Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 81

AS 6

UPOTREBA SPAJALICA-MATES na primeru jednocilindrinog motora

Podruje Mate u okviru drveta ostaje konstantno jedan direktorijum, ali se moe organizovati tako to e
se preurediti spajalice i grupisati u direktorijume. Svaka spajalica prikazana je simbolom koji odgovara
njenoj vrsti.

Spajalice Mates omoguuju da se definiu meusobni odnosi elemenata sklopa. Mates omoguava da se
definiu ogranienja elemenata sklopa. Prilikom rada sa funkcijom Mate obavezno voditi rauna o Mate
Property Manager-u.

Spajalice paktino oduzimaju odreen broj stepeni slobode elementima ostavljajui one stepene slobode
koji su vani funkionisanje sklopa-podsklopa.

Za poetak defisati odnos bloka motora- cilindra u odnosu na referentni koordinatni sistem. Desni klik na
cilindar u okviru drveta feature manager-a selektovati float. Pored cilindra u feature manager-u pojvljuje
se slovo (f)cilindar to oznaava da je fiksan u prostoru.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 82

Definisati odnos izmeu cilindra-bloka motora i klipa

U okviru drveta naziv ove spajalice je concentric1. Selektovati omota klipa a zatim omota cilindra tako
da se u okviru mate selections pojave dve povrine. U toku rada klip je uvek koncentrian sa cilindrom pa
zbog toga odabrati Mate-concentric. Ok. U Feature Manager-u pojavljuje se u Mate direktorijumu
concentric 1.

Definisati odnos izmeu osovine I klipa

U okviru drveta naziv ove spajalice je concentric6. Selektovati omota osovine i omota otvora na klipu i
odabrati ogranienje concentric. Ok. Na osnovu ovog ogranienja sada je mogue da se osovina aksijalno
pomera u odnosu na osu otvora na klipu tako da je neophodno da se ukine i ovaj stepen slobode tako da se
ponovo definie jos jedan dodatno odnos izmeuosovine i klipa.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 83

Definisati dodatni odnos izmeu osovine I klipa

U okviru drveta naziv ove spajalice je distance 4. Selektovati eonu povrinu osovine a zatim zaseeni
ravnu povrinu klipa. Odabrati u okviru Standatd Mates distance i upisati 0mm. To znai da e uvek
rastojanje izmeu ela osovine i zaseene povrine klipa biti nula.

Definisati odnos izmeu osovine i klipnjae

U okviru drveta naziv ove spajalice je Concentric7. Selektovati omota osovine klipa i omota otvora
klipnjae. Odabrati Concentric. OK.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 84

Definisati odnos izmeu klipa i klipnjae

U okviru drveta naziv ove spajalice je Distance5. Neophodno je definisati odnos takav da su ravni
klipnjae i klipa uvek na meusobnom rastojanju od 25mm.

Definisati odnos izmeu klipnjae i radilice

U okviru drveta naziv ove spajalice je Concentric8. Selektovati omota dela radilice koji se spree sa
klipnjaom i omota otvora na klipnjai. Concentric.OK.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 85

Definisati odnos izmeu klipnjae i radilice

U okviru drveta naziv ove spajalice je Distance6. Selektovati ravnu stranu klipnjae a zatim selektovati
bliu stranicu radilice i uspostaviti razdaljinu takvu da ona uvek bude konstantna, 1mm.

Definisati odnos izmeu radilice i leaja

U okviru drveta naziv ove spajalice je

Concentric11. Selektovati omota
radilice a zatim selektovati omota
otvora leaja a zatim odabrati
concentric.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 86

Na identian nain definisati odnos izmeu radilice i drugog leaja. Ova spajalica u okviru drveta nosi
naziv concetric12.

Definisati odnos izmeueone povrine radilice i eone povrine leaja

U okviru drveta naziv ove spajalice coincident4. Selektovati eonu povrinu radilice a zatim eonu
povrinu klipa i zatim selektovati
coincident. Ovaj tip spajalice
onemoguava da se leaj translira du
ose radilice. Predodna spajalica
omoguava da se ose radilice i leaja
poklope. Identian postupak ponoviti
pri definisanju odnosa izmeu radilice i
leaja2. Ovaj tip spajalice u drvetu nosi
naziv Coincident6.

Definisati odnos izmeuklipa i klipnjae

Ovaj tip spajalice u drvetu

nosi naziv Parallel1. Pri
radu jednocilindrinog
motora neophodno je da su
povrine klipa i klipnjae
uvek paralelne. Upravo iz
tog razloga definie se ovaj
odnos-ogranienje izmeu
klipa i klipnjae.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 87

Definisati odnos izmeucilindra-bloka motora i leaja

Naziv ove spajalice u drvetu nosi naziv

Distance7. Ova spajalica definie rastojanje
izmeu eone povrine bloka motora-
cilicndra i povrine koja je tangentna na leaj
i paralelna je sa eonom povrinom klipa. U
odnosu na koordinatni sistem ograniava se
da se leaj ne povera u odnosu na blok
motora po Y osi.

U konkretnom sluaju ovo rastojanje iznosi

94 mm.

Definisati odnos izmeucilindra-bloka motora i leaja

Naziv ove spajalice u drvetu nosi naziv

Distance10. Ova spajalica definie rastojanje
izmeu eone povrine bloka motora-
cilicndra i povrine koja je tangentna na leaj
i paralelna je sa eonom povrinom klipa. U
odnosu na koordinatni sistem ograniava se
da se leaj ne povera u odnosu na blok
motora po Z osi.

U konkretnom sluaju ovo rastojanje iznosi

33 mm.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.

 Tehnikum Turunum-VISS 3D Modeliranje cas6 88

... Na osnovu postavljenih ogranienja sklop jednocilidrinog motora moe da se opie na sledei nain:

Cilindar-blok motora je u fiksan, oduzeti su svi stepeni slobode u odnosu na koordinatni sistem (tri
tanslacije i tri rotacije). Odnos izmeu ose bloka motora i klipa je takav da se poklapaju, odnosno lee
na istoj pravoj ali postoji mogunost da se klip kree du ose cilindra i da se klip rotira oko svoje ose u
cilindru a to se mora eliminisati (ostala je jedna translacija koja je potrebna i jedna rotacija koja se mora
eliminisati).
Sada se definie odnos izmeu osovine i klipa. Prvo se pomou spajalice concentric poklapaju ose
otvora klipa i ose osovine (ostala je jedna rotacija osovine oko ose-koja je potrebna ali je neophodno
eliminisati translaciju osovine du ose uvodei dodatno ogranienje). Dodatno ogranienje se definie
izmeu osovine i klipa tako da je rastojanje izmeu eone povrine osovine i zaseene povrine klipa
iznosi 0mm.
Definisati odnos izmeu osovine i klipnjae odnosno odnos izmeu ose otvora klipnjae i ose osovine je
takav da se poklapaju-concentric (postoji mogunost da se osovina rotira oko svoje ose ali i da se
klipnjaa translira du ose osovine a to se mora eliminisati).
Definisati odnos izmeu klipa i klipnjae odnosno izmeu zaseene povrine klipa i ravne povrine
klipnjae je takav da je rastojanje izmeu njih uvek konstantno i da iznosi 25mm (ime je eliminisana
translacija klipnjae duz ose osovine).
Definisati odnos izmeu klipnjae i radilice odnosno neophodno je poklopiti osu otvora na klipnjai i
osu radilice. Rastojanje izmeu ravne povrine radilice i ravne povrine klipnjae iznosi 1mm.
Neophodno je da se poklope eone povrine leaja sa eonim povrinama radilice.
Definisati odnos izmeu klipnjae i klipa tako da ravna povrina klipa bude paralelna sa zaseenom
povrinom cilindra.
Definisati rastojanje izmeu eone povrine bloka sa ravni koja je sa njom paralelna i tangentna u odnosu
na leaj, ime je eliminisana translacija du Y ose. Na identian nain eliminisati translaciju du Z ose.
Na osnovu postavljenih ogranienja zakljuuje se da su oduzeti odreeni stepeni slodode i mehanizam
moe da se pokrene.

Kako pokrenuti mehanizam u programskom paketu SolidWorks?

Kada su definisana ogranienja - mates imeu svih elemenata sklopa mogue je pokrenuti projektovani
sklop i na taj nain izvriti proveru da li su oduzeti neophodni stepeni slodode. Konstantno drati taster
Alt i konstantan levi klik mia koji se predhodno pozicionira na komponentu koja se pokree u okviru
sklopa. Na taj nain pokreemo odreene elemente sklopa.

Predava: mr Milan Milutinovi, dipl.ma.in.