16. Thiền là gì

THERAVDA
PHT GIO NGUYN THY
THIN L G?
Tc gi: Ajahn Sumedho
2
Thin l g? Ajahn Sumedho
THIN L G?
(Dch gi: M Thanh)
Hin nay, ch Thin c s dng rt

nhiu din t nhiu cch thc tp. Trong
Pht gio, ch Thin c dng ch nh hai
cch thc tp sau y. Cch thc tp mt gi l
Thin nh (samatha), v ci th hai gi l
Thin Minh St (Vipassana).
Thin nh (Samatha) l cch tp trung tng

vo mt vt v khng b chi phi bi g
khc. Ta chn mt mc nh hi th chng
hn, v ch tm theo di hi th ra vo. Trong
cch thc hnh ny sau mt thi gian hun tp,
tm tr ca bn s c an lnh, yn tnh, v
nhng tng lng xng ln xn n t nhng
cm th b ct t. Khng cn phi ni,
mun c yn tnh, bn cn phi s dng
nhng g c th mang li s yn tnh.
Nu bn mun no nhit th ng tm n
thin vin, m hy i vo v trng. S no
1
nhit hay lm chng ta ch , phi khng

no? S no nhit c nhng rung ng rt
mnh v chng ht bn vo trong . Nu i
xem phim m phim si ng th bn cng no
nc khng km. Bn chng cn cht c gng
no. Nhng nu bo bn phi ch tm vo ci
g yn tnh th thit l chn, phi vy khng?
Cn g chn bng khi phi theo di hi th khi
m bn tng quen ch n nhng ci no
nhit hn? V th i vi s thc tp ny, bn
cn phi c mt s c gng ln ni tm tr ca
bn, v hi th khng c g c bit, khng lng
mn, khng phiu lu, hay hp dnhi th
rt l tm thng. N ch c nh th, v vy bn
phi c gng nhiu hn.
Trong cch thin ny, bn khng cn phi

sng to bt c mt hnh nh no. Ch cn ch
tm theo di hi th. Sau mt thi gian theo
di hi th, dn dn hi th s tr nn nh
nhng, u n, v bn s tr nn trm lng
hn Ti bit c nhng li khuyn nn tp
thin nh gip khng b p huyt cao, v
thin nh lm cho nhp tim p tt hn. y l
2
mt cch thc tp c yn tnh. Bn c th

chn nhng mc khc nhau tp trung s
ch tm cho n khi m bn cm thy mnh v
mc ch tm tr nn Mt. Sau mt thi gian
tp luyn n mc ny th gi l s ha
nhp.
Trong khi Thin Minh St (Vipassana)

hoc Thin qun th vi cch thc tp theo
ci nhn thu o th t tng ca bn s c
m rng. Bn khng cn phi chn nhng
mc c bit tp ch tm, hoc phi ha
nhp vi chng. Nhng bn ch cn nhn, quan
st hiu r s vt nh n l. Khi no bn
thy r s vt nh n l th bn s thy nhng
cm xc tht l v thng. Mi th bn thy,
nghe, ngi, nm, ng chm; tt c nhng khi
nim tru tng nhng cm gic ca bn, k
c hay ngh - ang trn thay i, v tm
tng ca bn cng v th m i thay
Chng xut hin mt lc ri chng bin mt.
Trong Thin Vipassana, chng ta gi

nim ca s v thng (hoc thay i) nh l
3
mt cch quan st nhng cm th. y

khng phi l mt trit l hay mt s tin tng
c tnh cch Pht hc, m y l thy c V
thng - thy mi vt mt cch thu o, vi
cp mt ca hiu bit, bit r mi s vt nh
chng l. y khng phi l cch phn tch
nhng s vt nh gi rng chng nh th
ny hay th khc - v khi s vt khng nh ta
ngh, ta li tm cch suy on nguyn nhn ti
sao. Vi s thc tp v ci thy rt ro,
chng ta khng phn tch hay thay i s vt
theo ca mnh.
Trong cch thc tp ny, chng ta ch

kin nhn quan st thy nhng g xut hin
s bin mt, cho d trn phng din tinh thn
hay vt cht. Khi cn v trn duyn vi
nhau th thc lin xut hin. Sau l cm
gic thng hoc ght i vi nhng g chng
ta thy, nghe, ngi, nm, ng chm. Tt c
nhng tn gi, nhng tng, nhng ch v
khi nim, chng ta t ra theo kinh nghim
ca s cm th.
4
Phn ln i sng ca chng ta c da

trn s phn on sai lm v chng ta khng
hiu cng nh khng chu tm ti s tht. V
vy i vi mt ngi khng tnh thc, cuc
sng dng nh chn chng, ln xn, nht l
lc m nhng tht vng hay au bun xy n.
V nh vy, ngi d b khng hong thn
kinh, v h khng quan st c s vt nh
chng l.
Trong danh t Pht gio, chng ta dng

ch Php (Dhamma or Dharma) c ngha l s
th nh n l- lut thin nhin. Khi chng ta
quan st v thc tp php, chng ta m rng
t tng ca chnh mnh hiu r s vt nh
n l. Nh vy, chng ta s khng cn phn
ng m qung, chy theo nhng cm th;
chng ta hiu c, v vi s hiu bit ny,
l mt bt u cho s t b chy theo cm th.
Chng ta khng b nhng b ngoi ca s

vt lm m mt, v chng ta bt u gii thot
cho chnh mnh khi s rng buc. c
tnh thc khng phi l tr thnh nh th m
5
l sng nh th. V th, chng ta hy tp

quan st ngay by gi xem nh th no, hn l
lm cch no tr nn nh th trong tng
lai. Ngi ni y, chng ta quan st thn th
nh n l. Thn th thuc v thin nhin, phi
khng no? C th con ngi thuc v t, n
cn c nui dng bng nhng thc t mt
t. Bn khng th sng bng khng kh hoc
th nhp cng thc phm t hnh tinh hay v
tinh. Bn cn phi n nhng thc n c nui
dng v ln ln t tri t ny. Khi m c th
h hoi, n tr v ct bi, n h thi, mc ra
v tr nn mt vi t. N ch theo chu trnh
t nhin ca sinh v dit, ca thnh v hoi.
Tt c nhng g sanh ra s ln ln, gi i v ri
cht. Tt c mi th trong thin nhin cho n
v tr, cng c thi hn ca chng; sanh ri
cht, bt u v kt thc. Tt c nhng g
chng ta nhn thy v c khi nim u trn
thay i; chng v thng, v th khng c g
c th lm bn hi lng lu di.
Vi s thc tp php, chng ta quan st

s bt nh ca cc cm th. Bn hy
6
xem, trong cuc sng ca bn, khi bn mun

c nh t nhng cm th th s tha mn
ny ch ngn hn, d hnh phc, cng ch trong
giy pht - v ri th n cng thay i. Bi v
trong thc cm th, khng c tnh cht
thng cn. V vy cm th lun i thay v v
si m, thiu hiu bit, nn chng ta hay i hi
qu ng ni nhng cm th. Chng ta hay hy
vng, i hi, to ra mi th ri sau
cm thy tht vng, chn chng, hi tic, vi
ni thng kh gi, bnh, cht.
y l cch xem xt thc ca cm th.

T tng c th suy ngh mt cch tru tng,
c th to ra th kin v hnh nh, c th
lm cho mi vt tr nn xinh p hay th xu.
N c th bin mt trng thi t sang p, hnh
phc ti au n, th kch, kh s, t thin
ng n a ngc. Nhng khng c thin ng
hay a ngc thng trc, bi v tt c u l v
thng. Trong lc chng ta thc tp thin,
chng ta bt u bit c nhng gii hn, thy
r s bt nh , tnh cht thay i ca cm th;
chng ta cng bt u hiu rng khng c g l
7
ti hay ca ti, tt c ch l anatta, v

ng.
V vy, khi hiu r iu ny, chng ta bt

u gii thot cho chnh chng ta khi nhng
rng buc vi nhng trng thi ca cm th.
Khng phi l chng ta chn ght chng nhng
hiu r thc cht ca chng.
y l mt s tht cn c thu hiu,

khng phi l nim tin. Anatta khng phi l
nim tin ca Pht gio nhng m l mt chng
nghim thc s. By gi nu bn khng chu
b thi gian tm hiu iu ny, v v th sut
cuc sng ca bn, bn tin rng bn l thn th
ny. Mc d i lc bn cng cht ngh: , ti
khng phi l thn ny lc bn c mt bi
th gy hng khi hoc mt on v trit l
mi. Bn c th ngh tht l hay qu, v mnh
khng phi l thn th ny, nhng chnh bn
u c chng nghim c iu . Cho d c
nhng ngi rt thng thi s ni, chng ta
khng phi l thn th, thn th khng phi l
8
ti nhng tht ra, ni th d, nhng tht s

Bit th l vic khc.
Xuyn qua vic thc tp Thin, khi c

c s hiu bit v tnh cht tht ca s vt,
chng ta bt u ci tri cho chnh chng ta
khi nhng rng buc tham m. Khi chng ta
khng cn i hi, ham mun th chng ta s
khng cn hi tic hay chn nn, au bun khi
chng ta khng c nhng g chng ta mun.
V y l mc ch - Nit bn (Nibbana
hay Nirvana), l s thu hiu v khng ham
mun bt c iu g c bt u v c kt thc.
Khi chng ta b i nhng ham mun thng
hng, chng ta bt u thu hiu c s bt
t.
Nhiu ngi ch sng mt cuc sng

ging nh con ch ca Pavlovian. D c thng
minh nhng ch l s thng minh c un
nn sn. Nhn xem con ch ca Pavlovian,
chy nc di khi nghe ting chung chng
ta cng c hn g u. Bi v vi kinh nghim
9
cm th, tt c ch l c un nn sn. Thn

th, cm gic, k c, ngh l nhng khi nim
c sn trong tm thc, xuyn qua cuc
sng lm ngi. c sanh ra trong mt gia
nh, chng tc, quc tch, thuc v mt giai
cp no , da trn c th n ng hay n b,
xu hay p, vv... y l tt c nhng trng
thi c sn, khng phi l ca chng ta,
khng phi Ti hay Ca ti. Nhng trng thi
ny theo qu trnh ca quy lut thin nhin,
chng ta khng th ni, Ti khng mun gi
i Chng ta c th ni nh th, nhng m c
th vn c gi. Chng ta khng th no i hi
c th khng bao gi au n hay ng bnh,
lc no cp mt cng thy r, tai lc no cng
nghe r.
Chng ta thng hy vng nh vy, c

phi khng no? Ti mong sao cho ti lun
khe mnh, khng bao gi b tn tt, lun lun
c mt sng, khng bao gi b m la; c tai
thnh lun lun nghe r, khng nh nhng
ngi gi lng tai, lun b ngi la vo mt; v
ti s khng b lng, lc no cng iu khin
10
c cc gic quan ca mnh cho n khi 95

tui, vn cn lanh l, sng sut, yu i, v
c cht trong gic ng khng au n.
Chng ta ai ai cng u mong mun nh

vy c. C nhng ngi trong chng ta c th
sng lu v cht an lnh. Cng c th xy ra
nh th, nhng m kh ni trc lm! Nhng
gnh nng cuc sng s nh i nhiu nu chng
ta bit c gii hn ca chnh mnh. Chng ta
s bit c chng ta lm c g v hc c
g trong i sng ny. Nhng ni kh au ca
con ngi u bt ngun t nhng ham mun
qu ng, mun c ht nhng g mnh i
hi.
Do , khi thc tp thin, th chng ta s

thu hiu r rng v s vt cng nh tnh cht
tht ca chng. Chng ta c th thy v p, v
cao qu, s sung sng, cng nh s xu x, s
au n, ni kh au, l nhng trng thi v
thng. Nu bn tht s hiu iu ny th bn
c th sung sng v chu ng tt c nhng g
c th xy ra cho bn. Tht ra, bi hc ca cuc
11
sng l hc chu ng nhng g chng ta khng

thch ni chng ta cng nh ni cuc sng,
tr nn kin nhn v t t hn v s khng qu
ch trng n nhng g bt ton ni nhng cm
th. Chng ta c th thch ng v chu ng
cng nh chp nhn tnh cch i thay ca s
vt, khng cn bm vu vo chng na. Khi
chng ta khng cn ng ha mnh vi s vt,
chng ta s kinh nghim c bn cht tht ca
mnh. Mt ci g trong sch, sng sut, hiu
bit. Khng cn s l thuc gia ta v vt.
Khng c ca tihay ti khng c g
bm vu vo hay phi t cho c.
Nhng li dy ca c Pht gip chng

ta thy r c s vt nh chng l. Nhng li
dy a chng ta n s hiu bit. Nhng li
ny khng phi l nhng li rn hay gio iu
m chng ta buc phi chp nhn hay tin
tng. Chng ta khng hc nhng li dy ca
c Pht nh hc bi nhng hc nhng li ny
t nhc nh mnh phi lun tnh thc, sng
sut v ch n nhng g ang xut hin cng
nh bin mt.
12
y l mt cch lun lun theo di v

quan st khng ngng ngh v nhng hin
tng ca cm th. Khi c c thn th ny
v sng trong mt x hi nh hin nay, ai ai
trong chng ta cng cm thy b bc xc
phn no. Mi s din bin rt nhanh: truyn
hnh v my mc hin i, xe c mi th
dng nh tin trin mc kh nhanh. Tht
l hay, tht l no nhit v thch th, v mi th
hnh nh thu ht mi gic quan ca chng ta.
Chng hn Lun n, xem, chng ta s
thy nhng chng qung co mi gi chng ta
dng ru v thuc l! S ch ca chng ta
c mi gi tiu th, cc gic quan lun
lun tm kim nhng kch thch mi cho s
cm th. X hi vt cht lun kch thch lng
tham ca chng ta, cho chng ta phi xi
tin, v s khng bao gi hi lng vi nhng g
mnh ang c. Lc no cng phi c g khc
hn, tt hn, p hn, ngon hn, mi hn
nhng th ca ngy hm qua V c tip tc
nh th, cc gic quan ca bn b bao th mi
gi, li ko
13
Nhng khi chng ta bc vo thin

phng, chng ta khng n y nhn nhau,
hoc cho nhng vt trong phng li cun.
Nhn mi vt nhc nh ly mnh, nn tp
trung t tng vo mt vt an lnh, hoc tm
hiu v suy ngm v bn cht ca s vt.
Chng ta cn phi chng nghim iu ny t
ni bn thn mi ngi. Khng c s gic ng
ca ai khc c th lm cho mnh tr nn gic
ng. y l mt vic lm i hi ni t tm.
Khng th no em s gic ng ca ngi khc
gip mnh gic ng. y l mt c hi
khuyn khch v ch dn cho nhng ai mun
t thc tnh. Ni y, thng th khng ai
git bp ca bn c! V y l Thin Vin nn
vn an ton hn ngi gnh xic phi khng
no? Thin Vin l ni tm tr khai th t
tng ca chng ta. y l mt c hi duy nht
ca chng ta thc tp Thin khi chng ta
ang mang c thn ngi.
c lm ngi chng ta c c t
tng c th suy ngm v quan st. Bn c th
quan st s gin d, hay ghen tung, hoc s
14
ln xn ni t tng ca mnh. Khi bn ngi

xung v cm thy tht s ln xn hay tc
gin, c mt ci g ni bn ang bit c iu
ny. Nu bn khng thch n th bn s phn
ng mt cch m qung. Nhng nu bn kin
nhn v quan st th bn s thy s tc gin, ln
xn, hay tham lam u l nhng trng thi lun
thay i, khng thng hng. Nhng mt con
th th khng th quan st nh chng ta c.
Khi n gin th n ch bit gin. Th bo mt
con vt no ang gin, quan st ci gin ca n
xem! D nhin l khng th no c. Nhng
chng ta c th quan st c con mo, v lun
c nhng ham mun ca n khi n nhn thy
ngon. Chng ta thy ngon, thch th nhng
ng thi cng thy c ci ham mun ni
chnh mnh. V y l cch dng s sng sut
ca chnh mnh theo di ci ham mun v
hiu r n hn. Ci m ang quan st s ham
mun. S ham mun khng th quan st ly
chnh n. V th ci m ang quan st theo di
s vt, chng ta gi l Pht hay Pht tnh-
Ci bit, s ch v nhng g ang xy ra.
15
HNH PHC, KH AU V NIT BN
(M Thanh dch)
Mc ch ca Thin Pht Gio l Nit-

bn. Chng ta hng n Nit-bn v trnh xa
nhng rc ri ca th gii dc lc - vng trn
khng dt ca nhng thi quen.
Nit-bn l mc ch m ta c th t
c ngay hin i. Chng ta khng cn i
lc la i mi bit Nit-bn hin hu. Cc gic
quan & th gii dc lc l ci ca Sanh, Gi,
Bnh, Cht. Ci thy l mt th d, n da vo
rt nhiu nguyn nhn: cho d l ngy hay
m, cho d mt tt hay khng tt. Chng ta
hay bm vu vo mu sc, hnh dng m ta cm
nhn c bng mt v bt u ng ha vi
chng. K n l l tai v ci nghe. Khi chng
ta nghe nhng m thanh chi tai th chng ta
chn ght. Ci ngi th cng vy. Chng ta tm
kim nhng mi thm tho, v khng a nhng
mi hi thi.
16
Vi ci nm cng th, chng ta kim

nhng v thm ngon v trnh nhng v d. K
na l s xc chm - c bao ln trong i,
chng ta trn chy nhng xc chm kh chu,
au n v tm kim nhng xc chm d chu.
Cui cng l s suy ngh, s phn bit.

Ci suy ngh v phn bit ny em li cho
chng ta bao nim vui cng nh ni kh. Bi v
y l nhng cm gic, cm xc.
Chng ta ang trong th gii dc lc -

th gii ca Sanh T. Do au kh, bt ton,
v bt nh l nhng iu hin nhin. Bn
khng bao gi tm c hnh phc hon ton,
khng bao gi hi lng v an bnh trong th
gii dc lc. Ni y ch c tht vng v s
cht. Th gii dc lc l bt nh , do khi
chng ta tm sung sng ni y - chng ta ch
c kt qu au kh m thi. Chng ta s au
kh ni th gii ny khi m chng ta i hi
ni y nhiu hn l n c th mang li cho
chng ta.
17
Chng hn nh i s an ton tuyt i,

tnh yu vnh vin, v mong i sng ca
chng ta ch ton nim vui v khng c au
bun. Nu chng ta c th on dit c
bnh hon v tui gi. Ti cn nh hai mi
nm trc M Quc, ngi ta hy vng vo
khoa hc tin tin loi tr ht bnh tt.
H ni: Tt c bnh v tm thn l do ha

cht trong c th khng c cn bng. Nu
chng ta c th tm ra cng thc ca nhng hp
cht v chch nhng ha cht m ta thiu vo
trong c th th bnh tm thn nh phn tn
tm thn (schizophrenia) s c cha lnh. S
khng cn bnh au lng hay au u na.
Chng ta c th thay th tt c b phn

bn trong bng nhng b phn tt hn lm
bng plastic. Ti cn c mt bi bo ca c
Chu ni l h s lm th no chin thng
tui gi!
Nhng hin gi dn s ca th gii c

tip tc gia tng, chng ta c tip tc sanh con
18
v nu khng ai gi v khng ai cht... Th

xem th gii s hn lon n mc no. Th gii
sc dc l bt nh v iu ny l hin nhin.
Khi m chng ta bm vu vo th gii ny, th
chng ta ch c tht vng - v bm vu ngha l
mun c nh - chng ta mun th gii ny
lm va lng chng ta, lm cho chng ta sung
sng v hnh phc, an ton. Nhng chng ta`
hy nhn li bn cht ca hnh phc.
Chng ta c th hnh phc trong bao

lu?
Hnh phc l g? Bn c th ngh l khi

m bn c c nhng g bn mong mun,
l hnh phc. Ngi no ni iu g, hay
lm iu g m bn hi lng v bn cm thy
vui, cm thy hnh phc. Ngi no lm n
ngon i bn - bn vui. Bn vui khi tri p, c
nng m. Nhng bn c th vui trong bao lu?
Anh Quc, thi tit thay i lin lin,

s sung sng, vui thch lc nng m bn Anh
l mt vic khng hon ton c nh , v li
19
chng ta u phi lc no cng vui khi c

thi tit p.
Tm li, au kh l khi khng c ci

m ta mong mun. Mun tri p, m tri ma.
Ngi ta lm nhng vic m mnh khng va
, n khng ngon..vv
i sng nhm chn, n iu khi m ta

khng va vi i sng ta ang c. Do
hnh phc v kh au da trn nhng g ta
mun v c, hoc khng mun m phi chu
c. Nhng hnh phc l mc ch ca mi
ngi trong cuc sng ny. Trong lut nhn
quyn ca M, c ni n t do tm hnh
phc. Lm cho c nhng g mnh mong
mun, v y l mc ch ca chng ta trong
i sng hng ngy. Nhng hnh phc lc no
cng a n au kh v n l V Thng.
Bn c th hnh phc c trong bao lu?

Rng thu xp, iu khin, lm mi cch c
nhng g ta mun, lun nghe c nhng iu
ta mun nghe, thy nhng g ta mun thy,
20
cho ta khng phi nm au kh hay tht vng -

nhng y ch l mt vic lm v ch. Mt iu
khng th thc hin c, phi khng?
V th y khng phi l mt iu m ta
c th da vo hay ly lm mc ch cho
i sng.
Hnh phc lun lun l tht vng v n

hin hu mt cch ngn ngi v tip theo l
au kh. Hnh phc lc no cng ty thuc vo
nhng nguyn nhn khc - Chng ta hnh phc
khi chng ta mnh khe, nhng c th con
ngi lun b i thay; chng ta c th mt sc
khe mt cch nhanh chng. Lc y chng ta
thit l kh v bnh hon lm mt i cm gic
mnh m, y sc sng.
Do vy, mc ch ca ngi Pht t

khng phi l tm hnh phc v bit n khng
tht. Mc ch tht, nm ngoi th gii dc lc.
Khng c ngha l chi b th gii ny, nhng
m l hiu c n mt cch cn k m
thot ra khi vng ln qun. Chng ta khng
21
cn ch i n mang hnh phc li cho chng

ta na. Chng ta khng cn i hi qu ng v
bt u thc v bn cht tht ca th gii
mnh ang sng.
Chp nhn bn cht tht ca n trong mi

trng hp v hon cnh. Ta khng cn bm
vu vo nhng cm xc nht thi lc hnh phc
cng nh khi au kh. Nit-bn khng phi l
trng thi trng vng m l mt trng thi tnh
thc - khi m ta khng cn b li cun theo
nhng php trn.
Bn s khng cn i hi th g ni ci
dc lc ny. Bn ch nhn bit tt c l nhng
hin tng ca c v khng. Trong hin ti
c thn ngi, chng ta khng th trnh khi
gi, bnh, cht.
Mt ln, c mt ngi n b tr m con

n Thin Vin Anh Quc. a b bnh
hn mt tun v b ho rt nhiu. Ngi m nhn
con vi v tht vng v kh s.
22
B ngi m con, b bt u ho v la
khc c mt my. B m ni:
"i! Thy Sumedho, ti sao con ti phi

kh nh th? N cha tng hi ai, cha lm g
sai tri. Ti sao? Chng l kip trc n lm
g nn ti, nn by gi phi chu kh nh th?"
Tht ra a b kh v n ra i! Nu
n khng ra i th u phi chu kh. Khi m
chng ta c sanh ra tc l chng ta s phi
gnh chu bnh hon, au n, gi v cht. y
l mt iu quan trng cn suy ngm. Chng ta
c th on chng l kip trc, a b ny c
l bp c mo, ch g , v by gi phi
chu tr nghip m n gieo.
Ngh v on chng nh th ny cng

chng li ch g. Ta ch cn bit l khi c
sanh ra l do Nghip. Mi ngi trong chng ta
u phi chu bnh, au, i, kht, gi, v cui
cng l cht. y l nh lut ca Nghip bo!
23
Ci g c bt u th phi c kt thc, c
sanh th c t, c sum hp th c chia ly. Chng
ta khng phi chn i v nhng iu nu trn,
nhng chng ta nn chim nghim m ng
i hi nhiu ni cuc sng y. Nh vy ta
mi c th ng u vi cuc sng, chu ng
khi gp tr ngi, hi lng khi mi vic m xui.
Nu hiu c nh th, chng ta c th sng
vui v khng tr thnh nn nhn ca cuc sng.
Bao nhiu au kh xy ra trong i sng

con ngi cng ch v chng ta i hi qu
ng. Chng ta c nhng tng lng mn nh
l gp ng trung nhn, thng nhau v sng
vi nhau hnh phc sut i; ngha l chng ta
s khng ci nhau, mt lin h hon ho.
Nhng cn ci cht th sao? Bn c th

ngh: "Nu hai chng ta c th cht cng lc.
y ch l hy vng phi khng? Hy vng v ri
tht vng khi mt ngi thn yu vnh vin ra
i - trc khi bn i b i theo mt ngi
no khc.
24
Bn c th hc c rt nhiu t ni tr
em, bi v tr em khng bit che du nhng
cm xc. Khi chng vui th ci, khi chng
bun th khc. Mt ln ti n nh mt c s.
Khi chng ti n, a con gi trng thy cha
n th rt l vui mng. Ngi c s ni vi con:
"Cha phi i vi Thy Sumedho, ch mt

cht thi - s tr li trong vng mt ting. a
b cha tr khn hiu cu tr li trong
vng mt ting, v n bt u la khc. Bi v
s chia ly t ngt ca ngi thn yu l mt
ni kh ln.
Hy xem trong cuc sng ca chng

ta, khi no c kh au l lc m ta phi chia ly
vi ngi thn yu, hay mt i mt vt g m ta
yu thch hoc phi ri xa mt ch m ta hng
yu mn.
L ngi ln chng ta c sng sut

hiu rng chng ta i ri s tr li - nhng ni
bun vn man mc u y.
25
T thng ll n thng 3, ti du lch khp

ni... mi ln n phi trng, gp ngi n ti
cho anh/ch, v vi ngy sau th cho tm bit,
lc no cng c s tr li v ti ni vng, ti
s tr li... v nh vy ti ha vi ti s tr li
nm sau. Ta khng th ni cho vnh bit vi
ngi m chng ta mn thng, phi khng
no? V vy, chng ta ni ti s gp li anh/ch;
ti s in thoi, ti s vit th, v hn gp li...
Chng ta ni ln nhng cu ny che y
phn no cm gic bun xa cch. y l cm
gic t nhin.
Trong Thin nh chng ta bt u chng

nhn au kh, hiu r n hn, v khng
nn, hoc b n qua mt bn. Bn Anh, ngi
ta c khuynh hng nn au kh khi ngi
thn qua i. H trnh khng khc, v rng gi
bnh tnh. V khi h bt u thc tp Thin th
h thy, h t nhin khc cho mt ngi
cht cch y 15 nm.
H khng khc v ch 15 nm sau mi

gii ta ni lng. Khi m ngi thn qua i,
26
chng ta khng mun chp nhn ni kh, v

khng khc v khc l yu ui, v mc c vi
mi ngi chung quanh. Do , chng ta
nn v gi li nhng cm xc, khng nhn thc
c y l mt hin tng t nhin.
Trong Thin nh, chng ta cho tm tr

rng m v cho nhng g b nn, chn p,
c nhn din, v khi m nhng vn c
nhn din th chng s t dng chm dt.
Chng ta cho mi vic tri theo tin trnh
ca n - Sanh v Dit. Chng ta n t nhin
mt i hn l chng ta xua ui n i.
Thng thng th chng ta hay y nhng

vn qua mt bn, t chi khng chp nhn
hoc khng chu thc s hin din ca
chng. Khi chng ta ngm nhn hoa p, tri
xanh, c sch, xem TV, tc gin, chn
chng, hoc lm vic g . Chng ta khng
khi no nhn thc c mt cch hon ton
nhng vic ny.
27
Chng ta khng nhn thc c ni bun,

ni tht vng ca chnh mnh v chng ta
thng tm cch kha lp chng bng cch: ta
c th n bnh, ko, v nghe nhc. Rt d dng
thm hn vo m nhc, trnh c s nhm
chn, tht vng. Chng ta l thuc vo vic
xem TV, v c sch. C rt nhiu sch n ni
ta cn phi t bt, v c bao sch v b.
Mi ngi thi nhau vit v mi th m

khng c th no ng ni c. Ngy nay c
bao ti t vit v lm phim v cuc i ca h.
Ri c nhng mc v tn gu.
Con ngi mun trnh s nhm chn ca

i sng ring mnh, cho nn c nhng
chuyn v thin h, chuyn lin quan n ti t
ni ting v nhng nhn vt quan trng.
Chng ta khng bao gi nhn thc c

bn cht tht ca s nhm chn. Khi m s
nhm chn xut hin th tc thi chng ta chy
tm nhng ci hp dn, nhng th vui khc
kho lp n. Nhng trong lc Thin nh,
28
chng ta cho s nhm chn bc l. Chng ta

cho tht vng, chn chng, ganh t, gin
d, on ght... xut hin v thc nhn din
chng vi bn cht tht ca chng khng thm
khng bt.
Bng vo t tm v tr tu, chng ta

cho nhng iu ny t Sanh v Dit - tt hn l
nn chng theo thi quen. Nu chng ta c
mun nn nhng cm xc th y l mt thi
quen khng tt. Khi chng ta tht vng v chn
chng, chng ta khng th no thng thc
c nhng v p; v bnh thng chng ta
cha bao gi nhn thc c bn cht tht ca
ci p.
Ti cn nh mt kinh nghim trong nm

u thc tp Thin Thi Lan. Trong nm ,
ti sng mt mnh trong chi l v nhng thng
u tht l khng khip...Bao nhiu l th ni
ln trong tm thc - ham mun, s hi, khng
hong v ganh ght. Cha bao gi ti cm thy
mnh c nhiu ganh ght n th.
29
Ti cha bao gi ngh rng mnh ght ai,

nhng trong nhng thng u Thin nh, ti
hnh nh ght tt c mi ngi. Ti khng th
ngh tt v ai ht, c rt nhiu phn khng hin
ra trong tm thc.
Cho n mt bui tra, ti bt u thy

mt iu l... Lc , ti ngh l ti in - Ti
thy ngi ta i ra khi c ca ti - Ti thy m
ti bc i khi c ti v tan vo trong h
khng. Ri cha v ch ti bc i k tip. y
l mt kinh nghim rt l kh chu. Sng hm
sau thc dy nhn quanh, ti cm nhn v thy
rng tt c mi vt u tuyt p. Tt c, k c
nhng ci bt ton cng p.Ti trong tnh
trng ngc nhin cc im. Ci chi c dng
nn rt th s, nhng lc y ti nh sng trong
cung in. Nhng cy cn ci trng nh khu
rng xanh ti, p . nh nng trn ngp qua
ca s chiu ln mt ci da plastic - trng tht
l p v cng.
Ti sng trong cm gic ti p y trong

vng mt tun l v chim nghim n; v ti
30
t nhin hiu rng mi vt c chu trnh ca n

v ch khi no tm thc tht sng sut th ta
mi cm nhn c mt cch y . Trong
bao thng, ca s c rt nhiu bi bm, nhng
ti khng h hay l ca s d. Mi cho n lc
, ti mi nhn ra rng mnh nhn thy mi
vic qua khung ca s d bn. V v th, cho
nn tt c nhng g ti thy u mang mu sc
xm, xu x.
Thc hnh Thin l lau chi ca s, l

thanh lc tinh thn, cho mi vic n v i
khng cht vng bn.
Mt khi t Gic ng, kin tnh, chng ta

s nhn xt mt cch rt ro bn cht tht ca
s vt. Khng cn bm vu vo ci sc tng
na. Nh vy chng ta khng cn b cun theo
thi quen qua ci nhn ca V minh m tht s
thy r l t nhin ca to ha. C sanh l c
gi, c bnh v c cht. Nhng y l ni v
thn th ca bn, khng phi bn. Thn th ca
bn khng tht l ca bn.
31
Khng cn bit bn c nhng c im

g, cho d bn c kho mnh hay au yu, p
hay khng p, trng hay en, tt c u l V
Ng. l ngha ca Anatta. Thn th con
ngi thuc v thin nhin, n b chi phi bi
thin nhin, sanh ra, ln ln ri gi, ri cht.
Bit l bit nh th, nhng chng ta vn bm
vu vo thn th ny rt nhiu.
Ta c th ni: "Ti l ngi sng sut, ti

s khng khi no bm vu vo thn ny. Nh
vy th l ta qu l tng ri. Ta nh chng
ta mun leo ln ngn cy, ta ni: "Ti ng l
phi ngn cy, khng phi di t.
Nhng tht ra ta phi khim mnh chp nhn l
ta hin gc cy, phi nhn li nhng vic xem
nh tm thng, trc khi ta bit nhn din
c ci g l ngn cy.
y l chim nghim mt cch sng sut.

Khi m tm thn c cht g trong sng, ta
cng khng nn bm vo ci m gi l thanh
tnh, sng sut.
32
Bi v c n nhng cm gic, tng

cao tt, trong sng nht cng l V thng, v
chng u da vo nhng yu t khc m
hin hu. Nit - bn th khc. Nhng nguyn
nhn xu hay p, hay hoc d, thanh cao hay
g g i na - chng xut hin v ri bin mt,
khng dnh dng g n bn th ca Nit-bn.
Chng ta khng nn chn b th gii ny,

v khi chng ta c gng loi b nhng cm xc
th chng ta c th s tr nn th , lnh m.
Chng ta cn phi kin nhn. Cuc sng ca
con ngi l mt cuc sng trong Thin nh.
Hy xem phn cui cuc i ta nh l mt bui
thc tp Thin di hn l 10 ngy.
Khi m bn Thin v t n trnh cao

hn, th nhng vic tm thng hng ngy
dng nh l tr nn nhm chn. Bn ang ln
cao v khi tr v vi cuc sng thc ti, vi
nhng cng vic c iu, th cn t hn l lc
bn cha Thin, phi khng no?
33
Khi n mc cao th t nhin sinh hot

hng ngy tr nn qu tm thng, th kch, v
kh chu. S sng sut (Gic ng) khng phi
l thch thanh cao v chn ght nhng ci th
kch, nhng nhn chn ra l d thanh cao hay
th kch th cng ch l nhng giai on ca
V thng.
V thng th l bt nh . V vy, chng

s khng bao gi lm ta hi lng v chng l
V ng. Chng khng phi l ta v ta khng
phi l chng.
V vy gio l ca Pht dy tht l n

gin - c g n gin hn l ci g c sanh th
c dit. y u phi l mt trit l cao siu g,
k c dn b lc thiu hc cng bit iu ny.
Bn khng cn phi vo i hc mi bit c
iu ny. Khi ta cn tr, ta ngh "Ti cn nhng
bao nm ca tui tr v hnh phc". Nu ta
ngh ta p th "Ti s tr, s p hoi hoi".
Nu ta 20 tui, ang vui chi, th cuc

sng tht l tuyt vi v nu c ai ni: Anh
34
ngy no s cht". Ngay khi y, ta ngh y

l mt k ang chn i, khng nn mi anh ta
n nh mnh na. Chng ta khng mun ngh
n ci cht, ch lo ngh n cuc sng l p,
l vui. Chng ta c th c c bao nhiu nim
vui trong i?
Khi l Thin sinh, chng ta suy ngm v

gi v cht. y khng phi l ngh chn i,
bnh hon hay u m, nhng m l bt u hiu
c chu k ca cuc sng, sng mt cch
thn trng hn. Bao ngi lm nhng vic rt
d man, v h khng chu suy nghim v ci
cht ca chnh h. H ch chy theo nhng dc
vng v cm th nht thi, ch mun c phn
mnh v ri th tc gin, chn chng khi m
cuc sng khng em li cho h nhng g h
mong mun.
Hy suy ngm li cuc i ca bn, suy

ngm v ci cht, cng nh nhng tin trnh t
nhin ca to ha. Ta nn chim nghim li
nim vui cng nh nim tht vng.
35
Hy nhn xt xem chng ta cm gic nh

th no lc c cng nh lc mt, lc a cng
nh lc ght. Khi m chng ta ang bun,
chng ta c mt quyn sch v cht c nim
hng th cao . Nhng nn nh l cho d cm
gic cao n u i na, tt c cng ch l v
thng. Chng hn nh mun c cm gic
vui v, bn phi tp nh th no c c
nim vui y hoi hoi.
Nhng mt khi cng vic y tr nn my

mc, n iu th bn khng cn cm thy vui
th na. Do , da vo hng th tn gio th
chc chn l thiu st. Bi v khi bn qu bm
vo s hng th tm hiu v Pht Gio chng
hn, khi bn nhm chn th sao? Bn s tc
khc chy i tm mt tn gio mi gy cm
hng cho mnh. Chng hn nh l bm vu vo
tnh yu, mt khi mt mi lin h va chm dt
th bn bt u i tm mt tnh yu mi.
Vi nm trc M, ti c gp mt c
lp gia nh nhng n su ln, c y ch mi
33 tui. Ti ni: C ng l phi hc hi
36
c nhiu ni ln v th 3, th 4. Ti sao
c tip tc ci ri ly d? C tr li: V Tnh
Yu, ti khng thch mt tri ca tnh yu.
Nhng ti yu tnh yu."
t ra c ta cng thnh tht, nhng khng

sng sut my. Tnh yu, s hng th, s no
nhit, phiu lu, lun hin hu, khi t n tt
nh ca n, ri th mt tri ca nhng th ny
xut hin, ging nh khi chng ta ht vo tht
su ri th phi th ra.
Th tng tng s ht vo. Y nh l c

nhiu tnh yu, ci ny ni tip ci kia. Bn c
th ht vo trong bao lu? Ht vo th phi c
th ra, c hai u cn thit. Sanh th T, hy
vng th ri tht vng...
V th khi chng ta bm vo nim hy

vng th tt nhin l chng ta s tht vng. Khi
ta bm vo s no nhit th n s a ta n s
chn chng. Khi ta bm vo tnh yu th s v
mng v ly d l iu khng trnh khi. Khi ta
bm vo s sng th n a ta n ci cht. V
37
vy, nn nhn thc rng s bm vu vo bt c

ci g u l au kh, v chng l v thng, l
v ng. ng i hi ni chng nhng g m
chng khng th cho ta c.
C bao ngi lc no cng dng nh

ch i, hy vng vo mt s thnh cng, hay
nim hoan lc no ; hoc gi lo lng, s hi
v mt iu bt tng s xy ra trong tng
lai. Nhng hy vng nhiu th cng s tht vng
nhiu. Do , khi ta suy ngm v bt u hiu
rng ci g lm cho ta au kh.
Ta thy rng chnh mnh l ngi lm cho

mnh au kh. V V minh, v khng hiu r l
v thng ca s vt, chng ta ng ha
mnh vi s vt v do au kh, tht vng.
Khi m ta c th bung b, khng mt cht
vng bn th y l Gic ng.
Khi chng ta hiu r c th gii dc

lc, ta c th sng chung vi n m khng b l
thuc. Ta khng cn i hi th gii ny phi
lm hi lng chng ta, hay cho chng ta s an
38
ton tuyt i v bit rng, cng i hi th

chng ta s cng tht vng, kh au. Ta bit
dng th gii ny thc tp b th, thc tp
t tm.
Khi chng ta khng cn ng ha vi s

vt, chng ta s thy rng tt c l V ng. Khi
s vt i thay, ta c th an tm chu ng ci
bt ton ca n. Ta c th m thm chu ng
bnh hon, au n, i lnh, tht bi hay ch
bai. Khi ta khng cn bm vu vo th gii ny
th d cho n c thay i n u i na, d tt
d xu, ta cng c th thch ng. Khi ta cn
bm vu th ta kh c th thch ng c nh ,
chng ta lun lun phn khng, chng i,
mun iu khin mi th theo mnh, nhng
hoi cng, ch cn cm gic bt mn, s hi v
tht vng v cuc i sao m ho huyn ng
s. Khi ta khng c thi gian tm hiu, chim
nghim v cuc i th cuc i l mt ni
ng s.
Cuc i ging nh l mt khu rng vy:

bn khng bit sau ci cy kia, sau ci bi kia,
39
mt con d th, mt con cp, rn c hay rng

d ang ch bn. Nit-bn l ri khi khu rng
. Khi chng ta hng v Nit-bn tc l
chng ta ang trn ng tm an lc cho bn
tm.
Trng thi ca tinh thn c th l vui,

bun, kh, phn chn, hoc tht vng, thng
hay ght, lo lng hoc s hi.
Hy tng tng mt cn phng, v d

cho tinh thn, chng ta b thi gian soi mi
nhng ngi trong cn phng, xem l ta a
hay khng a, h nh th ny, nh th kia, nh
li h lm g trong qu kh, v s lm g
trong tng lai... Nu ta chu kh ng
mi ngi trong cn phng; nhng hy
khong khng trong phng. Khong khng gian
ny c th cha ng tt c ngi, vt, v
nhng trng thi khc nhau.
Hy xem tinh thn ta l khong khng ,

cho d l trng khng hay cha y s vt,
chng ta ch n h khng. Khi ta sng
40
vi khong khng ny th nhng g n cng

nh i khng cn li ko ta c na. Chng ta
tp bung b. Chng ta t b khng ng ha
mnh vi s vt, v bit l chng v thng, v
ng. y l mn Thin Vipassana.
Ch cn nhn li, nhn thc, lng nghe, soi

xt nhng g n cng nh i. Mi vt d th
thin hay thanh cao, tt hay xu, chng n ri
i. Chng ta khng phi nam cng khng phi
n, ni chi n xu hay p - nhng trng thi
i thay ny l v ng. Hiu c nh vy th
y l con ng gic ng ca ngi Pht t,
tin dn n Nit-bn. By gi bn c th hi:
Nu ti khng phi l nhng trng thi ca
tinh thn, khng nam cng khng n, vy th
ti l ci g?
Cu hi ny v nh con mt mun nhn

thy con mt. Bn ch cn bit ci g khng
phi l mnh th gii quyt c phn no
vn ri, phi khng no?
41
Chng hn ti ni Ti l ai? Ti phi i

tm ti, th ri ti kim di bn th, di
thm, sau mn ca... bn s ngh, Thy
Sumedho chc in ri. ng ang t kim
mnh.
Khi ta ng ha vi s vt th ta s au
kh v tht vng. Vn nm ch bit bung
b hay l bm vu. Bn khng cn loi b
nhng cm gic, ch cn theo di v hc hi,
ng cho mnh b li cun theo chng. Tip
tc theo di, lng nghe, tnh thc, c chnh
nim, th tr tu s dn sng sut.
Hy dng tr tu ny nhn thc s vt

n v i, bn khng cn lm g ht, ch cn
tnh thc trong tng giy pht hin ti v
nhng giy pht k tip.
42
PHNG TIN THIN XO
(Dng Vnh Hng dch)
Bung X
Chng ta bn v Kh - v ci kh -
v ci thc trng cng ngy cng tr nn hin
nhin trong lc bn ngi suy gm v thn tm
ca chnh bn. Ch cn thc v nhng g xy
ra thi: bn c th thy rng hnh phc hin
din trong nhng trng thi tm thc khi nhng
t tng thoi mi hoc nim vui sng th
cht tri qua, tri li khi c nim au ni kh,
khi c s ph nhn v nhng iu tiu cc xy
n, th cng bao nhiu l xao xuyn lo u v
tuyt vng i km. Th th chng ta c th thy
chng ta lun lun vng vo thi quen c
gng thnh t, hoc duy tr, hoc gii
tr nhng quy nh b iu kin ha.
43
Tp cp n thc trc tip v s

ny sinh ca ba loi dc vng chng ta vn
hng c - dc i, hu i v hy i - v trong
nhng iu kin no nhng dc vng ny
thng pht khi. S thu t Dit l
thy c mi vt u c sinh v c dit.
Chng ta thc c s dit, s bung x, v
t khai trin o , Chn v Bt Chnh
o - chnh kin, chnh t duy, chnh ng,
chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn,
chnh nim v chnh nh - ni mt cch khc,
Bt Chnh o l con ng dn n s trc
thc.
thc c s bung x chng ta

phi dng nhng phng tin thin xo, bi v
chng ta thng b lm hoang mang bi ri lc
u. Chng ta c khuynh hng nim s trc
thc, c gng tr nn c thc, v ngh rng s
trc thc l mt ci g ta phi c
c hoc t c hoc phi c gng pht
trin; nhng chnh ngay ci nh ny, ngay
ci s khi nim ha ny lm ta nh mt s
ch tm! Chng ta c lun lun c gng tr
44
nn ch lu tm, thay v ch thc c s

vn hnh ca tm thc trong lc ci tm ang
c gng tr nn, c gng t c, v c gng
chy theo ba loi dc vng gy ra bit bao
au kh cho chng ta.
S thc hnh "bung x rt l hiu qu

cho nhng ai thng b m nh bi li t duy
c tnh cch cng bch: bn ch cn n gin
ha li hnh thin ca mnh thnh hai ch -
"bung x - thay v c gng khai trin
s thc hnh ny, pht trin s thc hnh kia;
thc hin ci ny, i su vo ci n, v phi
hiu c iu ny, phi c nhng on kinh
kia, v phi nghin cu thm v A-t-t-ma,
hc ting Pali, ting Phn... ri hc Thuyt
Trung o v kinh Bt-Nh Ba-La-Mt-a...
th gii vi Nguyn thy, i Tha, Kim Cang
Tha... vit sch v c c cng v ca k c
b th thm quyn v ting tm quc t v Pht
Gio. Thay v tr thnh nh thng thi ca th
gii v Pht Gio, c mi n nhng cuc
Hi Tho Pht Gio Quc T to ln, bn ch
cn "bung, bung v bung".
45
Ngoi s bung x trn ra ti chng lm

g khc hn trong sut hai nm - mi mt khi
ti c gng hiu hoc gii l iu g, ti t nh
"bung, bung cho n khi dc vng tan bin
mt. Nh vy ti ang n gin ho vn ny
cho bn, bn ng vng vo ni kh au
vi vi. Khng c g su mun r hn vic
phi i d nhng Hi Ngh Pht Gio Quc T!
Mt vi bn c l c c vng tr thnh Ch
Pht ca thi i, hoc tr thnh mt v B Tt
ban ta lng t i cho mi chng sinh khp th
gian - nhng thay v th, ti ngh bn ch cn
l mt con giun t, bung b ht mi dc vng
ch bc l tnh thng vo trong t. Ch cn
l mt con giun t bit vn vn ch - "bung,
bung, bung". Bn thy g cha, gio phi
Tiu Tha ca chng ti ch l mt Chic Xe
Nh khim tn, v vy m chng ti ch c
nhng hnh tr n gin thiu thn ngho nn!
iu quan trng trong cch hnh thin l

phi cng quyt trc sau nh mt trong s
thc hnh, vi s quyt tm gic ng. ng
kh khch chnh mng, ng b la di v
46
vic ny, m phi cng quyt ngay c trong

nhng hon cnh ri ro. Hy nhc nh ly
chnh bn v Pht-Php-Tng, v kin tr vi
iu - bung b nhng xao xuyn lo u,
bung b nhng thng kh u su, bung b
nhng nim au, lng hoi nghi, bung b mi
th g sp sa ny sinh v tri qua m ta
thng bm vu v gn b vo theo thi quen.
Hy duy tr tinh thn "bung x ny nh mt
s kim ch khng i trong tm bn, s
bung x c th t n xut hin v vn hnh d
cho bn ang c mt bt c ni u.
Thot tin bn phi lun lun ngh n

iu ny, bi v ci tm ca chng ta thng b
m nh bi tt c nhng iu v dng - vi
nhng lo u v th ny th n, vi s hoi
nghi, vi s gin d, mun tr th, lng ghen
tung, ni s hi, s chn chng v s ngu
xun vi mi hnh thc. Tm tr ca chng
ta b m nh vi nhng th lun gy ra cho
chng ta nim au v y chng ta vo
nhng ni kh khn ca cuc sng. X hi dy
chng ta cch nhi nht n y tm c vi
47
nhng ngh, thin kin, hi tic, i ch,

mong ngng - mt x hi ang cht y chic
tm thuyn ca bn nh th y. Hy nhn vo
nhng ca hng sch bo y ti Oxford,
ang c nht y vi tt c nhng tin tc m
bn c th mun bit, nhng tin tc c n
bn di nhng ba sch trng tht kho vi
nhng hnh nh v nhng hng ch thuyt
minh dn d... Hay chng ta c th nht y
u c ca chng ta bng cch xem TV, i coi
xi-n, c bo... l cch tt ong y tm
tr ca bn - nhng hy nhn k nhng g c
in trn sch bo! Nhng tin tc ang ku gi
khuyn d bn nng, dc tnh s cp ca con
ngi - tt c u ni v nhng bo hnh, chin
tranh, tham nhng, nhng l thi tai c v
nhng tin n nhm nh.
Tt c nhng iu trn u c tc ng
n tm thc. Khi no chng ta cn nhi nht
thm vo mt tm tr b m nh bi nhng
s kin, nhng biu tng v nhng quy c,
tm tr s tr nn nght cng v chng ta s cn
hnh ng mt cch ngu xun in di. Chng
48
ta c th i ra ngoi ch chn say sa - phi

chng l mt cch bung x? Bn ngh
nhng tu im dnh lm g? Trong bn
dm tht ra nhng li bn mun ni nhng
khng c gan ni ra khi bn cn tnh hoc
sng sut. Khi bn mt l tr, ng ngn, ci
ni h hng, bn bin minh "bi v ti say, ti
b tc ng bi ru".
Khi chng ta khng hiu bn tnh ca s

vt, chng ta rt d b nh hng. Bn thy
cc thanh thiu nin b nh hng bi nhng s
xut, gi trong x hi ca chng ta. No l
th h ca nhc rock punk - mi ngi trong
th h cho rng chnh h l nhng c th c
nhng hnh ng chng li thi n theo quy
c c l. Thi trang cng vy, tt c u l
mt s gi - i vi ph n bn khng t cho
mnh p tr khi bn n mc theo mt li no
. Phim nh li xut tt c nhng nim vui
sng kch thch v lm tho mn cc gic
quan, v c th m chng ta ngh c l chng ta
cng nn th qua nhng iu cho bit, bit
u chng ta cn thiu mt ci g nu chng
49
ta khng chu s nghim n... S gi ny tai

hi nh th n ni con ngi khng cn
bit phn bit ci g p hoc ci g xu na.
C ngi ni rng ha m l tp m, v nu
bn khng bit, nu bn cn l i tng ca s
gi , bn c khuynh hng tin vo iu .
D cho bn khng tin vo iu lc ban u
i na, s gi khi s vn hnh trn tm
tr ca bn v iu lm bn bt u suy ngh:
"C l n ng theo cch , c l s i bi
cng l o c, v o c cng l s i
bi".
Chng ta cm thy mnh b bt buc phi

bit tt c mi th - hiu v c gng lm
nhng ngi khc tin. Bn d nghe nhng bui
ni chuyn ca ti, bn c sch, ri bn mun
dy i nhng ngi khc v Pht Gio - ngay
c bn c th cm thy c cht t c tin vo
thuyt Phc m sau nhng ln n tr - nhng
hy duy tr s bung x ngay c i vi mun
khuyn d ngi khc trong s thc hnh ny.
Khi chng ta cm thy phn chn, hng hi,
chng ta bt u p t iu ny ln nhng
50
ngi khc; nhng trong phng php tu thin

chng ta bung b c c mun nh hng
ngi khc cho n khi thi im thun li cho
php iu xy ra - ri n s xy ra mt cch
t nhin thay v bt ngun t ci tham vng ho
thng.
Nh vy bn ch lm nhng iu cn lm,
v bn bung b nhng ci cn li. Khi ngi
ta khuyn d bn nn c quyn sch ny, cun
sch kia, hc mn ny v kho n... nghin cu
ting Pali, A-t-t-ma... i su vo lch s
Pht Gio, l lun Pht Gio..vv.. nh th hy
"bung ra, bung ra v bung ra". Nu bn
nhi nht thm vo tm tr ca bn vi nhng
khi nim, kin mi, bn ch lm tng thm
kh nng nghi ng ca bn. Ch nh vo tu tp
cch trt b ht nhng g vng bn trong tm,
bn mi c th tip thu nhng iu b ch v c
gi tr - v tuy vy hc cch trt b ht nhng
phin trc v nhng quy nh n l tri buc
ca tm thc i hi mt s minh trit phi
thng.
51
Nhng ngh ti ang t ra cho s

hnh thin vo lc nhp tht l nhng phng
tin thin xo. Phng chm ca s "bung x
l mt phng chm thin xo - trong khi bn
lp i lp li iu ny, mi khi mt tng
pht khi, bn thc c n ang pht khi.
Bn duy tr s bung x trn bt c ci g
chuyn bin - nhng nu n khng chuyn di,
th ng nn c gng cng bc n. S hnh tr
"bung x ny l mt cch xo b tt c
nhng s m nh v nhng iu tiu cc ra
khi tm tr; bn phi vn dng n mt cch
du dng, uyn chuyn, nhng vi mt s
cng quyt. Tham thin l mt s bung
x thin xo, c trt sch ht nhng g trong
tm ta c th thy c s tinh khit ca tm
thc - dn dp n sch s ta c th cha
ng trong nhng iu b ch.
Nu bn qu trng ci tm ca mnh, bn
phi la chn cn thn nhng g bn mun
cha ng trong . Cng nh nu bn c mt
ngi nh p, bn khng em nhng rc ri t
ngoi ng vo, bn em vo nhng th no
52
c th ci bin n thnh mt ni ti mt v
thoi mi.
Nu bn sp sa ha nhp vi bt c iu
g th g, ng bao gi ng ho chnh bn vi
nhng iu kin tiu vong. Hy xem s ng
ha l g - kho st tm thc ca chnh bn
nhn r rng bn cht ca t tng, ca hoi
nim, ca tri gic v ca cm th, thy
chng ch l nhng iu kin v thng. Hy
mang s trc thc ca bn n gn nhng iu
tht tinh t, n s thay i cm gic nht thi
ca thn th; kho st ni au v thy n nh
mt nng lc ang chuyn di, mt iu kin
ang chuyn bin. Mi khi bn cm thy au
n v mt cm xc, iu kin y dng nh
trng tn khng ngui, nhng tht ra ch l
mt o tng ca cm xc m thi - hy bung
ht ra. Ngay c nu bn c c s ni chng,
ngay c bn chng ng mi th mt cch r
rng thng sut - hy bung lun c s ni
chng.
53
Khi tm thc hon ton trng khng, hy

ni "Ai bung? Hy t cu hi , c gng
xc nh ai bung b, ci g bung b. Hy
dng ln trng thi khng-bit vi ch Ai-
Ti l ai? Ai bung? Mt trng thi v nh
ny sinh; hy dng iu ny ln, cho php n
l... v ri s c s trng khng, s trng rng,
trng thi v nh khi ci tm tr bung b
trt sch mi th.
Ti nhn mnh nhiu ln rng chnh

kin, chnh nghip, chnh t duy, c khuynh
hng n gin ho i sng ca bn bn
khi b vng vo nhng hot ng phc tp
v bt chnh. V nh th bn ng sng mt
cch v thc, li dng k khc hoc khng
tn trng chnh bn v nhng ngi xung
quanh. Hy khai trin ci Gii Bn nh mt
tiu chun, v pht huy tinh thn Lnh Tc
(nekkhamma), vin trn ly cu - t b tt c
nhng g bt lng, bt chnh hoc khng nht
thit - v to iu kin tm tr c th bung
b nhng ci tham, sn, si.
54
iu ny khng c ngha l mt s phn

khng chng i li nhng iu kin ny m
ch l bung chng ra, khi bn nhn ra s rng
buc. Khi bn au kh - "Ti sao ti au bun?
Ti sao ti thng kh? Bi v bn c mi bm
vu vo mt ci g ! Hy tm cho ra ci g
iu g bn ang bm vu, nhn su vo ci r
cn nguyn ca nhng iu . "Ti bt hnh
bi v khng ai thng yu ti". iu c th
tht y, c th khng ai thng yu bn,
nhng ni bt hnh n t lng ham mun
ngi khc thng yu bn. Ngay c nu c
ngi thng mn bn, bn s vn au kh nu
bn ngh rng nhng ngi khc phi chu
trch nhim cho nim hnh phc hoc ni kh
au ca bn. Nu mt ngi no ni "Bn l
ngi cao qu nht i!- bn nhy cng ln v
sung sng. Mt ngi khc ni "Bn l ngi
ng ght nht m ti tng gp trong i!-
bn m ra bun ru su mun. Hy bung s
phin no ra, bung c hnh phc lun. Hy
gi s thc hnh tht n gin: hy sng cuc
i bn vi s hnh nim, vi o c, v c
lng tin vo s bung x.
55
Nhn thc c chng ta khng phi l

nhng nn nhn v vng ca s mnh l mt
iu rt quan trng - tht ra chng ta vn l nn
nhn nu chng ta cn v minh. Khi no bn
cn v minh, bn cn l nn nhn v vng ca
s v minh . Tt c nhng g v minh ny
sinh v cht, n phi chm dt - th thi, tt c
nhng th b vng vo vng sanh t lun
hi. V nu bn cht, bn s ti sinh - bn c
th tin chc vo iu . Bn cng sng mt
cch v thc bao nhiu, s ti sinh cng thm
hi by nhiu.
V vy m c Pht dy chng ta phi

cht t xing xch ca vng lun hi, v qua
s trc thc, qua s nhn nhn c s lun hi
thay v b rng buc vo . Khi bn bung
vng lun hi ra, bn khng cn b hm hi bi
n na. Nh th bn bung b vng lun hi,
bung c sinh, c t, bung c s tr thnh.
Bung b dc vng l s pht trin ca Dit
, l s m ng cho Bt Chnh o.
Lng Nghe Tm Thc
56
Trong khi hnh thin, hy lng nghe

nhng chuyn bin bn trong tm thc mt
cch k cng. lng nghe c ni tm,
chng ta phi xem ngoi gii ch l nhng hin
th khng quan trng mt cch trit - hy
vt thot khi nhng khi nim v nhng
tng; v nhng iu khng phi l bn. Bn
cnh nhng ngn t quen thuc, hy lng nghe
nhng iu kin khc, v d nh khng gian
hoc s im lng.
By gi, trong khi lng nghe, bn c nghe

c ci g khng? Hy lng nghe s vt ang
chuyn bin nh ai khc ang ni: "Ti khng
thch ci ny hoc ci kia. Ti chn chng,
ngn ngm; Ti mun quay v". Hoc lng
nghe mt "k cung tn", mt "nh khuyn nho
giu ct"; bt c hnh thc hoc phm tnh no
ca ting ni, chng ta cng c th thc c
bn tnh chuyn bin thay i ca chng.
Bn khng cn mt dc vng trng tn

bt bin. Khi no bn tp lng nghe c ni
ti mt cch lin tc khng ngng, bn s bt
57
u s nghim c trng thi khng tnh.

Thng thng, chng ta khng lng nghe mt
cch hu hiu, v chng ta c tng chng
ta l nhng ting ni ny, t chng ta t to
ra cho chnh mnh nhng vn kinh khip
bng s gn b ng la vi ting ni ca dc
vng. Chng ta tng rng c mt nhn cch
hoc ch th c nh no , vi mt lng tham
bt bin; nhng trong lc hnh thin, chng ta
c th thy rng nhng ting ni ny pht sinh
t ci trng khng - chng pht khi, hin ra v
ri bin i.
Theo li dy ca c Pht, s thc hnh

l bit nhng iu quen thuc. Nh vy l
bit iu g? Pht T phi bit nhng g? V
"Ngi Thin Tri Thc th sao? Ngi Thin
Tri Thc bit rng nhng iu kin chuyn bin
ny khng c tnh t ng. Khng c bt c
phm tnh hng cu nh linh hn no c, cng
khng c thc cht no trong nhng iu kin
ny m ta c th gi l mt s chim hu vnh
cu. Ngi Thin Tri Thc bit rng nu mt
s th pht sinh, n s tiu vong. Bn khng
58
cn phi chng ng nhiu hn th tr thnh

Pht.
L Ch Pht c ngha l trc chng c

mi iu qua s quan st (nh thc tri kin),
khng phi qua s tin vo kinh in hoc
nhng ngi nh ti. Hy thy c iu
cho chnh bn. Hy th tm xem c iu kin
no ny sinh m khng tn li. C th g c
sinh ra m s khng cht hoc tiu vong? Ch
cn lm Pht vi tinh thn ny, nhn bit c
iu trn bng cch dn ht nhng tinh lc vo
vic s nghim cuc i bn y v ngay gi
pht ny, ng lm ng lc li trong ci
vng tng ca nim lm Pht - "Ti l Pht,
ti bit ht mi th". Ngay c dc vng nhiu
khi cng i lt Pht. Tht ra, khng ai bit v
nhn thc v iu Pht khng phi ch lm Pht
m thi.
Nhng tu s theo gio phi Nguyn Thy

thng ni v v ng (anatta), cn nhng tu s
theo gio phi i Tha thng ni v tnh
Khng (shunyata) - nhng iu ny tht ra ch
59
l mt. chng nghim c v ng, ta phi

kho st v nhn ra rng s bm vu vo ci ti,
ci bnh thn kinh m tt c chng ta u c,
vo nhng tng, lng tham, mi th v vng
tng, tt c u l v ng. Khng c bn ng
no phi gn gi c, ch c nhng iu kin
trng rng pht sinh t ci trng khng v mt
lc no s chui ngc vo ci khng ny m
khng li du vt no. Nh vy chng ta
bung mi th ra, cho php mi th nh n
ang l, v mi th s t n chuyn ho mt
cch t nhin. Bn khng cn phi cng bc
chng. Nu bn ang kinh nghim mt iu g
khng va lng, bn khng cn phi tiu
dit n; n s t bin i. Nhng k t la di
mnh thng ni: "Ti khng thch iu kin
ny. Ti phi tiu dit n, ty tr n". iu ny
ch lm cho hon cnh tr nn phc tp hn -
bn ang c gng y li ci g ra xa, vi
u trn trnh thc ti v ni: ", n tri
qua! Nhng ci c vng ty tr - gi l hy
i - ch to nhng iu kin cho n ti pht
m thi, bi v chng ta cha thy n tiu vong
mt cch t nhin.
60
Gi y chng ta ngi cng nhau trong

mt gian phng y nhng hnh thi nghip
un m chng ta cho l nhng nhn cch c
nh. Chng ta mang ci nghip ca mnh i
khp ni nh mt ci "bc cha y nhng
quan nim", bi v chng ta thng nhn k
khc nh nhng nhn cch c nh t phm tr
t tng c tnh cch khi nim. Bn thng
mang bao nhiu th theo bn i khp ni - mi
th hn, s m m, ni s hi v nhng g
thuc v qu kh? Ch nh n tn nhng k
gy cho chng ta au kh, chng ta cng
cm thy kh chu ri - "Sao h li c gan lm
iu , dm i x vi ti nh th !- mc
du iu xy ra ngt hai mi nm ri!
C nhng ngi tn c cuc i em nhng
mi th hn theo h khp ni, ri nhng
mi th s tn ph qung i cn li ca h.
Tuy nhin l nhng thin gi, chng ta

phi ph b c khun kh ca k c. Thay v
nh nhng k v coi h nh thc, chng ta
thy rng, trong pht chc, hoi nim v ni
cay ng ang l nhng iu kin ang chuyn
61
bin; chng ta thy c chng l v thng,

kh, v ng (anicca, dukkha, anatta). Nhng
iu kin ny c hnh thnh theo thi gian,
ch nh nhng ht ct ca sng Hng - d cho
p, xu, trng hoc en, ct cng ch l ct.
V nh vy hy lng nghe ting ni ca

ni tm. Hy lng nghe tm thc khi bn bt
u kinh nghim ni au ca thn xc; nng
ting ni ca tm thc, "Ti khng mun ni
au ny, bao gi ting chung qui c nguyn
ra sp sa reo?". Hy lng nghe ting than
van, rn r khng va lng - hoc lng nghe khi
bn cm thy hoan lc, "i dim phc, ti cm
thy tht tuyt vi". Hy lng nghe nhng ch
thin (devatta) ang m mnh trong dc lc v
dim phc, hy ly cng v ca mt ngi ch
im lng lng nghe, khng bc l s thin v
gia ch thin v ma qu. V hy nh rng nu
l mt iu kin, n s chm dt.
Nhn din c mi s vic, cho php

chng n v i - nhng s vic ny ch l
nhng iu kin nghip un ang chuyn bin,
62
v th ng can thip vo. Khuynh hng suy

ngh trong thi i ngy nay thng cho rng
c con yu tinh no n np su kn bn
trong, ch tha c ch i mt giy pht s h
hp hn bn v lm cho bn tr nn in
lon vnh vin. C ngi thc s sng c cuc
i mnh vi ni s hi , v mi ln con yu
tinh xut hin th: i i! Nhng yu
tinh qu qui ch l nhng hin tng cu thnh
mt loi hnh un (sankhara), ch l mt ht ct
khc ca sng Hng. C th l mt ht ct xu,
th thi. Nu bn cm thy kh chu mi khi
bn nhn thy mt ht ct xu, bn s thy i
sng cng ngy cng kh khn hn. i khi
bn phi chp nhn s hin din ca nhng ht
ct xu. Hy cho n xu; ng cm thy kh
chu g c. Nu bn gp ti ngi cnh b sng
Hng nhn nhng ht ct xu, v ni: "C l ti
tr nn in mt!", chc bn s ngh "Thy
Sumedho in!". Ngay c mt ht ct tht xu
cng ch l mt ht ct.
V vy nhng g chng ta lm l nhn

nhng yu t tm thng chung ca tt c
63
nhng phm tnh khc nhau ny - nhng con

yu tinh n hnh, nhng nng lc, tinh lc b c
ch ngm ngm v nhng sc mnh nhn tnh
khun mu - tt c nhng iu ch l hnh
(sankhara), khng c g ng k c. Bn hy
gi ly cng v ca c Pht: hin thn ca
s hiu bit.
Ngay c nhng iu xa l - chng ta ch

nhn n nh mt iu kin ang chuyn bin
khc - i khi c iu quen bit, i khi c iu
xa l; iu ny quy nh tri buc iu kia. H
en (theo thuyt Black Hole) su thm ca v
tr, nh sng mt tri, ngy v m tt c u
chuyn bin, thay i; khng c bn ng,
khng c g tr thnh nu bn l hin th
ca s hiu bit. Nhng nu bn phn ng li
tt c nhng phm tnh ca vng sanh t lun
hi (samsara), bn s tr nn in lon. iu
li l v cng tn, cng nh phn ng li tt c
nhng ht ct ca sng Hng, bn cm thy
sng khoi nh nhng ht p v u su v
nhng ht xu, phi th khng? Tuy vy li
l nhng g con ngi lm, h t lm chnh h
64
chn ngn mt mi, n n chn ma hn ra

ri kit lc vi nhng hn lon khng ngng
v mt cm xc, v cui cng ch mun t kt
liu ly i mnh. C nh th h bt u dng
ma ty, ru ch ngy m t lm cho mnh
tr nn chai l, thiu nhy cm.
Thay v to dng mt ci v v n np
khi s s hi v ni chn chng, nhng g
chng ta nn lm l quan st v nhn ra rng
khng c ci g iu g c tnh t ng c. V th
chng ta khng cn phi t lm chng ta chai
l: ngay c chng ta c th tr nn nhy
cm hn, r rng v sng sut hn. Trong s
minh bch v sng sut , c c s hiu bit:
rng nu n ny sinh, n s tiu vong - v
chnh l iu nhng v Ch Pht bit!
65

16. Thiền là gì

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

16. Thiền là gì

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

THERAVDA

PHT GIO NGUYN THY

Tc gi: Ajahn Sumedho

(Dch gi: M Thanh)

Hin nay, ch Thin c s dng rt

Thin nh (Samatha) l cch tp trung tng

nhit hay lm chng ta ch , phi khng

Trong cch thin ny, bn khng cn phi

mt cch thc tp c yn tnh. Bn c th

Trong khi Thin Minh St (Vipassana)

Trong Thin Vipassana, chng ta gi

mt cch quan st nhng cm th. y

Trong cch thc tp ny, chng ta ch

Phn ln i sng ca chng ta c da

Trong danh t Pht gio, chng ta dng

Chng ta khng b nhng b ngoi ca s

l sng nh th. V th, chng ta hy tp

Vi s thc tp php, chng ta quan st

xem, trong cuc sng ca bn, khi bn mun

y l cch xem xt thc ca cm th.

ti hay ca ti, tt c ch l anatta, v

V vy, khi hiu r iu ny, chng ta bt

y l mt s tht cn c thu hiu,

ti nhng tht ra, ni th d, nhng tht s

Xuyn qua vic thc tp Thin, khi c

Nhiu ngi ch sng mt cuc sng

cm th, tt c ch l c un nn sn. Thn

Chng ta thng hy vng nh vy, c

c cc gic quan ca mnh cho n khi 95

Chng ta ai ai cng u mong mun nh

Do , khi thc tp thin, th chng ta s

sng l hc chu ng nhng g chng ta khng

Nhng li dy ca c Pht gip chng

y l mt cch lun lun theo di v

Nhng khi chng ta bc vo thin

ln xn ni t tng ca mnh. Khi bn ngi

HNH PHC, KH AU V NIT BN

Mc ch ca Thin Pht Gio l Nit-

Vi ci nm cng th, chng ta kim

Cui cng l s suy ngh, s phn bit.

Chng ta ang trong th gii dc lc -

Chng hn nh i s an ton tuyt i,

H ni: Tt c bnh v tm thn l do ha

Chng ta c th thay th tt c b phn

Nhng hin gi dn s ca th gii c

v nu khng ai gi v khng ai cht... Th

Chng ta c th hnh phc trong bao

Hnh phc l g? Bn c th ngh l khi

Anh Quc, thi tit thay i lin lin,

chng ta u phi lc no cng vui khi c

Tm li, au kh l khi khng c ci

i sng nhm chn, n iu khi m ta

Bn c th hnh phc c trong bao lu?

cho ta khng phi nm au kh hay tht vng -

Hnh phc lun lun l tht vng v n

Do vy, mc ch ca ngi Pht t

cn ch i n mang hnh phc li cho chng

Chp nhn bn cht tht ca n trong mi

Mt ln, c mt ngi n b tr m con

"i! Thy Sumedho, ti sao con ti phi

Ngh v on chng nh th ny cng

Bao nhiu au kh xy ra trong i sng

Nhng cn ci cht th sao? Bn c th