METODOLOGIJA PEDAGOKIH ISTRAIVANJA

- PRVI KOLOKVIJ-

1. Koje konstitutivne zahtjeve treba da ispuni svaka nauka?

Da ima jasno definisan predmet kojim se bavi;
Da ima svoju metodologiju (polazite, metode, postupke, instrumente za prouavanje svog
predmeta);
Da posjeduje dovoljan fond saznanja o svom predmetu (nauni sistem saznanja);
Da raspolae jezikom kojim moe saoptavati saznanja o predmetu kojim se bavi (kategorijalni i ostali
pojmovi, sintagme, termini, simboli i dr.).

2. ta je predmet prouavanja metodologije pedagogije?

Metodologija pedagogije/Metodologija pedagokih istraivanja bavi se prouavanjem puteva i
naina dolaenja do naunih saznanja u oblasti vaspitanja i obrazovanja.

3. Navedi izvore pedagokog saznanja.

Izvori pedagoke nauke (Schmidt):
pedagoko saznavanje
drutvena stvarnost
vaspitni proces
metodoloka spoznaja

4. Definii metodologiju pedagokih istraivanja.

Definicija metodologije pedagokog istraivanja:
a) Onaj dio pedagogije koji prouava puteve naunog saznanja u podruju vaspitanja i obrazovanja
b) Primjena i adaptiranje optih principa i postupaka naunog istraivanja na specifino podruje
vaspitno-obrazovnih problema (Abelson)

5. ta je paradigma?
Paradigma - matrica za naunu disciplinu koja obuhvata opteprihvaena uoptavanja, pretpostavke,
vjerovanja, vrijednosti i primjere onog to je predmet naune discipline.

6.Od koje se dvije paradigme polazi u istraivanju na polju drutvenih nauka?

U istraivanju na podruju drutvenih nauka polazi se od dvije naune paradigme:
1. Paradigma razumijevanja i
2. Paradigma pojanjavanja/tumaenja

7.Objasni odnos metodologije pedagogije i logike.

Logika - Pri saznavanju predmeta svake nauke moraju se strogo i dosljedno potovati logiki zahtjevi i
uvaavati logika teorija o pojmu, zakljuivanju, dokazivanju, suenju i sl.

8.Objasni odnos metodologije pedagogije i gnoseologije.

Gnoseologija - Kao teorija o mogunostima i dometima ovjekovog saznanja, tei da otkrije opta
naela, pristupe, orijentacije, pravce, oblike i metode koje mogu pospjeiti i uiniti ljudsko saznanje
moguim, uspjenim, valjanim i istinitim.

9.Objasni odnos metodologije pedagoije i epistemologije.

Epistemologija Ako govorimo o nauci, ona se usredsreuje na nauno saznanje i razmatra
problematiku naunog saznanja u odreenoj oblasti. Pedagoka epistemologija se bavi uslovima,
mogunostima, izvorima, dometima, vjerovatnou, objektivnou i istinitou pedagokog
saznavanja vaspitanja.

10. Navedi karakteristike pedagokog saznanja.

1. OBJEKTIVNOST
U pedagokom saznanju se polazi od injenica koje predstavljaju odraz pojave nastale u odreenom
odsjeku vremena i utvrenim uslovima (Zankov)
Drutvena angaovanost i odgovornost istraivaa: vaspitanje i obrazovanje je jedan od najosjetljivijih
aspekata drutvene prakse
2. ASIMPTOTINOST
Nikad se ne moe doi do potpunog i apsolutnog pedagokog saznanja
Svakoj etapi prethode ranija, manje savrena saznanja, a slijedie joj budua, savrenija
Instatia negativa neoekivan suprotan sluaj: meu pojavama na kojima se vri generalizacija
uvijek postoji odreen stepen vjerovatnoe drugaijih ishoda (znaaj izbora uzorka)
3. SINTEZA INDUKCIJE I DEDUKCIJE
indukcija: na osnovu velikog broja istovrsnih pojava, pronalazimo zakonitost koja uopteno vrijedi
(primjer: empirijska istraivanja)
nepotpuna: na osnovu svakog desetog sluaja, zakljuujemo uopte
potpuna: obuhvatamo sve sluajeve da bismo generalno zakljuili
dedukcija: na osnovu poznavanja opteg drutvenog kretanja prouava se i odreuje pravac kretanja
drutvene prakse na posebnom podruju.
Istraivanja iz podruja filozofije vaspitanja
Logika i lingvistika analiza fenomena (ta je vaspitanje? ta je obrazovanje? ta je znanje?)
4. SINTEZA KVALITATIVNOG I KVANTITATIVNOG IZRAZA
svaka pojava ima svoje kvalitativne i kvantitativne aspekte
kvantitativna obrada podataka ne smije da bude nezavisna od kvalitativne analize
tekoe kvantifikacije (djeja igra, agresivnost, nedisciplina konstrukcija mjernih instrumenata)
5. PEDAGOKA PRAKSA KAO KRITERIJUM ISTINITOSTI
nauno utvrenim podatkom iz pedagoke stvarnosti moe se smatrati samo ono to je dokazano
praksom, iskustvom (Mui)

11. Koje osobine linosti treba da posjeduje istraiva?

1. INTELEKTUALNE OSOBINE
a) irok intelektualni horizont (sposobnost kritikog i stvaralakog miljenja, poznavanje stranih
jezika i savremenih komunikacijskih tehnologija, radoznalost)
b) Opta pedagoka kultura i specijalno poznavanje onog podruja koje istrauje
c) Metodoloka osposobljenost za primjenu istraivakih metoda i postupaka
d) Sposobnost organizacije vlastitog rada i rada drugih
2. KARAKTERNE OSOBINE
a) Upornost i ustrajnost
 b) Hrabrost
c) Emocionalan stav prema svom radu
d) Stav prema saradnicima (timski rad interdisciplinarni pristup u istraivanju

12. Ako je kriterijum klasifikacije metodoloka problematika, koje vrste pedagokih istraivanja
razlikujemo?
Klasifikacija vezana za metodoloku problematiku:
a) Fundamentalna i operativna istraivanja
b) Transverzalni i longitudinalni pristup istraivanju
c) Istraivanja prema njihovoj vremenskoj usmjerenosti

13. Od ega polaze fundamentalna, a od ega operativna istraivanja?

Fundamentalna: pronalaze se osnovne zakonitosti u pojavama, prirodi i drutvu
Operativna (primijenjena, razvojna): pronalaze se putevi da se usavre postupci ovjeka oko
mijenjanja pojava u prirodi i drutvu

14. Objasni razlike u transverzalnom i longitudinalnom pristupu u istraivanju.

Transverzalni pristup: pojava se istrauje u isto vrijeme, ali na razliitim mjestima i u razliitim
uslovima (maloljetnika delikvencija)
Longitudinalni pristup: pojava se prati u vremenu (uzroci delikvencije iz godine u godinu)

15. Prema Vizek-Vidovi, tri su velike grupe pedagokih istraivanja. Navedi ih.
Deskriptivna istraivanja
Pregledna ili anketna istraivanja
opisuje se zateeno stanje,
ne objanjavaju se odnosi meu varijablama niti uzrono-posljedine veze
Korelacijska istraivanja
utvruje se veza meu posmatranim varijablama
pozitivna i negativna korelacija, nepostojanje korelacije
saznaje se o povezanosti varijabli, ali se ne otkriva uzronost
Komparativna istraivanja
slina korelacijskim: ispituju se odnosi meu varijablama kroz uporeivanje rezultata kod
razliitih skupina (npr. razlike meu uenicima koji pokazuju visok i nizak nivo straha od ispitivanja
Kauzalna - eksperimentalna istraivanja
namjerno mijenjanje jedne varijable da bi se provjerilo kako to djeluje na drugu varijablu
(zavisna i nezavisna varijabla)
eksperiment:
- faktorijalni: kako prisutnost ili odsutnost nezavisne djeluje na zavisnu varijablu
- funkcionalni: kako razliit nivo nezavisne varijable djeluje na zavisnu
eksperimentalna, kontrolna, uporedna grupa (uporedna grupa dobija neki drugi tretman u
odnosu na eksperimentalnu)

Razvojna istraivanja
longitudinalna: isti ispitanici se prate u odreenom vremenskom razdoblju
transverzalna: razliiti ispitanici se prate u istom vremenskom trenutku
Fundamentalna (bazina), teorijska, metateorijska istraivanja;
Primijenjena (aplikativna), operativna, razvojna istraivanja;
 Akciona istraivanja;
Komparativna istraivanja;
Longitudinalna istraivanja;
Transferzalna istraivanja;
Istorija sluaja i biografska istraivanja;
Istorijska istraivanja;
Futuroloka istraivanja;
Reprezentativna i mala (mikro) istraivanja itd.

16. Kakva su akciona istraivanja?

Varijanta razvojnih istraivanja (uvode se novine u vaspitno obrazovnu djelatnost na temelju njihove
naune provjere);
Onaj ko uestvuje u vaspitno obrazovnoj djelatnosti je ujedno i istrauje;
Visok stepen elastinosti, odnosno nacrt realizacije istraivanja se mijenja u toku same akcije (kada to
zahtjevaju okolnosti samog istraivanja);
Moe se realizovati zajedniko akciono istraivanje (grupno meudjelovanje nastavnika istraivaa);
Akciono istraivanje je empirijsko istraivanje.

17. Nabroj etape pedagokog istraivanja.

Izbor problema (predmeta) istraivanja
Izrada projekta istraivanja
Prikupljanje podataka
Obrada podataka
Interpretacija rezultata istraivanja
Izvjetaj o istraivanju
Praktina primjena novih saznanja

18. Koji su naini prikupljanja podataka u pedagokim istraivanjima ?

Opservacijom ili posmatranjem - prikupljanje podataka o pojavama putem njihovog neposrednog
ulnog opaanja;
Ispitivanjem uestalosti i raspodjele raznih pojava u prouavanoj sredini - sinteza podataka;
Na osnovu zahtjeva za istraivanje odreenog problema;
Analizom izvjetaja o radu, statistikih pokazatelja unazad nekoliko godina;
Putem istraivakih metoda, tehnika i instrumenata

19. Navedi segmente metodoloke strukture pedagokog istraivanja.

Problem - ira problematika podruja koje se eli istraivati, vanost istraivanja, npr. Problemi u
ponaanju
Predmet konkretizacija onog to e biti istraivano, pojava koja se istrauje, npr. Povezanost
kolskog uspjeha uenika sa problemima u ponaanju (maloljetnika delikvencija)
Cilj opta namjera istraivanja, eljeno stanje na koje su usmjerene aktivnosti opta, osnovna
hipoteza
Znaaj i karakter istraivanja vrsta istraivanja
Zadaci istraivanja zahtjevi u okviru cilja, njih je potrebno ostvariti radne, pomone hipoteze
Hipoteze pretpostavke o rjeenjima odreenog problema, odnos izmeu datog (poznatog) i
zadatog (nepoznatog)
 Varijable pojavljuju se u hipotezama promjenjljiva obiljeja; zavisne, nezavisne i neutralne;
nezavisna utie na zavisnu, zavisna je predmet opanja, istraivanja; neutralne su prisutne takve
kakve jesu
Metode
Postupci (tehnike)
Instrumenti
Uzorak i populacija
Statistika obrada podataka
Analiza i nain izvoenja zakljuaka

20.Koje su karakteristike naunog pristupa u pedagokim istraivanjima?

-empirijksi pristup
-kontrolisano opaanje
-objektivno izvjetavanje
-Jasno definisani pojmovi
-Precizni instrumenti mjerenja
-pouzdano i valjano mjerenje
-provjerljive hipoteze
-zakljuci na osnovu hipoteza
-kritiki stav

21.Kakva je struktura zavrnog/diplomskog/strunog/naunog rada?

Teorijski okvir istraivanja
Metodoloke osnove istraivanja
Rezultati istraivanja i njihova interpretacija

22.ta podrazumijeva teorijski okvir istraivanja?

PROUAVANJE NAUNIH IZVORA
- Upoznavanje sa osnovnom literaturom (strunom i metodolokom) o problemu istraivanja,
formulisanje predmeta istraivanja, definisanje kljunih pojmova
- ta, zato i kako je dosad istraivano u vezi sa problemom istraivanja
OZNAAVANJE
- Dekadni sistem arapskih rednih brojeva
Sistematino i pregledno
POGLAVLJA
PODPOGLAVLJA
PASUSI (PARAGRAFI

23.ta su poglavlja, podpoglavlja i pasusi (paragrafi)?

POGLAVLJA
- Osnovne strukturalne jedinice diplomskog rada; samostalne i zaokruene cjeline u vezi sa itavim
tekstom
- Lake praenje sadraja
- Zakljuci na kraju poglavlja
- Naslovi poglavlja (1. reda)
- na prvoj neparnoj stranici
- numerisani
- vizuelno odvojeni
 - piu se na sredini velikim slovima
- dupli prored ispod zaglavlja
- tekst slijedi tri reda ispod naslova
PODPOGLAVLJA
- Strukturalni dijelovi poglavlja
- Naslovi podpoglavlja (2. reda)
- blie odreuju sadraj
- numeriu se
- imaju podnaslove
- ne poinju na novim neparnim stranicama

PASUSI (PARAGRAFI) najmanje logiko-sadrajne cjeline teksta gdje je razraena jedna misao,
problem ili pojava prouavanja;
- Meusobno su povezani svaki pasus nastaje iz prethodnog
- Deskriptori istaknute kljune rijei
- Podjela pasusa je prema ulozi u tekstu funkcionalni, prelazni i zakljuni
- Tekst se uvlai za 5-8 slovnih mjesta, odnosno jedan tabulator
- Novi pasus se odvaja proredom koji je za jedan razmak vei od uobiajenog.

24.U emu je znaaj prethodnih istraivanja?

Analiza i kritika ocjena ranijih istraivanja o problemu koji se istrauje
Istorija interesovanja odabrane teme
Poreenje rezultata i nalaza
Analiza ranijih metodolokih aspekata istraivanja istog problema
Moe se navoditi kao zasebno poglavlje u radu ili se proimati kroz cijeli rad, kako u teorijskom
razmatranju problema, tako i u interpretaciji dobijenih rezultata istraivanja i zakljunom
razmatranju.

25.Do naunih izvora dolazimo na vie naina. Koji su to naini?

-neposredno koritenje izvora u bibliotekama (itaonicama)
- pozajmljivanjem iz biblioteka (podizanje knjiga radi koritenja kod kue)
- meubibliotekom pozajmicom (pozajmljivanje publikcija ili njihovih kopija izmeu
biblioteka, a na zahtjev korisnika lana jedne od biblioteka)
- putem INTERNETA (virtuelne referentne biblioteke sa on-line katalokim pristupom)

26.ta su katalozi i kako su podijeljeni?

Katalozi osnovni nosioci podataka o izdanjima publikacije i smjetaju u bibliotekama; sastoje se od
katalokih listia na kojima je upisana po jedna kataloka jedinica
Katalozi su podijeljeni:
- prema namjeni: javni i interni
- prema obimu: opti i posebni
- prema nainu obrade naune i strune grae: alfabetski, struni i predmetni

27.ta sadri kataloka jedinica?

Kataloka jedinica:
- kataloka odrednica:podaci o knjizi, ostali podaci, napomene; ine je jedna ili vie rijei
- kataloki opis
- signatura: oznaka koja se stavlja na biblioteki materijal, radi identifikacije i lokacije u
skladitu; sastoji se od slova i brojeva ili njihove kombinacije; postavlja se na prvoj stranici i pri dnu
svakog tabaka knjige (npr. III 1O1714)
 28.ta oznaava domen sajta?
Domen pokazuje kakvog je sadraja izvor na sajtu
29..Navedi bar tri domena i objasni emu su sajtovi sa tim domenama namijenjeni.
Kodovi za namjenu sajtova:
- .com (komercijalni)
- .edu (edukativni)
- .int (meunarodne organizacije)
- .gov (vladine organizacije)
- .org (neakademska, nevladina i neprofitna organizacija)
- .net (mrena administracija)
Domene mogu da oznaavaju i zemlju u kojoj je sajt registrovan: .de, .ba, .ch, .au, .it, .hr

30.Navedi adresu bar jednog svjetskog i dva srbijanska pretraivaa.

Svjetski pretraivai: www.google.com , www.yahoo.com
Srbijanski pretraivai: www.krstarica.com , www.srpko.com , www.yusearch.com

31.ta je bibliografija i ta su njeni elementi?

Bibliografija je popis izvora naunih informacija
Elementi su bibliografske jedinice koje se odnose na objavljene publikacije ili njihove dijelove: studije,
knjige, lanke, rasprave, priloge, biljeke, kritike, arhivske dokumentacije
To su bibliografske jedinice koje se odnose na neku tematsku oblast za koje je autor saznao da postoje
i evidentirao ih i svrstao po azbunom ili abecednom redu.

32.Koji je redoslijed ispisivanja bibliografskih jedinica u popisu literature i ta se sve u njima

navodi?
U popisu literature navodi se: ime autora, godina izdanja, naziv djela, mjesto izdavaa i izdava,
stranice. Ispisuje se na posebnim bibliografskim listiima formata A4. Redaju se alfabetskim
redoslijedom, po prezimenima autora. Prema pravilu, ispisuju se na jeziku i pismu na kome su
napisane.
33.Na osnovu kojih izvora se formira radna bibliografija?
Radna bibliografija radi se na osnovu vie izvora:
- postojeih tematskih bibliografija
- pregledom sadraja najnovije pedagoke periodike
- pretraivanjem interneta
- pregledom najnovijih monografskih djela odgovarajue tematike

34.ta je literatura i ta se u popisu literature navodi? U literaturi se navode samo one bibliografske
jedinice koje je autor koristio prilikom izrade seminarskog, zavrnog ili diplomskog rada, odnosno
projekta istraivanja. Bibliografske jedinice su svrstane po abecednom ili azbunom redu, a prema
pismu na kome je pisan rad u kome se navode.

35.ta su reference? Reference bibliografske jedinice koje su poredane redoslijedom kako su se

pojavljivale u tekstu i to na kraju pojedinih poglavlja ili na kraju monografije.

36.Navedi definiciju citiranja prema Banur, V. i Kundaina, M. Citiranje je postupak inkorporiranja i

dokumentovanja dijelova (kompletnih reenica ili njihovih dijelova) izvornih tekstova drugih autora ili
sopstvenih tekstova (autocitiranje) u vlastite radove (ibidem).
 37.O emu treba voditi rauna prilikom citiranja? Citiranje mora da nude odmjereno, paljivo
biranim primjerima iz najnovijih i najrelevantnijih radova; najprihvatljivije je citiranje iz primarnih
izvora; citiranje iz druge ruke smatra se ljenou autora
Citiranje treba da koristi boljem razumijevanju teksta i lakem praenju rezultata i kao izraz naunog
potenja; prikrivanje izvora smatra se naunom kraom ili plagijatom.

38.Koji su razlozi za citiranje?

Stvaranje osnove za verifikovanje tuih i svojih rezultata: isticanje zaslunih autora, stvaranje
bibliografske baze, priznavanje vrijednosti srodnih istraivanja, dokazivanje teorije, dokazivanje
hipoteze, isticanje savremenosti problematike (znaaj istraivanja, aktuelnost teme), ukazivanje na
originalne publikacije;
Adekvatno objanjavanje sopstvenih rezultata: korigovanje sopstvenog rada, korigovanje rada
drugih, kritiki osvrt na prezhodne radove, ukazivanje na nedovoljno poznate radove i autore,
potvrivanje podataka, pobijanje ideja drugih autora, upoznavanje metodologije i primijenjenih
statistikih mjera; i
Oslanjanje na dokaze ili injenice drugih autora: iskoriten podatak, tabela, grafikon ili drugo, uzeta
ilustracija ili slika, naveden tekst ili definicija drugih autora, ukazivanje na suprotna istraivanja ili
rezultate, uporeivanje sa rezultatima drugih autora (vidi: Kundaina i Banur, 2007, str. 204-205).

39.ta podrazumijeva metodoloki okvir istraivanja?

Problem istraivanja
Predmet istraivanja
Cilj i karakter istraivanja
Zadaci istraivanja
Varijable u istraivanju
Hipoteze u istraivanju
Metode, tehnike i instrumenti istraivanja
Populacija i uzorak istraivanja
Statistika obrada podataka
Organizacija i tok istraivanja
Struktura izvjetaja o istraivanju
Literatura
Prilozi projekta istraivanja

40.ta odreuju predmet i problem istraivanja?

Predmet istraivanja
Odreuje se ta se istrauje, pojava koja se istrauje i o kojoj se eli doi do odreenog saznanja,
njena ira problematika (npr. Problemi u ponaanju, Nastavni sistemi, Alkoholizam u porodici)
Problem istraivanja
Najee se formulie u obliku pitanja i postaje osnovna vodilja u istraivanju; to je konkretizacija
onoga to e biti istraivano, pojava koja se istrauje (npr. Postoji li povezanost kolskog uspjeha sa
problemima u ponaanju, Koliko je rad u parovima efikasniji od klasinih oblika nastave kod uenika
mlaeg kolskog uzrasta, Koliko alkoholizam u porodici doprinosi pojavi maloljetnike delinkvencije)

41.ta definiemo ciljem i zadacima istraivanja?

Ciljem se definie opta namjera istraivanja, eljeno stanje na koje su usmjerene istraivake
aktivnosti. Zadaci istraivanja ui, konkretniji, operativniji od cilja istraivanja; ukazuju na
istraivake hipoteze; to su konkretna pitanja na koja istraivanje treba da da odgovor: istraiti,
utvrditi, analizirati i interpretirati .....
42.ta je varijabla i kakva moe biti prema funkciji? Na osnovu postavljenih hipoteza utvruju se,
klasifikuju i operacionalizuju varijable u istraivanju. Varijabla je karakteristika (svojstvo, obiljeje) koja
se mijenja i razvija pod odreenim uslovima, kako u pojedinanom sluaju, tako i u masi sluajeva.
Varijabla je veliina; ona je predmet mjerenja, a njena vrijednost je rezultat mjerenja.Obino se
navode (prema funkciji) zavisne i nezavisne varijable. Potrebno je definisati zavisnu varijablu i utvrditi
indikatore varijabli kao vidljive manifestacije. Osim ove dvije vrste varijabli (koje se vezuju za
eksperiment), u istraivanjima se pojavljuju i tzv. neutralne varijable.

43.Navedi podjelu varijabli prema mjerljivosti statistikim operacijama.

Nominalne ili kategorike (odlini, vrlo dobri, dobri; rani, srednji, kasni)
Ordinalne klasifikuju podatke po kriterijumu manje ili vie u odnosu na dati kriterij; ne
momoguava klasifikovanje po jednakoj distanci (prvi, drugi, trei)
Intervalne (kontinuirane) jednaka distanca izmeu podataka (m-cm-mm, IQ)
Racio-intervalne imaju fiksniranu nultu ili strartnu taku: klasira podatke (10-19, 20-29, 30-
39, 40-49, 50 i vie)
Dihotomne razvrstavanje podataka u dvije kategorije (muko-ensko; ima-nema; da-ne)

44.ta su indikatori? Indikatori su metodoloko sredstvo utvrivanja pojavnih oblika varijabli

(indikatori neuspjeha, indikatori traumatizovanosti, indikatori meuvrnjakog nasilja,...)

45.Definii hipotezu i navedi pet optih mjerila naune hipoteze. To su pretpostavke o rjeenjima
odreenih problema. Izvode se iz postojeih teorija, sprovedenih istraivanja i iskustava istraivaa.
Obino se postavlja jedna opta (osnovna, glavna) hipoteza koja proizilazi iz cilja istraivanja i vie
posebnih (pomonih, radnih), koje proizilaze iz zadataka istraivanja.
Postoji pet optih mjerila naune hipoteze:
Svrhovitost hipoteza treba biti u funkciji postizanja definisanog cilja istraivanja
Provjerljivost besmisleno je postaviti hipotezu za koju ne postoje postupci koji omoguuju da
se ona provjeri
Plodnost hipoteza mora biti plodotvorna u odnosu na zakljuke koji iz nje proizilaze
Saglasnost kada se postavlja, hipoteza mora biti utemeljena na postojeim znanjima o
problemu koji se istrauje
Jednostavnost ogleda se u preciznom i konkretnom formulisanju; hipoteza mora biti
formulisana na jasan i jednostavan nain

46.Navedi definiciju istraivake metode. Istraivaka metoda je smiljen put istraivanja i

saznavanja stvarnosti.

47.Koje etiri metode se koriste u pedagokim istraivanjima? Podaci o pedagokim pojavama mogu
se prikupljati:
- metodom teorijske analize
- istorijska metodom
- deskriptivnom metodom
- eksperimentalnom metodom

48.Opii karakteristike metode teorijske analize. Metoda teorijske analize koristi se u prouavanju
fundamentalnih, kategorijalnih i teorijskih pitanja pedagoke nauke. Ovom metodom analiziraju se
razliita shvatanja o pomenutim pitanjima, ispituju se osnove takvih shvatanja, uslovi pod kojima je
dolo do razvoja takvih shvatanja,...
Metoda teorijske analize ne koristi se samo u pedagogiji, nego se izlazi i van njenih granica, ispituju se
i uticaji drugih nauka i teorija na pedagogiju i pedagoke fenomene u sadanjosti, na pedagoku
empiriju. Ovom metodom se prouavaju pisani izvori studije, rasprave, knjige, monografije, nauni
lanci objavljeni u pedagokim periodikama.
Osnovna tehnika u okviru ove metode jeste analiza sadraja.
Najvei nedostatak ove metode pri teorijskom pedagokom istraivanju nepostojanje posebnih
postupaka za prikupljanje injenice, oslanjanje samo na istraivaa, njegovu naunu obavijetenost,
istraivako teorijsko iskustvo, otvorenost za drugaije teorijsko miljenje, veoma razvijenu kritinost,
sposobnost odvajanja bitnog od nebitnog u prikupljenim injenicama, zastarjelog od progresivnog.
U teorijskom istraivanju uvijek se primijeti subjektivni peat istraivaa, dakle nemamo potpuno
objektivan pogled.
Osim samostalno, ova metoda se koristi zajedno sa ostalim metodama u pedagokim istraivanjima.

49.ta sve moe biti predmet metode teorijske analize?

pitanja vezana za pedagogiju kao nauku (njen status, karakter, predmet, odnos prema drugim
naukama),
Aksioloka pedagoka pitanja (postulati, zakoni, principi, polazita, sistemi i sl.),
Pitanja vezana za predmet pedagogije vaspitanje (priroda, sutina, karakter, osobenosti,...),
Teleoloka pitanja (cilj, zadaci, taksonomija zadataka, zahtjevi u vaspitanju i sl.),
Gnoseoloko-epistemoloko-metodoloka pitanja (pedagoke paradigme, metode, tehnike,
postupci, instrumenti u ped. istraivanju,...)
Kategorijalna i konstitutivna pitanja pedagogije (osnovni pojmovi, sistem znanja, jezik,
komunikativnost,...)
Mnoga teorijska pitanja koja se odnose na dijelove, podruja i aspekte predmeta pedagogije
vaspitanje (predkolska, kolska pedagogija, andragoki te4orijski problemi, didaktika
teorijska pitanja, teorijska shvatanja u odnosu na moralno, estetsko, intelektualno, radno i
fiziko vaspitanje i sl.).

50.Opii karakteristike istorijske metode. Istorijska prouavanja obuhvataju sva teorijska i praktina
pitanja i probleme iz blie i dalje prolosti pedagogije i vaspitanja, pod uslovom da su sauvani izvori
injenica na koje se takvo istorijsko pedagoko prouavanje moe osloniti. Ovom metodom
upoznajemo prolost vaspitanja i pedagogije uopte, kako bismo bolje razumjeli sadanjost i mogli (na
realnim pretpostavkama) predvidjeti pedagoku futurologiju. Istorijska metoda obuhvata naine,
postupke, tehnike i instrumente, procedure, norme i metodoloke zahtjeve koji se koriste pri
prouavanju prolosti pedagogije i vaspitanja i koji obezbjeuju da rezultati do kojih se dolazi u
ovakvim prouavanjima budu nauno priznati.

51. ta sve moe biti predmet istorijskog istraivanja? Predmet istorijskog pedagokog prouavanja
moe biti praenje toka jedne pedagoke pojave, stanje nekog teorijskog ili praktinog pitanja ili
predmetom istorijskog istraivanja mogu da budu linost u odreenom vremenskom periodu.
Predmetom istorijskih pedagokih istraivanja mogu biti: pedagoka shvatanja (teorije, koncepcije,
shvatanja, koncepti), vaspitna praksa (pojedinaca, institucija i sistema institucija), odnosi koji se u
vaspitanju uspostavljaju (od najoptijih-poloaj vaspitanika u drutvu, preko posebnih-saradnja kole
sa porodicom uenika, do najkonkretnijih-odnos nastavnika i uenika), materijalni ostaci koriteni u
vaspitanju (oprema, namjetaj, sredstva).
 52.Opii karakteristike deskriptivne metode. Ova metoda je u metodologiji poznata i pod nazivom
neeksperimentalna, nekauzalna, empirijska metoda (to ovu metodu neprecizno i neadekvatno
odreuje). Ovom metodom se se daje pregled, snimak stanja, odnosno vri se snimanje onoga to je
predmet istraivanja, pa se zato zove i servej istraivaki metod (eng. Survey-pregled).
Deskriptivna metoda namijenjena je istraivanju vaspitne prakse empirije; njome se tei to
vjernijem opisu (deskripciji) pozitivnih (postojeih) injenica, onakvih kakve one jesu; ostaje se samo
na njihovom konstatovanju (ibidem, str. 150).
Deskriptivna metoda je nastala pod okriljem deskriptivne pedagogije i dugo se razvijala od prostog
konstatovanja i opisa, preko njihove interpretacije do pokuaja otkrivanja onoga to stoji iza takvih
injenica.

53.Navedi prednosti i nedostatke deskriptivne metode.

Prednosti ove metode su sljedee: veliki broj raznovrsnih vaspitnih problema i miljenja i stavova svih
subjekata vaspitno-obrazovnog procesa mogu se istraivati pomou nje, njome se moe obuhvatiti
vei broj injenica, ekonomina je i relativno se lako moe organizovati i ostvariti.
Ukoliko, tokom deskriptivnog istraivanja, istraiva ne ue u sutinu problema i ne uspije da je
objasni, ne moe se govoriti o naunom saznavanju najvea slabost ove metode.
Druga slabost ove metode jeste pasivan odnos istraivaa on ne smije da se mijea u ono to je
predmet istraivanja kako ne bi promijenio injenice na osnovu kojih istrauje predmet.

54.Opii karaktristike eksperimentalne metode. Eksperimentalna metoda primjenjuje se u

pedagokim istraivanjima u kojima elimo otkriti uzrono-posljedine (kauzalne) veze i odnose i
planski utvrditi efikasnost (efekat, uinak) pojedinih vaspitno-obrazovnih postupaka (ibidem, str. 138).
Sutinska karakteristika eksperimenta jeste NAMJERNO izazivanje pojave radi naunog ispitivanja
efikasnosti uticaja.
U eksperimentalnom istraivanju pojavljuje se nezavisna varijabla (uzrok) i zavisna varijabla
(posljedica); nezavisna varijabla-eksperimentalni faktor (npr. nastavno sredstvo, oblik nast.rada,
nastavni sistem i sl.) unosi se namjerno kako bi se utvrdila i izmjerila nonastala promjena-efekat,
posljedica u tom procesu.
Znai, eksperimentom se utvruju kauzalne veze i odnosi izmeu zavisne i nezavisne varijable,
odnosno uzroka i posljedice.
Uzroci i posljedice mogu da djeluju uzajamno, odnosno povratno-uspjeh moe uticati na delikventno
ponaanje uenika, ali i obrnuto.

55.Koji su strukturni elementi eksperimenta?

- inicijalno (poetno) ispitivanje stanja
- uvoenje eksperimentalnog faktora
- finalno (zavrno) ispitivanje stanja
S obzirom da je razlog provoenja eksperimenta utvrivanje razlika izmeu inicijalnog i finalnog
ispitivanja, nakon provedenog eksperimenta ispitiva mora uraditi t-test statistiku mjeru kojom se
utvruje razlika aritmetikih sredina inicijalnog i finalnog ispitivanja.

56.Nabroj pet modela eksperimentalne metode.

- eksperiment sa jednom grupom (u istu grupu se postepeno, jedan za drugim, uvode eksperimentalni
faktori),
- eksperimet sa paralelnim grupama (u grupu ispitanika se simultano uvodi po jedan eksperimentalni
faktor),
- eksperiment sa rotacijom eksperimentalnih faktora (u svaku grupu ispitanika se, sukcesivnom
rotacijom, unose svi eksperimentalni faktori),
- eksperiment sa dvije paralelne grupe (jedna je eksperimentalna, u nju se uvodi eksperimentalni
faktor; druga je kontrolna, u nju se ne uvodi eksperimentalni faktor),
- Ex-post-facto eksperiment posebna vrsta eksperimenta gdje eksperimentalni faktor nije uveden
namjerno, ve on od ranije djeluje, a zadatak istraivanja je da utvrdi djelovanje tog faktora.

57. Opii karakteristike i tok eksperimenta sa dvije paralelne grupe.

Najee provoen eksperiment u pedagokim istraivanjima u oblasti vaspitno-obrazovne prakse
jeste eksperiment sa dvije paralelne grupe.
Jedna grupa naziva se eksperimentalna (E) i u nju e se uvoditi eksperimentalni faktor/i, dok je druga
grupa kontrolna (K) sa kojom se radi uobiajeno, tradicionalnim nainom rada.
Da bismo istraivanjem dobili relevantne i pouzdane rezultate, ove dvije grupe (E i K) moraju biti
ujednaene po pitanju parazitarnih faktora (faktora koji postoje i mogu da utiu na efekte, a iji se
efekat ne ispituje); ujednaavanje vrimo nkon provedenog ili tokom inicijalnog ispitivanja
Ujednaavanje grupa u eksperimentu vri se na vie naina:
- izraunavanje M i SD za svaku grupu ispitanika (ukoliko su iste ili priblino jednake, onda su E i K
ujednaene,
- Utvrivanje ekvivalentnih parova (svaki lan K grupe ima svoj par u E grupi) ujednaavanje putem
sparivanja
- Premjetanje lanova jedne grupe u drugu,
- Eliminisanje onih lanova koji naruavaju prosjek i dr.
Izjednaavanje grupa moe se izbjei primjenom statistikog postupka analiza kovarijanse (ANKOVA).