EDB Zeszyt Ćwiczeń ZSZ B

Mieczysaw Borowiecki I Zbigniew Pytasz I Edward Rygaa
BEZ PANIKI I
ZESZYT WICZE
WYDAWNICTWO
SZKOLNE
zakres podstawowy
PWN szkoa ponadgimnazjalna
edukacja dla bezpieczestwa
Mieczysaw Borowiecki I Zbigniew Pytasz I Edward Rygaa
BEZ PANIKI!
ZESZYT WICZE
zakres podstawowy
szkoa ponadgimnazjalna
WYDAWNICTWO
SZKOLNE
PWN
Projekt okadki i strony tytuowej:
Anna Gogolewska
Fotografia na okadce:
Anton Balazh - Fotolia.com
Projekt graficzny wntrza:

Sawomir Szulc/Indygo
Redaktor:
Kamil Misiek
Redaktor techniczny:
Elbieta Czechak
Skad i amanie:
Robert Walczyski
Autorzy fotografii: Fotolia.com - str. 5 - Terry Morris; str. 7 - acaladan; str. 8 - Dre -
aming Andy; str. 11 - gunnar3000; str. 12 - Arcady; str. 14 - Tyler Olson; str. 18 -
Maridav; str. 19 - David Humphrey; str. 22 - Marcin Sadlowski; str. 26 - Doc RaBe; str.
29- suchloc; str. 32 - travis manley; str. 36- uokhoj; str. 43 - Stanislav Komogorov; str.
44 - Laurent Renault; str. 45 - woodsy; str. 46 - Alex Kalmbach; str. 53 - Jutta Brand;
str. 54 - aleksangel; str. 56 - Ionescu Bogdan; str. 57 - Gennadiy Poznyakov; str. 60 -
emprise; str. 61- Unclesam; str. 63- Pedro Nogueira; str. 64- Sean Gladwell; str. 69-
claireliz; str. 73 - Ljupco Smokovski; str. 74 - kubais; str. 76 - 3drenderings; str. 77 -
Dmitriy Sladkov; str. 78 - Laurent Renault; str. 84 - AlexMas; str. 88 - fotografiedk; str.
91- Gary Blakeley; str. 92 - Marcin Chodorowski; str. 95 - Serhiy Kobyakov; str. 100 -
Eric Isselee; str. 101 - Willee Cole; str. 103 - jojjell; str. 105 - Lance Bellers; str. 108 -
mariankadlec; Izabela apiska - str. 49; str. 66;
Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.

Warszawa-d 2012
ISBN 978-83-262-1679-4
Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.

02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
Wydanie drugie
Arkuszy drukarskich: 7
Druk ukoczono w sierpniu 2013 r .
Druk i oprawa: Pabianickie Zakady Graficzne SA
Spis treci
I. ALARMOWANIE I EWAKUACJA W SZKOLE .. .... ................... 5

1. Alarmowanie i ostrzeganie ............ 5
2. Ewakuacja szkoy .. ............... 9
li 7 t:Dn7&: 14 I SPOC\OBV POC\TPOWANIA . 12

3. Oglna charakterystyka zagroe .......... 12
4. Jak si zachowa, gdy wybuchnie panika? ....... 16
5. Zagroenia w najbliszym otoczeniu 20
6. Katastrofy i awarie techniczne . . .. . . . 24
7. Zagroenia naturalne i ekologiczne . .. 27
8. Zagroenia spowodowane uyciem broni . . . . . . . . 31
9. Postpowanie w wypadku raenia broni........ 35
1O. Terroryzm .......... ... ....... 39
Ili. PIERWSZA POMOC .. ...................... ......... .44

11. Postpowanie ratownika niemedycznego na miejscu zdarzenia ... 44
12. Ocena czynnoci yciowych poszkodowanego ... 47
13. Resuscytacja kreniowo-oddechowa i defibrylacja ..... 51
14. Wstrzs pourazowy ... ... ... ... ..... ... . .. 55
15. Postpowanie ratownicze w razie zasabnicia i omdlenia . 58
16. Opatrywanie ran i tamowanie krwotokw. .. 62
17. Zadawienia . . . . . . ... . . . . . . . . . .. 65
18. Zamania koci i urazy staww .. 68
19. Urazy termiczne ............... .. 72
20. Ewakuacja poszkodowanych . 75

IV. BEZPIECZESTWO NARODOWE I OCHRONA LUDNOCI 78
21. Organizacje midzynarodowe .................................... ... .............................. 78
22. Bezpieczestwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej .... .................. ....... .... 82
23. Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej .............. .................... ........................ 86
24. Rodzaje suby wojskowej i Narodowe Siy Rezerwowe .................................. 90
25. Powinnoci obronne administracji rzdowej i samorzdowej
oraz obywateli pastwa .................................................................................. 93
26. Obrona Cywilna ... ..... ............... ................... ............. ..... ... ........... . . . . 96
27. Ochrona ludnoci cywilnej ............................................................................... 99
28. Ewakuacja z terenw zagroonych ................................................................ 102
29. Prawo humanitarne ....................................................................................... 106
30. Ochrona dbr kultury ...... ... ......... . .... . . . ... ....... ... ..................... 109
ROZDZIA
1
ALARMOWANIE I EWAKUACJA W SZKOLE
114~t!jl~ Alarmowanie i ostrzeganie
Notatki z lekcji Data ................................. .

I ROZDZIA 1 I Alarmowanie i ostrzeganie
O Uzupenij ponisze zdania.
Alarmem nazywamy sygna z dowolnego ... ..... ......... . , informujcy o wykry-

tym z .............................. .
Alarmowanie to przekazywanie s ..... ......... .... ... ......... lub komunikatw wzywaj-
cych do n .. ............ ...... .. ........ podjcia wczeniej ustalonych czynnoci.
Ostrzeganie polega na przekazaniu komunikatw z informacjami om ............. ...... ..

wystpienia zagroe i o sposobie p .. ................ .. .......... .
f) Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

a obok faszywego - liter F (kolor czerwony).
D Dane o zagroeniach skaeniami zbiera krajowy system wykrywania

skae i alarmowania.
D Sygnay alarmowe i komunikaty ostrzegawcze mog by wykorzystywane

wycznie w sytuacjach rzeczywistego zagroenia lub wiczebnie .
D Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowizuje jednolity system

alarmw i komunikatw ostrzegawczych.
D Uprzedzenie o zagroeniu skaeniami jest ogaszane, gdy przewiduje si

wystpienie katastrofy naturalnej.
D Alarmw nie wolno ogasza za pomoc systemw automatycznych.
D Form i tre uprzedzenia o zagroeniu

Inspekcja Sanitarna.
zakaeniami ustala Pastwowa
f) Narysuj wizualne znaki sygnau alarmowego.
Wizualny znak alarmu powietrznego Wizualny znak alarmu o skaeniach
Alarmowanie i ostrzeganie I ROZDZIA 1 I

O Uzupenij ponisz tabel komunikatw ostrzegawczych.
Sposb ogoszenia komunikatu Sposb odwoania komunikatu

Lp. Rodzaj komunikatu
I rodki masowego przekazu rodki masowego przekazu
1. Uprzedzenie Powtarzana trzykrotnie zapowied Powtarzana trzykrotnie zapowied
sowna: Uwaga! Uwaga! sowna: Uwaga! Uwaga! Odwouj
o z ......... ...... .... .... .. Osoby znajdujce si na terenie uprzedzenie o zagroeniu
skaeniami
......... . . . ........ . ... .. ... . . . . .. . . .. . .......................................................
(rodzaj skaenia)
okoo godz . ........... . min ...... ...
moe nastpi skaenie dla ..... ......... .. .......... .............. ...... .. .
.......... ..... ...... .... ......... ......... ....... ..

(poda rodzaj skaenia) w kierunku
....... .. .. ....... (poda kierunek)

2. Uprzedzenie Form i tre tego komunikatu
o zagroeniu
ustalaj organy Pastwowej
za ......... ...................
!. ... .. ......................
s.......... .................. ;
moe to by np. plakat:
UWAGA! PRYSZCZVCA!"
3. Uprzedzenie Powtarzana trzykrotnie zapowied Powtarzana trzykrotnie zapowied
o klskach sowna zawierajca informacje sowna: Uwaga! Uwaga! Odwouj
o zagroeniu i sposobie
..............................
postpowania mieszkacw
alarm o klskach ........ ..... ..........
i zagroeniu
dla .... ..................... .............. ...........
. .... ............. ..
(Na podstawie: Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 16 padziernika 2006 roku w sprawie systemw wykrywania skae
i wa ciwo ci organw w tych sprawach (Dz.U. nr 191 , poz. 1415)
0 Wymie minimum pi sposobw i urzdze technicznych wykorzystywa-

nych do ogaszania oraz odwoywania alarmw i komunikatw ostrzegaw-
czych.

I ROZDZIA 1 I Alarmowanie i ostrzeganie
e Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Sygna z dowolnego rda, informujcyo wykrytym zagroeniu.

2. Uprzedzenie o zagroeniu zakaeniami ostrzega m.in. o moliwoci powstania
ogniska tej choroby zakanej.
3. Wizualny sygna alarmu powietrznego to czerwony ...
4. Kolor wizualnego sygnau alarmu o skaeniach.
5. Moe by ostrzegawczy.
2
I I I I 3
41
5
I I
li~tzjf. Ewakuacja szkoy
Notatki z lekcji Data .............................. ..
~ -~-+---+--+---+---+--+---+~t--+--+---+---+--+---+---+--+---+~f-------j

I ROZDZIA 1 I Ewakuacja szkoy
Q Uzupenij poniszy tekst.
Sygna a ... . . . . .. .. ... w szkole zobowizuje wszystkich do n ... .. .................. ... opusz-
czenia obiektu i udania si w ustalone miejsce. Ewakuacja moe by ogoszona za
pomoc rodkw t ... ..... .... ....... .. ..... lub przez wyznaczonych doranie pracownikw
szkoy . Caoci czynnoci zwizanych z ewakuacj kieruje d .......................... szkoy
lub upowaniona przez niego 0...... ... ...... .......... . Po usyszeniu lub otrzymaniu syg-
nau alarmu o ewakuacji podczas lekcji naley b... ............. ...... .. .. podporzdkowa
si dyspozycjom nauczyciela lub osoby prowadzcej zajcia. Wszyscy powinni zacho-

wa s ....... ................... i nie wzbudza swoim postpowaniem p .. ........... .. ........... .
f) Narysuj wizualne znaki ewakuacyjne.
kierunek drogi ewakuacyjnej kierunki do wyjcia
wyjcie ewakuacyjne schodami w d
drzwi ewakuacyjne schodami w gr
Ewakuacja szkoy I ROZDZIA 1 I

8 Wymie pi zasad postpowania uczniw podczas alarmu.
Przykad: Nie wzbudza paniki

1.........................................................................................................................
2.
3........................................................................................................................ .
4.
5.
8 Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Ewakuacj
czestwo.
w szkole zarzdza dowolna osoba, ktra spostrzega niebezpie-
D Ewakuacja moe si odbywa w ramach wicze lub gdy zaistnieje zagroe

nie ycia, zdrowia i mienia osb przebywajcych w szkole.
D Sygna alarmu w szkole zobowizuje wszystkich do natychmiastowego

opuszczenia obiektu i udania si w ustalone miejsce.
D W czasie ewakuacji wszyscy powinni zachowa spokj i nie wzbudza pa-

niki.
D Rejon Zbirki Ewakuowanych (RZE) to miejsca z gry okrelone i poda-

ne do wiadomoci wszystkim pracownikom i uczniom szkoy.
D Przewidywane jest zazwyczaj kilka RZE gwnych i kilkanacie RZE zapa-

sowych.
0 Wykonaj kolorowy szkic (formatu A4) ewakuacji z klasy do wybranego re-

jonu zajmowanego na wypadek alarmu w Twojej szkole. Pamitaj o skali
i legendzie!

2 ROZDZIA
ZAGROENIA I SPOSOBY POSTPOWANIA
W RAZIE ICH WYSTPIENIA
ll*'~t.)I~ Oglna charakterystyka zagroe

-+-----!---+-- 1 - - - - - - - -- --+---+---+-
---- --1-------t---l--+---+--+---+---+---+---+--+---+--1----+---t--+--+--+---+----+--+--+--+---+---+---1
+-----+---+--- ---+---+----+--+--t---+-- +---+---+---+----+--+--+--+---+---+--+--+--+---+----t--+---+------j
~-+----+--+---+----+---+---+-- - + - - - - + - - - + - - - - - + - - - - - l - - - - + - -l-+---+----1-+---+---+---+----+----+---+-----l
l--+-+---+----+--t---+-
I
-+---+--+-+- ---- - 1 - -
f-----1--t-----t-----+----+-+---t-r-t---+--+-- ----+-----+---+---+--+--+---+-----+-----+-------+-----+-
---- ~- -- f--+----+---+----------+------+---+---t--+--+--+-------+-----t----t-+----+--
Oglna charakterystyka zagroe I ROZDZIA 2
Q Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Wspczenie do nowych zagroe zaliczamy m.in. rabunkow

gospodark surowcow, terroryzm i hakerstwo.
D Na wielu obszarach woda stanowi najbardziej poszukiwane

bogactwo naturalne.
D Idealny rytm dobowy czowieka pozwala nam odpoczywa w dowolnym

czasie.
D Przewiduje si liczne migracje z obszarw zagroonych zmianami

klimatycznymi.
D Korzystanie z internetu nie wie si z zasad ograniczonego

zaufania.
D Form broni cybernetycznej s destrukcyjne programy i wirusy

komputerowe.
f) Na podstawie zamieszczonej w podrczniku tabeli Idealny dobowy rytm

czowieka", u wasny rytm dobowy. Uwzgldnij swoj sytuacj oraz pre-
dyspozycje i moliwoci.

& OZDZIA I Oglna charakterystyka zagroe
Wymie minimum sze zasad zwizanych z przestrzeganiem bezpiecze

stwa w sieci internetowej.
Przykad: Co jaki czas zmieniaj hasa, ktrych uywasz do logowania si na stro-

nach internetowych.
O Uzupenij poniszy tekst.
Wspczenie szczeglnie n ......................... s fascynacje oraz brak umiaru i samo-

kontroli w odniesieniu do osigni wspczesnej nauki i t .......................... Podsta-
wowym problemem jest ilo c. ...... , jaki spdzamy na korzystaniu z mediw
i urzdze e ..... .. ... .... . Coraz czciej skutkuje to negatywnymi zmianami
chorobowymi (u .. . izolacja spoeczna, choroby poszczeglnych ukadw
narzdw ze zmianami n. ..... ....... wcznie). Szczeglnie szkodliw moe
Oglna charakterystyka zagroe I ROZDZIA &

by take nadmierna n .. .......... ..... lub u ......................... zwizana z ujawnia-
niem szczegowych danych osobowych (adres, k. ......... PIN, informacje bankowe,
z......................... ).
Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Godziny 20-22 to dobry czas na ......................................... .

2. Zagroenia zwizane z dziaaniem si przyrody.
3. Mog by np. wewntrzne lub kocielne.
4. S coraz czciej zakane.
5. Jej znajomo pozwala unikn niespodzianek pogodowych.
6. S zagroeniami powodowanymi przez czowieka.
7. Dua liczba zachorowa na okrelon chorob wrd ludnoci danego terenu.
8. Moe by botna, niena, kamienna.
9. Inaczej niedobr.
10. Czsto s gwatowne i powoduj due zmiany rodowiskowe.
1
I
2
6
I I I
7
10
Wyszukaj w internecie kilka przykadw rnych katastrof naturalnych

z ostatniego procza na wiecie. Przygotuj o nich 3-5-minutow prezentacj .

ll*~fi)I ~ Jak si zachowa, gdy wybuchnie panika?

- - -----.-
~-
~ --
~
f--- - ---
- 1--
--
~ ~-
--
!
- ->---- - -
- - -- >----
I
~
r -
---
-----
I- - -
- - -
~f =
~--
~
- - ~ ~ ---
--1- !---- - >---- -- -
- ~ --- -~
r1--1- -~"=-~
L
~-
--
Jak si zachowa, gdy wybuchnie panika? I ROZDZIA 2
Istotn rol w powstawaniu paniki odgrywa s ................. Stanowi on naturaln re-

akcj o ................ na to, co nieznane lub grone. Czsto ma zwizek z gwatown
zmian sytuacji. Pod wpywem lku na og wyolbrzymiamy n. ....... .

Udowodniono, e czowiek w obliczu zagroenia .... z. lub
mienia odczuwa s .. .... .. Jeli jednak zapewni mu si okrelone warunki, jest
on w stanie o ... .. to uczucie.
f) Korzystajc z internetu i innych dostpnych Ci rde, opisz krtko jeden

z przypadkw paniki, jaki mia miejsce w ostatnich latach. Wska jego
przyczyny i napisz, jak mona byo mu zapobiec.

ZDZIA 2 I Jak si zachowa, gdy wybuchnie panika?
Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Panika wystpuje wycznie w zwizku

z zagroeniem hipotetycznym.
D Panika wybucha czsto podczas imprez

i w miejscach tzw. wysokiego ryzyka.
D Panika moe wybuchn take bez po-

wodu.
D Na rozprzestrzenianie si paniki duy

wpyw ma tzw. reakcja tumu.
D Reakcje tumu s nieprzewidywalne.
D Panika moe by rwnie powodowa-

na zagroeniem finansowym.
D Nie ma adnych czynnikw ogranicza-

jcych panik.
Kady uczestnik duego zgromadze-
D nia moe ograniczy

ki paniki.
negatywne skut-
Zapisz te miejsca z rejonu swojego zamieszkania, gdzie moliwy jest wy-

buch paniki. Napisz, w jakich okolicznociach mogoby do niego doj .
Jak si zachowa, gdy wybuchnie panika? I OZDZIA
O Wymie minimum sze czynnikw ograniczajcych panik.
Przykad: Przekazywanie tylko znanych, umwionych sygnaw dwikowych.
1. Lepiej wybuchom paniki ............ ni usuwa ich skutki.

2. Czsto jest bez wyjcia".
3. Panika zagraa zdrowiu, yciu i ............ .
4. Wywouje poczucie bezradnoci i zagroenia.
5. Jedno z miejsc, w ktrym moe wybuchn panika.
6. Jeden z czynnikw wzmagajcych panik.
1
I I I I
2
I I
3
5
I I
6

ll*~n11-.. Zagroenia w najbliszym otoczeniu
f--f-----jf-----j---j---j---j---f---t---t---+--+--+--+--+--+--+---+---+---+---+---t--+--+---t--r-J---f--
>----+----+--1--"----4---4---4---+---+---+--+--+--+--+--+--+--+--f--f--f--
Zagroenia w najbliszym otoczeniu I ROZDZIA 2
O Wymyl haso promujce bezpieczne zachowanie i zaprojektuj plakat od-

noszcy si do najczciej wystpujcych w Twojej okolicy zagroe .

ZDZIA 2 I Zagroenia w najbliszym otoczeniu
Uzupenij poniszy tekst.
Aby ustrzec si przed kradzie
w miejscach publicznych, powin-

nimy zachowa okrelone rodki
pilnowa swoich rzeczy, szcze-

glnie podczas zakupw, imprez
........... ................... . i kulturalnych,
a take w rodkach
zbiorowej, unika osb o podejrza-

nym wygldzie (mog to by tzw.
, celowo kieruj
cy nas w inne miejsce lub odwraca-
jcy nasz uwag) i by szczeglnie wyczuleni na tzw. sztuczny . . Warto
oddzielnie trzyma ., pienidze, karty kredytowe i . do
mieszkania. Nie daj si te namwi na udzia w grach hazardowych.

D Zachowania agresywne tom.in.: bicie, kopanie, plucie, wyzywanie, gro

by, rzucanie przedmiotami, niszczenie mienia.
D Czstym zagroeniem bezporednio dotykajcym modzie s napady,

rozboje i kradziee, zwaszcza kieszonkowe.
D W wielu wypadkach agresja i przemoc maj bliski zwizek z alkoholem

i narkotykami.
D Przemoc to wiadome i celowe wykorzystanie siy fizycznej lub oddziay

wanie psychiczne w celu wyrzdzenia krzywdy lub szkody.
D Nie musimy obawia si kradziey w miejscach publicznych.
D W razie zgubienia lub

domi o tym policj .
kradziey dokumentw naley natychmiast powia-
Zagroenia w najbliszym otoczeniu I ROZDZIA &

C) Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Jedno z moliwych zagroe bezporedniego otoczenia.

2. Towarzyszy wikszoci przestpstw.
3. Czsto popeniane przestpstwa w Polsce.
4. Karta patnicza moe by kredytowa lub ..... ... ........... .
5. Inaczej okazyjny zakup.
6. Maj bliski zwizek z agresj i przemoc.
7. Trzeba je trzyma w innym miejscu ni dokumenty i pienidze.
1
I I I I I
2
61
7
0 Przeprowad wrd swoich znajomych sonda na temat ich poczucia bez-

pieczestwa w miejscu zamieszkania. Zanotuj najczciej padajce odpo-
wiedzi i wasne wnioski.

ll~Jtjll.~ Katastrofy i awarie techniczne
f---+---+---+---+---+----t----t---+-+---+- -+---+--+--+--+---+---+---+--t----t-----+-t--t--1--+--+--+---I
I
~-+--+-~-f-----jf-----jf-----j--t--t--t--t--t---+---+---+--+--+--+--+---+---+--+--+--+--+---+---+---i
f-----j--t---t- - - ---+--+--+--+--+--+- -+---+---+---+--+--+--+--+---+-+--+--+--+--+--+--t-----1
I
~---l-----+--+-+--+-+---+-~--+----i--+--+---+--+-+--+-+--+---+--+----i--+--+---+--i
:-:-~ t- ~ -+--t----+--i--+---+---+------+------+----+--+--+---f---t--t----+---t--t---+---+--+--+---1
~ - ~ - i -1- ----+----+---+--+---+--+--+--+----t--+---+---+--+---+---+---+--+----t--+---+---+--+-----+----<
~1---~i-+--+--+--t--i--+--~-+---+-+-+-+-+-+-+-t-t-,____..,,____..,,--;,--;---t-t-~
I .
- - --- t --t---t---t---t---t-~-~ -+--+--+--+--+--+---+---+----t---t---t---t---t---t---t--t--i
----'--'--'--'---'----'--~ -
Katastrofy i awarie techniczne I ROZDZIA 2
O Wyobra sobie, e bye wiadkiem katastrofy. Napisz, jakie kolejne czyn-

noci wykonaby na miejscu zdarzenia.
Katastrofa budowlana .. .... ... . ... ... .... ... ... .... ..... .
Katastrofa komunikacyjna . .... .... ... .... ... . ... .....
f) Uzupenij poniszy tekst.
Wspczenie szczeglnie niebezpieczne dla czowieka s . i awa-

rie techniczne. W Polsce najczciej dochodzi do katastrof: naturalnych, komuni-
kacyjnych, . i kopalnianych oraz awarii w gospodarstwach do-
mowych (np. awarie sieci wodno-kanalizacyjnej, sieci instalacji
) iw zakadach pracy (np. rozszczelnienie si zbiornikw z sub-
stancjami ., samozapalenie . lub wgla).
O Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

a obok zdania faszywego - liter F (kolor czerwony).
D Opuszczajc zagroony budynek, naley zachowa szczegln ostrono

na klatkach schodowych i uwaa na groce zawaleniem stropy.
D W razie awarii nie naley unika miejsc w pobliu urzdze gazowych,

wodocigowych, elektrycznych.
D W wyniku katastrofy lub awarii moemy mie do czynienia z niebezpiecz-

nymi substancjami chemicznymi.
D Nawet najmniejsza iskra moe spowodowa wybuch gazu.
D W razie ulatniania si gazu naley powiadomi pogotowie gazowe (992)

lub wezwa pomoc (112).

& ROZDZIA 2 I Katastrofy i awarie techniczne
O Przeanalizuj informacje telewizyjne i prasowe, a nastpnie wska, ktre

elementy lokalnej infrastruktury miejskiej s najbardziej naraone na
awarie. Wypisz konkretne miejsca moliwych awarii.
0 Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Ten rodzaj bdu moe by przyczyn awarii.

2. Produkcyjna lub materiaowa przyczyna awarii.
3. W trakcie tego procesu czsto wystpuj wady.
4. Moe by gazowa, wodno-kanalizacyjna, elektryczna.
5. Stwierdza j dowd osobisty.
6. Przybywa z pomoc.
7. Cz drzwi, dajca moliwo schronienia.
8. Mona j wezwa telefonicznie, np. nr 112.
9. Podczas katastrof czsto s ... ............ . miertelne.
10. Jedna z moliwych awarii.
1
I I
2
41
5
10
I I
ll*,t;.jf. Zagroenia naturalne i ekologiczne
Notatki z lekcji Data .. ... .. .... ...
--
---
--
~-
f--
- ~-
-
~-
~-
--
---- ---
-~
--r------t--
~.
~
-
f--
-f--
-
~- - -
--
r-
- --

-~ -~
ROZDZIA 2 I Zagroenia naturalne i ekologiczne
O Uzupenij poniszy schemat.
wyadowania
silne wiatry powodzie
a ................... .
intensywne
wstrzsy
0 ....... .
s .................. .
atmosferyczne
choroby
osuwiska
z ........... .
z ......... .
ludzi
d .................. . masowe
wystpowanie zjawiska 1.. ........... .
dziaanie wysokich
lub niskich s ................. , (na morzu, rz ............ ,
temperatur
choroby r ............... . jeziorach, z ............... .
(m .......... , s ......... .) i zwierzt wodnych)
Obok zdania ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Siy natury zagraaj czowiekowi od zarania dziejw.
D W Polsce coraz czciej pojawiaj si katastrofy naturalne, wczeniej

rzadko spotykane.
D Nie potrafimy wyeliminowa ywiow, ale moemy minimalizowa ich

skutki.
D W obliczu zagroe nie naley kierowa si zdrowym rozsdkiem i logik

faktw.
D Szczeglnie niebezpiecznym i czstym ywioem jest poar.
D W razie wybuchu poaru mona wchodzi na teren nim objty .
Zagroenia naturalne i ekologiczne I ROZDZIA 2
D W czasie poaru grony jest nie tylko ogie, ale te dym.
D Dym nie tylko parzy, ale przede wszystkim truje.
8 Wpisz odpowiedni znak lub pokoloruj kratk i zapisz znaczenie.
Przyjte elementy wizualnego informowania o sytuacji podczas powodzi:
D --- oznacza konieczno .. .......... ............ .. ..... .. ........ .... .... ... .... ...... ....... .. .
D --- potrzebna ... ...... ..... .... ... ..... ......... ... ...... ... ...... .... ........... ... .. ...... ........ .
D ---probao ........................................................................................... .
Znaki sygnalizacyjne dla pilotw:
D --- potrzebna ........................................................................................ .
D --- potrzebna ... ...... ............... ..... ..... ... ..... .. ................................. ........... .
D --- niepotrzebna ................................................................................... .
O Wymie osiem czynnoci, majcych na celu ograniczenie negatywnych

skutkw powodzi.
Przykad: Ubezpieczy rodzin i mienie
1.......................................................................................................................................
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8 ................... ............ ................................ ................ ........... ......... .. ................................. .

& R ZDZIA 2 I Zagroenia naturalne i ekologiczne
1. Nieodzowna dla zwierzt

hodowlanych.
2. Moe by owadobjczy, cznoci lub transportu.
3. Chroni przed fal powodziow.
4. Nal ey go zachowa nawet w czasie powodzi.
5. Przed ni naley zabezpieczy dokumenty.
6. Moe by zapasowe dla wiata , zasilania.
1
I
2
4
I I
5
6
I I
Wyszukaj w internecie kilka przykadw rnych klsk naturalnych z ostat-

niego roku w Polsce. Wybierz jedno zdarzenie i opisz je w kilku zdaniach .
ll@~1f;11:_.,, Zagroenia spowodowane uyciem broni
Notatki z lekcji Data .. ... .. . .. .. .. ..
T
+
TI
i~ r ,_J
+- t
l +-
+
+
t
t +-
+
1
t- + j- t t t
I
l- +- +- + +- <
I
+ ,
I
+ + +- +- + +-
l ,_
i
~ +-
I
t
t
+ t - + + +- - +-
r
I
j + t +- + +-
I
+
I
+
I
t
r t- 1 I
t t - + +- + t
I
I
+- +- + l
I
t l
I
+
t
1- +- + t t +- + +
t
+- +- +- +
+ t
I I I
t +
+-
t +- + +- }
I +- + l +- - + +- + l
+-
t
]
+
+
+-
t
1 +
"t
t t +
} ' tJ
I
[+ i I
':I'. f1 I
+- +
hl
t i
I
:4 I I
I I
t +---+-!--I : t'-i '
~ 1 [~i t t
+--------+----+
+-
+-
+
i r t
' I
+ +
I
+ + +
+- +
l +
& ZDZIA 2 I Zagroenia spowodowane uyciem broni
Uzupenij poniszy schemat.
palna
b ......... ...... .............. . (s ....... .... .... .......... .... . granaty
i a .. ..... ........ ..... .........)
/
BRO
NWENCJON
mmy t .. ...... .. ... .... ....... ... . r ....... .................... . b ................... .........

D Wspczenie nadal jestemy naraeni na niebezpieczestwa zwizane

z uyciem broni.
D Do produkcji broni wykorzystuje si najnowsze osignicia nauki

i techniki.
D Uycie broni konwencjonalnej nie jest niczym ograniczone.
D Wspczenie bro
i doskonalona.
konwencjonalna nie jest ju modernizowana
D Drony to tzw. bezzaogowe aparaty latajce.
D Bro masowej
jdrowa .
zagady to nowoczesna bro chemiczna, biologiczna lub
Zagroenia spowodowane uyciem broni I ROZDZIA &

D Bro biologiczna przeznaczona jest do
zwierzt i rolin .
wywoywania epidemii u ludzi,
D Aktu alnie mocarstwa prowadz badania nad broni geofizyczn.
Wymie sze nazw nowej broni przewidywanej do wprowadzenia na

wspczesnym polu walki.
1.. . . .. . . . .. .. . . .. ... . ... .

2. ... . . . . ... . . .... . .. .. .
3. .. . .. . ... . . ... . .... ... ... .
4 . .. .. . . . . .... .... ..... ..... ... .
5 ... ... .... ..... ...... .... .... ..
6. ... ..... ...... ..... .... ...... .
Wyszukaj w internecie kilka konkretnych przykadw rnych broni kon-

wencjonalnych. Wybierz jeden rodzaj i scharakteryzuj go w kilku zda-
niach.

& OZDZIA 2 I Zagroenia spowodowane uyciem broni
1. Rodzaj broni konwencjonalnej.

2. S na uzbrojeniu okrtw podwodnych.
3. Podstawowa bro samolotw bombowych.
4. Moe by klasyczna lub masowego raenia.
5. Charakterystyczna nazwa artylerii.
6. Rozpylajce; za ich pomoc przenoszone s bojowe rodki biologiczne.
7. Zarazki tej choroby mog by broni biologiczn.
8. Szczeglna odmiana broni chemicznej.
9. Podczas wybuchu jdrowego tworz go drobne pyy i aerozole.
10. Czci rakiety do przenoszenia broni masowego raenia.
11. W tym miecie w 1988 r. uyto broni chemicznej przeciw ludnoci kurdyjskiej.
6
I
7
10
11
Ili
liM@~ Postpowanie w wypadku raenia broni
Notatki z lekcji Data .................................
:I t 21 1
f~ +, ='. ~ f -.-
!_ t ; -1 -
l --+->-------+--+-- I --, l -~
+~1---
t-
~ : t i ~j_
t-
[
I
I ---+-->----+------+--+--+--+-----+---+----+-------<,__
r--+--t---+---+---+-----+-
- 1-r--~ -- -+-----+---+---~r--+------+-------+---+---+--+-------+-----1
t >----f---+---t--+--+---+--+--+------+----+--+---+---+---+----+-------it--+---+------1

OZDZIA 2 I Postpowanie w wypadku raenia broni
Uzupenij poniszy schemat.
wczesne
p . . h ... ...... ...... .... ...... . kwarantanna
r ... .......... .... ..... ... .
MOLIWOCI
EPIDEMII
wiadomo wysoki poziom

szczepienia izolacja
z.... ....... .............. .

D W kadym przypadku zagroenia uyciem broni nie naley ulega panice.
D Jeli to jest moliwe , zacznij wzywa pomocy krzykiem lub telefonicznie

- przyciskiem SOS.
D Wybierajc miejsce schronienia, nie powiniene kierowa si solidnoci

konstrukcji obiektu.
D Tak zwane niewybuchy nie stanowi szczeglnego zagroenia

dla otoczenia.
D Uywane lekkomylnie fajerwerki stanowi zagroenie dla zdrowia,

a nawet ycia.
D Fajerwerki mona odpala w dodatkowych opakowaniach,

aby zwikszy efekt wybuchu .
Postpowanie w wypadku raenia broni I ROZDZIA 2
D Jednym z celw uycia broni biologicznej jest wywoanie paniki.
D Aby ograniczy napromieniowanie organizmu,

wszelkie elementy ubioru.
mona wykorzysta
f) Wymie sze moliwych sposobw postpowania w razie bezporedniego

ataku napastnika.
Przykad: Jeli to moliwe, zej z linii ciosu (ataku).
1...................................................................................................................................... .
2.
3 ...................................................................................................................................... .
4.
5.
6.
e Wyobra sobie, e podczas spaceru w lesie znalaze/a trudny do rozpo-

znania, zardzewiay przedmiot. Podejrzewasz, e moe to by niewybuch.
Jak si zachowasz?

& OZDZIAl 2 I Postpowanie w wypadku raenia broni
O Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Najczciej tzw. dzikie.

2. Moe by obezwadniajcy.
3. Przy nierozwanym postpowaniu s grone.
4. Unikniesz zagroenia, jeli je przestrzegasz.
5. Pozostao broni, zazwyczaj z okresu wojen.
6. Moe suy do prowizorycznego ogrodzenia.
7. Najczciej s z nielegalnego rda; daj duo huku.
8. W wielu domach moe suy do schronienia.
9. Trzeba z niej zej w wypadku ataku napastnika.
10. Bro biaa; na karabinach kompanii honorowej.
11. Zwilony moe suy jako podrczny rodek ochrony drg oddechowych.
1
I
2
5
I
6
10
11
lij~Jfi11u Terroryzm
Notatki z lekcji Data ... .. . .. ... .. .

& ROZDZIA 2 I Terroryzm
Terroryzm stanowi jedno z istotnych zagroe wspczesnej c.... ........ ..... ....... .. .
Terroryci dziaaj b .............. ............ , nastawieni s na zadawanie mierci oraz nisz-

czenie s ......................................... spoecznych i i ......................................... pastw.
Jest to planowana i z ......................................... dziaalno pojedynczych osb lub

grup w celu w ......................................... od rzdw pastw lub spoeczestwa okrelo-
nych u ................. .... .... ................ lub wiadcze. Ataki terrorystyczne s coraz bar-
dziej pomysowe i n ......................................... oraz trudno przewidywalne. Obecnie
najwiksze zagroenie stanowi[......................................... islamscy.
8 Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Naczeln zasad terroryzmu jest brak jakichkolwiek zasad.
D Coraz czciej w atakach terrorystycznych bior udzia kobiety, a nawet

dzieci.
D Terroryci wybieraj obiekty swojego ataku przypadkowo.
D Cyberterroryzm to nowa forma terroryzmu XXI w.
D Midzynarodowy transport towarw i surowcw nie jest zagroony

atakami terrorystw.
D Walka z terroryzmem jest atwa.
D W Polsce za przestpstwo uznaje si

terrorystycznego.
take grob popenienia aktu
D Kady czowiek indywidualnie moe

terroryzmu .
przyczyni si do ograniczenia
Terroryzm I ROZDZIA 2
e Na poniszej mapce konturowej zaznaczono kilka obszarw naraonych na

ataki terrorystyczne. Dopasuj podane niej pastwa i regiony do numerw
na mapie.
.. -~"'
40 40
I ocEAN
O" I s p o K o J N y .,
O"
,.
I
\
40'"
\
b0
-J
40
skala 1 : 260 OOO OOO
Somalia, Afganistan, Irak, USA, Europa zachodnia, pastwa kaukaskie
1.
2.
3.
4.
5.
6.

& OZDZIA 2 I Terroryzm
Wymie osiem najcz ciej stosowanych form aktywnoci terrorystycznej.
Przykad: Uycie broni masowego raenia.
1.
2.
3.
4 .............................................. ... .. ......... .. ...... .... .... .... .... ..... .... ..... .. ........ ..... ......... .. ........ ..
5 ....................... ...................................................... ................ .... ... ............................. ... .
6.
7 .............. ........................... ........ ....... ......... .. ............... ............ ........... ......... ........ ..... ..... . .
8......................................................................................... ............................................ .
0 Wyszu kaj w internecie kilka przykadw aktw terroryst ycznych z ostat-

nich lat. Wybierz jedno zdarzenie i opisz je w kilku zdaniach .
Terroryzm I OZDZIAL &

1. .zbrodni.
2. Nowa forma terroryzmu XXI w.
3. Jedna z form aktywnoci terrorystycznej.
4. U wybrzey Somalii grasuj nawet w XXI w.
5. Coraz czciej dokonuj aktw terroru.
6. Oni take terroryzuj.
7. Czsto s ofiarami terrorystw.
8. Stanowi parawan dla terrorystw.
9. Pomaga zwalcza terroryzm.
2
I I I
3
I I
4
61
7
8
I I
91 I

ROZDZIA
3
PIERWSZA POMOC
ll@~t;111 Postp9wanie rato~nika niemedycznego

na m1e1scu zdarzenia
Notatki z lekcji Data ... .. ... .. ..
f--t-t- --~---+---+--+--
fq--+--+---+-- --+---+------+---t--t---+-----t-----+---+-t---
,--
- - li
-n ------ ---~-+---t--+-----t---t---+--1---1--t---1-----t---+-----1
- - - - ---+----+---+----+--+--+------+----+---+-- ---+-----+----+------<----+---+-----+----1--+---l
I
r ~~-+---+---+ --+----+--+--+----+--+---+---+-----i--+---+--+--+----+--+-----+----+-----i--+---+--+--+-i
I
c-------T------1- r-----i-----t--f----l----t----f--1------+---+---t--+--+----+---+----j---+---+---+---t--+--+----+---+----j
--
----I-- ---- -----+--1--+--+--+--+--+--+---+---+-1--+----+--+--+--+--+---+---+-1--+----+-------1
- -
Postpowanie ratownika niemedycznego na miejscu zdarzenia I ROZDZIA 3
O Wyjanij pojcie pierwszej pomocy przedmedycznej.
f) Opisz kolejne ogniwa tzw. acucha przeycia.
e Jeste wiadkiem wypadku. Osoba poszkodowana jest przytomna. Zapisz

pytania, jakie jej zadasz w ramach wywiadu ratowniczego.
8 Na telefonie komrkowym u osoby poszkodowanej zauwaye naklejk ze

skrtem ICE. Co on oznacza?

ROZDZIA 3 I Postpowanie ratownika niemedycznego na miejscu zdarzenia
1. Z blu lub radoci.

2. Moe by krtki, przypieszony lub miarowy.
3. Inaczej lekarstwa.
4. Powana dolegliwo.
5. Przy udzielaniu pierwszej pomocy odgrywa decydujc rol.
2
I
3
I I
4
I I j~tij lf > Ocena czynnoci yciowych poszkodowanego

f--t----t---+---~---~--+-t--l---l--+--+---+--+----+----+--+-4-~-+-+-+-+--f-4f-----f--
i------------ 1------+--+---+----+-----+--+--+

ROZDZIA 3 I Ocena czynnoci yciowych poszkodowanego
O Rozwi skrt S O S, wykorzystywany w ocenie czynnoci yciowych. Wy-

janij, co oznacza.
S- ... ....... ......... .
0- ........................ .
S-
f) Podaj kolejno etapw sprawdzania oddechw, wpisujc odpowiednie

cyfry.
D Odginamy gow do tyu, unoszc uchw.
D Patrzymy, czy klatka piersiowa poszkodowanego si unosi.
D Umieszczamy jedn rk na czole poszkodowanego.
D Przybliamy policzek do nosa i ust poszkodowanego.
D Opuszki palcw kadziemy na uchwie poszkodowanego.
e Napisz, wedug jakiej procedury wykonuje si szybkie badanie urazowe

i kiedy mona od niego odstpi .
Ocena czynnoci yciowych poszkodowanego I ROZDZIA 3
O Ponumeruj zdjcia wedug kolejnoci ukadania poszkodowanego w pozy-

cji bezpiecznej.
D D

ROZDZIA 3 I Ocena czynnoci yciowych poszkodowanego
1. Lewa komora .... ..... ........ . .
2. Niespodziewane, nage zdarzenie.

3. Skrt od szybkiego badania urazowego.
4. Na nich poszkodowany.
5. Pogotowie . . .
6. Wentylacja zastpcza zastpuje .
7. Naley zapewni sobie i poszkodowanemu na miejscu wypadku.
8. Na przykad 120/80.
9. Mona je sprawdzi na ttnicy szyjnej.
10. Na rkach w ramach samoochrony ratownika.
11. Wzywanie pomocy- skrt.
7
I
8
10
11
I I 8M fi111 Resuscytacja kreniowo-oddechowa

i defibrylacja
~--+---+-+-+---1--t-+-+-+---+---+----+---+---+-+-+-1--t-+-+-+-----+----+--~

ROZDZIA 3 I Resuscytacja kreniowo-oddechowa i defibrylacja
O Wyjanij, co to jest wentylacja zastpcza. Jakie s rnice midzy wentyla-

cj zastpcz u dorosych i dzieci?
f) Uzupenij procedur RKO u osoby dorosej z NZK.
RESUSCYTACJA KRENIOWO-ODDECHOWA
sekwencja postpowania
DOROLI PRZY NZK
Udraniamy drogi oddechowe przez odcignicie gowy do tyu

i uniesienie uchwy.
Przy braku oddechu dzwonimy pod numer . lub .
Kontrolujemy powrt czynnoci yciowych. Przy ich braku prowadzimy RKO

a do ich przywrcenia lub przybycia pomocy fachowej
albo do wyczerpania ratownika .
Resuscytacja kreniowo-oddechowa i defibrylacja I ROZDZIA 3
O Jeste wiadkiem zasabnicia kobiety w zaawansowanej ciy. Stracia

przytomno i nie oddycha. Opisz w kilku zdaniach, jak przeprowadzisz
u niej RKO?
G Wymie rnice midzy defibrylacj u osoby dorosej a defibrylacj u dzie-

cka.

ROZDZIA 3 I Resuscytacja kreniowo-oddechowa i defibrylacja
1. Jedna z podstawowych czynnoci yciowych.

2. Pompa ssco-toczca u czowieka.
3. Moe by ochronny.
4. Do szycia.
5. Materia podtrzymujcy opatrunek (potocznie).
6. Gwne naczynie krwionone.
7. Do dezynfekcji.
8. Inaczej oddech zastpczy.
9. Worek" na powietrze.
10. Przy RKO musi by rytmiczny.
11. W ukadzie pokarmowym moe by grube lub cienkie.
12. Uczulenie na co.
10
11
12
ll*~ij11G Wstrzs pourazowy

~--+---+---+----t--l~f--t--+-+---+---t--+-+----+---+----+-+--+---+-----+--+--+--+--+--+---+---+__,
~---+---+--+----+---+--+--+--lf--t--~-+-+--+---+-----+----+--+--+--+--+---+---+---+----+--l~f--t-----1

ROZDZIA 3 I Wstrzs pourazowy
O Wyjanij pojcie wstrzs pourazowy". Jakie s jego przyczyny i objawy?
f) Na czym polega zapobieganie rozwojowi wstrzsu pourazowego? Przed-

staw sposoby w punktach.
8 Przyporzdkuj objawy do rozwojw wstrzsu.
IA. wstrzs krwotoczny a) jest wynikiem namnoenia

bakterii we krwi
si
B. wstrzs septyczny b) nastpuje w wyniku ataku serca
c) jest rezultatem zatrucia, cikich

C. wstrzs pooparzeniowy
powika alergicznych
d) powstaje na skutek utraty duej

D. wstrzs anafilaktyczny
iloci krwi
e) pojawia si na skutek utraty

E. wstrzs kardiogenny
duej iloci pynw ustrojowych
A. .......... , B..........., C........... , D........... , E........... .
Wstrzs pourazowy I ROZDZIA 3
1. W nurcie rzeki.
2. Stan emocjonalny, do ktrego organizm nie moe si przystosowa.
3. Jeden ze wstrzsw.
4. Krwawica po urazie.
5. Jedna z pr roku.
6. Moe by np. trzonowy.
7. Inaczej zasysanie pynu.
3
I I I I I
4
61
7
I
~,
~;,r.:1 .
;_;, ,~,;:... ' -"
,L
f l.
~
/i.
.. . .

118611'> Postpowanie ratownicze w razie
zasabnicia i omdlenia
t
-+--
r
- - - - t---- --+----+--+-+-+--+---r------i--+--+-t----+----+---+----+---+---+---+--+----+------1
. --~i----+--+--.___,--+--+--
- +--+--+--t-f---1--- - -
Postpowanie ratownicze w razie zasabnicia i omdlenia I ROZDZIA 3
O Wyjanij, co to jest zasabnicie. Podaj jego przyczyny i postpowanie w ra-

mach pierwszej pomocy.
f) Okrel, ktra definicja odnosi si do omdlenia, a ktra do zasabnicia.
Zaburzenie czynnoci yciowych bez utraty wiadomoci. Moe mie podoe

chorobowe lub psychiczne.
Odpowied: .................................................................................................................. .
Zaburzenie czynnoci yciowych z utrat przytomnoci. Powstaje na skutek

niedotlenienia mzgu lub niedostatecznego natlenowania krwi.
Odpowied: .................................................................................................................. .
O Przedstaw w punktach postpowanie w ramach pierwszej pomocy w cza-

sie napadu epilepsji.

ROZDZIA 3 I Postpowanie ratownicze w razie zasabnicia i omdlenia
G Uzupenij schemat.
nagy dusze
spadek przebywanie
I Wnybl I
~~.~ _,ny__. 0 I ~I
.____ "lne mrn I
OMDLENIE
~~ '---w-id_o_k_n_a_r-z_d_z_i
~ _ __,
atomatologiomych
l
nadmierne pewne zapachy strach,
lub dwiki zmartwienie
Postpowanie ratownicze w razie zasabnicia i omdlenia I ROZDZIA 3
1. N a skrze po wysiku.
2. Pierwsza ............. .... przedmedyczna.
3. Objawy ataku epilepsji.
4. Na chorob.
5. Po studiach medycznych.
6. Moe by epilepsji.
7. Moe by wynikiem osabienia z powodu choroby.
8. W niej do kupienia leki.
4
I I
5
7
I I I I
8

I I ~ fij Ilf Opatrywanie ran i tamowanie krwotokw
Notatki z lekcji Data ...... .. .. ..
-l---.
-+---f----+---+--+ --!----I- -+--+---+-+---+---+--+---!
I
+
J+
-- f--- f--- - --- -- f- . ... -----
--- -- f-- ~
-i- +
t + + --- - r
j +- t
11 ~i --- ---- --
- + --- - -
t
~
i_:_ +
+ t I
~
I
I I
3j t j
I
+
-
- -
+ + +
Ir
+ + + +
Opatrywanie ran i tamowanie krwotokw I ROZDZIA 3
O Wyjanij pojcie rana".
f) Podaj kolejno wykonywania czynnoci podczas opatrywania ran, wpisu-

jc odpowiednie cyfry.
D Odkaenie skry wok rany.
D Odsonicie rany; rozpicie lub rozcicie

garderoby.
D Uoenie poszkodowanego w odpowiedniej

pozycji (zalenie od urazu).
D Dobr materiau mocujcego.
D Dobr materiau jaowego i innych

do zabezpieczenia rany.
materiaw
e Napisz, czym gro rany powstae po pogryzieniu przez zwierzta domowe

i dzikie.

ROZDZIA 3 I Opatrywanie ran i tamowanie krwotokw
O Wymie sposoby tamowania krwotokw w zalenoci od rodzaju uszkodzo-

nego naczynia krwiononego.
1. Wypywa z uszkodzonego naczynia krwiononego.

2. Powstaje w wyniku przerwania cigoci skry.
3. Reakcja orodkowego ukadu nerwowego na odniesione obraenia.
4. Jeden z materiaw podtrzymujcych opatrunek.
5. Zatrzymanie krwawienia - inaczej.
6. rodek do dezynfekcji.
7. W niej rodki opatrunkowe.
5
I I
6
7
I I I I I
1~1!P.*P.l'Jt~ij:11r1rf1p Zadawienia
:t
t-
1
:l rr +-
t
T
I

ROZDZIA 3 I Zadawienia
O Wyjanij, co to jest zadawienie. Wymie przyczyny zadawie.
f) Podaj kolejno postpowania w trakcie udzielania pierwszej pomocy oso-

bie, ktra si zadawia.
D W przypadku utraty przytomnoci przez poszkodowanego wzywamy pomoc

fachow i przystpujemy niezwocznie do wykonania RKO.
D Uderzamy midzy opatki (5 razy).
D Uciskamy nadbrzusza (piciokrotnie).
D Zmuszamy do intensywnego kaszlu.
8 Napisz, kiedy naley zastosowa rkoczyn uc1smc nadbrzusza

(chwyt Heimlicha). U kogo nie mona go stosowa?
8 Podaj kolejno postpowania przy rkoczynie ucini nad-

brzusza.
D Rk zaciskamy w pi i umieszczamy na nadbrzuszu.
D Dociskamy mocno pi, wykonujc ruch do wntrza i ku grze .
Zadawienia I ROZDZIA 3
D Zginamy osob poszkodowan ku przodowi jak najniej. Powinna mie

jednak uniesion gow, aby zapewni drono drg oddechowych.
D Ustawiamy si za osob zadawion i obejmujemy j obydwiema rkami

powyzeJ pasa.
1. Przy zadawieniu - midzy opatki.

2. Uczulenie na co.
3. Jedna z podstawowych czynnoci yciowych.
4. Inaczej haust.
5. Infekcja ukadu oddechowego.
6. Naley do drobnoustrojw chorobotwrczych.
7. Wywouj j drobnoustroje chorobotwrcze.
8. Zachorowania na szerok skal.
9. Do przenoszenia poszkodowanych.
10. Rkoczyn ucinie nadbrzusza to inaczej rkoczyn ........................ .
11. Niebywaa rado.
1
I I I I
2
31 I
4
51
6
10 I
I
11

llj~rijll: Zamania koci i urazy staww
Notatki z lekcji Data . .. . .. . .. .. .. .

~
f ~
-~
I - --
--- - -
t-
ll -
1-~
Lf +
I
t- +
-
I
-
- - -
I
-
-~
-
I
--
-I -
+
- --
-
-
+ it - -
+-
+
-
t I
+
I
+ --
t
+
---
I
+ -- f-
- --
tt
+ - - --- I- --
+ + ~
+ - - - +
t
I
I
+ lr- -t- + + ----
I
t- +
+
I
t
t
+ + - -
t-
+
t-
+
,__
=+
~y
-- - I
1 --
--
J l I --
i
+ - + -
~~J_
+ t + + +
I
L L L ~
---'
Zamania koci i urazy staww I ROZDZIA 3
O Wyjanij, co to jest zamanie. Jakie zamania wyrniamy i czym si one

charakteryzuj?
f) Uzupenij schemat.
obrzk brak moliwoci
1 ................................... . wykonania .................. .

w m1eJscu urazu
podskrny zaman koczyn
ruchomo odamw
~ przy wykonaniu
jakiegokolwiek ruchu
nieprawidowy
bl przy dotyku widoczne .................... .
ksztat ciaa (przy zamaniach
w miejscu zamania otwartych)
8 Przedstaw w punktach sposoby udzielania pierwszej pomocy przy

zamaniach prostych i powikanych.

ROZDZIA 3 I Zamania koci i urazy staww
f) Okrel, ktra definicja dotyczy skrcenia, a ktra zwichnicia.
Nadmierne rozcignicie wizade okoostawowych, poczone zazwyczaj z czcio

wym ich rozerwaniem oraz naderwaniem torebki stawowej.
Odpowied: ................................................................................................. ................ ..
Powstaje w wyniku gwatownego, ale bardziej rozlegego od normalnego ruchu w sta-

wie. Nastpuje przerwanie torebki stawowej przez gwk koci wchodzcej w skad
stawu i przedostanie si jej poza panewk stawu.
Odpowied: .................................................................................................................. .
e Napisz, jakich obrae moe dozna osoba skaczca do nierozpoznanej

wody .
Zamania koci i urazy staww I ROZDZIA 3
1. Nazwa pozycji.
2. Uraz . .. . . . po skoku do wody.
3. Do opatrzenia.
4. Sposb unieruchomienia koczyny grnej.
5. Materia chonny.
6. Uraz stawu kolanowego.
7. Jeden ze sposobw unieruchomienia.
8. Uraz stawu skokowego.
1
I I I
2
4
I
5
6
I I
7
I I
8

lljt+,f;jip Urazy termiczne
Notatki z lekcji Data ... ... .. . .. .
---
--
-~
l - --
--
- -
~
---j- - ~ -~- - -
1
I - -
I
~
---t--1 -1-
~ - ~
--
Urazy termiczne I ROZDZIA 3
O Okrel, ktra definicja dotyczy wychodzenia, a ktra odmroenia.
Dotyczy caego organizmu. Przebiega w trzech fazach. W fazie trzeciej, gdy tempera-
tura w centralnej czci ciaa spadnie poniej 30 stopni nastpuje zgon. Charakte-
rystyczne dla urazu jest samoobrona organizmu, zwana centralizacj krenia.
Odpowied: .................................................................................................................. .
Jest urazem ograniczonym miejscowo. Wyrniamy jego trzy stopnie. Drugi i trzeci
stopie wymagaj hospitalizacji. Przy trzecim stopniu zazwyczaj trzeba amputowa
uszkodzon cz ciaa.
Odpowied: .................................................................................................................. .
f) Napisz, jakie zjawisko opisuje ponisza definicja.
Na skutek zimna w wychodzonych zewntrznych czciach ciaa zmmeJsza si

ukrwienie. Wystarczajcy obieg krwi utrzymywany jest w wewntrznych czciach
ciaa, wanych dla funkcjonowania organizmu.
Odpowied: .................................................................................................................. .
e Napisz, w jaki sposb udzielisz pierwszej pomocy osobie wychodzonej .
~
,~ ..'').~
'........ ..._;)
;,.,
,,
) \ , . 'l" -
f!! r
,~,;;;.. .
.?~1... .
~ \

\. .~~ ' .:...'

'cl I . ,
;,;
~.

"
.
,. ~
. ... ~
'
'"
~~--
'
' ' !P'
J. ;\

..... ,\ ,\\>
'.~\~,,
' _,.,_
:'-1 _~
-
, ' ... . :
~ . :::;:::::. . . "~
. \\ .\.'."-\,\-:.. .~. .-.' . '.

' t\
.
'.

. . .
t .
I

ROZDZIA 3 I Urazy termiczne
Wyjanij, co to jest hipertermia. Na czym polega pierwsza pomoc przy uda-

rze cieplnym?
1. Powoduj j drobnoustroje.
2. Odczuwane przy niskiej temperaturze.
3. Obraenie spowodowane wysok temperatur.
4. Przy temperaturze ciaa spadajcej poniej 35 C.
5. Pokazuje j termometr.
6. Obraenie ograniczone miejscowo.
7. Moe by cieplny.
8. Naley stosowa przy duych powierzchniach oparzonych.
9. Przegrzanie.
10. Przy wychodzeniu dochodzi do .......................... krenia.
5
I
6
9
I I
10
11 ~,f;1 IZ Ewakuacja poszkodowanych

Notatki z lekcji Data . .. . .. .. .. .. ..
ROZDZIA 3 I Ewakuacja poszkodowanych
O Zapisz zasady, jakimi naley si kierowa przy podnoszeniu i przenoszeniu

poszkodowanych.
f) Wymie w punktach kilka sposobw transportowania poszkodowanych.
O Uzupenij sch emat.
rozoyste
I ,~,~, I plecaki ze
~-----.~ I /~-----.
poczone ze sob
dwa p o czone PROWIZORYCZNE dwie pary
NOSZE
~----./~1 ----.
n amioty,
p achty, folie p aszcze, kurtki
Ewakuacja poszkodowanych I ROZDZIA 3
O Wyjanij, co to jest chwyt Rauteka. Przedstaw kolejno postpowania.
) Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Sposb inaczej.
2. Do spania lub wykonania prowizorycznych noszy.
3. Pod nie wkadamy rce przy wyciganiu poszkodowanego z pojazdu.
4. Jeden ze sposobw wynoszenia poszkodowanych.
5. Dwiga ciar caego ciaa.
6. Sposb ewakuacji poszkodowanego z miejsca zagroenia.
7. Nimi podnosimy.
8. Daa je Ewa Adamowi.
9. Chwyt stosowany przy wyciganiu poszkodowanego z pojazdu.
4.
91

ROZDZIA 4
BEZPIECZESTWO NARODOWE
I OCHRONA LUDNOCI
ll~Jt;11J Organizacje midzynarodowe
t l
+
I
l
: f I '. I:
I t I
Organizacje midzynarodowe I ROZDZIA 4
O Rozwi skrty podanych niej organizacji midzynarodowych.
ONZ- ........................... ................................. ......................................... ...................... .. .

UE- ................................................................................................................................
NATO- ...........................................................................................................................
OBWE- ..........................................................................................................................
I -.:.~ ': I godujcym usprawnianiu

telekomunikacji
~~~ prowadzi kampani

i
przeciwko
uchodcom
/ 1 ~
. . ..-..-..-...-.~-:-:-o:_:_e~-.~-,=-.~-...-..-..-..... . I w ~~'''.~ I . ..-.-.-..-.-~-~~-.~-.~-.~z-..~-.~-~-...-..-..-..... .
0 Wymie kilka wyspecjalizowanych agend ONZ i napisz krtko, jakie s ich

zadania.

ROZDZIA 4 I Organizacje midzynarodowe
O Wykonaj ponisze polecenia.
a) Podaj dat podpisania Traktatu o Unii Europejskiej.

b) Napisz, w ktrym miecie podpisano ten dokument .......... .. .......... ......................... .
c) Wymie pastwa, ktre go podpisay ....................................................................... .
0 Podaj nazw organizacji, do ktrej odnosi si poniszy tekst.
Jest najwiksz na wiecie regionaln organizacj zajmujc si sprawami bezpie-

czestwa. W 2011 roku naleao do niej 56 pastw z Europy, Azji rodkowej i Ame-
ryki Pnocnej. Ponadto wsppracuje z 12 Partnerami Wsppracy. Czsto nazywa-
na jest organizacj od Vancouver do Wadywostoku".
Odpowied: ............... ........................................ ...................... ......... .............. .......... .... .
e Podpisz flagi nazw odpowiedniej organizacji.
os ce
I
d~
-~r;
I
Organizacje midzynarodowe I ROZDZIA 4
f) Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. Przeciwiestwo wojny.
2. Nastpczyni KBWE.
3. Skandynawskie pastwo nienalece do NATO.
4. Stolica Republiki Federalnej Niemiec.
5. Unia, przymierze.
6. Organizacja NZ ds. Owiaty, Nauki i Kultury.
7. Uchodca, ktremu jakie pastwo udzielio azylu.
8. Fundusz Narodw Zjednoczonych Pomocy Dzieciom.
9. Siedziba Dowdztwa NATO.
10. Co oznacza N w NATO.
11. Ocean czcy czonkw NATO.
12. Waszyngtoski, podpisany 04.04.1949 r.
13. Porozumienie osignite w wyniku dyskusji i kompromisu.
31
9
I I I I
10
11 I I
12
13
I

11fi1> Bezpieczestwo narodowe
Rzeczypospolitej Polskiej
Notatki z lekcji Data ... . .. .. .. .. .. . ...

~~
-- ~-
- ---
I
Bezpieczestwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej I ROZDZIA 4
Oglne cele polityki pastwa polskiego zawarte s w ustawie zasadniczej, czyli

.... ....... ..... . z dnia .......................... Zgodnie z ni Rzeczpospolita Polska strze-
e ......................... i ......................... swojego terytorium, zapewnia ........................ .
i ......................... czowieka i obywatela oraz bezpieczestwo ......................... , strzee
.................................................. oraz zapewnia ochron ......................... , kierujc si
zasad .................................................. .
f) Podpisz, do ktrej grupy (ywotnych, wanych i innych istotnych) nale

podane niej interesy narodowe.
a) Zachowanie niepodlegoci i suwerennoci pastwa, integralno terytorialna,

nienaruszalno granic.
Odpowied: .................................................................................................................. .
b) Silna pozycja midzynarodowa, promowanie polskich interesw na arenie

midzynarodowej, efektywna wsppraca ze wszystkimi pastwami.
Odpowied: .................................................................................................................. .
c) Trway i zrwnowaony rozwj cywilizacyjny i gospodarczy, zapewnienie

warunkw do poprawy jakoci ycia, ochrona dziedzictwa i tosamoci
narodowej, ochrona rodowiska.
Odpowied: .... ............ .................................................................................................. .
O Napisz, z jakich trzech podsystemw skada si system obronny pastwa.
1.
2.
3.

ROZDZIA 4 I Bezpieczestwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej
Q Do podanych poniej organw ochrony pastwa dopasuj ich zadania.
1. Wykonuje zadania z zakresu

ochrony bezpieczestwa, porzdku
A) Pastwowa Stra Poarna
publicznego. Peni funkcje organu
cigania i ochrony prawnej.
2. Realizuje swoje zadania poza

granicami kraju. Na terytorium
Polski moe dziaa tylko wtedy,
gdy ma to zwizek z jej zagraniczn
B) Policja
dziaalnoci. Przekazuje waciwym
organom informacje, ktre mog mie
istotne znaczenie dla bezpieczestwa
i midzynarodowej pozycji RP.
3. Zajmuje si ochron ludzi i mienia

przed wszelkimi zagroeniami C) Agencja Bezpieczestwa
wynikajcymi z dziaania si przyrody Wewntrznego
oraz rozwoju cywilizacyjnego.
4. Przeciwdziaa zagroeniom, ktre

godz w bezpieczestwo pastwa.
Ma
zapobiega szpiegostwu, terroryzmowi D) Agencja Wywiadu
i innym przestpstwom przeciw
pastwu.
1. ....... 2 . ....... 3 ....... 4 ....... .
0 Wymie zadania Biura Ochrony Rzdu .
Bezpieczestwo narodowe Rzeczypospolitej Polskiej I ROZDZIA 4
1. Tworz go jeden podsystem i dwa ukady wykonawcze.

2. Ustawa zasadnicza z 2.04.1997 r.
3. Stany Zjednoczone Ameryki.
4. ... . ... Poarna.
5. Uchwala ustawy.
6. Kieruje dziaalnoci Wojska Polskiego.
7. Jeste obywatelem tego kraju.
8. Doradza Prezydentowi RP w sprawach bezpieczestwa narodowego.
9. Ochrania wane osobistoci i instytucje rzdowe.
10. Pilnuje porzdku na dworcach i w pocigach.
11. Strzee naszych granic (dwa wyrazy).
12. Agencja Bezpieczestwa . .
13. Zwierzchnik Si Zbrojnych.
14. System organizowany przez PSP.
15. Jedn z najwaniejszych funkcji pastwa jest prowadzenie .......... .
bezpieczestwa.
21 I
3
7
I
8
10
11
I I I I I
12
I I I
131
14
15
I I

lljl,f;jfJ Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

.- --.----
IT
~ ~
'
-
--- I----
--- r - - - I - - - -
--- ~- ~-
r- I-
--
,_______ ___
I---- - I - - - - 1-----
--
r-
+
J --- - -- -
--
I - - - - I----
-- -- --
-
I
I- - 1-
I---- ---
-j-
r- -- - I----
-
- - 1------ - ~-
' T - -t--
t- I
+-
-
-
1-
--
+
r
---
- - I----
l r ~r
-
I - - - - ~- --- -- ~-- I---- -- -1-
-
-
- --
-1-----~
---- -
t
I----
I---- I---- T ---
t j_ H-1~- 1 -1-----
Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej I ROZDZIA 4
Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej su 'przede wszystkim ochronie

..... .......... ....... i jego . Oglne ich zadania okrelone s
w , Strategii Narodowego RP, Strategii

Obronnoci RP oraz Sektorowej MON, natomiast zakres ich
dziaalnoci uszczegawiaj .... .... .. . ... . .... ... .... . . oraz
stosowne narodowe i sojusznicze .
f) Wymie rodzaje wojsk ldowych.
0 Uzupenij schemat.
obrona ............................. . zabezpieczenie organizowanie

lub okrelonych wanych i kierowanie
lub przegrupowania wojsk
wspieranie dziaa organizowanie

----+ i realizowanie zada
w obronie miejscowoci
dostarczanie informacji o
\..-'------_ prowadzenie
w masowej skali
i .

ROZDZIA 4 I Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
G Do podanych poniej rodzajw wojsk lotniczych dopasuj ich zadania.
1. Ich zadaniem jest zwalczanie rodkw

napadu powietrznego przeciwnika
A) Wojska lotnicze
oraz obrona jednostek si zbrojnych,
wybranych jednostek i terenw.
2. Odpowiadaj za funkcjonowanie
jednostek latajcych, ochron
B) Wojska obrony
przestrzeni powietrznej Polski,
przeciwlotniczej
niszczenie celw powietrznych,
naziemnych i nawodnych przeciwnika.
3. Ich zadaniem jest wykrywanie

i okrelanie pooenia obiektw (np. C) Wojska radiotechniczne
samolotw).
1. . 2. . 3.
0 Wymie kilka najwaniejszych Twoim zdaniem zada Marynarki Wojen-

nej .
.
Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej I ROZDZIA 4
1. Zapewnia lekarstwa, ywno i amunicj - ....... . . Wsparcia SZ RP.

2. Kontroluj polskie niebo"- wojska
3. Jednostka organizacyjna Lotnictwa Taktycznego.
4. Bdzie zwalcza samoloty przeciwnika.
5. Strategia . .. . . Narodowego.
6. . ........ masowego raenia.
7. Organizuje si w celu odparcia natarcia.
8. Zasadniczym i najliczniejszym rodzajem SZ RP s wojska ......... . ..
9. Wsplnie z Delta Force i SAS wicz wojska . . . .
10. Policjant wojskowy.
11. Wojska ............. . ; chroni przed broni masowego raenia.
2
I I I
3
I I I
4
5
I I I
6
91
10
11

llj~~t;1J Rodzaje suby wojskowej i Narodowe Siy
Rezerwowe
Notatki z lekcji Data .. .. .. .. .. ..

--
~
-
~
~ - --
f1 -
t --
-
-
---
-- --
- - - ---
~ _L_
L J
Rodzaje suby wojskowej i Narodowe Siy Rezerwowe I ROZDZIA 4
O Napisz, dlaczego, Twoim zdaniem, zawieszono obowizek odbywania za-

sadniczej suby wojskowej.
f) Wymie rodzaje suby wojskowej, jakie mog peni wstpujcy do Si

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
1. .... .. ..
2 ...... ... . . ... .
3. ..
4. ..
8 Napisz, jakie warunki musi speni osoba starajca si o przydzia do

NSR.
Przykad: Ma umiejtnoci przydatne na stanowisku, na ktrym chce suy.
O Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Zawodowi onierze
Rezerwowych.
powoywani s do suby w Narodowych Siach
D W Polsce nadal obowizkowa jest zasadnicza suba wojskowa .

ROZDZIA 4 I Rodzaje suby wojskowej i Narodowe Siy Rezerwowe
onierzem NSR moe zosta tylko osoba posiadajca polskie

D obywatelstwo.
D Osoby, ktre nie peniy wczeniej jakiejkolwiek suby wojskowej, a

zosta onierzem NSR, najpierw odbywaj sub przygotowawcz.
chc
D Jednym z zada NSR jest oczyszczanie terenw z materiaw

wybuchowych.
D onierzem NSR moe zosta osoba niepenoletnia.
onierz suby kontraktowej moe j peni przez okres nie duszy ni

D 12 lat.
1. Pensja wypacana onierzom.

2. Miejsce szkolenia w ramach suby przygotowawczej.
3. Narodowe Rezerwowe.
4. onierze NSR mog dziaa wsplnie z innymi czonkami tej organizacji
5. Virtuti .
6. Jedna z cech onierza zawodowego to ojczynie".
7. Po zwolnieniu z czynnej suby wojskowej zostaje si onierzem
8. Wyznaczenie na okrelone stanowisko subowe to przydzia "
31
4
5
I
61
7
I
8
I I
ll8~1tJf> Powinnoci obronne administracji rzdowej

i samorzdowej oraz obywateli pastwa
-f--- - t--- -
-+---r--r------r -r-- -- - -r-- - --~----t----i----ii----r-
+--t--t---+---+- --r--- -
- --- ---t------i----t
-+-t--+------r---r-- --- - - - -- -
- --- 1----- r---t- -- +-- -- t-- +--+--t--t---+---+---t----t---t-
I---
+---i---+--+- -+--+--------t---t---t--+---i----r- ---r----r-----t----+--t--+--r---t---+--

- - i - - - r-----+--+----+-----t---i-~---t--+--
-+-----+----+-----+---t--+-t- --+--t----+--t--t---+---+- i----1---r----r---r--r--r--,-----i--i-
--+----+------+--+---+---- t--- --- +---+---+--+---t----r- -r- -t- ---t---+---t---+--1--f--t---+--
----1-----j---t- --'t----,..---r---- --+--+------+----t-----j-- -r---r----t-----t----+-----+--;----,---r-----t-
I- ---+----+---+--+--+----+------- ----r------i--~---r-
>---t----+---t--+---i-t----+---+--+-----t-+--t---+
-+----+-+--t----+ -c----
ROZDZIA 4 I Powinnoci obronne administracji rzdowej i samorzdowej.
O Uzupenij poniszy tekst
Aby utrzyma sta gotowo pastwa do ...... . . .. , czymone s
w czasie pokoju systematyczne przygotowania na wypadek .................................... ,

.................................... i wojny. Koordynatorem tych dziaa jest ............................... ,
ktrego wspiera ..................................... Jej struktury organizacyjne i funkcjonalne
wynikaj z tradycji narodowej, aktualnych warunkw .................................... oraz
zada realizowanych na rzecz .................................... .
f) Napisz, ktra z poniszych definicji okrela wiadczenia rzeczowe, a ktra

osobiste.
S to rnego rodzaju prace dorane na rzecz przygotowania obrony pastwa albo

zwalczania klsk ywioowych i likwidacji ich skutkw.
Odpowied: .................................................................................................................. .
To oddanie posiadanych nieruchomoci i rzeczy ruchomych na cele obronne pastwa

na wypadek zagroenia lub wojny, a take w czasie akcji ratowniczych.
Odpowied: .................................................................................................................. .
O Wymie miejsca zwolnione z obowizku wiadcze rzeczowych.
1.......................................................................................................................................
2.
3 ....................................................................................................................................... .
4.
5 ...................................................................................................................................... .
6 ...................................................................................................................................... .
7 ...................................................................................................................................... .
Powinnoci obronne administracji rzdowej i samorzdowej ... I ROZDZIA 4
O Wyobra sobie, e do Twojej miejscowoci zblia si fala powodziowa i su

by przygotowuj si do obrony przed ywioem. W jaki sposb mgby/
mogaby pomc?
1. Pokazuj e rogi w rymowance dla dzieci.

2. J edna z najgroniejszych katastrof naturalnych.
3. Podlega starostwu.
4. Nie zaleta.
5. Nastaj e po nocy.
6. Jeste nim w szkole.
7. ....... ... terytorialny.
8. Oprcz wiadcze osobistych s rwnie .......... .
9. .. ...... .. pastwowy.
10. S przeciwpancerne i przeciwpiechotne.
11. Ostrzega ludno .
1
I I
2
5
I
6
7
I I I
8
I I
91
10
11
I

ll~~@ft> Obrona Cywilna

-
[ -
-
~
-- ~- >------
1---~
---
---
--
Obrona Cywilna I ROZDZIA 4
Q Wymie dokumenty polskie i midzynarodowe, w ktrych s opisane zada-

nia i zasady dziaania Obrony Cywilnej.
Czy znasz jeszcze inne zadania Obrony Cywilnej? Jeeli tak, dopisz je poniej.
planowanie organizowanie wykrywanie
1 .. .
pomieszcze ostrzeganie
ludnoci 1 ... . i . . .
.--------.~
udzielanie
/ .--------.
-
przygotowywanie
pomocy
ochronnych
._
.._
__
_ . . ._
_.
_._
._. / l ~ ~~
.--~~~~~~~~-.
ochrona
zabezpieczenie dbr
pomoc w przywracaniu
1 i wody oraz innych
urzdze uytecznoci
porzdku w strefach
niezbdnych do
i dokumentw

ROZDZIA 4 I Obrona Cywilna
8 Narysuj midzynarodowy znak rozpoznawczy Obrony Cywilnej.
Q Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.
1. I .. ..... ........ Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 1977 r.

2. Ow OC.
3. Przed niebezpieczestwem.
4. Jednostka organizacyjna OC.
5. Pastwo, ktre nie bierze udziau w konflikcie, to pastwo ................ .
6. Na przykad niebieski trjkt na pomaraczowym tle.
11
2
3
I I
4
5
I I
61
lljefJf;1f> Ochrona ludnoci cywilnej
f 1-- - 1--
:: +-----+--+----+----+--+----1--+-----------l---i---+----+-------+-----t---+-----+-------t--
-1---------- -~- +--+-+-+-+-+--+--+--+--+--l-
- -n -
-1-- --------
=-
-+-----+-----+---+---+----+----+----+----+----+--+--+---+---+---+--+---+---+---+---+--
-f---t---t---f---- --_--+----r------+- - -l---+---+--------1-----+---+---+---+--+--+--+-----
l -=- t=-=r----
------- - - -1--- - -+--+---t---t---t---+--+--+--+----+----+---+-+-+--+--+--+--l
1 --i-----i---- - - - -----i---+--+--+---+----+---+---+----+----+---+--+---t--+--1
-l---l----+--l---1----1---1---l---I---+--+--+--+--+--+--+--+-+----~
l ---- - -I--- r-----+---f---t -f-- +--+--+--+--+-+--t---t---t--+---+---+---t--t--t--t--1----1
- - - -- --------+---+-----i---+------i---+---+---+-----l----l----------1---1---1----+----<
- -~-+--+----+----+---+-+-+--~-+--+--+--+---1---l----lf--~---i---i---i---i
+--- -i--
-- -~-+---+--+--t--t---t---t---t---l----l---------t---t--+---1--
I ----- ---->---- f---- - - - I - - - -+--+---t--t--t--t---t---t---1----11----11----11----1---t---t---t---t---1
T ---- -- -l----+---l----1----+--+--+--+--+--+--+--+--+---+--t--+--+--+--+-+-+---1
~+----+-- -------- -t---t---t---t---+-----+--+---+--+-+---1----1--+---+---+---+---+---------+----+
~ t~=-
~
~ i-:-- = - - - f - - - - - - - t---1----1-------+----+---+---+---+----+----+----+----+---+---+---+---+--+-----l
t
+ += + - - ~1---t- -+--+--+---+---+----+----+--+--+--+--+--+--+--1----+---+---+----+---+-----1
ROZDZIA 4 I Ochrona ludnoci cywilnej
O Wymie dokumenty midzynarodowe okrelajce prawa ludnoci w czasie

wojny i okupacji.
f) Napisz, w jaki sposb chronione s przez prawo zwierzta.
O Wymie sze rodkw niezbdnych do przetrwania ludnoci w czasie

dziaa zbrojnych.
1.......................................................................................................................................
2 ...................................................................................................................................... .
3...................................................................................................................................... .
4 .......................................................................................................................................
5 ...................................................................................................................................... .
6 ...................................................................................................................................... .
G Wyjanij termin ,,miasto otwarte". Znajd w internecie przykady miast,

ktre ogaszano miastami otwartymi, i wpisz je poniej .
Ochrona ludnoci cywilnej I ROZDZIA 4
Miasta, ktre ogosiy si miastami otwartymi:
0 Uzupenij poniszy tekst.
Kady, kto zauway zdarzenie mogce by zagroeniem dla .... ....... ..... ...... .... .
i ......................................... czowieka, powinien natychmiast powiadomi waciwe
............................... oraz, do czasu ............................. , udzieli pomocy osobom, ktre

s zagroone .................................. ycia lub zdrowia, pamitajc przy tym, by w cza-
sie udzielania pomocy ................................... na moliwo utraty ycia lub zdrowia.
1. Inaczej szacunek dla samego siebie, honor.

2 ................. genewska.
3. Nieprzestrzeganie zasad prawa midzynarodowego jest .. wojenn.
4. Przyjaciel czowieka.
5. Jeden z rodkw niezbdnych do przetrwania.
6. Ogasza si je otwartym.
1
I I
2
3
I
4

11jf;1fl: Ewakuacja z terenw zagroonych
f---- - - --t--t--f---t--t--t--t-----t---t---t---t--+- +---+--+--+---+---+---t--t--t--t--t--
f--- -+--+--+---+---t-----+----------1---+-----+-----+---+--
f-- ---t----1-----1-----1-----1----+---+---+---+---+---+---+--+--+--+--+--+--+- - t---t--+---t-+----+---+--+-___,
- -- --+----+----+----+----+----+----+----+----+-----+----+--+--+--+--+--+--+---+---+--+--+---+---+---+--+--+---<
----~k--+--+--+--+--+--+--+--+--+--+-+-+-+-+---+---+---+---+---1--t--t--~---tt--t--
Ewakuacja z terenw zagroonych I ROZDZIA 4
O Wpisz do odpowiedniej kolumny tabeli ponisze opisy.
- ma charakter zapobiegawczy
- ogaszana przez Centrum Zarzdzania Kryzysowego
- ma na celu ochron ycia i zdrowia w razie nagego zagroenia
- mona j przeprowadzi w razie awarii technicznej w elektrowni atomowej, gdy
wiatr przenosi elementy skaenia promieniotwrczego
- mona j przeprowadzi w razie prawdopodobiestwa wystpienia powodzi
Ewakuacja planowana I Ewakuacja dorana
f) Wymie przedmioty, ktre powiniene/powinna zabra ze sob w razie

ewakuacji.
1. ...................................................................... .
2 ....................................................................... .
3 ....................................................................... .
4.
5.
6.
7.
8.
e Napisz, do ktrego stopnia ewakuacji (I, II czy Ili) odnosz si ponisze opisy.
Zarzdza si j w razie nagego, nieprzewidywalnego, bezporedniego zagroenia

ycia, zdrowia lub mienia i natychmiast przeprowadza. Decyzj o ewakuacji
podejmuje wjt, burmistrz (prezydent miasta), starosta lub wojewoda.
Odpowied: ........... ... . ..... ... . ... .

ROZDZIA 4 I Ewakuacja z terenw zagroonych
Przeprowadza si j w razie zagroenia bezpieczestwa pastwa lub wojny. Plan

takiej ewakuacji przygotowany jest wczeniej, zarzdzaj j terenowe organy
Obrony Cywilnej lub organy wojskowe.
Odpowied: ..... ................. ................. ......................... .
Planuje si j wczeniej. Dotyczy terenw przylegych do zakadw, obiektw

hydrotechnicznych, stref zalewowych itp. Przeprowadza si j na polecenie wjta,
burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub wojewody.
Odpowied: ...................................................................... .
G Wyobra sobie, e Twoja miejscowo jest zagroona powodzi. Prezydent

miasta zadecydowa o ewakuacji stref zalewowych. Napisz komunikat, kt-
rym mgby powiadomi mieszkacw o zagroeniu i ewakuacji.
li
Ewakuacja z terenw zagroonych I ROZDZIA 4
1. Inaczej medykamenty.
2. Klska ywioowa wymagajca szybkiej ewakuacji.
3. Na baterie; do wysuchania komunikatw o sytuacji w rejonach zagroonych.
4. Zesp ... .. .... . , organizowany w przypadku ewakuacji pieszej.
5. Moe by planowana lub dorana.
6. ......... ... dla bezpieczestwa" .
7 ... .... ... ... . pierwszej pomocy.
8. Objty ewakuacj.
9. Nie powinien by ciszy ni 20 kg.
1
I I I I
2
4
I
5
I
6

11 ~'' tJ f P Prawo humanitarne
Notatki z lekcji Data ... . . .. . ..
'-C11--+--~+---=-=----+----+----+--+--+----+----t-+---+-----t-----+--+---t--------t-------i---+
~~-+---t--t----t----+----+--+------+--------t----+---1-1---+-----+-------
- f . .. .
1 -I------- --- - - - - -1-------r-----t---+--+---+---+----+----+---+----+---+--+--+---+----I
1------ - --1--- ---+---+--+---+--t--t----jf--t---+--+---+--- --lf--t---+--+---+---+----+----t---+-----+--------j
+---+--+----+--+----+------- -~--~----+--+---+---+--+--+~t--+--+--+--+----+--+--+--+-~
f--- - ---+----+--+---+--+-+--+--t~f--t---+--+---+---+----+----+---+----+---+--+--+---+--+-+--1
f----------1~~-+--+----+--+----+--+--+---+------+----+--+--+---+---+--+--+f-----+--+----+--+------<
-r---r----- --+--+---+-----+--+- c--+---+---+---+---+--+--t~t--~-+---+--+--+---t---+--+---+----t-----1
-
Prawo humanitarne I ROZDZIA 4
O Napisz, jakie instytucje wchodz w skad Midzynarodowej Federacji Sto-

warzysze Czerwonego Krzya i Czerwonego Pksiyca.
1.
2.
3 ........................................................................................ .
f) Wyjanij jednym zdaniem zasady Midzynarodowego Ruchu Czerwonego

Krzya i Czerwonego Pksiyca.
Humanitaryzm .............................................................................................................. .
Bezstronno .................................................................................................................. .
Neutralno ................................................................................................................... .
Niezaleno .................................................................................................................. .
Dobrowolno ................................................................................................................. .
Jedno ........................................................................................................................... .
Powszechno ................................................................................................................. .

ROZDZIA 4 I Prawo humanitarne
C) Narysuj najbardziej rozpoznawalne znaki Midzynarodowego Ruchu Czer-

wonego Krzya i Czerwonego Pksiyca.
O Napisz, komu przysuguj znaki ochronne w czasie konfliktu.
1. . .. .. .. . . ... .. . . .
2 . ... ...... ... ..... ............. .

3 . .......... .. .. .... ... ....... ...
4 .. ..... ... .... ........ ... ...... .
5.
6.
1. Polski Czerwony Krzy; skrt.

2. Krzy Genewski, Czerwony Pksiyc i Czerwony ................. .
3. Ogie, powietrze, woda to inaczej .......... .. ....... .
4. wiatowa organizacja inspirujca do tworzenia prawa o ochronie ludnoci.
5. Miasto, w ktrym podpisano najwicej konwencji o ochronie czowieka.
6. Pozarzdowa organizacja humanitarna Lekarze bez ...... "
7. Wie w Lombardii; miejsce tragicznej bitwy trzech armii.
8. Organizowana w celu przemieszczenia ludnoci z terenw zagroonych.
3
I
4
8
I
llL+,tJl1 Ochrona dbr kultury
. -' ~ tt~
Notatki z lekcji Data . .. .. .. .. ...
~
- ~- +- - +- - t- - - - f- -~----~--+---+----+----
-+--+--
--+----+----+----+---- --+---+--+---+---+--+---!---+
-= _-f-----+-----t----t-->----+----+---1--- :l
i -+----+------+-----+------+------+------+----t--t--+- -+------+---+------+-----++---+-------<
~.
--t--!f----t---1--!---t-- +---+---+--+--+----+---t-+--
-+
1
t -- f---
11 I
t
- >---
r
. ---- - - -
-r-----
-f----
-- -
~ ,_ j
r
I
. --f---
-- - -
~ i
i.
- - ~ -- - -- ~
---- f-
f--
tJ 1 - - ~
+ -
1 I
- -
-
--
-f- --
~
--- i-
ROZDZIA 4 I Ochrona dbr kultury
O Uzupenij zdania.
Zabytek to nieruchomo lub ............ ... ..... ............ , ich czci lub zespoy, bdce
.................................. lub zwizane z jego dziaalnoci, stanowice .............................. .

minionej epoki lub ................................. ., ktrych zachowanie ley w interesie spo-
ecznym ze wzgldu na posiadan warto ............................. ,
l ........ ..... ..................... .
f) Zaznacz numerami na poniszej mapie konturowej polskie obiekty z Listy

wiatowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
1. Stare Miasto w Krakowie; 2. kopalnia soli w Wieliczce; 3. Auschwitz Birkenau;

4. Stare Miasto w Warszawie; 5. Stare Miasto w Zamociu; 6. redniowieczny
zesp miejski Torunia; 7. zamek krzyacki w Malborku; 8. zesp architektoniczno-
-parkowy i krajobrazowo-pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej; 9. Kocioy
Pokoju w Jaworze (9a) i widnicy (9b); 10. drewniane kocioy w Binarowej (lOa),
Bliznem (lOb), Dbnie Podhalaskim (lOc), Haczowie (lOd), Lipnicy Murowanej
(lOd) i Skowej (lOe); 11. Park Muakowski w knicy (a) i Bad Muskau (b);
12. Hala Stulecia we Wrocawiu, 13. Biaowieski Park Narodowy .
Ochrona dbr kultury I ROZDZIA 4
8 Sprawd, czy w okolicy Twojej miejscowoci znajduj si jakie rzeczy lub

miejsca wpisane na list zabytkw. Wypisz je poniej.
G Wyjanij pojcie represalia".
0 Narysuj poniej znaki, jakimi oznacza si dobra kultury .

ROZDZIA 4 I Ochrona dbr kultury
0 Wymyl pytania i odpowiedzi do krzywki do hasa KULTURA. Obrysuj

grub lini kratki, ktre utworz krzywk.
1.
2 ...................................................................................................................................... .
3.
4.
5.
6.
7.
u
L
u
R
Seria Bez paniki! dla szk ponadgimnazjalnych zostaa przygotowana zgodnie

ze zreformowan podstaw programow i najnowszymi wytycznymi Europejskiej
Rady Resuscytacji. Konsultacje z ratownikami medycznymi i nauczycielami pozwoliy
przygotowa materia nie tylko fachowy. ale take atwy w odbiorze . Zeszyt wicze
zosta skonstruowany tak. by mg z powodzeniem zastpi tradycyjny zeszyt.
Podrcznik uczy m .in. :

>jak zachowa si w sytuacji zagroenia.
>co zrobi na miejscu wypadku.
>jak udzieli pierwszej pomocy.
W zeszycie wicze ucze znajdzie :

>ciekawe zadania.
> humorystyczne ilustracje.
>krzywki.
I S BN 978-83 - 262-1679 - 4
I 11
9 788326 216794
11
wledzle wicej! .
Podrcznik Bez paniki! dla szk ponadgimnazjalnych zosta napisany zgodnie ze zreformowan
po d staw programow i najnowszymi wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji. Konsultacje
z ratownikami medycznymi i nauczycielami pozwoliy przygotowa ma teri a nie tylko fachowy,
ale take atwy'w odbiorze.
PODRCZNIK PRZEWODNIK
liczne ciekawostki opi s uj ce DLA NAUCZYCIELA
om awiane zagadnienia program nauczania z rozkadem
bogaty m ater i a ilustracyjny m a te ri au
w iele sc hematw i wyr ni e scenariusze lekcji
uatw i ajcyc h p rac z tekstem
sprawdziany wia d o m oci
I zadania skup i ajce s i s i na
pomocne artykuy
praktyce, a nie na teorii
lekcje multim ed ialne
ZESZYT WICZE
ciekawe zadan ia AKADEMIA PWN
m humorystyczne ilustracje
interaktywne prace domowe
krzywk i
li fil my edu kacyjne
dodat kowe lekcje interaktywne
dodat kowe scenariusze lekcj i
I 1,
AKADEMIA
PWN
Platforma edukacyjna
Interaktywny katalog zasobw
www.akademiapwn.pl
ISBN 978 - 83-262-16 7 9-4
~
~
\\IYD/\WNICTWO www.wszpwn.com.pl
SZKOLNE
PWN infolin ia: 801 30 40 50
11 1111111111111111111111
9 788 3 26 216 794

EDB Zeszyt Ćwiczeń ZSZ B

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

EDB Zeszyt Ćwiczeń ZSZ B

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mieczysaw Borowiecki I Zbigniew Pytasz I Edward Rygaa

Mieczysaw Borowiecki I Zbigniew Pytasz I Edward Rygaa

Projekt graficzny wntrza:

Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.

Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.

I. ALARMOWANIE I EWAKUACJA W SZKOLE .. .... ................... 5

li 7 t:Dn7&: 14 I SPOC\OBV POC\TPOWANIA . 12

Ili. PIERWSZA POMOC .. ...................... ......... .44

114~t!jl~ Alarmowanie i ostrzeganie

Notatki z lekcji Data ................................. .

O Uzupenij ponisze zdania.

Alarmem nazywamy sygna z dowolnego ... ..... ......... . , informujcy o wykry-

cych do n .. ............ ...... .. ........ podjcia wczeniej ustalonych czynnoci.

Ostrzeganie polega na przekazaniu komunikatw z informacjami om ............. ...... ..

f) Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Dane o zagroeniach skaeniami zbiera krajowy system wykrywania

D Sygnay alarmowe i komunikaty ostrzegawcze mog by wykorzystywane

D Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowizuje jednolity system

D Uprzedzenie o zagroeniu skaeniami jest ogaszane, gdy przewiduje si

D Alarmw nie wolno ogasza za pomoc systemw automatycznych.

D Form i tre uprzedzenia o zagroeniu

f) Narysuj wizualne znaki sygnau alarmowego.

Wizualny znak alarmu powietrznego Wizualny znak alarmu o skaeniach

Alarmowanie i ostrzeganie I ROZDZIA 1 I

Sposb ogoszenia komunikatu Sposb odwoania komunikatu

.......... ..... ...... .... ......... ......... ....... ..

....... .. .. ....... (poda kierunek)

0 Wymie minimum pi sposobw i urzdze technicznych wykorzystywa-

e Rozwi krzywk. Litery z zaznaczonych pl utworz haso.

1. Sygna z dowolnego rda, informujcyo wykrytym zagroeniu.

li~tzjf. Ewakuacja szkoy

Notatki z lekcji Data .............................. ..

Q Uzupenij poniszy tekst.

si dyspozycjom nauczyciela lub osoby prowadzcej zajcia. Wszyscy powinni zacho-

f) Narysuj wizualne znaki ewakuacyjne.

kierunek drogi ewakuacyjnej kierunki do wyjcia

wyjcie ewakuacyjne schodami w d

drzwi ewakuacyjne schodami w gr

Ewakuacja szkoy I ROZDZIA 1 I

Przykad: Nie wzbudza paniki

8 Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Ewakuacja moe si odbywa w ramach wicze lub gdy zaistnieje zagroe

D Sygna alarmu w szkole zobowizuje wszystkich do natychmiastowego

D W czasie ewakuacji wszyscy powinni zachowa spokj i nie wzbudza pa-

D Rejon Zbirki Ewakuowanych (RZE) to miejsca z gry okrelone i poda-

D Przewidywane jest zazwyczaj kilka RZE gwnych i kilkanacie RZE zapa-

0 Wykonaj kolorowy szkic (formatu A4) ewakuacji z klasy do wybranego re-

ll*'~t.)I~ Oglna charakterystyka zagroe

+-----+---+--- ---+---+----+--+--t---+-- +---+---+---+----+--+--+--+---+---+--+--+--+---+----t--+---+------j

Oglna charakterystyka zagroe I ROZDZIA 2

Q Obok zdania, ktre uwaasz za prawdziwe, wpisz liter P (kolor zielony),

D Wspczenie do nowych zagroe zaliczamy m.in. rabunkow

D Na wielu obszarach woda stanowi najbardziej poszukiwane

D Idealny rytm dobowy czowieka pozwala nam odpoczywa w dowolnym

D Przewiduje si liczne migracje z obszarw zagroonych zmianami

D Korzystanie z internetu nie wie si z zasad ograniczonego

D Form broni cybernetycznej s destrukcyjne programy i wirusy

f) Na podstawie zamieszczonej w podrczniku tabeli Idealny dobowy rytm

Wymie minimum sze zasad zwizanych z przestrzeganiem bezpiecze

Przykad: Co jaki czas zmieniaj hasa, ktrych uywasz do logowania si na stro-

O Uzupenij poniszy tekst.

Wspczenie szczeglnie n ......................... s fascynacje oraz brak umiaru i samo-

narzdw ze zmianami n. ..... ....... wcznie). Szczeglnie szkodliw moe