bavurularn
reddedilmesi ilemini denetlemekte, Dantay da, ret ilemi hizmet
gereklerine uygun deil ise ya da 2547 sayl Kanun kapsamnda
getirilemeyecek bir koula dayanyorsa bu ret ileminin iptaline karar
verilerek kadronun ilan edilmesi gerektiini benimsemektedir10. Ancak

9
2547 sayl Kanun 06.11.1981 tarihli Resmi Gazetede yaymlanmtr. Kanunun mimar
saylan hsan DORAMACI, profesrlkle ilgili bu koulun gerekesini demokratik
lkelerde olduu gibi ykselme iin niversite ocandan uzaklaarak inbreedingin
nlenmesi olarak aklamakta ve doentlerin profesr olabilmeleri iin baka
niversitelerdeki kadrolara bavurmalarnn ngrldn belirtmektedir. Doramac,
hsan. Gnmzde Rektr Seimi ve Atama Krizi Trkiyede ve Dnyada Yksekretim
Ynetimine Bir Bak, http://www.dogramaci.org/kitap/r-bol5.html.
O dnemde rotasyon olarak anlan bu uygulama 03.09.1986 tarih ve 19210 sayl Resmi
Gazetede yaymlanan 260 sayl KHK ile yumuatlm ve Ankara, stanbul ve zmir illeri
dndaki yksekretim kurumlarnda bu koulun uygulanmayaca dzenlenmi, ayrca
Ankara, stanbul, zmir illeri dndaki bir niversitede grevli iken, profesr olarak bir
baka niversiteye atanan retim yeleri bir yl iinde bavurmalar ve nceki
kurumlarnda bo profesr kadrosunun bulunmas artyla profesrle atanmadan nce
grev yaptklar yksekretim kurumlarna dnebilirler hkm 2547 sayl Kanuna geici
madde olarak eklenmitir.
10
Dantay 8. Dairesi, 23.05.2011 gn, E: 2010/8581, K: 2011/27494 sayl karar ile
hukuki dayanaktan yoksun kalan profesrlk kadrosuna atanma prosedrnn
balatlmamasna ilikin ilemin iptali gerekmektedir sonucuna varmaktadr. Dolaysyla,

357
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ulalabildiimiz kararlarda, kadro ilan etmesi talep edilen yksekretim

kurumu dndan yaplacak bavurulara ilikin bir ilke belirlenmesi mmkn
olmamtr. Bu nedenle idari yarg yerlerinin ayn yksekretim kurumlar
iinde ykselme amacna ynelik kadro ilan talepleri dnda, bavuru
yaplan yksekretim kurumu dndan (herhangi bir yksekretim
kurumunun retim eleman kadrolarnda grev yapp yapmadndan
bamsz olarak) yaplacak bavurularda ne ynde karar vereceini
kestirmek mmkn grnmemektedir. Aada deinilecei zere zellikle
ilgili anabilim dal/blm bakannn akademik olmayan gerekelerle kadro
ilan srecini balatan talepte bulunmamas durumunda, ilgili retim
elemanlarnn bavurusuyla srecin balatlmas hizmet gerekleri asndan
bir are olarak dnlebilir.
Kadro ilannn ilgilinin bavurusu zerine balatlmas durumunda,
koullar tayanlar buna ilikin belgeleri hazrlamak sureti ile kadro ilan
edilmesi talebiyle bal olduklar birimlere ya da dorudan rektrle
bavurabilecektir. lgilinin anabilim dal/blm bakanlklarna yapaca
bavuru deerlendirilerek dekanla iletilecek ve dekanlk da gr ile
birlikte bavuruyu rektrle iletecektir. Rektrlk, kadro ilan talepli bu
bavuruyu kabul etmek zorunda deildir. Ancak ret ilemi hukuka uygun ve
niversite ihtiyalar ve hizmet gerekleri ynnden de gerekeli olmak
zorundadr. rnein, daha nce be profesr kadrosu bulunan ve renci
says deimeyen bir hukuk fakltesinin kamu hukuku blmnde, profesr
says azaldnda, profesrle ykseltilme ve atanma koullarn salayan
bir doentin yapt bavurunun o blmde profesrlk kadrosu bulunmad
gerekesiyle reddedilmesi hizmet gereklerine aykrdr. Rektrlklerin,
Yksekretim Kurumunun ilke kararlar sonucunda, mevcut ve boalan
tm kadrolar tek bir havuzda toplamalar nedeniyle, hibir baka deiiklik
olmad halde daha nce be profesr ile hizmet veren kamu hukuku
blmnde kadro bulunmad gerekesi hukuka uygun grlmemelidir11.

profesrlk kadrosuna atanma prosedrnn balatlmamas yargsal denetimi

yaplabilecek bir idari ilem olup, hukuka aykrl halinde iptal edilebilecektir.
11
Belirtmek gerekir ki kadrolarn bir havuzda toplanmas uygulamas, 2547 sayl Kanunda
ngrlen ilgili birimlerde bo olan ya da boalan kadrolarn ilan edilmesine ilikin
dzenlemelerin uygulanmasn da belirsizletirmektedir: lgili birimin ihtiyalarna gre
belirlenmi bir kadro mevcudu olmadan kadrolarn -mevcut retim yesinin ayrlmas
nedeniyle boalmas anlalabilirse de- bo olmasndan sz etmek mmkn
grnmemektedir. 1999da balatlan bu uygulamadan, Yksekretim Yrtme
Kurulunun 24.12.2008 tarihli toplantsnda, niversitelere tahsis edilen kadrolardan dolu

358
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

Rektrlk, ncelikle mevcut kadro taleplerini deerlendirmelidir ancak

bir bavuru olmakszn da niversite ihtiyalar ve hizmet gereklerine gre
akademik kadro ilanna kabilir. Bu durumda da anabilim dal/blm
bakannn grn almak zorundadr. Dantay 8. Dairesi, kan bir
uyumazlkta u karar vermitir:
Davacnn bakan olduu blme yaplacak atama iin bir istemde
bulunulmad veya bu konuda Rektrlke grlerinin alnmad; bir
baka ifadeyle kadro ihtiyacnn belirlenmesine ve akademik kadro ilanna
klmasna ilikin sre tamamlanmadan Rektrlke doentlik kadrosu
ilan verildii grlmektedir.
Bu durumda, niversitelerin kadro ihtiyalarnn belirlenmesinde
gerekli olan sre izlenmeksizin akademik kadro ilan verilmesine ilikin
dava konusu ilemde hukuka uyarlk bulunmadndan, aksi ynde verilen
temyize konu kararda hukuki isabet grlmemitir.12 (ab)
Bu karardan akademik kadro ilannn, rektrlklerce niversitelerin
kadro ihtiyalarnn belirlenmesinde gerekli olan sre izlenerek yaplmas
gerektii aka anlalmaktadr. Bu sre;
i. retim yesinin akademik kadro talebi ile balayabilir. Rektrlk bu
talebi, anabilim dal/blm bakanl ve faklte gr ile birlikte
deerlendirecek, ilgili anabilim dal/blmn ihtiyalarn, o anabilim
dal/blmdeki nceki kadro durumunu hizmet gerekleri ile birlikte
deerlendirerek kadroyu ilana karacak ya da karmayacaktr. Kadronun
ilan edilmemesi, yargsal denetime tabi olup iptali istenebilir bir idari
ilemdir.
ii. lgili birim yneticisinin kadro ihtiyacna ilikin gr ve kadro
talebi ile balatlabilir. Bu durumda ilgili anabilim dal/blm bakan,

olanlarn birimler arasnda aktarlmasna karar verilerek bir lde vazgeilmitir. 78 sayl
Yksekretim Kurumlar retim Elemanlarnn Kadrolar Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamenin 4. maddesine gre de, Ekli cetvellerdeki kadrolarn, bu Kanun Hkmnde
Kararnamenin yrrle girdii tarihten itibaren ay iinde derece, nvan ve adet
itibariyle, bir niversite iinde ilgili anabilim dallar arasnda dalm, yksekretim
kurumlarnn gr alnarak Yksekretim Kurulu tarafndan yaplr. Bu dalm Maliye
Bakanl ile Saytay ve Devlet Personel Dairesi Bakanlklarna bildirilir. Bu dalmda
sonradan yaplacak deiiklikler de ayn usule tabidir.
12
Dantay 8. Daire, 02.07.2010 gn, E: 2009/2026, K: 2010/3966, Dantay Dergisi, Yl: 40,
Say: 125, s. 279-281.

359
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ihtiya duyulan kadroyu rektrln sormas ya da ihtiyacn ortaya kmas

zerine bildirerek kadro ilan srecini balatabilir. lgili birimin kadro ilan
talebinin rektrlklerce gerekesiz bir biimde reddedilmesi de mmkn
deildir.13
iii. Rektrlk tarafndan dorudan balatlabilir. Bu durumda da
rektrlk, kadro ihtiyacn belirlerken anabilim dal/blm bakannn gr
ve nerisini almak zorundadr14. Bu gr ve nerinin alnmas zorunlu ise

13
Dosya ieriine gre, () Anabilim Dal Akademik Kurulunca () yaplan toplantda
Anabilim Dal ihtiyalarnn belirlenerek bir yardmc doent ve bir doent kadrosunun
dekanla bildirilmesinin kararlatrlmasna ramen Faklte Ynetim Kurulunca ve
Rektrlke bu ynde bir ilan yaplmayarak dava konusu ilem oluturulmutur.
dare Mahkemesince, daval idareye bu konuda takdir yetkisi verildii ve bu yetkilerini
kullanmalar iin yarg karar ile zorlanamayacaklar gerekesiyle davann reddedildii
grlmekle beraber, Anabilim dalnn ihtiya zerine belirledii kadro talepleri hibir
gereke gsterilmeksizin ve anabilim dalnn gelimilik durumu, retim yesi says ve
ders ykleri ile hizmetin ileyii, dier anabilim dallar ile kyaslamal olarak
deerlendirilmeksizin Faklte Ynetim Kurulu ve ardndan Rektrlke kabul grmedii
keza dosyadan anlalmaktadr.
u hale gre, anabilim dalnn bu yndeki ihtiyac deerlendirilmeksizin tesis edilen
ilemde hukuka uyarlk grlmemitir. Dantay 8. Daire, E. 2007/9142, K. 2009/1930,
K.t. 18.03.2009 (Yaymlanmamtr).
14
2547 sayl Yksekretim Kanununun 25. maddesinde, Bir niversite biriminde ak
bulunan doentlik kadrosu, rektrlke, isteklilerin bavurmas iin ilan edilir. Mracaat
eden adaylarn durumlarn incelemek zere rektr tarafndan varsa biri ilgili birim
yneticisi, en az biri de o niversite dndan olmak zere profesr tespit edilir. Bu
profesrler, adaylar hakknda ayr ayr mtalaalarn rektre bildirirler. Rektr, bu
mtalaalara dayanarak, niversite ynetim kurulunun grn de aldktan sonra atamay
yapar. hkmne yer verilmi; ayn Kanunun 13/b-3 maddesinde niversitenin yatrm
programlarn, btesini ve kadro ihtiyalarn, bal birimlerinin ve niversite ynetim
kurulu ile senatonun gr ve nerilerini aldktan sonra hazrlamak ve Yksekretim
Kuruluna sunmak rektrn grevleri arasnda saylm; 16/b-3 maddesinde ise, Fakltenin
denek ve kadro ihtiyalarn gerekesi ile birlikte rektrle bildirmek, fakltenin btesi
ile ilgili neriyi faklte ynetim kurulunun da grn aldktan sonra rektrle sunmak
dekann grevleri arasnda saylmtr.
Ayrca ayn Kanunun Blm balkl 21. maddesinde; blmn blm bakan tarafndan
ynetilecei ve blm bakannn, blmn her dzeyde eitim-retim ve
aratrmalarndan ve blme ait her trl faaliyetin dzenli ve verimli bir ekilde
yrtlmesinden sorumlu olduu belirtilmitir.
2547 sayl Yksekretim Kanunu temel alnarak karlan niversitelerde Akademik
Tekilat Ynetmeliinin Blmler bal altnda yer alan 13. maddesinde, blm; faklte
ve yksekokullarn ama kapsam ve nitelik ynnden bir btn oluturan ve lisans dzeyini
de ieren en az bir eitim-retim, bilim ve sanat dallarnda aratrma ve uygulama yapan
birim olarak tanmlanm, 14. maddede ise; blm bakannn, blmn her dzeydeki
eitim-retim ve aratrmalarndan ve blmle ilgili her trl faaliyetin dzenli ve verimli
olarak yrtlmesinden, kaynaklarn etkili bir biimde kullanlmasn salamaktan sorumlu

360
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

de, bu gr ve neri rektrlk ilemi bakmndan balayc deildir. Ancak

dikkate alnmadnda, tesis edilen ilemin gerekesinde neden anabilim
dal/blm bakan grnn dikkate alnmad aklanmak zorundadr.
Belirtmek gerekir ki ilgili birim yneticisinin (Anabilim Dal Bakan,
Blm Bakan, Yksekokul Mdr, Dekan) kadro ilan konusunda hem
olumlu hem de olumsuz gr bildirmesi hizmet gerekleri asndan
deerlendirilmelidir. zellikle yeterli retim yesinin bulunmad
birimlerde rnein tek profesr bulunan bir blmde mevzuat gerei blm
bakan olan bir profesrn yeni retim yesi (zellikle profesrlk)
kadrolarnn ilan edilmesini engellemeye ynelik olumsuz gr de hizmet
gereklerine aykr saylmaldr. Somut durumun zellikleri erevesinde
belirlenecek niversitenin ihtiyalar ve hizmet gerekleri dorultusunda
rektrlke dorudan kadro ilanna klabilir.
Akademik gerekler ve gelenekler erevesinde kadro ilannda ilgili
birimin ihtiyacnn esas alnmas gerektii aktr. Dantay kararlarna
yansyan uyumazlklarda benimsenen yaklam da bu yndedir. Bu nedenle
kadro ihtiyac ilgili bilim, anabilim dal ya da blmn ihtiyalarna gre
belirleneceinden bu birimlerin akademik kurullarnn bu konudaki
grlerinin esas alnmas, bu aamada ortaya kacak sorunlarn ise

olduu; faklte veya yksekokul kuruluna katlaca, blm temsil edecei, blmde
grevli retim elemanlarnn grevlerini yapmalarn izleyecei ve denetleyecei, her
retim yl sonunda blmn gemi yldaki eitim-retim ve aratrma faaliyeti ile
gelecek yldaki alma plann aklayan raporu, bal bulunduu rektr, dekan veya
yksekokul mdrne sunaca hkm altna alnmtr.
Yukarda alnts yaplan Kanun ve ynetmelik hkmlerinin birlikte
deerlendirilmesinden, niversitelerin kadro ihtiyacn belirleyerek buna gre gerekli sreci
takip edip ilan vermek hususunda rektrn grevli olduu ak olmakla birlikte; ynetici
konumunda olan blm bakannn da; blm temsil edecei, blmde grevli retim
elemanlarnn grevlerini yapmalarn izleyecei ve denetleyecei, her retim yl sonunda
blmn gemi yldaki eitim-retim ve aratrma faaliyeti ile gelecek yldaki alma
plann aklayan raporu, bal bulunduu rektr, dekan veya yksekokul mdrne
sunaca dikkate alndnda, blmn her dzeydeki eitim-retim ve aratrmalarndan
ve blmle ilgili her trl faaliyetin dzenli ve verimli olarak yrtlmesinden, kaynaklarn
etkili bir biimde kullanlmasn salamaktan ilk elden sorumlu olduu tartmaszdr.
Bu duruma gre Rektrln ktisat Blmnde deerlendirilmek zere doentlik kadrosu
akademik ilan vermeden nce, blmn her dzeydeki eitim-retim ve
aratrmalarndan ve blmle ilgili her trl faaliyetin dzenli ve verimli olarak
yrtlmesinden, kaynaklarn etkili bir biimde kullanlmasn salamaktan ilk elden
sorumlu olan blm bakanndan neri ve gr almas gerekmektedir. Dantay 8. Daire,
E. 2009/5454, K. 2009/7028, K.t. 04.12.2009, Dantay Dergisi, Yl: 40, Say: 123, s. 318-
321.

361
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

(zellikle akademik gerekeler olmakszn kadro ilan etmeme ihtimali) ilgili

dekanlk ya da rektrlk tarafndan deerlendirilerek gerektiinde dzeltici
kararlarn alnmas akademik gereklere uygun olacaktr15.
Kadro ilanna kldktan sonra, atanma srecinin yeni bir evresi balar.
retim yeleri arasnda, yaygn olan ok yanl bir kan, kadrolarn kiiye
zel ilan edildiidir. Bu kadro ister retim yesinin talebi ile, ister bizzat
niversite ihtiyalar ve hizmet gereklerine uygun olarak resen rektrlke
ilan edilsin, artk koullar uygun olanlarn bavurabilecei bir ak
kadrodur. Nitekim 2547 sayl Kanunun 23. maddesinde yardmc doentlik
kadrosunun ve 25. maddesinde doentlik kadrosunun isteklilerin
bavurmas iin rektrlke ilan edilecei aka dzenlenmi, 26.
maddesinde de profesrlk kadrosuna birden fazla bavuru olabilecei
aklanmtr.
landa yer alan ve kadroyu kiiye zel klabilecek her trden kayt ve
koul ilann iptali sebebidir. Dantay 8. Dairesi, kan baka bir
uyumazlkta u karar vermitir:
Dava konusu uyumazlkta, ilan edilen kadro iin ngrlen Fatmiler
Tarihi Alannda almas olmak koulu, bu balamda, yalnzca o kadroya
zg bir koul olup, Yksekretim Kurulunun onayna tabi nitelikte
bulunmamaktadr.
dare Mahkemesinin vermi olduu iptal kararnn gerekesinin getirilen
bu koulun Yksekretim Kurulunun onayna tabi olduuna ilikin ksm
doru olmamakla birlikte, kadro iin getirilen koulun hangi gerekelerle
getirildii daval idarece ortaya konulamadndan ve getirilen bu koul,
alan kadroya atanmas istenen kiiyi tarif eder nitelikte olduundan, bu
ynyle dava konusu edilen ilemde hukuka uyarlk bulunmayp, Mahkeme
kararnn bu gerekeyle onanmas gerekmektedir.16 (ab)

15
Yukardaki dipnotta anlan Dantay kararnda blm bakanndan bahsedilmekle birlikte
Dantay Savcsnn grnde yer ald zere ynetici konumunda olan ana bilim dal
bakannca programlarn planlanmas ve uygulamasnda anabilim dal kurulundan gr
alaca dikkate alndnda, anabilim dal ile ilgili kararlarn alnmasnda, retim yesi
ihtiyacnn belirlenmesinde ve nihai olarak eitim retim faaliyetinin dzenli ve verimli
ekilde yrtlmesinde ilk elden sorumlu olduu tartmaszdr. Bu saptama bir yandan
davac Anabilim Dal Bakannn dava konusu ilemle menfaat ilikisinin olduunun
kabulnde kullanlrken bir yandan da olaan akademik yaklamn nasl olmas gerektiini
-anabilim dal kurulunu da srece katarak- gstermektedir.
16
Dantay 8. Daire, E. 2010/3384, K. 2010/4726, K.t. 27.09.2010, Dantay Dergisi, Yl: 40,
Say: 125, s. 281-283.

362
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

Aada deinilecei zere, yksekretim kurumlarnn kadroya atama

iin hizmet gerekleri erevesinde ek koullar ve zel koullar belirlemesi
mmkn olmakla birlikte hizmet gerekleriyle ilikilendirilemeyen kiiye
zel kadro ilan hukuka aykr olacaktr. Bu koullara uygun olarak yaplan
ilana, koullara uyan her retim yesi aday bavurabilecektir.
III. ASGAR KOULLAR ve EK KOULLAR
2547 sayl Kanunun ilgili, 23/c, 25/c ve 26/a-2 son fkrasn
deitirerek, niversiteler, atama iin aranan bu asgari koullarn
yannda, Yksekretim Kurulunun onayn almak suretiyle, mnhasran
bilimsel kaliteyi artrmak amacna ynelik olarak, bilim disiplinleri
arasndaki farkllklar da gz nnde bulundurarak, objektif ve
denetlenebilir nitelikte ek koullar belirleyebilirler dzenlemesini ekleyen
5572 sayl Kanunun 6. maddesinden nce de, niversiteler yasal koullarn
yannda senato onayndan geirmek sureti ile ek koullar getirebilmekte
idiler.17 Ancak Dantay, baz karalarnda bu koullarn 2547 sayl Kanunda
belirlenen koullar arlatrc nitelik tayamayaca grn
benimsemiti.18 5572 sayl Kanunun 6. maddesi ile getirilen ek koul
belirleme yetkisinden sonra, hemen her niversite akademik kadro atamalar
iin ek koullar dzenleyen akademik ykseltme ve atama kriterleri
belirleyerek Yksekretim Kurulunun onayna sundu. Bu ek koullar
dzenleyici ilem niteliinde olduundan, bunlarn st normlara aykrlk
tamamas ve hizmet gereklerine uygun olmas gerektii aktr.

17
Yasasnn 14/b maddesine gre, niversitenin akademik organ olan olan Senatonun,
niversitenin eitim-retim bilimsel aratrma ve yayn faaliyetlerinin esaslar hakknda
karar almann ve niversitenin btnn ilgilendiren kanun ve ynetmelik taslaklarn
hazrlamann grevleri arasnda olduu gznne alndnda, yetkili organlarn kararlarna
hazrlk olacak ekilde, akademik personele ilikin tamamlayc ve hazrlayc prensipler
getirebilecei ak(tr) Dantay 8. Daire, E. 1998/4075, K. 1998/3593, K.t. 09.11.1998
(Dantay Bilgi Bankas, www.danistay.gov.tr). Bu gr dari Dava Daireleri Genel
Kurulunun 29.03.2002 tarih ve E. 2001/881, K. 2002/267 sayl kararnda da ayn
ifadelerle benimsenmitir. Arslan, Ahmet /Snmaz, Emin/Dndar, Tuncay. (2007). Dantay
dari Dava Daireleri Emsal Kararlar, II. Cilt. Ankara: Turhan Kitabevi, s. 360-362.
18
Dier yandan, niversite Senatosunun () akademik personelin atanmasna ilikin
olarak Kanun ve Ynetmelikte belirlenen esaslar deitirecek yeni esaslar koyma yetkisi
bulunmamaktadr. () (D)aval idarece niversitelerinde grev yapacak profesr ve
doent nvanl retim yelerinin bilimsel yayn ve eserlerinin belli dzeyde olmasn
salamak, eitimin kalitesini ykseltmek ve jri yelerinin tercih sralamasnn objektif
kriterlere gre yaplmasn salamak amacyla puanlama sistemi getirilmesi yerinde ise de,
doentlik atamalarnda kanun ve ynetmelie aykr olarak uluslararas dzeyde yayn
yapm olma koulunun aranmasnda hukuka uyarlk grlmemitir. Dantay 8. Daire, E.
1998/4075, K. 1998/3593, K.t. 09.11.1998 (Dantay Bilgi Bankas, www.danistay.gov.tr).

363
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

Dantay, bu ek koullar yannda kadroya zel koullar getirebileceini

de kabul etmektedir. Dantaya gre, Yksekretim Kurulunun onayna
tabi olan ek koullar belirleme yetkisi, yaplacak atamalar iin ngrlen
ve yasada yer almayan genel ve objektif nitelikteki kriterleri belirlemeyi
ifade etmekte olup, niversitelerin ilan ettikleri bir kadro iin, ihtiya ve
hizmet gerekleri dorultusunda getirdii zel ve o kadroya zg spesifik
koullar ise Yksekretim Kurulunun onayna tabi deildir.
Buna gre;
i. Yardmc doent kadrolarna yaplan atamalar ynnden, kadroya
bavuran retim yesi, asgari koul olarak doktor ya da sanatta yeterlilik
unvanna sahip olmal ve faklte, enstit veya yksekokul ynetim
kurullarnca, biri o dilin retim yesi olmak zere seilecek kiilik bir
jri tarafndan snava girenin kendi bilim alannda Trkeden yabanc dile,
yabanc dilden Trkeye 150 - 200 kelimelik bir eviriyi kapsayan yabanc
dil snavn baarmal, ayrca ilana kan niversitenin belirledii ek
koullar ve varsa ilanda belirtilen yasaya uygun spesifik koullar
tamaldr.
ii. Doentlik kadrolarna yaplan atamalar ynnden, asgari koul olarak
doent unvanna sahip olmal, ayrca ilana kan niversitenin belirledii ek
koullar ve varsa ilanda belirtilen yasaya uygun spesifik koullar
tamaldr.
iii. Profesrle yaplan ykseltme ve atamalar ynnden, asgari koul
olarak doent unvann aldktan sonra en az be yl sreyle, ak bulunan
profesrlk kadrosu ile ilgili bilim alannda almal ve ilgili bilim alannda
zgn yaynlar veya almalar yapm olmal, ayrca ilana kan
niversitenin belirledii ek koullar ve varsa ilanda belirtilen yasaya uygun
spesifik koullar19 tamaldr.
Bu genel tablo, zellikle ek koullar ve spefisik -kadroya zel- koullar
hakknda yeterli bir aklama sunmamaktadr. Dzenleyici ilemlerin st
normlara aykr hkmler iermemesi ilkesi de, genel bir ilkedir. Getirilecek
ek koullarn objektif ve denetlenebilir nitelikte olmas yasal dzenleme
19
Rektrlke ilan edilecek profesrlk kadrolarnda aranacak nitelikler belirlenirken
hizmetin gereklerine uygun biimde kadroya zel koullar getirilmesi doal olduu gibi,
buna engel herhangi bir dzenleme de bulunmamaktadr. Dantay 8. Daire, E. 2004/3743,
K. 2005/528, K.t. 08.02.2005 (Yaymlanmamtr).

364
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

gerei olduu gibi, idarenin dzenleme yetkisini subjektif ve denetlenemez

biimde kullanmasnn mmkn olmad da aktr. Kadroya zel koullar
da objektif ve denetlenebilir olmaldr. Ancak objektiflik ve denetlenebilirlik
de yasada belirtilmekle sorunu tmyle zebilecek bir lt deildir. Bu
bakmdan getirilen ek koullarn yargsal denetimi srasnda verilen baz
yarg kararlar, hangi koullarn objektif ve denetlenebilir olup olmad
ynnden yol gsterici olabilir:
- Dantay, yardmc doentlik iin ek koulla bir yl bekleme art
getirilmesini objektif ve denetlenebilir bulmutur20. Doentlikte kadro
unvana balandndan ve profesrle ykseltilme ve atanma iin
doentlikte bekleme sresi be yl olarak yasada belirlendiinden, doentlik
ya da profesrlk iin ek koulla bekleme art getirilmesi ise, yasann
ruhuna uygun deildir. Yardmc doentlik iin getirilen srelerin de bir yl
gibi makul sreler olmas gerekir.
- niversitelerin getirdii ek koullarda, sklkla grlen yntemde
adayn tm yaynlarn deerlendirebilecei bir puanlama listesi
oluturulmakta ve bu puanlamada bulunan puanla birlikte, zel bir akademik
indekste taranan dergilerde yaynlanm makale saylar ilgili akademik
kadroya atamalarda n koul olarak belirlenmektedir. rnein, doentlik
kadrosuna atanmak iin, adayn yaynlarnn 60 puan gemesi ve puanlama
listesinde A snf diye belirtilen dergilerde 4 de makale yaynlanm olmas
koulu getirilmektedir. Dantay, bu trden, akademik kadrolara atanmak
iin ek koul olarak getirilen, baz uluslararas ya da ulusal akademik
indekslerde taranan dergilerde yayn yapma artlarn objektif ve
denetlenebilir bulmaktadr21.
- Dantay, akademik kadrolara atanmak iin ek koul olarak getirilen,
belirli bir yabanc dil snavndan belirli bir puan alma artn da objektif ve
denetlenebilir bulmaktadr. Ancak belirlenen bu puanlarn retim yesinin
yasadan doan haklarn ortadan kaldrmamas gereken makul bir baraj
20
Dantay 8. Daire, E. 2005/5646, K. 2007/1473, K.t. 14.03.2007 (Yaymlanmamtr).
Belirtmek gerekir ki 2547 sayl Kanunun 23. maddesinin ilk halinde Bir niversitede
boalan yardmc doentlik kadrosuna o niversitede doktora veya tpta uzmanlk veya belli
bir sanat dalnda yeterlik kazananlar en az yl gemeden bavuramazlar hkm yer
almaktayd. Bu hkm 12.08.1986 tarih ve 260 sayl KHKnin 7. maddesiyle kaldrlm
ancak baz niversiteler yardmc doentlie atamada doktora, tpta uzmanlk ya da sanatta
yeterlik kazanlmasndan sonra bekleme sreleri koymutur.
21
Dantay 8. Daire, E. 2003/3606, K. 2004/366, K.t. 27.01.2004 (Yaymlanmamtr).
Ayrca bkz. dn. 17.

365
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

olmas gerekecei tabiidir. Yabanc dille eitim yapan niversitelerde bu

husus gzetilerek atamalarda daha yksek dil baraj getirilebilecek iken,
Trke ile eitim yaplan niversitelerde bu baraj belirlenirken Doentlik
Snav Ynetmeliinde belirlenen dil barajnn, rnein yardmc doentlik
iin ek koul olarak uygulanmas objektif ve denetlenebilirdir22.
- Dantay'a gre, kadroya zel belirlenen koul, atanmas istenen kiiyi
tarif eder nitelikte ise objektif ve denetlenebilir olmayacaktr23.
- Dantay, akademik kadrolara atamalarda dorudan akademik kadro
ile ilgili olmayan renci deerlendirmesinde %80 iinde olmak gibi
koullar, bu deerlendirmelerin nasl yapld da denetlenebilir
olmadndan objektif ve denetlenebilir bulmamaktadr24.
IV. JR RAPORLARI
lgililer ilan edilen bir kadroya bavurduktan sonra, 2547 sayl
Kanunun ilgili 23., 25., 26. maddeleri ile getirilen dzenlemelerde ayr ayr
jri sreci belirlenmitir. Yardmc doentlik kadrosu iin (23. madde),
fakltelerde ve fakltelere bal kurulularda dekan, rektrle bal enstit
ve yksekokullarda mdrler, biri o birimin yneticisi, biri de o niversite
dndan olmak zere profesr veya doent tespit ederek bunlardan
adaylarn her biri hakknda yazl mtalaa isterler. Doentlik kadrosu iin
(25. madde), mracaat eden adaylarn durumlarn incelemek zere rektr

22
Bu konuda Ankara 7. dare Mahkemesi, 2004/3571 E. ve 2005/668 K. sayl karar ile
yardmc doentlik iin getirilen Doentlik Snav Ynetmeliinde belirtilenden daha yksek
dil barajn arlatrc koul saym, bu karar onayan Dantay, baka bir niversitenin
yardmc doentlik iin getirdii, daha dk ya da ayn dil barajn ise hukuka uygun ek
koul olarak nitelemitir: Sonu olarak, dava konusu Cumhuriyet niversitesi
Senatosunun yardmc doentlik bavurusu iin ngrd DS veya KPDSdan 60 puan
art aranmasnda ve bu art salayamayan davac bavurusunun reddinde hukuka aykrlk
bulunmadndan, aksi yndeki Mahkeme kararnda hukuki isabet grlmemitir.
Dantay 8. Daire, E. 2004/1581, K. 2004/5072, K.t. 24.12.2004 (Dantay Bilgi Bankas,
www.danistay.gov.tr).
23
Dantay 8. Daire, E. 2010/3384, K. 2010/4726, K.t. 27.09.2010, Dantay Dergisi, Yl: 40,
Say: 125, s. 281-283.
24
Ankara 8. dare Mahkemesi 14.03.2006 gn ve E. 2005/808, K. 2006/424 sayl kararnda,
Bu durumda yukarda anlan yasa ve ynetmelik maddelerinde, profesrle atanma
koullar arasnda saylmayan renci deerlendirmesi n koulunu yerine getirmedii
gerekesi ile davacnn bavurusunun kabul edilmeyerek bo profesrlk kadrosu ilan
blmnde yer verilmemesinde hukuka uyarlk bulunmamaktadr. sonucuna varm,
Dantay 8. Dairesi 21.03.2008 gn ve E. 2006/6717, K. 2008/2115 sayl karar ile karar
onamtr (Yaymlanmamtr).

366
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

tarafndan varsa biri ilgili birim yneticisi, en az biri de o niversite dndan

olmak zere profesr tespit edilir; bu profesrler, adaylar hakknda ayr
ayr mtalaalarn rektre bildirirler. Profesrlk kadrosu iin (26. madde)
ise, profesrlk kadrosuna bavuran adaylarn durumlarn ve bilimsel
niteliklerini tespit etmek iin niversite veya yksek teknoloji enstits
ynetim kurulunca en az baka niversitelerden veya yksek teknoloji
enstitlerinden olmak zere ilan edilen kadronun bilim alanyla ilgili be
profesr seilir; bu profesrler her aday iin ayr ayr olmak zere birer rapor
yazarlar ve kadroya atanacak birden fazla aday varsa tercihlerini bildirirler.
Yasal dzenlemeden aka anlald zere, akademik kadroya atanma
srecinin en nemli evrelerinden biri jri deerlendirmesidir. 2547 sayl
Kanun dzenlemesine gre, yardmc doentlie atamada jri yelerinin
raporlar zerine dekan veya ilgili mdrn kendi ynetim kurullarnn
grn de aldktan sonra nerileri zerine rektr tarafndan, doentlie
atamada jri yelerinin raporlar zerine niversite ynetim kurulunun
grn de aldktan sonra rektr tarafndan atama yaplrken; profesrle
atamada niversite veya yksek teknoloji enstits ynetim kurulunun jri
yelerinin raporlarn gz nnde tutarak alaca karar zerine rektr
tarafndan atama yaplmaktadr.
lan edilen kadroya tek aday ya da birden ok aday bavurabilir. Birinci
durumda jri yesi, bavuran adayn ilan edilen kadroya uygun olup
olmadn, 2547 sayl Kanun, niversitenin Yksekretim Kurulu
tarafndan onaylanm ek koullar ve ilan edilen spesifik koullar ynnden
objektif ve denetlenebilir ekilde raporuna yanstarak, atanma konusunda
ak bir gr belirtmelidir. Birden ok adayn olduu ikinci durumda ise,
jri yesi, her bavurucu aday iin ayn incelemeyi ayr ayr yaptktan ve
adayn atanma koullarn haiz olup olmadn net bir ekilde belirledikten
sonra, her iki aday da atanma koullarn haiz ise, gerekelerini gstermek
suretiyle bavuran adaylar sralayarak tercih ieren bir gr belirtmelidir.
retim yeliine Ykseltilme ve Atanma Ynetmeliinin Atama in
nart balkl 2. maddesinin 2. fkrasnda yer alan doentlie atama ile
yardmc doentlie ve profesrle ykseltme ve atamalarda ilan edilen bir
kadroya bavurabilmek iin yksekretim kurumlar tarafndan belirlenen
ve Yksekretim Kurulu tarafndan uygun bulunan asgari kriterleri
salamak zorunludur hkm, asgari kriterleri tamann kadroya bavuru
art olarak deerlendirildii dolaysyla bu koullar tamayan adaylarn

367
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

bavurularnn rektrlke reddedilebilecei biiminde yorumlanabilirse de

yarg kararlarnda bu kriterlere uygunluun da oluturulacak jri tarafndan
deerlendirilmesi gerektii kabul edilmektedir.25 Bylece bavurularla ilgili
her trl akademik deerlendirmenin ncelikle jri tarafndan yaplmas
gerekmektedir.
Jri srecinde en ok karlalan sorunlardan biri jrinin biimsel
olarak hukuka aykr -usule uygun olmayan ekilde- oluturulmas ve jri
raporlarnda takdir yetkisinin snrlarnn almasdr. Jri raporlarnn
yargsal denetiminde ise yarg yerlerince, jri raporu ile bilirkii incelemesi
arasnda yaplmas gereken ayrmn gz ard edildii, alnan bilirkii
raporlarnn yeni bir jri raporu gibi mtalaa edildii grlmektedir.
IV. a. Jri oluumu ve karar nisab
Yardmc doentlie atamalarda, adaylarn durumlarn incelemek zere
ilan edilen kadrolar iin jri, retim yeliine Ykseltme ve Atanma
Ynetmeliinin 8. maddesine gre, fakltelerde veya fakltelere bal
kurulularda dekan, rektrle bal enstit veya yksekokullarda mdrler
tarafndan, biri o birimin yneticisi, dieri o niversitenin veya yksek
teknoloji enstitsnn dndan olmak zere, adayn bavurduu bilim alan
ile ilgili olan profesr veya doent onbe gn iinde tespit edilerek
oluturulur. Dekan veya ilgili mdr, oluturulan jrinin yelerine her aday
iin, adaylarla ilgili dokmanlar gndererek, bir ay ierisinde yazl
grlerini bildirmelerini ister.
Doentlie atamalarda, bavuran adaylarn durumlarnn incelenmesi
iin jri, retim yeliine Ykseltme ve Atanma Ynetmeliinin 16.
maddesine gre rektr tarafndan, onbe gn iinde, varsa biri ilgili birim
yneticisi olmak zere, adayn bavurduu bilim alanndan yoksa en yakn
bilim alanndan en az biri o niversite veya yksek teknoloji enstits

25
Olayda, davacnn bavuru koullarn salayp salamad konusunda yukarda anlan
yasal hkmler uyarnca oluturulacak en az be kiilik jri tarafndan deerlendirme
yaplmas gerektii, sz edilen jriye sunulmadan nce dosya zerinde yaplacak
deerlendirmelerin bavuruda sunulan eserlerin niteliine ynelik olmayp, nicelik olarak
aranan koullar salayp salamad noktasnda olabilecei, bu noktada da yaplan
deerlendirmenin rapor halinde be kiilik jriye sunulmas gerekirken, dosya jriye
iletilmeden oluturulan iki kiilik komisyon tarafndan dzenlenen rapora dayanlarak
bavurunun reddedilmesi ynnde tesis edilen dava konusu ilemde yasal dzenlemelere
uyarlk bulunmamaktadr. Dantay 8. Daire, E. 2008/10198, K. 2009/3020, K.t.
08.05.2009 (Yaymlanmamtr).

368
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

dndan olmak kaydyla profesr tespit edilerek oluturulur. Rektr, aday

veya adaylarn zgemilerini, bilimsel alma ve yaynlarn kapsayan
dosyalar bu profesrlere yollayarak, kiisel raporlarn bir ay iinde
gndermelerini ister. Bu profesrler aday veya adaylar hakknda ayr ayr
tercih ve grlerini rektre bildirirler. Rektr bu grlere dayanarak,
niversite veya yksek teknoloji enstits ynetim kurulunun gerekeli
grn de aldktan sonra atama kararn verir.
Profesrle atamalarda, bavuran adaylarn durumlarn ve bilimsel
veya sanatsal niteliklerini tespit etmek iin jri, retim yeliine
Ykseltme ve Atanma Ynetmeliinin 20. maddesine gre bir ay iinde
niversite veya yksek teknoloji enstits ynetim kurulunca en az
baka niversite veya yksek teknoloji enstitlerinden olmak zere iln
edilen kadronun bilim veya sanat alan ile ilgili en az be profesr seilerek
oluturulur. Bu profesrler belgelerin kendilerine verildii tarihi izleyen iki
ay iinde her aday iin ayr ayr olmak zere birer rapor yazarlar ve kadroya
atanmak zere mracaat eden birden fazla aday varsa tercihlerini bildirirler.
Bu raporlarda adaylarn bilimsel veya sanatsal nitelikleri ve almalar
deerlendirilir, yneticilik, yapclk ve gelitiricilik zellikleri ile bilim ve
sanat adam yetitirme konusundaki abalar ayrntl olarak belirtilir.
niversite veya yksek teknoloji enstits ynetim kurulu bu raporlar gz
nnde tutarak bavuran doentin profesrle ykseltilerek atanmasna
veya profesrn atanmasna karar verir. Atama ilemleri rektrce yaplr.
Uygulamada ve yargsal denetimde jri yelerinin raporlarn sunmalar
iin belirlenen yardmc doentlik ve doentlikte bir aylk ve profesrlkte
aylk srelerin alm olmas hukuka aykrlk ve iptal nedeni olarak
grlmemektedir. Usull ilemlerde sreci hzlandrmak iin ngrlen bu
sreler dzenleyici sre niteliindedir ve bu srelerin geirilmesi idareyi
ilem yapma gerekliliinden kurtarmaz. Bu srelere uyulmamas nedeniyle
bir zmni ret ileminin olumas da mmkn deildir. Dantay, adayn
atanmamas durumunda da bunun atamaya yetkili makam olan rektrlke
yaplacak bir ilemle ortaya konulmas gerektii eilimindedir. Nitekim
kiilik jrinin iki yesinin olumsuz raporu zerine ilgili Faklte Ynetim
Kurulunca adayn atanmamasnn rektrle nerilmesi ileminin iptali iin
alan davada Dantay, davacnn, 2547 sayl Yksek retim yasasnn
Yardmc Doentlie Atama balkl 23. maddesi uyarnca neri niteliinde
olan () Fakltesi Ynetim Kurulunun () karar zerine harekete getii

369
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ak olup; ortada henz davacnn atanmas veya atanmamas ynnde tesis

edilmi bir rektrlk karar bulunmad anlaldndan; bu haliyle, dava
konusu ilem idari davaya konu olabilecek kesin ve yrtlmesi gerekli
ilem niteliinde bulunmad grne ulamtr26. Bu durumda jri
yelerinin ounluunun olumsuz grne ramen sre kesilmeyecek ve
olumsuz ierikte bir nihai ilem (atamama ilemi) yaplmas gerekecektir.
Yasa ve ynetmelikte jri yelerinin kimlerden ve ne ekilde oluaca
aka belirlenmi olup, jrinin bu usule uygun oluturulmamas akademik
kadroya atama sreci bakmndan aka hukuka aykrlk oluturur.
Dolaysyla, jri deerlendirmelerine kar alacak davalarda ncelikle
jrinin usulne uygun oluup olumadnn aratrlmas gerekecektir27. Bu
erevede ilgili birim yneticisinin jride olmas gereken durumlarda buna
uyulmamas, jrinin hukuka aykr biimde oluturulduu anlamna
gelecektir. 28
Belirlenen jri yelerinin bavuran adaylarla ayn bilim ve sanat
alanndan olmas gerekir. Ayn bilim ve sanat alannn belirlenmesinde
akademik rgtlenme esas alnarak, anabilim/anasanat dal29 esas

26
Dantay 8. Daire, E. 2010/5235, K. 2010/5843, K.t. 05.11.2010 (Yaymlanmamtr).
27
Nitekim, Dantay da bir kararnda ancak usulne uygun bir biimde oluturulan jri
tarafndan verilen kararlarn, ierik itibariyle ve esas ynnden yargsal denetimi
yaplabileceinden ve usulne uygun oluturulmayan bir jri kararn yargsal ynden
denetlerken, jrinin oluum durumunu bir kenara brakarak bu konuda bilirkii incelemesi
yaptrmak, bu ynyle idari yarglama usulne uygun grlmediinden demektedir.
Tan, s. 415.
28
2547 sayl Yasann 23. maddesine aykr olarak oluturulan, aralarnda yardmc
doentlik kadrosunun ilan edildii birim yneticisinin yer almad jri yelerince
hazrlanan raporlar dikkate alnarak tesis edilen dava konusu ilemde ve bu ilemin iptali
istemiyle alan davay reddeden dare Mahkemesi kararnda hukuki isabet grlmemitir.
Dantay 8. Daire, E. 2009/2916, K. 2009/6193, K.t. 30.10.2009, Dantay Dergisi, Yl: 40,
Say: 123, s. 321-323.
29
...mevzuatta ngrld ve amaland ekilde, adayn bilimsel deerlendirmesini
yapacak olan jrinin, adayn bilim alanyla ilgili kiilerden oluturulmas esas olup, jri
deerlendirmesinin bir btn olarak dikkate alnmas gerekecei de kukusuzdur. Olayda,
dier niversitelerde Farmastik Toksikoloji Anabilim dalnda retim yesi bulunup,
bulunmad aratrlmakszn, davacnn bavurduu profesrlk, kadrosunun bulunduu
bilim alanndan ok ayr bir bilim alannda, Analitik Kimya Anabilim dalnda grevli bir
retim yesinin jri yeliine seilmi olmas itibariyle, jrinin oluum biiminin
mevzuata uyarlk tamad aktr. Bu durumda, usulne uygun oluturulmayan jri
deerlendirilmesine dayanlarak tesis edilen dava konusu ilemlerin hukuka uygun
olduunun kabulne imkn bulunmamaktadr. Dantay dari Dava Daireleri Kurulu, E.
1990/744, K. 1991/41, K.t. 11.10.1991. 2547 sayl Kanunun 3. maddesinin (k) bendinde

370
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

alnabilecei gibi ilgili bilim ve sanat alannda uzmanlamann gelimilii

lsnde anabilim/anasanat dallar altnda yer alan bilim/sanat dallar esas
alnabilir. Doentlik Snav Ynetmelii'nin eki olan temel alanlar
listesindeki bilim alanlar snflamas bilim alanlarn olduka geni ele
aldndan, rnein sosyoloji tek bir bilim alan olarak gsterildiinden, jri
grevlendirmelerinde adaylarn almalarn objektif olarak
deerlendirebilecek uzmanla sahip ayn bilim alanndaki retim
yelerinin jri grevlendirmesini yapan idarece seilmesi gerekir.
Jri yeleri seilirken, atamay gerekletiren idare, bavuran adaylar
ile belirlenen jri yelerinin ilikileri konusunda azami dikkat gstermelidir.
Dantay, be kiilik jride yer alan iki jri yesinin, kadroya atanan kii ile
birlikte birok ortak makale ve tebli almas yapmasn, jrinin usule
aykr oluturulduuna ve jri deerlendirmelerinin objektifliine glge
dreceine dair esasl bir karine saymtr30. Keza, ayn jride kar ve koca
olan retim yelerinin yer almasn da jrinin usule aykr oluturulduu
ynnde deerlendirmitir31. Aday hakknda daha nce Akademik Kurul
toplantsnda olumsuz gr bildiren retim yesinin atama jrisinde yer
almas da objektif deerlendirme ilkesi ynnden hukuka aykr
bulunmutur.32 Bununla birlikte Dantay itihadnda jrinin oluumuna
ilikin hukuka aykrlklar belirlenirken bir derecelendirme yaplmad da
grlmektedir.
retim yesinin ilgili kadroya atanabilmesi iin jri yelerinin
ounluunun raporlar ile kadroya atanmasnn uygun olduunun tespit
edilmesi gerekir. Jri raporlarnda kadroya atanma ynnden nisap

de Blmlerin, ama, kapsam ve nitelik ynnden bir btn tekil eden, birbirini
tamamlayan veya birbirine yakn anabilim veya anasanat dallarndan oluan bilimsel
aratrma ve uygulama birimi olduklar belirtilmekte olup; akademik rgtlenme iinde
birbirine yakn ve birbirini tamamlayan anabilim dallarnn yer ald blmlerdeki
anabilim veya anasanat dallarnn ise en yakn bilim alan olacanda duraksamaya yer
yoktur.
Baklan uyumazlkta ise, davac hakknda rapor veren jride grevlendirilen ()un davac
ile ayn anabilim dalnda olmamas nedeniyle jrinin usulne uygun oluturulmad
anlaldndan ve bu durumda, davacnn bilimsel yeterliinin yasa ve ynetmelie uygun
olarak saptandndan sz edilemeyecei sonucuna varldndan, jrinin olumsuz raporuna
dayanlarak tesis edilen ilemde mevzuata uyarlk grlmemitir. Dantay dari Dava
Daireleri Kurulu, E. 1991/453, K. 1992/38, K.t. 14.02.1992. (Dantay Bilgi Bankas
www.danistay.gov.tr)
30
Dantay 8. Daire, E. 2004/6289, K. 2006/735, K.t. 27.02.2006 (Yaymlanmamtr).
31
Dantay 8. Daire, E. 1991/2026, K. 1992/1122, K.t. 01.06.1992, Akt. Tan, s. 416, dn. 26.
32
Dantay 8. Daire, E. 2009/10005, K. 2010/1742, K.t. 07.04.2010 (Yaymlanmamtr).

371
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

salanmamakta ise, atama niversite ynetim kurulu ya da rektr tarafndan

yaplamaz: Olayda, ... ilan edilen bir adet profesrlk kadrosu iin profesr
olan davac ile birlikte iki doentin bavuruda bulunduklar, bavuranlarn
durumlarn ve bilimsel niteliklerini tespit etmek iin be profesrden oluan
jrinin oluturulduu, jriden iki kiinin davacnn, iki kiinin doentlerden
birinin, bir kiinin de dier doentin atanmas ynnde tercih bildiren
raporlar verdikleri, niversite Ynetim Kurulunun da hi bir adayn gerekli
olan ounluu salayamamas nedeniyle ilgili kadroya atama yapmamaya
karar verdii, davacnn bu konuda rektrle yapt itirazn da reddedildii
anlalmaktadr. Bu durumda, atanmak iin gerekli olan ounlua
ulaamayan, baka bir anlatmla birinci aamay geemeyen davacnn, ikinci
aama olan niversite ynetim kurulunca bu konuda bir karar alnmas
mmkn bulunmadndan, profesrlk kadrosuna atanmamasnda hukuka
aykrlk bulunmayp, aksi yndeki Mahkeme kararnda yasal yerindelik
bulunmamaktadr.33 Ancak Dantayn bu konuda istikrarl bir tutumundan
bahsetmek mmkn deildir. Nitekim bir baka kararnda ilan edilen iki adet
doentlik kadrosu iin bavuran drt aday hakkndaki jri raporlarnda drt
adayn da bilimsel olarak yeterli olarak kabul edildikten sonra adaylardan
biri hakknda jri yesinin olumlu gr bildirmesi ve dier adaylarla
ilgili olarak ikinci kadro iin jri yesinin de farkl aday layk grerek
ayr ayr adaylarn atanmas ynnde gr bildirmeleri zerine idarece
olumlu oy alan adayn atanarak dierlerinin atanmamasna ilikin ilem ile
ilgili olarak iki adet doentlik kadrosu ilan vererek bal yetki iine giren
daval idarenin, () dndaki adaylardan birisini ak bulunan ikinci
doentlik kadrosuna atamas gerekmekte iken, sz konusu kadroya atama
yaplmamasna ilikin ilemde hukuka uygunluk grlmemitir34
Dantayn bu kararnda yer alan kadro ilan etmekle idarenin atama
konusunda bal yetki iine girdii kabul, ilan edilen kadrolara mutlaka
atama yaplmas gerektii sonucunu douracak niteliktedir.
Somut uyumazlklar asndan bulunan zm bir yana, idare hukuku
ilkeleri asndan idarenin takdir yetkisi olan bir alanda kadro ilan vb. bir
ilem yapmasnn takdir yetkisini kaldrarak bal yetkiyi ortaya kardnn
kabul mmkn deildir. Takdir yetkisinin denetimi, ancak bu yetkinin
snrlar erevesinde kullanlp kullanlmad esas alnarak
33
Dantay 8. Daire, E. 2005/3978, K. 2006/724, K.t. 24.02.2006 (Yaymlanmamtr). ()
be kiilik jrinin ounluu tarafndan hibir adayn atamaya uygun bulunmamas
nedeniyle davac hakknda tesis edilen ilemde hukuka aykrlk bulunmad ynnde
Dantay 8. Daire, E. 2009/4726, K. 2009/4804, K.t. 17.11.2009 (Yaymlanmamtr).
34
Dantay 8. Daire, E. 2008/4372, K. 2011/1696, K.t. 21.03.2011 (Yaymlanmamtr).

372
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

gerekletirilebilir. Nitekim bu karar asndan bal yetki tartmasna

girmeksizin de ayn sonuca ulalmas mmkn olabilirdi. Burada, aada
deinilecei zere, oluturulan jrinin kurul halinde almad ve her bir
jri yesinin dierinden habersiz olarak rapor hazrlad dikkate
alnmadndan salam olmayan bir teorik gerekelendirmeye dayanld
dnlebilir.
IV. b. Akademik kadroya atamalarda jri yesinin grevi ve takdir
yetkisi
TANn vurgulad zere, jri yelerinin adaylar hakkndaki
raporlarn hazrlarken yaptklar deerlendirmelerin objektiflii sorunu
literatrde tartma konusudur35. Deerlendirmenin objektifliinin
saptanmasnda, jri tarafndan yaplan snavlarla akademik kadroya
atamalarda grevlendirilen jri yelerinin yaptklar iin farkll esas
alnmaldr.
Yksek lisans tez savunmas, doktora yeterlilik snav, doktora tez
savunmas ve doentlik szl snavlarnda grev alan jrinin nitelii ile
akademik kadroya atamalarda grev alan jrinin nitelii, dolaysyla grevi
ve takdir yetkisi farkl deerlendirilmelidir. Snav jrisi ile atama
prosedrnde grevlendirilen jri yelerinin farkllklar yle sralanabilir:
i. Snav jrisi, kurul halinde alr, atama prosedrnde grevlendirilen
jri yeleri bavurucu adaylar hakknda ayr ayr verilen grev
dorultusunda rapor dzenlerler.
ii. Snav jrisi, adayn yeterliliini objektif kriterlerle ler, atama
prosedrnde grevlendirilen jri yeleri, bavurucu adaylar sahip olduklar

35
ncelikle akademik ykseltmelere ilikin mevzuatta, jrilerin deerlendirmelerine ilikin
deyimler zerinde durmak gerekir. rnein, doktora tezleri ile ilgili olarak, orijinal bir
doktora tezi hazrlanmasndan ve tezin savulmaya layk bulunmasndan sz edilirken;
doentlie ykseltilmede jrinin adayn sunduu bilimsel aratrma ve yaynlarn orijinal
bilimsel aratrma ve yaynlar, sanat eserleri, sanat almalar niteliinde olup olmadna
karar verecei ngrlmekte; profesrle ykseltilmede ise kendi bilim alannda orijinal
dzeyde orijinal eserler vermi olmak ve uygulama alan bulunan dallarda uygulamaya
ynelik almalar bulunmak denilmektedir.
Acaba bu tr deerlendirmelerin objektif ltleri var mdr? Yoksa tmyle
deerlendirmeyi yapacaklarn anlayna m braklmtr? (), deerlendirmeyi
yapacaklarn anlayna brakldn savunanlar yannda, jrinin bir eseri baarl telakki
edip etmemesi, takdire ilikin bir tasarruf gibi grnse de, bunlar yine de aslnda teknik
bakmdan yaplan tespitler olup teknik bir konuda takdire yer yoktur diyenler de vardr.
Tan, s. 414.

373
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

unvanlara gre akademik yeterliliklerini kazandklarndan, adaylarn ilan

edilen kadroya uygun koullarda olup olmadn objektif olarak
belirlemekle grevlidir.
iii. Snav jrisi, bir adayn yeterliliini objektif kriterlerle ler, atama
prosedrnde grevlendirilen jri yeleri birden ok aday olmas durumunda
adaylarn ilan edilen kadroya uygun koullarda olup olmadn objektif
olarak belirledikten sonra adaylar mevcut durumlaryla sralamakla
grevlidir.
iv. Snav jrisi kolektif bir ilem tesis eder ve ilemin hukuka
uygunluu bu erevede belirlenir. Jri raporlar ise jri yelerinin kurul
halinde ald bir karar yanstmayp, her bir jri yesinin grn ve
nerisini ortaya koyar. Bu nedenle jri raporlarnn da atamada yetkili
kurullar/amirler tarafndan denetlenmesi ve gerektiinde eksikliklerin
tamamlatlmas mmkndr. Dzenlenen raporun aka grevlendirmeye
aykr, yetersiz ya da hukuka aykr olmas halinde, aykrln arlna
gre yeni raporlarn istenmesi veya jri yelerinin deitirilmesi de
gerekebilir. Jrinin bir kez oluturulmu olmas, hukuka uygun sonular
ortaya kmyorsa, deitirilemeyecei anlamna gelmez.
Bu nedenle snav ktlarnn okunmasndan doan kimi sorunlar kurul
halinde snav yapan jrilerin ilemlerinden doan sorunlarla
benzeebilecekken, kurul halinde almayan, grevi dorultusunda objektif
gr bildirmekle ykml jri yesinin raporundan doan sorunlarla
benzemez. Bu sorunlar bu nedenle bu alma kapsam dnda
tutulmutur.36
Akademik kadroya atamalarda, jri yeleri objektif ve denetlenebilir bir
rapor dzenlemekle ve birden fazla aday varsa, adaylar bu objektif rapor
ieriine gre gerekelendirmek sureti ile sralamakla ykmldr: Jri
yeleri akademik kadroya atamalarda objektif deerlendirme kurallarna
uygun ekilde hareket etme ykmllndedir.37
36
Kurul tarafndan yaplan snavlarda ortaya kan hukuka aykrlklara ilikin olarak bkz.
Sezer, Yasin/Bilgin, Hseyin. (2009). Szl Snavlarn Yargsal Denetimi, Trkiye Barolar
Birlii Dergisi, Say 86, s. 170 vd.;Ylmaz, Halit. (2011). Hkim ve Savc Aday Almnda
Mlkat Snavna likin Hukuksal Sorunlar. Trkiye Barolar Birlii Dergisi, Say 93, s. 45
vd.
37
Ancak daval idarece oluturulan be kiilik jride yer alan iki jri yesinin, kadroya
atanan kii ile birlikte bir ok ortak makale ve tebli almas yapt, yaplan bu ortak
alma ve yaynlarn kadroya atanan kii tarafndan atama iin oluturulan jrinin
deerlendirmesine sunulduu grlmektedir.

374
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

Jri yeleri akademik kadroya atama srecinde dzenledikleri kiisel

raporlarnda, adaylarn, asgari koullar ve ek koullar tayp
tamadklarn, var ise adayn ilan edilen zel koullara uygun olup
olmadn tartarak deerlendireceklerdir. Jri yelerinin bu deerlendirme
dnda bir deerlendirme ile adayn kadroya uygun olmadn belirlemesi,
grevi dndadr.
Jri yeleri, birden fazla adayn bavurduu durumda adaylar
sralamakla, baka deyile tercih bildirmekle grevlidir. Bu sralamay
yaparak tercih bildirirken, adaylarn akademik yayn durumu, ald atflar,
uluslararas ve ulusal bilimsel almalara katklar, icra ettikleri grevler,
almalarnn zgnl gibi hususlarda denetlenebilir gerekelere
dayanmalar gerekir.
niversiteler, YK tarafndan kabul edilmi objektif ve denetlenebilir
ek koullar ihdas etmi olduklarndan, jri yeleri sralamalarn yaparken bu
ek koullardan doan objektif deerlendirme kriterlerini -makale says, atf
says vb.- zellikle dikkate almak durumundadr.
Dantay 5. Dairesi uzunca bir sre nce verdii kararda soruna ilikin
esas ortaya koymu ve jri yelerinin bilimsel yeterlii lmek zere
deerlendirme yapmalar gerektiini kabul etmitir.
Yasa ve ynetmeliin belirtilen hkmlerinden aka ifade edildii
gibi, bavuran adaylarn durumunu inceleyecek olan profesrlerin ncelikle
ak olan bilim dalndan, bu nitelikte kii olmamas halinde en yakn bilim
dalndan seilmesi zorunludur. Bu zorunluluun amac, adayn durumunun
incelemeyi yapan profesrlerce sadece bilimsel yeterlie ynelik olarak
deerlendirilmesi, bu konu dndaki tespit ve ltlerin deerlendirme
kapsam dnda tutulmasdr.

Oysa jri oluturulmasndaki ama, adaylarn bilimsel yeterliliklerinin yansz ekilde

deerlendirilmesi olup, jri incelemesine sunulan eserlerin bir ksmnda bizzat ortak isim
olarak yer alan bir jri yesinin, eserler hakknda yapaca deerlendirmenin objektif
olaca hususunda btn adaylarda bir kanaat oluturmas mmkn grlmemektedir.
Nitekim, davac da bu hususu vurgulamaktadr.
Bu durumda oluturulan jri tarafndan yaplan deerlendirmenin hukuken kabul edilebilir
objektif bir deerlendirme olduu sylenemeyeceinden, idare mahkemesinin yansz bir
deerlendirme yapld ynndeki gerekesine katlmaya olanak yoktur.
Bu itibarla kadroya bavuran adaylarn bilimsel yeterliklerinin tespiti objektif bir bilirkii
incelemesine muhta bulunduundan yaptrlacak bir bilirkii incelemesi sonucu karar
verilmesi gerekirken davann reddi yolunda verilen kararda isabet grlmemitir. Dantay
8. Daire, E. 2004/6289, K. 2006/735, K.t. 27.02.2006 (Yaymlanmamtr).

375
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ncelenen olayda ise, davacnn durumunu inceleyen profesrlerden bir

tanesi, ad geenin deneyimli ve baarl bir retim yesi olduunu
belirttikten sonra, daha nce profesrle ykseltildiini ve halen gelimekte
olan bir niversitede grevini srdrmekte olmasn dikkate alarak
atanmasn ikinci srada nermi, dieri ise, davacnn halen profesr
kadrosunu igal ettiini, Botanik anabilim dalnda ders ve aratrmalar
yrten yeterince eleman olduunu bu nedenle atanmasn uygun
bulmadn belirtmi, nc profesr ise, davac ve dier bavuran
adaylarn durumlarn inceledikten sonra, atama tercihine ilikin ortak
deerlendirmesinde davac ile kadroya atanm olan ()n bilimsel olarak
aralarnda byk farkllklar bulunmamakla birlikte davacnn yllarca nce
profesr unvann ald esasndan hareketle birinci srada atanmasn
nermitir.
Davac ve dier adaylarn bavurularn inceleyen profesrlerin
inceleme konular, yasa ve ynetmelie gre, sadece adaylarn bilimsel
yeterliliinin saptanmas ile snrl olup, kadro durumu, adayn unvan vb.
gibi hususlarn bu incelemenin konusuna dhil edilmesi ve deerlendirmeye
esas alnmas yasann amacna ters dmektedir.
Bu duruma gre bavurular inceleyen profesrlerce verilen raporlarn
ve bu raporlarda yer alan tercihlerin yasada ve ynetmelikte ngrlm
olan inceleme kapsam dna klarak dzenlenmi olduklar aktr38.
Jri yesinin, ilgili bilim alanndan bilimsel deerlendirme yapmak
zere grevlendirildiinden, bir anlamda kendine verilen grevin snrlarn
aarak atama konusunda yetkili makamm gibi deerlendirmelerde
bulunmas hukuka aykr olacaktr. Akademik deerlendirme yapmak
dnda, kadro ihtiyacnn olmas, tek adayn bavuru yapmas, bir kez
ilana klm olmas nedeniyle atama yaplmasnn iyi olaca, vb
deerlendirmeler ve bazen de niversitenin kabul ettii ek koullar dikkate
almadan yaplan deerlendirmeler jri yesinin grevinin snrlar iinde
deildir. Bu ve benzeri durumlarn atamaya yetkili makamlarca
deerlendirilmesi gerektii aktr.

38
Dantay 5. Daire, E. 1988/3148, K. 1989/1718, K.t. 16.10.1989 (Dantay Bilgi Bankas,
www.danistay.gov.tr).

376
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

IV. c. Jri raporlarnn yargsal denetiminde bilirkii incelemesi

Dantaya gre, jri raporlarnn yargsal denetimi sz konusu
olduunda, 2577 sayl Yasann 31. maddesiyle atfta bulunulan Hukuk
Usul Muhakemeleri Yasasnn 276. maddesinde, bilirkii incelemesine,
dava ile ilgili olup, zm hkim tarafndan bilinmeyen zel ve teknik
bilginin gerekli olduu hallerde bavurulaca hkme balanmtr. ()
Davacnn, dava dilekesindeki, jri yelerinin kendisi hakkndaki
incelemeyi bilimsel yntemlerle ve objektif olarak gerekletirmedikleri,
mesleki baarlar, bilimsel kimlii ve bilimsel inceleme ve yaynlarn n
yargl olarak deerlendirdikleri iddias gznnde bulundurulduunda,
yukarda anlan yasa maddesi hkm gerei, konunun oluturulacak bir
bilirkii kuruluna incelettirilmesinden sonra karar verilmesi zorunlu
olmaktadr39. Byle bir durumda, bilirkii incelemesi yaptrlmamas
sonucunda verilen karar eksik inceleme sonucu verilmi karar
saylmaktadr40. Ayrca dari Yarglama Usul Kanunu'nun 31. maddesinde
() bilirkii seimi Dantay, mahkeme veya hakim tarafndan resen
yaplr hkm yer almaktadr.
Dava jri raporlarnn yargsal denetimi iin alm ise, bilirkii
incelemesi zorunludur. Ancak bilirkii incelemesi, bir jri yesinin kiisel
raporu, baka deyile jri incelemesi deildir. Bilirkii, ncelikle jri
raporunun adayn asgari koullar ve ek koullar tayp tamadn
objektif olarak belirleyip belirlemediini denetlemek, varsa kadroya zel
spesifik koullarn objektif ve denetlenebilir olup olmadnn ve adayn
spesifik koullar karsnda konumunun jri raporunda gzetilip
gzetilmediini tartmak, bu ynlerden jri raporu objektif ve denetlenebilir

39
Dantay 8. Daire, E. 2005/3432, K. 2006/768, K.t. 28.02.2006 (Dantay Bilgi Bankas,
www.danistay.gov.tr). Yargtay da zm zel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde
hkimin bilirkiiye bavurmak zorunda olduunu kabul etmektedir. Arslan, Hatice Seval.
(2002). Meden Usul Hukukunda Bilirkii Raporu ve Balaycl, Yaymlanmam
Yksek Lisans Tezi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits zel Hukuk
Anabilimdal (Meden Usul Ve cra flas Hukuku), Ankara, s. 18.
40
Temyize konu mahkeme kararnda, belirtilen tm belge ve bilgilerin idarece
deerlendirilmesi ve sonucuna gre ilem oluturulmas gerektii belirtilerek ilem iptal
edilmi ise de, sz konusu kadroya kimin atanmas gerektii konusunda, dosya ieriindeki
bilgi ve belgeler nda, yetki, ekil, sebep, konu ve maksat ynlerinden hukuka uygunluk
denetiminin Mahkeme tarafndan yaplmas gerektii aktr. Dantay 8. Daire, E.
2005/6311, K. 2006/2693, K.t. 27.06.2006 (Yaymlanmamtr).

377
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

ise, rapor sonucunu deerlendirmeden, jri raporunun objektif ve

denetlenebilir olduunu belirlemekle ykmldr.41
Bilirkii, jri raporunun,
i. Asgari -yasal- koullar, ek koullar ve zel koullar ynnden adayn
dosyasnn maddi gereini yanstmadn (rnein, 25 atf almken 13 atf
aldndan sz edildiini),
ii. Ya da maddi gerei yanstsa bile uygulanan ek koul ve zel
koulun yasal ve bilimsel bakmndan objektif ve denetlenebilir olmadn,
belirledii durumda, bunlar aka gsterdikten ve gerekeleriyle
akladktan sonra, adaylarn objektif ve denetlenebilir deerlendirmesini
yapmakla, birden fazla aday varsa sralamakla ykmldr.
Jri raporu ile bilirkii raporu nitelike birbirinden farkldr. Bilirkiinin
grevi aday yeniden deerlendirmek deil, jri raporunun yasaya ve
bilimsel ilkelere gre maddi geree uygun dzenlenip dzenlenmediini
denetlemek, uygun dzenlememi ya da uygun grnmekle birlikte yasaya
ve bilimsel ilkelere aykr kriter ve ilkelere dayandrlm olduunu tespit
ettikten sonra, artk objektif bir jri raporu olarak deerlendirilebilecek
raporun bulunmad durumda, adaylar yeniden deerlendirmektir. Bu
ikinci durumda, artk jri raporlarnn objektif ve denetlenebilir olmad ya
da objektif ve denetlenebilir olmayan ilke ve kriterlere dayand ak
olduundan, bylece atama srecindeki jri deerlendirmesi evresi hukuka
aykr hale geldiinden, bu evrenin bilirkiilerce yeniden icrasna geilir. Bu
aamada bilirkii raporunun aka jri raporlar yerine gemesi sz
konusuysa da, iptal davasnn konusunu jri raporlar deil, atama ya da
atamama ynndeki nihai ilem oluturduundan byle bir inceleme
kanlmaz olmaktadr. Jri raporlarnda eksiklikler olmas ya da bunlarn
hukuka aykr unsurlar iermesi durumunda ilgili idarelerin bunlar giderici
nlemler almas ve gerektiinde jri yelerinden yeniden rapor
dzenlenmesini talep etmesi gerekir. Buna uyulmamas durumunda yalnzca
jri raporlarnn hukuka uygun olmad saptanarak idarece yeniden jri
oluturulmak zere iptal karar verilmesi, ilgilinin hak arama zgrln

41
TANn belirttii zere, Yargsal denetim srasnda aratrlabilecek olan idarenin vard
sonu ile o sonuca gtren deerlendirme arasndaki iliki ve bunda bir ak hatann varl
olmak gerekir. Bir baka deyimle, idare vard sonucu kantlayacak yeterli gerekeyi
ortaya koymusa, yarg artk bu gerekeleri bir de ben deerlendireyim dememelidir.
Tan, s. 422.

378
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

kullanmas sonucunda etkili bir hukuki zme ulaamamas sonucunu

douracaktr. Yine byle bir durumda idarelerin ilgisiz kiilerden yetersiz
raporlar alarak jri deerlendirmesi ve dolaysyla atama srecini uzatmalar
mmkn olacaktr.
Bununla birlikte uygulamada, yerel mahkemelerce yaplan, birden ok
bavurucu varsa taraf iddia ve savunmalarna gre adaylarn sralanarak
rapor dzenlenmesi, tek bavurucu varsa adayn atanmaya uygun olup
olmadnn deerlendirilmesi biimindeki grevlendirmeler zerinden
bilirkiiler rapor tanzim etmekte, bilirkiiler de raporlarnda jri raporlarn
tartmadan aday hakknda kiisel bir rapor daha tanzim etmekle
yetinmektedir.
Uygulamada, yerel mahkemelerce jri ve bilirkii arasndaki ayrm
vurgulanarak ve bilirkiiye jri raporlarn denetleme grevi ncelikle
hatrlatlarak grevlendirme yaplmaldr. Grevlendirmelerde, birinci
safhada, bilirkiiden ncelikle ve sadece jri raporlarnn denetlenmesi
ynnden rapor istenmeli, jri raporlarnn maddi geree, asgari, ek ve zel
koullardan doan deerlendirme ilkelerine ve bilimsel ilkelere aykrl
ynnde bir sonu ve kanaate varlmas halinde, jri evresindeki hukuka
aykrln giderilebilmesi bakmndan, adayn nesnel durumu ve birden fazla
aday varsa sralanmalar hakknda bilirkii gr istendii aka
belirtilmelidir. Bu nitelikte olmayan, kiisel rapor eklindeki bilirkii
raporlar kabul edilmeyerek yeniden inceleme yaptrlmaldr.
Bilirkii incelemesi ve bunun karara esas alnmasna ilikin
uygulamadan kaynaklanan genel sorunlarn42 yannda idari yarg yerlerince
yaptrlan bilirkii incelemelerinde yukarda anlan hususlara zen
gsterilmemesi, idari yarg yetkisinin kullanlmasna ilikin baka sorunlar
da ortaya karmaktadr. dari yarg yerlerinin yerindelik denetimi
yapamayaca, idari ilem niteliinde yarg karar veremeyeceine ilikin
42
Tanrver, Sha. (2002). Bilirkiinin Hukuki Stats, Ykmllkleri, Yetkileri ve
Sorumluluu, Ankara: Yetkin Yaynlar, s. 30. Uygulamada, () son derece genel, soyut
ve hukuki konularda da grevlendirmeyi kapsar bir biimde, dosyann bilirkiiye tevdiine,
dosya ve eklerinin bilirkiiye havalesine, taraflarn iddia ve savunmalar karsnda
bilirkiinin grnn alnmasna gibi ifadelerle, bilirkiiye bavurulmaktadr. Bu ekilde
yaplan bir grevlendirme sonucunda, bilirkii, grevinin ne olduunu tam olarak
bilemedii veya kavrayamad iin, hakime, ya hi yardmc olamamakta ya da ilevinin
snrlarn ap hukuki deerlendirmelere girierek, gerekte hkm veren durumuna
gelmekte(dir) s. 71.

379
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

dzenlemelerin anlam ve kapsamna ilikin nemli tartmalarn olduu not

edilerek belirtmek gerekir ki, idari yarg yerlerinin idarenin yerine geerek
idari ilem niteliinde ve takdir yetkisini ortadan kaldracak biimde yarg
karar verememeleri bir idari yarglama hukuku ilkesidir. dari yarg yerinin
yapamayaca bir ii bilirkii marifetiyle gerekletirmesi de mmkn
deildir. Bu nedenle bilirkiiye verilen grevin yarg yerince dzgn
biimde belirlenmemesi bilirkiilerin keyfi davranmasna yol aabilir ve bu
keyfiliin bilirkii raporunun esas alnd karara sirayet etmesi mmkn
hale gelebilir. Dantayn bilirkii raporlarnn da ancak mahkemeler
tarafndan deerlendirildikten sonra karara esas alnabilecei ynndeki
itihad43 byle bir gereklilikten domutur.
V. SONU
niversitelerde retim yeliine atama, ihtiyalar dorultusunda kadro
ilanyla balayp rektr tarafndan atanma ile sonulanan, fakl birim, kii ve
kurullarn katld bir sre sonucu gerekleen bir ilemdir. Bu ilem
srecinin tm aamalarnn akademik gereklilikler dorultusunda
dzenlenmesi gerekmektedir. Bu erevede, kadro ilan etmek rektrlklerin
yetkisinde olmakla birlikte, retim yesi ihtiyacnn belirlenmesinde
akademik tekilat iinde en alt ve temel birimden balamak zere yetkili
kurullarn ve yneticilerin katld bir srecin iletilmesi gerektii Dantay
itihadnda da aka kabul edilmektedir. Yasada belirlenen koullarn
yannda ek ve her bir kadro iin spesifik koullarn belirlenmesi mmkn
olmakla birlikte, bu koullarn srecin nesnelliini bozmayacak biimde
ngrlebilir, nesnel ve denetlenebilir olmas gerekir. Ayrca bu koullarn
bilim alanlarna gre akademik ve bilimsel gereklilikler dnda gerekelere
dayanmamas esas alnmaldr.
Adaylarn kadroya atanma koullarna uygunluunu ve gerektiinde
bilimsel yeterliini saptamaya ynelik jri aamasnda da hem jrinin
oluumunda hem de jri yelerinin grevlerini yerine getirmelerinde
akademik gereklere uygun davranlmas yarg kararlarnda istisnasz

43
Dantay alnan bilirkii raporlarnn balaycl hususunda () yargcn bilirkii
raporunu serbeste takdir ederek, bu raporun aksine de karar verebileceini ve bunun da
yargcn kendisini bilirkii yerine koymas anlamna gelmeyeceini ifade etmektedir
Aslan, Zehreddin. (2000-2001) Trk dari Yarg Sisteminde Resen Aratrma lkesi,
..Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi No: 23-24, s. 56-57.

380
AUHFD, 61 (1) 2012:351-382 Tekinsoy-Msr

uygulanan temel bir kuraldr. Atama ile ilgili ilemlerin yargsal denetimi
srasnda da bu akademik gereklerin bilirkii marifetiyle saptanmas
zorunluluu ortaya ktnda, bilirkiilerin jri yesi nitelii kazanmadan
jri yelerinden farkl bir statde ilemlerin denetimine ilikin bilimsel ve
teknik bilgilerinin istenmesi gerekir. Aksi takdirde nesnel olmad iddia
edilen jri raporlarnn yerine, nesnellii ayn derecede tartmal ve salt
bilirkiinin idari yarg yerlerince grevlendirilmi olmasyla farkllap
hukuki deer ve stnlk kazanan bilirkii raporlar geecektir. Bu durumun
ise retim yelerinin atanma ilemlerinin yargsal denetiminde vazgeilmez
olan bilirkii incelemesinde ngrlebilirlii ve nesnellii kaldraca
aktr.

381
retim yeliine Atanma Srecinin AUHFD, 61 (1) 2012:351-382

KAYNAKA
Arslan, Ahmet/Snmaz, Emin/Dndar, Tuncay. (2007). Dantay dari Dava
Daireleri Emsal Kararlar, II. Cilt. Ankara: Turhan Kitabevi.
Arslan, Hatice Seval. (2002). Meden Usul Hukukunda Bilirkii Raporu ve
Balaycl. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits zel Hukuk Anabilimdal
(Meden Usul Ve cra flas Hukuku), Ankara.
ASLAN, Zehreddin. (2000-2001). Trk dari Yarg Sisteminde Resen
Aratrma lkesi. .. Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, No: 23-24 s.
53-58.
Doramac, hsan. Gnmzde Rektr Seimi ve Atama Krizi Trkiyede ve
Dnyada Yksekretim Ynetimine Bir Bak, http://www.
dogramaci.org/kitap/r-bol5.html.
ktem, M. Kemal. (1991). Personelin Seimi ve Baar Gds. Amme
daresi Dergisi, Cilt 24, Say 4, s. 107-129.
zkal Sayan, pek. (2009). Trkiyede Kamu Personel Sistemi: dari,
Askeri, Adli, Akademik Personel Ayrm, Ankara niversitesi Siyasal
Bilgiler Fakltesi Dergisi, Cilt: 64 (1), s. 201-245.
Sezer, Yasin/Bilgin, Hseyin. (2009). Szl Snavlarn Yargsal Denetimi,
Trkiye Barolar Birlii Dergisi, Say 86, s. 168-187.
Tan, Turgut. (1996). Snav ve Jri Deerlendirmelerinin Yargsal Denetimi.
Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, Prof. Dr. Oral
Sandere Armaan, Cilt: 51 (1-4), , s. 409-423.
Tanrver, Sha. (2002). Bilirkiinin Hukuki Stats, Ykmllkleri,
Yetkileri ve Sorumluluu, Ankara: Yetkin Yaynlar.
Ylmaz, Halit. (2011). Hkim ve Savc Aday Almnda Mlkat Snavna
likin Hukuksal Sorunlar, Trkiye Barolar Birlii Dergisi, Say 93, s.
35-52.

382