BTKSEL TASARIM DERS DERS NOTLARI

NOT: ARSLAN, M., DLAVER, Z., 200? Kent Aalar Ve Koruma Yaklamlar makalesinden
alnmtr.

Kentlerde nfus artna paralel olarak oalan yap alanlar, ortam kirlenmesine kaynak olmalar yannda;
kent ortamnn scakln, toprak ve havasnn nem ekonomisini ve hava hareketlerini, zetle iklimini
deitirmektedir. te yandan kentlerde grlt, renkteki monotonluk ve estetikten yoksunluk insan
psikolojisi zerinde olumsuz etkiler yaratmaktadr. nsan-doa ilikisi gz nne alnmadan
gerekletirilen kentleme ile oluan yapay ortamlarda, insann doasna uymayan koullarn giderek
egemen olmas kanlmazdr. Bu bakmdan yeil alanlarn yaam koullarn iyiletirmedeki ilevlerinden
yararlanmak geleceimiz asndan byk nem tamaktadr.
Kentsel ve krsal peyzajda odunsu bitkiler zellikle aalar, tarih boyunca insanlarn ilgisini ekmi, daha
milattan nce Msr'da binlerce kilometre uzaktan tanarak yeni sahalara dikilmi ve gene milattan nce
Theophrastus (370-285 B.C.) ve Pling (A.D. 23-79), aalarn dikim ve bakmlar konusunda olduka
geni bilgiler vermilerdir. Daha sonra ortaalarda botanik baheleri, arboretumlar saysz egzotik trler
yetitirmeye balam ve bu i zamanmza kadar gelitirilerek kentlerde ve krsal alanlarda byk park ve
bahelerle eitli amal plantasyon ve bitkilendirme almalar olarak kapsamn ok yaygnlatrmtr
(RGEN, 1990).
zellikle aa ve aaklarn, kentsel ve krsal peyzaj planlama almalarnda katklar ve yararlar ok
ynldr. Srekli yeil zellikleri ile, hava kirliliini nleme, grlty maskeleme, rzgar, toz ve gaz
etkilerini azaltma, kent formuna dinamik etki verme, ulam akslarn belirleme, otomobil far klarnn
olumsuz etkilerini, erozyonu nleme, iklim koullarn iyiletirme ve estetik etkileri ile kent ve yakn
evresinde nemli katklar vardr.
Aalarn Kentlerde Tasarm Eleman Olarak Kullanlmas
Kentlerde bitki kullanm, kentin yapsn destekleyen birlik, sreklilik ve lek gibi tasarm elerinin
uyum iinde bulunmasyla belirlenmelidir.
Sokaklarn zgara sistemine dayal geleneksel yaps, kentler iin belirleyici bir dzen oluturur. zellikle
yaplarn aalardan yksek olduu sokaklarda, aalar grsel olarak mekan tanmlayamazlar. Izgara
sisteminde dzgn sra ile dikilmi aalar daha ok estetik amaldr ve lei yaya alanlar arasnda
sreklilii salayabilir.
Kent leinde, meydanlar, resmi ve kamu kurulu baheleri, kampsler, at baheleri, kysal alanlar,
kent parklar gibi ak alanlar yeil alan yaratmak iin nemli potansiyeli olan alanlardr. Bu alanlarn
aalandrlmas ile kentlerdeki aa miktar % 10-30 arasnda artabilir. Ayrca ak alanlardaki aalar
heybetli ve etkileyici bir at eleman olarak alan belirler.
Kentlerde, peyzaj mimarlar iin nemli olan bir sorumluluk mekanlar ve binalar arasndaki geilerin
yaratlmasdr. Bitkiler, insan lekli mekanlar ile byk yap gruplarnn oluturduu mekanlar birbirine
balamakta ve bunlar birbirinden ayrmaktadrlar.
Saydam olmalar, doku, ztlk ve lleri nedeniyle aalar gei eleman olarak nemli bir ilev
yklenmektedir. Bu balant yetenei, binalarn birbirine balanmasnda, farkl lekteki ya da farkl
biimdeki alanlarn ayrlmasnda ve binalar iin giri akslarnn (glgelik) yaratlmasnda kullanlabilir.

1
Bu etkiyi yaratabilmek iin geometrik kentlerde, bitkisel dzenlemede sistem kurallarna kesin uyulma
beklenmemesine karn aalarn doru bir izgi boyunca yada geometrik formlarda dikimleri nerilir.Bir
doru boyunca yada drtgen gridlere yerletirilmi bitkiler dinamik grsel etki yaratr, doal n srekli
deiimini salar ve ritmik aralklarla deiik grnm sergiler. Kent tasarm resim, mzik iir gibi
ilkelere baldr. Metrik dzenin kullanld aa sralar kentsel alanda hareketlilii yanstr, alana l
ve ritm kazandrr. Kent koullarnda, mevcut karklla baskn olabilecek gl bir dzenlemeye
gereksinim vardr.
Bitkiler, mekana yatay ve dey ynde iki zellik kazandrr. Yatay olarak ak alanlarda ortam grsel
olarak kuatr, btnler ya da tamamlar. Dey olarak dallarnn ulaabildii yere kadar alan tamamlar.
Bitkilerle kapl bir alan, terkedilmilik etkisini bozmaktan te, yaprak ve dallarnn katksyla alan rter
(ekil 1, 2, 3, 4) (ARNOLD, 1980).

ekil 1. Aalar mekan hem yatay hem de dey olarak tanmlar (ARNOLD, 1980).

ekil 2. Mekann yatay tanmlar. A

noktasnda olan kii kuatma eleman olarak
kullanlan aa yksekliinin katndan
daha az mesafede olduunda kuatlma
duygusunu hisseder. B noktasnda ise
mesafe 3 kattan fazla olduunda bu duygu
kaybolur (ARNOLD, 1980).

2
ekil 3. Mekann yatay tanmlanmas. Binann kesinden perspektif grn (ARNOLD,1980).

ekil 4. Alann dey tanmlanmas. Glge oluturmak amacyla dikilen aalar (ARNOLD,
1980).
Doku zellii
Kukusuz bitkilerin ilevleri, formlarnn oluturduu kuatma ile snrlanamaz. Birok durumlarda, kent
koullarnda bitkiler dz izgi, yuvarlak ya da drtgen formlarda dikilerek, yol ya da yaplarn zelliklerini
yanstrlar. Mekanda nerilen dikim formlar ile eitli seenekler sunmak olasdr. Yap adalarnda da
mekana kimlik kazandrlr. Oysa bitkisel tasarm ile yap duvar ve pencere cepheleri nem kazanr.
Sravari dikimlerle yaplan dzenlemede, toprak seviyesinden 4,5-5 m ykseklikten itibaren byk
aalarn baskn izlenimleri hissedilir. Bitkilerin mekanlarn byklne bal olarak etkileri de farkllk
gsterir. Genel olarak, tasarmda matematiksel birtakm kriterler ele alndnda baarl sonular alnmas
mmkndr (ekil 5, 6).
Bitkilerin konumu
Kentlerde bitkisel tasarmda, zellikle byk aalar sz konusu olduu aralarndaki mesafe istenilen
etkiyi verebilmesi iin nem kazanmaktadr. 50x60 m boyutlarnda bir mekanda aalar arasndaki mesafe
5 m den az olmamak kouluyla farkl kompozisyonlar oluturmak mmkndr (ekil 7-14).
Bitkisel tasarm genelde mimari yaplarn konumlandrlmasndan sonra ele alnmaktadr. Peyzaj
mimarlar tasarm aamasnda devreye girdiinde ok daha etkili ve baarl sonular almak olasdr.
Tasarmda, aalarn says arttrlmak istenildiinde en kolay zm dairesel formdan yararlanmaktr.
Aalar arasndaki aralk 15 m den 4,5 m ye indirilerek aa says 7 kat arttrlabilir (ekil 15).
Kent koullarnda, aalar arasnda 3-6,5 m mesafe, etkili bir grnm sergiledii gibi bitkilerin salkl
geliimine de olanak salar. Ancak, kentsel alanlarda bitkiler arasndaki mesafe, mekann zelliklerine
gre belirlenmelidir. rnein, yol aalamas yapldnda, aalar 10 m den daha aralkl dikildiklerinde,

3
sonuta byk aa formuna kavuuncaya kadar grsel etkinliklerini yitirirler. Kent koullarnda bu sre
ok uzun zaman alacandan, yol aalar arasndaki mesafenin 7 m den daha fazla olmamas nerilir.
Telefon, aydnlatma, sinyalizasyon ve dier tesislerin kesintiye uratmad, ekonomik zorlanmalarn
olmad ortamlarda kesin bir yol aalamas yaplmaldr.

ekil 5. ve 6.Tasarmda matematiksel kriterler ele alndnda baarl olunur.

4
 ekil 7. Kare zgara. Basit, ritmik,
dzenli, bamsz bir dzenleme.

ekil 8. Tamamlanmam kare

zgara. Kare zgara ierisinde yer
alan aalar dzensiz dizilmitir.
Tm aalar zgarann kesime
noktalarna denk gelmektedir.

ekil 9. Kare ierisinde her kede

ve ortada 5li gruplar oluturacak
ekilde dzenleme. Izgara
sistemden daha karmak, ancak
daha dzenli bir tasarm rnei
sergiler.

ekil 10. Ortak merkezli dairesel

formda aalar dizilmitir.
Merkezcil odak, vurgalayc doku
zellii ile kent merkezinde ie
dnk mekanlar oluturmada
etkilidir.

ekil 11. artmal sralar. Kare

zgara sistemden daha youn bir
grnm sergiler. Sralar
arasndaki mesafe azald da
tekdze, kompakt bir doku
sergiler.

ekil 12. Ortak merkezli dairesel

form. Ak alanlarda mekan
oluturmak amacyla kullanlan
uygun bir formdur.

ekil 13. gen form. Ak

alanlarda kegen formlu dolam
olana salar.

ekil 14. ok amal dairesel

form. Byk lekli alanlarda
farkl ilevi olan alanlarn
tanmlanmas iin kullanlr.

15 12 9 6 4.5

ekil 15. Aalar arasnda minimum 15 m aralk braklarak dairesel bir form oluturmak
amacyla yaplan dikimlerde ortak bir merkez evresine sadece 4 aa dikilmektedir. Aalar
arasndaki mesafe azaldka aa saysnda art olmaktadr. Dikim aral 4.5 m ye indirilinceye
kadar aalar tam olarak dairesel bir alan tanmlayamazlar.

5
Aalarn Yaplarla, Yaya Mekan ve Yolla likileri

Yaplarla ilikisi

Kentsel ve krsal yerleimlerdeki en nemli mekanlar yaplarla tanmlanmtr. Aalarn; bu

mekanlarda kullanm takviye edici, dzenleyici, lekte katks olduu gibi alanlarn
ayrlmasnda da etkilidir. ok byk ak alanlarn giriinde, aalar belirleyici bir eleman
ilevini grr.

Aalar tannan kolay kavranabilen boyutlar olarak gr alan ierisindeki dier objelerin
boyutlar ve uzaklklarna, aralarn ynlerine ve hzlarna ilikin bilgilerin doruya yakn
biimde alglanmasna yardmc olurlar.

Aalar yaplarla kesin bir kontrast olutururlar. Bu nedenle yn bulma konusunda kolaylk
salarlar (Aslanboa, 1982).

Aalarn yaplardan uzakl, yap ile yol arasndaki grsel ilikiyi salayacak ekilde olmaldr.
Aa, yapnn hemen yanndaysa ya budanarak geliir, ya da a ynelmesi nedeniyle asimetrik
olarak geliir. Yaplardaki pencere dzeni, aa kullanmnda kstlayc bir etken olup, herhangi
bir budama yaplmakszn, ieriye n girebilmesini salayabilmek amacyla aa en az
yapdan 2,5-3 m uzaklkta olmaldr. Planc yaplarla bitkiler arasnda iliki kurarken hem estetik
faktrleri hem de evre koullarn gz nnde tutarak yerletirmelidir. Dar yaya yollarnda aa
kullanm, sokan ayrmnda ho bir snrlama eleman ilevi grr.

Yaya mekan ile ilikileri

Kent ii yollarda birbirinden farkl karakterde mekanlar vardr. Tat mekannda trafiin hz
yksektir, insanlarn tatlarn iinde d mekanla ilikileri yoktur. Yaya mekan ya tmyle ya da
grsel olarak tat mekanndan ayrlmtr. Aalar, dier yeil elemanlarla birlikte bu mekanlar
birbirinden ayrr (Aslanboa, 1982). Bu nedenle aasz yaya mekan, atsz yapya benzetilir.
Glgeleme gibi ilevsel bir zellii olmasada alann tanmlanmasnda etkilidir. Genel olarak,
yaplarn yoldan yeteri kadar ieride konumlandrlmas ve glge aalarnn sokakla ilikili
olacak ekilde dikilmeleri nerilir.

6
 ekil 16. Dou-bat konumunda
sokak. Aalarn gelime periyodu
boyunca, gn ortasnda 4 saat
gne alabilme olana vardr.

ekil 17. Kuzey-gney konumlu

sokak. Aalar gelime periyodu
boyunca gn ortasnda drt saat
gne alabilme olana vardr

ekil 18. Aa dikim zonlar. Drt

katl yaplarla kuatlm gn
ortasnda en az 4 saat gne
alabilen yaya mekanlarnda
aalarn glgeleme ilevi
gsterilmitir (Arnold 1980).

7
Yol aalarnn dikiminde gznne alnmas gereken ilkelerden birisi aalarn geliimi iin
dorudan gne n almasdr. Aalarn gelime periyodu boyunca salkl geliebilmeleri
iin en az 3 ya da 4 saat dorudan gne n almalar gerekir. Aa yapraklar, dorudan
aldklar gne nn % 25'ini kullanma yeteneindedir. Yaplarn ykseklii, yollarn
konumunun gn ile ilikilerini analiz ederek kent aalarnn planlanmasnda birtakm
sonular elde etmek mmkndr (ekil 16, 17, 18).

Yol aalarnn dikiminde estetik kriterler de nem kazanmaktadr. Yol aalar uygun aralklarla
dikildiinde , mekan belirleyen izgilere katkda bulunur ya da izgileri yumuatr. Sk
ve eit aralklara dikilmi aalar mekan etkisini glendirir. Herdemyeil aalarda bu
etki sreklidir. Seyrek dikilmi aalarda ise mekan etkisi kaybolur (ekil 19).

Bitkisel materyalin en nemli ilevi, sokak leinde aalarn uzayan dallar ile soka
kaplamasdr. Yol 12 metre geniliin zerine ktnda aa sralarn arttrmak gerekir. Aalar
belirli bir olgunlua eritiinde, tm soka kapatarak ho bir grnm sergiler (ekil 20,21).

Yol aalarndan beklenen ilevlerden biri, yaya yolu ve tatlarn arasndaki grsel ve psikolojik
etkilenmeyi ayrmaktr. Ayrca, youn gne nn etkilerini azaltarak yayalar iin serin uygun
bir ortam oluturur (ekil 22).

Kent mimarisi, kent iinde yryen bir kii iin, birbiriyle ilikili elemanlardan oluan bir dokuya
sahiptir. Aalar genileyici, geirici ve ykselici zellikleri ile bu dokuyu vurgulayc etkide
bulunurlar. Belirli aralklarla dikilen aalarla belirlenen ritm, duvar ve yaplarn nnde, canl
bir kemer formu oluturur.

Yolla ilikileri

Yaya yollarna belirli aralklarla dikilen aalar, dallar ile oluturduu form, yol ve binalar
arasnda yayalar iin bir mekan oluturur. Yaplara doru uzanan akhava koridoru grnm
kazandrr. Yol boyunca yatay bir grnm sergileyen gvde, ayn zamanda yry alannlarn
vurgulaylc bir etki sergiler .

8
 ekil 19. Aalarn sokakla ilikisi. Aalar mekanda kuatma ilevini oluturmaktadr .
Aalar, srclerin kavaklardaki trafik klarn yaklak 20 metre yollara ilikin iaretleri de
en az 15 metre uzaklktan grebilmelerini salayacak ekilde dikilmelidir (ekil 23 ).

Yol aalarnn planlama ve uygulama almalarnda birok sorunla karlalmaktadr.

Bunlar:

1. Kentlerimizde dikili bulunan aalarn ounluu, kentlere zg olumsuz iklim ve toprak

koullarnn yansra, kk ve ta geliimini snrlayan mekanik engellerin de etkisi altndadr.
Kkler, genellikle yap temelleri ve eitli altyap donanmlaryla ayn toprak mekann paylar.
Sk sk yaplan onarm ya da yenileme almalar srasnda zarar grrler veya kendileri alt yap
donanmna zarar verirler. Topran yzeyi, artan tat ve yaya trafii iin alan kazanmak
amacyla kk boazlarna kadar rtlr. Talar, yol mekann elektrik ve telefon telleriyle,
aydnlatma donanm, trafik ve tantm levhalaryla ortak kullanmak zorundadr (Aslanboa
1982).

2. Yol aalar, planlama kriterlerinin bir eleman olarak ele alnmazsa, altyap almalar
aalk alanlarn yok olmasna neden olabilir. Toprak altnda 120 cm. den daha az derinlikte
geirilen alt yap tesisat, gelecekte ulalmak istenildiinde eriebilir derinliktedir. Kablolar
muhafazal ise 120 cm derinlikte olmal ve her aa iin 10 metre kare toprak iermelidir.

9
 ekil 20. 30 m genilikteki
yollarda tek sra halinde
dikilmi aalar zayf bir
etki yaratmaktadr.

ekil 21. 30 m. genilikteki

yollarda ift sra dikilmi
aalar, mekanda belirleyici
eleman ilevini
grmektedir.

ekil 22. Aalar mekan

rterek bir kimlik kazandr-
mtr (Arnold 1980).

Yol ve park alanlarnda yukardan aydnlatma geleriyle aalarn dzenlenmesi birlikte ele
alndnda baar salanr. Gerekli yerlere konulacak aydnlatma elemanlar ile aalar grsel
ritm, form ve dzen konusunda uyumlu olmaldr.

Yeni kurulacak yollarda en uygun zm, yeteri kadar alan ayrp aydnlatma geleriyle aalar
ayr eritler zerine almaktr. Ayr eritlerin kullanlmas ve aydnlatma direklerinin
aalarn dikim aralklarnn ortasna gelmesi halinde aa talar ne kadar geni olursa olsun
aydnlatma ilevi aalar tarafndan etkilenmez ve direk boylarnn da ok yksek yaplmas
gerekmez (Aslanboa 1982).

10
 ekil 23. Mekanda kemer formu oluturmu aalar, evre mimarisi ile uyum salamtr

Aal yaya yollarnn aydnlatlmas ya uygun aralk ve ykseklikte dikilen direklerle ya da

yaplara monte edilen aydnlatma ile mmkndr. Alak boylu direkler ya da aa altndaki
toprak seviyesinden aydnlatma daha az etkili ve mekanlarda kasvetli bir grnm sergiledii
gibi kolayca zarar grebilirler.

Kentlerde bitkisel dzenlemede temel ilev yalnzca mimari kusurlar gizlemek deildir. Bunun
yansra yaplarn grntlerini yumuatmak, kent peyzajna yap ve plastik elemanlarla birlikte
katkda bulunmak, modern mimarinin oluturduu keskin izgileri yumuatmak bitkilerin estetik
yararlarndan bazlardr.

Tasarmda Kullanlacak Aalarn Seimi

Kentsel bitkisel tasarmda temel ilev yalnzca mimari kusurlar gizlemek deildir. Dier bir
amac da yaplarn grntlerini yumuatmak, estetik bir grnm kazandrmaktr . Modern
mimarinin getirdii keskin izgiler bu ekilde yumuatlabilir.

11
 ekil 24. Kk ve byk boylu yol aalarnn, grsel ve estetik stnlklerini ortaya koyarak
karlatrlmas.

ekil 25. Srclerin gr mesafelerine bal olarak yol aalarnn konumu.

Kentsel tasarmn en nemli ve kapsaml ilkesi mekansal dzenin kurulmasdr. Yap mimarisi,
ak alanlarn dzeni ile de yakndan ilgilidir. Ak alanlarn tasarmnda mekan karakterinin
belirlenmesinde yaplar kadar bitkilerde nemli yer tutmaktadr.

12
Tasarmda uygun bitki trlerinin seimi, tasarmn baarsn nemli lde etkilemektedir.
Bitkiler mekan tanmlamakta, dzenlemekte, lei salamakta ve mevsimleri
anlatmaktadrlar. Bu zellikler farkl eitler arasnda byk lde deiiklik gstermektedir.

Kent ortamlarnda bitki tr seiminde glkler vardr. Genellikle tasarmda o yrede en iyi
yetien birka eide dayanan seim yapabilir. Bunun yansra aacn mekansal nitelii,
dzenlemesi gibi tasarm zellikleri ve yetime koullar birlikte dnlerek bu sonuca varlr.

Tasarmda kullanlan zellikle aalarn boyu ve ap eiti belirlerken peyzaj mimarln dier
grsel niteliklerden daha ok ilgilendirir. Bu l gereksinmesi boyutlara ve bir alann
byklnden ok alann alglanna baldr. Mee ve nar gibi byk boyutlu aalar kentin
snrsz genilii ile leini birletirme ilevini yerine getirir.

iekli trler de dahil olmak zere kk aalar kentlerde lek deiikliini salayamazlar.
Gnmzde, kent leinde hibir aa ok byk grnmeyecektir. Aalarn yap ve detaylar
insan boyutu ile alglanabilen evre arasnda geii salamaktadr. Byk aalar, bazen kk
bir avluyu blgesel bir parka dntren olaanst bir esneklie sahiptir.

Aalarn korunmasna ilikin endieler kent caddelerinde aack ve fazla boylanmayan

aalarn daha iyi olduu fikrinin rabet grmesini salamtr. Fazla boylanmayan aa fikri,
bat lkelerinde kentsel alan formu konusunda yerel ynetimlerin almalarna etkili olmaktadr.
nerilerden biri, yol kenarlarna byk formlu aa dikilmemesi yolundadr.

Ancak kentlerdeki byk aalar en fazla 4 katl bir yap yksekliine eriebilir. Literatrde
olgun aalar konusundaki bilgiler optimum byme koullar iin geerli olmaktadr. Byk ve
kk aalar arasndaki nemli ayrm yerden dala olan ykseklii ve son halini aldnda ta
arasndaki orandr. Birok yerde altndan yrnebilecek rahatla sahip ta ykseklii zorunludur.
Bu lde 2.4 ile 4.5 m ykseklik demektir. Yol aalarnda trafikde dikkate alnrsa 4.5 m gvde
ykseklii iyidir. Estetik bir oran bakmndan 1 e 2 ya da 1 e 1.5 luk bir gvde ykseklii/tm
boy oran en uygunudur.. Bu noktadan hareketle 12 m yksekliinde aalar yollar iin
uygundur. Ancak bu durum dikildikten 15 yl sonra geerlidir.

Kent aalandrmasnda kk formlu aalarn da nemli ilevleri olmasna karn, dallarn

alakl nedeniyle, alanda byk formlu aalardan daha ok yer kaplarlar. Bu nedenle
sirklasyonun youn olduu yerlerde ve nemli bak noktalarnda kullanlmazlar. Kk formlu
ss aalarnn kullanldklar yerlerde glgeden ok alan doldurma zelliklerinden yararlanlr.
13
Buradan hareketle byk formlu aalar dar alanlarda, kk formlu aalar ise alak dallar
yznden mekan daratmayacaklar geni alanlarda kullanldnda etkili olabilirler.

Bitki tr seiminde nemli bir faktr bitki yapraklarnn younluudur. zellikle aalarda, k
miktar, ta ykseklii ve dal yapsnn younluuna baldr. Farkl eitlerin glge younluklar
yaprak skl ve sralanna bal olarak deien genel olarak, aalarn bymesi; dallanmas
benzer gibi grnse de, eitler iinde bu zellikler asndan nemli farkllklar vardr. Ayrca
farkl iklim koullar, aalarn formlarn etkiler.

Tasarmclar ilgilendiren bir konuda kn aalarn dal ve srgnlerinin yapsdr. zellikle,

souk iklim blgelerinde yln 5-6 ay aalarn dinlenme dneminde olmalar nedeniyle, bu
dnem yaprakl dnem kadar nemlidir.

Kn yapraksz aa kmelerinin grsel etkisi ok azalacandan, bunlarn sk aralkl olmas

arzulanr. zellikle souk iklimin hkm srd bu gibi yerlerde sk dikim ve doku trlerin
seiminde nemli bir faktrdr. nk souk iklimlerde aalarn bymesi ok yava
olacandan bu tr yerlerde kullanlacak eitlerin seiminde daha etkin dal yapsna ve kuvvetli
youn srgnlere sahip trler seilmelidir.

Aalarn dier zelliklerinden birisi de kaldrmlarda oluturduu k ve glge mozayiidir.

Aa trlerinin seiminde dal yaps dier karakterlerinden daha belirleyici bir zelliktir.

Kullanlacak bitki tr seiminde kriterleri u ekilde snflanak mmkndr.

Estetik ve Fonksiyonel Kriterler

* Olgunlama ya * Ta bykl * Yaprak younluu * Byme hz * Mevsimsel zellikleri

* evreyle ilikisi * Dokusu * zel nitelikleri

Yetitirme Kriterleri

* Kent koullarna tolerans * Soua dayankllk * Yerel ortam zellikleri * Hastalk ve

zararllara dayankllk * Tuza tolerans

Iletme Kriterleri

* Mteri istekleri * artma snrll * Bakm gereksinmesi * artma maliyeti * Uygun

byklkte bulunabilme * Deneyim faktr * Oranlama

14