Kafkasya'Daki̇ Rus İşgali̇ Ve Kafkasya'Nin Si̇yasi̇-Sosyal Durumu Hakkinda Rapor

KAFKASYA RAPORU 2013
KAFKASYA'DAK RUS GAL VE

KAFKASYA'NIN SYAS-SOSYAL DURUMU
HAKKINDA RAPOR
2013
Kafkasya'nn Corafi Durumu:
Kafkasya, Karadeniz ile Hazar Denizi arasnda ykseklii orta ksmlarnda be bin metreyi
aan sradalarn addr. Asya, Avrupa ve Afrika'nn ierisine sokulmu ve birbirine bal i
denizlerin meydana getirdii bir su yolunun dou ucudur. Bu su yolu, Akdeniz, Ege Denizi,
Marmara Denizi, Boazlar, Karadeniz, ve Azak Denizinden ibarettir. Kafkasya bir ok yazar
tarafndan Kuzey-Gney ayrmna tabi tutulmutur. Corafi adan yaplan Kuzey Kafkasya-
Gney Kafkasya ayrm siyaset bilimcileri tarafndan da kabul edilmitir. nk Kuzey ve
Gney Kafkasya corafi adan olduu kadar dier birok ynden farkllklar gsteren iki
blgedir. Nitekim bugn Gney Kafkasyada bamsz olan Ermenistan, Azerbaycan,
Grcistan Cumhuriyetleri yer almakta olup; Kuzey Kafkasyada ise ayn bamszlk sz konusu
olmamtr. Gnmzde Kuzey Kafkasyada Rusya Federasyonuna bal Adige, Karaay-
erkes, Kabardey-Balkar, Kuzey Osetya, eenistan, nguetya ve Dastan zerk
Cumhuriyetleri yer almaktadr. eenistan'n igali sonrasnda direniiler tarafndan tek
tarafl olarak ilan edilen Kafkasya Emirlii ise corafi snrlar vilayetler olarak tanmlam,
buna gre "eenistan, Dastan, nguetya, Kabardin-Balkar Karaay Birleik Vilayeti ve
Nogay Stepleri'nden" oluan be blge belirlenmitir. Jeopolitik adan Kuzey Kafkasya,
Avrupa ile Orta Asya arasnda gei kprs niteliindedir. Blgenin stratejik nemi tarihi
ynlendirecek ok sayda gelimelere tank olmutur.
Kafkasya Adnn Kkeni:
Eski Yunanllarn As diye nitelendirdii Kafkasya blgesi bugnk Asya Ktasnn temelini
oluturmaktadr. Aslarn Da anlamndaki Kafkaslar, daha sonralar Tatarlar tarafndan
Jalbuz (Buz Yelesi), Nogaylar tarafndan Yldz Dalar olarak adlandrlmtr. Bir gre
gre Kafkas ad Farsa da anlamna gelen kuh ile eski Trkede beyaz anlamna
gelen kas kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir. Orta a slm gezginlerinin
seyahatnamelerinde ve eitli eski Trk kaynaklarnda Kafkasya ya da Kafkaslar adna
rastlanmaz. Kafkasya adnn bir blge olarak kullanlmas 19. yzyl balarna rastlar.
Kafkasya'da Yaayan Halklar:
Kafkasya pek ok dilin, halkn, etnik grubun ve mahalli kltrn bir arada yaad, dnyann
ilgin blgelerinden biridir. Karadeniz ile Hazar denizi arasnda uzanan bir corafyada
yaayan Abhaz, Adilge, Abaza, Karaay-Malkar, Oset, een-ngu ve Dastan halklarnn
oluturduu Kafkasya siyasi ya da fiziki bir corafyann ad deil, yukarda adlarn saydmz
halklarn meydana getirdii ve "Kafkas Kltr Sahas" adn verdiimiz kltrel corafyann
addr. Kafkasya halklar yzyllardan beri ayn tarihi, kltr ve corafyay paylamalarna
ramen, toplumsal yaplarnda son derece gl bir yere sahip olan aile-soy ball,
kabilecilik gibi tutum ve davranlar sebebiyle tarih boyunca bir birlik oluturamamlardr.
Aralarndaki bu ihtilaflar kaldrmak hususunda eitli zamanlarda yaplm olan giriimler
mevcuttur. Bu giriimlerin sonuncusu 2007 ylnda ilan edilen ve tm direni cephelerini tek
bayrak altnda toplamay hedefleyen Kafkasya Emirlii'dir.
Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 2

Tel: +90 212 488 6606 Fax: +90 212 381 6328 www.imkander.org.tr
Kafkasya'nn halklar Kurban ve Yukar Terek havzalarna yerlemi olan Kabardeyler, Byk
Kafkaslarn orta kesiminde yaayan eenler, ngular ile Batlardan oluan Vaynahlar,
Dastan'da yaayan Avarlar, Dargiler, Lezgiler ve Laklardr. Hint-Avrupa kkenli topluluk da,
Byk Kafkasya'nn orta kesiminde yaayan Osetlerdir. Kuzeyde yaayan ve daha ok Ruslarla
Ukraynallar kapsayan Slav kkenli topluluklar Kafkasya nfusunun te birinden fazlasn
olutururlar. Son olarak Krtler, Taliler, Tatlar, Yunanllar ve ingeneler gibi eitli blgelere
dalm Hint-Avrupa kkenli halklar saylabilir. Trk kkenli halklar gney batda yaayan
Azeriler ile kuzeyde yaayan Kpak Trklerinden Kumuklar, Nogaylar, Karaay-Malkarlardr.
Adigeler (erkesler)
7.600 km' lik bir sahay igal eden Adige zerk Cumhuriyeti'nin bakenti Maykop ehridir.
Cumhuriyet nfusunun % 70'ini Ruslar, % 23'n Adigeler (erkesler) meydana getirir.
Adigelerin 1989 ylndaki nfuslar 124 bin kiidir. Kendilerine "Adige" adn veren, yabanc
milletler tarafndan ise "erkes" adyla tannan bu halklar yzyllar boyunca Kafkasya'y
hakimiyetleri altnda tutan Hun-Bulgar, Hazar, Alan, Kpak gibi kuzeyli Trk kavimlerinin
etnik, siyasi ve kltrel etkisi altnda kalm ve yukarda adlarn saydmz eski Trk
kavimlerinin torunlar olan Karaay-Malkarllar ile yzlerce yl komu olmalarnn neticesinde
onlarla da bir kltr alveriinin sonunda ise Adige ve Karaay-Malkar halklar arasnda
sosyolojik adan bir "kltrleme" hadisesi yaanm ve bunun neticesinde ortak bir hayat
tarz, treler ve gelenekler ortaya kmtr.
Dastanllar
Dastan'da pek ok etnik grup bir arada yaamaktadr. 1989 yl nfus saymna gre
Dastan halklarndan Avarlar 604 bin, Lezgiler 466 bin, Darglar 365 bin, Kumuklar 282 bin,
Laklar 118 bin, Tabasaralanlar 98 bin, Rutullar 20 bin, Tsahurlar 20 bin, Agullar 19 bin kiidir.
Dastan sadece eski SSCB'nin deil, tm dnyann en karmak blgelerinden biridir. 1926'da
Dastan'da 32 dilde konuan yerli millet ve etnik grup vard. Bu 32 yerli dilden 24' Kafkasya
dilleri ailesinin Nah-Dastan grubuna, 5'i Trk dili grubuna, 3' ise Hint-Avrupa dilleri ailesine
girer. Dini mensubiyetlere gre Dastan'n btn yerli halklar mslmandr. Dastan,
Rusya'nn btn zerk arazi kurumlar ile mukayesede Ruslarn tm ahali iinde yzdesinin
ok dk olduu etnik blgesidir. Dastan'da etno-demografik durum dinamik karakterlidir.
Dastan ahalisinin etno-politik bakmdan artl olarak 3 gruba ayrmak mmkndr. Dallar
(Nah-Dastan grubuna ait olan halklar) Trkler (Kumuklar, Nogaylar ve Azerbaycan Trkleri)
Rus dilleri (Ruslar ve dier halklar) 1989 ylnn nfus saymna gre "Dallar" Dastan
ahalisinin %68.9'unu, Trkler %18.7 'sini, Rus dilliler ise %12.4'n oluturmaktadr.
een-ngular
eenler, Kafkas da zinciri ile Terek arasnda kalan dalk blgede yayorlar. Topraklar
dou ynnde Koysu ve bat ynnde de Uladikavkaz ile Transkafkasya arasndaki balanty
salayan geitle snrldr. Yaklak 13 bin km'lik yz lm olan eenistan'n nfus yaps

een-Rus sava nedeniyle tm olarak tespit edilememitir. eenlerin 1989 ylndaki
nfuslar 1 milyon kiidir. nguetya ise, 6 bin km'lik bir blgeyi kaplamaktadr. 1989 yl
nfus saymna gre ngular 237 bin kiidir.
Osetler
Osetlerin 1989 nfusu 600 bin kiidir. Eski Hint-Avrupa kkenli topluluk olarak bilinen
Osetler, Byk Kafkaslarn orta kesiminde yaarlar. Bu topluluk M. 7.y.y.'dan Hunlarn
basksyla Kafkasya'ya sndklar M.S. 4. yzyla dein Gney Rusya steplerinde dolaan ve
srayla skitler, Sarmatlar, Alanlar olarak anlan Dou ran kkenli gebe halklarn kalntsdr.
Karaay-Malkarlar
Karaay-Malkar lkesi Kafkasya'nn Orta Kafkaslar olarak bilinen merkezi ksmnda yer
almaktadr. Yalnzca Kafkasya'nn deil, Avrupa'nn da en yksek dalar bugn Karaay-
Malkar topraklar iindedir. Kafkas dalarnn zerinde yer alan Karaay-Malkar topraklarnn
gney snrlar batan baa Kafkas dalar ile kapldr. Karaay-Malkar halknn "Tav Art" (Da
Arkas) adn verdikleri Kafkas tesi lkelerinden Abhazya ve Grc-Svanetya blgeleri
Karaay-Malkarllarn gney komulardr. Karaay-Malkarllarn kuzeyinde yer alan
dzlklerde ise Abazinler, Nogaylar ve Besleney-Rabardey erkeslerinin topraklar
uzanmaktadr. Douda Kuzey Osetya Cumhuriyeti ile komudurlar. Karaayllar ve Malkarlar
birbirinden farkl etnik kkene, dile, kltre ve tarihe sahip iki ayr halk deil, ayn dil, kltr
ve tarihi paylaan bir Trk boyudur. Sovyetler Birlii dneminde ikiye ayrlan Karaay-Malkar
halk Kafkasya'da yer alan Karaay-erkes zerk Blgesi ve Kabardin-Balkar zerk
Cumhuriyeti snrlar iinde yaamaktaydlar. Gnmzde Karaayllar Rusya Federasyonuna
bal Karaay-erkes zerk Blgesi ve Kabardin -Balkar zerk Cumhuriyeti'ne bal Karaay-
erkes Cumhuriyeti'nde, Malkarllar ise Kabardin-Balkar Cumhuriyeti'nde yaamaktadrlar.
Karaayllar yaklak 180 bin kiilik nfusa sahip iken, Malkarllarn nfusu da 100 bine
yakndr. Karaay-Malkarllar Kafkasya dnda, 1943-1944 yllarnda srgne gnderildikleri
Orta Asya'da, Kazakistan, Krgzistan ve zbekistan'da yaklak 20 bin kiilik bir nfusa
sahiptirler. 1886 ve 1905 yllarnda Trkiye'ye g eden Karaay-Malkarllar da Trkiye'de
yaklak 20 bin kiidirler. Bunun dnda Suriye'de am civarnda 1500, ABD'de yaklak 5 bin
Karaay-Malkarl yaamaktadr. ve Karaay blgelerindeki halk ise yaadklar vadilerin adlar
ile anlyordu. Yani, erek vadisindekiler kendilerine Malkarl derken, Bashan vadisindekiler
Bashan, egem vadisindekiler egemli, Karaay'dakiler de Karaayl adlarn kullanyorlard.
Hepsi birden kendilerine Tavlu (Dal) adn veriyorlard. 1917 Sovyet htilli'nden sonra
Kuzey Kafkasya'y ele geiren Bolevikler yeni idari sistemler meydana getirdiler. Karaay
blgesini erkeslerle birletirerek Karaay-erkes zerk Blgesi'ni kuran Sovyetler, Bashan
(Malkar) ad altnda birletirerek, Kabardey erkesleri ile birlikte kurulan Kabardin-Balkar
zerk Cumhuriyeti'ne balandlar. Bylece 1922 ylndan sonra sun'i olarak birbirinden ayr
gibi gsterilen Karaay ve Balkar halklar ortaya kt.

Nogaylar
Nogaylar bugn Kafkasya'da varlklarn srdrmekte olan Trk topluluklarndan biridir.

Kpak grubuna dahil olan Nogaylarn baz aratrmalara gre Mool kabilesinden olan
Mangtlardan bazlarna gre ise Uz ve Peenek Trk boylarndan geldikleri tahmin
edilmektedir. Bu Trk topluluu; Astrahan, Kuzey Kafkasya'da, Krm, Romanya ve Trkiye'de
Nogay ad ile, Trkistan'da, zellikle Buhara ve Hive'de Mangt adyla tannmaktadr.
Nogaylardan geriye kalanlar Kuzey Kafkasya'nn eitli blgelerinde yaamaktadrlar. 19.
y.y.'da Rus saldrlar sebebiyle g edenlerin says ok fazladr. Bu yllarda g hzlandrmak
iin evlerin yaklmas, insanlarn iskelelere ylmas gibi olaylarn belgeleri arivlerde
bulunmaktadr. Hatta o yllarda Kafkasya'da bulunan General Odomikof'a buradaki asayiin
nasl dzeltilecei sorulduunda alnan cevap "Nogay ahalisinin bulunduklar yerlerden
uzaklatrlmalaryla" olmu ve bu Rus gazetelerinde yaymlanmtr. 18 Kasm 1868'den
itibaren Bat Kafkasya'dan Osmanl topraklarna gelen Nogaylarn says bir yl iinde 11.309'a
ulamtr. Bunlarn byk blm Adana ve Dobruca'ya gnderilmitir. 1863 ylna kadar g
eden Nogaylarn says 30 bin'i bulmutur. Bunlarn tamam Yedisan, Bena ve Canboyluk
kabilelerine mensupturlar. Kuban ve Terek'in kuzeyi ele geirildikten sonra binlerce Nogay ve
Kalmuk ailesi Dastan ve erkes kuvvetleriyle birlemesinler diye Volga'nn tesine g
ettirilmilerdir. Onlarn yerine de Rus kylleri yerletirilmitir. Bu sistemli politika ile
Rusya'nn hemen her yerinde olduu gibi Kafkasya'da da demografik bakmdan Ruslarn
stn olmas salanmtr. Nogaylarn 1989 nfus saymna gre saylar 79 bin'den fazladr.
Kumuklar
1989 saymna gre 282.178 Kumuk vardr. Hazar Denizi'nin kuzey kys boyunca uzanan
Dastan topraklarna yerlemilerdir. Ayrca een-ngu blgelerinde kk topluluklar
biiminde Kumuklar yaar. Ouz-Kpak boylarnn karmndan oluurlar.
Kafkasya'da Konuulan Diller:
Kafkasya'da birbirinden tamamen farkl pek ok dil ve lehenin konuuluyor olmas, birliin
oluturulmasn bir dereceye kadar etkilemitir. nk farkl dillerde konuan kabile ve
boylarn tek bir dil etrafnda birleerek milletleme srecine girmeleri mmkn olmamtr.
20. y.y. balarna kadar Kafkasya halklar arasndaki ortak konuma dilinin Kpak Trke'si
olmasna allmtr. Bu amala 1918'de kurulan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nde devletin
resmi dilinin Trke olarak kabul edilmitir. Bu cumhuriyetin Sovyetler tarafndan igal edilip
yklmasyla birlikte Kpak Trke'sinin Kafkasya halklar arasndaki birletirici rol de sona
ermi ve onun yerini Rusa almtr. "Kafkasya Halklar" ad verilen topluluklar Adige, Abhaz-
Abazin, Kabardey, Karaay-Malkar, Oset, een-ngu ve Dastan halklardr. Kafkasya'da
konuulan diller drt ayr dil ailesinden gelir. Kafkas, Hint-Avrupa, Trk ve Sami dil aileleri.
Kafkasya blgesinin deiik yerlerinde, birka yz kiiden oluan dil topluluklarndan, saylar
milyonlar bulan byk ulusal topluluklara kadar 50'nin zerinde halk yaar. Bu eitlilik ok
eski alara kadar uzanr. Plinius (Yal), Romallarn blgede ilerini ancak 80 evirmenle

yrtebildiini belirtiyor. Arap corafyaclar ise Kafkasya'ya Cebel'l-Elsine (Diller Da) adn
vermilerdi.
1. Kafkas Dilleri :
a. Abhaz-Adige Dilleri (Kabardey, Abaza, apsu, Bjedu, Abzeh ,Ubh v.s)
b. een-Lezgi dilleri (een-ngu, Lezgi, Avar, Lak, Tabasapan, Andi v.s.)
c. Kartvel Dilleri (Grc, Svan, Megrel, Laz)
2. Trk Dilleri:
a. Karaay-Malkar
b. Kumuk (Dastan blgesinde)
c. Nogay (18. yzyldan beri Kafkasya'nn kuzey dzlklerinde konuulur.)
3. ran Dilleri:
a. Oset
Kafkasya'nn Ksa Tarihi:
Kuzey Kafkasya, birok topluluk ve medeniyete ev sahiplii yapmtr. Konum itibariyle

kuzeyden gneye, batdan douya hep bir kpr balants gren Kuzey Kafkasya blgesi
devletlerin etki sahasnda kalm; devletler strateji gelitirirken blgeyi gz ard
edememilerdir. Blgeye ilk olarak gelenler Kimmerlerdir. Kimmerler Kafkasyaya kuzeyden
gelerek blgeye proto-Trk kltrn tamlardr. M.. 7. yzylda Kuzey Kafkasyada var
olan Kimmerler etnik bakmdan Ural-Altay kkenine ait bir topluluktur. skitler de
Kimmerlerin bir kolu olarak blgede karmza kmaktadr. Kimmerler gibi; blgeye hakim
olmakla kalmam; kltrlerini de brakmlardr. ou aratrmacya gre Kuzey Kafkasya
kltr skitlerin ve Kimmerlerin etkisiyle olumutur.
Kuzey Kafkasyadaki Trk kltrn oluturan asl nemli devir ise Hunlar ve onlar takip
ederek Orta Asyadan gelen Hazarlar ile balamaktadr. Hunlar Dastanda yaayan Alanlarn
kraln ldrerek blgeye hkim olmulardr. Ayn ekilde Orta Asyann ilerinden gelerek
Volga ve Dinyester nehirleri arasnda 620 ylnda devlet kuran Hazarlar, 1055 ylna kadar
blgede hkimiyetlerini srdrmlerdir. Hazarlar kuzeyden blgeye gelirken ayn zamanda
da gneyden Araplar blgeye nfuz etmeye almlardr. Bunun sonucunda da Hazarlar ile
Araplar arasnda etin savalar meydana gelmitir. Bylece blge halk kendi topraklarnda
g mcadelesine tank olmak zorunda kalmtr.
Araplar ele geirdikleri yerlerde slamiyeti yaymaya balamlardr. slamiyet ilk olarak, 8.
yzylda Ebu Mslim nderliindeki Araplarn Hazar Trklerine saldrmas sonucu blgeye
yaylmaya balamtr. Bu srada Dastanllar ve eenler'in bir ksm slamiyeti kabul edip
Mslman olmulardr. Dier topluluklarn slamiyeti kabul etmesinde Araplar deil, Osmanl
mparatorluu etkili olmutur. Bu yzden slamiyet Kuzey Kafkasyann bats ile dousunda

farkl etkilemelere neden olur. slamiyet ile 8. yzylda Araplar vastasyla tanp, kabul eden
Dastanllar ve een-ngu halk afi Mezhebine dahil olurken; slamiyeti 17-18. yzyllarda
Osmanl vastasyla tanyp kabul eden erkes, Abhaza, Karaay ve Balkarlar Hanefi
Mezhebini benimsemilerdir.
Blgede Arap ve Hazarlarn dnemi son bulunca Trk aknlar birbirini takip etmitir. Aknlar
dolaysyla Kafkasyann kuzeyinin siyasi yapsnda da byk deiiklikler meydana gelmitir.
Araplardan sonra 1062 ylnda Seluklular Grcistandan itibaren Hazar Denizinin kylarna
dolaysyla Dastana kadar uzanan sahaya Trkleri yerletirmilerdir. Seluklular Kafkasyay
kuzeyden sararak Rusyann blgeye gelmesini engellemilerdir. Ancak Ruslar Kafkasyann
kendileri iin hayati nemini anlaynca blgeyi ard ardna igal ederek blgenin Rusyaya tbi
olmasn salamlardr.
Rusya'nn Kafkasya Topraklarn gali
Kuzey Kafkasyaya yerlemeye alan Rusyay blgede ancak 10. yzylda grebiliriz. Bu
dnemde her ne kadar Trk ve Mool etkisinden daha az etkide bulunsalar da, Moskova bu
yzyllarda Kafkasyann kuzeyinin kendisi iin nemini kavram bulunmaktadr. Rusya ile
Kuzey Kafkasya arasndaki ilk iliki 914 senesinde Variyag adl sefer heyetinin Don ve Volga
Nehirlerinden gemesiyle balamtr. Krm ilhak ederek Kuzey Kafkasyaya nfuz etme
imkn bulan Osmanl, Kafkasyann tamamn birtakm nedenlerden dolay kaybetmitir. Bu
nedenlerin en nemlileri, ran ile olan savalar ve baka blgelere younluk verilerek
Kafkasyann unutulmasdr.
Rusyann Kafkasyada ilk hkimiyeti Kazan ehrini ele geirmesiyle balar. 1552 ylnda
Kazann ele geirilmesinin ardndan 1554 ylnda da Astrahan ele geirilmi ve Rusya
Kafkasyada kalc olmaya balamtr. Ancak igallerin sistemli hale getirilmesi Byk Petro
dneminde mmkn olmutur. Byk Petro snrlar douda Hindistan, batda ise stanbul
olan bir dnya imparatorluu kurmak istemi ve politikasn bu ama dorultusunda
uygulamaya koymutur. ncelikle Kuzey Kafkasyaya seferler dzenleyerek erkezistann
nemli bir blmn, daha sonra ise rana ait olan Derbent, Bak, Geylan, Mazenderan ve
Esterabad ehirlerini ele geirmitir.
Byk Petronun lmnn ardndan arie Katerina (1763) dnemine kadar Kuzey
Kafkasyaya sefer yaplmam, ancak arie Katerina ile birlikte Ruslar Kafkasyallar ile on drt
sene savamlardr. Kuzey Kafkasyada Kazak Cumhuriyetine de son veren Rusya Kazak
Stanitsalar kurarak Kazaklar Ruslarn Kafkaslardaki nc karakolu ve ba istilaclar
yapmlardr. Ruslara olan dmanln sona erdirilmesi iin de ele geirilen topraklar
Kazaklara geri verilmitir. 1774 Kk Kaynarca Antlamasyla birlikte Grcistan Osmanl
hkimiyetinden karak Rusyaya dhil olmutur. 18. yzyln sonunda Rusya, Gney Kafkasya
da dhil olmak zere Kafkasyada hkimiyetini tamamlamtr. 19. yzylda Kuzey Kafkasya
blgesi kanl savalara ve srgnlere tank olmutur.

mamlar Dnemi ve Gazavat
mam Mansur, (1760-1794) eenya'daki Kafkasya Mridizmi`nin kurucusu. eence ad

Ourma olup, babasnn ad Jela'dr. eenistan'n ilk devlet bakan kabul edilen mam
Mansur, 1785-1791 yllar arasnda Rus mparatorluu'na kar Ald'da balatt sava ile
Anapa'da yaralanp teslim alnna kadar geen zaman ierisinde Kafkasya'daki bamszlk
mcadelesinin balatcs ve nderi olmutur. Savalardaki baarlarndan tr dal halklar
O'na Mansur (Muzaffer, Zafer kazanan) ismini takmlardr.
I. Ald Sava (26 Haziran 1785) sonras kazand zafer ile ad, lke dna tand. Osmanl
Ariv belgelerinde Kizlyar Kalesini Ruslardan almak iin 15 Temmuz ve 19 Austos 1785
tarihlerinde olmak zere iki kez kuatt yazldr (T.C.Babakanlk Arivi H.H. No: 1305-A). 29
Temmuz 1785 Tarihinde Grigoripolis (Kum Kalesi)'i alm ve Vladikavkaz - Mozdok hattna
egemen olmutur. 15 Temmuz 1791'de Anapa Kalesini Rus birliklerine kar peklizade Kse
Mustafa Paa ile birlikte savunurken yaralanm ve Kont Gudovi tarafndan teslim alnmtr.
Anapa'da 93 subay ve 4000 nefer yitirmi olmasna ramen mam Mansur'un yaral olarak
esir alnmas Rusya'da byk bir sevin yaratmtr.
Tedavisinden sonra arie II. Katerina kendisini kabul etmi, 15 Ekim 1791 de St.
Petersburg'dan lisselburg'a sevk edilmi ve lisselburg Kalesine hapsedilmitir. 10 Ocak
1792 Osmanl-Rus Ya Antlamasndan sonra St. Petersburg'a gnderilen Mustafa Rasih Paa,
esirlerin mbadelesi ileri srasnda mam Mansur'un Osmanl'ya teslimini istemi fakat, Rus
Makamlarnca Mansur'un een olduu ve Osmanl tebaas olmad kendilerine bildirilmi,
bu sebeple netice alnamamtr (Kadircan KAFLI. iml Kafkasya, stanbul 1942, s.87) Solovki
Manastr'nda 13 Nisan 1794 gn lmtr.
mam amil
Kuzey Kafkasya'nn efsanevi lideri ve "devletleme" abalarnn en kayda deer ismi mam
amil, 1797 ylnda Dastan'da Gimri (Genu) kynde dnyaya geldi. Babas blgenin yerli
halklarndan Avarlara mensup Dengau Muhammed'dir. Annesi Ailtal Bahu Mesedo, Avar
beyi olan Pir Budah'n kzdr. Gen yanda, Rus yaylmaclna kar Kuzey Kafkasya'da halk
"gazavat"a aran Nakibendi tarikatna dahil oldu. lk eitimini Said Harekani'den ald. Daha
sonra kaynpederi olan Nakibendi eyhi Cemaleddin Gazi Kumuki Efendi'den ders ald. mam
Hamzat'n 19 Eyll 1834 Cuma gn Hunzah Camii'nde ehadetinden sonra, 2 Ekim 1834'de
Ailta'da yaplan toplantda oy birlii ile imamla getirildi.
25 Austos 1859'da, Gunip kuatmasnda silah brakncaya kadar aralksz mcadeleyi

srdrd. 1869'a dek Kaluga'da ikamet etti. 1870'te stanbul zerinden Hicaz'a geti. mam
amil, muhtelif zamanlarda be defa evlendi. Fatimat, Cevheret, Zahidet, Emine ve ovanat
ismindeki zevcelerinden Ahmed Cemaleddin (kk yata ld), Muhammed Gazi,
Muhammed Said, Muhammed efi, Cemaleddin ve Muhammed Kamil isimli alt olu ile
Fatimat, Nafisat, Necabat, Bahu-Mesedu ve Safiyat isimli be kz oldu. Yaygn olarak bilinenin
aksine, amil asla bir "eyh" deildi; "siyasi otorite" yi temsil eden "imamet" makamnda

bulunuyordu. amil'in ruh ikliminde Molla Cemaleddin'in yeri bykt. Hocasnn yannda
amil, batan beri byk bir disiplin ile alm, Arap edebiyatn renmi, mukayeseli ilim
dallar zerinde almt. Byk yerleim birimlerinde halk tekilatlandrp, aydnlatmaya
alan amil, Ailta kyne yerleti.
Ruslar 1837 Hunzah, Gimri ve dier nemli yerleim birimlerini zaptedip kaleler yapmlard.
Sk sk yer deitirmek zorunda kalan amil, dmann uzanmayaca bir yerde yerlemeyi
nerenlere salam bir yere ekilelim, kendi yurdumuzda dmanla arpalm" dedi. Bunun
zerine ok g zaptedilir bir yer olan Ahulgoh'a yerletiler. Henz daha bir yl olmutu ki;
Ruslar btn kuvvetleriyle 1838'de Ahulgoh'u ablukaya aldlar. Cesaretin mkemmel rneini
Gimri mdafaasnda gsteren amil, imamlnn ilk byk imtihann ve kumanda
stnln Ahulgoh ve Surbay savalarnda da ispat etmiti. Ahulgoh'ta gnlerce mcadele
eden mam, buradan kuatmay gizlice aarak Ruslara esir dmeden eenistan'a gitmeyi
baard. Ruslar bu kuatmada mam'n bir avu askeri karsnda 3 bin kayp vermiti. Bana
dl konmu olan mam'n Rus ar'na meydan okuyan mektuplar nldr.
Muhammed Tahir'in vesikalar amil'in hayatna ilikin aydnlatc bilgiler vermektedir. Tahir,
amil'in vefakar bir maiyeti ve sekreteriydi. amil, esaret yllarnda hayatna ilikin bilgileri
dikte ettirmiti. Bu tarihi vesikalar Arapa yazlmtr. Tahir'in 1882'de lmnden sonra, olu
Habibullah eserin yazm iini srdrd. amil daha gen yalarnda iken ciddi almalar, spor
aktiviteleri ve kahramanlklar ile adndan szettirdi. amil sadece asker kiilii ile tannan biri
deildi. Uygulad baarl harp taktiklerinin yansra adli, idari ve sivil bir devlet mekanizmas
gelitirdi. Medreselerdeki tedrisata ehemmiyet verdi, fikir ve san'at sahasnda byk admlar
att. Tarihteki en byk gerilla lideri saylan amil 4 ubat 1871'de yetmi drt yanda
Medine'de vefat etti. Cennet-l Baki mezarlna defnedildi.
Srgnler
1864 ylnda Kuzey Kafkasyallarn Rusyaya teslim olmasyla birlikte Kafkas-Rus savalar sona
ermitir. arlk Rusya kard bir kararname ile Kafkas halklarnn blgeden karlmasn;
aksi takdirde tm halkn sava esiri saylacan sylemitir. Bunun zerine 750 binden fazla
olduu tahmin edilen een, Dastanl, erkes ve Oset Kuzey Kafkasyadan Avrupaya,
Osmanl mparatorluuna, Kbrs ve rdne g ettirilmitir. Kuzey Kafkas halklarnn
srgn ve mteaddit defalar jenoside maruz kalmalar, temel insan hak ve hrriyetlerinin
garanti altna alnd uluslararas hukuk alannda henz bir hak arayna dnebilmi
deildir.
ngiliz ve Osmanl devletlerinin resmi kaytlarna geen 1864'teki Kafkasya srgn ve

jenosidi tarihte bir kere yasanm ve tozlu raflarda yerini alm bir olay olmayp tam tersi
kt sonular gnmzde dahi devam eden feci tarihsel bir kazadr. 1864'te yaanan birinci
srgnn kt sonular adeta madurlarndan torunlara miras olarak kalm, stelik mirasa
yeni srgnlerle ilaveler yaplmtr. Yani Kafkasya'daki ilk srgnn aclar telafi edilmeden
yeni srgnlerle maduriyetler oaltlmtr.

Kafkasya'y Kafkasyallardan arndrma sreci uzun savalarn ardndan yerli halklarn Rus
arl'na yenilgisiyle 1859-1864 yllar arasnda byk bir srgne dnm, zaman
ierisinde bu yok etme plan uluslararas hukuk asndan ancak jenosit ile tanmlanabilecek
uygulamalarla bugne kadar devam ede gelmitir. 19. yzylda arlk Rusyas, 20. yzylda
SSCB ve imdi Rusya Federasyonu, srgn Kafkasyallarn bir aln yazs haline getirmeyi
baarmtr.
Ruslarn Kafkasya'ya yerleme politikasnn sonucu olarak;sadece 1864'te 1 milyon 500 bin
Kafkasyal yurdundan olmu, binlercesi srgn yolculuunda alk ve kt koullara yenik
derek can vermi, binlercesi Karadeniz'in dalgalarna dayanamayan gemilerin batmasyla
engin sularda boulmu, yzlercesi kalc hastala yakalanm, binlercesi getirildikleri
yerlerde kle olarak satlm, yzlerce kadn zorla tecavze uramtr. Ayrca srlenlerin
topraklar, evleri ve sahip olduu dier tm mal varlklar Kafkasya'ya ikame ettirilen Rus ve
Kazaklara verilmitir.
Karadeniz'deki Taman, Tuapse, Anapa, Tsemez, Soi, Adler, Sohum, Poti, Batum gibi
limanlardan Rus, Osmanl ve ngiliz gemilerine balk gibi istif edilerek, Osmanl topraklarna
yani Trabzon, Ordu, Samsun, Sinop, Kefken, Varna, Burgaz, Kstence, stanbul ve Ege
kylarna dklen insanlarn yzde 30'unun henz srgn yolculuu tamamlanmadan telef
olduu ynnde bilgiler ariv kaytlarnda mevcuttur.
Szgelimi insan ykl gemilerin boaltld yerlerden biri olan Trabzon'daki Rus Konsolosu,
Mays 1864'te "30 bin kii alk ve hastalktan krld. Gemilerde hastalk alameti gsteren
olursa derhal denize atlrd... 1858-1865 yllarnda 493.124 insann gittii Trabzon'da bir tek
adamn 30-50 cariye birden ald oluyordu..." diye yazmtr. Hem Kafkasya hem de Osmanl
kylarnda len insanlarn gmld ok sayda toplu mezarn olduu yine kaytlarda yerini
almtr.
Srgn srecinde Trabzon'daki Rus Konsolosu srgn kararn yrten General Katraef'in
tankl yledir: "Trkiye'ye gitmek zere Batum'a 70.000 erkes geldi. Bunlardan vasati
olarak gnde 7 kii lyor. Trabzon'a karlan 24.700 kiiden imdiye kadar 19.000 kii
lmtr. imdi orada bulunan 63.900 kiiden her gn 180-250 kii lmektedir. Samsun
civarndaki 110.000 kii arasnda her gn vasati 200 kii can veriyor. Trabzon, Varna ve
stanbul'a gtrlen 4650 kiiden de gnde 40-60 kiinin ldn haber aldm."
Rus makamlar srgn sulamalarndan kaabilmek iin bu tarihi trajediyi g kavramyla izah
etmeye kalkmtr. Ancak insanlarn bile bile lme raz olduu zorlayc ortam izah etmesi
asndan arn Kafkasya'ya temsilcisi Grandk Miel'in 1864 Austosu'nda Bat Kafkasyallara
gnderdii u ferman yeterlidir: "Bir ay zarfnda Kafkasya terk edilmedii takdirde, btn
nfus sava esiri olarak Rusya'nn muhtelif mntkalarna srlecektir:" Yurtlarndan edilen
Kafkas halklar Trkiye, Suriye, rdn, srail, Msr, Irak, Lbnan, Kuveyt, Libya, Yunanistan,
Makedonya, Kosova gibi dnyann 40 deiik lkesinde yaamaya mecbur braklmtr.

Mevcut Rus, Osmanl ve Avrupa kaytlarna gre, 1862-1870 yllar arasnda srgne
gnderilenler 1,2 ile 2 milyon civarndadr. Yaklak olarak 500 bin Kafkasyalnn yolculuk
srasnda veya vardklar Osmanl limanlarnda ld bilinmektedir. Srlenler bir daha
vatanlarna geri dnememi, ancak onlarn torunlar Sovyetler Birlii daldktan sonra
vatanlarna gitme ans elde edebilmiler ama dedelerinin kaybettiklerini geri verecek ne bir
makam bulabilmilerdir, ne de bu ynde bir kamu iradesi.
1943-1944 Srgn
Kafkasyallar 1944'te yaadklar srgnn aclarn zerlerinden atamam ve bu tarihi

kazann sonularndan hala kurtulamamken hayatlarnda yeni srgn sahifeleri almtr.
Srgnn devam eden bir sonucu olarak diasporada yaayanlar, anavatanlarndan uzak
olmalar nedeniyle kltr ve dillerini gnbegn kaybediyorlar. Mevcut temel hak ve
hrriyetler perspektifinin, bu kaybn nne geilmesinde referans olma yetenei var mdr?
Atalar srgn edilen halklarn tekrar vatanlarna dnebilmesi temel haklar kapsamnda
deerlendirilmedii srece mevcut politik iradelerin bu konudaki olumsuz yaklamlarn
amak kolay kolay mmkn olamamaktadr. Uluslararas hukuk metinleri ortaya kmadan ve
temel insan haklar birtakm szlemelerle garanti altna alnmadan nceki dnemlerde vuku
bulmu olmalarna ramen etkileri hala devam etmekte olan olaylarn madurlarnn
maduriyetlerini telafi edecek uluslararas bir hukuk anlay, uluslararas hukuk metni ve
bunu uygulayacak bir mekanizma imdi bile ortaya kabilmi deildir.
1864 srgnyle dnyaya savrulan Kafkasyallar tekrar anavatanlarnda toparlanma frsat

verilmeden Kafkasya'nn bakiyeleri saylan halklar bu sefer 1943 ve 1944 yllarnda SSCB lideri
Yosef Stalin'in emriyle geni apl bir soykrma maruz brakldlar. Kafkas halklar, aslsz bir
ekilde II. Dnya Sava'nda Almanlarla ibirlii yaparak ihanet etmekle sulanmlard. 23
ubat 1944 gn yani Kzlordu'nun 26. kurulu yldnmnde enliklere davet edilen een
ve ayn etnik kkene sahip olan ngular apar-topar ve binlerce insann lm pahasna
Sibirya'ya srld.
Ayn ekilde 2 Kasm 1943'te Karaayllar, 8 Mart 1944'te de Balkarlar Sibirya ve Kazakistan'a
srldler. Krm Tatarlar ve Ahska Trkleri de srgn edilen halklar arasndayd. Sovyet
Rusya, srgn operasyonunu byk bir gizlilik iinde gerekletirmi, kamuoyu ancak iki yl
sonra yani 26 Haziran 1946'da "zvestiya" gazetesinde kan kk bir haber ile olanlardan
haberdar olabilmiti.
Her aileye 20 kg. bagaj izni verilmi, insanlarn tm mal varlklarna; evlerine, topraklarna ve
bykba hayvanlarna el konulmutu. Felaketin en by ise srgn yolculuunda
gerekleti: nsanlarn yzde 20'si kt hava koullar ve alktan ld. lm een ve
ngular'n yakasn yerletirildikleri yeni yerlerde de brakmad ve ilk birka yl iinde gerek
iklim gerekse ar alma koullar ve bunlara bal salgn hastalklar nedeniyle pek ok insan
yaamn yitirdi. een ve ngu halknn srgndeki nfus kaybnn yzde 38 orannda olduu
kaydediliyor.

9 Ocak 1957'de Sovyetler Birlii Yksek ras ald bir karar ile 1944 ylnda topyekn
srlen een-ngular'n yurtlarna dnmelerine izin verdi. 12.0I.1958 tarihinde Groznenskiy
Raboiy gazetesi, srgnden dnenlerin saysn 200 bin olarak yazmtr. Ancak srgnden 4
yl ncesinin yani 1939 ylnn resmi kaytlarna gre yeni kurulan een-ngu zerk Sovyet
Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki een ve ngular'n nfusu 488 bindi. Sngnden sonra
(1959'un rakamlarna gre) een-ngu Cumhuriyeti'ndeki tm ngu ve eenlerin says
311.2 binden ibaretti.
een-ngu zerk Cumhuriyeti'nde tm kyler srgne tabi tutulurken ulamn ve

insanlarn tahliyesinin zor olduu blgelerde ise jenosit uygulamalarna gidildi. 27 ubat
1944'de yaanan Haybah katliam buna bir rnektir. een-ngu zerk Cumhuriyeti Adalet
Bakan eski Yardmcs Ziyaudi Malsagov tank olduu olaylar yle anlatmaktadr:
"Cumhuriyetin dier blgelerindeki eenlerle ngular vatanlarndan sklp Kazakistan'a
yollanmaktayd. Fakat buradakileri nakletmek mmkn deildi. evre kylerden ve
mezralardan toplanan halk, yaya olarak yola karld. Hastalar, yallar, zayflar ertesi gn
helikopterlerle tanacaktr denilmek suretiyle arkada brakldlar. Bir miktar gen, gen kz,
ocuk ve kadn da onlarla kald. Toplam 650-700 kii kadard. 27 ubat 1944 gn sabah saat
09.00'da bu insanlar u ahra srld...stlerinden kilit vuruldu. Ardndan ahr atee verildi.
nsanlar ahrn kapsn zorlayp krd ve darya seirtti. Gviiani de o an emretti: -Ogon!
(Atee!) ...Bir iki kii firara kalkt. Onlar da ldrdler. 650 veya 700 insan ahirin iinde
cayr cayr yaklarak ldrld.
Komnist Partisi'nin XX.Kongresi'nde Kruev, Karaayllar, Balkarlar ve Kalmklar'n zulme

uradn itiraf etti. Komnist Partisi Merkez Komitesi, 24 Kasm 1956'da eenlerin ve
ngular'n ulusal zerkliklerinin yeniden verilmesi kararn ald. 7 Mart 1944 tarihinde
lavedilerek topraklar Grcistan, Dastan ve Kuzey Osetya'ya paylatrlan een-ngu
zerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 9 Ocak 1957'de yeniden kuruldu. Snr blgeler een-
nguetya'ya geri verilmedi, ama buna karlk Kargalin, Naur ve elkov'dan oluan blge
bu lkeye baland.
Krm ve Ahskallarn srgn
Stalin dneminde srgn sadece Kuzey Kafkasya ile snrl kalmad. Srgn kararnn vurduu
bir dier halk ise Krm Tatarlaryd. 18 Mays 1944 gecesi balayan srgn furyas 3 gn
iinde 220.000 Krm Tatar'nn zorla yurtlarndan koparlmasyla sonuland. KGB'den nceki
Rus istihbarat servisi NKVD, srgn edilenlerin 191.044 kii olduunu aklamt.
Orta Asya'nn cra kelerine gtrlmek zere lm katarlarna bindirilen insanlarn yzde
42'si zor koullara dayanamayarak yada yaplan basklar sonucu yaamn yitirdi. Krm
Tatarlar'nn srgn hayati eenlerden daha uzun srd. Vatanlarna dnmek iin ok yolu
deneyen Krm Tatarlar dn iin 1980'li yllar beklemek zorunda kald. Yllar sonra terk
ettii topraklarna gelen insanlar baka bir hazin tablo bekliyordu. Evleri, iyerleri ve
topraklar hatta ibadethaneleri Ruslara ve Ukraynallara datlmt. Camiler de ahr veya

ambar amacyla kullanlmaktayd. SSCB Yksek Sovyet'inin 1944 srgn ile ilgili btn
ilemlerinin Kasm 1989'da "kanunsuz ve kriminal" ilan edilmesiyle birlikte geri dn
sanclar artt ve imdiye kadar 250.000'nin zerinde Krm Tatar tekrar vatanlarna dnmeyi
baard ancak dnemeyenlerin nne konulan ok sayda engel var.
Ahskallarn yz yze olduklar en byk dram ise srgn edildikleri lkelerden geri
dnememeleri oldu. Gnmzde bu insanlarn torunlar Rusya Federasyonu(Krosnodar
Kray), zbekistan, Kazakistan, Trkiye, Ukrayna, Almanya, Fransa ve talya' gibi lkelerde
yaamlarn srdryor. zbekistan'da srgn hayat yaayan Ahskallar, 1989'da birtakm
provokasyonlar sonucu ortaya kan ve Fergana olaylar olarak tarihe geen gelimelerin
ardndan yeniden yurtlarndan oldular. zbekistan'dan karlanlar Krosnodar ve Ukrayna'da
geici meskenlerde yaamlarn srdrmeye alyor. En byk sorunlar hibir lkenin
vatanda olamamalar. Getiimiz yllarda ise Trkiye'de karlan bir yasa ile az miktarda
Ahskal Trk vatandalna kabul edildi. Yani 1944'de srgn edilen Kafkas halklarndan
hibir ekilde yurtlarna dn yapamayanlar ise Ahskallar oldu. Grcistan, Avrupa
Konseyi'ne kabul edilirken Ahskallarn yeniden kendi vatanlarna yerletirilmesi konusunda
taahht altna girdi ancak bugne kadar verilen szler yerine getirilmedi.
Karaay-Balkarlarn Srgn
2 Kasm 1943'te Karaay zerk Blgesi, NKVD askerleri tarafndan iki saat gibi ksa bir sre
iinde tamamen boaltld. Askerlerin emirlerine uymayarak evini terk etmek istemeyenler
annda infaz edilirken ieride insan olup olmad kontrol edilmeksizin konutlar atee verildi.
2 Kasm 1943 tarihinde sabahn erken saatlerinde 32.929'u ocuk olmak zere 63.333 kii
tpk eenlere yapld gibi hayvan vagonlarna doldurularak Kazakistan, Krgzistan ve
zbekistan llerine gnderildi. Yani bir millet lme mahkum edilmiti. 8 Mart 1944'de ayn
akbete Karaayllarla ayn etnik kkenden gelen Balkarlar maruz kald.
Kafkasya'da 1943 ve 1944'de yaanan srgn olaynn grmezlikten gelinen bir de Avrupa
aya var. nsanln kara tarihine Drau Facias olarak gemesi gereken bu olayda ngiltere ve
Amerika'nn sorumluluu inkar edilemez bir gerektir. Almanlarla birlikte gnll yada esir
olarak veya kendiliklerinden Rus saldrlarndan kurtulmak iin Avrupa lkelerine ulam
bulunan Kafkasyallar, Ruslara teslim edilmek istenince tam bir insanlk facias yaanmtr.
1944 ylnn sonlarna doru Rusya'dan Avrupa'ya geen Kafkasyallar, talya'nn kuzeyindeki
Paluzza'nn da kylerine yerletirildiler. Savan bitmesinden birka gn nce de
Avusturya'nn Carinhia'daki Ober Drauburg blgesine srlerek, Drau nehri vadisine
yerletirildiler. Yalta'da Rusya, Amerika ve ngiltere bir anlama ile ngiliz igal sahasna dahil
edilen bu blgedeki insanlarn Rusya'ya iade edilmesine karar verildi. Bu Stalin'in lm kusan
baskc politikalarndan kaan Kafkasyallar iin yeni bir facia demekti. Mlteciler en azndan
eski Osmanl topraklarna gitmeleri iin izin verilmesini ve kendilerine yeni bir kapnn
aralanmasn istemilerdi. Ancak buna olumlu cevap verilmemitir. Londra'dan gelen 28
Mays 1945 tarihli emir, "Mlteciler Sovyet otoritelerine teslim edilecektir" eklindeydi.
nsanlar nce silahlardan arndrldlar, sonra komutanlar bir oyuna getirilerek Ruslara teslim
edildiler. Ardndan kamyonlara binmek istemeyen insanlar zerine ngilizler tanklarla
yryerek byk bir faciaya neden olmutur. Buradaki insanlarn ounluu kadn, ocuk ve

ihtiyarlardan oluuyordu ve insanlardan bir ksm Ruslara teslim olmaktansa kucandaki
ocuuyla nehre atlamay tercih etti.
Kafkasyal mltecilerin teslim edilii ibret vesikas olarak 1960 ylnda Avrupa slam
Cemiyeti'nin almalar sonucu rschen kynde anta dntrld. Antn zerinde
Almanca unlar yazldr: "Burada 1945 ylnn 28 Mays'nda 7000 Kuzey Kafkasyal, kadnlar
ve ocuklaryla Sovyet otoritelerine teslim edildiler ve slamiyet'e olan sadakalar ile
Kafkasya'nn istiklali idealine kurban gittiler. Kafkasya'nn kaderi haline getirilen srgn ve
jenosit, 1994-1996 aras ve 1999'da eenistan'da kendini yeniden hatrlatt."
1864'te srlen halklar gittikleri yerlerde kendilerine yaplan muamelelerin temel insan
haklar kriterleri asndan ele alnmas ve hukuk temelli bir yoruma kavuturulmas
gerekmektedir. Kafkas srgn dnya tarihinin en trajik olaylarndan birisi olmasna ramen
uluslararas anlamalarla erevesi izilmi temel insan hak ve hrriyetlerinin uygulama
alanlarnda bir karlk bulamam olmas anlamldr. Tarihi felaketin kurbanlarnn haklarnn
iadesi iin uluslararas hukuk mekanizmasn altracak gl iradeler ortaya konamam ve
sorumlularn tespiti ve yarglanmas sreleri balatlamamtr.
eenistan'da 1999'da balayan savala birlikte 500 bine yakn insanin mlteci durumuna
dmesi Kafkas haklarnn srgn ortamndan kurtulamadklarn bir kez daha ortaya
koymutur. Uluslararas hukukun bir paras olma konusunda aka diren gsteren Rusya,
evresiyle ilikilerini emperyalist emeller zerinde kurmaktan vazgemedii srece
Kafkasya'nn alnyazs haline gelen srgn ve jenosit tarihi de sona ermeyecektir.
Rusya'nn emperyalist ilgisi kendi topraklar dndaki yakn evresiyle snrl deildir. Rusya
Federasyonu, bir asra yaklaan bir sredir kendi toprak btnl ierisinde olmalarna
ramen dier Kafkas Cumhuriyetleri'ne kar da emperyalist bir ruhla hareket etme elikisi
ierisindedir. stelik SSCB'nin dalmasndan sonra bile eenistan dnda dier Kafkas
lkelerinden hibirinde Rusya Federasyonu'nun toprak btnln tehlikeye sokacak ciddi
bir hareket gzlemlenebilmi deildir. Tam tersi Rusya'nn egemenlii altna ald yerlerdeki
korku ve kukuya dayal baskc tutumlar ve besledii emperyalist ruh, blge insanlarna
1864' unutma ans vermemektedir. Rusya buralarda kendi egemenliinden phe
edercesine hareket etmekte ve halklarn dizginlerini elinde tutmak iin baskc eilimlere
ynelmektedir. Rusya bugn de baz uluslararas metinlere imza atmakla birlikte zellikle
Avrupa lkelerinin gvenini hala kazanamamtr.
Bamsz Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin Kurulmas
1917 ylnda arlk Rusyasnda Bolevik Devrimi patlak vermitir. Devrim Rus olmayan
milletlerin hrriyetlerini ilan etmesine imkn tanmtr. Bolevikler iktidar ele geirir
geirmez Rusyada yaayan halklarla bar ve uzlama iinde olduklarn belirterek onlarn
desteini almak istemilerdir. Bu politika dorultusunda Stalin, 5 Aralk 1917 gn Rus
olmayan milletlere unlar sylemitir Rusya Mslmanlar, Volga kylar ve Krm Tatarlar,
Sibirya ve Trkistan Krgzlar, Gney Kafkasya Trkleri ve Tatarlar, Kafkas erkesleri, arlar

ve Rusyann diktatrleri tarafndan camileri, ibadethaneleri tahrip edilen itikadleri ve
ananeleri inenen sizler; imdi inanlarnz, adetleriniz, milli messeseleriniz ve kltrnz
serbesttir, dokunulmazdr.
Rusyann da iinde olduu kark dnemden faydalanan Kuzey Kafkasyann siyasi liderleri
Viladikafkasta Kuzey Kafkasya ve Dastan Uluslar Kurultayn toplayarak Birleik Kafkas
Dallar Birliinin Geici daresi ad altnda ulusal bir kurulu meydana getirmilerdir. Bu
kongre Kuzey Kafkas halklarnn her ne kadar etnik adan blnm olsalar da Rusyaya kar
bir birlik ve beraberlik iinde hareket ettiini gstermektedir. Ayrca kongre bamsz bir
Kuzey Kafkasya Cumhuriyetine doru atlan nemli bir adm olmutur. Balkanlarla
karlatrldnda bile ok daha fazla karmak yapda olan etnik gruplar, byk g Rusya
sz konusu olduunda ortak bir fikri paylamaktadrlar. Bu fikir: Bamszlk fikridir.
Terekkale Kurultaynda Birlemi Kuzey Kafkasya ve Dastan Dallar Birlii Merkez

Komitesi ad altnda bir icra heyeti seilmi ve u kararlar alnmtr:
Kafkas Dallar siyasi bir birlik tekil ederler.

Bu birliin iindeki her kavim tam bir dhili muhtariyete sahiptir.
Birliin ilerini dzenlemek amacyla iki meclis kurulur: Hr bir millet fikrini gerekletiren,
genel nfusun her 30.000 ferdi tarafndan bir vekil seilmek suretiyle oluturulan bir Millet
Meclisi, birlik kavramnn gereklemesi iin her muhtar kavim tarafndan gnderilecek iki
temsilcinin itirakiyle oluturulan bir Devlet Meclisi kurulur.
Meclis yeleri kendi aralarndan icra kuvveti temsilcilerini seerler. Bunlar da kendi
aralarndan birliin lideri vazifesini grecek bir bakan seerler.
Birliin anayasa meselelerini tanzim edecek Millet Meclisi tarafndan karlacak kanunlarn
anayasaya uygun olup olmadn grecek, ayn zamanda icra kuvveti tarafndan vcuda
getirtilecek szlemelerin ve birliin btnl ile ilgili ilerin zerinde yarg yetkisine sahip
bir Yksek Mahkeme kurulur.
Bu nemli kararlarn ardndan Kuzey Kafkasya 11 Mays 1918de bamszln ilan etmi ve
artk Rusyaya bal olmadn tm dnyaya bir nota ile duyurmutur. Bu nota yledir:
Kafkasya kavimleri usul dairesinde bir Milli Meclis semilerdir. Bu meclis Mays ve Eyll
1917de Kuzey Kafkasya Kavimleri Birliinin kuruluunu ilan etmi ve yrtme yetkisini
imdiki hkmete vermitir. Petrograd Hkmeti tarafndan da kabul edilmi bulunan arn
eski imparatorluuna dahil milletlerin kendi siyasi kaderlerine kendilerinin karar verme
hakkndan ve yaygn anarinin varlndan faydalanarak Kuzey Kafkasya Birlii aadaki
dzenlemeleri karara balamtr:
1- Kuzey Kafkasya Dallar Birlii Rusyadan ayrlmaya ve bamsz bir devlet kurmaya karar
vermitir.
2- Yeni devletin hudutlar yle olacaktr: Kuzeyde eski Rus mparatorluunun Dastan,
Terek, Stavropol, Kuban ve Karadeniz vilayetlerinin corafi snrlar; douda Hazar Denizi;
gneyde snrlarmzn teferruat Trans-Kafkas Hkmeti ile uzlalarak belirlenecektir. Ancak

kuzey Kafkasyallar kurduklar bu Cumhuriyetin varln srdrememiler, Bolevikler 1921
ylnda Cumhuriyetin bamszlna son verdiklerini ve SSCB ierisine ilhak ettiklerini
duyurmulardr. Kuzey Kafkasya Cumhuriyetinin ksa mrl olmasnn birtakm i ve d
nedenleri vardr. Blgenin dalk corafyas ve bu corafya ierisinde yaayan etnik
kompozisyon Kuzey Kafkasyallarn siyasi bir birlik oluturmasna engel olan en byk i
sebeptir. Ekonomik sknt, dzenli ordunun olmay da Cumhuriyeti sona erdiren nedenler
arasndadr. Kuzey Kafkasyann jeostratejik ve jeopolitik ynden gei blgesinde olmas
dolaysyla d glerin igallerine maruz kalmalar yeni kurduklar cumhuriyeti
yaatamamalarnn en byk d nedenidir. Ayrca Boleviklerin ve Beyaz Ordunun savata
kar karya kaldklar yerlerden biri de Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti snrlar olmutur.
Kafkasya slam Emirlii'nin Kurulmas ve Uzun Hac
Kuzey Kafkasyal din alimi ve toplum adam. 1830 ylnda Dastann Salt aulunda varlkl bir
ailenin ocuu olarak dodu. Asl ad Usmi Hacdr. Nakibendi tarikatine dahil oldu. 1882de
doduu aulda kurduu medresedeki almalar dolaysyla arlk ynetimince "tehlikeli
ahs" ilan edilerek Sibirya'ya srld. Daha sonra, Duma'daki mslman milletvekillerinin
mdahaleleri ve Astragan'daki Trk tacirlerinin teminat ve nakdi kefaletleriyle Astragan'da
ikamete mecbur edildi.
ubat 1917de arlk rejiminin devrilmesini takiben lkesine dnebildi. Derin bilgisi ve radikal
tavrlaryla dnem boyunca isminden sklkla bahsedilen direni nderi oldu. Kuzey
Kafkasyann bamszlk mcadelesine katld. Ocak 1918de Necmeddin Gotsinski ile birlikte
onbin kiilik bir halk gcnn banda, Dastann merkezi Temirhan uraya girdi ve
Dastan Halk Temsilcilerinin 3. Kongresinde Sovyet Rusya ve Bolevizm yanllarnn eline
gemi bulunan cra Komitesi'ni datt. 9 Nisanda Terek blgesindeki Hasavyurt kasabas ve
evresindeki kyleri igal ederek Sovyet-Rus glerini yreden att.
1919 Hazirannda General Denikin'in Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti topraklarnda srdrd

geni apl harekatnda ulusal hkmetin datlmas zerine oluturulan "Kuzey Kafkasya
Savunma Konseyi"nin bakanln yapt. Bir islami devlet olan "Kuzey Kafkasya Emirlii"ni de
ilan etti. lmne dek "Rus olan hereyden nefret ederek, tam bamszlk idealine bal
kald".
1917-1920 yllar boyunca onun kart olan Kuzey Kafkasyal komnistlerden Necmeddin
Samurski bile kitabnda ondan gizli bir hayranlkla bahseder: Uzun Hac, kltrl bir
arabiyat (slam dini bilgini), eriat kanununun inanm bir savunucusu ve bir panislamist idi.
arlk iktidarna asla boyun ememi ve tm yaamn Kafkasyann Rus boyunduruundan
kurtulmas iin feda etmitir. O, htilalde Dastanllarn kurtulu olanan grmt. Btn
Ruslar, hatta Boleviklerden daha ok Beyazlar da onun dman idiler. () Bir el kadar
kck boylu bir adam olan Uzun Hac, stn cesareti, sert mizac ve muhteem iradesi ile
tannmt. Kanununu Dastanda ve eenyada kabul ettirmesini salayan onun bu
zellikleridir.

Uzun Hac, Gnll Ordu'nun yenilerek Kuzey Kafkasya'y terk ettii, lkenin bu kez de Sovyet
Kzl Ordu birlikleri tarafndan igal edilmeye balad kritik dnemde hastalanarak Mays
1920de 90 yanda ld. Cenaze merasimine binlerce kii katld ve mezar her dnem Kuzey
Kafkasyada en fazla ziyaret edilen yerlerin banda oldu.
SSCB Dnemi ve Sonrasnda Kuzey Kafkasya
Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ve peinden kurulan Kafkasya slam Emirlii, Sovyetler Birlii
tarafndan datlnca onun yerine SSCBye bal idari birimler kurulmutur. ncelikle 1921
ylnda Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti zerk hale getirilmi, 1922 ylnda ise Adige, een,
Karaay-erkes, Kaberdey-Balkar, Kuzey Osetya ve ngu zerk Blgeleri (Oblastlar)
kurulmutur. Sovyetler Birlii dneminde Kuzey Kafkasyada bl-ynet politikas tam
anlamyla uygulanmtr. ncelikle 1926 ylnda erkesler; Kabardeyler ve erkesler olmak
zere ikiye; 1970 ylnda ise Kabardeyler, Adigeler ve erkesler olmak zere e
ayrlmlardr. Sovyetler Birlii tarafndan bilinli yaplan bu ayrma Kafkas halklarnn kendi
arasnda etnik gruplara ayrlmasna neden olmutur. Halkn tarihten gelen ekimelerini de
gz nne alrsak etnik atmalarn nedenleri daha kolay anlalacaktr.
Kafkasya slam Emirlii'nin sona erdirilmesiyle Kuzey Kafkas halknn birlemesi nlenerek
SSCBye tehdit olmas ortadan kaldrlmaya allmtr. XX. Yzyla kadar Kuzey Kafkas
haklarnn etnik bilinleri tam anlamyla yok iken, bu bilinci kuvvetlendiren 1944 srgn
meydana gelmitir. Srgn, Kuzey Kafkasya halknda ulusal bilinlenmeye yol amtr.
Sovyetler Birlii zamannda yaanan nemli bir gelime de yer adlarnn bilinli olarak
deitirilmesidir. Gorbaov dneminde ise tarih terse dndrlm ve yer adlar tekrar
halkn kulland isimler olmutur. Gorbaovun balatm olduu perestroika ve glastnost
politikalar, Rusya'nn Afganistan'daki yenilgisi, SSCBde yumuama meydana getirerek,
Sovyetler Birliinin dalma srecini hzlandrmtr. SSCBnin dalmas Baltk lkelerinin,
Orta Asyann ve Gney Kafkasyann bamszln kazanmasna sebep olmusa da Kuzey
Kafkasya bamszln kazanamamtr.
eenistan'da Bamszlk lan ve Cevher Dudayev
SSCBnin dalmasnn ardndan Sovyetler Birliine bal cumhuriyetler bamszlklarn birer

birer ilan ederken Kafkasyaya bu hak tannmamtr. eenistan'da Ekim 1991'de
gerekletirilen seimlerde bamszlk yanls Cevher Dudayev'in ibana gelmesinin
ardndan lkede tek tarafl olarak bamszlk ilan edilmi ve eenistan-keriya Cumhuriyeti,
Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti, Afganistan ve Grcistan gibi lkeler tarafndan tannmtr.
Fakat, Rusya eenistan 1994 ylnda igal ederek, bata Grozni olmak zere lkenin tm
kentlerini yerle bir ederek yaanmaz hale getirmitir. Resmi olmayan rakamlara gre
eenistanda Rusya tarafndan ldrlen sivillerin says 250 bini bulmaktadr.
Gorbaov'un Glasnost ve prestroyka politikalar sonucu SSCB zlme srecine girdi ve

eenler 1 Kasm 1991'de een-ngu Cumhuriyeti ad ile bamszlklarn ilan etti ve ilk
bakan Cevher Dudayev oldu. Rusya bu kadroyu ynetimden uzaklatrabilmek iin kendi

karlarna hizmet edecek bir kadroyu i bana getirebilmek iin nce eenistan iinden
mer Avturkhanov'un liderliinde bir muhalefet ortaya kard.
Ayrca bu muhalefeti silah ve askeri tehizatla da destekledi. Muhalifler Kasm 1994'te

hkmet birlikleriyle atmaya baladlar. Rusya kendi oyununu gizlemek amacyla, Cevher
Dudayev'e bal glerle muhalifler arasnda meydana gelen atmay eenistan'n i
meselesi olarak gstermeye alyordu. Bu amala bir yandan muhaliflerin savamalar iin
gizlice asker ve silah gnderirken bir yandan da ultimatomlar vermekten geri kalmad. Ancak
Rus askerlerin ynetime bal birlikler tarafndan esir edilmesi zerine durum anlald.
Rusya, eenistan'daki bamszlk mcadelesini bastrmak iin zaman zaman bakent Grozni
ye hava saldrlar dzenledi. Moskova'daki ynetim, kendisini eenistan'daki kavgann
dnda gsterebilmek iin bombardmann kendi uaklar tarafndan yapld yolundaki
aklamalar nce reddetti ise de bu durumun ortaya kmasndan sonra kabullenmek
zorunda kald.
Rus yanls muhaliflerin bamszlk yanls ynetim karsnda zayf kalmalar zerine Rusya
devlet bakan Boris Yeltsin, 29 Kasm 1994'te bir ltimatom vererek arpan taraflardan 48
saat ierisinde silahlarn brakmalarn istedi. Ancak eenistan lideri Dudayev bu
ultimatoma kar karak Yeltsin'in byle bir ultimatom vermeye yetkisinin olmadn bildirdi.
Rusya'nn byle bir ultimatom vermedeki amac olaylara dorudan mdahalede bulunmak
iin gereke oluturmakt. Ancak eenistan Moskova'dan ynetilen muhalif silahl gleri
tasfiye mcadelesini srdrd. Bu gelimeler zerine Rusya da dorudan mdahalede
bulunmaya balad ve 3 Aralk 1994'te Rus uaklar Grozni'deki bakanlk sarayn bombalad.
Bylece Birinci een-Rus Sava balad.
4000 Rus askeri een Cumhuriyetine ait Nattereni ehrini igal etti. Bunun ardndan
Rusya, Dudayeve bal birliklerin bir sre nce esir ettii askerlerin 48 saat iinde serbest
braklmas iin ultimatom verdi. Dudayev ynetimi ise bu esirleri serbest brakmak iin
Rusya'nn bunlarn kendi askerleri olduunu kabul etmesini art kotu. Esirler meselesi
ultimatomla zlemeyince karlkl grmeler yoluna gidildi. Ancak Rusya Savunma bakan
Pavel Graov'la eenistan cumhurbakan Dudayev arasnda 6 Aralk 1994te
gerekletirilen grmelerde salanan olumlu gelimelere ramen Rusya Grozni'yi 7
Aralk'ta ikinci kez havadan bombalad. 11 Aralk'ta 400 bin kiilik Rus birlikleri eenistan
topraklarna girdi.
eenistan'n Rusya'dan ayrlmasn istemeyen Rus ynetimi eenistan' tekrar Rusyaya

kazandrmak iin Aralk 1994te balatt saldry karlat direniten dolay ancak iki sene
srdrebildi. Buradaki savata srekli asker kaybetmesi nedeniyle sonuta oradan ekilmek
ve direnii srdrenlerle masaya oturmak zorunda kald. 1996'da imzalanan Hasavyurt
Antlamasyla eenistan'n bamszl Moskova tarafndan resmen tannm olmasa da, bu
yolda ciddi kazanmlar elde edildi.
Yeltsin ynetimindeki Rusyann 199496 yllar arasnda eenistana ynelik yapt

baarsz operasyonun ardndan 31 Austos 1996 tarihinde eenistan adna Aslan Maadov
ile Rusya adna Aleksandr Lebed arasnda eenistann siyasi statsnn 5 yl iinde
kararlatrlacana dair anlama imzaland. Bu arada Rus birliklerine ait sava uaklar
eenistandan ekilme srecinde bakent Grozni'yi ar bombardmana maruz brakt ve
bunun sonucunda Grozni'de binlerce sivil hayatn kaybetti.
1999 Sonras kinci Sava Dnemi
Birinci een-Rus savanda "sonuna kadar saldr" sloganyla yola kan ve alenen baarsz
olan Rusya, artk gzn yeni taktiklerle, yeni bir igale evirmiti. Dastan snrndan een
kylerini bombalamaya balayan Rusya, amil Basayev ve Hattabn Dastan operasyonlarn
bahane ederek zaten bir ay nceden (yaklak 20 gn) bombalamaya balad eenistan
tekrar igal etme karar ald.
1996 yl Austos aynda yaplan Hasavyurt Antlamas'nn ardndan Ruslarla eenler 12

Mays 1997'de yeni bir anlama daha imzaland. 19941996 Birinci een-Rus Sava
esnasnda tahrip olan eenistan'n yeniden inas konusunda yardm sz veren Rus
Ynetimi Mashadovu bir federasyon anlamas imzalamaya ikna edemeyince, taahhdn
yerine getirmemitir. Bu arada Dastan'da yeni bir hareketlenme gzlendi. Dastann
eenistan snrndaki kylerinde yaamakta olan eenlere ynelik olarak balatlan
saldrlar amil Basayev ve een direniilerin bir ksmnn bu corafyaya gemesine ve
Mslman tarafa destek olacaklar bir srecin balamasna neden oldu. Ayn sre Moskova
tarafndan bir frsat olarak deerlendirildi. eenistan'daki bamszla raz olmayp bu
topraklara igal glerini sokmak iin frsat kollamakta olan Moskova, 11 Ekim 1999 tarihinde
Dastan'daki direnii balatanlarn een kkenli olmalarn gereke gstererek igal
glerini yeniden eenistan'a soktu. Bu arada, Moskova'da ve baz byk ehirlerde Rus
istihbarat tarafndan gerekletirilen patlamalarn sorumluluu da eenler zerine atlarak
bu igalde gereke olarak kullanld.
O zaman Rusya babakan olan Vladimir Putin, eenistan'n Rusya topra olduunu ve
istedikleri ekilde mdahale edebileceklerini syledi. Rusya bu kez saldrlarn sivillere
ynelik hava bombardmanlar eklinde younlatrd. Saldrnn younluu ve geni bir
blgeyi kapsamas nedeniyle insanlar kalabalk gruplar halinde yurtlarn terk ederek bata
nguetya olmak zere Dastan, Osetya, Azerbaycan ve Grcistan gibi lke ve blgelere g
etmeye baladlar. eenlerle direk olarak yzlemekten ekinen Rusya sivil insanlara yaplan
basknn mcadele edenler zerinde bir bask unsuru oluturmas ve teslim olmalarn
salamasn ummaktayd. Ama hava saldrlarndan hedeflediini elde edemedi ve bakent
Grozni'nin kaplarna kadar dayanarak een direniilerle direk kar karya gelmek zorunda
kald. Bu gs gse atmalar ise Rus glerinin beklemedii ekilde kayplar vermesine
yol at.
Bakent Moskovada ve Dastann farkl blgelerinde esrarengiz patlamalar yapan Rus Gizli
Servisi KGB (yeni ad Fsb), igali merulatrmay amalam ve ksmen de olsa baarl
olmutur.
11 Ekim 1999 tarihinde 2. een-Rus sava balamt ancak Rusya Federasyonunun banda
artk Boris Yeltsin yoktu. Yeni isim derin devlet destekli Vlamidir Putindi. Zaten Rusyada
politikalar belirleyen halkn setii partiler deil, derin devlet gdmndeki FSBdir. Putin,
yllarca Rus Gizli Servisi FSB de ajanlk grevi yapm ve bir dnem genel direktrlk grevine
kadar ykselmitir.

Ahmet Kadirov'un eenistan'n Bana Getirilmesi
Rus ordusu, eenistan aamal olarak igale balam ancak 2000 ylna gelinmesine
ramen ayrlk direni faaliyetlerini bir trl durduramamt. Putin, een halknn
mcahidlere olan ilgisini ve desteini azaltmak, direni hareketini durdurmak ya da en aza
indirgemek iin yeni bir plan yapt. Buna gre; ''eenleri paral eenlerle vuracakt!''
Plan belliydi; ncelikle kukla bir seim yaplacak ve ardndan dankl dv balayacakt ama
iler Putinin istedii gibi gitmemiti. Dastanda ki milis mcahid gruplarnn da eenistana
gelmesiyle birlikte direni hareketi hat safhaya ulam ve Ruslara kukla da olsa bir seim
yapma frsat kalmamt. Tamda esnada Putin, bir kararname ile Ahmet Kadirov u devlet
bakan olarak atad.
Ahmet Kadirov, Takent slam Enstitsnde okumu ve genliinde bir sre Komnist Rusya
Devletinin istihbarat servisine muhbirlik yapmtr. Cevher Dudayev in eenistann
bamszln ilan etmesiyle birlikte Grozni (Cevherkale) ye gelerek grev almak istemi ve
1995'te eenistan mfts olarak atanmtr. Ancak yrtt muhalif ve gizli ibirliki
faaliyetleri yznden 1999 ylnda Cumhurbakan Aslan Mashadov tarafndan grevden
alnarak vatan haini ilan edilmitir.
Ahmet Kadirov, 5 Ekim 2003te yaplan ve halkn byk ounluunun katlmad seimlerde
devlet bakanl statsn zorda olsa tescillemitir. Ahmet Kadirov, kendince icat ettii
adam karma (dier ad; cezalandrma) operasyonlaryla yaklak 2.000 sivil eeni karm
ve bu durumu grev sresi boyunca Adam yoksa problem de yok sloganyla dillendirerek
merulatrmaya almt. (Gnmzde de devam etmekte olan adam karma olaylarnda
Memorial insan haklar komisyonunun raporlarna gre toplam 5.000 sivil ortadan
kaybolmutur.)
9 Mays 2004 tarihinde igal altndaki eenistanda, bakent Grozni(Cevherkale) ehir

stadyumunda Sovyetler Birlii'nin kinci Dnya Sava'nda Nazilere kar kazand zaferi
kutlayan Ahmet Kadirov, kendisini birazdan nelerin beklediini bilmeden Rus yanls
yandalaryla birlikte nl een ve Rus arkclar dinliyordu. Kutlamann ortalarndayken
stadyum byk bir patlamayla sallanm, Ahmet Kadirov ve Rusyann Kafkaslar Blgesi
Komutan General Valeri Baranovda dahil olmak zere ou asker 35 kii hayatn
kaybetmiti.
Ramzan Kadirov ve Rus gal Valilii
Ahmed Kadirovun ldrlmesinden birka ay sonra, tam olarak 29 Austos 2004te (Rus
basnna gre) halkn sadece %30unun katld gstermelik bir seim yapld. 13 adayn
yart seimde Ahmet Kadirovun kabinesinde ileri bakanl yapan Alu Alhanov oylarn
%71ini alarak yeni kukla devlet bakan oldu. Bu arada Ruslarn "vatansever een" olarak
tand Movsar Hamidov ise seimlerden ikinci olarak ayrlmt. (Hamidov, Rus gizli servisi
Fsbnin eenistandaki faal ajandr ve bu durumu rportajlarnda gururla belirtmektedir.)
Babasnn lm zerine intikam yeminleri eden Kuzey eenistandaki kaak etelerin
lideri oul Ramazan Kadirov bu durumdan pek memnun olmamt. Kendisine, bekledii
devlet bakanl grevi yerine babakanlk teklif edilmiti ve bu makam dnd
kanunsuzluklar iin yeterli deildi. Kadirov, bu yzen sk sk Moskovaya (zevk yuvasna)
gitmeye balamt. (Kadirov bu dnemde adeta Moskova-Grozni arasnda mekik
dokuyordu.)
Milliyeti Rus basnn yapt haberlere gre yeni kukla Alu Alhanov tam bir beceriksizdi. Halk
zerinde otorite kuramyor, Putin in istediklerini yerine getiremiyordu. Alhanov kart
haberlerin younlat esnada Moskova da bulunan Ramazan Kadirov, 2007 ubatnda
Kremlin saraynda Putinle gizli bir grme yapt. Ayn ay iinde Alu Alhanov istifa etti(rildi)
ve jet hzyla anayasa deiiklii yaplarak henz 32 yanda bir adam devlet bakan olarak
ilan edildi. Alu Alhanov, bir sre sonra Rusya iileri bakan yardmcl makamna getirildi.
(Kadirov, 2011 yl banda Putinden ald yetkiyle seim yaptrmadan 4 yl daha devlet
bakanlna devam edeceini aklad.) Nihayet Kadirov, yllardr srarla istedii bakanlk
makamna oturmutu. Ancak gel gr ki bu normal bir devlet bakanl deil, tam anlamyla
diktatrlkt. nk Kadirov, yz binlerce insann katili olan igalci Rusya devletinin kuklas
olarak devlet bakan seilmiti ve bu zulmn el deitirmesinden baka bir ey deildi.
lkesinde isizlik oran hat safhadayken partiler dzenleyerek deste deste para saan,
garajnda 17 adet son model arabas olan medya nnde dindar grnmeye alp kadnlarla
gizli ahlaksz partiler veren (bu grntler hala mevcuttur) devasa maliknesinde at yar
hipodromu olan, arkadalaryla kpek dv partileri veren, evinde timsah ve kaplan
besleyen, mcahid hanmlarna ikence ve cinsel tacizde bulunan, kendi karsn mcahidlere
acd gerekesiyle kuruna dizen, evli kadnlara gzellik yarmas dzenleyen ve birinci olan
kadna kocasnn yannda paral ahlaksz iliki teklif eden (bu yarma canl yaynland),
ecinsel (gay) sanatlar evine artp zel konser verdirten, tekbirlerle arap ien, bidatleri
merulatran, slam dininde reform olmasn isteyen, kendisine muhalif een ve Rus
gazetecileri ldrten, says binleri bulan faili mehullerin sorumlusu olan, A..H.M de yze
yakn dava kaybeden, eenistann hakl devlet bakan ve ayn zamanda lim olan 4.
eenistan cumhurbakan Abdulhalim Sadullayev in cesedine basp; Byk ayy
ldrdm diyen, (Aslan Mashadov'un ehadetinde Kadirovunda parma var), Cevher
Dudayev e hakaret eden, eyh amile Zalim diktatr diye hitap eden birisidir.
Kadirov greve geldikten hemen sonra kendini merulatrmaya alm, savan bittiini ve
hayatn normale dnd yalann yaymak iin youn aba sarfetmitir. Bu ie ilk olarak
bakent Grozni (Cevherkale) de Sultanahmet Camiine benzer bir cami ve devasa binalar ina
ederek start vermi ancak tm bu almalarn ehid Aslan Mashadov un planlayp sava
nedeniyle balayamad projeler olduu ortaya knca adeta afallayarak baka yollar
denemeye koyulmutur. Kadirov Putin hakknda; "O dnyada herkesten ve her eyden ok
sevdiim biridir ve onun dman benim dmanmdr." demitir. Kadirovun uygulad dikta
ynetim ve iddet politikalar Rusya tarafndan o kadar ok sevilmi olmal ki kendisine bizzat
Putin tarafndan "halkn onuru" ve "halkn kahraman" madalyalarn verilmitir.
Rus Parlamentosu Dumann 2011 yl balarnda kard bir yasayla birlikte Moskovaya
bal zerk yapl cumhuriyetlerin "zerk" olma stats ortadan kaldrlmtr. Bylece greve
geldikten 4 sene sonra Kadirovun eenistan devlet bakanl sfat sonlandrlm ve sade
bir bakanlk olarak deitirilmitir. Bahsi geen yerlere Muhtar Blge stats bile vermeyen
bu yasaya gre yalnz eenistan deil, Dastan, Kabardey-Balkar ve nguetya gibi
cumhuriyetlerde zerklik statlerini kaybetmitir.

Nadiren kt Grozniden kendi ky Hosi-yurta tatil yapmak iin gelen Kadirov, tam olarak
29 Austos 2010 gn een mcahidlerin saldrsna urad. Yaklak 1.500 paral Kadirovist
askerin koruduu Hosi-yurt ky, o gn birok paral Rus yanlsna mezar oldu.
Yalnzca 12 een mcahid sabah 04.00ten len 15:00'a kadar tm ky kukla mezarlna
evirmiti. Kendisine ait 7.000 kiilik zel paral (kukla) ordusuyla vnen Kadirov ise
mcahidlerin baskn yapt haberini alr almaz elbise ve ayakkabsn bile giymeden
Hankale'deki Rus askeri ssne kamak zorunda kald. Henz bu saldrnn zerinden birka
ay gemiti ki Kadirov, mcahidlerin yeni bir saldrsna daha maruz kald. 20 Ekim 2010 gn
bakent Groznide parlamentosunda klasiklemi oturumlarndan birini yapan Kadirov,
mcahidlerin saldrsyla bir kez daha sarslm, ancak kurtulmay baarmtr. Her iki saldrda
da, Kadirov ve igalci Ruslarn toplamda 87 kayb vard.
eenlerin Rus Topraklarnda Gerekletirdii Eylemler
eenistan'da yaanan Rus vahetini dnya kamuoyuna duyurmak ve dikkatleri eenistan

zerine ekmek iin 18'i kadn 50 kadar een mcahidin Rusya'nn bakenti Moskova'daki
Dubrovka Merkez Tiyatrosu'nda balatt eylem bir Rus gelenei olarak 2002'de kanla
bastrld. eenistan meselesini "demir yumruk'la zmeyi vadettii iin byk bir halk
destei ile iktidara gelen Vladimir Putin'in emriyle, tiyatro binasna saldran Rus Alfa
Kuvvetleri, Ruslarn aklad rakamlarla 122 Rus rehineyi ve 41 mcahidi kimyasal silah
kullanarak ldrdler. Gazetecileri olay yerine yaklatrmayan ve kendi ektii grntleri
dnyaya gsteren Ruslarn bu tavr sebebiyle lenlerin gerek saysnn ne olduunu herhalde
hibir zaman renemeyeceiz.
Olaydan sonra Rus kaynaklan birbiriyle elien o kadar ok aklama yaptlar ki, u ana kadar
ne lenlerin ve yaralananlarn saysn tam olarak ne de kullanlan kimyasal silahn trevini
dnya kamuoyu renemedi. Eylemcilerin, eenistan'da yaanan vaheti dnyaya anlatmas
tiyatronun tmyle havaya uurulmas halinde dahi mmkn grnmyorken, Rus Devleti
kendi halkn dahi gzn krpmadan katlederek, vahetinin bykln dnyaya kantlam
oldu. Srf bunu saladklar iin bile een mcahidlerin eylemi baaryla sonulanm oldu.
Bu eylem, hem Bat lkeleri ve ABD hem Ortadou'daki diktatrler hem de slami hareketin
evrensel mesaj asndan pek ok neticeyi de beraberinde getirmi ve ufkumuzu daha da
berraklatrmtr.
een eylemcilerin, zerlerine baladklar bombalarla kameralar karsna geip, tm

dnyaya getikleri ilk mesaj, 'bar iin' burada olduklardr. Ancak ne dnya medyas, ne
eenistan'a gzlerini evirmesi beklenen nl insan haklar kurulular ne de sululuk
psikolojisi ierisinde kvranan dnya Mslmanlarnn genel ekseriyeti eylemcilerin bu bar
arsn grmek istemediler. eenistan'n Trkiye'nin hinterlandnda bulunduunu syleyen
milliyeti evreler, Trkiye'nin banda bulunan ve ideolojisi Turanclk olan MHP iktidar ve -
birka istisna dnda- slamisinden laikine tm Trkiye medyas, BBC ve CNN'in dahi
"ayrlk, asi" olarak tantt eylemciler iin ilk dakikadan tibaren "terrist" dediler.
Mcahidler ellerindeki silahlar ve bombalarla ekranlarn karsna ktklarnda, Trkiye
medyas ve aydnlar "Bu insanlar lm gze alabilecek bu noktaya getiren saik nedir?"
diye soracaklar yerde, "Acaba patlatmay gze alabilirler mi?" sorusunu tartyorlard.
Eylemin kanla noktalanarak, 41 mcahidin doru drst silahlarn dahi kullanamadan

katledilmi grntleri Ruslar tarafndan yaynlandnda ise "Bakn blf yapmlar,
zerlerindekiler gerek bomba olsayd, oktan patlatrlard" diyebilmilerdir. Peki ekranlara
yansyan bu bomba grntleri gerek miydi? Bunun cevabn Rusya stihbarat rgt
(FSB) yetkilisi Vladimir Yeromin u aklamayla veriyordu: "een eylemcilerin elinde 110
kilodan fazla patlayc vard. Tiyatro salonunun ortasna ve locaya, her birinde 25 kilo TNT
bulunan iki byk bidon yerletirilmiti. Ayrca eylemcilerin zerinde her biri 2 kilo arlnda
25 bombal kemer bulduk. Binada yaptmz aramada, savunma tipi F-1, savunma tipi 16 el
bombas ile RPG-5 roketatar mhimmatyla el yapm 89 adet el bombas bulduk"1 Bu
aklamann ortaya koyduu gerek, eylemcilerin bombalar kendi istekleriyle
patlatmadklardr. Rus televizyonlarnn yaynladklar grntlerde ise olduklar yere ylm
ve bombalar patlatmaya dahi frsat verilmemi eylemcilerin cansz bedenleri vard. Ancak,
yine FSB yetkilileri 15 dakika boyunca eenlerle attklarn ve eylemcilerin lideri Movsar
Barayev'in bu atma sonucu ldn aklamlard. yleyse, televizyonlarn getii
grntler, Ruslarn gstermek istedii ekilde hazrlanm bir dzenekten ibaretti. Bununla,
hem eylemcilerin bombalar patlatmasna imkan bulamayacaklar kadar hzl bir ekilde
baarl bir operasyon yaptklar izlenimini verecek hem de Mslmanlara eylemcilerin
aresizlik iinde can verdikleri ve bu tr eylemlere giriecek olanlara karlaacaklar sonlar
gstermi olacaklard. Ama operasyonlar o kadar cani ve kstahayd ki, katlettikleri Rus
sivillerinin cesetlerini dahi toplayamam ve kameralardan karamamlard. Rus
gazetelerine gre, Moskova hastanelerinde 550'den fazla rehine tedavi gryor ve baskn
srasnda 100 kiiden fazla insann kayp olduu anlalyordu.
Basknda kullanlan zehirli gazn ne olduu bir trl anlalamad. Bu konuda tedavi edecek
olan doktorlar dahi bilgilendirilmedi. Kimyasal silah uzman Rus Lev Fedorov, Moskova'nn
Echo Radyosu'na yapt aklamada "Yetkililerin aklama yapmamasna armadm.
Kullanlan kimyasaln ne olduunu tam olarak hibir zaman renemeyeceiz. nk, bu
lkede devlet, insanlardan daha nemlidir" diyordu. Fedorov'un szlerini dorulayan dier
bir kant yine byk bir ihtimalle nkleer deneme yaparken kaza geiren, ya da vurulan -
buras da aklk kazanmad- Kursk Denizalts'nn 118 Rus askeriyle birlikte lme terk
edilmesiydi. Devlet itibarn ve ciddiyetini korumak adna kendi askerlerini dahi gzn
krpmadan lme terkeden bir devlet, dnya medyasnn ok uzandaki eenistan'da neler
yapmazd ki? Nitekim binlerce een'in kimyasal ve biyolojik silahlarla katledildii artk
tartma gtrmez bir hakikattir ve Ruslar tiyatro basknyla bunu aka kantlamlardr. Rus
hkmetinin 1997'de kabul ettii 'Kimyasal ve Biyolojik Silahszlama Antlamas'na ramen
bu tr silahlar elinde tuttuu ve birok yerde kulland aktr. Ruslar dnya kamuoyunun
basksndan kurtulmak iin kullandklar gazn, kimyasal silah snfna girmeyen "fentanil"
ierikli bir gaz olduunu akladlar.
Ancak, kimyasal silah uzmanlar, bu gazn panzehirinin piyasada dahi kolaylkla

bulunabildiini ve Ruslarn yalan sylediklerini belirttiler. Viyanal uzman doktor Peter
Locatin, fentanil ierikli gazn etkisinin 'Narcanti' ismiyle piyasaya sunulan Naloxon ilacnn
hastaya rngayla verilmesi halinde birka dakikada geeceini syleyerek, Ruslarn dnya
kamuoyunu yanlttn aka belirtmi oluyordu.2 Hastaneye kaldrlan rehinelerin medyayla
grmeleri yasaklanmt. Ancak taburcu olan hastalarn anlattklar, durumun vehametini
ortaya koymaya yetiyordu. Bulgar Vesselin Nedkov, Bulgar radyosuna verdii demete:
"Bilincim aldnda doktorlardan duyduum ilk ey, salona sarin gaz yayldyd. Doru mu,
bilmiyorum. nsanlar kendilerini kt hissediyorlard, iddetli kusmalar sz konusuydu,

yaylan her neyse rengi siyaht." derken bir baka hasta Yevgenie Yakasava, gazn, etkisini
gstermeye balamasyla teker teker devrilmeye baladklarn syleyerek "nsanlar sinekler
gibi dyorlard" diyordu.
ABD, rehine krizinin balamasnn hemen ardndan Rusya ile temasa geip yardm nerdi.
Beyaz Saray szcs Ari Fleischer, ABD Bakan George Bush'un Putin'i arayarak i birlii
teklif ettiini aklyordu. Fleischer, "Bush Rusya'nn her ne ihtiyac olursa Birleik Devletler'in
Rusya'ya yardma hazr olduunu" sylyordu. Bu yardm da gecikmedi. Bir Alman radyosu,
baskn srasnda kullanlan gazn ABD tarafndan verildiini duyurdu. Ayn gaz, ABD tarafndan
Vietnam'da da kullanlmt. Baskn sonrasnda telalanan ABD ynetimi, Rusya'nn kulland
gaz aklamasn istedi ve Ruslar yukarda da belirtilen ve sonra bitim adamlarnca yalanlanan
gaz kullandn akladlar. ABD Bakan'nn Rus operasyonu ardndan ilk tepkisi 'terr
knamak' oldu, ancak kullanlan gaz ile ilgili sorulara cevap vermedi. Putin'i telefonla arayarak
kutlayan ikinci kii ise Ariel aron oldu. aron, Putin'i terrizmle mcadelede gsterdii
baar ve kararllktan dolay vd. nc kutlama ise Kanada'dan geldi. Kanada Babakan
Chretien, Ruslarn mdahalesinin baarl olduunu ve mdahale edilmese idi ok daha fazla
kiinin lebileceini syleyerek, Putin'e destek kt. Bat'dan tek atlak ses Almanya'dan
geldi. Alman hkmet szcs Bela Anda, yapt aklamada Rusya'dan eenistan sorununa
politik bir zm bulmasn istedi.
Mslmanlarn gerekletirdii her eylemin ardndan, komplo teorileri gelitirmeye alan

ve eylemleri Mslmanlarn z gc ve kararllyla deil, bir emperyalist gcn
tezgahladn ileri sren evreler, bu olaydan sonra da, ayn sylemlerle olay izah etmeye
altlar. Eylemin, tiyatro basknnn yapld tarihten bir gn sonra Danimarka'da yaplacak
olan Dnya een Kongresi'nin alaca karartan sabote etmeye ve dnyada eenleri terrist
olarak gstermeye ynelik olduunu ileri srdler. Filistin'de yaplan katliamlar karsnda
srail'e terrist deme basiretini gsteremeyen bu evreler, rahatlkla eylemi gerekletirenler
iin terrist ifadesini kullanabilmitir, ilerinden en insafl olanlar, 11 Eyll saldrlarnda
olduu gibi hi olmazsa "saldrlarn ardnda yatan fkeyi anlamaya" aba sarfetmilerdir.
Gerek ve adil bir barn direnmeden, zulme kar savamadan kazanlmayaca ve
smrgeci glerin bar masasna oturtturulamayaca gereinden bihaber bu kimselere
gre Allah rzasn kazanmak iin mcadele edenler dnya siyasetini anlamaktan aciz,
sululuk iinde, ba nnde; szm ona bar grmeleri yapanlar ise dnya siyasetini
bilen, entelektel devlet adamlardr.
een Direnii'nin slami Kimlie Dnmesi
een Kongresi'ne giden yolda Liechtenstein grmeleri olmutu. Brezinski, Ruslar

Hasbulatov, Rbkin ve Ahmet Zakayev'in katld grmeler sonunda herhangi bir netice
alnamamt. Bu grmeler zerine eenistan Devlet Gvenlik Komitesi Askeri Komite
Bakan sfatyla Kavkaz-Center'e bir aklama yapan amil Basayev unlar sylemiti:5 "...O
bulumalar grme saymyoruz. Zakayev'in resmi statsne ramen bu sadece ahslarn
bulumasdr. Bu ahslarn Kafkasya'da bar salama konusundaki iradelerini memnuniyetle
karlyoruz. Ama maalesef, grmelere katlanlar, sava herhangi bedele karlk
durdurmak iin savamadmz anlayamyorlar. nancmz, onurumuz, erefimiz, hrriyet ve
zgrlmz, kendi kaderimizi belirleme hakkmz kazanmak iin bu sava srdryoruz.
Bar isteini ho karlyoruz ama demagoji yapmay deil. zel statler, Putin'in bakanlk

ynetimi, idari snrlar tarzndaki tm neriler vatanmzda ldrlen 200 bin masum insann
hatrasna hakaret etmekten baka bir anlam tamyor."
Basayev, een Kongresi'ne eenistan Devlet Bakan Arslan Mashadov'un zel temsilcisi
sfatyla katlan Zakayev iin ise unlar sylyor: "Zakayev, Rbkin'in Mashadov'un gya
eenistan-keriya Cumhuriyeti'nin Rusya'nn ierisinde olduunu kabul ettii ynndeki
szleri knamak yerine Putin'in bakanlk ynetimini tartyor ve Rbkin'in szlerini
destekliyor. Bu aka, eenistan'daki birliklerimizi blmeye ynelik bir provokasyondur."
amil Basayev'in hedef ald Zakayev hakknda syledikleri bunlardan ibaret deil. Tiyatro
eyleminin ardndan Kopenhag'da yapt aklamada, Rus ynetimini sulayarak, "Bu trajik
olaydan Kremlin mesuldr" diyen Ahmet Zakayev, 30 Ekim'de, kongrenin yapld otelde,
Rusya'nn istei zerine tutukland. Rusya'nn tm dnyadaki een rgtlerine ve onlar
destekleyen kii ve kurumlara ynelik estirdii terrden nasibini Zakayev de almt. Halbuki,
Zakayev, 2001 ylnda lml lider olarak kabul grlp Rusya'ya grmeler yapmak zere
davet edilmiti.6 Gzaltna alndktan sonra Danimarka Mahkemesi tarafndan hakknda 13
gnlk ek gzalt sresi karar alnan Zakayev'in akibetinin ne olaca henz belli deil.
Zakayev hakknda Basayev'in taknd tavrn altnda yatan sebep, Dnya een Kongresi'nin
ald kararlarla da kendini belli etti. Kongre, eenistan'da Dudayev zamanndan bu yana bir
eriat devleti olmasna ramen, sonu bildirgesinde "Evrensel, demokratik ve nsan haklar
esasna dayal, een halknn milli ve dini deerlerine uygun medeni bir devlet kurmak
istiyoruz" ifadelerine yer veriyordu. Bildirgede ayrca uluslararas organizasyonlarn -BM gibi-
blgede zel bir rol oynamas gerektiine vurgu yaplmaktayd.
Basayev'in kongrenin bu sonu bildirgesinden 15 gn nce yapt aklamaya dnecek

olursak, eenistan'daki g dengelerinin ne olduunu anlamamz kolaylaacaktr. Basayev:
"Soru sorulduu anda bizim bakanmz dmana kar zrler sralyor, aklamalar yapyor.
Yurt dndaki bakanlarmz buradaki gereklerden uzaklar. Geen son ylda ellerindeki
silahlar ile anavatanlarn ve dinlerini korumaya alan halkmzn dnya grnde ok
byk ve nemli deiiklikler meydana geldi. Ve bizim o bakanlarmz bunu anlamyorlar.
eriata uymayan hibir eyin bizim politikamzda yeri yoktur."
Basayev'in son cmlesinde zetledii durum aslnda ikinci een cihadnn da parolasn
oluturmaktadr. Bilindii gibi ikinci een cihad 1999 ylnn Austos aynda amil Basayev
kuvvetlerinin eenistan'n dou snrndan Dastan'a girmesiyle atelenmiti. Basayev 31
Austos 1999 gn Grozni'de dnya kamuoyuna yle sesleniyordu: "Bu sava, Volga'dan
Don'a kadar tm Mslmanlar kurtuluncaya kadar srecek. Btn dnyay alevler kaplasa
da, bu cihada devam edeceim. Dnyadaki tm Mslmanlar uyanyor. Sava 20-25 yl
srebilir. Tm Rusya sava alan olacak. Nihai hedefimiz ise Kuds'n kurtarlmasdr."
Grld gibi, devam etmekte olan een cihadnn temel saikini 'Kuds kurtarlana kadar
sava' oluturmaktadr.
Rus gleri ikinci kez eenistan'a saldrmadan ksa bir sre nce kaleme ald ve eenistan
mcadelesini ulus temelinde deerlendirip destekledii yazsnda Kutlu, yle demektedir:
"Mashadov, Rusya'nn eenistan'a bulamamasn istemektedir. Bularsa sava gze
almaktadr. Kendi bana hareket eden ve ura ad verilen (amil Basayev'in bakanln
yapt ura Hareketi'ni kastediyor) rgtle de kar karya gelmenin sonucunu bilmektedir.
lkedeki olumsuzluklarn tesinde ura Hareketi'nin eenya'ya at gaile karsnda

Mashadov'un ve een halknn durumu gerekten zor."7 Kutlu, eenistan direniinin ulusal
kimliinden syrlmasyla Bat -ve doal olarak ABD- nazarnda meruiyetini yitireceini
sylemekte ve Basayev'in Kuds' kurtarma konusunda syledii szlerini ise tehlikeli
hlyalar olarak nitelendirmektedir. eenistan cihadn, birinci -ya da ulusal deerlerin
arlkta olduu dnem de diyebiliriz- dneminden ayran temel vasfn da ite bu hedef
oluturmaktadr.
Tiyatro eyleminin ardndan belki de en ilgin tavr Irak Devlet Bakan Saddam Hseyin
koydu. Saddam, Irak devlet televizyonunda yapt aklamada, Ruslarn yannda yer aldn
syledi. Bir Amerikan saldrs ile kar karya olar Saddam, Halepe'de yapt katliam
unutarak yle konuuyordu: "eenlerin eylemi, slami kurallarn dndadr, eninde
sonunda kaybedeceklerdir. Rus halk sabrla bekleyip, sonunda neticeye varacaktr. Ancak,
byk lkelerin baka lkelere egemen olmaya almas da doru deildir. Hristiyan olan
Ruslar'dan Mslmanlara kar bir bask grmedik. Irak halk ve devleti, u ana kadar
Rusya'dan bir ktlk grmemitir. Ruslar her zaman Arap ve Mslmanlarla iyi ilikiler
kurmulardr. Ben Ruslarn kazanacana inanyorum. eenler kaybedecektir." slami
hareketin evrensel mesajnda, smrgeci gler kadar, yerel tauti otoritelere kar da tavr
alnmas gerektii gerei, Saddam'n bu tavryla ok daha net bir ekilde ortaya kyordu.
Saddam, bu tavryla dnyann 11 Eyll konjonktr ncesindeki dneminde olduu

varsaymndan hareket etmekte ve tam anlamyla Ortadoulu diktatrlere yakan bir tavr
sergilemektedir. Oysa ki dnyann byk glerinin neredeyse tamamnn lkelerinde slamc
hareketlerle sorunlar vardr. in'in Dou Trkistan'la, Hindistan'n Kemir'le, Rusya'nn
eenistan'la olduu gibi. Dolays ile bu gler, kendi ban: artan bu hareketlere kar
uygulayacaklar en sert saldrlarda dahi birbirlerinin aklarn aratrmayacak yani karlkl
olarak birbirlerini grmeyecekler. Rusya'nn pervaszlamas, srail'in kimseyi umursamamas
da bunu gstermektedir.
11 Eyll saldrlarnn ardndan ABD'nin ban ektii siyonist-hal ittifak -bu tanmlama
same bin Ladin'e aittir ve gereklerden uzak olmad da aktr- Filipinler'den Sudan'a,
Yemen'den Filistin'e kadar slam corafyasnn neredeyse her kesinde saldrlarn
younlatrrken, tm bu corafyalardaki yerel ulusal direniler de slami bir kimlie
brnmlerdir. Bunun en gzel rneklerini yukarda ksaca mcadele srecine deindiimiz
eenistan ve el Aksa intifadas ile Filistin vermektedir.
Tiyatro eylemiyle een mcahidler pek ok adan slami mcadelenin evrensel mesajn
berraklatrmlardr. Bu mesaj sadece smrgeci glerin Mslmanlarn topraklarndan
ekilip gitmesi deil, ayn zamanda Kuds'n kurtuluuna kadar giden, yani Siyonist etenin
datlmas anlamna gelen bir mesaj da barndryor. Herhangi bir smrgeci gten destek
almadan, ya da byle bir gcn politikalaryla akmadan, z gcyle ayakta kalmaya alan
uzun soluklu bir mcadele hattn izmektedir. Eylemcilerin, tpk Filistin'de olduu gibi,
ehadeti arzulayan tavrlar, "Biz sizin hayat sevdiinizden daha ok ehid olmay
arzuluyoruz" szleri, Filistinli Andelib'ten eenistanl Movsar'a uzanan kaln bir hat
olduunu gsteriyor. slami mcadele, kresel kuatmaya kar dnyann her yerinde ayn
sylemle ve ayn kararllkla cevap veriyor.

Kafkasya Emirlii'nin ilan ve Dokko Umarov
Kafkasya Emirlii veya Kafkas Emirlii. kerya een Cumhuriyeti'nin ardl kabul edilen, 31
Ekim 2007 tarihinde eski eenistan lideri Dokka Umarov tarafndan ilan edilen devlettir.
Devlete bal askeri birlik Kafkasya Cephesi'dir. Kafkasya Emirliin topraklar Rus iqalinden
nceki mslmanlarn topradr. Bunlar: eenistan, nguetya, Dastan, Karaay-erkez,
Kabardin-Balkar, Dou Osetya (riston) ve Stavropol eyaletidir.
Kafkasya Emirlii'nin Vilayetleri
1.Vilayet Noxi Co (Cecenistan(ckeriya))
2.Vilayet Qalqay Co (nquetya ve riston(Dogu Osetya))
3.Vilayet Nogay Eli (Stavropol eyaleti)
4.Vilayet Cerkesya
5.Vilayet Kabardin Balkar ve Qaracay birlemi vilayetleri
6.Dastan Vilayeti
Eskiden etnik bir blnme yaayan Kafkasya imdi bu etnik direniilerin slam ats altnda
birlemesiyle sorun dini bir hal almtr. Osmanllar'nn Kafkasya'y terk etmesiyle balayan
sorunlar bugne dek hi son bulmamtr. Hem siyasi boyutu, gittikce artan asker kayb ve
Ruslarn enerji politikalarnn bir paras olan kafkas petrol ve dier kaynaklar; Rusyann bu
sorunu Ruslarn d politikas ve siyasi kararlarda ok etkilidir. Ruslar bu konu ile ilgili
haberleri d basna vermezken direniilerden alnan ve doruluu kantlanamayan
haberlerse Trkiye basnnda yer bulamamaktadr. Sorunun bir temel nedenide Ruslarn
mslman kafkas halkna yapt zulmden kaynaklanr. arlk Rusya'nn bu halklar srmesi
kalanlar katletmeleri, federasyon Rusyann katlamlaryla kamlanan direni hareketleri tek
kafkasya deil birok mslman lkeden gelen insanlarla salanmaktadr.
Ruslarla yaplan bar grsmelerinin fayde etmemesi direnii tm Kafkasya'ya yayd ve

sonunda bir birinden ayr ynetilen direniilerin birat altnda toplanmasyla Kafkasya
Emirlii ilan edilmitir.
Dokko Umarov, 13 Nisan 1964, Kharsenoi, eenistan'da dnyaya geldi. Halen Kafkasya
Chad'nn bakomutandr. 2006-2007 yllar arasnda kerya een Cumhuriyeti bakanyd
kerya een Cumhuriyetini lavederek yerine Kafkasya Emirliini kurdu ve 2007 ylndan
bugne kadar Kafkasya Emirliinin Emiri olarak grev yapmaktadr.
Dokko Umarov Mimarlk fakltesi mezunudur. 2. niversitesi olan Hukuk Fakltesine sava
nedeniyle ara vermek zorunda kald. Birinci een-Rus Savandaki baarl
operasyonlarndan dolay halk kahraman madalyas almtr. Devam eden kinci een-Rus
Savanda 2001 ylndan beri gney-bat cephesi komutanl yapan Dokko, karakter olarak
amil Basayev'e benzetir. 2005 ylnda Abdulhalim Sadulayev'in yardmclna getirilen
Dokka, evli ve 6 ocuk babasdr. Dokka'nn; 1. een savanda kardei Musa Dokko, 2.

savata da dier kardei sa ehid olmutur. Babas 4 ay nce Rus FSB ajanlar tarafndan
karlan Dokko, Abdlhalim Sadulayev'in ldrlmesi zerine een keriya Cumhuriyeti'nin
yeni Cumhurbakan oldu. 28 Ekim 2007'de Kafkasya emirliini ilan eden Umarov ise
Emirliin Emiri olarak ilan edilmitir.
Mevcut Durum
Kafkas halklar 1994'ten sonra, Grcistan, Azerbaycan, Bat Avrupa lkeleri, Trkiye ve
Ortadou lkelerine olmak zere, 250 bin civarnda Kafkasyal dnyann eitli lkelerine
snmak zorunda kalmtr.
Bu dnemde Trkiyeye snanlar geici olarak yerletirildikleri kamplarda 17 yldr alma

izinleri olmakszn, hayrsever vatandalarmzn gayretleriyle yaamlarn idame
ettirmektedirler.
Savan ilerleyen aamalarnda Smrgeci devletlerin devaml surette yaptklar gibi,

eenistanda Rusya devleti yanls bir ynetim ibana getirilmi, fakat Rusyaya kar
verilen mcadele, eenistan topraklarn aarak asli snrlar olan tm Kafkasyaya
yaylmtr.
Bu yeni durumla birlikte, Trkiyeye snan kiilerin uyruklar, bata eenler olmak zere,
Abhazlar, ngular, Kabardaylar, erkesler, Nogaylar, Osetler, Karaaylar (Trk soylu) ve
Dastan halklar olarak genilemitir.
KAMPLARIN KAPATILMASI
Trkiyede 3 stanbulda, 1i Yalovada olmak zere 4 Kafkasyal snmac kamp

bulunmaktayd. Ancak 2012 Austos aynda kamplar kapatlarak stanbuldakiler zmit
limtepe mevkiindeki TOK konutlarna, Yalovada bulunanlar ise Valilik vastasyla bulunan
Yalova iindeki kiralk evlere yerletirildiler. Ailelere 1 yllk kiralarnn karlanaca ve fatura
vs gibi ihtiyalar iin de yardmc olunaca sz verildi. Ancak kamplarn kapatlmasnn
ardndan ksa bir sre sonra vaat edilen yardmda kesintiye gidildii, ge demelerin yapld
ve ailelerin madur edildii gzlemlenmitir. 2013 Ocak itibariyle ksa sre sonra 1 yllk kira
yardmnn da sona erecei ve sonrasnda ne olaca net deildir.
Kamplardan karlarak zmit ve Yalova iine yerletirilen ailelerden 24 aile igal valisi Ramzan
Kadirovun kendilerine gnderdii temsilcilerle anlaarak eenistana geri dnmlerdir. u
an itibariyle kamplardan kiraya karlm ve Trkiyede kalmay tercih eden aile says
tahmini olarak 134tr. Ancak beklentimiz zellikle eenistanda artk problemi olmayan
sadece ekonomik sebeplerle Trkiyede kalan daha baz ailelerin de eenistana dnlerin
devam edeceini dnmekteyiz.
Yukarda da bahsettiimiz gibi kamplardan evlere karlanlarn byk bir ksmnn gvenlik
sebepli snmaclk durumlar kalkm olmakla birlikte, ekonomik olarak maduriyetleri
devam etmektedir.
Bu grubun aksine Rusyann 1999 ylnda balatt ikinci saldr dalgas sonucu Trkiyeye
gelen snmac grubunun durumu ok daha ktdr. Bu ikinci grupta bulunan snmaclarn

byk bir ksm hala Rusyaya kar savamaya devam eden kiilerin eleri, anne-babalar ve
ocuklarndan oluturmaktadr.
ounluunu kadn, yal ve ocuklarn oluturduu bu snmac grubunun igal altndaki

lkelerine dnebilme ihtimali yoktur. Can gvenlikleri tehlikededir. Hatta sndklar baz
lkelerde (Msr ve Dubai rneklerinde olduu gibi) Rusyann basksyla iade edilmiler ve bir
daha kendilerinden haber alnamamtr. Bu sebeple, derneimiz ncelikli olarak can
gvenlii tehlike altnda olan bu ailelere yardm etmeye gayret etmektedir.
Kamplarn ak olduu dnemde kamplarda yer olmad iin kiralk dairelerde bakmlarn
stlendiimiz ailelerin durumu kamplarn kapatlmasyla da ayn ekilde devam etmektedir.
Derneimiz, bu sorunun zlebilmesi iin sponsor hayrseverler yardmyla stanbulun baz
semtlerinde evler kiralanmasna nayak olmaktadr.
zmit limtepe ve Yalovada 1 Yllk Devlet Yardmyla Kamplardan Kiraya karlanlar
zmit limtepe ve Yalovada toplam 134 aile bulunmaktadr. Bazlarnn eenistana

dnmesiyle bu saynn decei tahmin edilmektedir.
Toplam Kii Says Tahminen: 445
MKANDERin Yardmlaryla Kurulan Evler
Evlerin ou younluk srasyla Baakehir (Kayaehir), Zeytinburnu, Beylikdz, ve

stanbulun dier muhtelif semtlerinde bulunmaktadr.
Ev Says: 98 Kiralk Ev
Bu Evlerde Kalan Aile Says: 150 Aile
Toplam Kii Says: 750
Bunlarn Dnda Kalan Tahmini Kii Says
Bu kiiler dier STK larn salad imknlarla kalanlar ve buna ilaveten kendi ekonomik
durumlar iyi olduu iin Trkiyede kalanlar olarak zetlenebilir.
Bunlarn tahmini says ise 600 civarndadr.
Net olmayan rakamlara gre Trkiyede yaayan Kafkasyal snmac says 2000 civarndadr.
1953 Cenevre Szlemesi
Trkiyede en madur yabanclar ne yazk ki Kafkasyal muhacirlerdir. Pasaportlar sebebiyle

(Rus Pasaportu tamalar sebebiyle ve Rusyada Avrupa Konseyi ye lke olmas sebebiyle
bu muhacirler hukuki olarak Avrupal saylmaktalar) Birlemi Milletler Mlteciler Yksek
Komiserlii onlarla ilgilenmemektedir. Sebebi ise Trkiyeye gelmi Avrupal snmaclarn
hakkn korumak 1953de Trkiyenin de imzalad Cenevre Szlemesine gre Trkiye

Cumhuriyetinin grevidir. Trkiye ise zerine den bu grevi yllardr yerine getirmeyerek
maduriyetin daha da devam etmesine sebebiyet vermitir. Sivil toplum rgtleri ve
hayrsever vatandalarn kstl destekleriyle hayata tutunmaya almaktadrlar.
Ne Yaplabilir?
Derneimiz tm madur snmaclara mltecilik statlerinin verilmesini ya da Trk soylu

halklara yapld gibi vatandalk statsnn tannmasn talep etmektedir. Bu kiilere
hayatlarn idame etmelerini salayabilmeleri iin alma izni verilmeli ve bir mddet
sonrada vatandala bavuru hakk tannmaldr. Burada domu olanlara dorudan
vatandalk hakk salanmaldr.
Bizler tarihi, kltrel ve dini bamz olan bu kardelerimize ya sorunsuz olarak TC vatandalk
hakknn verilmesini (tpk 1986da gelen Bulgaristanllara verildii gibi) veyahut 1953
Cenevre Szlemesinin kendilerine salad yasal mltecilik statsnn verilmesini talep
etmekteyiz.
Rusya ve birliki Rejimlerin Kafkasya'da Uygulad nsan Haklar hlalleri ve Sava Sular
"Biz ayrca yakaladmz mcahidleri inmeden nce helikopterlerden atyorduk. in pf

noktas doru ykseklii semekti. Onlarn hemen lmesini istemiyorduk. lmeden nce ac
ekmelerini istiyorduk. Bu belki zalimce gelebilir, ama bir savata bu, hissettiiniz korkudan
kurtulmann ve len arkadalarnn acsyla ba etmenin neredeyse tek yolu. - Boris, Rus
Askeri
Rusya iin fiilen sava sahas olan Kuzey Kafkasya saldrlar insan haklar ihlallerinin en youn
olduu yerdir. Uluslararas Aznlk Haklar Grubu (MRG) tarafndan yaynlanan son raporda,
eenistan, Dastan ve nguetya'da son dnemde artan atmalar ve Moskova
metrosunda 40 kiiyi ldren bombal saldrnn ardndan, Rusya'nn saldrnn sorumlusu ve
kayna ilan ettii Kafkas halklarna kar byk bir askeri saldr balatma ihtimali
ngrlmektedir. Sivillerin bask, soykrm, kitlesel cinayetler ya da iddet grme tehdidi
altnda olduu lkeleri listeleyen yllk indeks raporuna dayandrlan deerlendirmeye gre,
Rusya 70 lke arasnda 16. sraya ykselmitir.
Tm bunlara ramen Rusyann Kafkasya mdahaleleri Batda bir i sorunmu gibi

alglanmaktadr. Rus ordusu ve yetkilileri tarafndan gerekletirilen her trl ihlal, nsan
Haklar zleme Komitesi ve Uluslararas Af rgt (Amnesty International) gibi nde gelen
insan haklar rgtleri tarafndan tespit edilmesine ve rapor olarak yaynlanmasna ramen,
ABD ve Avrupa hkmetlerinden beklenilen tepkinin gelmemesinin nedeni ise Rusyann
snrlar ierisinde terrle mcadele syleminin halen kabul gryor olmasdr. Uluslararas
kamuoyunun bu ihlallere kar sessiz kalmas, snrlar ierisinde ya da dnda terrle
mcadele ad altnda operasyon gerekletiren gl lkelerin nasl bir strateji izleyecekleri
ve uluslararas toplumun bunu nasl denetleyecei konusunda zihinlerde yeni soru iaretleri
brakmtr. zellikle Bat, 11 Eyll sonras terrle mcadele ad altnda gerekleen
operasyonlarda ortaya kan insan haklar ihlallerine ve zelde ise Kafkasyada yaananlara
zm getirme konusunda srarl ve istekli bir tavr sergilememektedir.

nsan haklarna biraz daha duyarl olan AB lkeleri, balangta Rusyada demokratikleme
ynndeki reformlar desteklerken ayn zamanda Rusyann insan haklar normlarna uyup
uymadnn da denetlenmesinin gerektiini ifade etmekten ekinmemitir. rnein,
eenistanda sivil halkn katledilmesi, sadece Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi
tarafndan sava suu olarak kabul edilirken Uluslararas Mlteci Haklarn Koruma rgt
(International Refugees) ise eenistanda insan haklar ihlalleri ve sava sularn anormal
bir durum deil, sava taktii olarak grmesi, ksmen de olsa ABD ve Avrupa lkelerinin
yaklamlarndaki farkll yanstmaktadr. Bunun temel sebebi yukarda belirttiimiz gibi
ABnin baz deerlerin savunucusu ve pazarlaycs olmasndan kaynaklanmakla birlikte ABD
iin durum ABDnin hegemonik bir sper g olmas ve eski rakibi Rusya ile kar ilikisine
dayal olarak yrtt politikasdr. Bununla birlikte, hibir AB lkesi eenistan sorununun
Rusyann i meselesi olduu n kabuln sorgulamamakta ve eletirilerde de
eenistandaki hak ihlallerinden duyulan endie ile snrl kalnmaktadr.
2004 ylnda Avrupa Konseyi nsan Haklar Komiseri Alvaro Gil-Roblesin Kafkaslarda 25
gnlne yapt gezi, blge halknn durumunu ortaya kartmakta olduka nemli bir
veriler salamtr. Gil-Roblesa gre en ac olan ise eenistanda demokrasi, insan haklar
ve sivil toplumun oluturulmas konulu bir konferansa katld Grozni ziyareti olduunu
anlatmtr. Politikac, kentin hala Stalingrad andrdn, insanlarn harabeler iinde
yaamak zorunda kaldn ve askerler elik etmedike ziyaretilerin kentte hareket
edemediini belirtmitir. eenistanda hala insanlarn kayboluyor olmasnn korkun
olduunu da szlerine ekleyen Robles, resmi rakamlara gre son ylda 2300 resmi
kovuturma balatldn ama bunlarn sadece 50sinin mahkeme aamasna kadar
gelebildiini bildirmitir. Robles, Bu bence bir skandal. Bu duruma bir son verilmeli. Aileler,
yaknlarnn bana ne geldii hakknda bilgilendirilmeli diye konumutur. Bu Kafkas
cumhuriyetinde olumlu bir ey grp grmedii sorulduunda Gil-Robles, yklan konutlar
iin tazminat denmeye balandn, fakat bunu alabilmek iin parann yarsn rvet olarak
vermek gerektiini anlatmtr. Buna ramen, insanlarn haklar olan bu parann tmn
alabilmeleri hedefinden vazgeilemeyeceini ifade etmitir.
Aradan geen 6 sene zarfnda ise Rusya devleti blgeye gzlemci giriini engellemeye devam
etmekle birlikte Kadirov hkmetini destekleyerek Mcahitleri sulu konuma drm
bylece eenler arasnda ayrlk karmaya almtr. eenistanda artk resmi bir
hkmet ve ona isyan eden isyanclar var, bu onlarn mcadelesidir demeye getirerek
sorunun artk kendi inisiyatifi dnda gerekletiini syleyerek sorundan kurtulmaya
almaktadr. Ancak alnan haberlere gre hibir ey deimemi, insanlarn kaybolmas
ldrlmesi srgn edilmesi ve rvet gibi ihlaller aynen devam etmektedir. AB toplumunun
basnn zerinde daha ok durduu Rusyann insan hak ve ihlalleri balamndaki bir dier
sorunlu olduu konu ise basn hrriyetleri ile sansr ve baskdr.
Rusya devleti zellikle i ve d politikalarnn eletirilmesine msaade etmemektedir. Bu

balam da en ok zara grenler yine Rus vatanda olan siviller, zellikle de basn mensuplar
ve insan haklar szcleri olmaktadr. Hi phesiz bu konuda en belirgin rnek Rusyann
muhalif gazetecilerinden Anna Politkovskayann faili mehul bir cinayete kurban gitmesidir.
Rusyann insan haklar savunucusu ve bamsz gazetecisi Anna Politkovskayann, ordu ve
polis ierisindeki iddet, devlet iindeki pek ok yolsuzluk gibi konulara eilmesi baz devlet
kurumlarca ho karlanmamtr. Muhalif gazeteci, idealist haberciliini yaatrken 2001'de

insan haklar habercilii dln kazanmtr. Byle bir gazetecinin ldrlmesi zellikle
Avrupa basnnda geni yank bulmutur. zerinden 4 yl gemesine ramen faillerin halen
bulunamamas ve baka aktivist ve gazetecilerin lmesi ya da fiziksel saldrlara maruz
kalmas Rusyann insan ve basn haklarnn ihlali konusunda ilk sralarda kalmasn
salamaktadr.
Rus halk gnlk olaylara ilikin haberlerin ounu televizyondan almasna ramen, yaynclk
alannda oulculuk gzetilmemektedir. Hkmeti eletiren muhalefetin temsilcileri ya da
tannm figrler resmi devlet televizyonunu kara listesine alnmakta ve ekranlara
karlmamaktadr. 2008 Bakanlk seimlerinde gazetecilerin grev yapmasn engelleyen
olaylar da dahil olmak zere yetkililerin gergin tavrlar bamsz basna glge drmektedir.
nsan hak ve zgrlklerinin siyasi bir meta haline getirilmeye alld gnmzde baz
gelimi lkeler ise insan hak ve zgrlklerini hibir ekilde nemsememekte ve dikkate
almamaktadrlar. Bunlarn banda gelen lkelerden biri Putinin demir yumruu ile
ynetilen Rusyadr. zellikle son yllarda gazeteci ve insan haklar savunucusu aktivistlerin
ldrlmesi bask ve iddete maruz kalmas ve Kafkaslardaki sava hali Rusyann insan
haklar karnesini olduka zayflatmaktadr.
Tm bunlar gstermekteki fiziksel g olarak ykselen bir lke olmakla birlikte Rusya kendi i
sorunlar ile acmaszca mcadele etmekte ve muhalefeti susturmaya ynelik giriimlerde
bulunmaktadr. Bu durum insan haklar konusunda ve zellikle basn hrriyetleri konusunda
fazlasyla hissedilmekte ve koullarn deimesi iin Rusya Devletinin kat zerinde yaplan
gstermelik birka deiiklik dnda fazla bir ey yapmadn ortaya koymaktadr.
ocuklara Ynelik kence ve Kt Muamele rnekleri

Sivillere Ynelik Muamele

"

KAYNAKLAR
Ufuk Tavkul, Etnik atmalarn Glgesinde Kafkasya, tken Yaynclk, stanbul, 2002.
Ahmet Hazer Hizal, Kuzey Kafkasya Hrriyet ve stiklal Davas, Orkun Yaynlar, Ankara, 1961.
Mustafa Aydn, Byk Gcn atma Alan Kafkaslar, Gkkubbe Yaynclk, stanbul, 2005.
Bahaeddin gel, slamiyetten nce Trk Kltr Tarihi, TTK Yaynlar, Ankara, 1984.
Fehim Tatekin Mustafa zkaya, Kafkasya'da Bitmeyen Srgn ve eenistan Trajedisi
Londra Mays 2002.
Kadircan Kafl, imali Kafkasya, Vakt Matbaas, stanbul, 1942.
Pimaho Kosok, Kuzey Kafkasya Hrriyet ve stiklal Sava Tarihinden Yapraklar, eltt
Matbaas, stanbul, 1960.
Kuzey Kafkasyada slamiyet, http://www.gizlitarih.com/index.php?e=228
Cemal Gke, Kafkasya ve Osmanl mparatorluunun Kafkasya Siyaseti, amil Eitim ve
Kltr Vakf Yaynlar, stanbul, 1979.
Wassan Giray Caba, Kafkas-Rus Mcadelesi, Baha Matbaas, stanbul, 1967.
Kamuran Grn, Trk-Sovyet likileri (1920-1953), Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Ankara,
1991.
erafeddin Erel, Dastan ve Dastanllar, stanbul Matbaas, stanbul, 1961.
Sava Yanar, Trk-Rus likilerinde Gizli G Kafkasya, IQ Yaynlar, stanbul, 2002.
Mustafa Hizal, Ltfi kiz, Hasan Din, Mikail Erk, Kuzey Kafkasyada Sovyet-Rus Vaheti 1944
Yl Toptan Srgn ve Katliam Facias, Karde Matbaas, Ankara, 1964, s. 33.
Mithat elikpala, Siyasi, Ekonomik ve Demografik Gstergeleriyle Kuzey Kafkasya, Kafkasya
Dergisi, Say: 1, Mart 2006.

EKLER
EK 1-
Bir Rus Gardiyann Yollad Mektup

25.04.2005
Yer : Chernokozovo
Bu mektubu kimin okuyacan bilmiyorum, ama umarm o yada bu ekilde bu yazdm

mektubun burada een sava olduklar iddiasyla tutulan ocuklara, genlere, kadnlara ve
yallara bir yardm dokunur.
Burada olmamn amac gnlk harlm kazanmak. Bu bilgileri size ulatrmaya karar verdim
nk ben burada olup bitenleri bilip te bu konu hakknda konumamann bir su olduunu
dnyorum.
Biz burada insanlara ne yapyoruz? Biz dedim, nk ben de bu ikencecilerden biriyim, her
ne kadar rtbesiz bir asker olsam bile. Onlara yardm edebilmemin tek yolu bu mektubu
yazmak. Buraya gelmeden nce, bana her zaman onlarn dman ve sulu olduklar sylendi.
Ama aslnda onlar aada sayacam eylerden tr buradalar:
1. kaytl olmayan pasaport sahibi olduklar iin,
2. pasaportlarnn olmad iin. Burada 1996 ylndan beri hi pasaport verilmedi, dolays ile
imdi 16, 17 yada 18 yanda olan genlerin pasaportu yok,
3. pasaportlarnn baka bir ky adna kaytl olmas. Burada bir gen komu ky ziyaret
ettii iin tutuklanabilir.
4. sokaa kma yasana uymadklar iin. Mesela burada bir gencin tutuklanmas iin sigara
imek iin evden dar adm atmas yeterlidir.
5. evde askeri bir adrn, kemerin, yada baka bir malzemenin bulunmas.O zaman o
evdekiler tutuklanp ikence kampna getirilecekler ve o malzemelerin ne olduu ve nereden
geldii kendilerine sorulacaktr.
Burada insanlar kelimenin tam anlamyla bir soykrma tabi tutuluyorlar. Onlarn lklarn
duymalsnz, gl erkekler vcutlarndaki krlabilecek olan her ey krlrken adeta
uluyorlar. Bazlarna tecavz ediliyor, dierleri ise birbirlerine tecavz etmeye zorlanyor.
Cehennem diye bir yer varsa, o da burasdr.

Bana kalrsa, onlarn hatas evlerinden dar kp bize kar savamamalar. Ve, evet, o
Babitski denen gazeteciyi birka gnlne burada misafir ettik. Ona tecavz edecek kadar
ileri gitmedik, ama onu vahi bir ekilde dvdk ve aaladk. Zavall ocuun gzl
havada uuyordu.
Her gn buraya ok sayda insan getiriyorlar. Burada neredeyse 700 tutuklu var, ama
onlardan sadece 7sinin gerek sava olduu dnlyor. Onlar da halihazrda yar ller.
Onlar bunu hak ediyor, ben onlara acmyorum. kisini imdiden ldrdk.
nsanlara burada nasl insanlktan karlncaya kadar ikence yapldn, sakat brakldklarn,
akllarn karncaya kadar dvldklerini ve sonunda da ldrldklerini anlatmak iin
kelimeler bulamyorum.
Bu mektubu bitireceim, ama bu dnya zerinde kendini bu insanlara yardm edebilecek

kadar yeterli gren bir g varsa, umarm buradaki insanlar iin bir ey yaplabilir.
Hkmetim beni hayal krklna uratt.

Rus hkmetinin syledii her ey yalan, dolan, yaptklar da tam bir iki yzllktr.
Burada mektubumu bitiriyorum, zaten pek iyi de yazamadm.

Sizin de takdir edeceiniz sebeplerden dolay mektubu admla imzalamyorum.
EK-2
Filistin'den eenistan'a Kaderlerimiz Ayn, Direniimiz de!
Murat zer, Haksz Dergisi, Haziran 2002
On yedibini ocuk, seksen yedi bin ehid. Yz seksen be bin yaral... kinci eenistan
cihadnn bugne kadar ki bilanosu bu. Yazmak zor, dnmek daha da... Ruslar,
Amerikallar, Siyonistler, Hindular: Adeta yaryorlar kfrn tek mmet olduu gereini
kantlamak iin. Artk iki kutuplu dnya yok. Dou-Bat kalmad, Kuzey-Gney de. Tm
dnyann ve hatta mslmanlarn gzlerinin nne ekilen perde kalkt, tek bir hakikati
doruluyor herey: Dnya kurulduundan beri, yalnz bir gerek ztlk, bir gerek dmanlk
var. O da hak ve batln ebediyyen srecek kavgas.
Birinci een sava esnasnda, mcahidleri ABD'nin destekledii syleniyordu. Tpk

Afganistan'da olduu gibi. Mslman halklarn dankln frsat bilen uluslararas gler,
kartlarnn aleyhine olabilecek her trl imkan kullanm olabilirler. Sizin savanz,
kavganz, emeiniz, teriniz, istemeseniz de bir baka emperyalist gcn karna kullanlm
olabilir. Bosna ve Kosova'da mslmanlar ne yazk ki bunlar yaadlar. Ama tm kutuplarn,
dzenlerin, uluslararas kar gruplarnn tezlerinin zerinden 11 Eyll silindir gibi getiinde;
Usame, mmetin birliini, Filistin davasnn merkeziliini, gerek savan hak ve batl arasnda
olduunu bir kez daha hatrlattnda o silindir, kafalar demokrasi, liberalizm ve AB normlar
ile idi edilmi mslmanlarn bu kirli belleklerinin zerinden de geti. Artk herey daha
net. Kfrn kirli yz de...

eenistan, lm Kokuyor!
Ramallah', Beytullahim'i yerle bir eden, Cenini l bir ehre eviren Siyonistlerin bu
katliamlar dnya televizyonlarndan yaynland saatlerde, Rusya da Grozni'ye ynelik
benzer bir katliam gerekletiriyordu. Kara ve havadan yaplan saldrlarda yzlerce kadn ve
ocuk ld. El Cezire televizyonunu arayan bir een kadn, her tarafta paralanm insan
cesetleri olduunu, Rus askerlerinin kadnlar rlplak soyup ehirde dolatrdklarn
sylyordu. Han Kale, Vedeno, Nojay-Yurt ve atoy'da binlerce erkek gzaltna alnp
toplama kamplarna gtrld. "21 ubat gn eenistan'daki en byk Rus askeri ssne 1
kilometreden daha az bir mesafede yer alan Dani Ky'nde ortala salm halde insan
cesetleri bulundu. lerinden 19 bedenin kime ait olduu tespit edilebilen ve bunlardan en az
16'snn canl olarak en son Rus glerinin gzetimi altnda iken grlm bulunan 51 insann
cesetleri nihayet birbirlerine yakn bir halde bulundular." Bu ifadeler Human Rights Watch
isimli insan haklar rgtnn eenistan zleme Komitesi'nin raporundan. nce gzaltna
alyorlar, sonra toplama kamplarna gtrp, topluca katlediyorlar. Filistin ve eenistan
arasndaki bu benzerlik sizi artmyor mu? armayn, nk zalimlerin dinleri ayndr,
katliam rehberleri de...
Suikast Politikalar Bile Ayn
ABD'nin Afganistan'a yerletikten sonraki ikinci durann Grcistan olmas ve 200 kadar ABD
askerinin bu lkeye gitmesi de gsteriyor ki, birbirlerine kart iki kutup gibi gzken bu iki
lke, Rusya ve ABD mslmanlara kar ortak hareket etmektedirler. Bu ittifak Afganistan'da
da irkin yzn gstermi, Rusya Afganistan'a byk bir birlik gndermiti. srail'in Filistinli
nderlere ynelik giritii suikast politikasn Rusya da, CIA ve MOSSAD ibirlii ile een
komutanlara kar yrtyor. rdnl komutan mer ibn Hattab'n ehid edilmesinden
MOSSAD sorumlu tutuluyor. Siyonizmin eli eenistan'a kadar uzanyor. Hi artc deil,
deil mi?
Ancak, mit yok deil. Hattap, rdn'den gelip eenistan'n onuru iin savatna,
Eymen el Zevahiri Msr'dan gelip Afganistan iin savatna gre mmet bilinci neye mal
olursa olsun tekrar tesis edilmektedir. Bizleri aydnla kartacak olan da bu deil mi?
mmetin kaderi, belki de tarih boyunca hi bu kadar birbirine benzememiti. Aclar,

skntlar hi bu kadar aynlamamt. Ancak mmetin kurtuluu da, hi bu kadar tek
cmleyle zetlenememiti: Kresel kuatma ve Siyonizm yok edilmedike, mslmanlara ve
hatta insanla rahat yok!
EK 3
Uluslararas nsan Haklar zleme rgt (HRW) tarafndan hazrlanan son Kafkasya raporu
Rus basnnda geni yer buldu. HRW, 2012 ylnn Rusya demokrasi asndan en kt
yllardan birisi olduunu belirtti ve Rusya otoriter rejiminin daha da kuvvetlendiini
vurgulad.

Putin'in devlet bakan koltuuna tekrar oturmasndan sonra Medvedev tarafndan
geniletilmeye allan siyasi zgrlk dncelerinin daha da kstland ve snrsz lde
basklarn ugulanmaa balad ifade edildi. Bunun yan sra medya sektrnn da bask
altnda tutulduu ve ulusal basnda sansr uygulamasnn "baarl" bir ekilde devam
ettiinin alt izildi.
Bunun yan sra Kuzey Kafkasya blgelerinde vatandalarn vahim durumunun devam ettii,
her gn insanlarn karld, emniyet birimlerinin igence yapt, dindar Mslmanlarn
zerindeki basklarn artt ifade edildi: "eenistan'da Ramzan Kadrov direniilerin ailesine
ve akrabalarna kar toplu cezalandrma uygulatmakta. Bunun yan sra Kuzey Kafkasya'da
medya temsilcileri de zgr dncelerini ifade edememekte. Gazetecilerin birou muhalif
dnceler tad ne srlerek ldrlmekte." ldrlen gazetecilere rnek olarak Hac
Murat Kamalov gsterildi.
HRW'nin son raporu konusunda Rusya dileri Bakanl resmi temsilcisi Aleksandr Lukaevi
aklamada bulundu. Lukaevi raporda yer alan iddialarn nemli bir ksmnn gerei
yanstmadn ne srd. Bunun yan sra Lukaevi ABD ve bat lkelerinde yaanan
sorunlarn raporda yer almamasna da dikkat ekti. Onun szlerine gre tekilatn en nemli
mali destekileri arasnda Soros'un yer almas HRW raporlarna glge drmekte.
HRW WORLD REPORT 2012 RUSSIA
The announcement in September that Prime Minister Vladimir Putin would run for president
in 2012 led most analysts to believe that his election is a foregone conclusion, and cast a
shadow over the prospect of much-needed political reform. Harassment of human rights
defenders continues and the working climate for civil society organizations and activists
remains hostile. Impunity for past abuses and murders of activists in the North Caucasus is
rampant.
Russias cooperation with international institutions on human rights appears perfunctory.

Several positive developments pertaining to freedom of expression were offset by
detrimental legislative initiatives in other areas.
Human Rights Defenders
Human rights defenders are vulnerable to harassment and violent attack, and those working
in the North Caucasus are especially at risk. In Chechnya the 2009 murders of three
activistsNatalya Estemirova, Zarema Saidulaeva, and Alik Dzhabrailovremain npunished.
Impunity for these murders has had a chilling effect on Chechen activists. In at least two
cases in 2011, activists were subjected to severe harassment by officials, but made no official
complaints for fear of retribution.
One activist who spoke out about threats was Supyan Baskhanov, a Chechen lawyer who
runs the Grozny office of the Committee against Torture, a Russian NGO. In June 2011
Baskhanov helped organize a small, peaceful, anti-torture rally in Grozny, the Chechen
capital. Police dispersed the demonstration, detained Baskhanov and his colleague, and

threatened them with reprisals if they persevered in efforts to hold police accountable.
Human Rights Watch documented five incidents in 2010 of law enforcement
physically attacking and harassing Dagestani lawyers. In 2011 the authorities failed to
conduct effective investigations into these attacks, despite pledges to the contrary. Indeed,
instead of holding accountable police who beat human rights lawyer Sapiyat Magomedova in
2010, the authorities charged Magomedova with using violence against state officials and
insulting police officers on duty. Magomedovas indictment appears to be in retaliation for
her work.
Activists from other Russian regions also faced serious problems. The day before a civil
society forum held in conjunction with the June 2011 European Union-Russia summit in
Nizhny Novgorod, the conference venue suddenly, and without proper explanation, refused
to host the event. It took place elsewhere. Before the summit, law enforcement officials
warned at least 10 local activists against holding public rallies.
In June 2011 two unidentified men severely beat Bakhrom HamroevCentral Asia expert
with Memorial Human Rights Center (Memorial), a leading Russian human rights groupin
his Moscow apartment building. It was the second such beating he had endured in less than
six months. Both attacks remain unpunished. One positive development was the June 2011
acquittal of Oleg Orlov, head of Memorial, on criminal slander charges. The case stemmed
from Orlovs 2009 statement suggesting that Chechnyas leader, Ramzan Kadyrov, was
responsible for the murder of Natalya Estemirova. The courts decision was appealed a week
later and appeal hearings started in October.
A month before the ruling, President Dmitry Medvedev introduced amendments to Russias
criminal code that would decriminalize libel and make it an administrative offense. The
amendments are pending in the Duma and will advance free speech protections in Russia if
passed into law.
Killings of Whistleblowers
There was some progress in the investigation of the 2006 murder of journalist Anna
Politkovskaya. In August 2011 a police official was arrested on suspicion of organizing the
murder. However, there is no official information indicating who ordered Politkovskayas
murder. Other investigations into attacks on independent journalists have been largely
ineffective.
In 2011 an ad-hoc working group under Medvedevs Council on Civil Society conducted the
first independent public inquiry into the death of Sergei Magnitsky. Magnitsky, an anti-
corruption lawyer who had alleged wide-scale tax fraud, was prosecuted on trumped-up
charges and died in pre-trial custody in 2009. His death generated massive international
attention. The working groups report appeared to prod the authorities to reactivate the
investigation into the case, which had previously been closed.
Hate Crimes

In May 2011 two ultra-nationalists, Nikita Tikhonov and Evgenia Khassis, were convicted and
sentenced to life in prison and 18 years respectively for the 2009 murders of human rights
lawyer Stanislav Markelov and journalist Anastasiya Baburova.
This unique example of an effective and prompt investigation into the killing of civil activists
appears to be part of a police campaign against neo-Nazism. In 2010, 329 ultra-nationalists
were convicted for hate crimes, twice as many as in 2009. This trend continued in 2011,
resulting in a gradual fall in violent hate crimes, especially murders. However, aggressive
racism and xenophobia continue to rise, as evidenced nationalist riots that took place in the
December 2010.
Freedom of Assembly
The right to freedom of assembly remains problematic in Russia, where police frequently
disperse public rallies held by civil society activists and the political opposition. Police use
excessive force and arbitrarily detain peaceful protesters. Courts fine protesters or sentence
them to administrative detention. While Moscow authorities generally permitted the now-
traditional freedom of assembly rallies on the 31st day of each month that has 31 days,
similar demonstrations were rarely allowed in other cities. For example, the authorities in
Nizhny Novgorod dispersed a peaceful rally on March 31 and detained over 20 activists.
May saw a series of violent attacks by private security agents, at times aided by unidentified
men, against individuals protesting the construction of a highway between Moscow and St.
Petersburg through the Khimki forest. Police refused to investigate the attacks. The
protesters informed Human Rights Watch of several cases of excessive use of force against
them by police, including the violent dispersal of a peaceful rally and a beating in police
custody.
In October 2010 the European Court of Human Rights (ECtHR), in the Alexeev v. Russia
ruling, found Russia in violation of freedom of assembly for denying activists the right to hold
gay pride marches. Despite this legally binding ruling, the May 2011 gay pride gathering in
central Moscow was once again dispersed. Police used excessive force and failed to protect
peaceful protesters from homophobic violence. One assailant delivered a heavy blow to the
head of Novaya Gazeta journalist Elena Kostyuchenko. She had to be hospitalized.
Elections
With Russian parliamentary elections scheduled for December 4, 2011, the governments
refusal to register new political parties became a particular concern. No independent party
founded in 2010Parnas, Other Russia, RotFront, Motherland-Common Sensewas
granted registration. In April 2011 the ECtHR ruled that the 2006 de-registration of the
Republican Party of Russia violated the European Convention on Human Rights. The court
found party registration requirements were unmanageable for small parties. In June 2011, in
what appeared to be a sudden move towards liberalization, Medvedev introduced legislation
lowering the threshold of votes that parties must garner to secure a Duma seat from 7 to 5
percent, starting with the 2016 election. However in 2011, as in previous election periods,
pro-government parties benefitted from disproportionate access to media and abuse of
administrative resources, resulting again in an uncompetitive electoral environment. The
Russian government allowed the Organization for Security and Co-operation in Europe to

carry out only limited-scale monitoring of the vote (200 monitors). In May 2011 Russias
Central Election Committee adopted a resolution strictly limiting the activities of election
observers, including forbidding Russian citi zens to be members of international monitoring
missions. Legislative restrictions make it nearly impossible for Russian NGOs to observe
elections.
North Caucasus
According to official statements, the number of insurgent attacks in the North Caucasus
doubled in 2010 compared to 2009. In 2011 the Islamist insurgency remained on the rise,
especially in the Republic of Dagestan. In January a suicide bomber from the North Caucasus
killed 37 people and wounded over 120 at a Moscow airport. The February killing of three
tourists in Kabardino-Balkaria, allegedly by insurgents, prompted the authorities to close ski
resorts there. The authorities use of torture, abduction-style detentions, enforced
disappearances, and extrajudicial killings in the course of their counterinsurgency campaign,
coupled with impunity for these abuses, antagonized the population of the North Caucasus.
Dagestans president appeared to seek social consensus and stability, but the republic had
the highest number of documented abductions, according to Memorial. Between January
and September 2011, 28 people were abducted and nine subsequently disappeared. Salafi
Muslims remained especially vulnerable to persecution. In Ingushetia, 12 local residents
were abducted, seven of whom disappeared between January and September, according
to Memorial.
Chechen law enforcement and security agencies under Ramzan Kadyrovs de facto control
continued to resort to collective punishment against relatives and suspected supporters of
alleged insurgents. Memorial documented 11 abductions of local residents by security forces
between January and September 2011. Five of the abducted subsequently disappeared.
Increasingly, victims refuse to speak about violations due to fear of official retribution. In a
letter to a Russian NGO in March 2011 federal authorities stated that police in the Chechen
Republic sabotaged investigations into abductions of local residents and sometimes covered
up for perpetrators. The letter marked the first public acknowledgement of the impotence of
federal investigative authorities in investigating abuses in Chechnya.
Police in Austria gathered evidence of a link between the 2009 murder of a Chechen refugee,
Umar Israilov, and the Chechen leadership, but in 2011 the Russian authorities ignored
judicial requests to question key witnesses in Russia, including Kadyrov. Israilov had filed a
complaint with the ECtHR in 2006 alleging Kadyrov had tortured him. In June 2011 a court in
Vienna handed down sentences ranging from 16 years to life to three men accused of
organizing the murder.
There were no further reports of attacks on women and girls in Chechnya who refuse to
wear headscarves, although those who do not cannot work in the public sector or attend
schools and universities.

Cooperation with the European Court of Human Rights
In June the Duma received draft legislation to allow Russias Constitutional Court to override
certain ECtHR judgements. If adopted, this initiative would impede implementation of ECtHR
rulings, place Russia in violation of its international legal obligations, and obstruct access to
justice for Russians. At this writing the ECtHR had issued more than 210 judgments holding
Russia responsible for grave human rights violations in Chechnya. Russia continues to pay
the required monetary compensation to victims. But it fails to meaningfully implement the
core of the judgments, chiefly because it does not conduct effective investigations and hold
perpetrators accountable.
Health Issues and Palliative Care
Access to quality healthcare remains a serious problem in Russia. Ill-advised government

policies around drug treatment and HIV prevention continued to undermine Russias battle
against the HIV epidemic, leading to significant numbers of preventable new infections and
deaths. Although over 300,000 Russians die of cancer each year, with many facing severe
pain, available pal liative care services remained limited. As a result, hundreds of thousands
of patients die in avoidable agony each year. In much of the country, the government do es
not make oral morphine available through the public healthcare system, or adequately train
healthcare workers on modern pain treatment methods. Existing drug regulations are
excessively restrictive and limit appropriate morphine use for pain relief.
Migrant Worker Rights
Russia hosts between 4 and 9 million migrant workers who come overwhelmingly from
states of the former Soviet Union. Thousands are employed in building sports venues and
other infrastructure necessary for Russia to host the 2014 Winter Olympic Games in Sochi.
Some workers reported employers failure to provide contracts, adequate housing, or
payments in full or on time. In October 2010, numerous migrant workers in Sochi protested
non-payment of wages; some employers retaliated against workers with irregular work
status by denouncing them to the authorities. Several of these workers were deported.
Property Expropriation and Evictions before the 2014 Olympics
To make way for venues for the 2014 Winter Olympics, hundreds of families living in the
Adler region of Sochi have lost their property through state expropriations. The regional
government provided most homeowners with compensation, but in many cases these
amounts and expropriation procedures were neither fair nor transparent.
Key International Actors
The EUs human rights consultations with Russia continued to be an ineffective tool for
advancing human rights. At the June EU-Russia summit, Herman Van Rompuy, European
Council president, noted strong concerns about human rights and stressed the importance
of respect for the international obligations and political pluralism in the context of

upcoming elections. Additionally, the European Parliament adopted three critical resolutions
on Russia that have addressed the human rights situation.
Widespread public outcry, including by German politicians, forced the German nonprofit
group Quadriga to reverse a decision to award a prestigious prize to Vladimir Putin. The
Quadriga Prize invokes the moral courage of the civil movement that brought the fall of
the Berlin Wall.
The Civil Society Working Group under the United States-Russia Bilateral Presidential
Commission continued its work and discussed issues such as child protection, migration,
prison reform, and corruption. In July the US State Department imposed a visa ban on
around 60 Russian officials implicated in the death of Sergei Magnitsky. In July 2011 the
Dutch parliament unanimously endorsed a Magnitsky-like bill, and the European parliament
in December 2010 adopted a resolution recommending similar sanctions to countries in
Europe. In response Medvedev ordered the government to develop similar measures against
US citizens.
Raporun Kuzey Kafkasya Blm Tercmesi
Kuzey Kafkasya
Resmi verilere gre isyanclarn Kuzey Kafkasyadaki saldrlar 2009 ylna gre 2010 ylnda
iki kat art gsterdi. 2011 ylnda ise isyanclarn saldrlar en fazla Dastan Cumhuriyetinde
oldu. Ayn yln Ocak aynda Kuzey Kafkasyal bir intihar bombacs Moskova Havaalanna
yapt saldrda 37 kiinin yaamn yitirmesine ve 120den fazla kiinin yaralanmasna yol
at. ddiaya gre yine ayn isyanclar tarafndan Kabardin Balkardaki yetkililerden blgede
bulunan bir kayak merkezinin kapatlmasnn istenmesi ve akabinde ubat aynda 3 turistin
ldrlmesi olaylarnn vuku bulmas gerekleti. Yetkili makamlarn ikence yapmalar, adam
karma ve gz altlarn yaplmas, gzaltnda kaybedilmelerin oalmas, bamszlk yanls
almalar yapanlara kar yargsz infazlarn gerekletirilmesi ve btn bunlara kar ihlal
yapanlarn cezasz braklmalaryla birleince Kuzey Kafkasya halklarnn sisteme kar
nefretleri daha da artmtr.
Dastan Cumhurbakan toplumsal uzlama ve istikrar aradklarn syleyerek bir k

yapmt ancak ayn dnemde MEMORIALn verilerine gre lkede en fazla adam karma ve
kaybolma olay gerekleti. 2011 Ocak ve Eyll aylarnda 28 kii karld bunlarn 9undan ise
haber alnamad. zellikle Selefi Mslmanlar bu hukuksuz zulm uygulamalarna kar
savunmasz brakld.
MEMORIALn verilerine gre nguetyada Ocak ve Eyll aylar arasnda ise 12 yerel sakin
karld ve bunlarn 7sinin izine rastlanlmad.
Ramzan Kadirovun bizzat kontrol altnda bulunan een kolluk kuvvetlerinin direnii
olduu dnlenlerin akrabalarna ve direniilere yardm ettii iddia edilenlere kar toplu
cezalandrma yntemlerine devam ettii grld. Yine MEMORIALn verilerine gre
eenistanda Ocak ve Eyll aylar arasnda 11 yerel sakin Kadirov glerince karld ve
bunlarn 5inin izine ise rastlanlmad.

Giderek artan bir ekilde kurbanlar kolluk kuvvetlerinin kendilerinden intikam alacaklar
korkusuyla artk kendilerine kar yaplan kanunsuzluklar konumamay tercih etmektedirler.
Mart 2011 tarihinde Rus Federal yetkililerinin bir Rus Sivil Toplum rgtne gnderdii
mektupta eenistan Cumhuriyetinde polisin yerel sakinlerin karlmalarndaki soruturma
dosyalarn sabote ettiklerini ve failleri koruduklarn bildirmitir. Bu mektup Rus Federal
yetkililerinin eenistandaki hak ihlalleri ile mcadele edemediklerinin ilk resmi beyanatdr.
Avusturya polisi 2009 ylnda een mlteci Umar Israilov cinayetiyle een lider Ramzan
Kadirov arasnda bir iliki olduuna dair ciddi kantlarn olduunu duyurdu. Ancak 2011
ylnda Rus yetkililer bu ekilde sua karm kiilerin -Kadirov da dhil yarglanmalar
isteklerine kar vurdumduymazln srdrd. Israilov, Kadirovun kendisine ikence
uyguladn ne srerek 2006 ylnda AHMe bavuruda bulunmutu. 2011 Hazirannda
Viyana mahkemesi cinayeti organize eden 3 kiiyi 16 yldan mr boyu hapse kadar eitli
cezalarla cezalandrd.


Kafkasya'Daki̇ Rus İşgali̇ Ve Kafkasya'Nin Si̇yasi̇-Sosyal Durumu Hakkinda Rapor

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kafkasya'Daki̇ Rus İşgali̇ Ve Kafkasya'Nin Si̇yasi̇-Sosyal Durumu Hakkinda Rapor

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAFKASYA RAPORU 2013

KAFKASYA'DAK RUS GAL VE

Kafkasya Adnn Kkeni:

Kafkasya'da Yaayan Halklar:

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 2

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 3

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 4

Nogaylar bugn Kafkasya'da varlklarn srdrmekte olan Trk topluluklarndan biridir.

Kafkasya'da Konuulan Diller:

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 5

Kafkasya'nn Ksa Tarihi:

Kuzey Kafkasya, birok topluluk ve medeniyete ev sahiplii yapmtr. Konum itibariyle

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 6

Rusya'nn Kafkasya Topraklarn gali

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 7

mam Mansur, (1760-1794) eenya'daki Kafkasya Mridizmi`nin kurucusu. eence ad

25 Austos 1859'da, Gunip kuatmasnda silah brakncaya kadar aralksz mcadeleyi

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 8

ngiliz ve Osmanl devletlerinin resmi kaytlarna geen 1864'teki Kafkasya srgn ve

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 9

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 10

Kafkasyallar 1944'te yaadklar srgnn aclarn zerlerinden atamam ve bu tarihi

1864 srgnyle dnyaya savrulan Kafkasyallar tekrar anavatanlarnda toparlanma frsat

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 11

een-ngu zerk Cumhuriyeti'nde tm kyler srgne tabi tutulurken ulamn ve

Komnist Partisi'nin XX.Kongresi'nde Kruev, Karaayllar, Balkarlar ve Kalmklar'n zulme

Krm ve Ahskallarn srgn

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 12

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 13

Bamsz Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin Kurulmas

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 14

Terekkale Kurultaynda Birlemi Kuzey Kafkasya ve Dastan Dallar Birlii Merkez

Kafkas Dallar siyasi bir birlik tekil ederler.

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 15

Kafkasya slam Emirlii'nin Kurulmas ve Uzun Hac

1919 Hazirannda General Denikin'in Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti topraklarnda srdrd

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 16

SSCB Dnemi ve Sonrasnda Kuzey Kafkasya

eenistan'da Bamszlk lan ve Cevher Dudayev

SSCBnin dalmasnn ardndan Sovyetler Birliine bal cumhuriyetler bamszlklarn birer

Gorbaov'un Glasnost ve prestroyka politikalar sonucu SSCB zlme srecine girdi ve

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 17

Ayrca bu muhalefeti silah ve askeri tehizatla da destekledi. Muhalifler Kasm 1994'te

eenistan'n Rusya'dan ayrlmasn istemeyen Rus ynetimi eenistan' tekrar Rusyaya

Yeltsin ynetimindeki Rusyann 199496 yllar arasnda eenistana ynelik yapt

1996 yl Austos aynda yaplan Hasavyurt Antlamas'nn ardndan Ruslarla eenler 12

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 19

9 Mays 2004 tarihinde igal altndaki eenistanda, bakent Grozni(Cevherkale) ehir

Ramzan Kadirov ve Rus gal Valilii

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 21

eenlerin Rus Topraklarnda Gerekletirdii Eylemler

eenistan'da yaanan Rus vahetini dnya kamuoyuna duyurmak ve dikkatleri eenistan

een eylemcilerin, zerlerine baladklar bombalarla kameralar karsna geip, tm

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 22

Ancak, kimyasal silah uzmanlar, bu gazn panzehirinin piyasada dahi kolaylkla

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 23

Mslmanlarn gerekletirdii her eylemin ardndan, komplo teorileri gelitirmeye alan

een Direnii'nin slami Kimlie Dnmesi

een Kongresi'ne giden yolda Liechtenstein grmeleri olmutu. Brezinski, Ruslar

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 24

Basayev'in kongrenin bu sonu bildirgesinden 15 gn nce yapt aklamaya dnecek

Akdeniz cad. No: 19 Fatih-stanbul/Trkiye 25

Saddam, bu tavryla dnyann 11 Eyll konjonktr ncesindeki dneminde olduu