XUKUUMADDA FEDERAALKA

SOOMAALIYA

WASAARADDA BOOSTADA
ISGAARSIINTA &
TEKNOOLAJIYADA

SHARCIGA ISGAARSIINTA QARANKA

2017

TUSMADA BUUGGA
QEYBTA 1-AAD ....................................................................................................................... 7
Erey-bixin iyo ujeeddada Sharciga .......................................................................................... 7
Qodobka 1aad: ................................................................................................................................ 7
Erey-bixin ......................................................................................................................................... 7
Qodobka 2aad: ................................................................................................................................. 8
Ujeeddada& Magaca Sharciga .......................................................................................................... 8
Qodobka 3aad: ................................................................................................................................. 8
Awoodda Sharciga ............................................................................................................................ 8

Qaybta 2aad ........................................................................................................................... 9

Asaasidda Hayadda Isgaarsiinta Qaranka ............................................................................... 9
Qodobka 4aad .................................................................................................................................. 9
Asaasidda Hayadda ......................................................................................................................... 9
Qodobka 5aad .................................................................................................................................. 9
Xarunta Hayadda ............................................................................................................................ 9
Qodobka 6aad .................................................................................................................................. 9
Awooddaiyo waajibaadka Hayadda ................................................................................................ 9
Qodobka 7aad ................................................................................................................................ 10
Madax-bannaanida Hayadda ......................................................................................................... 10
Qodobka 8aad ................................................................................................................................ 10
Miisaaniyadda Hayadda ................................................................................................................ 10
Qodobka 9aad ................................................................................................................................ 10
Qaab-dhismeedka Hayadda Isgaarsiinta Qaranka .......................................................................... 10
Qodobka 10aad .............................................................................................................................. 11
Golaha Maamulka Cusub ................................................................................................................ 11
Qodobka 11aad .............................................................................................................................. 11
Mudada Xil-hayntaGolaha ............................................................................................................. 11
Qodobka 12aad .............................................................................................................................. 11
Kulamada Golaha Isgaarsiinta Qaranka ......................................................................................... 11
Qodobka 13aad .............................................................................................................................. 12
Masuuliyadda Golaha ..................................................................................................................... 12
Qodobka 14aad .............................................................................................................................. 12
Shuruudaha Xubinnimada Golaha .................................................................................................. 12
Qodobka 15aad .............................................................................................................................. 12
Gunnada Xubnaha Golaha Cusub ................................................................................................... 12
Qodobka 16aad .............................................................................................................................. 12
Dalabka Macluumaadka ................................................................................................................. 12

Qaybta 3aad ......................................................................................................................... 13

Awoodda Shaqo Qorista Hayadda ....................................................................................... 13

Qodobka17aad ............................................................................................................................... 13
Awoodda Shaqo Qorista ................................................................................................................. 13
Qodobka18aad ............................................................................................................................... 13
Xuquuqda Shaqaalaha Hayadda ................................................................................................... 13
Qodobka19aad ............................................................................................................................... 13
Qaabka macaabidda madaxda Hayadda ........................................................................................ 13
Qodobka 20aad .............................................................................................................................. 13
Shuruudaha madaxda Hayadda ..................................................................................................... 13
Qodobka 21aad .............................................................................................................................. 14
Shuruudaha Maareeyaha Guud ...................................................................................................... 14
Qodobka 22aad .............................................................................................................................. 14
Masuulyadda Maareeyaha ............................................................................................................. 14
Qodobka 23aad .............................................................................................................................. 15
Masuuliyadda Maareeye ku xigeenka ............................................................................................. 15
Qodobka 24aad .............................................................................................................................. 15
Masuuliyadda Xoghaynta Golaha ................................................................................................... 15
Qodobka 25aad .............................................................................................................................. 15
Sababaha lagu waayikaro xilka ....................................................................................................... 15

Qaybta 4aad ......................................................................................................................... 16

Waajibaadka iyo wada-shaqaynta ........................................................................................ 16
Qodobka 27aad .............................................................................................................................. 16
Waajibaadka Wasaaradda .............................................................................................................. 16
Qodobka 28aad .............................................................................................................................. 16
Wada-shaqaynta Wasaaradda iyo Hayadda ................................................................................... 16
Qodobka 29aad .............................................................................................................................. 17
Masuuliyadda Wasiirka .................................................................................................................. 17

Qaybta 5aad ......................................................................................................................... 17

Wada-tashiga Shirkadaha Isgaarssinta .................................................................................. 17
Qodobka 30aad .............................................................................................................................. 17
HabkaWada-tashiga ....................................................................................................................... 17
Qodobka 31aad .............................................................................................................................. 18
Shuruudaha Wada-tashiga ............................................................................................................. 18
Qodobka 32aad .............................................................................................................................. 18
Bogga Internetka Hayadda ........................................................................................................... 18
Qodobka 33aad .............................................................................................................................. 19
Habka Goaan qaadashada Hayadda ............................................................................................. 19
Qodobka 34aad .............................................................................................................................. 19
Dib-u-eedidda Goaannada Hayadda ............................................................................................. 19
Qodobka 35aad .............................................................................................................................. 19

Iska hor-imaadka danaha Isdiidan .................................................................................................. 19

Qaybta 6aad ......................................................................................................................... 20

Maamulka Hirarka Isgaarsiinta ............................................................................................. 20
Qodobka 36aad .............................................................................................................................. 20
Qoondaynta iyo Bixinta Hirarka ..................................................................................................... 20
Qodobka 37aad .............................................................................................................................. 20
Maamulka Hirarka Raadiyaha ........................................................................................................ 20
Qodobka 38aad .............................................................................................................................. 21
Sugidda macluumaadka qoondaynta iyo bixinta hirarka. ................................................................ 21
Qodobka 39aad ............................................................................................................................. 21
Shaxda Qoondeynta iyo bixinta Hirarka ......................................................................................... 21
Qodobka 40 aad ............................................................................................................................. 22
Nidaaminta isticmaalka Hirarka ...................................................................................................... 22
Qodobka 41aad .............................................................................................................................. 22
Khidmadda isticmaalka Hirarka ..................................................................................................... 22

Qaybta 7aad ......................................................................................................................... 23

Ruqsadaha ........................................................................................................................... 23
Qodobka 42aad .............................................................................................................................. 23
Ruqsadaha ..................................................................................................................................... 23
Qodobka 43aad .............................................................................................................................. 23
Habka Ruqsadbixinta ..................................................................................................................... 23
Qodobka 44aad .............................................................................................................................. 24
Bixinta Ruqsadda guud .................................................................................................................. 24
Qodobka 45aad .............................................................................................................................. 24
Muddada Ruqsadda guud ............................................................................................................... 24
Qodobka 46aad .............................................................................................................................. 24
Qiimaha Ruqsadda guud ................................................................................................................ 24
Qodobka 47aad .............................................................................................................................. 24
Cusboonaysiinta Ruqsadda ............................................................................................................. 24
Qodobka 48aad .............................................................................................................................. 25
Ka tanaasulidda ama Dib u soo celinta Ruqsadda ........................................................................... 25
Qodobka 49aad .............................................................................................................................. 25
Kala noqoshada Ruqsadda ............................................................................................................. 25

Qaybta 8aad ......................................................................................................................... 26

Isku- xirka Shabakadaha Adeegga Isgaarsiinta .................................................................... 26
Qodobka 50aad .............................................................................................................................. 26
Codsiga Isku-xirka .......................................................................................................................... 26
Qodobka 51aad .............................................................................................................................. 26
Shuruudaha Isku-xirka .................................................................................................................... 26

Qodobka 52aad .............................................................................................................................. 27

Diiwaan-galinta Heshiisyada Isku-xirka ........................................................................................... 27
Qodobka 53aad .............................................................................................................................. 27
Xeer-nidaaminta Isku-xirka ............................................................................................................ 27
Qodobka 54aad .............................................................................................................................. 27
Shuruudaha Jaridda Isku-xirka ........................................................................................................ 27

Qaybta 9aad ......................................................................................................................... 28

Qorshaha Lambar-bixinta Qaranka ....................................................................................... 28
Qodobka 55aad .............................................................................................................................. 28
Qoondayntaiyo Bixinta lambarada ................................................................................................. 28
Qodobka 56aad .............................................................................................................................. 29
Diidmada Codsiga ........................................................................................................................... 29
Qodobka 57aad .............................................................................................................................. 29
Xeer- nidaaminta Khidmadaha Lambarada .................................................................................... 29
Qodobka 58aad .............................................................................................................................. 29
Liiska Lambarrada Adeegyada gaarka ah ........................................................................................ 29

Qaybta 10aad ....................................................................................................................... 30

Xuquuqda Shirkadaha Isgaarsiintaiyo Macaamiisha ............................................................. 30
Qodobka 59aad .............................................................................................................................. 30
Ilaalinta Xuquuqda Shirkadaha Isgaarsiinta wadaniga ah. .............................................................. 30
Qodobka 60aad .............................................................................................................................. 30
Oggolaansha Hirarka iyo qalabka Isgaarsiinta ................................................................................ 30
Qodobka 61aad .............................................................................................................................. 31
Xaqa Marinka Adeeg-bixiyaha ........................................................................................................ 31
Qodobka 62aad .............................................................................................................................. 31
Helitaan Adeeg Isgaarsiineed oo baahsan. ..................................................................................... 31
Qodobka 63aad .............................................................................................................................. 32
Tartanka Suuqa Isgaarsiinta. .......................................................................................................... 32
Qodobka 64aad .............................................................................................................................. 32
Si xun u isticmaalidda awoodda Suuqa .......................................................................................... 32
Qodobka 65aad .............................................................................................................................. 33
Faaf-reeb ........................................................................................................................................ 33
Qodobka 66aad .............................................................................................................................. 33
Amniga Qaranka ............................................................................................................................ 33
Qodobka 67aad .............................................................................................................................. 33
Diiwaangalinta SIM kaarada ........................................................................................................... 33

Qaybta 11aad ....................................................................................................................... 34

Qodobka 68aad .............................................................................................................................. 34
Hirgalinta Sharcigan ....................................................................................................................... 34

Qodobka 69aad .............................................................................................................................. 34

Xaaladahii ka horreeyay Sharcigan ................................................................................................. 34
Qodobka 70aad .............................................................................................................................. 34
Baabiin .......................................................................................................................................... 34
Qodobka71aad ............................................................................................................................... 35
Dhaqan-gal ..................................................................................................................................... 35

QEYBTA 1-AAD
Erey-bixin iyo ujeeddada Sharciga
Qodobka 1aad:
Erey-bixin
1. Hayadda isgaarsiinta : waxaa loola jeedaa hayadda isgaarsiinta qaranka.
2. Mareeyaha guud: waxaa loola jeeda maareeyaha guud ee haadda isgaarsiinta.
3. Goaan: waxaa loola jeedaa goaan qoran ay soo saartay hayadda isgaarsiinta
qaranka.
4. Hab-Dhaqan: waxaa loola jeedaa xeerar, xeer nidaamin iyo xeerarka
nidaamiya ruqsadaha kala gadisan oo ay bixiso hayadda isgaarsiinta.
5. Ruqsadda: waxaa loola jeedaa shatiyada(licenses) ay bixisay hayadda
isgaadhsiinta qaranka,ogolaanayana bixinta adeegyada isgaarsiinta si waafaqsan
xeerkan
6. Ruqsad guud: waxaa loola jeedaa ogolaanshaha awood baahsan ee
isgaarsiineed sida hirarka shabakadaha iyo numbarada qaranka.
7. Ruqsadle : waxaa loola jeedaa hayad(entity) walba oo leh ruqsad ay bixisay
hayadda isgaarsiinta qaranka
8. Furaha Qaranka: waxaa loola jeedaa 252(National code)
9. Summadda Qaranka: waxaa loola jeedaa Dot so (domain)
10. Fiber Optic: Waxaa loola jeedaa dhagaatiyaha xanbaara internetka iyo Hirarka
Isgaarsiinta
11. Hirarka Raadiyaha Isgaarsiinta: waxaa loola jeedaa qeyb ka mid ah
mowjadaha raadiyaha ee Hayaddu u qoondeysay adeegyada isgaarsiinta.
12. Qorshaha Lambarada Qaranka: waxaa loola jeedaa shax Hayadda
Isgaarsiintu ku muujineeyso qoondeeynta tirada lambarada taleefoonnada.
13. Adeeg Bixiye: waxaa loola jeedaa shirkad ay u sharciyeysay Hayadda
Isgaarsiintu inay adeeg isgaarsiin bixiso.
14. Wadatashiga Bulshada: waxaa loola jeedaa qaab wadatashi oo ku saleysan
hab-muuqda oo Hayadda Isgaarsiintu ku ururiso xogaha laxiriira Hormarinta
Isgaarsiinta.
15. Dadweynaha : waxaa loola jeedaa dadka waxgaradka ah sida culimaaudiinka,
aqoonyahanada iyobulshada rayidka ah.
16. Helitaanka Guud ee Adeegga Isgaarsiinta: Waxaa loola jeedaa helitaanka
adeeg isgaarsiineed dhammaan macaamiisha isgaarsiinta, iyadoo aan loo eegin
degaan fog ama dhow.

Qodobka 2aad:
Ujeeddada& Magaca Sharciga
1) Sharcigan waxaa lagu magacaabaa sharciga Isgaarsiinta Qaranka,
Ujeeddadiisuna waa:
a)-Inuu horumariyo siyaasadda Isgaarsiinta Qaranka.
b)- In uu abuuro xeer-nidaaminta Isgaarsiinta ee lagu maamulo dhammaan
qeybaha Isgaarsiinta ee ka jira dalka.
c)- In lagu dhisay hayadda isgaarsiinta qaranka.
2) Ujeeddada gaarka ah ee sharcigan waa xeer-nidaaminta iyo fududeynta
tiknoolojiyada iyo adeegyada isgaarsiinta oo ay ka mid yihiin:

a)- Sahlidda iyo mideynta adeegyada ku lammaanan isgaarsiinta.

b)- Horumarinta isgaarsiinta casriga ah si kor loogu qaado wacyiga bulshada
iyo isticmaalka adeegyada internet-ka
c-Ilaalinta xafididda xogta gaarka ah ee shaqsiga.
d-Fududeynta horumarinta iyo isticmaalka dhamman hirarka
e-Fududeynta iyo abuuridda iibka casriyeysan ee ku saleysan adeegga
isgaarsiinta.
F-Maareynta suuqa furan ee adeegyada isgaarsiintaoo leh tartan xor ah.
g-Bixinta ruqsadaha iyo sameynta xeer-nidaaminta isgaarsiinta.
h-Horumarinta suuq furan, firfircoon, xorna ah ee qeybaha isgaarsiinta
soomaaliya horumarinayana xoriyadda hadalka iyo isdhaafsiga fikradaha.
j-Fududeynta iyo dhiirigelinta maalgashiga adeegyada isgaarsiinta, iyadoo
tixgalin la siinayo shirkadaha waddaniga ah.
3. Wasaaradda iyo hayadda waxay aqoonsanayaan dhammaan heshiisyadii ka
horeeyay xeerkan oo ay galeen shirkadaha isgaarsiinta wadanigaah oo waa
faqsan shuruucda dalka.
Qodobka 3aad:
Awoodda Sharciga
1. Sharcigani waxa uu maamuli doonaa dhammaan qaybaha isgaadhsiinta ee ku
jira soohdimaha Somaliya marka laga reebo isgaadhsiinta ay isticmaalaan
Ciidamadda
2. Sharcigan waxaa lagu ilaalinayaa horumarinta adeegyada Isgaadhsiinta iyada
oo loo eegayo baahiyaha bulshada iyo kuwa dhaqaale ee Somaliya,
3. Sharcigan waxaa lagu dhaqayaa laguna illaalinayaa xuquuqda shirkadaha
isgaadhsiinta iyo adegyada la xiriira.

Qaybta 2aad
Asaasidda Hayadda Isgaarsiinta Qaranka
Qodobka 4aad
Asaasidda Hayadda
Si loo gaaro ujeeddada ku xusan qodobka 2aad ee sharcigan, waxaa xeerkan lagu
dhisay Hayadda Isgaarsiinta Qaranka oo masuul ka noqonaysa maamulka iyo
nidaaminta Isgaarsiinta dalka.
Qodobka 5aad
Xarunta Hayadda
Xarunta Hayaddu waa magaala madaxda soomaaliya ee Muqdisho, hasa yeeshee
waxay xafiisyo ku yeelan kartaa Maamul Gobolleedya dalka haddii loo baahdo.
Qodobka 6aad
Awooddaiyo waajibaadka Hayadda
1. Hayaddu waxey yeelaneysaa awoodda maamul ee isgaarsiinta qaranka, sida
ruqsad bixinta iyo xeer nidaaminta adeegyada isgaarsiinta dhamaan soohdimaha
Soomaaliya si waafaqsan sharcigan.
2. Ka sokoow arrimaha ku xusan faqradda koowaad, Hayaddu waxa ay awood u
yeelanaysaa fulinta arrimaha soo socda:
A. Waxey gali kartaa heshiisyo, qaadan kartaa deyn iyadoo la raacayo
nidaamka maliyadeedka ee dalka.
B. Iney yeelato, heysato, iibsato, kireysato hanti guurta ah ama ma guurta ah si
waafaqsan sharciga maaliyadeed ee Qaranka.
3. Talo bixinta, diyaarinta xeer-hoosaadyada la xiriirta qaybaha isgaadhsiinta,
kana qayb qaataan fulintooda, ayadoo hayaddu latashaneysa dhinacyada ay
quseyso (wasaaradda iyo adeeg bixiyayaasha).
4. soosaaridda xeer-nidaamiyeyaal iyo goaamada lagama maarmaan u ah fulinta
xilkeeda iyo sharcigan, kuwaas oo ay ka midyihiin, xeerarka aasaasiga ah ee
farsamo ee hayadda.
5. Bixinta ruqsadaha iyo soo jeedinta canshuuraha la xiriira maaraynta hirarka,
kala soocidda xisaabaha, isku xirka, lasocodka shebekedaha iyo adeegyada
isgaarsiineed.
6. Talo ka bixinta tariifadaha, lambarada, kobcinta tartanka isgaadhsiinta,.
7. xallinta khilaafaadkashirkadaha iyagoo u saaraya gudiyo farsamo oo
dhexdhexaadiya.
8. ilaalinta xuquuqda macaamiisha, iyadoo si gaar ah loo eegayo:-
A. Ilaalinta sirta macaamiisha Iyo aogaha adeegga..
B. Tariifada Addeegga
9



C. Suurtagalnimada iyo helidda adeegga

D. Tayada iyo heerka adeegga.
9. Hayadda in ay qaaddo talaabooyinka lagama maarmaanka u ah si loo
xakameeyo ciddii jebisa, ku xad gudubta sharcigan si waafaqsan xeerkan.
10. diyaarinta shuruudaha, halbeegga, iyo habka loo bixinayo shatiyada
shebekadaha, adeegga isgaadhsiinta iyo isticmaalidda mawjadaha iyada oo aan
waxba loo dhimayn shuruudaha xeerkani jideeyey.
Qodobka 7aad
Madax-bannaanida Hayadda
1. Hayadda Isgaarsiinta Qaranku waa Hayad madax bannaan marka ay
gudanayso waajidbaadkeeda si waafaqsan sharcigan, wax faragalin ahna kuma
sameyn karaan Hay'adaha kale ee Dowladdu. Waxayna leedahay shaqsiyad
qaanuuneed, awoodna u leh inay wax ku dacwayso ama lagu dacweeyo
magaceeda, ayadoo laraacayo qaabka loo difaaco ama loo dacweeyo hayadaha
dowladda.
2. Hayaddan, si lamid ah hayadha kale ee dalka, waxay maamul ahaan hoos
tageysaa wasiirka wasaaradda u xilsaaran isgaarsiinta dalka, hasa yeeshee way
u madaxbanaan tahay fulinta waajibaadka sharcigani u xilsaaray.
Qodobka 8aad
Miisaaniyadda Hayadda
Miisaaniyadda Hayaddu waxay ka mid noqoneysaa miisaaniyadda guud ee
dowladda, hase yeeshee waxaa laga siin karaa shaqaalaha Heyadda lacag dhiiri
galin ah dakhliga ay ku soo xareeyaan qasnadda dhexe ee dowladda, dhiiri
galintaas oo dheeri ka ah xuquuqaha kale ee mushaharka iyogunnada

1. Hayaddu waxay u madax bannaan tahay maamulka miisaaniyaddeeda ayadoo

raacaysa sharciga maamulka miisaaniyadda Dowladda

Qodobka 9aad
Qaab-dhismeedka Hayadda Isgaarsiinta Qaranka
Qaab dhismeedka Heyadda Isgaarsiinta Qaranku waxuu noqonayaa sida soo
socota:-
1. Golaha Maamulka (Board of Directors)
2. Maareeye guud
3. Maareye ku xigeen
4. Sidoo kale hayaddu waxey yeelan kartaa waaxyo kala duwan oo mid walba
howl gaar ah u xilsaaran.
10



Qodobka 10aad
Golaha Maamulka Cusub
1-Golaha Maamulku waxaa uu ka kooban yahay sagaal(9) xubnood oo ka kala
immaanayo.
A. 2 xubnood wasaaradaa boostada iyo isgaarsiinta
B. 4 xubnood shirkadaha Isgaarsiinta
C. 1 hal Qareen oo ka immaanayo Xafiiska Garyaqaanka Guud.
D. Maareeyaha iyo ku-xigeenkiisa.
2- Xoghaynta Golaha waxaa noqonayo madaxa waaxda maamulka ee hayadda
wuxuna u qaabilsan yahay hadal qoraalka shirka iyo xiriirinta Golaha, gaarsiinta
xogaha dhammaan xubnaha Golaha, hasa yeeshee ma ahan xubin ka tirsan Golaha.
3- Wasirka Wasaaradda ayaa xubin ka mid Golaha u macaabayo inuu u noqdo
guddoomiyaha Golaha afartii sanaba mar.

Qodobka 11aad
Mudada Xil-hayntaGolaha
Marka laga reebo Maareeyaha iyo ku xigeenkiisa, Xubnaha Golaha Maamulka
waxay haynayaan xilka xubinimada mudo Afar (4) sanao ah oo loo cusboonaysiin
karo hal mar oo kaliya.
Qodobka 12aad
Kulamada Golaha Isgaarsiinta Qaranka
Golaha Isgaarsiintu waxaa uu yeelankaraa shir caadi ah iyo shir aan caadi ahayn
haddii loo baaahdo, waxayne u dhicikaraan sida soo socoto:
1. Kulamada caadi ah ee Goluhu waxay dhacayaan bishiiba saddexdii billood
mar, haddii aysan Goluhu goaansan in la qabto waqti ka dheer ama ka gaaban
saddexdii bilood mar.
2. Maareeyaha guud waxaa uu ka codsan karaa Golaha inay isugu yimaadaan
kulan deg degah,oo aan cadi ahayn haddii loo baahdo, sidoo kale haddii ay
isku raacaan sadex meelood labo meel xubnaha Goluhu in la qabto shiraan
caadi ahayn.
3. Shirka wuxuu ku ansaxayaa marka ay ka soo qayb-galaan shan(5) ka mid ah
xubnaha Goloha isgaarsiinta qaranka iyo Mareeyaha guud, waxayna go'aanka
ku gaarayaan cod hal dheeri ah (50+1) tirada guud ee xunnaha Golaha, xubin
kastaana waxey xaq u leedahay in la soogaarsiiyo agendaha shirk ugu yaraan
ka hor muddo 24 saac qabsoomidda Shirka.
4. Goluhu waxaa uu fadhiga ku marti-qaadi karaa wasiirka wasaaradda iyo qof
kasta oo kasoo qeyb gaalkiisu u aragkaan muhiim. Waxaana ka reeban

11



codeynta in uu ka qeyb qaato xubin aanan ka mid ahayn Golaha isgaarsiinta

qaranka.
Qodobka 13aad
Masuuliyadda Golaha
Goluhu waxuu masuul ka yihiin arrimaha soo socdo:

1. Inay meelmariyaan miisaaniyadda iyo qosha hoowleedka Hayadda kaddib

marka uu horkeeno Maareeyuhu.
2. Inay kor kala socdaan sida loo dhaqan-galinayo sharcigan iyo Qorshaha wax
qabadka oo ay hore u meelmariyeen.
3. Inay ansixiyaan marka ay hayaddu u baahato inay qorato shaqaale ayadoo
la tixgalinayaa baahida xirfadeed iyo miisaaniyadda Hayadda.
4. Inay u gudbiyaan Wasaaradda warbixinta la xiriirto qaabka loo maamulo
Hayadda, markii laga codsado ama ay ayagu u arkaan lagama maarmaan.
Qodobka 14aad
Shuruudaha Xubinnimada Golaha

Qof kasta oo xubin ka noqonayo Golaha Maamulka waxaa loo shardiyaa shuruudo
la mid ah kuwa lagu xiray madaxda Sare ee Hayadda, waxayna xilkooda ku waayi
karaan si la mid ah isla madaxda sare ee Hayadda.
Qodobka 15aad
Gunnada Xubnaha Golaha Cusub

Shaqada Goluhu waa shaqo waqti dhiman, waxaana loo magacaabayaa dad
shaqooyin kale haysta, waxayna yeelanayaan gunno marka ay shirayaan , waxaana
lagu xadididoono Xeer hoosaadka Hayadda, oo ay xaq u yeelanayaan in laga
bixiyo wixii kharash ah ka yimaado shirarka.
Qodobka 16aad
Dalabka Macluumaadka
1) Hayadda Isgaarsiinta Qaranka waxay weydiisan kartaa ruqsadlaha bixiya
adeegga isgaarsiinta inuu kacaawiyo Macluumaad ay u arakto inay lagama
maarmaan u tahay gudashada waajibaadkeeda waxna u dhibeyn xuquuqda gaar
ah ee shaqsiga si waafaqsan xeerkan.
2) Hayadda Isgaarsiintu waxay ilaalinaysaa sirta ganacsi iyo xogaha kale ee
qarsoodiga ah oo ay ka soo ururisay shirkadaha si waafaqsan xeerkan Iyo
shuruucda kale ee dalka.

12



Qaybta 3aad
Awoodda Shaqo Qorista Hayadda
Qodobka17aad
Awoodda Shaqo Qorista
1. Sida ku cad sharcigan, Hayaddu waxay leedahay awood ay ku qorato shaqaale
kasta ee ay u arakto in aan looga mamaarin howlaha Hayadda, iyada oo la
raacayaa sharciga shaqaalaha Rayidka ah ee Dowladda.
2. Hayadda Isgaarsiintu waxay diyaarinaysaa, hirgalinaysaana hannaanka shaqo
iyo shaqaale ee Hayadda, gaar ahaan arrimaha ku saabsan mushaharka,
gunnada howlgabka iyo gunnooyinka kale.
3. Hayaddu waxay dib u eegis iyo tixgelin ku sameyn kartaa mushaharaadka iyo
gunnooyinka la siiyo shaqaalaha si waafaqsan siyaasadda guud ee Dowladda.
4. Iska hor imaadka danaha is diiddan ee ku xusan qodobka 30aad ee sharcigan
waxaa lagu dabaqayaa dhamaan shaqaalaha oo ay ku jiraan xubnaha sare ee
Hayadda.
Qodobka18aad
Xuquuqda Shaqaalaha Hayadda
Dhamaan xuquuqda iyo waajibaadka shaqaalaha Hayadda waxaa lagu dhaqayaa
sharciga shaqaalaha rayidka ah ee dowladda

Qodobka19aad
Qaabka macaabidda madaxda Hayadda
Xubnaha Hayadda Isgaarsiinta Qaranka waxay ku imaanayaan sida ay ku
yimaadaan saraakiisha sare ee dowladda si waafaqsan dastuurka iyo sharcigan.

Qodobka 20aad
Shuruudaha madaxda Hayadda
1- Masuul kasta oo ka mid ah madaxda Hayaddu waa inuu yahay Soomaali.
2- deggan yahay dalka, dadiisuna ka yareyn 30 sano.
3- waa in xagka maskaxda iyo jirkaba ka fayoow yahay, gudan karaana
waajibaadka shaqo.
4- waa in uusan wax dambi ah ka galin dalka isla markaasna noqdaa qof loo
aqoonsanyahay asluub wanaag iyo dhowrsanaan.
5- leeyahayna xirfad aqooneed oo heer jaamacadeed ah iyo waaya aragnimo ugu
yaraan 5 sano.

13



6- waa inuu leeyahay mid ama laba ka mid ama laba kamid ah xirfadaha hoos ku
qoran:
A. Aqoonta Sharciga
B. Aqoonta Arrimaha Macaamiisha
C. Aqoonta Isgaarsiinta
D. Aqoonta Teknoolajiyada Casriga
E. Aqoonta maamulka iyo Dhaqaalaha

Qodobka 21aad
Shuruudaha Maareeyaha Guud
Ka sokow shuruudaha ku xusan qodobka 12-aad, maareeyaha guud waa inuu
leeyahay shahaado jaamacadeed oo heerka labaad mid ka mid ah cilmiyadan:

1. Isgaarsiinta, Teknonolojiyada iyo waxyaabaha la xariira

2. Maamulka iyo maareynta
3. Shareecada/Qaanuunka
4. Dhaqaalaha
Qodobka 22aad
Masuulyadda Maareeyaha
1. Maareeyaha waa masuulka ugu sareeya maamulka hayadda isgaarsiinta
qaranka
2. Waxa uu masuul ka yahay hoggaaminta iyo fulinta howl-maalmeedka
Hayadda, ilaaliyana in hayaddu ku sugnaato habsami usocodka si ay u gaarto
ujeedooyinkka loo xilsaaray, dhaqan gelinta sharcia iyo xeer-hoosaadka
udagsan hayadda.
3. Xiriirka Hayadda iyo Hay'adaha kale ee dowladda ama kuwa
gaarkalooleeyahay iyo inuu matalo kuna hadlo magaca hayadda isgaarsiinta
qaranka.
4. Kormeeridda iyo illaalinta habsami usocodka howlaha hayadda loo xilsaaray.
5. Waxaa uu horgeeyaa Golaha Maamulka Miisaaniyadda ku talagalka Hayadda
si ay uga doodaan kaddibna u ansixiyaan inta aan loo gudbin Wasaaradda
Maaliyadda ayadoo la siimarinayo Wasaaradda u xilsaaran Isgaarsiinta.
6. Waxaa uu horgeeyaa Golaha Qorshaha shaqo iyo higsiga Hayadda waqtiga
dhow iyo waqti dheer ee haggaajinta iyo Teknooloojiyada Saktarka.

14



Qodobka 23aad
Masuuliyadda Maareeye ku xigeenka

1. Waxaa uu buuxiyaa booska maareeyaha marka uu maqan yahay ama ay ku

yimaadaan duruufo ka hor istaagi karo gudashada waajibaadkiisa.
2. Waxaa uu qabtaa wixii kale ee uu maareeyahu u xilsaarto.
Qodobka 24aad
Masuuliyadda Xoghaynta Golaha

1. Waxaa uu gaarsiiyaa xubnaha Golaha Maamulka, fariimaha loo baahan yahay

kaddib markuu ka helo maareeyaha amarka ah in la gaarsiiyo.
2. Waa madaxa uga hooseeyo maareeyaha iyo ku xigeenkiisa maamulka howlaha
xafiiska isla markaana ah isku xiraha xafiiska iyo hay'adaha kale si waafaqsan
xeerkan.
3. Wuxuu diyaariya ajandaha shirka Colaha maamulka ( Board of Directors)
kaddib marka uu kala tashto maareeyaha, isla markaana qoraa doodda shirka,
isku dubaridaa gaarsiiyaana xubnaha kale ee Golaha
4. Wuxuu keydiyaa, ilaaliyaana documentiyada maamulka iyo xogta sireedka ee
hayadda
5. Waa howl-wadeenka xafiiska hayaddda marka ay maqan yihiin mareeyaha iyo
kuxigeenkisa, haddii aan cid kale si ku meelgaar ah loogu macaabin
Qodobka 25aad
Sababaha lagu waayikaro xilka
1. Madaxda sare iyo dhammaan shaqaalaha kale ee Hayadda waxa ay xilka
kuwaayikaraan in looga qaado sida ay ku yimaadeen ama si waafaqsan
sharciga shaqaalaha rayidka ee Dowladda.
2. Ka sokoow arrinta ku xusan faqradda 1aad ee Qodobkan waxaa kale oo
xilka lagu waayi karaa arrimaha soo socda:
a. In ay geeri ku timaado
b. Is casilaad uu usoo gudbiyo hayadda aqbasho.
c. In uu uga guuro dalka si joogta ah
d. Caafimaad darro keeni karto gudasho laaan waajibaadkiisa
e. Xil gudasho laaan iyo musuq uu ku sameyay howshiisa
f. Ku xadgudub xeerka isgaarsiinta iyo xeer hoosaadyada hayadda iyo
shuruucda kale ee dalka
15



g. Xilka qaadista xubnaha sare ee hayadda waxaa loo marayaa si lamid

ah qaabkii loo maray magacaabiddooda

Qaybta 4aad
Waajibaadka iyo wada-shaqaynta
Qodobka 27aad
Waajibaadka Wasaaradda
Waajibaadka Wasaaradda ayadoo la tashanayso wasaaradaha Isgaarsiinta ee
Dowlad-goboleedyada waa:
1. diyaarinta, soo bandhigidda siyaasadda guud iyo qorshaha isgaarsiinta dalka
oo qaabaysan, iyada oo la tashanaysa dhinacyada ay khusayso.
2. horumarinta Istaraatijiyadda siyaasadeed ee lagu fidinayo baaxadda adeegga
isgaarsiinta si loogu dhiirrigeliyo horumarinta dhaqan-dhaqaale ee Dalka.
3. dhiirigalinta shirkadaha isgaarsiinta wadaniga ah sidii loogu heli lahaa
fursado waxbarasho, tacliin sare ee dhanka Isgaarsiinta iyo macluumaadka
xiriirka laleh tiknooloojiyadda.
4. Kormeeridda iyo laxisaabtanka Hayadda Isgaarsiinta Qaranka.
5. Ku wacyi-galinta bulshada, macluumaadka aqooneed ee ku saabsan
isgaarsiinta, helidda aqoonta teknoolojiyada casriga ah si ay uga qeyb
qaataan kobcinta dhaqaalaha, hormarinta bulshada iyo sare u qaadidda
wacyiga iyo ilbaxnimada bulshada.
6. ilaalinta habsami u socodka adeegga Isgaarsiinta iyo internetka.
7. Kormeeridda Shirkadaha Isgaarsiinta Qaranka
Qodobka 28aad
Wada-shaqaynta Wasaaradda iyo Hayadda
1. Hayadda Isgaarsiintu waxay qorsheyneysaa horumarinta Isgaarsiinta dalka,
iyadoo ku saleyneysa si wasaaradda Boostada, Isgaarsiinta iyo Teknolojiadda.
2. Wasiirka iyo golaha Wasiirradu waxay tixgelinayaan wixii ka soo baxay
wadatashiga guud ee dejinta, sameynta, wax ka bedelidda siyaasadda
isgaarsiinta ee hayadda sida ku xusan Qoddobka 27aad ee sharcigan.
3. Wasaaraddu marka ay gudanayso masuuliyaddeeda iyo xiriirka ay la leedahay
Hayadda Isgaarsiinta, waxay tixgalinaysaa ilaalinta madax bannaanida
Hayadda Isgaarsiinta oo ku saabsan gudashada waajibaadkeeda iyo hirgelinta
Sharcigan.

16



Qodobka 29aad
Masuuliyadda Wasiirka
Wasiirku ama cid wakiil ka ah ayagoo tixgalinayo Qodobada 27aad iyo 28aad ee
Sharcigan, waxa uu yeelanayaan masuuliyadaha iyo shaqooyinka soo socda:

Sameynta, kormeerka iyo goaan qaadashada siyaasadda guud ee isgaarsiinta

Dalka, taasoo ujeeddadu tahay kobcinta ilaha dhaqaalaha, isticmaalka adeega
isgaarsiinta, sare u qaadidda iyo horumarinta adeega bulshada.

1. La gor-gortanka iyo dhaqan-gelinta heshiisyada Isgaarsiinta Caalamiga ah, ee

lagu galayo magaca Soomaaliya, heshiisyadaas oo lala gelayo Dawlado kale
ama ururo caalami ah.
2. U-matalidda Soomaaliya golayaasha caalamiga ah ee looga hadlayo ama lagu
gaarayo heshiisyada caalamiga ah ee ku saabsan Isgaarsiinta.
3. Ka caawinta Hayadda dhanka howlgelinta iyo helidda dhaqaale lagu
hormariyo Sektarka, helidda shaqaalaha xirfadda u leh Isgaarsiinta, qalabka,
tababarrada iyo helidda xarumo ku habboon gudashada waajibaadka loo
xilsaaray Hayadda.

Qaybta 5aad
Wada-tashiga Shirkadaha Isgaarssinta
Qodobka 30aad
HabkaWada-tashiga
1. Hayaddu waxay qaban kartaa: -
a. Wadatashi hayadda iyo Shirkadaha waa saldhigga wada shaqaaynta
labada dhinac si loo gaaro himilada iyo higsiga in la helo isgaarsiin
leh halbeeg Caalami ah oo lagu baahiyo Dalka ayadoo laga wada
shaqaynayo horumarionta iyo Casriyaynta Saktarka.
b. Hayaddu waxay qaban kartaa wadatashi guud oo ku saabsan
arrimaha ay u soo jeediso Wasaaraddu si loo gaaro qorshaha
Dowladdu ka leedahay Siyaasadda Guud ee Isgaarsiinta, haddii ay
Hayaddu u aragto inaan looga maarmin Shirkadaha.
2. Wadatashiga loo qabanayo Shirkadaha , waxa uu noqonayaa mid u dhaco si
daahfurnaan ah u jeedkiisuna yahay, sidii looga wada shaqayn lahaa danta
Guud iyo dhisidda isku kalsoonaan dhexmarto Dowladda iyo Shirkadaha ka
shaqeeyo Saktarka.
3. Waxaa ka reeban wadatashiga arrimaha ku saabsan xog-shaqsiyeed u gaar ah
macmiilka, waxaana wadaagikaro oo kali ah, adeeg bixiyaha iyo Hayadda

17



marka ay khusayso arrimo la xiriiro nabad-galyada guud, markastana waxaa

mudnaanta koowaad la siinayaa ilaalinta sirta u gaarka ah macmiilka.
4. Hay'addu waxay ururinaysaa dhammaan fikradaha iyo talooyinka ka soo baxa
wadatashiga, waxayna ku soo saaraysaa nuqullo qoraal ah waxaana lala
wadaagiharaa Shirkadaha, ciddii si gaar ah danaynaysane waxaa la siinkaraa
nuqul ka mid ah talooyinkii ka soo baxay wada-tashiga, ayadoo laga qaadaayo
lacag ay u goyso Hayaddu, oo u dhiganta qarashkii ku baxay soo saaridda,
ayadoo aan laga dooneyn macaash ama faaiido.
Qodobka 31aad
Shuruudaha Wada-tashiga
1. Hayaddu waxay u qaban kartaa wadatashi, oo qayb ahaan ama dhammaantiis
in loogu soo gudbinaayo fekradaha qaab qoraal ah oo keliya
2. Hayaddu waxay iclaaminkartaa shir wadatashi iyadoo u diraysa ogeysiis
Shirkadaha ayadoo loo qorayaa qaabkan hoos ku qoran:

A. Waqtiga bilawga wadatashiga

B. Soo bandhigidda sababta wadatashiga iyo macluumaadka looga baahan
yahay in looga hadlo.
C. Muddada ay furan tahay in la soo gudbiyo fikradaha oo ay la socdaan
dhammaan wixii lifaaqyo ah ee la xiriira.
D. Inay keenaan wixii qoraalo ah oo kaabaya ciddii daneyneysa inay soo dirto
fikraddeeda.
E. Wixii warbixin kale ah ee Hayaddu u arakto inay ku habboon yihiinarrinta
la rabo in laga hadlo (xaaladaas.)
F. Hayaddu waxay hubinaysaa in ogeysiiska wadatashiga la siiyo Shairkadaha
waqti ku filan.
G. Talooyinka ka soo baxay wadatashigii lala yeeshay Shirkadaha, waxaa
Hayaddu siinaysaa tixgalin hadba baahidii la isla gartay, ayadaoo la
raacayo si waafaqsan habraaca sharcigan
Qodobka 32aad
Bogga Internetka Hayadda

1- Hayaddu waxay samaysan kartaa bog internet oo rasmi ah oo ay ku soo

bandhigto dhammaan waxqabadka iyo adeegyada ay qabato
2- Hayaddu waxay si waqtiyaysan ugu daabacaysaa dhammaan diiwaannada,
qoraalada rasmiga ah iyo kuwa aan sirta ahayn ee laga soosaaray hab-
dhaqanka shirkadaha si waafaqsan sharcigan.
3- Waxaa la siin karaa nuqullo koobi ah ciddii weeydiisata marka ay bixiyaan
lacag khidmad ah oo macquul ah oo Hayaddu u goysay.
18



Qodobka 33aad
Habka Goaan qaadashada Hayadda
1. Hayaddu waxay hubinaysaa in dhammaan goaannadeeda ay ku salaysan
yihiin si daahfuranaan ah.
2. Hayaddu waxay u ogolaaneysaa shirkadaha inay ka qayb-galaan
wadatashiga iyo dhageysiga cid kasta oo daneynaysa sida macaamiisha iyo
dadwaynaha kale, isla markaana ka soo jawaab celinaya arrimaha
wadatashiga kuna salaynkarto goaannadeeda ayadoo tixgalinayso danta
guud si waafaqsan sharcigan isgaarsiinta.
3. Arrin kasta oo hortaalo, Hayaddu waxay ka soo saari kartaa jawaab qoraal
ah, kaas oo lagu sharxayo sababaha tallaabooyinka ay u qaadday iyo inuu
kusalaysan yahay xaqiiqada macluumadka horyaal.
4. Goaannada Hayaddu waxay noqon karaan tallaabo walba oo la jaanqaadi
karta duruufaha jira si waafaqsan Sharcigan.
5. Hayaddu waxay diidi kartaa talaabo kasta ama codsi kasta oo aan
waafaqsanayn sharcigan, iyadoo sababaynaysa.

Qodobka 34aad
Dib-u-eedidda Goaannada Hayadda
1. Cidkasta oo ku noqotay dhibbane sabab la xiriirta tallaabooyinka ay qaadday
ama goaannada gaartay Hayadda Isgaarsiintu, wuxuu ka codsan karaa
Hayadda inay dib u eegis ku sameyso goaankeedii hore.
2. Dhammaan xaaladaha lagu codsanayo dib u eegista, waxay Hayaddu
bixinaysaa ogeysiin oo ay ku gaarsiinayso cidda ay quseyso in goaankii ay
horay u gaartay Hayaddu dib u eegis laga soo codsaday, ayadoo la tixgalinayo
dhammaan dhinacyada ay khuseyso.
3. Cidkasta oo ay waxyeello ka soo gaartay goaan ay gaartay Hayaddu waxuu
racfaan u qaadan karaa maxkamadda awoodda u leh.
4. Maxkamadda waxay awood u leedahay inay ku raacdo, wax ka badasho ama
diiddo goaankii Hayadda si waafaqsan sharcigan iyo shuruucda kale ee Dalka
Qodobka 35aad
Iska hor-imaadka danaha Isdiidan

Madaxda sare ee Hayadda iyo cid kasta oo ka tirsan shaqaalaheeda waxaa ka

reeban ka shaqaynta arrin ka horimaanaysa ama saameyn ku yeelan karta goaanka
ka gaarista arrinta laga hadlayo iyo shaqada ay u hayaan Hayadda sida haddii
arrintu saamayn ku yeelan karto:

19



1. Danahooda dhaqaale ee gaarka ah

2. Danaha dhaqaale oo la xiriira xaasaskooda, qof ka mid ah qoyskooda ama
qaraabadooda.
3. Danaha dhaqaale ee shirkadahooda ganacsi ama qof uu shirka la yahay.
4. Dano dhaqaale oo Hayad walba oo uu ka yahay saamiile, mulkiile guud,
masuul ama wakiil.
5. Dano dhaqaale oo Hayad walba uu kula heshiiyey inuu la shaqeeyo ama kula
ballamay in laga shaqaaleeysiiyo ama uu wada hadal shaqo kula jiro.
Xaaladahaas oo kale haddii ay dhacaan, waa inuu labo midkood sameeyo:
A. inuu ka cudurdaarto ka qayb-galka goaaminta arrimaha danahaas
khuseeya ee Hayadda horyaal,
B. inuu iska wareejiyo asagoo sheegayo sababta.
6. Waxaa reeban in Maareeyaha Guud ama Xubin ka tirsan madaxda sare ee oo
saamayn ku yeelankaro goaanka Hayaddu ku yeesho lahaansho toos ah
shirkad hoos tagta awoodda iyo arrimaha loo igmaday Hayadda Isgaarsiinta.

Qaybta 6aad
Maamulka Hirarka Isgaarsiinta
Qodobka 36aad
Qoondaynta iyo Bixinta Hirarka
1. Wasaaradda waxay u idman kartaa Heyadda Isgaarsiinta in ay u matasho
shirarka hayadaha caalamiga ah iyo kuwa dawladaha deriska ah.
2. Heyadda Isgaarsiinta ayaa ka masuul ah qorsheynta, maamulidda, qoondaynta
iyo kormeeridda isticmaalka mowjadaha raadiyaha iyo internetka dalka.
3. Heyadda Isgaarsiintu waxey awooddeeda ku dhaqan galineysaa Sharcigan,
heshiisyada Isgaarsiinta lala galay gobalka iyo kuwa caalamiga ah, si waafaqsan
Sharcigan

Qodobka 37aad
Maamulka Hirarka Raadiyaha
Ka sokoow awoodaha uu siinayo xeerka warbaahintu, wasaaradda warfaafinta,
Hayadda Isgaarsiintu iyadoo gudaneysa waajibaadkeeda ku saabsan maamulka
hirarka raadiyaha waxay masuuul ka tahay arimahan soo socda:-
1. Dhiirigelinta in loo isticmaalo mowjadaha hirarka raadiyaha qaab horumar
nidaamsan iyo beekhaamin cilmiyeysan leh, si ruqsadda adeeg bixiyaha
20



lasiiyay ugu filnaato qoondada mowjad hirarka ku aaday, una isticmaalo si

waafaqsan qoondaynta hayadda
2. Bixinta ruqsadaha hirarka raadiyaha iyo muqaal araka (TV)
3. Horumarinta adeegyo casri ah iyadoo la isticmaalayo hirarka raadiyaha.
4. Suurta galinta tartan Ganacsi oo ku dhisan hufnaan iyo daahfurnaan marka la
soo bandhigayo ama la bixinayo adeegga hirarka raadiyaha kuna dhisan
maamul wanaag si waafaqsan Sharcigan.
5. Ku tala-galka iyo Qorsheynta baahida hadda jirta iyo tan imaandoonta, iyo
arrimaha kale ee loo arko inay lagama maarmaan yihiin.
Qodobka 38aad
Sugidda macluumaadka qoondaynta iyo bixinta hirarka.
Hayaddu waxay dhawraysaa dhammaan macluumaadka la xiriira qoondeeynta
iyo bixinta Hirarka Raadiyaha iyo macluumaad kasta oo Hayaddu is leeyahay
way u fiican yahay maareeynta Hirarka Raadiyaha, marka laga reebo
macluumaadka la xiriira baahida Sugidda Amniga Qaranka. Waxayna ka
dhigayaa dhamaan macluumaadka lagu xusay qodobkan kuwa u furan bulshada
guud si ay u baartaan ama ugu noqdaan xog-ogaal, waxaana lagu daabacayaa
dhammaan macluumaadka bogga internet-ka Hayaadda.
Qodobka 39aad
Shaxda Qoondeynta iyo bixinta Hirarka
1. Hayaddu waxay qorsheyneysaa isla markaasna maamulaysaa shaxda
qoondeynta iyo bixinta hirarka Qaranka si waafaqsan Sharcigan.
2. Hayaddu waxay aqoonsaneysaa hirarka isgaarsiinta ee ay shirkadaha hadda jira
horay u isticmaalayeen ayada oo la waafajinaayo sharcigan.
3. Hayaddu waxay u qoondeyneysaa, siinaysaana hirarka, isticmaalayaasha soo
socda:
A. Hay'adaha Amniga Qaranka.
B. Deb-demiska iyo badbaadada dadweynaha.
C. Hayadaha Warbaahinta
D. Shirkadaha isgaarsiinta
4. Wasaaraddu waxay ka dalban kartaa Hayadda inay ugu soo gudbiso shaxdii ay
diyaarisay oo faahfaahsan.

21



5. Shaxdu waxay dhaqan-gal noqonaysaa markay ansaxiso Hayaddu, waxaana

lagu daabacayaa bogga internetka ee Hayadda si dadweynaha ciddi doonayso
uga ogaato xogtaas.
6. Iyadoo la tixgalinayo faqradda 2aad ee qodobkan iyo qodobka 33aad hayaddu
waxey dhowreysaa arrimaha la xiriira hirarka mowjadaha Isgaarsiinta dalka
horey uga shaqeynayey ayadoo la waafajinayo sharcigan.

Qodobka 40 aad
Nidaaminta isticmaalka Hirarka
1. Hayaddu waxay maamulaysaa hirarka raadiyaha iyo qoondayntooda sida ku
xusan qod. 5aad ee sharcigan, ayadoo ujeeddeedu tahay ilaalinta ku
dhaqanka iyo hubinta in adeeg bixiye kastaa u isticmaalo ujeedaddii loo
siiyay isla markaana ku ekaado hirka loo qoondeeyay.
2. Hayaddu waxay qabankartaa wadatashi furan sida ku cad sharcigan,
ujeeddadiisuna tahay sidii loogu samayn lahaa xeer-nidaamiye hagaya
ruqsadlaha iyo isticmaalka hirarka.
Qodobka 41aad
Khidmadda isticmaalka Hirarka
1. Cidkasta oo doonayso inay isticmaasho Hir raadiyo, TV, Isgaarsiin iyo
wixii la mid ah oo u baahan in loo isticmaalo hir mucayan ah, waxaay
qaadataa Ruqsadda istcmaalka Hirarka iyo Isgaarsiinta, ciddi hore u
isticmaalijiratyna waa inay waafajisaa adeeggeeda sharcigan.

2. Hayadda Isgaarsiinta qaranka ayaa xaddidayso khidmadda laga qaadayo

cidda qaadanayso Ruqsadda, ayadoo kala tashanayso Wasaaradda Boostada,
Isgaarsiinta iyo Tiknoloojiyada iyo Wasaaradda maaliyadda, waxaana
tixgalin la siinayaa xaaladda adeeg bixiyaha.

3. Khidmadda Hayaddu qaadayso sida ku cad faqradda 1aad Sharcigan waxay

xaqiijinaysaa:
a. Inay ka qayb qaataan adeeg bixiyayaasha ka ganacsada isgaarsiinta
kobcin dhaqaalaha dalka iyo horumarinta Isgaarsiinta , laguna
xaqiijinayo inay bulshadu ka faa'iidaysato dhaqaalaha ka soo baxo.
b. Khidmadda laga qaado adeeg bixiyayaasha waxaa lagu shubayaa
khasnadda guud ee Dowladda si waafaqsan sharciga Maamulka
Miisaaniyadda dalka.

22



Qaybta 7aad
Ruqsadaha
Qodobka 42aad
Ruqsadaha
1. Qofna kuma shaqeysan karo shabakad isgaarsiineed, isagoo isticmaalaya
Hirarka Raadiyaha ee Isgaarsiinta, saldhig warbaahin ama bixin adeeg
isgaarsiineed Soomaaliya gudaheeda, asagoo aan u heysan ruqsad adeegga
isgaarsiinta uu bixinayo.
2. Hayaddu waxay bixin kartaa ruqsad isgaarsiineed oo oggolaaneysa bixinta
adeegyo isgaarsiineed qaab ku saleysan ruqsado gaar ah iyo ruqsado guud si
waafaqsan shuruudaha ruqsad bixinta iyo nidaamka Hayadda u dagsan.
3. Hayaddu waxay boggeeda internetka ku daabacaysaa adeeg bixiyayaasha
isgaarsiineed ee uqalma ruqsahada guud iyo kuwa gaarka ah.
4. Ruqsadaha Hayaddu marka ay goaaminayso cidda u qalanta Ruqsadaha guud,
ama kuwa gaarka ah, waxay hubinaysaa in cidi hore u haysatay Ruqsadda
bixinta adeeggaas oo kale, waqtiga goaanka la gaarayo, inaysan wax dhibaato
ah ka soo gaarin goaankaas.
5. Ruqsadlaha aan isticmaalin ruqsadda uu qaatay oo aan bixin adeeggii uu
uqaatay muddo lix bilood ah, way ka dheceysaa ruqsaddu magdhow laaan.
Qodobka 43aad
Habka Ruqsadbixinta
1. Hayaddu waxay bixin kartaa Ruqsad guud ee adeeg isgaarsiineed iyadoo ku
bixineyso muddo cayiman sida uu qabo Sharcigan
2. Habka Codsiga ruqsadaha isgaarsiinta wuxuu noqonayaa mid qoraal ah, laguna
soo hagaajinayo Hayadda, iyadoo la raacayo qaabka ay Hayaddu u diyaarisay
ruqsad bixinta, laguna soo lifaaqayo macluumaadka loo baahan yahay iyo
caddeyn muujinayso in la bixiyey khidmaddii codsiga, sida waafaqsan
Sharcigan
3. Hayaddu waxay siinaysaa codsadaha jawaab qoraal ah goaankii ay ka gaartey
codsiga muddo 14 maalmood oo maalmo shaqo ah, kana bilaabata markii laga
guddoomey codsiga.
4. Hayaddu hadday goaansato inaysan siin codsadahaas Ruqsadda, waxay
muddo 14 maalmood gudaheeda ah si qoraal ah ugu wargelinaysaa codsadaha,
loona sharaxayaa sababaha goaankeeda si faah-faahsan islamarkaasna
waafaqsan Sharcigan iyo shuruucda kale ee Dalka.

23



5. Ruqsadda guud ee lagu bixiyey si sharcigan waafaqsan, haddii aan looga joojin
Ruqsadlaha si qoraal ah, wuxuu ku jirayaa kuna shaqeeynayaa si sharci ah oo
awoodeysan ilaa laga gaarayo waqtiga dhamaanshaha ruqsadda.
6. Ruqsadda ay bixisey Hayaddu si waafaqsan sharcigan, laguma wareejin koro,
lagama iibin karo qeyb ama dhamaan shakhsi ama shirkad kale iyada oo aan
oggolaansho qoraal ah laga helin hayadda.
Qodobka 44aad
Bixinta Ruqsadda guud
1. Ruqsadda adeegga isgaarsiinta guud waxa loo bixinayaa habka Ruqsad
qaadashada guud.
2. Hiraraka iyo numbaradda isgaarsinta.
3. Ruqsadda guud waxa la siinayaa codsadaha marka uu buuxiyo shuruudaha loo
dajiyey bixinta ruqsadda guud, iyada oo Hay'adda isgaarsiinta ka dalban karto
xog dheeraad ah.
4. Codsadaha wuxuu buuxinayaa form-ka ruqsadda guud ee hay'addu diyaarisey

Qodobka 45aad
Muddada Ruqsadda guud
Muddada ruqsada guud ee adeeg bixiye isgaarsiineed waxaa lagu nidaaminayaa
Xeer- hoosaadka Hayadda aydoo lagala tashanayo Wasaaradda Boostada,
Isgaarsiinta iyo Teknolojiyada, isla markaana la tixgalinayo baaxadda adeeg-
bixiyayaasha.
Qodobka 46aad
Qiimaha Ruqsadda guud
Qiimaha ruqsadda guud waxaa xadidayo Golaha Wasiirada kabbid soo jeedinta
Wasiirka Boostada, Isgaarsiinta iyo Teknooloojiyada, ayadoo la tixgalinayo
qaabka Caalamka looga dhaqmo iyo duruufaha u gaarka ah Dalka, waxaana la
raacayaa nidaam maaliyaeedka Dalka, haddii loo baahdo waxaa warbixin dheeraad
ah laga waydiinkaraa Hayadda Isgaarsiinta Qaranka.
Qodobka 47aad
Cusboonaysiinta Ruqsadda
1. Hayaddu waxay cusbooneysiineysaa Ruqsad marka uu Ruqsadlaha soo
codsado, una hoggaansamay dhamaan shuruudihii hore ee lagu siiyey ruqsadda
sida ku cad sharcigan iyo hab-nidaamin Hayadda.

24



2. Ruqsadluhu waa inuu soo codsadaa cusbooneysiinta inta aysan ka dhicin

ruqsaddii hore
3. Haddii ruqsadda ay kadib dhacdo waqtigii loogu talagalay in lagu
cusbooneysiiyo, ruqsadlaha waxaa lootixgalinayaa duruufaha keeni kara dib
udhaca sababeysan oo maangal ah, haddii lawaayo duruuf cad oo sababeysan
waxuu mudan doonaa ganaax sida ku cad xeer-hoosaadka hayadda ee habraaca
ganaaxa.
4. Haddii ay dhacdo in Hayaddu cusbooneysiin waydo codsiga, Ruqsadlaha
waxuu wadan karaa howlahiisa shaqo si waafqsan shuruudihii horay loogu
siiyey ilaa inta Hayaddu ka gaarayso goaan cusboonaysiinta.
5. Mar kasta oo Hayaddu qaadanayso goaan diidmo cusbooneysiin, ama ay
saarayso ganaax ruqsadlaha jebiyey shuruudihii lagu siiyey ruqsadda si
waafaqsan sharcigan, Hayaddu waxay kagaareysaa goaan iyadoo ku soo
gudbinaysa hab qoraal ah.
6. Cusboonaysiinta ruqsadda guud waxa loo marayaa habraaca ruqsadaha si
waafaqsan sharciga.
7. Shirkadaha isgaarsiinta wadaniga ah ee ka shaqeynayey dalka ka hor inta aan la
ansixin Sharcigan isgaarsiinta, hayaddu waxey utixgelineysaa jiritaanka
sharciyadooda, inta laga waafajinayo sharcigan.
Qodobka 48aad
Ka tanaasulidda ama Dib u soo celinta Ruqsadda
Ruqsadlahu wuxuu u soo celin karaa Hayadda Ruqsaddiisa asagoo soo raacinaya
qoraal ogaysiin waqti walba, si waafaqsan Sharcigan, waxeyna soocelinta ruqsaddu
hirgalaysaa marka Hayaddu hesho qoraalka rasmiga ah ee ruqsadlaha.

Qodobka 49aad
Kala noqoshada Ruqsadda
Hayaddu waxay amar qoraal ah ku hakin kartaa ama ku soo ceshan kartaa
ruqsaddii ay bixisay marka ay dhacaan xaaladahan soo socda:

1. Haddii Ruqsadlahu bixin waayo ganaax lagu saaray ku xad-gudubka sharciga

isgaarsiinta ee lagu siiyay Ruqsadda. Waxaa lagala noqon karaa ruqsadda.
2. Marka uu fulin waayo ama u hogaansami waayo xeernidaaminta ay soo rogtay
Hayadda si waafaqsan sharcigan waxaa hayaddu kala noqon kartaa
ruqsadda.

25



3. Haddii uu ku qanci waayo ruqsadluhu goaanka hayadda ee kala noqoshada

ruqsadda waxaa uu u dacwoon karaa maxkamadda awoodda u leh si waafaqan
xeerka nidaamka garsoorka soomaaliyeed.
4. Waxaa kale oo lagala noqon karaa ruqsadlaha haddii uu ruqsadluhu bixin
waayo khidmadda ku waajibtay.

Qaybta 8aad
Isku- xirka Shabakadaha Adeegga Isgaarsiinta
Qodobka 50aad
Codsiga Isku-xirka
1. Haddii adeeg-bixiye isgaarsiineed oo leh ruqsad adeeg uu ka codsado isku-
xir shirkad kale oo adeeg isgaarsiineed bixisa, waxaa la waafajinayaa
sharcigan isgaarsiinta iyo heshiiska u dhexeya labada shirkadood.

2. Isku-xirka adeegga Isgaarsiintu taleefannada, waa Dan Guud, waxaana

lagama maarmaan ah in la isku furo qadadka shirkadaha kale duwan ee ka
ganacsada adeegga talefoonada, si loogu sahlo Bulshada inay isticmaalaan
hal SIM Card, oo ay kula xiriirikaraan dhammaan shirkadaha kale ee ka
howlgalo Dalka.

Qodobka 51aad
Shuruudaha Isku-xirka
1. Dhamaan isku-xirka shirkadaha waa inay noqdaan mid qoraal ah una
hoggaansan qodobada Sharcigan iyo xeer nidaaminta hayadda.
2. Shuruudaha isku-xirka shirkadaha isgaarsiintu waa inay marka hore ku
heshiiyaan shirkadaha isku xirmaya, hasa yeeshee Heyaddu way soo
faragelin kartaa ayadoo kaashanaysa wasaaradda waxaana la waafajinayaa
sharcigan.
3. Haddii ay Heyaddu aragto in heshiiska oo dhan ama qayb ka mid ah aysan
waafaqsaneyn qodobada sharciga ama hab-nidaaminta Heyadda, waxay
goaamin kartaa inay shirkaduhu soo waafajiyaan heshiiskooda Sharcigan
iyo shuruucda kale ee Dalka.
4. Haddii ay dhinacyadu gaari waayaan go'aan laysku raacsanyahay ama ku
yimaado dib udhac heshiiskooda, Hayaddu waxay soo faragalin kartaa,
go'aanna ka gaari kartaa arrinta la isku hayo ayadoo loo marayo si
waafaqsan Sharcigan

26



5. Haddii goaanka hayadda dhinacyada dhinac kamida ah kuqanciwaayo,

Waxaa uu uga dacwoon karaa maxkamadda awoodda u leh.
6. Haddii shirkadi bixin waydo lacagta lagu yeeshay ee ka dhalatay isku xirka
shirkadaha, waxaa lagu dhaqayaa sharcigan iyo xeerka madaniga
soomaaliyeed.
Qodobka 52aad
Diiwaan-galinta Heshiisyada Isku-xirka
1. Dhamaan shirkadaha adeegga bixiya waxay ka diiwaan-gelinayaan
Heyadda Isgaarsiinta heshiis walba oo isku-xiraya shabakadaha mudo 30
maalmood gudohood laga bilaabo maalinta la kala saxiixdo heshiiska.
2. Dhinacyada heshiiska waa inay u soo gudbiyaan Heyadda heshiiska isku-
xirka oo ay galeen Shirkadaha adeegga bixiya.
3. Kaddib marka Hayaddu qiimeeyso shuruudaha heshiiska isku-xirka iyo
kharashka isku-xirka lagu heshiiyey in uusan waafaqsanayn Sharcigana ama
hab-nidaaminta Heyadda , waxay ka codsan kartaa dhinacyadda in dib
loogu noqdo heshiiska, lana soo waafajiyo.
Qodobka 53aad
Xeer-nidaaminta Isku-xirka
1. Heyaddu waxay sameyn kartaa xeer nidaamin la xiriirta isku-xirka
shirkadaha.
2. Xeer-nidaaminta isku xirka hayadda waxey qeexeysaa arrimaha soo
socda:
a. Waqtiga iyo wada xaajoodka gunnaanadka heshiiska isku-xirka.
b. Tayada iyo heerka adeegga.
c. Habraaca loo qaadaayo tariifada.
d. Xafididda lahaanshaha gaarka ah.
e. Xafididda xogaha ganacsiga.
f. Fududeynta isku-xirka dhinacyada.
g. Xaddididda tariifada isku xirka marka ay dhinacyadu ku heshiin
waayaan.
Qodobka 54aad
Shuruudaha Jaridda Isku-xirka
1. dhinacyada galay heshiiska isku xirka maka bixi karaan heshiiskooda ayagoon
ka heysan ogolaansho qoraal ah hayadda.
2. Heyaddu waxay dhiirigalineysaa iskaashiga bixiyayaasha adeegga isgaarsiinta.

27



3. Haddii dhinacyadu ay ku heshiin waayaan arrimaha kor ku xusan Heyadda

Isgaarsiintu waxay ku sameyn kartaa fara galin lagu xalinayo arintaas iyadoo
mudnaanta koowaad la siinayo danta guud.

Qaybta 9aad
Qorshaha Lambar-bixinta Qaranka
Qodobka 55aad
Qoondayntaiyo Bixinta lambarada
1. Waxa reeban in la isticmaalo lambarrada qaranka, iyadoo aan loo heysan ruqsad
ay bixiysay Hayadda Isgaarsiinta qaranka si waafaqsan Sharcigan
2. Furaha qaranka 252, iyo Sumadda qaranka dot So (domain) waa hanti
Dowladdu leedahay, waxaana u xilsaaran Hayadda Isgaarsiinta qaranka,
waxaana loo maamulayaa si waafaqsan Sharcigan, iyadoo la dhowrayo
xeerarka caalamiga ah iyo kuwa gobolka.
3. Hayadda Isgaarsiinta qaranka waxay qoondeyneysaa qaabka loo isticmaalayo
lambarada dalka, sidaa darted shirkad kasta oo isgaarsiineed waxay soo
codsanaysaa in laeg ama u dhiganta baahideeda.
4. Hayaddu waxay leedahay awood ay ku ilaaliso, kuna sameeyso xeer-
nidaamiye habka loo isticmaalayo qorshaha qoondeynta iyo bixinta lambarrada
Qaranka iyo shabakadda internetka, taasoo lagu isticmaalayo in lagu bixiyo
adeegyo Isgaarsiineed.

5. Dhammaan adeeg bixiyayaasha leh ruqsad isgaarsiineed, waxay xaq u leeyihiin

inay helaan lambarro baahidooda ku filan si ay u bixiyaan adeegyada
isgaarsiinta, kaddib mark ay soo buuxiyaan shuruudaha, soona qortaan
codsigiisa, sida ku cad sharcigan

6. Sharcigani waxa uu qeexayaa habka diidmada qayb ama dhammaan codsi la

xiriira isticmaalka lambarrada iyo diiwaangalinta magaca shabakadaha bixiya
adeegga internetka haddii ay dhacaan arrimaha soo socda:

A. Haddii codsaduhu aanu haysan ruqsad uu ku bixin karo adeegga

isgaarsiinta iyo internet-ka.
B. Haddii codsigiisu aanu waafaqsanayn qorshaha lamabarradda ee heer
qaran.
C. Haddii ay muuqato in codsiga ruqsadluhu uusan waafaqsaneyn sharcigan
iyo shuruudaha qoondeynta ee Hayadda Isgaarsiinta qaranka.
28



D. Haddii ujeeddada isticmaalka lambarada la soo codsaday ay halis ku yihiin

jiritaanka shirkadaha isgaarsiinta iyo amniga qaranka sida khiyaamo
(fraud)

E. Haddii ujeeddada loo soo codsaday lambarada aysan ku caddeyn codsiga

hayadda loo soo gudbiyey.

Qodobka 56aad
Diidmada Codsiga
1. Haddii ay Hayaddu diiddo codsiga bixinta lambarada ama diiwangelinta
shabakadda adeegga Internetka sida waafaqsan Sharciaga hayadda, waxaa ay
ku soo saaraysaa goaan qoraal ah, iyadoo ku caddeynayaa sababta keentay
diidmada codsiga.
2. Codsaduhu wuxuu ka codsan karaa Hayadda inay dib u eegis ku sameyso
goaanka codsigiisa lagu diiday.
3. Codsaduhu dib ayuu u soo codsan karaa lambarrada ama diiwaangelinta
shabakadda Internetka uu dalbanayo, isagoo dib u habeyn ku soo sameynaya
qodabadii iyo sababihii loogu diiday soona waafajinaya habraacyada haadda.
4. Haddii ay Hayaddu mar kale diido codsiga, waxa uu codsadaha u gudbin karaa
dacwad maxkamadda awoodda u leh.
5. Waxaa reeban ogolaansho ruqsad la xiriirta lambarada iyo diwaangelinta
shabakadaha internetka ee ku dhisan khiyaano (fraud).
6. Hayaddu waxey awood u leedahay in ay joojiso isticmaalka lambarrada iyo
diiwaangelinta shabakadaha Internetka ee ku dhisan khiyaano (fraud).
7. Cidkasta oo isticmaasho numberada shabakdaha internetka ee ku dhisan
khiyaano (fraud) waxaa loo cuskan karaa xeerka ciqaabta soomaaliyeed.
Qodobka 57aad
Xeer- nidaaminta Khidmadaha Lambarada
Hayaddu waxay soo saari kartaa xeer nidaamin lagu hormarinayo ujeeddooyinka
Sharcigan iyo khidmada lambarrada iyo shabakadaha internet-ka, ayadoo la
kaashanayso Wasaaradda, isla markaana tixgalin la siinayo Siyaasadda Isgaarsiinta
Qaranka.
Qodobka 58aad
Liiska Lambarrada Adeegyada gaarka ah

1. Hayaddu waxay awood u leedahay inay soo saarto xeer-nidaamin lagu

dhaqayo lambarro adeegyo khaas ah oo ay adeeg bixiyayaasha laga doonayo in
ay hirgeliyaan iyadoo la dhowrayo maslaxada guud iyo midda gaarka ah sida

29



lambarrada adeegga deg-degga ah iyo kuwii kale ee loo arko in ay yihiin dan
guud.

2. Haddii Hayaddu soo saarto goaan ah in adeeg bixiyayaashu ay siiyaan

macaamiishooda adeeg lambar guud xaaladaha deg-degga ah ee dhammaan
Soomaaliya laga isticmaali karo si loo dhiirrigeliyo nabadgelyada guud, waxay
adeeg-bixiyaashu bixinayaan lambarro deg-deg ah oo khaas ah, kuwaasoo ka
shaqayn kara dalka oo dhan.
3. Hayaddu sidoo kale waxay qaadaysaa tallaabooyin lagu dhiirrigelinayo in si
deg-deg ah loo hirgeliyo dhismaha kaabayaasha qorshaha lambarrada deg-
degga ah, kuwaas oo u sahlaya dadweynaha in lagu isticmaali karo meel kasta
oo gudaha Soomaaliya ka tirsan.

Qaybta 10aad
Xuquuqda Shirkadaha Isgaarsiintaiyo Macaamiisha
Qodobka 59aad
Ilaalinta Xuquuqda Shirkadaha Isgaarsiinta wadaniga ah.
1. Waxaa la dhiirigalinayaa, lana dhowrayaa xuquuqda shirkadaha isgaarsiinta
waddaniga ah iyo guud ahaan maalgashadayaasha waddaniga ah, isla markaana
waxaa la ilaalinayaa xuquuqdooda iyo jiritaankooda.
2. Hayadda waxaa ka ilaalineysaa shirkadaha isgaarsiinta wadaniga ah in uu ku
yimaado burbur sababtiisu tahay tartan sharci dara ee ka yimaadda maalgashiga
shisheeyaha.

Qodobka 60aad
Oggolaansha Hirarka iyo qalabka Isgaarsiinta
1. Hayaddu waxay bixinaysaa ruqsadda isticmaalka hirarka mowjadaha.
2. Hayaddu waxay leedahay ka tala bixinta iyo fududeynta agabka isgaarsiinta ee
waddanka la soo gelinayo, taasoo ay keensanayaan shirkadaha bixiya adeegga
isgaarsiinta.
3. Hayaddu iyadoo hirgelineysa howshan waxay qabaneysaa wadatashi guud oo
ay la yeelaneyso shirkadaha isgaarsiinta si ay iskula meel dhigaan hayadda loo
aqoonsanayo halbeegga sheybaarka qalabka isgaarsiinta, hayadahaas
oggolaanshaha ay bixiso oo laga aqoonsan yahay Soomaaliya.
4. Hayadda isgaarsiinta qaranka waxay diiwaangelineysaa, heyadda loo
agolaaday in lasiiyo ruqsadda halbeegga sheybaarka qalabka isgaarsiinta.
30



Shirkadaha isgaarsiinta dalka way soo jeedin karaan in wax laga beddelo ama
lagu daro hayadda qalabka baarta.
5. Cidkasta oo wadani ah waa keeni karaa qalabka isgaarsiinta, hase yeeshee
waxaa uu dalbanayaa ruqsad uu ku keeno qalabka isgaarsiinta, wuxuuna
raacayaa shuruudaha loo dajiyay, isla markaana wuxuu bixinayaa khidmadda
loo qoondeeyay adeegga, waxaana xaddidaya Hayadda isgaarsiinta qaranka.

Qodobka 61aad
Xaqa Marinka Adeeg-bixiyaha
1. Ruqsadlaha bixiya adeegyada Isgaarsiinta wuxuu xaq u leeyahay in si
waafaqsan sharciga loogu oggolaado dhex-maris uu dhex marsado dhulka guud
qalabkiisa, meel walba oo waddanka ka mid ah, marka uu dhisayo, dayactirayo
ama ka shaqeynayo xarumaha looga baahan yahay gudashada waajibaadka
ruqsadda loo siiyey si uu u bixiyo adeeg isgaarsiineed.
2. Ruqsadlaha bixiya adeegyada isgaarsiinta waxa uu xaq u leeyahay in si sharciga
waafaqsan loogu oggolaado uuna helo dhex-mariska uu marsado qalabkiisa
dhulalka sida khaaska loo leeyahay, iyadoo ogolaansho iyo heshiis la
waydiisanayo milkiilaha isla markaana ay waajib ku tahay in uu aqbalo
codsigaas, sida uu qabo sharciga isgaarsiinta qaranka.
3. Ruqsadlaha bixiya adeegyada isgaarsiinta waxa xaq loogu leeyahay in uu
dayactiro dhibka uu u geystay hantida gaarka ah iyo tan guud.
4. Hayaddu waxay soo rogi kartaa xeer nidaamin lagu bixinayo magdhaw lagu
hagaajinayo dhibkii ay geysatay isticmaalidda xaqa loo siiyay dhexmarsashada
qalabka iyo kii loogu geystay, dhulka/hawada guud ama kan gaarka ah.
5. Hayaddu waxay leedahay awood ay ku dhegeysato, goaanna uga gaarto wixii
is-afgaranwaa ah ee ka dhasha isticmaalka xaqa Marinka ee Adeegbixiyuhu
xaqa u leeyahay.
Qodobka 62aad
Helitaan Adeeg Isgaarsiineed oo baahsan.
1. Adeeg bixiyayaasha ayagoo kaashanayo Hayadda Isgaarsiinta Qaranka waxay
u howlgalayaan in dadweynaha ay gaarsiiyaan baahida ay u qabaan isgaarsiinta
gaar, ahaan maagaalooyinka, tuulooyinka, miyiga, iyo meel walba oo ay baahi
isgaarsiineed ka jirto.

31



2. Hayadda isgaarsiinta qaranka waxay iska xilsaaraysaa fududeynta iyo baahinta

isgaarsiinta ay u qabaan dadweynaha in ay helaan adeeg isgaarsiineed oo
baahsan.
Qodobka 63aad
Tartanka Suuqa Isgaarsiinta.
1. Waxaa ufuran adeeg bixiyayaasha Isgaarsiinta tartan ganacsi oo xor ah, iyadoo
aan la jebinayn sharciga isgaarsiinta.
2. Hayaddu waxay kormeeri kartaa, goaanna ka gaari kartaa, hubin kartaa in
dhammaan adeeg-bixiyaashu u hoggaansameen shuruucda tartanka xorta ah iyo
habka uu u nidaamiyay sharcigan iyo xeer-nidaaminta Hayadda iyadoo mar
walba la ilaalinayo hanaanka cadaaladda.
3. Hayaddu waxay xaqiijineysaa adeeg-bixiyayaasha Isgaarsiintu inay dhowraan
tartanka suuqa xorta ah, xaqa lahaanshaha iyo maamulidda saldhigyada
isgaarsiinta.

Qodobka 64aad
Si xun u isticmaalidda awoodda Suuqa
1. Waxaa kareeban Ruqsadle kasta oo bixiya adeeg isgaarsiineed oo ay Hayaddu
oggolaatay, inuu ku kaco fal ujeeddadiisu tahay in lagu waxyeelleeyo tartanka
suuqa xorta ah ee isgaarsiinta dalka.
2. Waxaa kareeban in Ruqsadle bixiya adeeg isgaarsiineed inuu galo heshiis ama
ballan qaadyo, taasoo ujeeddadoodu tahay in hoos loo dhigo tartanka suuqa
Isgaarsiinta dalka.
3. Haddii ay Hayaddu u aragto, ka dib dhageysi iyo wadatashi loo qabtay
dadweynaha si waafaqsan sharcigan, in ruqsadle Isgaarsiineed uu ku kacay falal
ujeeddadoodu tahay khasaaarin hantiyeed oo suuqa ganacsiga Isgaarsiinta ku
yimaada, Hayaddu waxay qaadi kartaa talaabooyinka soo socdo:
A. Ku soo rogitaan ganaax lacageed oo ay Hayaddu xaddido iyadoo
tixgalinaysa waxyeellada uu suuqa u gaystay falkiisa sida ku cad Sharcigan
B. Haddii Hayaddu u aragto in waxyeellada uu gaystay falkaas ka dhalan
karto dhibaato loo gaystay cid kale, waxaa loo gudbin karaa maxkamadda
awoodda u leh si ay go'aan uga gaarto inta uu gaarsiisan yahay
faldambiyeedkaas, ciqaabta ku habboon iyo in ay xaddido magdhawga ka
dhalan kara khasaaraha uu gaystay.

32



Qodobka 65aad
Faaf-reeb
Shirkaduhu waxay masuul ka yihiin anshaxa isticmaalka adeegga ay bixiyaan,
waxayna faaf-reeb ku samaynayaan dadka u isticmaala waxyaabaha diinta
Islaamka iyo anshaxa suuban ka soo horjeeda.

1. Waxaa anshaxa suuban cabbir u noqonayo dhaqanka suubban ee bulshada iyo

mabaadi'da shareecada Islaamka.
2. Wax kasta oo ka horimaanaya dhaqanka suubban ee bulshada iyo mabaadi'da
shareecada Islaamka waa anshax xumo, waxayna shirkaduhu ka qaadi karaan
qofkii ku xad-gudba tallaabo anshax marin ah oo gaari karta in laga xiro
isticmaalka adeegga, haddii cidda ku xad-gudubtay joojin waydo isticmaalkaas
ka soo horjeeda anshaxa suubban.
3. Shirkaduhu waxay si qoraal ah ku soo war-galinayaan Hayadda go'aanka ama
tallaabada ay ka qaadeen cidda gaysatay xad-gudubka.

Qodobka 66aad
Amniga Qaranka
1. Waxaa waajib ku ah Ruqsadle kasta ilaalinta amniga qaranka, waana inuu
fuliyaa codsiyada hayadda iyadoo la raacayo shuruucda dalka.
2. Haddii ay jiraan baaris sababo la xiriira nabadgelyada qaranka, waxaa laga
codsan karaa lambarka macmiilka, marka ay Hayadda Isgaarsiinta Qaranka
ama hay'adaha Amnigu u soo dalbadaan si qoraal ah, haddii looga baahdo xog
dheeraad ah, ayadoo laa marayo maxkamadda awoodda u leh. Waxaana ku
waajib ah ruqsadlaha in uu ilaaliyo sirta xogta laga dalbaday oo aysan gaarin
cid kale.
3. Haddii loo baahdo baaris la xiriirta amniga qaranka waxaa la tixgelinyaaa
duruufaha nabadgalyada dalka iyo ilaalinta xuquuqda gaarka ah ee
muwaadinka.
Qodobka 67aad
Diiwaangalinta SIM kaarada
1. Shirkadaha Isgaarsiintu waxay diiwaangelinayaan dhammaan dadka iska leh
SIM Kaarada Telefoonka iyo kuwa la siinaayo SIM kaaryada marka uu
sharcigan dhaqan-galo, si loo sugo milkiyadda iyo xuquuqda gaarka ah ee
macmiilka.

33



2. Si loo fuliyo tilmaanta ku xusan faqradda 1aad ee qodobkan waxaa laga

maarmaan ah in uu haysto macaamilku haysto wax sugi karo aqoonsiga
shaqsiga.

Qaybta 11aad
Qodobka 68aad
Hirgalinta Sharcigan
1. Hayaddu waxay leedahay awood ay ku hirgelinayso Sharcigan iyo xeer
nidaaminta hayadda isgaarsiinta qaranka, hasa yeeshee ayadoo la tixgalinayo
duruufaha gaarka ah uu Dalku ku sugan Wasaaradda, Hayadda iyo adeeg
bixiyayaashu waxay iska kaashanayaan sidii si buuxdo loogu hir-galinlahaa
Sharcigan.
2. Hayaddu waxay leedahay awood ay ku kormeerto in loo hoggaansamay
sharcigan iyo xeer nidaaminta hayadda ay soo saartay.
3. Hayaddu waxay raacaysaa qaab daah-furan, waafaqsanna sharciga isgaarsiinta
qaranka.
4. Hayaddu waxay awood uleedahay in ay ganaax saarto ciddii jabiso sharcigan.
Lana siiyo magdhaw cid walba oo ay dhibaato ka soogartay ku xad gudubka
sharcigan.
5. Hayaddu waxaa kale oo ay dhaqan galinaysaa heshiisyada caalamiga ah ama
kuwa goboleed oo ay Soomaaliya qayb ka tahay kuwaasoo la xariira arrimaha
isgaarsiinta.

Qodobka 69aad
Xaaladahii ka horreeyay Sharcigan
Cidna laguma qaadi karo ganaax kasta oo ka dhashay falal ama talaabooyinka uu
reebay samayntooda Sharcigan falalkaasoo dhacay ka hor dhaqan-galkiisa hasa
yeeshee waxaa la waafajinayaa sharcigan kaddib marka uu dhaqan-galo.
Qodobka 70aad
Baabiin
Waxaa la baabi'iyay sharci kasta oo ka hor imaanaya ama aan la socon karin
Sharcigan

34



Qodobka71aad
Dhaqan-gal
Sharciagni waxaa uu dhangalayaa marka uu ansixiyo Golaha Shacbiga kadibna
madaxwaynuhu saxiixo , laguna soo saaro faafainta Rasmiga ah ee Dowladda.

35