I HC QUC GIA THNH PH H CH MINH

TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

KHOA VN HC

BI TIU LUN
MN: HUYN THOI V VN HC

C MU NC TRONG TH BI GING

GVGD: PGS. CHU XUN DIN

HVTH: NGUYN TH MINH NGUYT
LP : L LUN VN HC (2016 -2018)

Tp. H Ch Minh, ngy 10 thng 06 nm 2017

2
 I. M u:

Vo th k th XX, trn thi n vn hc Vit Nam xut hin mt tn

tui th, i th v cng k l m to ha ban cho khu vn vn hc ca
chng ta. Ngi m ti mun nhc ti y l nh th Bi Ging- nh th ca
hu bn th k, th ca ca ng c coi l trng th in lon cng vi Hn
Mc T lc by gi, th ng cng c t nhiu nh hng ca nh th Hn
Mc T (trong Ma ngun, Bi Ging c vit li Hn Mc T), ng l nh
th tiu biu cho th ca in lon v thn xc trong na th k cui. Bt chp
ting lnh, ting d ca th gian to cho nhn th ngy nay nhng tuyt tc
c o. Th Bi ging l mt ci th v thc, y l tr, trit l v cuc i
v con ngi, th ng nh l linh hn sng, ni dung th v cng phong ph,
hn th dung d, tinh thm, l mt con ngi c bit, d thng vi ci th
bt ngt, ngao du y nhng khng km phn phng tng, l hin tng
vn hc c bit, thin ti t hy him c trong thi ca Vit nam hin i.
Ni v nh th Bi Ging, cc nh nghin cu tn khng t giy bt o
su, tm ti nhng iu cn tim n bn trong nhng tuyt tc ca ng. C rt
nhiu u sch xut bn cc tp th, nhiu bi bo, lun vn tp trung tm
hiu ci th cng nh cc kha cnh ngh thut ni bt m Bi Ging s
dng mt cch iu luyn. Ngoi ra, cn mt vn chng ta cn phi quan
tm l yu t c mu trong th ca ng, nhng thnh cng sng tc ca
ng khi nhc n l khng th b i yu t c mu. PGS.TS Nguyn Th
Thanh Xun trong i tm c mu trong vn hc Vit Nam vit nh sau:
Vi Bi Ging, ng quan ca ci ti nguyn s xui ng n vi mt thin
nhin thun ty. Th ng l nh la run xe ra t ci chm ca hai mnh v
cy kh (). Hu nh nhng sng tc ca ng u quay tr v ngun ci,
vi thin nhin t nc nc, m bn sc dn tc nhng khng km phn
mi m, t y, vic linh hot vn dng c cc yu t c mu mt cch
nhun nhuyn v iu luyn cng mt phn to nn mt thin ti th Bi
Ging.

II. Ni dung

1. i nt v cuc i v s nghip vn hc ca tc gi

Bi Ging sinh ngy 17. 12.1926 ti lng Vnh Trinh, x Thanh Chu
( nay l x Duy Chu) thuc huyn Duy Xuyn, tnh Qung Nam v mt ngy
01.10.1998 ti Tp. H Ch Minh. Cc bt danh khc: Vn Mng, Trung Nin
Thi S, i i Thi S, Bi Bng Gii, Bi Bng Gii, Bi Ging,...Theo
nhiu t liu li, ng l con mt gia nh a ch giu c , Cha l Bi
Thuyn,m l Hunh Th Kin. ng l con ca ngi v th hai ca Bi
Thuyn, m ng l chu ni c Hong Vn Bng- em rut c Hong Diu-
ph bng khoa nm 1853, Thng th B Binh, Tng c H Ninh. M ng
c by ngi con, ng ng th hai, nhng v tr th nm trong i gia nh
Bi Thuyn, ng cn c gi bit danh l Su Ging. Bi Ging ly v lc
19 tui, y l ngi v theo ch hn ca cha m ng, v ng tn l Phm Th
Ninh, con mt gia nh kh gi gn cha Cu, Hi An. Khi ci c ba
nm, v ng qua i v bnh lu ngy vo nm 1948, con ng cng mt theo
v sinh non. Theo Bi Vn Vnh em rut Bi Ging k li, ng lc nh hc
ti Qung Nam, ln ln ng ra Hu hc v bc thnh chung nm 1945.
Vo nm 1950, ng thi T ti II vn chng v mt thng sau , ng ra
lin khu IV- H Tnh nhp hc tip. Sau ngy khai ging, ng quay ngay
v Qung Nam v khng hc na v nghe bi c khai ging ca thy hiu
trng, ti y, ng bt u chn d ti lng Trung Phc. Hai nm sau, ng
vo Si Gn ghi danh hc ti trng i hc Vn Khoa,li mt ln na nhn
thy tn gio s s ging dy, ng chm dt vic hc ca mnh ti y.( trong
S tho tiu truyn Bi Ging- Bi Ging trong ci ngi ta). Nhng qu
trnh hc tp ca Bi Ging vn cn nhiu tranh ci v c nhiu c liu khng
xc ng. ng Tin a ra mt qu trnh hc khc ca Bi Ging nh
sau: Tiu hc, Bi Ging hc Hi An, ln ln ng hc Quy Nhn v Hu.
Nm 1945, ci v xong, ng quay v Trung Phc sinh sng, ng ang hc
Bnh nh th v ng mt, sau l qung thi gian ng hc t ti H

3
Tnh nhng sua ny cng b d. Thng 5, nm 1952, ng tr v Hu, sau
vo Si Gn dy hc v sng ht cuc i ti y. Qu trnh hc tp cng
nh cuc i ca Bi Ging ni chung u c nhng im cha tht s xc
nh r rng nhng c mt iu tt c mi ngi u cng nhn ng l mt
bc ti hoa vn chng, thi s ht lng v vn chng.
Ngay t bui u cm bt, nhng bi th ca ng c ng bo,
ngoi ra, ng cn son c sch gio khoa cho hc sinh cp hai, th Bi Ging
khng ch c cht lng m cn v s lng cng rt s, ng c mt cch
vit v cng thn tc, mt ngy m, ng c th lm trn 200 bi th, tp th
12 con mt vi trn 130 bi ong ch sng tc trong mt ngy l Noel nm
1966 ( theo li tha tp Mi hai con mt ca Bi Ging). Nh th Mai Tho
rt kinh ngc v ti lm th ca Bi Ging, ng vit nh sau: Ln u tin
ti thy Bi Ging vit, thon thot, vn vt, nhanh khng th t. Nh th
khng th tu u, t tim chy xung, lu qu, m ngy t ngn bt t u
ngn tay thi [76, tr. 240]. l nhng bi th ng khu chu khng phi lm
sn. Mng tc phm th vn l mng quan trng nht khng nh tn tui
ca nh th, bn cnh , ng cn dch thut, nghin cu, bin kho, ph
bnh.V phn dch thut, ng rt thnh cng v phn chuyn ng, th hin rt
tt tinh thn nguyn bn m th hin trn vn kh nng din t phong ph,
siu ngn ng ca ting Vit, cc tc phm dch bao gm: Hong t b, Ha
m in d, Mi hng xun sc, Khung ca hp,...V mng nghin cu, ng
rt uyn thm v mt trit hc, am hiu v ting c ca ng. Mng kho
lun, ph bnh, ng c nhng nhn nh tinh t, su sc.C th ni Bi Ging
l mt ngh s a ti, ng cn bit v tranh v k ha. Nh th d ti hoa
nhng rt bc mnh, cuc sng gp nhiu bin c, l con v th, v mt sm
ch sau ba nm ci nhau, gp cnh nh chy nm 1965,.. t tinh thn ng
tr nn bn lon, khng c bnh thng. Na cuc i sau ca thi s Bi
Ging l khong thi gian rong chi, ni n chn bt nh, cuc sng ln
xung, lang thang khp ni, khi ngoi ng, khi ngoi ng, khi trong vn
nh mt mnh m trng, khi lm bn vi cc loi vt t vt, ch kh, t do
ht ca, vui chi u lng, cui hm, khi lm bn vi bia ru ty lc, rong
rui ngao du khng bit chn. Cui i, ng c chu r Nguyn Thanh
Hoi a v gia nh chung sng, ng qua i v cn bnh tai bin mch mu
no. V cuc i th Bi Ging, cho n nay, c rt nhiu ngi mi di
nghin cu v th Bi Ging nhng cha tht s hiu ht con ngi th ca
ng. Cho n nay, trong th Bi Ging vn cn nhiu iu b ng cn c
khai thc v mt mng th cht cha nhng iu b n, iu luyn, s dng
thun thc ngn t ting Vit, hnh nh cng nh cc yu t c mu hng v
ci ngun dn tc.

4
2. Khi qut s lc v khi nim c mu v c mu nc
II.1 C mu nc

Ni v khi nim c mu, c rt nhiu khi nim cng nh nhng

nghin c, nhn nh v vn ny, nhng gii hn bi tiu lun ny ch
xin a ra mt s kin ph bin c nghin cu v chp nhn v c
mu.C mu (ting Anh: archetype, ting php: archetype), l khi nim
xut pht t ngnh phn tm hc, c th hn l t tm l hc chuyn su
ca Jung. y l mt thut ng kh phc tp, ch c th tip cn khi nim
ny gc gi . Jung gi y l nhng hnh nh c tnh biu tng,
pht hin tu tng su thc con ngi l nguyn tng, ng gi y
l yu t ch yu ca v thc. n nm 1919, Jung mi chnh thc
dng t c mu, theo ng th c hai loi c mu l: c mu trong hnh
thc v c mu trong hin thc (theo Lu Hng Khanh). T kp
archetype gm t n l arche c ngha l c, khi u, c s, nguyn
l v t n typos c ngha mu, loi, du n, hnh nh, m hnh, tiu
chun V vy, ta c th dch ra c nhiu tn khc nhau trong ting
Vit: c mu, mu c, mu gc, nguyn mu, nguyn tng, mu
tng..
Theo t in vn hc, c mu l khi nim dng ch mu ca
cc biu tng, cc cu trc tinh thn bm sinh, trong tng tng ca
con ngi, cha ng trong v thc tp th tinh thn ca cng ng nhn
loi; v thc tp th ny la mt yu t c trng cho tt c cc v thc c
nhn[59, tr. 972]
Theo t in biu tng vn ha th gii theo quan im ca Jung:
cc mu gc ging nh nhng nguyn mu ca cc tp hp biu tng
n su trong v thc n ni chng tr thnh nh l mt cu trc, nh
nhng k tch() cc mu gc biu hin nhng cu trc tm thn gn nh
ph bin, bm sinh hay c tha k, mt thc tp th, chng th hin
qua cc biu tng c bit cha y mt cng sut nng lng ln,
chng ng mt vai tr ng lc v thng nht ng k trong s pht trin
nhn cch
phn bit c c mu v biu tng ta phi da vo tnh v thc tp
th l tiu ch quan trng nht.Ta c mt s c mu c trnh by trong
cng trnh nghin cu ca tc gi Lu Hng Khanh trong Tm l hc
chuyn su thc v nhng tng su v thc(theo C.G.Jung) nh sau:
c mu ngi cha, ngi m, tin n, n hong, thin thn, thin s, thin
hong, cy a, chin con, hnh trn, ph thy, ma qui, c qu, nc, mu
sc, vn chng chnh l mnh t mu m nui dng c mu, c mu

5
, ang v s c bn c cng nh gii sng tc sau ny tm hiu nhiu
hn na.

2.2 C mu nc

Nc t khi nguyn v tr l mt yu t trong bn yu t quan

trng to nn s tn ti ca th gii. Nc mm mi, ty bin v lun
chuyn, lung lch khp cc ng hm, nc m t v dung ha, nc
mang oxy l hi th ca s sng, nc l mt khi vt cht khng l,
nc c v vng hnh thc, trng thi tn ti i cng nhng thuc tnh
phc tp nh bin, sng, h, mng, rch, khe,l nhng hnh thc tn
ti t nhin ca nc, cha k n nhng nhn to do con ngi to ra.
Nc c nhiu trng thi nh phng lng, m i, chy mnh, chy xit.
Cun xoy,..Nc c tnh dng, tnh m, lng tnh. Nc c nc mn
v c nc ngt, nc l, nc c lc thun khit, trong tro, mt m, lc
c hay bng gi. ngha tinh thn ca nc c quy v ba ch nh
l ngun sng, phng tin thanh ty v trung tm ti sinh. Theo T in
biu tng vn ha th gii (tr. 709). Ta c th d dng nhn thy tm
quan trng ca nc, tri t chng ta hai phn ba l nc, c th chng
ta v cc loi sng khc u n cha trong c th phn ln l nc. Nc
chnh l mm sng ca mi th tn ti trn i. T trong su thm, nc
chnh l yu t lm nn v tr, con ngi tm v vi nc cng ng
ngha tm v vi ci ngun chnh mnh.Trong vn ha vn hc Vit Nam,
nc c mt khp ni, phong ph v rt a dng, trong huyn thoi Qu
bu m, ta thy hnh nh ca dng l, trong s thi t nc ca
ngi Mng, ta cng bt gp hnh tng ca nc, nc to ra Thnh
Ging, S Da trong truyn dn gian c tch Thnh Ging, S Da,..Nc
to ra sc mnh cho ngi sc mnh chin u trong s thi ,
Nc cn gn lin vi cc yu t nh: ni non, sng,Nc l ngun
cm hng bt tn cho cc ngnh ngh khc nh m nhc, hi ha. C th
ni, nc l v tn t ngn xa n nay.

3. C mu nc trong th Bi Ging

Nc l mt hin tng c trng trong th Bi Ging, th ng u

u cng trn ngp nc, bt c ni no ta cng c th tm thy nc:
bin, sng, sui, khe,ma,ngay t tn nhng tp th ca Bi Ging ta
tm thy nc: Ma ngun, Rt ht phiu bng, Nh Sng,Ngn thu
rt ht, Bi ca qun o, rong ru. Trong cc tc phm th Bi Ging,

6
nc l mt ngun nguyn thy, l ci ngun ca s sng, nhng man
mc nhng ni bun. Biu tng thy nhiu nht trong th Bi Ging
th hin c mu nc l hnh tng ma, ma gn lin vi ni bun, im
qua nhng ln ht ma ri rt: Ngn thu rt ht, Rt ht phiu bng, by
gi dt ht, Rt ht by gi, Tri xa rt ht, Trang m rt ht, thn em
nh ht ma sa, t tri rt ht quan san, t tri rt ht lim dim, ., cch
xng h ca tc gi cng rt l, l ht ma ch khng phi l ht
ma, l rt ch khng phi l ri ma, gn lin vi cc hnh nh, t
ng gi ln ci bun, ngn thu, tri xa, trang m, phiu bng,..Cch ni d
dm ny rt c ngha. V m, ht mang ngha tng hnh, mang li mt
hnh nh trn y. V ngha, ht l ci li bn trong ca qu, c th m
thnh mm sng mi. Th ng hng v qu kh, ci ngun vn l m
hng ch o:Ti vn xa kia l /Ngn thu ti rt ht/Ti vn xa kia
l/Ma ngn cn l hoa,Ti vn xa kia l/S mt ht sng hoa,
Ti vn xa kia l/M mm gia m khuya/ Ti vn xa kia l/M ci
ht xim mm( Vn xa kia l- Ma hoa trn ngn). Ging th Bi
Ging lp lng hai mt, ngha th nht gn lin vi ch ngha phn thc,
ngha th hai gn lin vi biu tng ma thun khit, mt trong, ma
sinh ra t nc, tnh cht ca ma l thun khit, (ngi ta thng hng
nc ma ung, ma nm lng chng tri nn rt tinh khit), bn cht
ca ma l ban phc, dn gian c cm t n ma mc. Ma lm sch
bu khng kh, lm cho mt t bt nc n, kh cn. Ma trong th Bi
Ging chuyn ti chc nng s sng, nh th nhn cuc sng bng quy
lut sinh si, ny n qua lng knh ca ht ma ri:
i mt ngi con gi
L ng mt bu tri
L sinh con ci
p bng ht ma ri
(i mt ngi con gi, L hoa cn)
Ma l th iu ban s vui sng thanh nhn:
Ban s th iu phiu bng
V sau rt ht chm bng qu nh
By gi mt lc ung tr
n qua hoa cht gi l ti sinh
(Tng c nhn- th Bi Ging)
Ch bng mt ht ma nh th ni ln tt c chu k sinh si, ny n
ca s sng v tr, gom tt c vo mt hnh nh nh b th hin c s
sng ca tri t v con ngi. Thi gian v khng gian di rng ca mt
kip ngi cng c khi qut qua bn cu th sau, mi cu th l mt
khng gian, thi gian khc nhau, t qu kh ban s ca ci phiu bng

7
n qu kh cn hin ni qu nh, i qua thi im hin ti n khng
gian ung tr v khng gian v lai ti sinh cu cui, ting th Bi Ging
c phn hoi c thng qua ma, ng cho ta thy nhng hnh nh biu
tng vn ha v vn hc trong qu kh.
Mt hnh nh na khng th b qua tm v c mu nc trong
th Bi Ging l hnh nh khe. C th ni, khe trong th Bi Ging
cng l mt biu tng m nh, xut hin 196 ln trong th ng nh: Lc
v u r khe trung/ Nc trung l l thu rng xung khe( Phng, B
hai chn- Ma ngun), Xung khe tm bin hi m( trong hang- Bi ca
qun o), Ti s ra khe bt c v(Ti s ra khe- Ngn thu rt ht), u
khe sui chy nc v trong rng(L Hoa Cn),Khe trong th Bi
Ging trc ht ta hiu l khe nc, khe sui, khe trung, khe gn lin
vi nc,l ni c mch nc ngm chy qua, l mch sng ngt mt
khng bao gi cn kit, nc khe chnh l biu trng ca s bt tn, tinh
ty, thun khit nh nc. L do m nc tr thnh ngun sng l do t
xa n nay, con ngi lun cho rng ti ni thin ng c mch nc
phun ra mang li s sng, thanh xun, bt t, trng th khi ung c
nc . Dn gian hay truyn tai nhau rng, ni cc v thnh, tin, pht
ng tr u l ni c ngun nc thing ling, dn gian hay gi l nc
thnh gip ch cho con ngi, ta cng d dng nhn thy mt s tn gio
c nhng nghi thc lin quan n nc thnh.Theo nghin cu ca Jung:
sui ngun hay nc mch l mt hnh nh ca linh hn, ci ngun
ca cuc song ni tm v ca nng lc tinh thn. Khe trong th Bi
Ging mang nng lc ni tm, mang v thc nhn loi, ng yu mn v
qu trng nc khe:
Xin mi ngi hy ung
Nc tu h hang khe
Trong bng ti m khuya
(i ngi con gi- L hoa cn)
Trong i mt ca nh th, nc khe l mt ci g hi t y tinh
hoa ca tri t, cha ng nhng iu tt p nht ca trn gian, l mt
th qu gi c ban cho cuc sng ny, mang n tinh thn tt p ti
cao cho con ngi, mang n mt th xc trng kin nn nh th xin
mi ngi hy ung trong m khuya l lc mi hi t tinh ty nht
c gom gp di do nht. Thin nhin lun tim n nhng sc mnh
ln lao vi i sng x hi con ngi, l ngun sc mnh thing ling
v tn cha bao gi mt i. c bit, vi th Bi Ging, ng khng lm
mt i m cn lm cho n tr nn phong ph v a dng.
Mt hnh nh na biu hin cho c mu nc trong th Bi Ging
l sng, theo T in vn ha th gii, sng l m hi ca tri t, l

8
nc bt ca cc thin th, l sng tri tr li cuc sng cho nhng hi
ct (theo ngi Do Thi), l sng lm sng mt v t ti s bt t (theo
ngi Trung Hoa). Theo Lo T, s ri sng du ngt l s kt hp hi
ha gia tri v t, theo ngn ng nh Pht, th gii sng gn lin vi
s Chn ng ca trit l o.T nhng ngun ngha , sng trong th
Bi Ging l tinh th nc p , kt tinh, hnh thnh linh hn bn nguyn
ca v tr:
Hai tay vc nc sui ngn
Rc ln cnh di git ngn nh sng
(Xun thn n- Ma ngun)
Nhng git nc trong ngn nh sng ng li trn cnh cy hoang di
nh gom c s sng ca ni rng, sui ngn, v p ca thin nhin c
nh th nng niu, qu trng, nh nhng n ly bng hai tay vi tinh thn
ti mi, trn y nha sng, nu nhm mt li ta s cm nhn c s
ha hp gia mi th vi nhau mt cch hon m nht, p nht cha
bao gi c. Vi ng, sng chnh l tinh th ci ngun:
Ngy no trng ng bc ra
Trng sinh sng sm u hoa cui cng
(Ung ru yu i- Nh sng)
Hay:
Ch bun b ch i xa
Tm hoa kim l sng sa u rng
(o bng n cht- Nh sng)
M tp sng c mt khp ni trong th Bi Ging, trong: Sng bnh
nguyn( tp kho lun), Nh sng (tp th), sng sm, sng sa, sng
bun, sng ng, sng khi,.biu tng sng l s gn b thit tha
vi ci ngun ca s sng, thm m tm hn dn tc Vit vi hnh nh
bng sng m di nh trng:
Ngn trng ngm bng sng ng
Ngy mai c song phiu bng vn bay
(Li ta tp Nh sng)
Bc tranh hin ln v cng tuyt vi vi bng sng hin ln vo m
trng in trn bng dng ch khng phi vo sng c nh nng mt tri
long lanh, lp lnh, ch mt t sng m mang li v p xanh trong,
thun khit y gi cm ca t nhin, l hnh nh y sc sng ca
thin nhin, nu thay bng mt hnh nh khc th s khng thy c ht
sc sng tm tn, v p ti sng ca thin nhin. Ngoi ra, nu hnh nh
sng gn vi cnh ng cng mang li nt p thun Vit v t lu, hnh
nh cnh ng l biu tng mang gi tr thm m v biu cm tuyt
vi. Chnh bn cht tinh khi ca sng t ci ngun v thc chung v

9
bn cht thun nng t ci ngun v thc ring ca nc Vit kt tinh
thnh hnh nh th bt dit ca Bi Ging.

III Kt lun:
n vi th Bi Ging, chng ta li c tr v vi ci ngun dn
tc, bn cht ca t nhin, s tinh ty, thun khit ca con ngi c lu
gi li trong tc phm ca ng. C mu nc ch l mt c mu tht nh
c trong ton b tc phm honh trng ca nh th thin ti y cht in
ca mt ngh s chn chnh ny. C th ni, Bi Ging l nh th gn kt
mch ngun ca dn tc vi con ngi thi hin i, theo dng th ca
ng, mi th c xa v huyn b, nhng khi nguyn hoang s ca dn tc
nh trn v trong tng mch cm xc. Bi Ging to cho mnh mt
im nhn ring khng ln vo u c, tng trang th ca ng nh
tung tro v dn con ngi i bng mt con ng ring v th gii ngn
xa, ni khi nguyn ca con ngi v v tr. Mt Bi Ging hin ln vi
s tr v ngun ci thm thy, cht cha mt s tm tnh su kn. Qua
y, ta cng thm thu hiu v gi tr th ca ca Bi Ging mt cch ton
vn hn, su sc hn.

10
 Ti liu tham kho
1. Chu Xun Din, Huyn thoi v vn hc, Trng i hc Khoa hc X
hi v Nhn vn, Tp. H Ch Minh.
2. o Ngc Chng, Ph bnh huyn thoi (2008), NXB i hc quc
gia, Tp.HCM
3. H Minh c (ch bin) (2003), L lun vn hc, NXB Gio Dc.
4. E. M. Meletinsky, Trn Nho Thn Song Mc (ngi dch), Thi php
ca huyn thoi, Trng i hc quc gia H Ni.
5. Jean Chevalier Alai Gheerbrant (2002), T in biu tng vn ha
th gii, Nng Trng vit vn Nguyn Du, Tp. HCM.
6. Nguyn Thch Giang (1999), T ng in c vn hc, Vn hc, H
Ni.
7. Nhiu tc gi (2005), T in vn hc, Th gii, Tp. HCM.
8. Nhiu tc gi (2007), Huyn thoi v vn hc, i hc quc gia Tp.
HCM.
9. Trn Th Ha (2008), Hin tng th Bi Ging trong vn hc th
min Nam Vit Nam 1954 -1975, Lun vn thc s i hc lt.
10.on T Huyn (2008), Bi Ging trong ci ngi ta, Lao ng
Trung tm Vn ha Ngn ng ng Ty, H ni.

11