ZA*a zdataka iz prercbnja toplote 79

1.6. Zra6enle

1.6.1. Kanal velike duZine ima popre6ni presek u obliku jednokrakog trougla stranica
a = O,4 m i D = 0,2 m (Sl. 14.). Ukupne emisivnosti svake od povrSi kanala iznose
tr = % = % = 0,85. Povr5 3 kanala je toplotno izolovana, a povr5i 1 i 2, pi
stacionarnim uslovima, imaju temperature | = 700 K i Iz = 350 K,
Odrediti temperaturu povrSi 3 kanala i ukupni neto toplotni protok zracenjem, po
duZnom metru kanala, koji odaje povr$ 1. (Uzimati u obzir samo zraeenje izmedu
povrSi kanala).

Slika 14,

Geometrijski faktor uzajamne ozratenosti tela 1 i2 iznosi

Po5to je: Fn + FB =1 , sledi da je

Fs =l- Fn =O,25

Geometijski faktod uzajamne ozradenosti tela 3 i 1, i tela 3 i 2, izraEunali su iz slede6ih

iataza

Frr'A, = Ftr'A, i
Frr+Frr=l , iiznose
A,
Fr, = F,. . ,' = 0,25 .2 = 0,50 i
A3
Frr.=l-0,50=0,50
80 Zr*nie

Pri stacionarnim uslovima toplotni protoci koje zradenjem prima i predaje toplotno
izolovana povr5 3 su medusobno jednaki, tj.

0r, = Qrr. I

o -srz. Ar. F* ht - Tro)=o. Ezz. Az.Frr.brn -rro). (1)

l

MnoZenjem i deljenjem izraza (1) sa (OOf dobijeno je i

o ooo)', e,, A, F,,[[*)'-(#l]=o r,oo )o e., A,",[[*i -(#)'] rrl,

odnosno

C" 8,, A, F,,[t#l-t#l]="" 8,, A.

", [[#l-t#l]
*,,

pri demu jei C"=o.(too I =5,6i.10-8,000)'=5,67 w/(*'ro),

Redukovani koeficijenti emisije pd uzajamnom zra6enju izmedu tela 1 i tela 3, i tela 3 i
tela 2 iznose:

I
"ti -

I -t l.o.zs* -!-,l.o,r,
t*[[ 0,8s ) 0,8s

l+; l _l _ +lt r
--l],.F,,
[r ) --l
lez
: ( | = 0'883 '
l+l 1- -l \__
1.0.50+l - -l 1.0.25
t 0,8s I t 0,8s )

pri demu geometrijski fahor uzajamne ozradenosti tela 2 i3 iznosi

Fr, = 4. F3z =0,5 . 0,5 = o,z5

A2
 Zbi*a zadataka iz prenolenja toplote 81

lz izraza (3) dobijeno je

t#l-(#)' * ++ [t#)'-[#l]
=0,5,,[[*)'-[#)'] ,

odakle je izra6unata nepoznata temperatura povrSi 3 kanala (I. )

rs =,oo .[#)']]* =
{+[f*l
='' u*
{; tf*l.[#l]]i
=1oo

Ukupni neto toplotni protok zradenjem, koji odaje povr5 1 iznosi, po duZnom metru kanala

. _Qr, , Qn _
qt-Ta
r -
=c" ,,, L- r,, +c" 8,, .L- r,,
[(*)'-[#)']
=a c" E,, F,, r. ", o, (4)
[(*)'-t#l)*, [(
Redukovani koeficijent emisije q, iznosi

trr = -

= O,797
| _,) o.r, *( L_,).0.r,
r*( o,8s
,

I ) [ o,8s )
pri 6emu je geometrijski faktor uzajamne ozradenosti tela 2 i1
A,
F", - A2' 'F,. =7'0,75 =0,75
EZ ZnCenje

Zamenom je k zra0enjem po duZnom metru 1

kanah, koj
,

qt 5,6

3'5 =3592,1W lm
 Zbirka zadataka iz prenolenja toplote 83

1.6.2. Krulna ledena ploda klizali5ta pre6nika

25 m, nalazi se simetridno ispod
betonske kupole oblika polulopte
prednika 35 m (sl. 15.). Pri stacio-
narnim uslovima temperatura kupole je
Tt= K iukupna (hemisferidna
288
svetalasna) emisivnost q = 0,92, a
temperatura leda T, = 273 K i ukupna dz=25m
emisivnost Q = 0,96.
lzradunati toplotni protok koji zradenjem dg=35m
razmenjuju kupola i led.

Slika 15.
Toplotni protok zradenjem izmedu kupole i leda dat je izrazom
o,z=c" E,z A,o, (1)
[[#)-_[#)']
Redukovani koeficijent emisije pri uzajamnom zradenju tela 1 i tela 2 iznosi
(2)

Povr5ine Ari 4 iznose:

'2=1 -g)'
A,
12t
o=!.+|t,s), tt=te24,2mz ,

(a"\' v
iZ
A" =l 1 =(t2,5)2 x = 490,9 mz
" \2 )
,

a geometrijski faktori uzajamne ozraEenosti tela 1 i 2;

F," = F", .A' =1. 490'9 = 0.255 .

AL 1924,2
Zamenom u izraz (2) dobijeno je

-Lz=
ELz =0,94
,.(#-,J 0,,,,
'.[#-,)
Neto toplotni protok koji zradenjem kupola predaje ledu iznosi

e,z=0,e4 s,67 rs24,2.0,", w

[[ffiI t#l]=34655
84 Zra6enie

1.6.3. Toplotno izolovana, polusferna povrS,

poluprednika 0,6 m i stalne temperature
523 K, pokrivena je kruZnom plodom sa
koncentridnim otuorom poluprednika 0,1
m (sl. 16.). Odrediti neto toplotni prolok
zradenjem pri stacionarnim uslovima, koji
unutra$nja povr5 plode predaje
polusfernoj povr5i. Smatrati da su sve
povr5i crne.

Slika 16.

lz uslova da suma geometrijskih faktora uzajamne ozradenosti Fp i Fo, odnosno F! i Fo2,

iznose 1 (pravilo sabiranja), tj.

FD+ FB -F12 +0=l i

F3L+F32=0*Fn=1 ,

odredeni su geometrijski faktori uzajamne ozradenosti Fr,,, odnosno Fr.

,,,=*. r,,=@Eb-.r=0,486r i

o'l'T^ .1=0,01389
- 4t = i
F,. . F^, .
A2 2.0,6'tt

Pri stacionarnim uslovima, ukupni toplotni protok koji zradenjem primi telo 2 (od tela
jednak je toplotnom protoku koji zraeenjem predaie telo 2, tj.

Q'lou=Q'o* ' Pri 6emu je:

A,*,:A,oo"=c..A, t, =c..A,.F^
[#) i#l i

*r..A,.F,,
Q,*" =C".A,
", [#I t#l
lzizraza (1), (2) i (3) dobijen ie izraz za temperaturu I u slededem obliku

F" F"
r,'IFzr)"
=(
j li '',
 Zbi*a zadataka iz prenobnja toplote 85

Zamenom brojnih vrednosti izraeunato je

,' _[0,+so-1*_qor:sqf
0,4861
,r, =526,7K.
l. )
Toplotni protok zradenjem izmedu unutra5nje povrSi plode i polusferne povrSi iznosi

0,, = c ". A,. F,, _[#)'] =

[[+)'
= 5,67 (0,0, - o,r,)n, -[#)'] =,,,,0 *
[[*)'
1.6.4. PeC za su5enje 6ine svod u obliku polusfere, prednika D = 1m, iravno dno
(sl, 17). Ylai:ni materijal pokriva dno pe6i, Polusferni svod pe6i ima stalnu
temperaturu T1 = 1123 K, dok temperatura vlajnog materijala iznosi
Tz = 323 K = idem. Ukupne emisivnosti svoda pe6i i vlaZnog materijala su:
tr=0,90ie2-0,85.
Odrediti maseni protok vlage koja isparava iz vlainog materijala.

l
l

Slika 17,

Toplotni protok zradenjem izmedu tela 1 i tela 2 iznosi

Qr, = C". Err. A,.. F,r.[[#)' (1)

[#)']
Geometrijski faktor uzajarirne ozradenosti tela 1 i2 iznosi

Redukovani koeficijent emisije pri uzajamnom zra6enju tela 1 i tela 2 iznosi

-t2
' -') a'*[ ' -'] a'
'*([, ) \e, )
=0,812

Zamenom u izraz (1) dobijen je toplotni protok zra6enjem izmedu tela 1 i2

 Ztirla zdffile iz gwenia opw o7

Q12 = 5'67 0'812

(+\''' [(+f I (,%l] = u',u,, *
Maseni protok izdvoiene vlage iz vlaZnog materijala je

_,
Ql' 68061j9j 10
,h *- = r - 2383
= 0,02856 kg/s = t02,8 kg /h
 ZraCenie

1.6,5. Temperatura povr5i kanala 1 (sl. 18.), polukruZnog poprednog preseka (r_= 0,3 m;,
u stacionarnim uslovima, ima vrednost od 400"C. DuZ ose kanala postavljen je
dugadak Stap 2, kvadratnog poprednog preseka (a = 0,2 m).
a)
Odrediti vrednost neto toplotnog protoka koju kanal zradenjem predaje Stapu,
ako je temperatura povrSi Stapa u ustaljenom reZimu 150oC, a ukupne
emisivnosti povr5i kanala i Stapa iznose: 9 = 0,60 i E= O,7O.
b) Za sludaj da su povr5i kanala i Stapa crne, odrediti temperaturu povrSi Stapa
pri kojoj razmenjeni toplotni protok zraeenjem ima istu vrednost kao pod a),

Slika 18.

a) Neto toplotni protok koji zra6enjem kanal predaje Stapu dat ie izrazom

Qrr=C,'o'Ar'Fp

Povr5ine Ari4 iznose

A, = rw.l = 0,3.lE.l =0,942.1m2 i

Az = 4a. I = 4.0,2. I =0,8' / m2

Geometrijski faktori uzajamne ozradenosti F21 i E,, iznose

F21 = 0,5 i
A' o'8 '1
F," =
'' A,
. F", = 0,942.1 .0.5 = 0.425
 Zbfuka zadataka iz prenobnja toplote 89

Redukovani koeficijent emisije pri uzajamnom zraeenju tela 1 i tela 2 iznosi

-'2
,"[+_,) ,,,.[;_,)
",,
I
1 .t^.__ (1
1l'0.425 +l '
0,60 ) -1
[0,70

Zamenom u izraz (1) izradunat je razmenjeni toolotni protok zradenjem

=ff=5,67 .0,668 .o,s,z .o.4zs

i[m)' ffil]
4,,, =2625 ,2w f m

b) Temperatura povrSi Stapa (fr'), u slu6aju iste vrednosti razmenjenog toplotnog protoka
kao pod a), i da su obe povr5i crne, odredena je iz izraza

i,,, =
+=," + ", l[#l -(#)']
odakle le dobijeno

lrll E"''' fl
l(100 / - c,.A,.Fp )
ri=roo
' =

262s'2 1i =*, *
=roo l.fgl)'
L(
-
loo ) s,61 '0,e42 '0,425 |
 Zrabnje

1.6,6, Kroz polucilindridni kanal polupre6nika r = 100 mm proilee, pri stacionarnim

uslovima, rh= 470 kg/h vazduha stalne temperature [ = 140oC (sl. 19.). Pomodu
elektridnog grejaEa odrZava se slalna temperatura dna kanala Tr = 700oC.
Polucilindridni omotad je obloZen sa spolja5nje strane idealnom toplotnom
izolacijom. Ukupne emisivnosli povr5i kanala su stalne i iznose et = ez = 0,82.
O<lrediti temperaturu na unutra$njoj povr5i polucilindridnog svoda kanala (2) i
ukupan toplotni protok sa unutraSnje ravne pow5i kanala ('l). U i;razu za Nusseh -
ov broj usvojiti da ie q = E, = 1 .
r

i
1

Slika 19.

Fizidke osobine vazduha za temperaturu 14OC su:

p1 =0,854ug1^', \ =3,+g.to-'z w/(mr) ,, = n,8o.l}a m2 fs i Pr, =6,634

lz izraza za maseni protok vazduha u kanalu

ht = Pr .At.ur ,

odredena je srednja brzina strujanja vazduha

kf 2.470
tt.
-'-= p,'At ( ,'o\- .
3600 0,8s4 .(o,tf .n =g,73mls
o,
l, )
Ekvivalentni pre6nik kanala je

r(ta\
z
d." =4'A =
O ,I
2.r+rr -2"r'n J

2+x -2"0'l'n
2+tt
=0,1222m, pa ie:

Re _ ut .d. _9,73-0,1222_ = 42770 ,

vr 27,80.10-o

Sto znadi da je strujanje vazduha kroz kanal turbulentno.

 Zbi*a zadataka 2 prenobnja toplote 91

Za l.l}a < Re < 5'106 Nusselt-ov broj je

ilt = O,O2l. r, . Reo,8o. prro'o'. , =

0'43
=o,o2t. Reo'to. p& =0,021.(+zllo)o,* . (0,0g+)o'o3 =90,4 ,

pa srednja vrednost koeficijenta pretaZerya toplote iznosi

= _ N-u - )\ _ g0,4. 3,4g . t}.2

d, 0,1222

Ukupni neto toplotni protok koji telo 1 predaje iznosi

Qr=Q*+Qv (1)

S obzirom da je spoljaSnja povrS tela 2 toplotno izolovana i da je problem stiacionaran,

toplotni protok koji konvekcijom povr5 2 predaie fluidu, jednak je neto toplotnom protoku
koji zra6enjem povrS 1 predaje povrSi 2

Qz=Qz'^=Qn (2)

Odgovarajudi toplotni protoci Qu i Qar dati su slededim izrazima:

a,.=c"',,'A, t, [[#l -t#l] (3)

Qr"=d'Ar'@r-rr) (4)

Geometrijski faklori uzajamne ozradenosti Fr2 i F, iznose

Fn =l i
A, 2.r.t Fn^-- = i.l
2
Fr, = *. Fr, = *' = 0,6366
A2 \rlC ).t 7c

Redukovani koeficijent emisije pri uzajamnom zradenju tela 1 i tela 2 iznosi

-tz
,*( '-,.l " .(1--,.l.",,
1.., ) ",, (.r, )
I
= 0,i357

[ 0,82 J I o,az )

Zamenom prethodnih vrednosti u izraz (3) dobijen je neto toplotni protok, po duznom
rnetru kanala, koji zradenjem predaje povrS 1
 e,:-: s,et .o,73s7
+, [[ml t#l]=
= o,8343
frrur,r-[#)']*r-,
toplotni protok, po duZnom metru kanala, koii konvekcijom predaje povrS 2 iznosi

b* r5,Br. @,t' !)' t . (7, - qtl)= a.lt. (r, - +tz) w I m (6)

II"= I

Na osnovu izraza (21 odredena je nepoznata temperatura Tz, l). Tz = 835K

Ukupan toplotni protok koji po duZnom metru predaje povrS 1 dat je izrazom

l= u.l rr,-r, )+ c.. ,, i+ o,,[[+;' -

[#)']
pa je zamenom brojnih wednosti dobijeno

et_
= zs,8z
ry . (st s _ zzz)+

+ s,67 0,73s7
ry' [[ml [i#l]=
6778,6wrm
 fuirka zadabka iz prercbnkt toplote s,

1.6.7. Neizolovani parovod spolja5njeg prednika d = 300 mm nala,zi se u toplotno

izolovanom kanalu kvadratnog poprednog preseka, stranice a = 600 mm. lzmedu
spolja5nje povr5i parovoda i unutraSnje povr5i kanala, pri stacionamim uslovirna,
struji vazduh temperature I = 16'C, sredniom brzinom 4 = 8 m/s. Ukupna
emisivnost spolja5nje povrSi parovoda iznosi g = 0,93, a unutraSnje povr$i kanala
i
e = 0,80, Temperatura spolja5nje povr5i parovoda je stalna iznosi = 450oC,Il
Odrediti temperaturu unutraSnje povr5i kanala i ukupan toplotni protok sa spolja5nje
povr5i parovoda. U izrazima za Nusseh - ov broi prepostaviti da ie q = 4= 1.

Fizi6ke osobine vazduha za temperaturu Ir. -16oC su:

fu =r,22l8kg/^t , A, =2,558.10-2 W(mr) v1 :14,'l .l}a mz f s

Prr = 0,7038 .

Ekvivalentni prednik kanala je

n
+.( o'-o'o) +.( o.a' -o'32
4
4-
' =4'A
O 4a+dtc 4 .0,6 + 0,3.x
= 0,346 m , pa je
R" -u''v d' = 14,7
1'9'?1u,
.10-" =1,88299.105
> 1.104,
r
Sto znadi da je strujanje vazduha u kanalu turbulentno.

7a: 1.104 < Re < 5.106 Nusselt-ov broj je

Nu =0,02r.Reo'80.pr,o'4 =0,021.(,sazeo .rot foo '(0,2038)o'o' =299,6 r

pa srednja vrednost koeficijenta prelaZenja toplote iznosi

-2
- _ N, . Lr _ 2gg ,6. 2,558 '10
d. 0,346

Ukupni toplotni protok (po duZnom metru) koji spoljaSnja povr5 parovoda predaje
konvekcijom i zraEenjem iznosi

h=Q**h, (1)

S obzirom da je kanal toplotno izolovan vaZi

Qz= 4zv = Qn (2)

Toplotni protok prelaZenjem sa spolja5nje povr$i parovoda na vazduh iznosi:

e,u :d .(ao)'(7, -Tr)=22,15'(o,z'r)' (aso- to)=q06o1 {m

Neto toplotni protok zraEeniem sa spolja5nje povr5i parovoda na unutraSnju povr5 kanala
iznosi:

t"t'2
Q,,,=c..8,,.A,
",, [[+I-r3I]
*J [roo]l
. (3)

Lt

Redukovani koeficiient emisiie pri uzaiamnom zra6eniu tela 1 i tela 2 ie

eo=#-
"" - t
'*([, -'))
o'' *rl-ll F''
\e, )

- =0,g52
r*( f- -,)., * [a -,).0.r*
,

[0,93 J [0,8 )
pri 6emu su geometrijski faktori uzajamne ozradenosti Fpi F21

Fn =l
A',
Frr = Fr.= (o,r.o).1.1= 0.393
T. (4.0,6). t

Toplotni protok prelaienjem sa unutraSnje povr$i kanala na vazduh iznosi

Qz*. =d'(+a)'@r-r,) (4)

Zamenom u izraz (2) iterativnim postupkom dobijena je temperatura spoljaSnle povr$i

parovoda:

Tz =478'2K

Neto toplotni protok zra6enjem sa spolja5nje povrSi parovoda na unutra5nju povrS kanala
iznosi:

q1.=5'67.0'8s2 .(o'z.n).,
[tml tffi,l]=1005e,eflm
Zamenom u izraz (1) dobijeno je

qt=l9l20Wlm