"ALLAH’IN KRALLIGI" SENDROMU VE GUNGMdz MGSLUMANLARI SYNDROME OF GOD’S KINGDOM AND MUSLIMS TODAY MEHMET PACACI YRD.0OG.OR., A.U.ILAHIVAT FAK. OR. UY., ANKARA Tarihin kendint tekrarlachja siircklt olarak sdylentr. Gergekten de vahly Yarthine bakilacak olursa bunun hig te bir kenara brrakilacak bir fikir olmadigi anlasilacaktir. Insanlara Allah'in eletlertyle dogru yolun géstertImest, ardindan onlarin dogrudan uzaklasmalan ve ard arda baska eleilerin gonderilmest gerceZint bu fikre bir delfl olarak sunmak mimkiindiir. Ashnda séz konusu fikir tablt ki, zamanm tekrar ettigt- ni degil, fakat tarth igindekt baz benzer du- rumlarin tgkrar tekrar yasandijant ifade etmek- tedir. Belk de bu, bizim ve iginde yagadigumiz alemin tabiatnda, dejigen zamana ragmen hep ayn kalan birseylerin varhgindan tlert _gelm tedir. Kur'an da anlathja kissalarla tarih t¢in- den segtigi bazi durumlant kendi séylemiyle dile getirmektedir. Bu yolla Kur‘an muhatab, Insann hayatinda karsilasacaga benzer' durum- lara igik tut may: amaglamaktadir. iste biz bu calsmamyzda Hz. Adem tle baslattimuz islam tarihinin iki fark kesitinde ortak olarak paylagilan ve tekrarlanan bir tek © durumdan s6z edecejitz. Bu kesitlerden tIkt Hz. Isa'nn ve muhatablarinin yasadig dénemden almacaktir. Dikkatlere sunmak Istedigimtz tkin- el Kkesit tse bizlere yant Hz. Isa'dan tkibin yil sonra yagayan Miisliimanlara alttir. Nz. isa'min muhatablari “ile paylastigmiz durumu gdzimlemeye gecmedeft énee, bu iki toplumun dint bilgilerint Vahly'den djrendikle- rint ya da ett azindan, dyle samp tddia ettikle- rin hatirlatmadan gecemlyoruz. Zaten bu se- beple anilan toplumlan, islam tarihi icinde ka- bul ediyoruz. Bagka bir ifadeyle bu toplumlar Kitap'h toplumlardir yant Kur'an'm tabiriyle ‘Eh Kitab‘dirlar. Galismanin {sminden de anlasilacagi gibt burada sajlikh olmayan bir durumu ele ala- JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 cajyz. Tarthimizin tki farkh kesitinde birbirine ok benzeyen belirtilerle yasanmig ve yasan- makta olan hastabkh bir durum séz konusu- dur. Bu rahatsizhim en belirgin belirtist, ce- taatte histerik bir tavirda_slyasi-kurumsal egemenligin arzulamisi seklinde kendint géster- Bu slddet arzu Hz. isa ve Hz. isa ‘1 dénem! Bent israil cemaatinde Allah’in Kralhgi veya Hiktimranhgt kavramiyla dile getl- rilmistir. Bu Kralhgin kurulmasi, Bent istail toplumunun yeryiiziinde kesin styasi, dint, ku- rumsal egemenliiint tfade eden son derecede idealize edilmig geleceye alt bir dzlemdir. Séz konusu Kralhigi yeryiizinde tesis etmest bekle- nen ‘Mesih’ de bu bajlamda dnemll bir kav- ramdir, Ozellikle 20. yy. Miislimanianinn da buna birgok bakimdan benzeyen bir dzlemt vardir. Ashnda Mdslimantarin diinyadakt ha- kimiyetlerint yitirmelert tle kendint gésteren bu Szlem, islam'm yeniden yeryiiziinde styast, ku- rumsal ve hukukt agidan hakim kihnmastdir, Bu ideanin Mitslimanlarea son derece de énemsenerek ne gikariimast ve bunun islam’. im yegane hedefl olarak g6rdilmest dénemimiz islam tanmmda baskin unsur olmustur. S62 konusu dzlemin ginimi iz mislimaniarinca islam’a ilintilendiriien ‘deviet’ kavramiyla fade edildigint sdylemek mimkiindir. Gerek I isa'nin muhatablart gerekse 20. yy. Misli- manlan’ bu hedefl dylesine dzlemis ve arzula- muslardir ki, bu durum onlarm Islam‘in yap sim bu arzuya gore yeniden diizenlemeierint gerektirmistir. Yine islam icindcki énceliklerin de bu ézleme gore belirlendigini séylemek mimkiindar. Sonugta bize gére, islam'm ash- na uymayan bir bigim! ortaya gikmstir. Tabi bu ashndan farkh yap olugma sirecint miislimanlarin giglit olduklar: dé-nemlere kadar gétirmek mimkindir, Hatta hakimlyetin yitiriimesine, dinin gergek Sneelik- Ierinin arkalara itilmesinin ve onun sabilt ya- pisinda gerceklestirilen oynamanin sebebiyet verdigint sdylemek yanhs olmaz. Bu konulant ele almak ve bunlarm sebeplert iizerinde wzun uzun durmak baska bir calsmanin konusu, olabilir. Ancak, biz burada daha cok son du- rumu ele almak ve bunun nasil asilabilece@t werinde durmak tstlyoruz, Burada hemen be- Urtelim ki, Tz. isa'nin mesajt tkibin yi sonra iginde bulundujgumuz durumdan kurtulmak gin bizlere son derece yararh tpuclart sunmak- ta ve sik (utmaktadir. Bu sebeple Hz. isa'nin Kissasindan gintimiz icin bir hisse gkarmak, bu galigmanin ulasacagt en dnemll sonug ola- caktir. Bu giristen sonra, bir karsilastirmaya im- kan saglayabilmest amaciyla islam‘ sahih ya- pisinm nasil olmast gerektij tizerinde durmak istlyoruz. Bu yapiyt burada ortaya koymak de- mek bize gore islam icerisindekt unsurlart hiyerarsik bir dizen iginde ya da bir dneeltk- ler sirasi icinde ele almak demektir, Anlatun- dakt kolayligi gézeterek bu yapiy1 piramidal bir model aracihgt tle gosterecefiz. Modelimtzin ay- mntilarm agiklamaya gegmeden dnee belirtme- liytz ki, hig bir model kendist ile agiklanmak Istenen sey! oldugiu gibt aksettiremez, O sa- dece anlatimda bir kolayhk saglamak tcin kul- lair. Bu bakimdan agaiada clzecesimtz. pira- mit model istam’'m yapisim oldugu gibt akset- tirmekte yetersizdir. Ancak bunun ana hatla- nyla da olsa Islam'in sahih yapilamsimin nasil olmasi gerektigint agiklamamizcla bize biiyiik Kolayhk saglayacaja kanaatindaywz. Yine 0, bu yapiya muhalefet eden asla uymayan yapilan- malann agklanmasinda da oldukga_agiklayict olacaktir, Simdi modelimizi aciklayalhm. islam igindeki ana unsurlart dikkate alarak bu mo- dell dirt ayn tabakaya ayirmak mimkiindar. Burada en degerll ve en temel unsurlar en alt- ta yer almaktadir, Allah, ahiret, insan ve yara- tuhig gibl temel kavramlann tanmlart bu alan- da yer ahrlar. Buradaki Kavramlar ve onlarin tammlan ayn zamanda Islam’: diger éjretiler- den ayiran en temel metafiak tikelerdir de. Bu alamin dzerinde ‘ablaki alan’ dedijimiz alan vardir, Burast agajadakt temel tammlart kulla- narak Insanin Allah ve yaratihs alemi fle nasil bir iligkt icinde ol mast gerektig ve bunlarin in- san hayatina amel olarak aklarilmast tle tlgtlt {lkelerin alamdir. Daha yukanda, sosyal ve ku- "ALLAWIN KRALLIGI" SENDROMU VE GUNUMOZ MUSLOMANLARI rumsai bir alan bulunmaktadi, Bunun biti niiyle hukuka ve onun kurumlarina ait dugunu kabul etmek mamkiindiir (Muamelat, ukubat, slyaset). Burada bireyler arast hukuki lligkilerden, hiikiimet yonetimine ve devietler arast illskilere varan konularda hukukt ilkeler ve gikanmlar bulunmaktadir. Bu ilke ve gika- rimlar esasiarin daha agagadakt ve yapt igert- sinde daha temel yerler bulan alaniardan al- mak durumundadr. En dst alanda tse daha ok sembolik karaktere sahip bir alan yer al- maktadir, Bu alam ‘menasik’ alam yada ri- tiieller alant diye adlandirabiliriz, Namaz, orug, hac gibt yaktmldliklerin bulundu bu alan Fulah disiplininde “tbadat’ olarak adlandinilmak- tadir, Menasik daha agagidaki unsurlar hak- kundaki biling diizeyint gerck bireysel. gerekse toplumsal cergevede giiglendirmek amaci fle vardir, Baylece diger alanlarin Islevlerini gerek- ij gibt tera edebilmeleri ve hatta hayatiyetlert- nf sirdirmelert bakumindan dnemlidirler. Dikkat edilecck olursa bu yaptlanmada bir alttak! alan bir disttckine temel teskil etmekte- dir. Bir anlamda 0, fistiindek! alan tasimakta- dir. Batiin bir sisteme varlk ve kendine has karakter kazandiran alan tse en temel yerc yerlestirilmis olan metafizik {Ikelerin. bulun- dugu alandir. Bu alanin en temel unsuru da Kadir Mutlak Allah inancidir, Bu inanci sis- temden aldiginz takdirde yapr islam’a ait ol- maktan biitiinayle cikar, Bununia birlikte, ya- prdaki diger alanlar da sistemin olmazsa ol- onun biitiinfinden aymilamaz pargalaridir. cla hukuki Kurumsalhk alanmin_ kaldiil- masi ve en asajidaki alana alt Allah ve insan gibt énemlt kavramlann tanumlanyla oynanma- si sonucunda buginka Hristlyanhgin yapisina benzer bir yapi elde etmig olurtz. Bu bakim- dan Islam‘dan s6z etmek gercktyorsa bu yap! ISLAMI ARASTIRMALAR CILT: 7, SAYI: 2, BAHAR DONEMI 1904MEHMET PAGACI batinfyle korunmal ve ona alt alantar yerli yerinde tutulmaldir. Diger taraftan bu yapida biiliin alantar birbirlert tle dogrudan sliskilidir- ler'. Mesela menasik alam, temel inanglar, ah- lak ve hukuk alanlarinm herbirl tle dogrudan Iskilidir. Yine ahlak alam bir yandan agajada- ki temel ikeler alan: tle, diger yandan hukuk alant ve menastk alant tle isk tcindedir. Ya- pin saglikh tslemest bakimindan da bu ge- rekil ve zorunludur. Bu bakimdan alanlar ara- sinda kesin bir clzgl clzcbilmek de mimkin dejildir?, islam'm bize gore sahih yapilanismi bu sekilde ‘ortaya koyduktan sonra yukarida s6z konusu ettigiitz tartht kesitlerdcki ortak durumu cle almaya gegebiliriz, Oncelikle iki kesitte de s6z konusn duru- mun olugumunda etkill olan tariht gelismelert, daha sonra da ortak din anlayigini cle ala- cag. Bu yolla da ele aldigimz durumun dejiistk yOnlerint ve tezahiiricrint ortaya koy- mus olacagy Bent fsrail Misir esarctinden kurtulduktan ve Davud ve Siileyman (A.S.)'n dnderliginde biiyfik slyasi, askeri iktisadl ve kiltirel basanlar gésterdikten sonra tkt KralhiZa bliin dix Daha sonra dnee kuzeydekt israil Krall Asurlularin egemenlig altina girdl, sonra da Yahuda Kratlig'na Babililler tarafindan son ve rill, Baydk Iskenderin dogu topraklarm ele gecirmest fle birlikte, bu topraklar yogun ola rak Telen kaltdrdmin etkist altuna giemistir Daha dnee Babil kiltiiriine karst direnmek zo- la kalan Bent israil bu deft Helen katie kargisinda varolma savast vermektedtr. Bugin bu kéillirel varolma savasinin ne zorhi bir s vag oldugunu bath olmayan toplumlara anlat- mak hi¢ de zor deildir. Miisliman toplumlar da biyiik kiltirel ckonomik ve slyast basan- larivdan sonra 19. ve 20. yy'da son derece baskih bir baska Helenlestirme riizgari tle kargi kargtya kaldilar. Bz buna daha cok batt llasma diyoruz. Tipki bugiin nasil dogunun bitin sehirler! Baty uygarhiinin dogdugn biiyik sehirlerin birer kopyast olmug tse, iki bin yil dnce de dogudaki schirler kisa zaman- da Atina'ya benzer hale gelmisti. iskender ele gecirdig bitin dogu topraklarinda kendi adina sehirler yaptirmis. daha Once varolanlar da anfi-tyatrolar, cimnazyumlar ve tapmaklar tle birer Helen gehri haline getirmistir. He- lenlestirme, kaltiiriin baska alanlarinda da et- Kisint géstermigtir, Mescla iskender'in adina kurulan iskendertye'de biiyaik bir Yahudi ce- JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 183 maatl yasamaktaydi. Burada Fransyz sémiirge- cllerin Kuzey Afrika’da Arapca'ya karst gercck- lestirdikleri uygulamanin bir benzeri ile o yil- larda ibranice karsilagmist. Birkag nesil fcinde bu cemaat dinin kaynagi olan ibranice kitaplan okuyamaz olmus; yerine Yunanea fel- sefe kitaplar: okunur hale gelmisti, Sonunda okunabilmesint saglamak amaciyla Tevrat’in Yunanea'ya teredime edilmest zorunlulugu dog. mustu, Hele Hird Filistin‘de de etkill ol- mustu. Buradakt bitin eskt sehirlere Yunan- ca isimler verilmis, Yunan hayat bight bu sehirlere yerlegmistl. Artik Bent Israil Yunan simlerint kullanir hale gelmistl. Ozelltkle Ya- hudiler arasinda dist simfi olugturan ve Yunan Kiltiirii fle daha yakindan tliski Icinde olan aristokrat aileler, tiiccarlar ve hatta din st diizey mlart adeta bir Helen gibl_yagamaya . Artik Yahudiler de yemckleri oturarak degil Yunanhlar gibi yatarak ylyorlar- di. Gencler Yunan modasina gére glyinlyor, ¢1- nigiplak Yanan oyunlarina katihyor ve kendl kanunlarim begenmeyip Helen kanunlarina ve adetlerine uymaya dzentyorlard.. Dogal olarak bu durum Bent israil iginde bir gerilim yarat- 6, Onlar bir yandan Helen kiiltdirdniin basar- larma Imreniyorlar bir yandan da Yahudt kal- mak Istiyorlardi. Iste bu da tam biim ‘kimk sorunu’ olarak adint koydugumuz anormal du- rum olsa gerektir. Boylece Bent israll, arala- mndakt ayniigin gittikee arti bashea Iki gru- ba ayrildi: Helenlesme tarafiani olanlar ya. da bugiinfin Hfadestyle Baticlar ve muhafazakar dindarlar. Il, Makkabeler kitabinda od yasayan Bent israil'n Iginde bulundugu du- rum, cok giizel aksettirilmektedir. Jason 1s- minde bir baskahin yonetimt cle gecirir gecir- mez halki Yunan adetlerine alstirmaya basla- mistir. Dine uygun kurallar kaldirip yerine dine uymayan yen! kurallar Koymugtur. Bir eiitim alam. yaptirarak kendi emri altindaki genglert oraya getirmig ve orada onlara Yunan oyunlan oynatmstir, Béylece Yunan adetleri fistiin tutulmus, putperest faallyetler yaygin- lasmstir. Kahinler kurban sunmaz olmuslar, bunun yerine talim alamna kogup disk atma oyunlarin: seyreder olmuslardir.* Yahudilerin Yunan kiltiraniin bu baskiht déneminde kasa ‘Bu iigktyl gosterebilmek igin modelde paralel olarak yerlestiilen alanlan dikine kesen ve birbirine bailayan bie lag! elalmistie. Bu sebeple alantann sumarlan: kestk glzgilerle gBstertimistir. Il, Makkabeler, 4/1014.siren lasith bir egementiklert séz konusudur. Surlye Helenlerine karst yapilan bir Isyanla (M.O. 167) baslayan Hagmont hanedam az sonra haklarmda bilg! verecejimtz ‘Ferisiler’ ve ‘Sadukiler’ adh iki dint-styast part! arasindakt gekismeler sebebiyle zayifladi. Romalilar Ku- das‘ kusathi sirada bile ig gatigmalar siird- yordu. iste bu sirada Bent Israil Romah as- kerlerin cizmelerint ve acimast kiliglarim Ma- bed'de gérdi, Daha sonra Herod'la birlikte F- Ustin'de (M.O. 37-4) dinvami kral olan fakat gercekte Iktidarlarim Romablara borght yonett- cller hikiimet etmislerdir. Hz. fsa'dan_biraz énce Filistin’de slyasi ve kiltirel durum ana hatlanyla bu durumdaydh. Hz. isa déneminde ise énce Herod'un fig oglu Filistin’l paylaarak yonetmis daha sonra da Roma. Filistin kend! valilert tle yOnetmeye baslamistt.4 Bu dénemde Bent israll .certsinde cesitlt gruplar gormekteyiz, Bunlardan ‘Ferisiler’ Ya~ hudiligi Seriat merkezit bir din olarak g6i misler ve Serlat‘n kurallarim: cok kat bir gekilde yorumlamislardir, Dint kurallan top- Jumsal alanda ve yonetimde uygulamadg tein Hakiimdar Herod’a kargi cikmislardir.® "Sadu- Kiler’ Ise fist dizey din adamlart simifini olusturmaktaydi. Sadece Esk! Ahit'in tlk bes Kitabim kabul etmisler, gelenegi reddetmisler- dir. Ceza hukukunu_uygulamakta Farisilerden de ilert gitmislerdir.° Diger bir grup olan "Ze- lotlar'in bitin hedeflert Yahudt bagunsizly yeniden tesis etmek olmustur. Onlara gore ya- banci egementifint kabul etmek ve onlara vergt vermek Allah’) inkar etmektir. Zelotlanin hare- ket tarzi, yabancilan’ ve yabancilarla tgbirligt yapan Yahudilert dldirmek ve onlara baskinlar yapmak seklinde belirmektedir. Bunun Icin de Szel yontemler gelistirmislerdir.” O dénemde var olan bir baska grup ise ‘Essencler‘dir. Bunlar evlenmemisler zahid bir hayat yasamislardir. Beyaz elbiseler glymislerdir. Kendt aralannda bir yOnetim olugturmuslardr. Serlat'a bayOk baghiikiari vardir. Oli Deutz kayisindakt Kumran Vadistnde kendilerine ayn bir yerlesim bélgest_kurarak yasayanlarn Es- seneler olduklant digtindilmektedir.* Bent israil'in isa’dan dnce birkag yizyil iginde yagadigi olaylar ve onun dinl, slyast, kiltirel durumu bu sekilde dzetlenebilir, Bent Israil bu dénem tcerisinde dayanilmaz. yentlgi- lerle kargilagm, biyak acilar cekmis ve de- nin bir kimlk sorunu fle kargilagmighr. O bu acilarm, sorunlarim ve tepkilerint sz konust "ALLAHIN KRALLIGI SENDROMU VE GONOMUZ MUSLUMANLARI dénem icinde ortaya cikan ve ‘apokaliptik ede- biyat’ adi verilen bir mesaj bicim! fle ifadelen- dirmistir. Bu ashnda Bent israil peygam- berlerint takld eden bir cesit ‘teblig’ harekett- dir, Ancak bu hareket hicbir zaman peygam- ber! bir karaktere sahip olacak kadar k6kIi olamamns, temel sorunlara inememistir. Bura- da daha cok hakim giiclerin egemenlig alinda aci ceken bir toplumun refleks bighnindekt tepkilerint gérmekteyiz. Bir Yahud! mi'min o gin sdyle diginfyordu: Bent Israil bu din- yay ve hatta kainati yaratan ve herseyt tdare eden bir Allah’a inamyordu. Ancak 0 buna rag- men hala dinsizlerin egemenligi alunda ezil- mekteydi. Nasil olabillyor da, Allah’ yardim bir tirli: gelmiyor, O'na inanan kullarm, yant Allab'in Hakdmranhg bir (dirt kurulamyor ve kafir devietler inananlan eziyorlardt. Neden ka- firler egemen oluyorlard’ da, inananlar ege- menlikten yoksundu.® Oyle gorinmektedir ki, Bent israil 0 dénemde gindeminin merkezine dini-slyast egemenligint yeniden elde etme so- rununu oturtmustu. Toplumlarm bik hedeflerine ulasama- diklant zaman, onlardan vazgecmek yerine, on- lan idealize ederek gelecekteki bir vakte ertele- diklerini tarih iginde gormekteytz. Bu hedefler biylece toplumun umutlant olarak yasatilmak- tadir. Bent israil de bir tirld erlgemedigt stya- st egemenlik hedefint dinyanin sonuna yakin bir zamana kadar ertelemistir. Apokaliptik ki- taplardan éfrendifimize gore onun bu umudu Allah'n yeryiiziine birgin midahale etmestyle ve sevgili cocuklarim zulimden kurtarmasiyla gerceklegecektir. Boylece Bent Israil bitin ‘baska toplumlarm bagina gececektir. iste Al- lah'm Hikimranhg boylece kurulmug olacak- tir, Allah, Haikiimranhjint sevdif! insanlar ara- sindan sececei bir mesih gondererek kuracak- tr, Mesih de ideal bir gahsiyettir. O bitin k6- tiiliklert_yerydziinden silecek, kafirler! yok “ke, Solamon Grayzel, A History of the Jews, Philadelphia: ‘The Jewish Publication Soctety of America. s. 19-106,195 Ayr. Bike, Max L, Margolis, Alexander Marx. A History of the Jewish People New York: The World Publishing Compa: 127-176,1962. John L. MeKenzig, Dictionary of the Bible, London, MacMillan s. 668 vd, 1965. Age. 8. 758-759. Tage. 8. 947. “Age. 8. 710 wd Bu konuda ble., Norman Perrin "Apocalyptle Christianity’ Visionaries and Thetr Apocalypses, ed. Paul D. Hanson, bondon: S.P.CK., s. 121 vd. 1983, Collie ISLAM ARASTIRMALAR CILT: 7, SAYI: 2, BAHAR DONEMI 1994MEHMET PAGACI edecek ve Allah’in hukukunu, yant Seriat's yer- yiziine hakim kilacaktir.'? Durum tkibin yl kadar énce Bent israil icin béyleyd!. Bugiin yasayan mislimantar Igin de bundan pek farkh goriinmemektedir. Giindimazde mishimantarin benzert bir halet-1 ruhtyey! yagamadijam kimse sdyleyemez. Bati'- nm Islam dinyast karsismdaki fstinlaga 19. yazyilda cok acik bir sekilde ortaya cikmigtir. Masliimanlar aci yentlgilerle karsilagmslar_ ve kendilerint "kafir Bat'nm egementiif! altinda bulmuslardir, Bat kiltirdindin eziel dstinld karsisinda elddt bir kimltk bunalimina dismislerdir. Ancak bu cekilenlere ragmen Maslimantar bugin gelecekte birgin bir sekilde gerceklesecejiint umduklart bir egemen- lik beklentist icinde yasamaktadrrlar. Bir Ma Iiman'a gore bath kafirler Mslimantann haklarim gasbetmisler, daha sonra onlan ken- di giidamlerindekt ‘herodiyan’ idarelere birak- muislardir. Son ydzyilda Maslimanlarin sorun- figiinen bir Maslimanm en cok sorduju ve cevabin en cok bilmek istediit so- mu gu olsa gerektir: Allah bizi ne zaman kaftr- erin sultasindan kurtaracak ve kendt egemen- Ugimizi kurmamya tzin verecek? Yagadijgmz biyak hezimetin baglangicimdan bu yana diigiinee direten, yazan Miisliiman aydmnlar ve yazarlar calismalarinda hep bu soruna ejil- mislerdir. Seyyid Cemaleddin Afgantden Fazlur Rahman‘a, Garaudy'e kadar bitin islam ay- dinlan ve digdndrlert, Maslimantarm tginde bulundugu bu zor duruma egilmisler ve carcler aramslardir'!, Bu aydin ve diigtinirlerimiz, konuya farkh gekillerde ve egilimlerde yak- lagmislardir. Biz burada sorunun gézdiminde sadece styast egemenligi yeniden cle gegirmeyi éne gikaran bir efilim fe tigilenmekteytz. Bu elim astnda Islam tarihinin derintiklerine ka- dar giden ve islam diinyasinda etkisint hala clddi olarak sirdiren bir din anlayigindan kaynaklanmaktadir, Sima bu din anlayisi dize- inde durmak tstlyoruz. ‘S62 konusu din anlayisimin_karakteristik Szelliff dinin hukuki ve kurumsal yam g rektiginden fazla bir sekilde vurgulamasidir. Bu anlayis temel olarak isa (A.S.) dénemt Ya- hudileri tle paylastigumy bir anlayistr. Bu an- layista din, thadet, ukubat ve muamelat ile tl- gill baa sayiht emir ve yasaklara indirgenmis bir Seriat fle simrlanmakta ve tammlanmakta- dir. Bu durumda din, bu kurallart insanlara JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 185 yasatmak t¢in vardir, dindarhk ise bu kurallart uygulamaktan tbaret olarak gOriilmektedir. Bu anlayista Seriat’a temel teskil etmes! gereken ahlak alam son derecede daraltilmig: yok sayilmasa da gormeziikten gclinmistir. Bu. tse dint yasanty dar bir alana sikistirmanin da dtesinde, bu yasantiy! ahlaki temelden yoksun birakmstir. Béylece tbadetlerin fast ve huku- kun tsleyisi, matematik ya da mantik kadar mekantk hale gelmektedir. Dindann yasantist Ise ictenlikten ve gnallaldkten yoksun bir du- rum almaktadir. Bu anlayis dogrultusunda dindar dint yagantist rahathkla; sevaplar icin artilarin, ginahlar igin eksilerin atuldiZ bir cet- vel halinde, metrik uzunluk veya ajar dled birimlert tle tfade edilebilir. Agaggda Hz. isa'mn mesajndan sunacagimy Ornek ve bu drnekte gizilen insan tiplert Islam dfinyasinin her késesinde wzunca bir siredir gorfilmekte olan tiirdendir, Isa(A.S.jnm_verdift bir meselde bir Ferisi ile bir vergi memurunun dua edislert karsilaghrilmaktadir. isa'nn tcinde bulundugu toplumda verg! memurlany Roma'nm emrindeki hikimdarm uyguladigi rejimin bir memuru, dizenin bir parcasi ve onun uygulayicist ola- rak goriilmektedir. Ferist Mabed'de ayajja kal- karak "Ya Allah, sana gikrederim ki, ben baska adamlar gibi, soyguncu, haksiz, zina Isleyicl, yahut gu vergi miiltezim! gibt de dejit- lim. Hafiada tki kere orug tutarim, bitin gell- rimin ondahjim veririm" diye dua ediyordu. Vergi memuru ise uzakta bir yerde durarak gézlerint kaldirmak istemeksizin "Ya Allah ben giinahkara merhamet kil" diyerek g6gstine vu- ruyordu?. isa (A.S.)'nin tenkid ettigi Ferist duasinda yaptiia tbadetler! ve sakindhgi yasak- Jan sayarak adeta dini yasantisinin bir cetvell- ni gikarmaktadir. Onun {gin miitevazilik, Allah- ‘a ictenlikle kul olmak énemli degil, baz: emir ve yasaklara uymak Snemll goriilmektedir. Bu din anlayigimt yukarida acikladygurm piramidal modelimize uygulayacak olursak or- taya gu gorantiide bir yap: cikacaktir: "pu konuda bkz., D.S. Russel. The Method and Mesage of Lewish Apocalyptic, Philadelphia: Westminster, 8, 304 vd. 1964, “Bu Konuda blz. John L. Esposito, Gnclenen islam‘in Yan ilar Tere. Yonelig. Istanbul 1989; John Esposito, John Degisim Sirecinde islam, Cev. Alt Yasar Aydoian, Aydin Onid, Insan Yay. Istanbul 1991. Ro- ger Garaudy, Entegrizm Kaltarel intthar, Gev. Kamil Bilgin ilegop. Pinar, Istanbul 1992, Stanka 18/9-14.[liken ‘Temel ikeler Alant Lom Gordpgimiz gibt bu yapida temel inanclar alan tle hukuk alan arasinda yer almasi gere- ken ahlak alam asil yerinde bulunmamaktadr. Ahlaki alan degerler hiyerargist icindekt yerin- den ve bajlantilarmdan kopanilarak ve en az degerlt gOriilerek en sona_ yerlestirilmektedir. Bu Ise bize dint yapimn bozulmaya ugrams. muharref bir biginint sunmaktadir. Dini dar bir cerceveye sikistiniims Seriat kavram ile tammlarsan ve dint yagantiy1 sa- dece bu cergevedek! emirlert yerine getirmek ola- rak anlarsan, ancak bunlari uygulayabildiginiz bir ortam: dinin yasanabildijt bir ortam olarak gériirstiniz, Yoksa dint yagamadigin dasiinarsiniz. Ya egementigintz vardir ve dinin gereklerin! emirlerini yerine getirir ve onlart uy- gularsinz, ya da egemenliiniz yoktur ve dint ol- mayan kurallan uygulamak zorunda kalrsinw, ‘ve mii'min olamazsinz. {ki durum kesin haflarla birbirinden ayrilmistir. Ebu'l A‘la el-Mevdudi bu fikri su sekilde tfade etmektedir: islam hig bir zaman gu halt kabul etmez ki, siz kallap ta, Hak Teala'ya iman ettijinta tert siirip, kendiniza mitmin diye tlan edip, sonra da yasayis yolunda, yagayig islerinde Hak Teala'nin kanunlaninin hilafina ve aksine, gay- n Hah kanuniara tabt olup gidesiniz... Bu durumda yukarida séz konusu ettigimiz din anlayisi fle, kurtulug icin herseyden énce slyast egemenlit éne cikaran séylem arasinda yakin bir iliski bulundugu gériilmektedir. iste ikibin yil arayla ‘Allah’n Hakiimranhj’ veya ‘Al- Jah’in Saltanati* kavramlan Islam tarihinin bell iki déneminde yasayan mii'minlerin yasatti béylest bir dzlemt tfade etmektedir. Allah'n seriatinm Hikimran kilnmasi z- lem! Gzellikle 1900'lerin tkincl yarisma dogru islam Danyasinda oldukea ctkill olan bir séy- lem fle daha cok vurgulamr olmustur. Bu soy- ALLAH'IN KRALLIGI" SENDROMU VE GUNUMOZ MOSLOMANLARI Jem ideolojik bir séylemdir ve onun bashea slogam., yerytizfinde Allah'm hakimiyetint sajla- maktir, Islam Diinyasinda kabul gériisiina ise, islam diinyasinda cogunlukla benzer! olay- Jari yaganmakta oluguna ve yaygm olarak paylasilan din anlayigina dayandirmak miim- kiindiir. fdeolojik bir dil kullamimasimin sebe- bint cagimuin bir tdeolojt caja olmasinda gor- mek gerekmektedir. islam diger ‘izm'ler arasin- da bir ‘izm'dir. Bu dil gergevesinde islam’ ha- kim kilma sirect artik ideolojik bir ‘hareket'tir. Miasli in yapmasi gereken ise slyast bir ‘devri Bu cercevede,!® bu ideolofik sdyle- min en giizcl drneklerin! Merhum Seyytd Ku- tub ve Ebu’l-A‘la el-Mevdudi'nin** eserlerinde acikca gormek mimkiindiir. Séz konusu sdyle- min gsterdigi bashica hedef: Beserin hakim oldugu dlkeyt yikip yeryi- zinde Allab’in iilkesint Inga etmek, Allah’in saltanatin gasbeden kullarin elinden alip bir tek Allah’a teslim etmek; insanlarn yaptik- lant sistemlert yikap yaln Allan sistemint hakim kalmaktar.'® Gergek Miishiman, kafirlerin diizenint yikap durumundadr. Bunun icin ele gecirmek bir zorunluluktur'7, Bu séyleme g6re miislimantann yoksunlujunu en cok ¢ckti- Klerl ve en cok gercksinim duyduklan sey slyast egemenliktir. Cinkd Islam'm yaganabilirliint ancak kudret ve egementik saglayabilir. . ancak iktidar sahtbt bir medentyet, bu sister (Islam’) ginlik hayatta takip ve ka- ule; illm ve fikri temayaillerle, san‘at, ede- biyat, ablak, maarif, kanun, teskilatt esastye ve hayatin bitin sahalarinda rehber olarak tamnmasina; dinyayi -Iktidara dayanarak- zorlayabilir.'® Sahlak ve hulu al wrnin Aligkist hakkinda blr. Bnteg: ram, 8. 93-94. “Mewdudl, islam’da Hakamet, Hilal Yay.. Ankara, Cev. Alt Gencell, tarihstz. s. 64. ayr. Bkz. Seyyid Kutub. Isiam ve Kapitalizm Gatigmast, Cev. Mustafa Uysal. Konya s. 59, 1967; Yoldakt igaretler L.LF-S.O., Kuveyt, 8. 62-63, 1980. “Bu kavram hakkanda bie degerlendirme gin blz. Enteg. rizm, 8. 83-85. "Balan A.ge.. s. 69. 149, islam'da Hakamet, 8. 859 wi. Islam’'da Thya Hareketleri, Cev. Halll Zafir, Hilal, s. 32, ‘Ankara, 1967, “Seyyid Kutub ve Mevdudtnin sdylemlert haklanda bir de: erlendirme icin blz. Bbul-Hasan All Ned, Islam‘n Styast Yorumu, Gev. Hasan Basrt, Akabe, Istanbul 1980 Ayr. biz. Entegrtam. 6. 82-85. 'Yoldakt Igaretler, 8. 81. “Mevdudt, Islam'da nya Hareketlert, 6. 31 May. ISLAMI ARASTIRMALAR CILT: 7, SAYI: 2, BAHAR DONEMI 1994MEHMET PAGACI Mevdudt'ye gore biitiin peygamberler de bayle yapmisiardir. Onlarin gorevi "arz dzerinde Allah'in Hikiimranhg'm tesis etmektir.'? Her peygamber kendi devrinde siyast devrim yap- maya calismistir’.2° Bu sdylem cercevesinde i lam'm en 6nemli ve dnecliklt misyonu ilk pey- gamberden bu yana styast otoriteler olusturmak ve Islam'm diizenin! insanlara yasatmaktir. Go- rilldiijit gibl bu sdylemin en bara Szcthil istam in, bir slyast egemenligin yaptinciligt iginde yasanabilecefint vurgulamaktir. fk bakista boyle kuvvetlt bir dzlemin ma- sum bir duygu oldugunu sdylemek mamki goriinmektedir. Sorunun elbette kaybedilen egementiji, gasbedilen haklan yeniden elde et- mek ve egemen olmak gibi yoni vardir. Ancak soruna yénelttigt bakigimt temel olarak bu yonle sinrlayan bir ejilimin tepkiellige ve sa- vunmacihga diisme thiimall biydkttr. Nitekim Aigitendijimtz. tartht kesitlerde bu boyle tezahir cumistir. Buradakt genel ejfiim!, insarin_yittr- dij birseyl tekrar clde etme seklinde tezahiir eden Icgiidiisol bir yonelise benzetmek min kiindir. Boylece bu exilim digaridan_gelen sadmelere eldeki malzemelerle yan bilingl! yan bilingsiz, ne olursa olsun bir tepki gostermek amacindan Oteye gidememektedir. Mesela soru- na egementit kuracagi varsayilan bireylerin ve cemaatlerin béyle bir egemenlig hak edip et mediklerl seklinde yaklasilmamigtir. Gerek Ya hudilikte Helenistik tesir altinda gelisen Apo- kaliptik teblijin, gerekse Mislimanlarm tiret- tigi Ideolojik tebligin mii'minlerin icine dastit umutsuzlujuy umuda cevirmek gibl bir gorev fistlendigint séylemek mimkiindir. Bunu gele- cekte gerceklegecek bir egemenlik vadiyle yap- mislardir, Boylece cemaatin ulagmak ‘icin kogacag bir hedefl olmustur. Bu effi, elde bulunan dint antayisin ve pratigin dogrulugunu biyiik oranda peginen ka- bul etmig, bu zemin fizerinde belli careler ara- maya cikmistir, Oysa séz konusu cemaatlert olusturan bireylerin bir degerlendirmesine ve ézclestirisine girildiginde ortaya cikan manzara bu Onkabulun dogru olmadigim gostermektedir. Hz, isa’mn mesajindan drnekler verecek olur- sak, onun cemaat icinde dint temstl etme duru- munda olan bireylere yénelttigi su tenkitlert ak- tarmamy mamkindir: Onlar Musa'nin maka- mina oturmuslardir. Sdylerler fakat sdylediklert fle amel etmezter, insanlann omuzlarina tasiya miyacaklan yiikler koyarlar, fakat kendilert par- maklanm kimildatmazlar. Yaptiklarim ise riya JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 187 cin yaparlar. Ziyafetlerde st yerl, thadethane- lerdé bag yerleri kaparlar. Carsi ve meydanlarda Insanlar arasinda makamlan yizinden sayil- mayt severler.”! Seriatin ayrinlanyla ugrasirlar, aneak onun adalet, merhamet ve iman gibi temel prensiplerini bir kenara birakirlar.”? dcleri Seyyid Cemaleddin Afgant'nin "Kaza ve Ka- adh yazisinda da bulabilt -Ahlaklant bozulmug; yalancihk, mtinafikhk hilyanet hisleri, kindarhis ve dtigmanhk cogal migtir.... Kardegine zarar verme firsatint cline gecirince, bundan gert durmazlar.. idarecilert zamanlanin ejjlence, oyun ve set vet pesinde kosmakla geciriyorlar.... Yardim- Iagmayt terkedip genlg bir aynhk ve béldict- lok i¢inde yastyorlar; ... sahst menfaatlerinin pesinde koguyorlar.” Bu efilim biyak bir coguntukla elestirilert ni disariya yOneltmektedir, Burada genel tavir, cemaat! koruma altina almak ve diganiya elestiriler yoneltmek seklinde belirmektedir. Cemaatin mazium ve masum oldugu yéninde genel bir kanaat hakimdir. Mesela Mevdudt devletcl anlay1st gercevesinde abhlakl veya ah- laksiz olugun bitin sebebinin devlet otoritest oldugu gOriistind savunmakta ve Hindistan’da meydana gelen ahlaksizhiin tek sebebinin kafir yonetim oldugunu belirtmektedir.”* Acaba sabahla akgam arasinda bu memle- Kette vukua gelen sayis kotillklerin sebebt stzce nedir? Sizi Bu. memleketi idare edenk rin milletin ahlakim, istediklert gibi bozuk Kahplara dékmelerinden baska bir sebep ml anyorsumuz?> Buna cok yakin bir tavri Merhum Seyi Kutub'da da gérmek mimkindiir, Ona gore Mislimanlarin icine diistiklert oti durumun sebeplert digandan kaynaklanmaktadir. Mesela Scyyid Kutub, Masliman Misir halkinin basina_gelenleri_ ve onun agai bir durumda "Age. s. 92. ay. Mevdudtye gre “Hz, {sa ve digertert”Allahtyn nizary: ri Kurmak ichn tegebbts etter, fakat bunu tamamlayana- dan géreviert sona eri 2 Matta 23/13. “Matta 23/23 *Cemalettin Afgan, Muhammed Abduh, Urvetul-Vuska, Bir Yay. Istanbul 1987, s. 140-141. Burada Afgant her ne ka- dar bu elestirliert Batihlann agandan gikayormus bl yazsa a daha tlerikt sayfalarda Masidimanlarin ahlaken gOktikle- Fin! lade etmektedic (s. 163). Ancak bunun sebeht ona. gore Babihlann idlia etigt bt kaza ve kader Inanct deal Cebri- cil etkisiir. ™Mevdudl, Islami Hareketin Ahlakt Temellert, Gev. All As198, olugunun sebeplerini sireklt olarak Bath fikir ve kanunlan benimseyen ‘rejim’de gormektedir. Toplumdakt esitstzlijiin, zenginlerin kolay bir hayat yasarken, fakirlerin ezilmelerinin ve zor- luklar iginde yasamalarinn, lursiarm, sahte- karlarin riigvetcllerin, tavassutun varhiann, dariist insanlarn takdir edilmemesinin gergek sebebi meveut rejimdir.?° Bu savunmacilik icinde, Miislimantarin bu duruma disiislerinin scbeplerine clddi ola- rak inilmemektedir. Gergl Mevdudt Masliman- lann ablaki zayithklan sebeblyle bu durumda bulunduklanm kabul etmmektedir, O bir yerde kuwetin kaynaginin ahlaki kuwvet oldugum belirtmekte ve bugin Maisiimantarn Islam! ve fitrl ablaktan yoksun olduklart icin gert kalmis olduklarn sdylemektedir.2? Ancak Masliman- lant ahlaksizhga ten bashea scbep olarak da kkafir yénetim! géstermektedir. Gercekten boyle midi? Miisiimantan kaflr sultalar m. ablaks yapmigir. Yoksa onlar ablaken zayiflamatart sebeblyle mi bu sultalarin egemenligine gir- mislerdir? Yine cesarctle sorgulanmast gereken Dir soru da sudur: Masliiman toplumlar ne- den Batih fikir ve kanuntart almak ve onlant taklid etmek durumunda kalmislardir. Bu so- runun cevabi Miisliimantar icin hala cok agik defildir, Savunmact gercevede sucu Maisliman- larin gigsiizligtinden cok, kafirlerin gitchti oluguna yiiklemek daha kolay bir yol olarak seclimls gérfinmektedir. Séz konusu yazarlan- my Batt ve bath Mkir ve {deolojiler hakkinda yerinde tenkitlerde de bulunmuglardir. Batt \irgecidir. Islam diinyasim sémirmektedir. inda bircok kanh senar- yolar diizenlemisler ve onlani gigsiz birak- mislardir.”* Ancak bu tenkitler savunmact bir cerceveyt agamamstir. Bu da Batrya Miskin bai _gerceklerin gOriilememesine yol agmistir. Mesela Seyyld Kutub, cahiliye cemiyetlerinde ahlaki degerlerin tamamen yok oldugunu belir- tirken ahlak alanim sadcee cinsellikle sinir- layarak, Baty: tenkid etmektedir.”” Batrdakt cinsel ablakdisilik Insamt hayvanlastirmaktadir. Oysa Batr'ya gidip géren herkesin kabul ve teslim ett! gelismis 1g ablakindan ve tearet ahlakandan. s6z edilmemektedir. Diger taraftan Kutub, Batinin gésterdifi Hlerlemenin ve ortaya Koydugu medentyetin asinda Endiliis uygarhj oldugunu belirtmektedir.° Ona gore Bats yi- ziinden "tim dinya Mikri, tctimal planda mia his bir bunalimla kars: karsiya kalmigtir™ ALLAWIN KRALLIGF SENDROMU VE GUNUMOZMOSLOMANLARI Bugin insanhk bir ucurumun kenanndadhr. icine diistigo bu mathig bosluk insanhj tipki korkung bir hayalet gibi tehdit etmek- tedir.®* insanbk Cahillye karanhj icinde kaybol- mustur. Seyyid Kutub bu durumun. kargisina, alabildigine idealize edilmig unsurlan tle isla- mit koymaktadir. islam en tyidir. islam en evrenseldir, insanlar arasmda esitlift_sailaya- cak, sémiiriiye karst cikacak gelir dajiimimt en yi o gerceklestirecektir.*? Burada tabiatiy- la, sdylenenlerin dogrulugunu tartismyoruz. Ancak bu sdylenenlerin sdylents tarzan cle ahyoruz, Savunmaci bir tavir icinde cok fazla tartisilmamig dnermeler halinde formiile edilen bu sdzler Maslimana ‘ideal’ bir diinya sun- makta, adeta onu yeryfiztinden kaldinp bir idealler alemine g6tiirmektedir. Oysa onun yir- mincl yizyilda ortaya koydugu karakteristik 3- zelliklcrinin belirledij! simrlar icerisinde biylest bir diinya meydana getirmek onun icin aitop- yadan farkswdir. Masliman'dan adeta yeryti- riinde bir ‘cennet’ kurmast istenmektedir. Bu séylem, apokaliptik tebligin séylemt tle biyiik oranda 6rtiigmektedir. Bent israil icin dinint yasayamadij, kaflrlerin’ egemenlijt altinda ge- Girdigl zamantar ‘koto'dor. Bu ddnem seytant giiclerin zamana ve mekana hakimiyet sajla- diklan, ginahlar ve ginahkarlarla dol bir d6- nemdir. Bu zamanda gercekten mii‘min olabil- mek bile mimkin degildir.* Ganka hersey seytanin istedigi gekilde belirlenmis ve kirletil- mistir. Batiin lyilikler, bitin kutsalhklar bu zamandan cikanlp atilmisuir. Bunun tek suc- lusu da baskict, sémirgeci, zalim kafirlerdir. Oysa inananlarm egementifi; Allah’ Hakim ranhgi kuruldugunda din biitiindyle yasana- cak, her yer lyilikle dolacak, seytan heryerden {slam ve Kapttalzm Catismast, s. 21-23. *"fslamt Hareketin Ahlaki Temeller, s. 43. Yine, Merhum Seyyid Kutub'un yargilams: sirasinda sorgu hakimlerine vers cevaplardan derlenerek olsturilan Son Sdzler adh Iitapta, oncelift nang esaslaninin ve ablakan olmast gerek- Ligint belirten séelerini bulmak mimkindtir. Gev. Omer Be- airel. 8. 41-47, 55 vd. Istanbul, 1987. islam Kaptiattzm Catugmast, 8. 33 vd: Islam! Ethdler, s. 175 vd, Islam‘da Hakimet, s. 265. Yoldaki isaretler, 135-136. Age... 157. Mseyyid KutuB, islam! Etddler, 8, 83. *Seyyid Kutub, Din Budur, s. 31 %jslamt Btddler, s. 94-95, Ayr. Bkz. Sevyid Kutub, [stam ‘da Sosyal Adalet, Cev. Yasar ‘Tunagor. M. Adnan Mansur, Cagalogia Yayinev, Istanbul 1968, Islamda Haktmet. Mfrg, Islam'da Hakimet, s. 63:64. ISLAMI ARASTIRMALAR CILT: 7, SAYI: 2, BAHAR DONEMI 1994MEHMET PAGACI atilacaktir, Kafirlerin biraktig batin tler silt- necek, dinyaya Allah’in hikiimlert hakim kali nacaktir. Yeryiziinde ‘cennet’ kurulacaktir. inananlar, rahathga, bolluga kavusacaklardir.°> Yukanda 6zelliklerint anlattigumy teblig tarzt sonuglar vermistir? Bu sorumuzun cevabi- mu verebilme imkanumy her ti tariht kesit icin de s6z konusudur. Hz. isa’nin gindinde yasayan ve s6z konusu teblig tarzan etkisinde bulunan insanlara yonelttijt tenkitler neredeyse incillert dolduracak kadar coktur, Nitekim bunlardan bir Jasmina calsmamuzda yer vermekteylz. Sox konusu teblig biciminin gindimazdekt verslyonunun dogurdugu etktlerin de gergekten pek olumtu olmadigim gormekteyiz*. Oncelikle, temel olarak bu teblif ile yola cikan akumlarin zaman icinde birlesmeler! beklenirken, durum bunun tam tersi olmus, buntar kend! aralarinda bolfinmis, bu béliinenler de kendt aralarinda gegitll sebeplerle yine baliinmiislerdir.°® Mistr’da istamt Akumlar If adh kitabin yazan bu sebepler hakkanda gu degerlendirmeyt yapmaktadir: ne ilgingtir ki, bayfik akamlarin béltinmelert digerlerinden ayirt edttet diisiincelert ce yoktur. Bunlan boltinmeye ve bazumsvhga iten tkna edict gercekler de yokiur. Gérvinen o ki, bu konuda kisisel nedenler rol oynuyor?*” dyle bir hal igindeki Maislimanlarn Hz. isa’nin gu 6giidiine ne kadar da cok thttyagla- 1 vardir: Baskalarim yargilamayin ki, Tann da stat yar- gilamasin. Gankit hang! yargyyla yargilarsanz onunla yargilanacaksinz. Hang! dletiyle dlger- senlz aym dleilyle dlgleceksiniz. Neden kardesinin géztindekt copa gorarstin de, kendt gozindeki merteZi gormezlikten gelirsin. Ya da kendt g6ziinde mertek dururken kardesine ‘bi- rak gozinden copa cikarayun’ dersin. Ey iktydzldt Once kendl géziinden merteZi cikar, 0 vakit kardesinin gozfinden ¢Opa cikarmak icin agik-segik gortirsin.** | Séz konusu kitabin yazan, islam'm ege- mentigint giden bu akimlarin sokaktaki insana ulagip ulagamadijant ele alirken tlging tesbit- lerde bulunmaktadhr. Ona gore bu akamlar halka ulagamamislardir. Bu durum, bu akimlarin bentmsediklert diigtince ve yéntemden kaynaklanmaktadir. Ginki bu yéntem ve diistince, kitlelerin imanina ve islam‘ ne derece kabul edebile- ceklerine kusku tle bakmaktadir.? Onceki sayfalarda aktardigmz, Mabed'de dua eden Ferisi fle vergl memuru mesell tle Hz. JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 189 fsa sankt tkibin yil Gncesinden kend! imanini ve tbadetlcrint diger insanlannkinden fistiin géren bu insanlara tsaret ediyor gibidir. Bu akimlar her ne kadar siyast mesajlar astlentp, hilafet ddiasiyla hikametle ca- tigmaya girseler bile, kitlelerden tamamiyla uaktirlar. Calisma programlarinda halkin hicbir toplumsal veya iktisadi sorununa yer vermemislerdir. Bilakis tavir ve davranisiant Kitlelerden uzaktr?, Difer taraftan bu akimlara yon vermek du- rumunda olan séylem, onlart islam diinyasm- da cok uzun zamandan bert géritlen gekilellik- ten ‘uzaklastirmaya yetmemistir. Yine aym ya- zarm tesbitlerine gére bu gruplar hala yoneti- cileri, namaz, kilmayanlari tekfir etmekle mesguldiirler.*! islam! akumlarm birbirleri ile kaynashklart cezaevlerinde Ise, cou zaman radyo dinle mek, mahkumlarin, oynadiklart tavla oyu- nundan ve baz mahkumlarin, islameiar icin ‘avret’ sayilan yerlerint rimeyen kisa sortlar glymelert nedeniyle, Islametarla ara- larinda catigmalar oldugu goriiliir.*? cou zaman tkinet derececen konulardan dolayr islam! akimlarla kitleler arasinda ¢a- tusmatar olmaktadir.? Aym zihniyete mensub insanlar Hz. isa'y. ellerint yikamadan yemege oturan ashabina ses cikarmadga I¢in tenkid etmislerdir. Onlar tsa'ya *Ojrencilerin neden atalann téresint ¢ffgntyor?” diye sikayette bulunnrlar. isa ise onlara sdyle cevap verir: "Ya siz neden kendl trenize uymak {cin Allah‘ buyrugunu ¢igniyorsunuz Gordldaga gibt séz konusu akimlara kay- nakhk eden séylemin dint anlayistaki ve pra- tiktekt yanhshklar dzerine cesaretle gideme- The Method and Mesage of Jewish Apecvalypite, 8. 285 vd %Solth ELVerdant, Misirda fslamt Akunlar Il, Gev., Usame Zeydoglu s. 147, 148, Fecr. Ankara 1991. “Durada séz konust tebligin Misirda meydana getirdift so nuclardan Omekler verdik, Ancak Pakistanrda da bu tebligin benzert somuiclan oldu, Mewludtye yazilan mektuplann ve bunlara verilen cevaplann toplandigi Meseleler ve Goztmiert adh Kilaptan dienmekeyiz. 8. 44, vd 54.55: 59 w:7 vd Risole, Istanbul 1992 ay. Matta, 7/1-5. *snsirda Istamt Akunlar Mt, s. 181 “ny. “ay. Islam ddnyasmda gérdlen gekilelle gin ble. Entey ram, 5. 63. 7 va. “Age... 152. “ay. Ayr. Bz. Age. & 97. 102. “Bk. Matta 15/1-4mesi ve savunmact tutumu, yukarida meklert verilen taassubun dojmasina scbep olmustu Ya da islam dinyasinda varolan tassubun te- davisine ciddt bir katkida bulunmamstir. Ger- gl gerek Mevdudtnin gerckse Seyyid Kutub'un eserlerinde bu taassub goriimemekte, hatta zaman zaman her tkist de sekiletligl tenkid et- mektedirler.“® Ancak Salih el-Verdant'nin de belirttigt gibt bu clestiri, tarikatlart clestirme- nin dtesine gecememistir.*” Hatta savunmacihk, cergevesinde yapilan bu elestirt savunmaciiga daha da kérikleyerek taassuba varmis gériin- mektedir. ig bu noktaya vardijinda dinin mit lyet¢l, grupcu bir anlayisla_yorumlanmast gayet dojal hale gelmektedir. Dojrular ve yan- hslar cemaate gore belirlenmekte cemaatin diginda olmak zaten daha bagtan en temel yanhs kabul edilmektedir, Bu dogrultuda disarida kalan insanlarm evrensel captakt doz rulart bile yanhs ve degerstz gértilmektedir.4? Taassub ve tepkisellizin bir baska boyutt ise islamt akimlarin ‘zclotist’ bir karakter ka- zanmasidir. Tablatiyla bu karakter 86 konustt tutumun en ug noktasidir. Tipki Roma ege- menlifint terérist eylemlerle, sutkastlerle kirabl- lecegint diigiinen ‘zelollar’ gibi, bu akimlar ara- sindan, aynt yontemle Bat'min gidimiinde ol- dugunu diigiindakler! Herodiyen rejimlert sars- mayt, hatta devirmey! planlayanlar cikmistir.** Diger taraflan, bu tavrin en zit ucunda bagka bir efilim daha bas gdstermistir. O da kafirle- rin kendilerine verdijt zararlari nleyemneyecest- ni diigiinenlerin gésterdiji ejilimdir, Onla gore kafirler her yere hakimdir, Her yer onla- nin kétiliklert fle doludur, Bunu dnlemeye de gig yetiremeyeceklerini diisiinmektedirler. Oy- leyse bir tek yol kalmstir, 0 da; bu. kot lerden kendini tecrid etmek. 117. isa‘dan dnce- ki dénemde bunu ‘Esseneler’ gerccklestir- mislerdir. Giingimiz Maskimantan arasinda da béyle bir tavrin belirdigint billyoruz.” Gerek o ginin Yahudilert gerek buginin Maslimanta- ni bu yolla zamanlarmin kotiliklerinden kur- tulabilecekierint diiginmasterdir. Ele aldigimy sdylemin yol ach sorunlar- dan birist, belki de en énemtt Htumantani zamam, birt kafirlerin egemenlifindekt. digert Allah ve Miislimanlarin egementigindekt ol- mak iizere iki parcada ele almastdir. Bu ikl zaman parcast kesin hatlarla birbirinden ayril- maktadir. Bir taraf mutlak olarak kétddir. Her tiirld kétiilakler, kafirlerin eltyle bu zaman parcasina hakimdir. Bu zaman parcasinda “ALLAWIN KRALLIGI" SENDROMU VE GUNUMUZ MUSLOMANLARL seytan hikéim sfrmektedir. Diger taraf tse Al- lah'in HokGmranhginm kuruldugu, mutlak tyt olan zamandir, Bu zamanin tkilike! (dualist) bir tavirla ya da bir tkill-zathk (dikotomi) gerce- vesinde cle alinmasi demektir, Bu anlayis Mislimanlan gu tavra sfirfiklemistir: Kafirle- rin ve kétiliigiin egemen oldugu bir caida bir ig yapilacaksa bu kesinlikle bu hakimlyett en kisa zamanda ve dojirudan tersine cevirecek bir ts olmahdir. islam! akimlarm stratejisint ve metodlari bilyaik dlgide bu dnerme belirle- mistir, Bu {se onlara tamamuyla ideolojik bir karakter kazandirmistir. Bu dogrultuda olustu- rulan kurumlann biydk coguntugu insanlart bu Ideolojinin dogeulugunu Insanlara aktaracak karakterdck! Kuruluslar ya da bunlara_cesttlt agilardan destek sajlayacak kurumlar ol- mustur. Bu kurumlarda da beyin yrkama ve propaganda eylemleriyle mesgul_olunmustur.°! Oysa bu akunlar dogrudan sokaktaki insana, halka hizmet gotirecek kurumlar olusturabilir, buralarda "islam‘n sosyal adaletint” insantara bizzat yansitabilird!. Bunun da dtesinde bu akimlar hayatin i¢ine girebilird!, Ancak hayata boyle bir IKI icinde yaklasan bir akum béyle- st bir kurumlasmaya giremeyeecktir, Ciinki éncelikle kafirlerin belirledif bir hayat akisimmn icine bu kadar girmek, onun icertsinde erimek, yok olmak anlamma gelecektir. ikincist zaten ‘Allah'in Hakimranhgs kurulduge zaman bu tiie sorunlar kendilijjinden gOziime kavusacaktr. Bu sebeple yapilmast gereken bu gibt_tkinct dereceden, basit Isler degil, cok daha énemlt olan Hikimranhi ele gecirmek yolunda caba gostermektir, Bayle bir yaklasim her zaman Miisliimanin hayattan, onun gergeklerinden agigin kéraklemis, islam! akimlara mensub bireylerin, birer Masliiman olarak hayata katl- masini énlemistir. Hayat boyle bir anlays cer- cevesinde, Allah’ ve mif'minlerin hakimtyett kuruluneaya kadar tabiri eatz tse gecistirilme- si, clddlye alinmamast gereken bir sirectir, Bu pk. Islam Hareketin Ahlakt Temellert, s, 67-70, Isiam ve Kapitaltzm Catismast, 8. 64,75.. “snsirda islamt Akunlar If, s. 151: Ayr. Dkz, Salth el-Ver- dani, Miswda Islami Aknlar, s. 159. Gev. H. Acar, §. Du man, Peer, Ankara 1988, "kg. Urvetu't Vuska, 8. 126. ‘Spe. Masuda islam! Akunlar II, 8. 148. “agen &. 147, TOrklye'de girdlen ‘Ozelf Sitest” ve “Akevier! denemelert buna bir Omek olarak vertlebili, ancake bu ko- nuda Essenelerin daha basanh olduklan aciktir. “pke. Islami Etadler, s. 91 vd. tisirda Islamt Akunlar I, s. 159-154 ISLAMI ARASTIRMALAR CILT: 7, SAYI: 2, BAHAR DONEMI 1994MEHMET PAGACI akimlarin béyle kurumlar kurabilmesinin éniinde ahlak! olmayan bir engel daha vardtr. Halka hizmet g6tiiren kurumlar kurulmast ha- linde bunun ‘kafir rejimlere’ bir yardim ve des- tek olacagim: disiinmeleridir. Boylest kurumlar olusturuldugunda halkin kafir rejimlerin. zul- mini ve sdmiristind gerektig gibi hisset- meyeceklerl, bu yiizden ona tepkilerinin azala- caja ve sonugta bunun zalim ynetimlerin yiki- higimt geciktirecej#t gibt yanhs bir akil yariitme yapilmaktadir, Ortaya koyduklart bu durum ile Miisiiman- lar bugiin biytik cozuntukla Hz, Isa donemt Ya- hudilerlyle temel bir benzerlik gostermektedirler, Meveut din anlayisim yukarida verdijimtz mode- limize uygularsak Iz. isa'nin muhatablarmnkt fle aynt olan gu yapiyi elde edertz. /MiskokiKurumiar Alans __- Hz. Isa'mn bitin mesaji bu yanhs zth- niyetl ashna, dogru sekline kavusturmak ol- mustur, Bu ytizden ontn mesajinda ahlakitikk ve ictenllk konulart tekrar tekrar vurgulan- maktadir. Boylece 0, dinin degerler hiye- rarsisinde en sona itilmls ahlakt alant gereken yerine oturtmay: amaclamaktadir. Tz. tsa'nin ahlaki alant bu gekilde vurgulamasindan yola gikarak onun bir Seriat’ olmadiim savunan Maslimanlar ve Seriat’t kaldirdigim savunan Hristlyaniar agikca yamiimaktadirlar.* O Musa (ASJnin Seriat'im tasdik eden bir Bent Israil Peygambert tdi, Matta incil'nin su ayetlert bu- mu agikga anlatmaktadn Seriatr ya da peygamberlert ortadan kaldir- maya geldijim! sanmaymn. Ortadan kaldirmaya dil, ancak yerine getirmeye geldim. Dogrust sizlere derim ki, gok ve yer yok ohuncaya dek Serlattan kiigiicitk bir nokia ya.da bir clzti bile kalciriimayacaktir, Bildirilen hergey ye~ rine gelinceye dek... Bu nedenle, bu buyruk- Jardan en kitgogond bile kim bozar ve insanla- JOURNAL OF ISLAMIC RESEARCH VOL: 7, NO: 2, SPRING 1994 191 ra dylece Ofretirse, goklerin hakamranhginda ona en kiigitk deneccktir™, Hz. isa dinin bozulmug degerler hiye- rargisint gdyle clestirmektedir: nanenin, anasonun, kimyonun ondahgin Sdersiniz. Ama Sertatin Astin dnem tasiyan konulanm birakirsinz: Adalett, actmayt, 1¢- ten baglihg... Asi! uygulayacagamtz tgler bun- larch, Evet, dtekilert de birakmadan. Dikkat edilirse Hz. isa dinin belli kurallan asan bir tanumint vurgulamaktadir. Boylece sa zaman konusunda yukarida bahsettijgimtz kiN ve tkill-zathja yok edecek dogru din anlayisint ge- tirmektedir. Hz. isa Allah'in Hikémranhjnin kurulmasindan veya gelmesinden cok ona gir- mek ve ona boyun egmekten séz etmektedir. Ona g6re Vafttzel Yahya'nin teblijint kabul eden verg! memurlan ve fahigeler, Ferisilerden ve Kahinler- den daha énce Hikimranhga girmislerdir.™* Al- lah'm Hakiimranhif'na girmek tsteyenlert ise Hz. isa, dint bir bitin olarak kabul etmeye ve bu kabule uygun dav-ramslarda bulunmaya cagar- maktadir. Hakimranhga girmek icin aclart doyurmak, susuziara su vermek, ciplag glydir- mek, hastayt yoklamak, cezaevindcki Kardesint alyaret_ etmek gereklidir.> iste bu ve benzeri Isler yapildijnda da Allab’in hokiimranhg tesis edilmis demektir. Bu mesajr ile Hz. isa insan- lant dinin temellerine dénddrerek, dinin her za- man ve mekanda hayata gecirilebilecek bir tarafi oldugunu, dinin belli hukuki emir ve yasaklara sckillere indirgenemeyecejini, bunlar uygulana- madi zamaniarda da, egemenligin olmadig ba- hane edilerck dinin yaganmasinin ertelenemeye- cejin! anlatmaktadir. Sonug olarak suntan sdyleyebiliriz, Gind- maz Maslimanhj dinin dncelikit amaglarint kaybettigi, dinin dogru bicimint unuttugu tcin buginki act durumuna dismig ve Batrdan gelen saldirilara karsi bilingli, dzgin bir kargihkta bulunamamistir. Bu saldinlara karst ikibin yil nce benzert durumda olan Yahudile- rin verdifii tepkilerin bir benzerint vermistir. “Burada belirtilmelidir ki, benzert bir durumla Islam da karst kargiya birakilabiliz. Kurumlanndan yoksun birakil- mig bi? Islam! yapt da ckstk olacak ve bu yap. Hristiyan- higgn Isa’dan sonra aldign gekle benzeyecektir. Bu konuda Dkz., Absulkadir es-Sufl (lan Dallas), Chad. yatta 5/17-20, Matta 23/29. Matta 21/31-92. Matta 25/34-36. Matta 19/16-30.