Deeeee&efleereKeC[ced

eJesMeefveece:
1. Deeeee&hejer#eeee eLeceKeC[s GeerCe&: SJe efleereKeC[s
DevJeslegcen&efle~
2. Deeeee&hejer#eeee: eLeceKeC[s e: efJe<ee: ie=nerle: efleereKeC[s me
SJe efJe<ee: enerlegb Mekeeles~
3. Deeeee&efleereJe<e&me ceewefKekehejer#ee 1981 Je<eeaehejer#eele:
meceehleeefhe 1992 Je<eeaehejer#eele: eejyOeeefmle~ Dele: eefle-
efJe<eeceeeee&efleereKeC[hejer#eeeeb elegLe&heeceeMvehe$es
Je#eceeCejerlee YeefJe<ele:~
elegLe&eMvehe$eced-mJeMeem$eerees efveyevOe:, mJeMeem$eereseflenemee
heeceb eMvehe$eced-mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
4. Demeeb hejer#eeeeb eefleefJe<eeb hee eMvehe$eeefCe YeefJe<eefvle~
Skewkeme eMvehe$eme Meleb 100 hetCee&e:~ meceew eefleMeleb 48
Deeveeb ueeYe: GejCeeeespekees YeefJe<eefle~
5. esCeerefveOee&jCecedDeeeee&hejer#eeeeb le=leereesCeer ve YeefJe<eefle~ efkevleg
GYeeKeC[s<eg eehleeeveeb eesies eefleMeleb <eef: (60) leoefOekeeved
Jee Deeved ueyOeJevle: eLeceesCeeb efveJesMeb uehmevles~ GYeeKeC[s<eg
eehleeeveeb eesies eefleMeleced DeelJeeeEjMeleesvetveeved <eeflees vetveeved
Deeved ueyOeJevle: efleereesCeeb efveJesMeb uehmevles~
1. $e+iJeso:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) $e+iJesomebefnleeee: 57-63 DeOeeeees: meeeCeYee<eced 60
(Ke) Deeeueeeveeewlemet$eced veejeeCeJe=efemeefnleced 4-6 DeOeeee: 40
efleereb eMvehe$eced 100
SslejseejCekeced (mechetCe&ced) meeeCeYee<emeefnleced
 Deeeee&-efleereKeC[: 39

le=leereb eMvehe$eced 100

(ke) MegkeueepegJexoJeled 60
(Ke) MegkeueepegJexoJeled 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
4. $e+iJesoYee<eYetefcekee (meeeCeeree)
5. efveeced 1-3, 7 DeOeeee:
2. MegkeueepegJexo: (ceeOeefvoveMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) Megkeueepeg:mebefnleeee: cenerOejYee<eced (28-40 DeOeeee:) 60
(Ke) epegJexoYee<eYetefcekee meeeCecenerOejesJJeeeeee&Ceeced 40
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) keeleeeveeewlemet$eced meYee<eced (6-11 DeOeeee:) 60
(Ke) DeefiveesceeOJee&Jeheefle: keeleeeveeree 40

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
40 efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced (meJe&JesomeeOeejCeced) 100

(ke) pewefceveereveeeceeuee (1-3 DeOeeee:) 60
(Ke) F&Meke"esheefve<eoew 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
3. ke=<CeepegJexo: (lewefejereMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) lewefejeremebefnleeee: mehlecekeeC[me eLeceehee"keme
meeeCeYee<eced 60
(Ke) eewlemet$eced, melee<ee{ereceehemlecyeereb Jee (4-6 DeOeeee:) 40
efleereb eMvehe$eced 100
lewefejereejCekeced meeeCeYee<emeefnleced
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) MegkeueepegJexoJeled~ 60
(Ke) MegkeueepegJexoJeled~ 40

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 41

elegLe eMvehe$eced 100

(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevOee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
4. meeceJeso:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) Dee<exeyeeeCeced meeeCeYee<emeefnleced 50
(Ke) mebefnleesheefve<eodyeeeCeced, meeeCeYee<emeefnleced 30
(ie) osJeleeOeeeyeeeCeced meeeCeYee<emeefnleced 20
efleereb eMvehe$eced 100
leeC[eyeeeCeme meeeCeYee<eced (4-12 DeOeeee:)
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) MegkeueepegJexoJeled 60
(Ke) MegkeueepegJexoJeled 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
42 efveoe|Mekee

meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. Jewefokemeeefnleeefj$ecedmJeeefcekejhee$ecenesoeke=leced
2. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
3. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
4. Jewefoke meeefnlejeceieesefJevo efJesoer
5. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
5. DeLeJe&Jeso: (MeewvekeMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) DeLeJe&Jesomebefnleeee: 19-20 keeC[ees: 60
eLeesheueyOeb meeeCeYee<eced
(Ke) Jewleevemet$eced (Geje&ced) 40
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) DeLeJe&JesoYee<eYetefcekee meeeCeeree 60
(Ke) keeleeeveeewlemet$eced (eLeceeOeee:) 40
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) MegkeueepegJexoJeled 60
(Ke) MegkeueepegJexoJeled 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 43

meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee& yeueosJe GheeOeee
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. Jewefokemeeefnleeefj$eced
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnlejeceieesefJevo efJesoer
4. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee& yeueosJe GheeOeee
5. DeLeJe&Jeso kee meebmke=efleke DeOeeve[e@ jepe$e efcee
6. Jesoveweeefkeee
eLeceb eMvehe$eced 100
JesoeLe&e fJeceMe&:
efvecveefueefKelehegmlekeeveeb meceeueeseveelcekeceOeeveced
(ke) DeeveesYeereb meteb (JeWkeceeOeJeeefoYee<emeefnleced)
(Ke) veerefleceejer
(ie) JesoesheosMeeefvkee
(Ie) cev$eeLe&evesoe:
(*) Meguyemet$eced
(e) eermeteced, efJeefJeOeYee<emeefnleced
efleereb eMvehe$eced 100
DeeOeeeflcekeJesoeLe&efJeceMe&:
DeefY eheee&ueeseveereevLee:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
44 efveoe|Mekee

(ke) $e+iJesoereb efmeeeveYee<eced

(Ke) Tpeesefle:
(ie) ye=noejCekeesheefve<eled
(Ie) Jewefoke Yeejle ceW e%e Deewj Gmekee DeeOeeeflceke mJehe
(cegefveosJejLe:)
le=leereb eMvehe$eced 100
SsefleneefmekeeefoJesoeLe&efJeceMe&:
meceeueeseveereevLee:
(ke) FvefJepee:ceOegm etoveDeesPeeke=le:
(Ke) Jewefoke mebmke=efle kee efJekeemeue#ceCeMeem$eer
(ie) Jewefoke mecheefejIegvevove Mecee&
(Ie) Jewefoke Fefleneme efJeceMe&JeweveeLeMeem$eer
(*) JesokeeueefveCe&eueeskeceeve efleueke
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeeOeerleefJe<eekees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe GheeOeee
heeceb eMvehe$eced 100
JesoMeem$eefJe<ees JeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesoeLe&heeefjpeeleevLeme heeeeeceleKeC[veebMe:
eerkejhee$emJeeefceke=le:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 45

2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:

3. Jeweof ke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe GheeOeee
7. heewjesefnleced
eLece-eMvehe$eced 100
(ke) osJeeueeJeemlegefJeceMe&: 40
DeOesleJeefJe<eee:Yetefceeeveced, efMeueeveeme:, Fkeeue-
mJeheced, eemeeo-efYeefe-efMeKej-keueMeeeg^ee:, ieYe&ie=n-
heefjeceeefoceeveced, OJepeoC[heleekeeefomJeheced, ejowIe&ced,
cete|leeceeCeced, eefleceemJeheced, Oeeveevegmeejb osJecetle&e:, Jeenveeefve,
DeeegOeeefve, Jem$eeuebkejCeeefokee~
DeefYeheee&ueeseveereevLee:1. mecejebieCemet$eOeej:, 2. cevemeesuueeme:,
3. nefjYeefeefJeueeme:, 4. efnvotmeJe&mJeced, 5. efMeuheced~
(Ke) ie=nJeemlegefJeceMe&: 30
DeefYeheee&ueeseveereevLe:JeemlegjepeJeuueYe:~
(ie) osJeleerLe&Oeeceeefoheee&ueeseveced~ 30
DeOesleJeefJe<eee:leerLe&Oeeceeefoue#eCeced, elegOee&ceheefjee:,
mehlehege&: eoMepeesefleeEueieeefve, Decete|leefMeJeeueee:,
SkeheeeMelMeefeheer"eefve, Mebkejeeee&heer"eefve, jeceevegpe-ceOJe-
efvecyeeke&-ieew[ere-jeceevevo-ieesj#eeeee&heer"eefve e~
efleere-eMvehe$eced 100
kece&oMe&veefJeceMe&:
(ke) eerceieJeodieerleeee: 2,3,4,5,11,17 DeOeeee:~ 50
(Ke) eeef%ekeveeeceeuee (Deeeee&eeef%ekeheeret<eeCeerlee)~ 30
(ie) eeeerveYeejleeremeeceeefpekeOece&: (eerefkeMeesjefcee:)~ 20
le=leere-eMvehe$eced 100
(ke) MegkeueepegJexoJeled
(Ke) MegkeueepegJexoJeled

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
46 efveoe|Mekee

elegLe&-eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eereefveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme: 50
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$e-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~
8. eeeerveJeekejCeced
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) ceneYee<es mehleceesOeee: 80
(Ke) keeefMekee efveeleYeeiemLee keeefjkeebMejefnlee 20
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) ceneYee<es DeceesOeee: 80
(Ke) keeefMekee efveeleYeeiemLee keeefjkeebMejefnlee 20
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) Jeekeeheoereme eLecekeeC[ced (yeekeeC[cee$eced) 60
(Ke) efmeevlecegeeJeuee: MeyoKeC[: 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 40
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 40
(ie) efueevegMeemeveced 20
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee
9. veJeJeekejCeced
eLeceb eMvehe$eced 100
ceneYee<ecedmehleceeefkelees veJeceeefkeevleced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 47

efleereb eMvehe$eced 100

(ke) Jeekeeheoereced (yeekeeC[ced) 80
(Ke) heeefCeveereefMe#ee 20
le=leereb eMvehe$eced 100
JeglheefeJeeo: (Deeefolees efleereekeejkeeLeceKeC[me
OeelJeLe&efJeeejhee&vle:)
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 40
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 40
(ie) efueevegMeemeveced 20
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee
10. meeefnleced
(Deeeee& efleere Je<e& ceW eej MeeKeeSB neWieer, efpeveceW mes efkemeer
Ske MeeKee ceW DeOeeve kee efJekeuhe nesiee~)
1. veeeMeem$e-MeeKee
eLece-eMvehe$eced hetCee&e:
veeeMeem$eced (1,3 DeOeeeew) 100
efleere-eMvehe$eced
veeeMeem$eced (6,7 DeOeeeew) 100
le=leere-eMvehe$eced
veeeMeem$eced (17,20 DeOeeeew) 100
elegLe&-eMvehe$eced
veeeMeem$e-MeeKesefleneme: 100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
48 efveoe|Mekee

heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee 100
DeLeJee
2. Deueej-MeeKee
eLece-eMvehe$eced
jmeieeOej: (efleereeveveced, eejcYele Gheceehee&vleced) 100
efleere-eMvehe$eced
jmeieeOej: (Gheceseesheceele Gles#eehee&vleced) 100
le=leere-eMvehe$eced
kegJeueeevevo: 100
elegLe&-eMvehe$eced
DeueejMeem$emesefleneme: 100
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee 100
DeLeJee
3. OJeefveefJejesOe-MeeKee
eLece-eMvehe$eced
JeefeefJeJeske: (eLeceefJeceMe&:) 100
efleere-eMvehe$eced
JeefeefJeJeske: (efleereefJeceMe&:) 100
le=leere-eMvehe$eced
DeefYeOeeJe=efeceele=kee (DeefYeOeeceele=Je=efekee) 100
elegLe&-eMvehe$eced
OJeefveefJejesOeMeeKeeee Fefleneme: 100
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee 100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 49

DeLeJee
4. keeJeMeeKee
eLece-eMvehe$eced
JeemeJeoee (megyevOegeCeerlee) 100
efleere-eMvehe$eced
keeocyejer (yeeCeYeke=lee, MegkeveemeesheosMeevevlejb mechetCe&hetJe&Yeeie:) 100
le=leere-eMvehe$eced
vew<eOeereeefjleced (10-13 meie&hee&vleced)
elegLe&-eMvehe$eced
keeJeMeeKesefleneme: 100
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee 100
meneekeevLee: (eefleMeeKeb elegLe&-heece-eMvehe$e-ke=les)
1. mebmke=lemegkeefJe-meceer#ee (Deeeee&yeueosJeesheeOeeeke=lee)
2. Yeejleere keeJeMeem$e kee Fefleneme (heer.Jeer. keeCes)
3. Yeejleere meeefnleMeem$e ([e@. $ecyeke-osMeheeC[s)
4. mebmke=lekeeJeMeem$e kee FeflenemeoMe&ve ([e@. peeMebkej ef$ehee"er)
(ueeskeYeejleer-ekeeMeve, cenelceeieeBOeer ceeie&, Fueeneyeeo)
5. eyevOejlveekej: ([e@. jcesMeevMegkeueke=le:, eewKecyee mebmke=le
meerjerpe, JeejeCemeer~
6. jmeceerceebmee ([e@. veiesv-ke=lee)
11. eeeerveveeeJewMesef<ekeced
eLeceb eMvehe$eced 100
veeeueerueeJeleer
efleereb eMvehe$eced 100
DeelceleJeefJeJeskeme #eCeYeJeeoevlees Yeeie:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
50 efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced 100

DeelceleJeefJeJeskeme #eCeYeJeeoeoefecees Yeeie:
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
12. veJeveee:
eLeceb eMvehe$eced 100
veeeoMe&veme JeelmeeeveYee<ced
efleereb eMvehe$eced 100
MeefeJeeo:
le=leereb eMvehe$eced 100
JeglheefeJeeo:, efleereekeejkeevle:
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
13. meebKeeesie:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) YeeJeeieCesMeeree eesiemet$eJe=efe: 50
(Ke) yeemet$eced, efJe%eeveece=leYee<emeefnleced (heemet$eerhee&vleced) 50
DeLeJee
JebMeerOejerkeemeefnleemeebKeleJekeewcegoer 100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 51

efleereb eMvehe$eced 100

eesieJeee|lekecedefleereheeoevleced
le=leereb eMvehe$eced 100
eesieJeee|lekeme le=leereelegLe&heeoew
elegLe eMvehe$eced 100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
elegLe&heeceeMvehe$eees: ke=les meneekeevLee:
1. eesieYee<eJeeKeenefjnjevevo-DeeKeke=lee
2. Deueea meebKeF&. Se. peevmve
3. m[erpe Fve meebKe efHeueemeHeerkes. meer. Yeeeee&
4. m[erpe Fve eesie efHeueemeHeerkes. meer. Yeeeee&
5. YeejleereoMe&veheb. yeueosJe GheeOeee~
6. eesie efHeueemeHeer Fve efjuesMeve g Deoj efmemce DeeHe Lee
Sme. Sve. oemeieghlee
7. eesie Sspe efHeueemeHeer SC[ efjefuepeveSme. Sve. oemeieghlee
5. meebKeoMe&ve kee FeflenemeGoeJeerj Meem$eer
9. m[er DeeHe eesie-%eevesej Iees<e
10. meebKe efmemceS. Jeer. keerLe
11. meebKeeesiekees<eheb. kesoejveeLe ef$ehee"er
12. meebKejnmeced[e@. eerjeceheeC[se:
13. Yeejleere oMe&ve kee Fefleneme (Yeeie 1)[e@. Sme. Sve. oemeieghlee
14. hetJe&ceerceebmee
eLeceb eMvehe$eced 100
veeejlveceeuee, efvelekeeceefJeJeskeevlee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
52 efveoe|Mekee

efleereb eMvehe$eced 100

Yeejnmeced, efleereekeejkeevleced
le=leereb eMvehe$eced 100
ekejCeheefekee, eceeCeheejeeCeevlee
elegLe eMvehe$eced 100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
15. MeejJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
efmeevleuesMeme*den:
meb. ees. heejmeveeLeefJesoer, mechetCee&vevo-mebmke=le-
efJeMJeefJeeeuee:, JeejeCemeer
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) DewleefmeefeLeceheefjsos melelJeevegceeveYeevlees Yeeie: 50
(Ke) Dewleefmeeferkee (ieew[yeeevevoer) he#eleeJesokeefveheCeevlee 50
le=leereb eMvehe$eced 100
Dewleefmes: melelJeevegceeveYeelhejes efme=egheheefe-ekejCeevlees Yeeie:
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 40
meneekeevLe:
1. efe$eefveyevOeeJeefue:eerjIegveeLeMecee&
2. efJepeeJewpeevleereerkesoejveeLeDeesPee:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 53

meneekeevLe:
1. efe$eefveyevOeeJeefue:eerjIegveeLeMecee&
2. efJepeeJewpeevleereerkesoejveeLeDeesPee:
16. jeceevegpeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
leJecegeekeueehes F&ejmej-yegefmejew
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) Meleot<eCeeced (1-10 Jeeoe:) 50
(Ke) veeeheefjMegew DeeefoleesvegceeveeOeeeme efleeree-
efkeevlees Yeeie: 50
le=leereb eMvehe$eced 100
veeeefmeeeveme pe[JepeerJeheefjsoew
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 40
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
17. ceOJeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) JeeoeJeueer peeleerLe&ke=lee 50
(Ke) YesoesppeerJeveced, Jeemejepeke=leced 50
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) veeemegOeeee: efpe%eemeeefOekejCeced 50
(Ke) leelhee&eefvkeeee: eLece: heeo: 50
le=leereb eMvehe$eced 100
veeemegOeeee DeJeefMe: eLeceheeo:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
54 efveoe|Mekee

elegLe eMvehe$eced 100

(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 40
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
18. efvecyeeke&Jesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) efm eevlepeeJeerosJ eeeee&ke=lee 50
(Ke) wleewleefmeevlensleg: 50
efleereb eMvehe$eced 100
DeOeemeefieefjepes eLeceeOeees GheesodIeele:
le=leereb eMvehe$eced 100
DeOeemeefieefjepes GheesodIeeleelhejceJeefMe: eLeceeOeee:
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 40
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
19. ieew[ereJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
hejceelcemevoYe&-YeieJelmevoYeez
efleereb eMvehe$eced 100
YeefemevoYe&-eereflemevoYeez
le=leereb eMvehe$eced 100
YeieJelmevoYe&meeJeefMeb ekejCeeced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 55

elegLe eMvehe$eced 100

(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 40
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
20. JeuueYeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) leJeeLe&ekeeMemeefnleb Meem$eeLe&ekejCeced 50
(Ke) efv eCe&eeCe&J e:yeeueke=<CeYeke=le: 50
efleereb eMvehe$eced 100
megJeCe&met$emeefnleb efJevceC[veced
le=leereb eMvehe$eced 100
megyeesefOeveermeefnleme YeeieJeleme 1-2 mkevOeew
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 60
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 40
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
21. jeceevevoJesoevle:
eLece-eMvehe$eced 100
yeemet$eevevoYee<eme eLeceeOeeeefleereheeole: meceehlevlees Yeeie:
efleere-eMvehe$eced 100
(ke) cev$ejepeceerceebmee 50
(Ke) eerJew<CeJeceleeypeYeemkej: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
56 efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced 100
leJe$eeefmeef: mJeeceerjeceeheVeeeee&ke=lee
elegLe&-eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eereefveyevOe: 50
meneekeevLee:
1. DeLe&heekeced~
2. jeceleJeYeemkej-veeceleJeYeemkej:~
3. DeefOekejCejlveceeuee~
4. yeemet$eeLe&meben:~
5. jeceevevoefmeevlemeej:~
6. eeryeesOeeeveceleeoMe&:~
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 50
meneekeevLeew :
1. peieodiegeerjeceevevoeeee&:mJeeceerjecesMJejevevoeeee&ke=le:~
2. osefMekeheefjeee&mJeeceerjecesMJejevevoeeee&ke=lee~
heece-eMvehe$eced 100
ceewefKeke-hejer#ee~
22. MeefeefJeefMewleJewevle:
eLeceb eMvehe$eced 100
efueOeejCeeefvkee eerveefvokesejefJejefelee (cenecenesheeOeee-
heefC[leeerefMeJekegceejMece&efceeke=leee MejVeeefcekeee JeeKeee meceslee)~
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) efMeJeewleceejer, mJeeceevevoefMeJeeeee&ke=lee 50
(Ke) ev%eeve-cegkeg-met#ce-keejCeeiecee: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 57

le=leereb eMvehe$eced 100

JeerjMewJeevevoeefvkee eerceefjleesCoee&ke=lee (JeeokeeC[s 1-12
ekejCehee&vlee)
elegLe eMvehe$eced 100
JeerjMewJeevevoeefvkee eerceefjleesCoee&ke=lee (JeeokeeC[s 13-
24 ekejCehee&vlee)~
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLeew
1. MeefeefJeefMeewleoMe&veced, [e@. ef. peer. efmehheejeOeke=leced~
2. eerkejYee<eYetefcekee, heb. Sce. peer. vevpegC[ejeOeke=lee~
23. oMe&veced
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) F&Me-kesve-ke"esheefve<eo: (eMveesejkeeues mJemeceoeeefveoxMe:
DeeJeMeke:) 50
(Ke) yeemet$eMeejYee<es3-4 DeOeeeew
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) veeekegmegceeeefuekeeefjkee (nefjoemeermeefnlee) 60
(Ke) meebKeeJeeveYee<eme efleereesOeee: 40
le=leereb eMvehe$eced 100
Meem$eoerefhekee leke&heeoevlee
elegLe eMvehe$eced 100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
mJeMeem$eereseflenemeMe
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
58 efveoe|Mekee

24. pewveoMe&veced
Deefmceved Je<exefhe pewveoMe&veefJe<ees JewkeefuhekeefJe<ees pewveeesie Fefle
elegLeex veJeervees Jeie&: meceeefJe:~
DeefveJeee&efJe<ees
eLeceb eMvehe$eced 100
<e[ddoMe&vemecegee:nefjYemetefj:, ekeeMeke:Yeejleere
%eeveheer", 18, FbmeretMeveue Sefjee, ueesoer jes[, veF& efouueer-3~
DeLeJee
meJe&oMe&vemebenme Deeefole: <e[ddoMe&veeefve
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) DemeneerefJeeevevoke=lee le=leerekeeefjkeeJee|pelee Dece-
keeefjkeehee&vlee~ ekeeMeke:1. ef$eueeske MeesOe mebmLeeve,
nefmleveehegj (G. e.) 2. jeceebo veeLeejbie ieebOeer, Dekeuetpe
(meesueehegj)
(Ke) Deehleceerceebmee mecevleYeke=lee cetuecee$eced~ ekeeMeke:
JeerjmesJeecebefoj ^m, [gcejeJeyeeie, Demmeer, JeejeCemeer
meneeke-evLe:
1. Deehleceerceebmee leJeoerefhekeeheb. Goeebo pewve, ekeeMeke
JeCeea efo. pewve mebmLeeve, veefjee, JeejeCemeer5~
2. Deehleceerceebmeemeb.heb. cetueebo Meem$eer~
JewkeefuhekeefJe<ees
Jeie&: 1 pewveoMe&veced (pewveleJe%eevecedpewveceweefHeefpekeme)
le=leereb eMvehe$eced 100
leJeeLe&MueeskeJeee|lekecedefJeeevevomJeeefceefJejefeleced
(eLeceeOeeeme eLeceeefkeced)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 59

ekeeMeke1. Deeeee& kegbLemeeiej evLeceeuee, meesueehegj

(ceneje^), 2. ieebOeerveeLeejbie pewve ebLeeuee, hees. ceeb[Jeer, yecyeF&
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:Feflenemee 50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe: 50
meneeke-evLee:
1. m[erpe Fve pewve efHeueemeesHeer[e@. veLeceue Yeeefee
2. pewveoMe&ve ceveve Deewj ceerceebmeecegefve veLeceuepeer, ekeeMeke
DeeoMe& meeefnle mebIe, eg (jepemLeeve)
3. pewveoMe&ve[e@. censvkegceej pewve
4. efmeefefJeefveeeerkeeee: emleeJevee[e@. censvkegceej pewve
5. oMe&ve Deewj efevleveheb. megKeueeue mebIeJeer
6. pewve-Oece&-oMe&ve[e@. ceesnveueeue cesnlee
7. pewve-meeefnle kee Fefleneme Yeeie1heb. kewueeMeev Meem$eer
8. leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee&-hejcheje[e@. vesefceev
Meem$eer, Yeeie 1-4~
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&hebeceeMvehe$eees: mLeeves e$e: efJeYeeieeOe#eme
efveoxMeevegmeejb befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOeb
efueefKelegb Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 2 pewveveee: (pewve%eeveeceeCe-ceerceebmee)
le=leereb eMvehe$eced 100
Demeneer (9-36 keeefjkeehee&vleced),
ekeeMeke:eer ef$eueeskeMeesOe mebmLeeve, nefmleveehegj, (cesj")
2. ieebOeer veeLeejbiepewve evLeceeuee (efveCe&emeeiej esme) Dekeuetpe
(meesueehegj)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
60 efveoe|Mekee

elegLe eMvehe$eced 100

(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: Feflenemee 50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe: 50
meneeke-evLee:
1. pewve veeeheb. kewueeMeev Meem$eer
2. pewve leke&Meem$e ceW Devegceeve eceeCe[e@. ojyeejerueeue keesef"ee
3. pewveoMe&ve Deewj eceeCeMeem$e heefjMeerueve[e@. ojyeejerueeue keesef"ee
4. oer pewve Leesjer Dee@He hejmeshmeve[e@. heg<hee yeesLeje
5. Yeejleere oMe&ve ceW Devegceeve[e@. yepeveejeeCe Mecee&
6. pewve veee kee efJekeemecegefve veLeceue
7. efnm^er DeeHe FeEC[eve ueeefpeke[e@. meleerMeev efJeeeYet<eCe
8. veeveSJemetuetefpcemelekejer cegKepeea
9. m[erpe Fve pewve efHeueemeesHeer[e@. veLeceue eefee
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&hebecehe$eees: mLeeves e$e: efJeYeeieeOe#eme efveoxMeevegmeejb
befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOe efueefKelegb
Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 3 pewve-DeeeejMeem$eced (pewve SefLekeme)
le=leereb eMvehe$eced 100
YeieJeleer-DeejeOeveeefMeJeee&ke=lee (Deeefole 442 ieeLee
hee&vlee), ekeeMeke1. peerJejepe pewve evLeceeuee, meesueehegj~
2. Jeerj esme, ceefvenejeW kee jemlee, peehegj-3
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe Feflenemee 50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 61

meneeke-evLee:
1. pewveeeej[e@. ceesnveueeue cesnlee
2. pewve SefLekeme[e@. oeevevo Yeeie&Je
3. pewve Jet DeeHe ueeFHe[e@. er. peer. keueIeieer
4. SefLekeue [eefke^vme Dee@He pewefvepce[e@. keceueevo meesceeveer
5. pewve Jes DeeHe hetefjefHekesMeve[e@. heer. Sme . pewve
6. eeJekeeeejmeben Yeeie-4, emleeJevee meb.-heb. nerjeueeue
efmeevleMeem$eer, ekeeMekeegle YeC[ej SJeb evLe ekeeMeve
meefceefle, keueCe (ceneje)
7. m[erpe Fve pewve efHeueemeHeer[e@. veLeceue eefee
8. cetueeeej kee meceer#eelceke DeOeeve[e@. Hetueev pewve esceer
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&heeceeMvehe$eees: mLeeves e$e: efJeYeeieeOe#eme
efveoxMeevegmeejb befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOeb
efueefKelebg Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 4 pewveeesies
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) yeejme DeCegJeskeKee (Dee. kegvokegvoefJejefelee) 50
(Ke) %eeveeCe&Je: (3, 4, 5, meiee&:) 50
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: Feflenemee 50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eere Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
Jeie&: 5 legueveelcekeceOeeveced (pewve yeewoMe&veees: legueveelcekece-
Oeeveced)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
62 efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced 100

(ke) eceeCemeben:, Dekeuebkeke=le: 50
(Ke) eceeCeJeee|leke:, Oece&keere|leke=le:, le=leereheefjsocee$eced 50
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:, Feflenemee 50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe: 50
meneeke-evLee:
1. Deeiece Deewj ef$eefheke Ske DevegMeeruevecegefve veeiejepe
2. pewveveeeheb. kewueeMeev Meem$eer
3. Yeejleere mebmke=efle kes efJekeeme ceW pewve Jee*dcee kee DeJeoeve,
Yeeie 1, 2, [e@. vesefceevo Meem$eer, ekeeMekeDe. Yee. efo. pewve
efJeled heefj<eod, meeiej
4. efnm^er DeeHe FefC[eve uee@efpekemelekeejer cegKepeea
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee
25. yeewoMe&veced
eLeceb eMvehe$eced 100
eceeCeJeee|lekeced, ele#eheefjsos 1-319 keeefjkeehee&vleb
ceveesjLeveefvoJe=efemeefnleced
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) DeefYemeceeeuebkeejkeeefjkee1-4 DeefOekeeje: Deeueeskemeefnlee 50
(Ke) DeefYeOece&keesMe: Yee<emeefnle: 56 keesMemLeeves 50
JewkeefuhekeefJe<ees
1. yeew leJe%eeves
le=leereb eMvehe$eced 100
leJemebens Meevlejef#eleke=les keceueMeerueheefekeemeefnles meeeo-
$ewkeeue-yeefnjLe&-egefle-mJele:eceeCehejer#ee:~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 63

elegLe eMvehe$eced 100

(ke) yeemet$e-MeebkejYee<e-Yeeceleer<eg JewYeeef<ekeefJe%eeve-
JeeoKeC[veced 40
(Ke) efJeMegefceiiees heefheoe$eeCeommeveefJemegefefvesmelees
Deefvleceheefjevleced~ 60
heeceb eMvehe$eced 100
Jeekehejer#ee
2. yeewveees
le=leereb eMvehe$eced 100
eceeCeJeee|lekes mJeeLee&vegceeveced, ceveesjLeveefvoJe=efemeefnleced
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) eLeceeOeeeeLeceeefkeeveeb le=leere-elegLe&-heece-<e-mehlece-
ieewleceeremet$eeCeeb Yee<eJeee|lekeleelhee&erkee: 50
(Ke) eefle%eensletoenjCeesheveeefveieceveeveeb Jeeome e veeemet$es
Yee<eJeee|lekes 50
heeceb eMvehe$eced 100
Jeekedhejer#ee
3. yeeweesies
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) keceueMeerueke=le: eLecees YeeJeveeece: 40
(Ke) efMe#eemecegee:, Meevlejef#eleke=le: mechetCe&: 60
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) heelebpeueeesiemet$eYee<eced (1, 2, 4 heeoe:) 40
(Ke) eesieefmecegee: 30
(ie) eleefYe%eeoeced 30

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
64 efveoe|Mekee

heeceb eMvehe$eced 100

Jeekedhejer#ee
4. yeewlev$es
le=leereb eMvehe$eced 100
nsJeelev$eced, erkeemeefnleced
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) lev$emeej: 60
(Ke) MewJeefmeevleefyevog:[e@. keeefvleevheeC[seke=le: 40
heeceb eMvehe$eced 100
Jeekedhejer#ee
5. efleyyeleereeieces
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) lev$eJeeKee, Oece&mJeeefceeeWKeeheeke=le: 50
(Ke) oiedme-hees-Lej-ie&ved (cees#eeuebkeej:) oiedmed-heesefjvheesske=le: 50
elegLe eMvehe$eced 100
ced-ce-efjiedme-me&ved (eceeCeegefeefJeYet<eCeced) <eCesve
iesgved[gJe-ke=le:
hebeceb eMvehe$eced 100
Jeekedhejer#ee
26. Deeiece:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) kegueeCe&Jelev$eced 50
(Ke) lev$emeej:DeefYeveJeieghleke=le: 50
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) lev$eeueeskeme eLeceeefkeced 80
(Ke) DevegYeJemet$eced, ceeefeosJeke=leced 20

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 65

le=leereb eMvehe$eced 100

(ke) efMeJeef: meeceevevoke=le: 50
(Ke) ceeefueveerefJepeeJeee|lekeced 50
elegLe eMvehe$eced 100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekedhejer#ee
meneekeevLee:
1. Yeejleere mebmke=efle Deewj meeOevee, Yee. 1-2, meb.-ce. ce.
heb. ieesheerveeLe keefJejepe~
2. leeefv$eke Jee*dcee ceW Meeeef-meb.ce. ce. heb. ieesheerveeLe
keefJejepe
3. lev$e Deewj DeeieceeW kee efoioMe&vemeb.-ce. ce. heb. ieesheerveeLe
keefJejepe
4. DeefYeveJeieghle[e@. keeefvleev heeC[se
5. keeMceerjMewefJepceJeer. meer. epeea
6. Deeiece Deewj lev$eMeem$eheb. epeJeuueYe efJesoer
7. lev$eee$ee ,, ,,
8. ueghleeieceme*den: (Yeeie 2 Yetefcekeecee$eced) heb. epeJeuueYe efJesoer
9. meelJelemebefnleemeb.heb. epeJeuueYe efJesoer
10. lev$eeueeske: (efnvoerYee<eeeeb veerj#eerjYee<eb)[e@. hejcenbmeefcee:
11. DeefYeveJeieghleke=lelev$emeej: (efnvoerYee<eeeeb veerj#eerjYee<eced)
[e@. hejcenbmeefcee:
12. MewJecele[e@. eogJebMeer]
13. Deeieceohe&Ce:heb. yeueefpevveeLeheefC[le:
14. MeeeevevolejbefieCeermeb. [e@. jepeveeLeef$ehee"er
15. JeekejCes veeiesMeYeke=efle<eg lev$eme eYeeJe:[e@. jepeveeLe-
ef$ehee"er

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
66 efveoe|Mekee

27. eesielev$eced
eLeceb eMvehe$eced 100
oMe&vemeJe&mJecedmJeeefceMejewleveYeejleereke=leced
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) ef$ehegjeceefncvemleJe: 25
(Ke) meewYeeiemegOeesoe: 25
(ie) meewvoe&uenjer (Meejeeee&ke=lee ue#ceerOejke=leerkeemeefnlee) 50
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) Deefnyeg&Ovemebefnleeee: 1-20 DeOeeee: 50
(Ke) ue#ceerlev$eced1-10 DeOeeee:) 50
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: (meeceevele: DeOeesefueefKele-
efJe<eeeveefOeke=le eMvee: YeefJe<eefvle) 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50
DeecveeeYesoe:, Gheemeveeeecehesef#ele%eeveced, iegefMe<emecyevOe:
oer#eemJeheb lesoee, hegjejCeced, ceele=keeheefjee:, Yetleeueehe%eeveced,
ev$eefJe%eeveced, cev$eoer#ee, cev$eeLe&efJeeej:, heer"jnmeced,
YeeJeeeejees: mecyevOeefveCe&e:, ev$ecev$eosJeesheemekeeveeb hejmhej-
mecyevOeefJeeej:, lev$eeseeesiemJeheced, meceeeeejkeewueeeejmJehe-
heefjee:, keeueerleeje-eerefJeeeveeb mebef#ehleheefjee:, eeceuejnmeced,
kegC[efueveerjnmeced, DeveeYeesiemJeheced, efvecee&CeeefokeeeeceJeJemLee,
meJe&Oece&eefleeJeeo:, DeefYe<eskemJeheb leoddYesoee, keueeeeefJeJeseveced,
cenemegKeeehlegheee:, Jeeeesie:, ceele=megKejnmeced, heebeje$eeefYecele-
me=efefJe%eeveced, JeCeexlheefeece:, nsJeemecceleb vee[erefJe%eeveced
osnmLeeeefJe%eeveb e hejcewkeeefvleJew<CeJe: heeesheefve<enmeced~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 67

heeceb eMvehe$eced 100

mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee
meneekeevLee:
1. Tantrik Religion-By Chintaharan Chakravarti.
2. lev$e Deewj DeeieceMeem$e kee efoioMe&vece. ce. eerieesheerveeLe
keefJejepe
3. meJeexuueemelev$e keer YetefcekeeefovesMeevYeeeee&:
4. ceneefveJee&Celev$eced
5. ceC[ueyeeeCeesheefve<eod Yee<emeefnleeDecevemkeleejkeeesieees-
e|JeJejCeced
6. lev$eleJecedefMeJeevefJ eeeCe&J e:
7. lev$emeej:DeefYeveJeieghle:
8. leejeYeefemegOeeCe&Je:
9. ueefueleemeneveecemeewYeeieYeemkejmeefnleced
28. Oece&Meem$eced
eLeceb eMvehe$eced 100
heg<eeLe&efevleeceefCe:
efleereb eMvehe$eced 100
keeueceeOeJe:
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) oekeceerceebmeevevoheefC[leke=lee ceOegmetoveerJe=efemeefnlee 60
(Ke) efJe<Cegmce=lesjMeeweekejCeced 40
elegLe eMvee$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
68 efveoe|Mekee

heeceb eMvehe$eced 100

mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee
meneekeevLeew
1. Oece&gce:ues. jepesvemeeoheeC[se:
2. Oece&Meem$eere: JeJemLeehe$eme*den:ekeeMeke:-meb.meb.
efJeeefJeeeuee:, JeejeCemeer~
29. hegjeCesefleneme:
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) MeeefC[ueYeefemet$eced (mJehvesMJejYee<emeefnleced) 50
(Ke) YeieJeodYeefejmeeeveced (eLece-efleereesuueemeew) 50
(ceOegmetovemejmJeleerke=leced)
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) ceneYeejles MeeefvleheJe&efCe jepeOece&: (54 le: 100 DeOeeee:) 50
(Ke) ceneYeejles MeeefvleheJe&efCe cees#eOece&: (1 le: 30 DeOeeee:) 50
le=leereb eMvehe$eced 100
eerceodYeeieJeleced (SkeeoMeeoMemkevOeew) 100
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee
meneeke-evLee:
1. mebmke=leefveyevOeveJeveerleced[e@ heejmeveeLeefJesoer, eerjece-cesnje
SC[ kecheveer, Deeieje
2. eerceodYeieJeefejmeeevecedmecheeoke:[e@. peveeo&veoe-
heeC[se:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 69

3. hegjeCeheee&ueeseveced[e@. eerke=<CeceefCeef$ehee"er
4. DeeoMehegjeCeheefjee:[e@. eerke=<CeceefCeef$ehee"er
5. hegjeCeefJeceMe&:heb. yeueosJeesheeOeee:
6. MeeefC[ueYeefemet$ecedmecheeoke:eermeleke[er-cegKeesheeOeee:
30. ieefCeleced
eLeceb eMvehe$eced 100
DeJekeuemeceerkejCecedSkeJeCe&mLemeeOeejCeeJekeuemeceerkejCeeefve,
DehetJe&meceeOeeveced (Singular solution) meefmLejiegCekeeefve SkeIeele-
meceerkejCeeefve (Linear equations with constant conffreients)
SkeheeefCe SkeIeelemeceerkejCeeefve (Homogeneous Linear equati-
ons), ceg<eekeeMe: (Standard forms), eLeeLee&Jekeue-meceerkejCeeefve
(Exact differential equations) efJeCe&meceerkejCeeefve (Differential
equations of Second order), egieheoskeIeelemeceerkejCeeefve (Simulta-
neous Linear equations), hetCee&JekeuemeceerkejCeeefve (Total Differ-
ential equations), DeebefMekeeJekeuemeceerkejCeeefve (Partial Differen-
tial equations), ueeeeemeceerkejCeeefve (Lag-range's equations),
SkeJeCe&me ve lJeskeIeelemeeJekeuemeceerkejCeme cegKe-ekeeMe:
(Standard froms of Differential equations lffirst otder but not
of first qegree),
efleereb eMvehe$eced 100
yeerpeieefCelecedmeceerkejCeeveeb ceerceebmeemebKeelcekes meceeOeeves
neve&jefJeefOe:, Devevlee: esCee: iegCeveHeueb emebme=efle:, Skehee
mebme=efle:~ esefCekee (Matrius), eesie:, Devlejced, iegCeveHeueced, esefCe-
kemeeslece:~
le=leereb eMvehe$eced 100
{keeeme ieefleMeem$ecedpe[lJeme IetCe&veb iegCeveHeueb e
(Moments & Prokucts of Inertiul) oer Deuecye&-efmeevle-ieefle-

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
70 efveoe|Mekee

meceerkejCeeefve e~ efmLeje#eb heefjle: ieefle:, efefJemleeefo<eg ieefle:,

leelkeeefuekeb ieeflekesvced, jwefKekeme keesCeereme e Jesieme mebj#eCeced,
Meefemebj#eCeced Jeeheleeceeveerles<eg efveeecekes<eg ueeeeeieefle-
meceerkejCeeefve les<eeb eeesieee, yeeueeer[e-eeme ieefle: (Moiion of
To p )
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
31. efmeevlepeewefle<eced
eLeceb eMvehe$eced 100
eefleYeeyeesOekeced oerIe&Je=eue#eCeme hetJee&&ced, YecejsKeeefveheCeced
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) meJee&vevokejCeme hetJee&&ced 70
(Ke) OejeYece: 30
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) meJee&vevokejCemeeseje&ced (eew{jeveKeC[ced) 60
DeLeJee
mete&enCeced
(Ke) JeemleJeeve=esVeefle: 40
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 71

meneekeevLe:
1. Yeejleerepeewefle<eMeem$emesefleneme:Mejyeeueke=<Ceoeref#eleke=le:
2. ieCekelejefCeereermegOeekejefJesefoke=lee
3. peeweflee|veyevOeeJeueere. efJeece esme, Yeowveer, JeejeCemeer
32. Heefuelepeewefle<eced
eLeceb eMvehe$eced 100
peelekeheeefjpeele: (Deeefole: peelekeYeeOeeeevle:)
efleereb eMvehe$eced 100
peelekeheeefjpeele: (jepeeesieeOeeeeled meceeefhlehee&vle:)
le=leereb eMvehe$eced 100
vejheeflepeeeee&
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. Yeejleerepeewefle<eMeem$emesefleneme:eerMejyeeueke=<Ceoeref#eleke=le:
2. ieCekelejefCeereermegOeekejefJesefoke=lee
3. peeseflee|veyevOeeJeueere efJeece esme, Yeowveer, JeejeCemeer
33. heeefue:
DeefveJeee&he$es
eLeceb eMvehe$eced 100
efJemegefceiiees (ceneerkeemeefnlees 17-23 efvesmee)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
72 efveoe|Mekee

efleereb eMvehe$eced 100

heeefuemeeefnlesefleneme:heeefueYee<eeee: Goddiece: efJekeemee,
mege:, efJevee:, DeefYeOece&me heefjee:, Devegefhekeme heefjee:,
DekeLeekeej: DekeLeee, erkee~
mecyeevLee:
1. heeefuemeeefnle kee Fefleneme[e@ Yejle eEmen GheeOeee
2. yeew Oece& kes efJekeeme kee Feflenemeees. ieesefJevoev heeC[se
3. yeewOece&oMe&veDee. vejsvosJe
JewkeefuhekeefJe<ees
1. met$es
le=leereb eMvehe$eced 100
Debiegejefvekeeees (elegkekeefveheele) DekeLeemeefnlees
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mecevleheemeeefokee (efveoevekeLeecee$eced) 50
(Ke) Demeeefueveer (efveoevekeLeecee$eced) 50
mege, efJevee, DeefYeOece&efhekeme heefjee: efJekeemee~
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee
2. efJevees
le=leereb eMvehe$eced 100
mecevleheemeeefokee Deeefole: JesjeveekeC[hee&vlee
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) efJeveemecyevOeer efveyevOe: 50
(Ke) Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 73

3. DeefYeOecex
le=leereb eMvehe$eced 100
heeve (heeeefvesme, heefeJeej, he_neJeej)
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) DeefYeOece&mecyevOeer efveyevOe: 50
(Ke) DeefYeOece&mecyevOeer Fefleneme: 50
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee
34. eeke=le SJeb pewveeiece:
DeefveJeee&efJe<ees
eLeceb eMvehe$eced 100
(ke) meceCemegeb (met$e 2, 7, 9, 12) 50
(Ke) Oecceheo (ieeLee 1-100) 50
efleereb eMvehe$eced 100
(ke) YeieJeleerMeleke (ieeLee 1-100) 50
(Ke) cetueeeej: (DeefOekeeje: 2, 3, 5, 8) 50
le=leereb eMvehe$eced 100
(ke) lejbieJeF& (lejbieueesuee) 50
(Ke) CeeCehebeceerkene 50
Jewkeefuhekes efJe<ees
elegLe eMvehe$eced 100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: 50
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme: 50
meneeke-evLee:
1. eeke=le meeefnle kee Fefleneme[e@. peieoerMeev pewve

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
74 efveoe|Mekee

2. pewve Deeiece meeefnleosJesvcegefve Meem$eer

3. pewve meeefnle kee Je=nod Fefleneme, Yeeie 1-2
4. Yeejleere mebmke=efle kes efJekeeme ceW pewve Jee*ddcee kee DeJeoeve
[e@. vesefceev Meem$eer
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eekeJeekehejer#ee
meneeke-evLee:
1. leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee& hejcheje[e@. vesefceev
pewve~
2. Yeejleere mebmke=efle ceW pewve Oece& kee eesieoeve[e@. nerjeueeue pewve
3. eceCe ^sef[Meve[e@. ieesefJevoev heeC[se
35. eeeervejepeMeem$eeLe&Meem$eced
eLeceb eMvehe$eced 100
keewueereeLe&Meem$eced (veJeceeefOekejCeeoJeefMees Yeeie:)
efleereb eMvehe$eced 100
ceneYeejleeree jepeveerefle: (jepeMeem$eeLe&Meem$eere-efJe<eee:)
(DevegMeemeveheJe&le: MeeefvleheJee&vle:)
le=leereb eMvehe$eced 100
eeeerveeOegefvekeeLe&Meem$e-jepeveerefleMeem$eees: legueveelcekeceOeeveced~
elegLe eMvehe$eced 100
lev$eJeee|lekeced (eLeceesOeee:)
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
36. legueveelcekeoMe&veced
eLeceb eMvehe$eced 100
heeeeeoMe&veme mecekeeefuekesefleneme:efJeMues<eCeelceke-
oMe&vecedjmesue-efJeiesmeFve-Seje~ DeefmlelJeJeeoer oMe&veced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 75

keerkexiee[-mee$e&~ ceeveJeJeeoer oMe&vecedkeee|ueme uesceev~

velcekeYeeweflekeJeeo:ceekeme&~
hee"eevLee:
(ke) kevscheesjsjer efHeueemeHeerkeesheuesmve~
(Ke) eerHe kejsvdme DeeHe kevscheesjsjer efHeueemeHeer[er. Sce. oe
meneekeevLee:
1. S nC[&[ Feme& DeeHe efHeueemeHeerpes heemeceesj (Deveg.)
2. DeeJejveeuespe DeeHe Skemeve&ue Je[&jmesue~
3. DeeYeeme Deewj meledyes[ues~
4. Yee<ee, mele Deewj leke&Meem$eSej~
5. mecekeeueerve oeMe&efveke efevleveSe. Sve. efcee:
efleereb eMvehe$eced 100
YeejleereoMe&veme mecekeeefuekesefleneme:
(efJeJeskeevevo-DejefJevokes. meer. Yeeeee&, cenelceeieeBOeer-
YeieJeeveoeme-ieesheerveeLe keefJejepe-Deeeee& vejsvosJe-
jeceeJeleejMece&cenesoeme hejceeLe&oMe&veced, yeojerveeLeMegkeueme
osnelceJeeo:, peievveeLeesheeOeeeeveeb YeejleereoMe&veme
Yeeweflekeeleekeueveced)
hee"eevLee:
1. kevscheesjsjer FefC[eve efHeueemeHeerjeOeeke=<Ceved leLee cetjns[~
2. eerHe kejsvddme DeeHe kevscheesjsjer efHeueemeHeer[er. Sce. oe~
3. Yeejleere efevleve keer hejcheje ceW veJeerve mecYeeJeveeSBheefjmebJeeo
Yeeie2, 3~
4. Yeejleere mebmke=efle SJeb meeOeveeieesheerveeLe keefJejepe~
meneekeevLee:
1. meye OeceeX keer yegefveeeoer SkeleeYeieJeeveoeme~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
76 efveoe|Mekee

2. DeeOegefveke Yeejleere efevlekeefJeeveeLe vejJeCes~

3. meleeLe&ekeeMeoeevevo~
4. kevscheesjsjer FefC[eve efHeueemeHeerefJeveeieesheeuejs~
5. kevscheesjsjer efHeueemeHeerSme. kes. eerJeemleJe~
6. mecekeeueerve YeejleereoMe&veees. ue#ceer mekemesvee~
7. mJeelev$eesej YeejleereoMe&ve, Yeeie 3 (meb.) [e@. Deefcyekeeoe Mecee&
le=leereb eMvehe$eced 100
(Deefmceved efJeeefJeeeuees meceefle efeeeflemewJe efJe<eeme
DeOeeheveb eMvehe$ee efJeOeereles)
veeieepeg&ve-yes[uesoMe&ves
hee"eevLee:
1. DeeYeeme Deewj mevle-yes[ues~
2. veeieepeg&veme cetueceeOeefcekekeeefjkee~
meneekeevLee:
mesC^ue efHeueemeHeer DeeHe yegefpceer. Deej. Jeer. cete|le
DeLeJee
nsiesuejeceevegpeoMe&ve
hee"eevLee:
1. efJeeeheensiesue (efleere Yeeie)
2. jeceevegpeme yeemet$eeerYee<eced (eleg:met$eer)
elegLe eMvehe$eced 100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
DeLeJee
heee&JejCeoMe&veced
heeceb eMvehe$eced 100
mJeMeem$eereefJe<eefekee ceewefKekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 77

37. YeejleereefJeeemebmke=efle:
Fme KeC[ ceW eej Jeie& neWies, efpeveceW mes Ske kee DeOeeve e$e
eje efkeee pee mekesiee~
(De) JeekejCeJeie&:
eLece-eMvehe$eced 100
Jeekeeheoereced (yeekeeC[ced)
efleere-eMvehe$eced 100
efmeevlekeewcegoer (YJeeefole: uekeejeLe&hee&vlee)
le=leere-eMvehe$eced 100
1. JeweekejCe-Yet<eCemeej: (meceemeMeefe:, mHeesefveheCeced) 50
2. heefjYee<esvogMesKej: (16-40 heefjYee<ee:) 50
elegLe&-eMvehe$eced 100
1. ceneYee<eced (2-4 Deeefkeced) 50
2. MeyosvogMesKej: (Deeefole: heemeefvOeekejCehee&vleced) 50
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~
DeLeJee
(Dee) meeefnleJeie&:
eLece-eMvehe$eced 100
1. OJeveeueeske: (1-2 GheesodIeele:) 70
2. DeefYeveJejmeefmeevle ([e@. oMejLe efJesoer, 30
efJeMJeefJeeeuee ekeeMeve, JeejeCemeer)~
efleere-eMvehe$eced 100
jmeiebieeOej: (1 Deeveveced)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
78 efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced 100
1. JeefeefJeJeske: 60
2. DeewefeleefJeeejeee& 40
elegLe&-eMvehe$eced 100
1. Gejjeceeefjleced 50
2. oMehekeced 50
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$e-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~
DeLeJee
(F) oMe&veJeie&:
eLece-eMvehe$eced 100
1. MJesleeMJelejesheefve<eled 40
2. Dewleefmeef: (eLece-KeC[:) 60
efleere-eMvehe$eced 100
1. ceerceebmeeveeeekeeMe: 50
2. eeJee&keoMe&veced 50
le=leere-eMvehe$eced 100
1. meebKe-eJeeve-Yee<eced 50
2. heeleeueeesieoMe&vecedJeemeYee<emeefnleced (meeOeveheeo:) 50
elegLe&-eMvehe$eced 100
1. veeeefmeevlecegeeJeueer (DevegceeveKeC[hee&vlee) 50
2. yeesefOeeee&Jeleej: (veJeceKeC[:) 25
3. meeodJeeocebpejer 25
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~
DeLeJee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 79

(F&) hegjeCe-Oece&Meem$e-Jeie&:
eLece-eMvehe$eced 100
1. JeeuceerefkejeceeeCeced (megvojkeeC[ced 30 meiee&vleced) 50
2. ceneYeejleced (MeeefvleheJe& 100 DeOeeehee&vleced) 50
efleere-eMvehe$eced 100
1. efJe<CeghegjeCeced (1-3 DebMe:) 50
2. mkevohegjeCeced (keeMeerKeC[:) 50
le=leere-eMvehe$eced 100
1. ee%eJeukeemce=efle: (DeeeejeOeee:) 35
2. cevegmce=efle: (mehleceeOeee: jepeOece&:) 35
3. keewefue-DeLe&Meem$eced (eLeceeefOekejCeced) 30
elegLe&-eMvehe$eced 100
1. efveCe&eefmevOeg: (1-2 heefjsoew) 50
2. mebmkeejceetKe: 25
3. MegefceetKe: 25
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~
38. legueveelcekeOece&:
eLece-eMvehe$eced 100
(ke) Jesome DebMee:heg<emeteced veemeoeremetee~
Gheefve<eobMee:F&MeeJeemeesheefve<elke"esheefve<ee~
ieerleeee DebMe:le=leereelegLee&Oeeeew~
efleere-eMvehe$eced 100
vetleve-Oece&-efveece:
efJeefyuekeve mecesv^er DeeHe peesmesce, mesv ceekeme& ieemhesue 16,
mesv heesueme uesj, efHeefjefLeeme Ske DeeHe o SJeesmsume 4 heefjsob
eeJeled~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
80 efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced 100
mebmke=leb kegjeCeced, lemeebMee:, noerMeeveecebMee:~
MeefjeledeYe=leerveeb efJeJeseveced~
elegLe&-eMvehe$eced 100
Oecceheob lemeebMee:, efJeveeefhekeb leobMee:, meceeemegeced
leobMee:, pewveeveeceeeejefveeceee~ yeerpekeb leobMee:, keyeerjhebefLeveeced
Deeeejefveecee:~ peemebefnlee, iegCeeced Deeeejefveecee:~
heece-eMvehe$eced 100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~
39. Yee<eeefJe%eeveced
eLece-eMvehe$eced 100
Fme eMvehe$e kes oes efJekeuheeW ceW mes keesF& Ske efJekeuhe efueee pee
mekes iee
(ke) meceepe Yee<eeefJe%eeve Deewj Devegeege Yee<eeefJe%eeve
1. Yee<ee Deewj meceepe kee Devle:mecyevOe, meceepe Yee<eeefJe%eeve Deewj
Yee<ee kes meceepeMeem$e keer DeJeOeejCee~
2. meeceeefpeke efJekeuheeW kee Yee<ee hej eYeeJe (Jee, efue, Oece&,
#es$e, JeJemeee, YeeJeelcekelee, peeleerelee, veweflekelee
je^erelee)~
3. DeJeOeejCeeSB, Yeeef<eke mecegoee, Yee<ee-efveeespeve, efYeeef<ekelee,
yengYeeef<ekelee, kees[efceeCe, kees[heefjJele&ve, efheefpeve, Jeeceesue,
Yee<ee kee ceevekeerkejCe, eesefe~
4. Yee<ee-Depe&veeLece Je efleere Yee<eepe&ve kes JeeJeneefjke Je
meb%eeveelceke efmeevle, efleere Yee<eepe&ve ceW eLece Yee<ee keer
mecemee~
5. Yee<ee-efMe#eCe keer eefJeefOeeeB, JeekejefCeke, Devetefole,
YeJeYeeef<eke, mee#eeled meces<eCehejke, Yee<ee-efMe#eCe keer meeceeer
Je meeOeve, efMe#eCe ceW DeOeeheke keer Yetefcekee, $egef efJeMues<eCe~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 81

(Ke) Mewueer-efJe%eeve, Yeejleere keeJeMeem$e Je JeekejCeMeem$e

1. Mewueer-efJe%eeve keer DeJeOeejCee SJeb #es$e, Mewueer-efJe%eeve, jerefle-
efJe%eeve Deewj mebjeveelceke Mewueer-efJe%eeve keer cetue ceeveleeSB,
Yeejleere keeJeMeem$e kes efmeevle, Ssefleneefmeke heefjece ceW
Yeejleere JeekejCeMeem$e keer cetue ceeveleeSB~
2. keeJe Yee<ee Deewj meeceeve Yee<ee ceW Devlej, keeJeYee<ee jeves
keer eefeeeSBeeve, efJeeueve, meceeveevlejlee, eleerkeelcekelee,
efyecyeelcekelee~
3. Deuebkeej, jerefle, iegCe efmeevleeW keer cetue ceeveleeSB~
4. OJeefve, Jeeesefe Je Fve efmeevleeW keer cetue ceeveleeSB~
5. Yeejleere JeekejCe-oMe&ve~
mevoYe&-evLe
meesefMeees eEueefiJeefmkeme^[efieue~
meesefMeees eEueefiJeefmkemen[meve~
mebjeveelceke MewueerefJe%eevejJeervveeLe eerJeemleJe~
OJeveeueeske (eLeceeseesle)DeevevoJeOe&ve~
JeeesefepeerefJele (eLece Gvces<e)kegvleke~
efleere-eMvehe$eced 100
heevlejCehejke epeveke JeekejCe Je keejke JeekejCe
1. heevlejCehejke epeveke JeekejCe keer DeJeOeejCee, heevlejCe-
hejke epeveke JeekejCe kes mevoYe& ceW eejmkeer keer ecegKe osve~
2. DeYevlej SJeb yeee-mebjevee, heevlejCehejke efveece, Yee<eeF&
efmeevle Deewj Yee<eeefJejece, JeekejefCekelee~
3. peer.Jeer. efmeevle~
4. heeefCeefve kee keejke efmeevle Je efJeefYeVe keejkeeW keer OeejCeeSB~
5. keejke JeekejCe Deewj Gmekeer ecegKe ceeveleeSB~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
82 efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced 100
Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve, eeeerve, ceOe DeLeJee DeJee&eerve Yeejleere
Deee& Yee<eeDeeW ceW mes efkemeer Ske kee efJeMes<e DeOeeve
1. Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve keer cetue ceeveleeSB, Yee<eeDeeW kee
JeieeakejCe SJeb Yee<ee-heefjJeej~
2. Yee<eeDeeW kee hegveie&"ve (Ssefleneefmeke hegveie&"ve, legueveelceke
hegveie&"ve, Deevleefjke hegveie&"ve, yeee hegveie&"ve mecyevOeer
DeYeeme)~
3. Yeeef<eke heefjJele&ve (OJeefve, he, DeLe& SJeb Jeekee heefjJele&ve),
veJeJeekejCe-efmeevle~
4. eeeerve, ceOe DeLeJee DeJee&eerve, Yeejleere Deee& Yee<eeDeeW ceW mes
efkemeer Ske kee efJeMes<e DeOeeve~
mevoYe&-evLe
Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve SJeb JeJenejpeekegceej peuepe
Yee<eeMeem$e keer he-jsKeeGoeveejeeCe efleJeejer~
elegLe&-eMvehe$eced 100
elegLe&-eMvehe$e kes oes efJe<ee neWies, FveceW mes Ske kees egvevee nw~
(ke) Jeglheefe-efJe%eeve, Yeejle Ske Yee<eeF& #es$e
1. Jeglheefe-efJe%eeve kee heefjee, Yeejleere Deewj heefeceer
JeglheefeMeem$e kee Ssefleneefmeke heefjee~
2. Jeglheefe kes ecegKe efmeevle, Yeejleere JeglheefeMeem$e (efvee)~
3. Yee<eeF& #es$e keer mebkeuhevee leLee ecegKe efJeMes<eleeSB~
4. Yee<eeF& #es$e keer ceeveleeDeeW kes DeeOeej hej Yeejleere Yee<eeDeeW kes
DeOeeve keer DeeJeMekelee~
5. Yeejleere Yee<eeDeeW keer mebjeveeiele meceevelee~
mevoYe&-evLe
efveeeemke~
Fefievee Spe S eEueefiJeefmke Sefjeeceeveerkee~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
 Deeeee&-efleereKeC[: 83

(Ke) meb%eeve Deewj Yee<ee

1. meb%eeve keer DeJeOeejCee (meb%eeve Ske eefeee kes he ceW,
meb%eeveelceke mebjeveeSB)~
2. mebmke=efle Deewj meb%eeve (meb%eeve kee meeceeefpeke mJehe)~
3. Yeejleere Yee<ee-efevlekeeW kes Devegmeej meb%eeveelceke DeJeefmLeefleeeB~
4. meb%eeve kee efJekeeme Deewj Yee<ee~
5. Yee<ee keer efJeefYeVe FkeeFeeW kes efueS meb%eeveelceke hejer#eCe
meb%eeveelceke keesefeeB, meb%eeveelceke peefueleeSB, Yee<ee-efveeespeve
mecyevOeer meb%eeveelceke peefueleeSB)~
heece-eMvehe$eced 100
cewefKeke hejer#ee~
Bibiliography
1. Beur T.G. (1970 a), The Cognition Basis for Linguistic
Structures in Hays, R (ed), Congniion and Language
Development, New Yark : Wiley, P. 277-360.
2. Casson W. Ronald (1981) Language Culture and
Congnition, Maomillan London.
3. Clark & Clark (1977) Psychology and Language,
Heroowt New Yark.
4. Jain, V.P. (1970) Language Teaching, Linguistics and
the Role of Language in Cognetive Development,
A.M.U.
5. League, Richark (1977) Psycholinguistics, Matrioes
Moution.
6. Matlia Margareta (1983) Cognition, Helt, Rinehent and
Wiastoa.
7. Mouton Joha (1970) Psycholinguistics, University of
Illinois Press.

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5
84 efveoe|Mekee

8. Papapavlon N. Andreas (1984) Perception and

Production in Second Language Learning, Bahri
Publications, Delhi.
9. Vesta Fnenois J. Di (1974) Language Learning and
Cognetive Processes, Wordsworth Publishing
Company.

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5