14 TCN 23 - 2002

Nhm B
Tiu chun ngnh 14 TCN 23 - 2002

Qui trnh s ho din bin lng sng

Instruction on preliminary plan of river changes

1. Qui nh chung

1.1. Qui trnh ny qui nh ni dung, trnh t v phng php thc

hin s ha din bin lng sng cho cc sng c t cp III tr
ln. i vi cc sng c t cp IV tr xung v cc sng khng c
c th tham kho, p dng quy trnh ny.
1.2. Cc i qun l hoc cc n v, c nhn c Cc PCLB&QL
v S Nng nghip v PTNT giao lm cng tc s ho din bin lng
sng phi quan trc v s ho din bin lng sng theo ng qui
trnh ny.
1.3. Cc n v, c nhn lm cng tc s ho on b sng lin
nhau, hoc b sng pha i din phi phi hp, thng nht cc
mt ct o c, tuyn o v thi gian m bo cht lng
vic ni, ghp ti liu trn ton on sng.
Cc n v, c nhn lm cng tc s ho cn phi s ho din
bin lng sng m rng ngoi phm vi c giao v pha thng, h lu
v b i din 500m.
1.4. Cc n v, c nhn lm cng tc s ho din bin lng sng phi
chuyn ti liu s ho c chnh l v S Nng nghip v PTNT
vo thng 4 v thng 12 hng nm tng hp theo tng on
sng.
S Nng nghip v PTNT phi gi cc bn s ho tng hp din
bin lng sng v Cc Phng chng lt bo v Qun l iu vo
thng 12 hng nm.
1.5. Cc Phng chng lt bo v Qun l iu phi tng hp ti liu
s ho theo tng tuyn sng; Phn tch, nh gi, nhn xt v kt
lun cn thit phc v cho cng tc qun l, bo v iu,
phng chng l lt v chnh tr sng; Cng vic ny cn c hon
thnh vo thng 3 nm sau.

5
14 TCN 23 - 2002

2. Yu cu v ni dung s ho

2.1. Yu cu s ho din bin lng sng: phi ghi li c s thay

i lng dn, gm:
- S thay i cc bi bi trong lng sng;
- Tnh hnh xi l b sng;
- Dng ch lu ma l, ma nc trung v ma kit.
2.2. Ni dung s ha.
2.2.1. S ho s thay i ca cc bi bi trong lng sng (Bi
ct ven b v bi ni gia sng): Cn phi s ho v tr, hnh
dng, cao bi hng nm 2 ln vo trc v sau ma l.
2.2.2. S ho tnh hnh xi, l b sng.
Vic s ho tnh hnh xi, l b sng c quy nh nh sau:
1- i vi nhng on b sng t b xi l (tc l ngang bnh
qun nh hn 10 m trong mt thng), hng nm s ho 2 ln
vo trc v sau l;
2- i vi nhng on b sng b xi l nhiu (bnh qun ln hn
10 mt trong mt thng), th trong thi gian xi l nhiu phi
tin hnh s ho mi thng mt ln, cho ti khi xi l t;
3- i vi nhng on b, bi b xi l thng ng, cn s ho cu
to a cht ca va l trn mc nc thp nht trong thi gian s
ho.
2.2.3. S ho v tr v hng dng ch lu ma kit, ma nc
trung v ma l: Theo quy nh sau:
1- Ma kit: Dng ch lu ca sng c s ho vo thng 3 hng nm;
2- Ma nc trung: Dng ch lu ca sng c chn ng vi lu lng to
lng - ng vi mc nc to lng (mc nc bng cao bi gi);
3- Ma l: Dng ch lu ca sng c chn l dng ch lu ca con l
ln nht trong nm. Cn tin hnh s ho dng ch lu ca tt c
cc con l trong nm, sau chn theo con l ln nht ghi
vo s ho.

3. Trnh t v phng php s ho

3.1. Cng tc chun b.

3.1.1. Bn gc: Theo quy nh sau:
1- Bn gc dng trong s ho l bn c kho st thi gian
gn nht (tnh ti khi chun b s ho) c y bi sng, tuyn
chnh v bi, bi bi (nu c); c lp theo h to , cao
6
 14 TCN 23 - 2002

theo quy nh ca tiu chun 14TCN 22-2002 v 14TCN 102-2002;

Cc ln s ho tip sau, dng bn s ho ln trc lm bn
gc;
Cc Phng chng lt bo v QL cn c vo quy nh trn, hng dn
lp v s dng thng nht bn s ho;
2- Bn gc cn th hin y cc cng trnh nh: K lt mi,
k m hn, ca ly nc v.v... v cc vt chun c bit nh mc mt
ct ngang c nh, nh th, nh, cha, ct in cao th v cc
cng trnh c th khc v.v...;
3- T l bn gc quy nh l 1/10.000 cho tt c cc on sng.
C th dng bn t l ln hn s ho nhng khi tng hp ton
on phi thng nht a v t l 1/10.000;
i vi nhng on sng c bit (qu cong, dng chy xit, a
hnh lng dn din bin phc tp v.v...) nn c bn s ho c t l
ln hn km theo.
3.1.2. Xc nh mt ct o c: Khi xc nh mt ct o c
phi tun theo cc quy nh sau:
1- Mt ct o c l mt ct c nh ngang sng tin hnh
o c s ho hng nm; Tu theo s thay i lng dn v b
bi, hng nm c th b sung thm mt ct s ho;
2- Khong cch gia cc mt ct s ho khong 500m, nu a
hnh on sng c s din bin phc tp th khong cch ny
c th c iu chnh ph hp vi c im c th ca din
bin lng sng v b bi;
3- Mt ct s ho cn b tr qua cc vt chun c tnh cht n
nh trn b sng nh: Mc mt ct ngang c nh, ct mc
Km, nh th, nh cha, cy c th, ct in cao th v.v...;
4- V tr mt ct o c phi c xc nh trn bn gc. Trn
thc a, v tr cc mt ct o c phi c nh du bng
cc cc mc c nh;
5- Cc mt ct o c c xc nh thng gc vi dng ch lu khi
xc nh tuyn;
6- i vi nhng on sng c hai b u thuc a bn mt tnh,
thnh ph th S Nng nghip v PTNT xc nh v tr mt ct
v nh s th t, giao cho cc n v, c nhn c trch nhim
thc hin quan trc v lp s ho;
7- i vi nhng on sng c hai b thuc hai tnh, thnh ph khc
nhau th S Nng nghip v PTNT ch o Chi cc Phng chng
lt bo v QL hai tnh, thnh ph phi hp xc nh v tr mt
ct nh s th t, giao cho cc n v, c nhn c trch
nhim thc hin quan trc v lp s ho.
7
14 TCN 23 - 2002

3.1.3. Xc nh cao trnh mt nc chun: Phi tun theo cc

quy nh sau:

1- Trn mi on sng, c hai b u phi dng thng nht mt cao

trnh mt nc chun, c ly bng cao trnh mc nc kit bnh
qun nhiu nm ti on ;
2- Ti liu cao trnh mt nc chun ca tng on sng thuc tnh
hoc thnh ph do S Nng nghip & PTNT qun l. Ti liu ny
c giao cho cc n v, c nhn lm cng tc s ha;
3- Nu cc bn s ho v vi cao trnh mt nc thc t khc nhau
th phi v li theo cao trnh mt nc chun quy nh.

3.1.4. Dng c dng cho cng tc s ho.

Cc n v, c nhn tin hnh s ho cn c cc dng c thng th-

ng sau:
1- Thc cun (hoc thc dy c nh du);
2- Cc tiu dng ngm tuyn thng;
3- Cc cc mc;
4- Thc o v o gc;
5- Cc bn g v ngoi tri.
Ngoi ra, tu yu cu k thut c th ca on sng s ho v cc
n v, a phng m c th trang b thm cc dng c v my
mc o c thch hp.

3.2. Cng tc quan trc v s ha ngoi thc a.

3.2.1. Quan trc v s ha cc bi bi ven b.

1- Trnh t tin hnh quan trc v s ho cc bi ct ven b nh sau:

a) Cao trnh mt nc ca on sng lc s ho c xc nh t cao
trnh mc nc hoc mc cao ca trm thy vn gn nht
hoc mc mt ct ngang c nh;
b) Xc nh tuyn o: Tuyn o l tuyn thng i qua cc mc
c nh ca mt ct o c qui nh ti khon 3, 4, 5 iu
3.1.2;
c) Xc nh khong cch nm ngang (i = 0) trn mt ct o c
t mc c nh ti mp nc;
d) Thu khong cch thc t v khong cch trn bn theo cng
thc:
lb = ltt . f
Trong :
lb : Khong cch trn bn (cm).
8
 14 TCN 23 - 2002

ltt : Khong cch o trn thc t (cm).

f : T l bn .
e) Trn bn , theo tuyn ca mt ct c nh, chm im cch
v tr mc c nh mt khong bng l b, chnh l 1 im ca
ng mp nc bi ven b. Vi cc mt ct khc cng tin hnh t-
ng t, ni tp hp cc im xc nh, c s ho cc bi ven
b. S ho xong phi quan st hnh dng thc t ca bi
kim tra.
2- Quan st thc t xc nh ch cao nht ca bi gn mp nc,
dng phng php o c trc tip xc nh cao trnh;
3- Dng mt quan st, c lng v thm mt vi ng th hin
a hnh ca bi ni ven b.

3.2.2. Quan trc v s ha cc bi ni gia sng.

1- i vi cc bi ni gia sng c hai b thuc hai tnh, thnh

ph qun l, th cc n v, c nhn c trch nhim thc hin
cc b u phi quan trc v s ho.
2- Trnh t tin hnh quan trc v s ho bi ni gia sng nh sau:
a) Xc nh cao trnh mt nc lc s ho;
b) Xc nh tuyn mt ct o c i qua bi gia;
c) Trn tuyn o c ngoi thc a: Xc nh khong cch t
mc c nh ti mp nc b sng; Chiu rng nhnh sng, chiu
rng bi (chiu rng gia 2 ng mp nc ti mt ct o c);
d) a cc khong cch ln bn ;
e) Ni cc im ca mt ct xc nh c thnh hnh dng
ca bi;
f) Xc nh v tr v cao ch cao nht ca bi;
g) c lng v thm mt vi ng th hin a hnh hnh dng ca
bi.
3- i vi nhng bi ni ngoi phm vi o c ca n v, c nhn
tin hnh s ho v nhng bi nh nm gn trong phm vi ca hai
mt ct c nh th dng mt thng quan st ri phc ho.
3.2.3. Quan trc v s ha vng b ang b xi l.
1- Trnh t quan trc v s ho vng b ang b xi l nh sau:
a) B tr thm cc mt ct ph: Cn phi b tr thm mt ct ph
v xc nh chnh xc trn bn s ho gc v tr xi l c din
bin thay i phc tp;
b) Xc nh khong cch t mc c nh ti mp nc ca b l ca
tng mt ct s ho;
c) Chm ln bn cc im o; Ni cc im chm th c
s ho ca ng b ang b xi l. S ho xong phi quan st
9
14 TCN 23 - 2002

hnh dng thc t ca b kim tra.

2- Xc nh cao trnh mc nc sng lc s ho v xc nh cao
trnh b l bng phng php o c n gin t cao trnh mt
nc sng;
3- Xc nh tc xi l ca b:
Tc l ca b c xc nh theo cng thc:
Vtb = (l1-l2)/T
Trong :
l1, l2 : Khong cch t mc c nh ti mp nc ca b l ti mt ct
o c, ln o th nht v ln o th hai, tnh theo mt.
T : Khong thi gian gia hai ln o (ghi r t thng no n
thng no), tnh theo thng.
Vtb : Tc l trung bnh ca b, mt/thng.
4- Phi xc nh v tr c l b ln nht trn bn s ho v tc
l b trung bnh trn ton tuyn;
5- Cn ghi li nhng nhn xt quan st c nh: Mc nc, hng
dng ch lu, c ca nc sng v.v... Cn m t r hnh thc st
l khi l b xy ra mnh nht (st, trt mt, trc su, vng cung
ng thnh, xi hm ch v.v...);
6- S ha a tng:
a) Phi v s ho cu to a tng ca va l qua quan st thc t
b l theo k hiu a cht quy nh hnh 3-1;

+ + + ++++
+ + + +
+ + + ++++
+ + + +
+ + + ++++

Si cui Ct th Ct mn

t tht t st t tht pha ct

mn

Hnh 3-1: K hiu a cht s dng trong s ho din bin lng

sng.

10
 14 TCN 23 - 2002
+7,5

MCC ++++++++++++++

0,5
++++++
++++++++++++++
++++++
++++++++++++++

1,25
++++++

Hnh 3-2. V
tr v s

0,7
cu to a

5
cht.

2,0
+3,0
Mt nc

Hnh 3-3. S cu to a tng.

b) Khi v s cu to a tng v tr no th phi nh du
trn bn s ho theo hnh 3.2;
c) S cu to a tng c v gc tri pha di bn s ho,
trong c ghi nhn xt.

3.2.4. Quan trc v s ha dng ch lu.

Vic quan trc v s ho dng ch lu thc hin theo quy nh di

y:
1- Trong bn s ha, cn phi v c v tr v hng ca dng ch lu
ma kit, ma nc trung v ma l bng cc mu khc nhau v k
hiu thng nht;
2- Ch lu ca dng chy c xc nh bng quan st thc t, da
vo cc vt ni tri trn sng. V s ho dng ch lu bng cch: c
lng khong cch t b n im trung tm ca dng ch lu
trn tng mt ct ri ni cc im li vi nhau.

3.3. Cng tc chnh l ti liu v v s ho trn bn gc.

Sau khi quan trc, thu thp cc s liu, s ho bi bi, b l, dng

ch lu thc a v.v... th tin hnh chnh l ti liu v v s ho
trn bn gc theo cc quy nh sau:
1- Hng nm v s ho lng sng hai ln vo thng 3 v thng 11 ln
cng mt bn bng hai mu mc khc nhau;
2- Cn v y cc yu t quan trc c nh: Bi ven b, bi
gia, b l, dng ch lu, s cu to a cht v.v... ln cng
mt bn s ho;
3- vng b l nhiu, hng thng c o c v s ho, th v cc
11
14 TCN 23 - 2002

ti liu o c trong mt ma ln mt bn ring. Mi ln s

ho, dng k hiu khc nhau th hin tc v hnh dng
b l;
4- Cc ng vin mp bi khi v vo bn gc (phi v m hn
cc ng ng mc khc) phi a v cao trnh chun qui
nh;
5- Cc k hiu chnh ca bn s ho c quy nh hnh 3.4.

(+5)
B l
ng vin mp nc
chun cao trnh
+5

Ch lu ma Ch lu ma l,
kit, mc nc +11
mc nc +4,5

+
9
V tr cao
nht,
cao trnh +9
Hnh 3.4. Cc k hiu dng trong bn s ho.

6- Phi ghi tn sng, ngy, thng, nm s ho v ngi s ho vo

gc phi pha di bn s ho.

Kt. B trng b nng nghip v ptnt

Th trng

k: Nguyn nh Thnh

12