I HC QUC GIA THNH PH H CH MINH

TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

KHOA VN HC

TIU LUN CUI K

LP CAO HC CHUYN NGNH L LUN VN HC KHO 2016 01

CC TRNG PHI PH BNH VN HC

PHNG TY

Ging vin ging dy: PGS. TS. Nguyn Th Thanh Xun

Sinh vin thc hin: Bi Trng Thy Linh

TP. HCM, ngy 01 thng 10 nm 2017

 MC LC

1. Tiu im ca cc trng phi ph bnh ....................................................................... 1

1.1. Ph bnh n quyn.................................................................................................. 1
1.2. Ph bnh ng tnh ................................................................................................. 1
1.3. Ph bnh hu thc dn ............................................................................................ 2
1.4. Ph bnh gii cu trc ............................................................................................. 2
1.5. Ph bnh sinh thi ................................................................................................... 3
2. Vn dng mt trng phi ph bnh, nghin cu mt hin tng vn hc m bn cho l
ph hp ................................................................................................................................ 4
TI LIU THAM KHO ................................................................................................. 11
1. Tiu im ca cc trng phi ph bnh
1.1. Ph bnh n quyn
Ph bnh n quyn quan tm n con ngi trong mi quan h bt bnh ng gii.
Trc mt thi i m mi h quy chiu u t vo quyn lc ca nam gii, cc nh u
tranh cho n quyn ng ln lt li v tr ng cho n gii trong x hi. L thuyt v
quyn lc ca n gii bnh vc cho quyn li v nhng kht vng ca ngi ph n.
Ph bnh n quyn l c cc tc phm vn hc bng ci nhn mang tnh n t khm
ph ra nhng bt bnh ng trong quan h gia cc gii v ng cm hn cho thn phn
ca ngi ph n.

V mt l thuyt, ph bnh n quyn ch trng xc lp mt nn m hc v l lun

ph bnh vn hc v sng tc vn hc cho n gii. Ph bnh n quyn trong qu trnh tip
cn cc sng tc s tm ra nhng c im trong li vit ca cc tc gi, nhng c im
chung ring nhm khi qut ha mt quy lut cho vic tip cn cc tc phm sau ny d
dng v c quy chun. Bn cnh , t h thng l lun cho ph bnh n quyn, cc tc gi
to ra mt chu trnh ngc li h tr cho qu trnh sng tc, to nn mt xu hng vn hc
n ng ch .

1.2. Ph bnh ng tnh

Ph bnh ng tnh quan tm n con ngi ca gii tnh, nhn nhn li gi tr gii
tnh v phi tnh thc s ca con ngi. Di lng knh ca ph bnh ng tnh, nhng gii
tnh khc (nh les, gay) bn ngoi s i lp nh nguyn vn c ca gii tnh c tha
nhn. Tc l, con ngi gii tnh th ba c chp nhn nh l mt iu t nhin. Bi
v ph bnh ng tnh cho hin trng gii tnh thc s ca con ngi ln ting nn cng
ng thi phn i li vi nhng nh kin v ro cn m x hi p t ln gii khc. Vic
con ngi c mt gii tnh khc so vi quy chun x hi c kin to cng khng phi
l mt iu phi t nhin. S xut hin ca ph bnh ng tnh bn cnh hin tng ng
tnh ku gi vic em mi th tr v vi trng thi t nhin ca chnh n. Vic phn bit
nam v n git cht i ci thc s gi l phi tnh v gii tnh. Con ngi khng cn
phi sng trong mt ci khung b hp no m c quyn bc l bn thn h, khng
phng hi n x hi.

1
 Trong vn hc, ph bnh ng tnh tp trung i tm yu t phi tnh v gii tnh trong
tc phm, phn tch nhng tc ng x hi v tm l hnh thnh bn th ngi ng tnh
v qu trnh xc nh bn th ca chnh h. V mt din ngn, ph bnh ng tnh i vo
h thng ha nhng cch biu t v th hin, c bit l khc thc h thng cc yu t
tng trng v s th hin mt cch kn o. Hn ht, ph bnh ng tnh cng c bit
ch trng kho st cc hin tng b p t v gii t trong qu kh cho n hin ti.

1.3. Ph bnh hu thc dn

Nhim v ca ph bnh hu thc dn chnh l i tm nhng du vt ca chnh sch
thc dn p t ln t thuc a. Hu thc dn l giai on m ngi ta nhn thy nhng
hu qu m ch thc dn thc thi vi cc nc thuc a. Tuy nhin, ph bnh hu
thc dn khng ch dng li vic nghin cu nhng h ly m cn tm nhng ci bin
i v ny sinh trong qu trnh tng tc gia thc dn v thuc a. Ph bnh hu thc dn
ch ra s lai ghp, hin tng chuyn vng/di dn m t v chng minh cho mt nn
vn ha mi gi l a vn ha c hnh thnh. Song song vi l hng lot cc c
tnh tng t trong vn hc hu thuc a m cc nh nghin cu lun nhn mnh: tnh bt
chc, nc i, ci khc, Nhng nh hng ca thc dn ln cc nc thuc a v
mt tinh thn chnh l tnh khng v tun phc. Cc nh ph bnh t ra cc cu hi liu
rng c s phn khng ca cc nc nhc tiu i vi cc nc thng tr khng hay ch
l tun phc, t khai thc cc ngha v s thot ly v Ch ngha quc gia.

1.4. Ph bnh gii cu trc

Ph bnh gii cu trc tra vn v tnh lin, i tm cc tng quan trong v ngoi vn
bn. Ph bnh gii cu trc m ra mt bc chuyn mi khi phn ng li vi ph bnh
Hnh thc. Nu trng phi Hnh thc ch trng i tm tnh vn chng trong vn bn th
gii cu trc ch ra nhng quy lut khin mt din ngn tr thnh mt din ngn vn
chng. Ph bnh gii cu trc ph b mi ro cn v khun kh ni ti ca c vn bn
ln ngn t, cho thy mt bin rng m hn ca vn bn. Trong quan nim ca cc nh
gii cu trc, vn bn khng l mt thc th tnh ti v n nh m l v gii hn. ngha
ca vn bn c th vt ra bn ngoi khng gian ca chnh n, khng mang mt ngha
c nh m chuyn i t hnh thi ny sang hnh thi khc. Bn thn vn bn l mt s
2
i thoi khng ngng, a thanh ch khng n thanh. Vn bn trong mi thi i cn
c th mang nhng gi tr v ngha khc nhau v th m c th c tip nhn khng ch
trn chiu ng i m c lch i. S rng m n v cng ca gii cu trc gi ra mt
hin tng mi l lin vn bn, cng nhau chia s nhng m chung t vn bn ny n
vn bn khc.

Da trn nhng l thuyt ca mnh, ph bnh gii cu trc khng dng li vic
khai thc vn chng da trn din ngn bi mi din ngn u l h cu. Gii cu trc i
tm nhng vt m trong vn bn, cho thy nhng iu m ngay c ngi vit cng khng
nhn ra, nm bt vn chng da trn s di ng khng ngng ca n.

1.5. Ph bnh sinh thi

Ph bnh sinh thi i tm tnh t nhin, yu t thin nhin trong vn hc. Mt nn
vn hc chn thin m l vn hc gn lin vi T nhin v T nhin cng c quan
h vi con ngi. Nh vn chnh l mt nh sinh vt vit v th gii t nhin (bao gm
ng vt, thc vt v cc sinh vt khc). Cch nh vn miu t chnh l tm gng phn
chiu nhn quan ca chnh mnh i vi mi trng. Thng qua tc phm ca mnh, nh
vn gp phn vo s nghip gip con ngi thm yu thng mi trng v c nhng hot
ng tch cc trong vic bo v mi trng T nhin. Nhim v ca ngi c khi tip cn
vi vn hc ny, khng c g khc ngoi vic nhn bit s tn ti ca T nhin trong n v
hiu c thng ip ca tc gi. T hin tng vn hc , cc nh ph bnh v nghin
cu vn hc cng khng th b qua yu t T nhin tn ti trong lng vn hc. ph
bnh tnh t nhin trong vn hc, nh nghin cu cn i tm nhng quan nim ngh thut
v T nhin c trong tc phm tn ti thng qua con mt nh vn, phn tch mi quan h
qua li gia cc yu t Con ngi, Vn ha vi T nhin. ng thi, di lng knh sinh
thi, cc nh nghin cu vn hc v sinh thi ni chung s kho st v nh gi li ngha
cng nh gi tr ca vn hc i vi mi trng.

Tuy nhin, mi trng hin nay khng cn c i x nh l chnh n m b xem

nh l mt cng c c con ngi khai thc trit nhm phc v cho i sng vt cht
c nhn ca mnh. Thin nhin ngy cng kit qu v ho mn. Con ngi ngy nay khng

3
cn gi quan nim sng ha mnh vi T nhin m mun lm ch T nhin. S ln mnh
ca th cng khin cho mi tng giao gia con ngi v T nhin b t gy. Do ,
vic sot xt li vn sinh thi trong vn hc nh mt hi chung cnh bo con ngi
nhn nhn li nhng hnh ng v li sng ca mnh.

2. Vn dng mt trng phi ph bnh, nghin cu mt hin tng vn hc m bn

cho l ph hp

ng tnh khng cn l vn ring ca x hi hc, tm l hc, sinh hc con ngi

m i vo vn hc, tr thnh mt kha cnh m ngh thut quan tm. ng tnh m
rng bin xm nhp ca n, lan ta v c mt trong mi lnh vc ca i sng. Vi
ring vn hc, cc tc phm ng tnh ban u xut pht trn tinh thn t pht, v sau dn
tr thnh mt dng vn hc t gic c xem l i ngc li vi vn hc chnh thng. Cc
tc gi c thc hn trong vic s dng cc biu tng, th php ngh thut c sng
to da trn i sng ca cng ng ngi ng tnh, ch ch s dng chng phc v cho
dng ngh thut ca mnh. Tc phm Ngi c c ca Christopher Isherwood xut
bn ln u vo nm 1964, l bc tranh mt ngy ca mt ngi ng tnh tui trung
nin sau ci cht ca ngi yu. Tiu thuyt l tt c, bao gm ni au mt mt ca con
ngi, s trn tri ca x hi, nhng trit l v hin sinh. bi vit ny, ngi vit tp
trung lm sng t tc phm di gc nhn ca ph bnh ng tnh. Sau y l h thng cu
hi c th c t ra trong qu trnh tip cn:

1. Nhng p lc ca x hi i vi nhn vt?

2. Biu hin ca s trnh din gii trong tc phm?
3. C hay khng s k th/ bnh s ng tnh trong tc phm?
4. Nhn vt c tr li c cu hi Ti l ai??
5. Nhn vt trong tc phm ri vo trng thi nh th no? B c lp hay c kh
nng sng ha ng vi nhng ngi khc trong x hi?
6. Nhn vt c c xy dng vi nhng mc cm, t ti hay khng?
7. Nhng khao kht nhc cm c th hin nh th no?

4
 8. Hin tng ng tnh trong tc phm c biu t thng qua mt hnh thc
n ngn, che giu hay cng khai?
9. Tc phm l s t thut ca tc gi hay s phn t, cht vn v mt hin
tng x hi?
10. Nh vn c phi ang i theo xu th lm nhiu i nhng i lp nh nguyn
vn c nhm m ra mt li thot mi cho vn hc, ng thi cho vic nhn nhn bn th
con ngi?

Ngi c c khng miu t trn tri v i sng v mi quan h ca nhng ngi

ng tnh m ngc li l bc tranh v th gii tinh thn, nhng gc khut y trn tr v
au n trong suy ngh ca h. Yu t ng tnh m Isherwood th hin bng bc trong
ton b tc phm, c th hin mt cch tinh t v y trit l trn hai phng din chnh
l x hi v th gii ni tm ca ngi ng tnh.

X hi trong tng quan vi ngi ng tnh chnh l ci nhn k th v thi xa

lnh. Con ngi trong x hi lun hng v ngi ng tnh di gc nhn khng my
thin cm. Nhng a tr hng xm lun by ra nhng tr ph bnh George, khin ng
khng th kim ch bn thn m bc l ra nhng mt xu tnh trong con ngi mnh, tng
chng nh l s m t v i sng thng ngy ca ng vi s ngm ngch ngy th ca
l tr hng xm nhng iu khng hn l nh th. Hnh ng ca nhng a tr nh l
s m phng cch con ngi trong x hi i x vi ngi ng tnh. H xem ngi ng
tnh nh nhng con qui vt, xem s khc bit ca ng tnh l khuyt im tru chc
v ph phch. Tuy rng nhn nhn hin tng ng tnh di con mt a ct, ch giu
nhng nhng con ngi y li khng c can m i din vi ngi ng tnh. Cng nh
nhng a tr chc ph George, h nhn ng l lm v d chng1. X hi lun ngn ra
nhng khong cch nhm tch bch h vi th gii con ngi m h cho l bnh thng,
cch li v xa lnh ngi ng tnh. H c th c nhng hnh ng khim nh nhng li
khng dm i din vi mt ngi ng tnh bi h lun cho l mt ci g gh tm, l

1
Christopher Isherwood, Ngi c c, NXB. Hi nh vn, Ngi dch Trn Nguyn, tr.21

5
xu xa. Ngoi tt thy mi ni s v hnh khc, x hi cn s chnh nhng ngi nh
George. H bung nhng li tn c v cch gi xu xa P khi nhn thy George.

Mt nhm nhng ngi khc khng t thi k th mt cch trc tip i vi

ngi ng tnh nhng h li c cht e d v cm thy xu h nu vic h c mi quan h
thn tnh vi ngi ng tnh c ngi khc bit. B Strunk lun i vi George vi
mt thi y ny pha ln cht ng tnh. B Strunk i din cho nhm ngi c hiu bit
trong x hi. V vy b c thi thng cm vi ngi ng tnh, chp nhn h l chnh
h ch khng xem h nh mt cn bnh x hi. Th nhng, c l s thng cm v chp
nhn khng cu vt h trong ci x hi m ngi ta lun c xu hng xem thng
nhng ngi nh George. Gia nh b Strunk rt nhit tnh trong cch hnh x vi George
nhng ng b li mun giu dim s qua li vi nhng ngi khc. B Strunk khng
ngi mi George sang thm nh v thy ng c n khi sng mt mnh. Nhng khi George
mun cng ng b Strunk dng tic gia nh vi nhng ngi khc, b Strunk c t chi.
Nhng o lc x hi khng ch t nng ln ngi ng tnh m cn chnh nhng ngi
xung quanh h. Nhng ngi tip xc vi h u b nh hng bi nhng ci nhn khng
tt, b cho l nhng ngi khng chn chn. nh kin x hi nh th qu khc nghit i
vi h, khin cho h khng ch lc lng trong chnh bn ng ca mnh m cn lc lng
ngay trong th gii thc ti.

Nhng p lc ca x hi t ln ngi ng tnh tn khc hn khi i tng l

nhng con ngi c chc phn cp cao hn. H chng li ngi ng tnh bng nhng
hot ng c th. Nhng nh bo vit nhng bi vit ku gi s chng li lch lc gii
tnh. H xem ng tnh nh mt cn bnh hoc coi h l nhng ngi mang trong mnh
nhng mm bnh nguy him v ku gi nhng ngi khc lnh xa. Khng dng li ,
h dng nh cn mong mun dng nhng hnh pht c h, lc hu ch vi mong mun
tiu dit hon ton ng tnh. Nhng b lut hin hnh chng li chng l cn qu nhn
t2.

2
Sd, tr.30

6
 Nhng sc p t pha x hi y ngi ng tnh i vo ng ct. H lc lng, b
tc i mi mi nhng iu tt p nht trong cuc sng, h ng thng, khng ng
trch3. Ngi ng tnh tr thnh nhng k ngoi o b tn thng v mt tinh thn.
H b xa lnh bi x hi n ni phi trnh n cng ng tr thnh nhng ngi ng
bn l. H khng c li. Quy lut kin to ca x hi khin cn tnh gii ca h i ngc
li vi bn th c quy nh ca h. Vic h sng nh l chnh khng phi l iu sai tri.
Th nhng nhng nh kin x hi khin h tr thnh ngi mang ti.

Din ngn ca tc gi khi ni v ngi ng tnh trong mi tng quan vi x hi

c tnh cht vn v phn t. Isherwood mn suy ngh ca nhn vt George ni ln
quan im ca mnh. ng phn i li cch nhn ca x hi v ngi ng tnh khi cho
rng h l thiu s. X hi coi ngi ng tnh l mt cng ng thiu s v h l nhng
con ngi i ngc li vi nhng g c cho l chnh thng ca x hi, hn na, b pht
l v b y ra ngoi ra. Tuy nhin, Isherwood li khng ngh th. Mt cng ng c
xem l thiu s ch khi h l nhng mm mng gy nguy him. Trong khi ngi ng
tnh gy hi, h ch l nhng c th ang sng ng vi bn tnh vn c ca mnh. Quan
im ca tc gi nhm phn i li nhng cch ngh cho rng ngi ng tnh l ci g xu
xa, chng li nhng hnh ng mun loi tr ngi ng tnh hoc giu ct, dng nhng
hnh nh ca ngi ng tnh vi mc ch ci ct mua vui.

Ngi ng tnh trong tc phm ca George khng ch chu p lc t pha x hi

m cn t chnh trong th gii tinh thn ca mnh. Yu t ng tnh trong Ngi c c
khng th hin qua nhng ngt ngo, trn vn ca tnh yu m thng qua nhng mt mt.
George mt i ngi mnh yu thng nht. Ni au to ln y George ng vo
tm th ca mt ngi trung nin c c. George mt i Jim. Vic mt i mt ngi
bn thn ht mc yu thng, khin George hn gin v ht mi ti li ln th gii. N
khin ng khng mun gn gi vi cng ng xung quanh v dn tr nn c n. Tuy
nhin, thc cht trong con ngi George dng nh lun cm thy mt s cch bit vi
mi ngi xung quanh. ng bit mnh khc bit. V vy George lun chm m trong mt

3
S, tr.24

7
th gii ring khng th cho ngi khc bc vo. ng cng khng th bc vo th gii
ca nhng ngi bnh thng v n xa l vi th gii ca ng. George l mt ging vin,
th nhng ng cng khng th tr chuyn gn gi vi cc sinh vin ca mnh. ng lun
nhn vo mt h nhm on bit tm ca h. Ngay c i vi Kenny, mt cu sinh vin
mun thn thit vi George hn nhng ng cng khng th d dng bc l con ngi tht
ca mnh. George khng tm thy s ng cm t nhng ngi xung quanh, nhng hn ht
c l l bi v iu lm nn con ngi George l iu cm k m cch tt nht l che giu
n i m khng phi l ph by n. Ti thm kht gh gm c ni vi cu. Nhng ti
khng th. Hon ton khng th. Bi v, cu khng nhn thy sao, iu ti bit l th lm
nn con ngi ti4. Nh vy, s c c ca George khng n thun xut pht t ni au
mt i Jim m l ni c c ca mi ngi ng tnh, ca nhng con ngi b cho l khc
bit v bit mnh khc bit.

Nhn vt George cn c bit mang tm th ca mt ngi khng c sng tht

vi bn thn mnh m l nn nhn ca hin tng trnh din gii. Nhn vt c t trong
tm th sm vai mt ngi khc m x hi mong mun ch khng phi chnh mnh. George
hng ngy phi eo mt chic mt n ca mt qu ng. Mi sng ng thng tn kh nhiu
thi gian chun b, t trang phc, n phong thi, cung cch c x, sao cho ph hp
vi hnh nh m ngi ta tng bit v mt ngi n ng trung nin c gi l George.
Hn phi mc qun o vo, v hn ang sp phi ra ngoi, bc vo th gii ca nhng
con ngi khc ngoi kia, m nhng ngi ny cn c nhn nhn v hn nh nhng g
hn gy dng. Hnh vi ca hn cn phi nm trong s tha ng vi h5. Ngi ng
tnh, che giu bn thn mnh, h phi gi v thc hin nhng hnh vi ng vi gii tnh
sinh hc c quy nh. Mi c nhn trong x hi nhn chung u c nhng vai khc
nhau trong nhng mi trng khc nhau. Nhng ngi ng tnh lun c mt vai din kh
i hi mt n lc to ln nhm trnh din mt gii tnh khng thc s l ca h.

4
Sd, tr.125
5
Sd, tr.15

8
 i sng ni tm ca ngi ng tnh thc s phc tp khng ch v h c cuc i
hai mt m cn v chnh bn thn h khng th nh v c mnh. Nhng ngi nh
George l nhng con ngi b lch pha gia bn th lun v kin to lun. Bn th lun
c quy nh ngay t trc khi h c sinh ra. Con ngi b tc i quyn c la
chn gii tnh sinh hc ca mnh. Trong khi thc gii c kin to bi qu trnh
c x hi ha ca con ngi, da trn cc yu t lch s v vn ha. Gii tnh c l
gii da trn thuyt kin to lun nh th ph thuc vo quy nh ca mt cng ng v
li sng ca c nhn. C nhng ngi nh hnh mt s hp nht gia gii tnh sinh hc
v cn tnh gii ca h. Nhng khng phi ai cng may mn c c iu . Nhng ngi
lch pha b trt ra khi ng ray ca nhng i lp nh nguyn vn c trong v tr v t
nhin. H b y vo mt th gii th ba ni m h thy mnh nh mt c th b
phn mnh v x l. H l nhng con ngi ca s phi nht qun ca ci bn trong v ci
bn ngoi, mt hin tng m ngi ta cha th nh ngha c. Chnh v th, bn thn
h cng khng th xc nh bn th ca mnh. H l ai? H l g? H nn sng nh th
no? Ti nh mt quyn sch cu phi c. Quyn sch khng th t c cho cu nghe.
N thm ch khng bit n l ci g. Ti thm ch khng bit ti l ai6.

S lc lng ca c th con ngi c Isherwood trnh by bng mt din ngn hi

c. Ni au n ca George khng th hin thng qua khng kh bun m m hay nhng
ngn t m cht u bun m bng nhng khong k c v Jim. Thng qua nhng khong
k c , nhn vt George xut hin nh mt ngi n ng trung nin c n, nng tru
vi mt tnh yu b mt. Mt ngy ca George ngay t khi thc dy lun n hin u
hnh bng ca Jim v nhng k nim v i sng trc y gia George v chng trai ny.
Trong ngi nh qu i cht hp , khng ni no l khng ghi du nhng va chm, nhng
sinh hot i thng ca Jim v George (), trong thnh n ln trong tnh hnh dung
nhng g m h khc du v hnh vo trong tng khong khng, tng ng ngch ca
cn nh7. Tuy nhin, cng chnh bi khng gian y p k nim m khi sng trong n

6
Sd, tr.125
7
Sd, tr.16

9
George khng khi au kh tt cng khi trong mt khonh khc tnh thc ng nhn ra
rng Jim thc s cht. (), khi George t chn ti nc cui cng ca bc thang, ng
li c cm gic bt cht nh thy mnh ang trn mt tm rng ca lm chm, tn c
v v vn ra tng mnh cho d nhng du vt phai nht v chm vo trong nt8.

Khi dng ba sng ca hin ti, George nh v ba sng m ng c cng Jim. H

n cng nhau v bn v nhng chuyn c ng gi l hc thuyt v hn lm nh chuyn
ci cht l c hay khng. George cng nh li k nim ti p khi ln u tin h t chn
n ngi nh ny. D n l cn nh khut sau nhng bng cy nhng h rt yu mn
ni ny v xem n nh c o ca ring mnh.

Vic gi li nhng k c qu vin mn to nn mt s i chiu ngm vi

hin ti nhm ph by s c c ca George. Jim cht, George gi y ch cn li ba
phn con ngi. Hin ti i vi ng l mt s au thng, bi n lun gi nh v qu
kh. George gi y sng khng cn ng ngha l mt con ngi. Mi sng ng u loay
hoay c c th thc dy. Hnh ng ngi dy dng nh l mt n lc m vt v lm
mi c th thc hin c. Ni au bp nt s sng trong George. ng dng nh ang
sng l mt ci xc khng hn. S hin hu ca ng khng cn ng ngha l chnh ng
na, bi tm hn ca George cng cht cng s ra i ca Jim. Ci ng ang phi i
mt by gi ch l mt thn xc d tha v ru r.

8
Sd, tr.16

10
 TI LIU THAM KHO
1.

11