70 LAT WYDZIAU INYNIERII LDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
odpowiednia grubo i parametry materiaowe), dlatego WYKORZYSTANE MATERIAY
dla uzyskania waciwego (zoonego) efektu minimaliza-
cji lub cakowitej likwidacji mostka cieplnego konieczne
jest dokadne wykonanie ocieplenia poszczeglnych z-
czy. Niestety zaoenia te nie zawsze bywaj speniane,
co pokazuj przytoczone poniej przykady (rys. 6).
BIBLIOGRAFIA
[1] Ligza W., Dbowski J., Nowak-Dzieszko K., Rojewska-Warcha M.,
Zagadnienia remontowe i modernizacyjne w budynkach z Wielkiej
Pyty, w: Naprawy i wzmocnienia konstrukcji budowlanych.
Konstrukcje elbetowe, t. II., Wyd. PZITB Oddzia w Gliwicach, 2014,
341-441
[2] Dbowski J., Wpyw ukrytych wad wykonawczych na trwao
budynkw wielkopytowych, Praca doktorska, Politechnika Krakowska,
A R T Y K U Y P R O B L E M O W E
Krakw 2008
[3] Adamczyk J., Analiza mostkw termicznych w systemowym
budownictwie mieszkaniowym z elementw wielkopytowych
praca dyplomowa pod kierunkiem Jacka Dbowskiego, Politechnika
Krakowska, Krakw 2013 r.
Analizy dynamiczne w projektowaniu
kadek dla pieszych
Dr in. Marek Patak, Politechnika Krakowska
1. Analizy dynamiczne kadek dla pieszych
Kadki dla pieszych o redniej i duej rozpitoci prz-
se czsto charakteryzuj si zwikszon podatnoci
dynamiczn na oddziaywania dynamiczne pochodz-
ce od ich uytkownikw, powstajce w normalnych wa-
runkach uytkowania podczas chodu i biegu lub w wa-
runkach oddziaywa wyjtkowych (akty wandalizmu)
w postaci skokw i przysiadw. Due znaczenia na eta-
pie projektowania konstrukcji odgrywaj analizy dyna-
miczne prowadzce do wyznaczenia poziomu drga
konstrukcji i oceny komfortu jej uytkowania. Analizy te
staj si szczeglnie istotne w przypadku projektowania
smukych i lekkich stalowych kadek dla pieszych cha-
rakteryzujcych si ma mas, ma sztywnoci oraz
niskim poziomem tumienia drga. Na etapie projekto-
wania konstrukcji tego typu istotne jest wykonywanie
wstpnej analizy dynamicznej konstrukcji obejmujcej
wyznaczenie jej czstotliwoci i postaci drga wasnych
oraz analiza krytycznego zakresu czstotliwoci zwi-
zanych z ryzykiem wystpienia drga rezonansowych.
W przypadku wystpowania ryzyka rezonansu konieczne
jest wykonanie dalszych oblicze dynamicznych (ana-
liza drga wzbudzonych) uwzgldniajcych dynamicz-
ne oddziaywania pieszych o naturze codziennej, takich
78
[1] Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada
budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z pn. zm. ogoszo-
nymi w Dz.U. z 2003 r. Nr 33, poz. 270, z 2004 r. Nr 109, poz. 1156,
z 2008 r. Nr 201, poz. 1238, z 2009 r. Nr 56, poz. 461, z 2010 r. Nr 239,
poz. 1597, z 2012 r. poz. 1289 oraz z 2013 r., poz. 926
[2] PN-EN6946, Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr
cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Metoda obliczania
[3] Aprobata Techniczna ITB AT-15-6173/2010, czniki wklejane HWB
do wzmocnienia betonowych cian warstwowych
[4] Koelner SA, AT 15 3248/98 + ANEKS
[5] PN-EN ISO 13788:2003, Cieplno-wilgotnociowe waciwoci
komponentw budowlanych i elementw budynku Temperatura
powierzchni wewntrznej konieczna do uniknicia krytycznej wilgotno-
ci powierzchni i kondensacja midzywarstwowa Metody obliczania
[6] PN-EN ISO 10211:2008, Mostki cieplne w budynkach
[7] Materiay pomocnicze do PN-91/B-02020, Ochrona cieplna budyn-
kw, ITB, Warszawa 1991
[8] PN-91/B-02020, Ochrona cieplna budynkw Wymagania i obli-
czenia
jak chd i bieg pojedynczych pieszych oraz ich wik-
szych grup. W przypadku kadek dla pieszych zlokali-
zowanych w cigu tras o duym nateniu ruchu pie-
szych, kadek w centrach miast, kadek w ssiedztwie
dworcw, obiektw sportowych oraz obiektw i terenw
rekreacyjnych, a take kadek o duych rozpitociach
przse i/lub nowoczesnej (prototypowej, nietypowej)
formie konstrukcyjnej, w celu zapewnienia komfortu
uytkowania konstrukcji wskazane jest uwzgldnianie
w analizach dynamicznych, oprcz oddziaywa o na-
turze codziennej, rwnie oddziaywa rzadkich.
Na rysunku 1 przedstawiono oglny schemat blokowy
procedury analizy dynamicznej i oceny komfortu uytko-
wania kadek dla pieszych. Kolejne kroki analizy pozwa-
laj ustali podstawowe parametry dynamiczne analizo-
wanej konstrukcji, parametry obcie dynamicznych
i w efekcie prowadz do okrelenia maksymalnej war-
toci przyspiesze drga pomostu kadki i ocen kom-
fortu jej uytkowania.
1.1. Krytyczny zakres czstotliwoci i modele
dynamicznych oddziaywa uytkownikw
Wanym wstpnym etapem analizy s kroki nr 1 i 2 do-
tyczce okrelenia czstotliwoci i postaci drga wa-
snych analizowanej konstrukcji oraz krytycznego zakresu
P R Z E G L D B U D O W LA NY 6/2015
70 LAT WYDZIAU INYNIERII LDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ

mieszczcymi si w przedziaach czstotliwoci oddzia-

ywa pieszych (rys. 2).
Stwierdzenie na podstawie pierwszego i drugiego kro-
ku analizy moliwoci wystpowania drga rezonan-
sowych konstrukcji nie dyskwalifikuje jeszcze projektu
i nie oznacza koniecznoci wprowadzania zmian kon-
strukcyjnych. W sytuacji tej wymagane jest jednak wy-
konanie analizy drga wymuszonych konstrukcji w celu
okrelenia maksymalnych wartoci przyspiesze drga
pomostu. Analizy takie wykona mona np. poprzez
numeryczne cakowanie dynamicznego rwnania ru-
chu z uyciem zastpczego modelu dynamicznego
konstrukcji o jednym stopniu swobody bd zoone-
go modelu MES projektowanej konstrukcji obcio-

A R T Y K U Y P R O B L E M O W E
nego oddziaywaniem dynamicznym w postaci si ge-
nerowanych przez uytkownikw w rnych formach
ich aktywnoci (chd, bieg, skoki). Oddziaywania te,
okrelane terminem si reakcji podoa, s funkcjami
okresowymi opisywanymi czsto, lecz nie wycznie,
za pomoc szeregu Fouriera jako suma skadowych
harmonicznych o przebiegu sinusoidalnym. Do popraw-
nego zamodelowania oddziaywa wymagana jest zna-
jomoci szeregu parametrw wykorzystywanych w ich

a) 2,40 Hz b) 2,33 Hz

Rys. 1. Schemat blokowy procedury analizy dynamicznej

i komfortu uytkowania kadek dla pieszych [1] c) 2,51 Hz d) 2,14 Hz

czstotliwoci podstawowych typw dynamicznych od-

dziaywa uytkownikw kadki.
Przedziay czstotliwoci charakteryzujce podstawowe
typy dynamicznych oddziaywa uytkownikw na kon-
strukcj okrelono m.in. w [2]: e) 2,05 Hz f) 1,57 Hz
chd (zakres cakowity 1,42,4 Hz):
wolno 1,41,7 Hz,
normalnie 1,72,2 Hz,
szybko 2,2-2,4 Hz,
bieg (zakres cakowity 1,93,3 Hz):
wolno 1,92,2 Hz,
normalnie 2,22,7 Hz,
szybko 2,73,3 Hz,
skoki, przysiady (zakres cakowity: 1,33,4 Hz): Rys. 2. Przykady podstawowych postaci i czstotliwoci
wolno 1,31,9 Hz, drga wasnych wybranych kadek dla pieszych: a) kadka
normalnie 1,93,0 Hz, stalowa o konstrukcji kratownicowej Lt = 35,0 m, b) kad-
ka betonowa sprona o konstrukcji ramowej Lt = 14,0 +
szybko 3,03,4 Hz. 34,0 + 14,0 m, c) kadka stalowa o konstrukcji w formie
Jak wskazuj na to liczne przykady wynikajce z analiz kratownicy przestrzennej Lt = 45,0 m, d) kadka stalowa
dynamicznych oraz dynamicznych bada terenowych o konstrukcji ukowej Lt = 45,0 m, e) kadka o kontrukcji
rnych typw kadek dla pieszych, konstrukcje o roz- ukowej z pomostem betonowym Lt = 100,0 m, f) kadka
pitociach przse przekraczajcych 30,0 m czsto podwieszona z pomostem zespolonym stalowo-betonowym
charakteryzuj si czstotliwociami drga wasnych Lt = 25,5 + 60,0 + 25,5 m

P R Z E G L D B U D O W LA NY 6/2015 79
 70 LAT WYDZIAU INYNIERII LDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
opisie np.: dugo kroku, prdko ruchu, czas kon-
taktu z podoem, wspczynniki wzmocnienia dyna-
micznego, przesunicia fazowe skadowych harmo-
nicznych oddziaywania itp.
Poniszy szereg Fouriera, przy przyjciu odpowied-
nich parametrw, pozwala na okrelenie siy reakcji
podoa generowanej podczas chodu, biegu oraz
skokw.
n toci i. Wartoci wspczynnikw i dla chodu, biegu
F p (t ) = G + G i sin(2if s t + i )
i =1
gdzie: G ciar osoby idcej, biegncej lub skacz-
cej (G 700-800 N), fs czstotliwo chodu, biegu lub
skokw przyjmowana za rwn czstotliwoci drga
A R T Y K U Y P R O B L E M O W E
wasnych analizowanej konstrukcji w celu modelo-
wania oddziaywania o charakterze rezonansowym,
t krok czasowy, i wspczynniki Fouriera (wsp-
czynniki wzmocnienia dynamicznego) dla poszczegl-
nych skadowych harmonicznych, i przesunicie fa-
zowe i-tej skadowej harmonicznej wzgldem pierwszej
skadowej harmonicznej, i numer skadowej harmo-
nicznej, n liczba skadowych harmonicznych uwzgld-
nionych w analizie (w przypadku modelowania oddziay-
wa w postaci chodu i biegu najczciej uwzgldniane
a)
b)
c)
Rys. 3. Wspczynniki dynamiczne skadowych harmo-
nicznych i dla: a) chodu, b) biegu, c) skokw [4, 5]
80
s trzy skadowe harmoniczne, w przypadku modelo-
wania oddziaywa w postaci skokw konieczne moe
by uwzgldnienie czterech lub piciu skadowych har-
monicznych [2]).
Bez znajomoci parametrw i oraz i praktyczne wyko-
rzystanie rwnania (1) jest niemoliwe. W [2] i [3] zale-
cane jest przyjcie 2 = 3 = /2. W literaturze odnale
mona rwnie zalecenia dotyczce przyjmowania war-
i skokw przedstawiono za [4, 5] na rysunku 3.
(1) Rwnanie (1) w przypadku chodu opisuje cig funkcj
bdc sum siy reakcji podoa od prawej i lewej sto-
py. W celach analizy niekiedy bardziej przydatny moe
by opis siy reakcji podoa generowanej przez jedn
stop. Pozwala na to wykorzystanie rwnania (2) [6].
5 n
Fe (t ) = G Ai sin t , 0 t tc
i =1 tc
(2)
gdzie: G ciar osoby idcej (G 700-800 N), tc czas
kontaktu stopy z podoem podczas chodu (tc 1.32Tp,
Tp okres chodu (okres stawiania krokw)), Ai ampli-
tuda i-tej skadowej harmonicznej (rys. 4), t krok cza-
sowy, i numer skadowej harmonicznej.
a)
b)
c)
Rys. 4. Amplitudy skadowych harmonicznych a) A1, A3, b) A2
A4, c) A5 w przedziale czstotliwoci 1.60 Hz -2.40 Hz [6].
P R Z E G L D B U D O W LA NY 6/2015
70 LAT WYDZIAU INYNIERII LDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ

W celu modelowania oddziaywa w postaci biegu, 1.2. Tumienie drga

oprcz rwnania (1), wykorzysta mona rwnie rw- Wanym zagadnieniem, wywierajcym duy wpyw
nanie (3) [7]. na kocowy wynik oblicze, jest poprawne okrelenie
fs parametru tumienia drga konstrukcji. Krok nr 4 w po-
Amg sin t dla i T < t (i + k ) T wyszym schemacie blokowym wymaga odpowied-
F (t ) = k niego przyjcia wartoci parametru tumienia drga
dla (i + k ) T < t (i + 1) T (3)
0 wystpujcego w analizowanej konstrukcji. Czsto wy-
korzystuje si w tym celu zalecenia literatury okrela-
gdzie: A = /2k wspczynnik wzmocnienia dyna- jce przedziay parametru tumienia drga np. uamka
micznego, k = tc/T wspczynnik czasu kontaktu (tc tumienia krytycznego /2 ( logarytmiczny de-
czas kontaktu dla biegu rys. 5), T = 1/fs okres bie- krement tumienia) dla rnych typw konstrukcji (sta-
gu, fs czstotliwo biegu, m ciar osoby biegncej lowe, betonowe, zespolone, sprone) (tab. 2) bd
w [kg], g przyspieszenie ziemskie w [m/s2], t krok wasne bazy danych parametrw tumienia. Ustalajc
czasowy, i = 1, 2, 3,. warto parametru tumienia drga, pamita naley, i

A R T Y K U Y P R O B L E M O W E
Rys. 5.
Zaleno dugoci kroku,
prdkoci ruchu, maksymal-
nej amplitudy siy oraz czasu
kontaktu z podoem dla biegu
od czstotliwoci krokw [8, 9]

Oddziaywania w postaci skokw opisane mog by jego warto zalena jest m.in. od czstotliwoci oraz
take rwnaniem (4) [10]. od poziomu amplitud drga. Podczas drga o duych
amplitudach dochodzi do szybszej dyssypacji ener-
2 t
A G 0,5 0,5 cos dla t t c gii na skutek tarcia midzy elementami konstrukcji,
F ( t) = t c co przekada si na szybsze tumienie drga (wysz
warto uamka tumienia krytycznego). Po wstpnym
0 dla t c < t T
(4) oszacowaniu wartoci amplitud drga w przypadku
gdzie: A= 2T/tc wspczynnik wzmocnienia dynamicz- wystpowania drga o duych amplitudach konieczne
nego podczas skokw, G ciar osoby skaczcej (G
700-800 N), T okres skokw, tc czas kontaktu z pod- Tabela 2. Uamek tumienia krytycznego dla rnych typw
oem podczas skokw (tab. 1), t krok czasowy. kadek dla pieszych w przypadku maych amplitud drga [1]
Uamek tumienia krytycznego
Tabela 1. Czas kontaktu z podoem dla rnych czstotli-
woci skokw Typ konstrukcji Warto Warto Warto
Typ Czstotliwo Czas kontaktu minimalna rednia maksymalna
rdo
oddziaywania [Hz] tc [s] elbetowa 0,8% 1,3% 1,8%
1.46 0.59 Sprona 0,5% 1,0% 1,5%
1.71 0.51 Zespolona (stal-beton) 0,3% 0,6% 0,9%
1.90 0.43 Stalowa 0,2% 0,4% 0,6%
[11] Drewniana 1,0% 1,5% 2,0%
1.95 0.39
Wstgowa 0,7% 1,0% 1,3%
2.49 0.25
2.69 0.25
Skoki Tabela 3. Uamek tumienia krytycznego dla rnych typw
2.00 0.360.04 kadek dla pieszych w przypadku duych amplitud drga
2.50 0.280.03 [10] wzbudzanych celowo (wandalizm) [1]
3.00 0.240.02 Typ konstrukcji Uamek tumienia krytycznego
2.00 0.33 elbetowa 5,0%
Badania wasne Sprona 2,0%
2.50 0.25
autora Stalowa poczenia spawane 2,0%
2.75 0.23
Stalowa poczenia rubowe 4,0%

P R Z E G L D B U D O W LA NY 6/2015 81
 70 LAT WYDZIAU INYNIERII LDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ

moe okaza si zweryfikowanie przyjtej wartoci tu-
mienia drga (tab. 3).
W celu ustalenia ekstremalnych wartoci przyspiesze
drga konstrukcji w analizie wykorzysta mona warto-
ci minimalne i maksymalne parametru tumienia drga
dla danego typu konstrukcji.
1.3. Kryteria komfortu uytkowania kadek dla pie-
szych
Wykonanie oceny komfortu uytkowania kadki wyma-
ga odniesienia wyznaczonych poziomw przyspiesze
drga do wymogw kryteriw komfortu uytkowania.
W tym celu wykorzysta mona zalecenia przedstawio-
ne w wytycznych [12] (tab. 3), ktre znacznie dokadniej
A R T Y K U Y P R O B L E M O W E
drga s w takim przypadku dwu-, trzykrotnie mniejsze
od okrelonych w (tab. 4).
2. Podsumowanie
W sytuacji przekroczenia dopuszczalnych poziomw
drga konstrukcji konieczne jest wprowadzenie mody-
fikacji projektu majcych na celu zmian parametrw
dynamicznych konstrukcji. Osign to mona przez
modyfikacj masy lub sztywnoci nadmiernie drgaj-
cego przsa bd przez zwikszenie poziomu tumie-
nia drga konstrukcji (monta tumika lub zestawu tu-
mikw drga). W przypadku drga rezonansowych
najbardziej efektywnym sposobem redukcji amplitud

ni podano to w rozdziale A2.4.3 zacznika A2 normy drga jest zwikszenie tumienia drga. Amplitudy drga
PN-EN 1990 okrelaj poziomy dopuszczalnych przy- w rezonansie zale bowiem odwrotnie proporcjonalnie
spiesze drga pionowych i poziomych pomostw ka- od wspczynnika tumienia drga [13]. Analizy teore-
dek dla pieszych. Zapewnienie w konstrukcji wartoci tyczne dowodz, i zmiana masy lub sztywnoci kon-
przyspiesze drga nie przekraczajcych przyspiesze strukcji w celu redukcji amplitud drga rezonansowych
zalecanych w [12] dla najwyszej klasy komfortu (kla- (w granicach moliwych do realizacji w rzeczywistej kon-
sa 1) pozwalaj na zachowanie maksymalnego kom- strukcji) nie zapewnia podanego efektu.
fortu uytkowania konstrukcji i cakowite uniknicie od-
czuwania drga przez osoby idce. Klasa komfortu nr BIBLIOGRAFIA
3 znacznie agodzi wymagania klasy 1, dopuszczajc [1] Heinemeyer Ch., Butz Ch. i inni, Design of lightweight footbridges
for human induced vibrations. JRC Scientific and Technical Reports,
odczuwanie drga przez pieszych pod warunkiem ich
Luxemburg, JRC-ECCS, 2009
rzadkiego wystpowania. W przypadku denia do unik- [2] Bachmann H., Lively Footbridges a real challenge. Proc. of
nicia odczuwania drga kadki przez osoby stojce the 1st International Conference on Design and Dynamic Behavior of
(nie przemieszczajce si) wymagania kryteriw kom- Footbridges Footbridge 2002, OTUA, Paris, 2002, s. 1830
fortu musz zosta zaostrzone. Dopuszczalne poziomy [3] Bachmann H., Amman W., Deischl F., et al., Vibration problems in
structures practical guidelines, 2nd edition, Birkhuser Verlag, Basel
Tabela 4. Klasy komfortu uytkowania kadek dla pieszych [12] Berlin Boston, 1997 (CEB Bulletin dinformation No.209: Vibration
problems in structures practical guidelines, 1st edition 1991)
Klasa Przyspieszenia drga [4] Rainer J. H., Pernica G., Allen D. E., Dynamic loading and respon-
Ocena
kom- amax [m/s2] Opis se of footbridges, Canadian Journal of Civil Engineering vol. 15, No. 1,
komfortu
fortu pion poziom*) 1988, s. 66-71
Drgania nieodczuwalne [5] Rainer J. H., Pernica G., Vertical Dynamic Forces from Footsteps,
Komfort Research Paper National Research Council Canada, Institute for
przez uytkownikw
Klasa 1 maksy- 0,0-0,5 0,0-0,15 Research in Construction, Vol. 1371, 1985
kadki bdcych
malny [6] Li Q., Fan J. et al., Crowd-induced random vibration of footbridge
w ruchu.
and vibration control using multiple tuned mass dampers, Journal of
Drgania sabo odczu- Sound and Vibration, Vol. 329, 2010, s. 4068-4092.
Komfort wane przez uytkow- [7] Occhiuzzi A., Spizzuoco M.: Running pedestrian dynamic load
Klasa 2 0,5-1,0 0,15-0,3
redni nikw kadki bdcych model for footbridges, Proc. of the 3rd International Conference on
w ruchu. Design and Dynamic Behavior of Footbridges Footbridge 2008
Drgania odczuwane Footbridge for urban renewal, Porto, 2008, s. 259-269
lecz nadal tolerowane [8] Wheeler J. E., Prediction and control of pedestrian induced vibra-
przez uytkownikw tion in footbridges. ASCE Journal of the Structural Division, 1982, Vol.
Komfort 108, No. 9, s. 2045-2065
Klasa 3 1,0-2,5 0,3-0,8 kadki bdcych w ru-
minimalny [9] ivanovi, S., Pavi, A., Reynolds, P., Vibration serviceability of
chu (dopuszczone pod
footbridges under human-induced excitation: a literature review.
warunkiem rzadkiego
Journal of Sound and Vibration, 2005, Vol. 279, No. 1-2, s. 1-74
wystpowania). [10] Fasca, R. G., Characterization of dynamic loads associated with
Drgania wyranie human activities, (Caracterizao de cargas dinmicas geradas por
odczuwane, powoduj- atividades humanas), PhD. Thesis, Universidade Federal do Rio de
Brak ce utrudnienie chodu, Janeiro, Brasil, 2003
Klasa 4 >2,5 >0,8
komfortu nie tolerowane przez [11] Caetano E., Cunha A., Moutinho C., Vandal loads and induced
uytkownikw kadki vibrations on a footbridge, Journal of Bridge Engineering, Vol. 16, Iss.
bdcych w ruchu. 3, 2011, s. 375382
[12] STRA, Footbridges Assessment of vibrational behavior of foot-
*) W przypadku drga poziomych, w celu uniknicia synchronizacji
bridges under pedestrian loading. Service dtudes techniques des
pieszych z czstotliwoci i faz drga konstrukcji (efekt sprzenia routes et autoroutes STRA, October, 2006
zwrotnego, efekt lock-in), przyspieszenie we wszystkich klasach [13] Lewandowski R., Dynamika konstrukcji budowlanych. Pozna,
komfortu zaleca si ograniczy do wartoci 0,10 m/s2 Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, 2006

82 P R Z E G L D B U D O W LA NY 6/2015