,

:
,

, 2017.


................................................................................................................................................. 3
OJA EJE AAO OOEE OEAJE ................... 4
AA AOA OO OA ....................................................... 5
AOEAA ......................................................................................................... 6
ATAATO (ATAT OETO) ................................................................ 6
AA ATAATOA.......................................................................................... 7
ATAATO A E MOTOE ............................................................................. 8
TE A ETE (DPF FILTER-DIESEL PARTICULATE FILTER) ................... 9
- EEEAJA/EE ..................................................................... 10
EE - AE OEA ............................................................................... 13
AA ..................................................................................................................................... 15
....................................................................................................................................... 16

2
 oj oa a e ao e e oeaa, a e eja e
aoa. Ao a a oe ee oaae a eje e aojaa
aoa oeaj e ooaa aoe eae oja ee oae e
eje, ao eo aoj ooa oaeo a ej e eje
ooe oa.
oooaj oa oeee ooee ae eja e aoa
oae eoe aa ee e aojaa: e-ooa (CO), oooa
(HC) ao oa (NOX). o ooa oej aee (e-oo) oao je jo
oaea oa ea M (e.ParticulateMatter; aje eo a),
eoo aoa eea ooo (NMHC).

Eje aoa aooa e o ooa a aa.

Jea je ea a oo aoea, je oaa a ooa aa

oo e e e aoeae, ao e a je oeeae oao ooa a
oaj, oj e aa aa oeo.

o ao eaa oaa je oea a ea eaja oj

a aee eje e aoa, e oj je aa eao eo ooo
oo.

OJA EJE AAO

OOEE OEAJE

3
 o ejo e oaea aae aaj aeja ojeaa
aaaa ( aa, ooa, eooa o) oo: a, o,
ee.
aa e oaa o aaea eo aajo aejo, ao je a e :
a eje
a eja.
a eje je oa aaje aeje aea je eea: /
%.
a eja jee ea oa aaje aeje aea
aa o o oooee eeje ( a) oaa ooa.
Maao ooea oeaja (M) e, ao, oeje o oe
oo je eo o o ae, ooo a e aja aa oe eo,
ea o oje oaae: oo, oeaao .
Maao ooea oeaja ee ee aeje je oa oa oja o
oea aoeo oeo e eo e aa aooe oee
ooea, e aaa oo o a oea. a eao a oeo a
aao oaj oe oeaje e eaj oee ae.
Maao ooea Eja (ME) e o a e eaa jaa
aaa aaj aeja ao ojeao oa aaea. Oa eo e
eje a oee a ooa o oeee eeje oeeo
eooo oe.

AA AOA OO OA
4
 ao oe aoeaa o oa o ooe eeje a
ooa oa, jaa e eo aoa, oj e o oe oe a ee ae
ee.
a eee jaa a je ojeoae a aaja aoa
oj aa oaa. ae, a ooa a e a
aoa o aa, a e o oee ojeoaea aa oajeo oo
ao o aoa aee jaa.

ao o e jaaa , ao a eo aoa a je ea a oo
(~1%). Moe aaao aoa e ee e aoe, e ao oe oo
je e oeaje oe oe ae aoeaa oo, a e a aj a aje
oea a oo a oao ao oj.

o aa aaa aoa aaaoa, ajee e e

aaj ee e aoa:

e-o (CO2)
e-oo (CO)
ooo (HC)
eo (O2)
Aoo o (NOx).

1. aa aoa ooa

5
 AOEAA

aoeae je oo oe oo oje e eja eeja oa eaa

oo ae ea a ooa . O e eeje oja e ooaa
oeo aoeaa, oo 42% e o a oeae oa, o eoa 58%
. a, o je oo eaj, o ae oe e aoa.
aoj oea o eooja, a aea eje aoa, oea je
o a ae eea oj e ej aoa a a e o 95%.
aoeae je eoa oea ej oa, oaaea a
oeaa eeae, a oeaje ea a.
e o j aa oja e oea o ooa oja
ea ooaa e je:
Tea a oo aoea oa ao oo;
oaa a oooa aa oo a aoeaa;
Oeeae oao ooa a oaj;
eaae aoa ao o a ooa.

ATAATO (ATAT OETO)

Eja e aeja aoa oo oa e o

ooa ajee a a ooa aa: Jea je ooae aea aoeaa
ee, je oao oaae aoa.
Oa a .: oeeae oao ooa a oaj, oj e
aa aa oeo (aaao), aae e e aa
oo aae a, eea eja () . a o
ooa eea oja e oo. O oea EO 2 eo aaa
eo 1990-, ea aaao je oao aa a aooe oeee
Eo. oo aeeo oeo a a oeaja eoo aee
e aoa a o ao a oj eaa. a jee ae
oaj e aoo o oooaj ae oj e ae eo
eje aoa, a a e ae je ae a o ao ooo oa,
o eo ao o oeo, ooaajo ajo aajo
aaao eje ae oje a ej eaj, a a oe
ae oa eoeee.

6
 oa e aaao o a eaae aoa:
O aoa (NOx) e eaaj e-o (CO ) ao (N ).
2 2

e-oo (CO) oajo ea e-o (CO ). 2

ooo (HC) oajo eae e-o (CO ) o (H O).

2 2

aaao eea eo o ea ao oo oa oe
eea oa. ao e oa eoo oaa o aa aoa
oje oa oaj aooaa.
aaao je ee o o o o ooa aaj
aeja o oje je aae e e oja ejo eaae e
aoaa a eoe aoe. aao, aa eaja e oaa aoe
oo a oo ae e aojaa. oea aaaoa je
ajeaja eoa aaa e aoa, a oa eao o oo 90%.

a 3.Katalizator

oea aaaoa je ajeeja eoa aaa e oa, a

oa eeo o oo 90%.

AA ATAATOA

aje o aaaoa je aa o a e o oa.

Jea aa oj aaao a je a oa aeja a oao

oj j,a e ee.Tao a a ee o je oo aa e aa,
ja aaaoa ee ea. ea o o ea o je aa. o o
aoa e ooa ooa oaaj aae oeoe o
o oeoa ooa o e ae oe a e ajaa
o.

ao o oo-ooa,aaao a e ooe a a o
.Me,oo e oo, e aoe ej e o
a, o e oaa e a.

7
 a 4. ea a aa aaaoa

ATAATO A E MOTOE

e ooa e, a ae o , e o
aao oaa oa aaaoo. oee aa-eaje je
e eo.

a aee (HC) eaae e-ooa (CO) e-

o (CO2) o e oa aaao. O e je aa a
aee oe oa.. o oa e eo a ee
oa aaao e aa e ea. NO 2 oj a aaao
e a ee oa eoa oja e ao aoj o a
eo aoja (N2) -o. aoo e-
oao aaao je o ee a Volkswagen Umwelt 1989 o.oea
aaaoa je a oea Eo o oa o eea. eo oa, oa
oea aaaoa, eaea je ao eoo oooa a a ao .
O ojee EO 2 eo aaa eo 1990-, oao aaao je
oao aa a oeee aooe Eo. Oao aaao
eaa ooe (CH) e oo (CO) e o
e-o (CO2). o oa oo (NO) o (NO2).
Oao aaao e aoj o eao eao oaa ajao
oo aaa j o o oo jeo ea. ae
eee ao oj ao aa ao .

a 5. Oao aaao

8
TE A ETE (DPF FILTER-DIESEL PARTICULATE FILTER)

o ea ea ea e a o e a ajae ee a
e ooa. Oo o oe, oe e a oea: e
ea ea e aa e oe o oa, o oj je e ea ee
ooa. e a ao e oe o oa o oj je oe
eae ea ea ooa.

aa eaa e a e aa a o o ea ea
oj a ee ea, e eje a a aa. o ae eeeaje e
oja oo oeo eaae a aaoee aaao CO2. Taj oa e
oja eeao oj o 350 - 500 C ee oao, e ea o
eeo a , e oe ea.

a 6. a oje ea ea ea

ao o o aa a a oeeee, . aoj o, ao
oee eeae a oo 600C oeeje a 1.000 o
1.200 oeaa a oa eeeaj ea. ee aaoee e
aoeaj a oj eea.

o ea a ao oaa e a aee eeae aea a a

cca.500 C.

ao o a oe je oea eeeaja a 500 o 700 . A e

o ao ea oa aoa a eeoa oa. o je jea
a aa ooa a a 2.800 aa oa.

a 7. a ea ea ea

9

- EEEAJA/EE

o aa oe oe eooje. To je aj a (Diesel Particulate

Filter) eo ea oj je ee 2009. oe ao oaea ooea ao
oo o Eo 5 aa. a, oa oa oeea e 2009. a
aj je ooa ae aa oej oee aaa.

aa aj aee eje a aaea oooa

aoeae e oa o a 80%. A oa oa eooja je e oj
oea. Ao e eo aj ae o aea aoa ea
ea oja aje aj o eoj aeo ea.

ao e a?
e ao o ao e ae - a, oe e aoaa, ee
a a ao o ea je o aa. ao a a
eo, e oa eoo ao e aae oe eoae
eoea a ooa. aj -a aj oe e oe eeeaja.

Too eeeaje -a aea a e aoea oo eeao ao

e oee eoe aoee eoe a o eea.

eeeaja oe aa aa

aa eeeaja
aa eeeaja e aoa oja a ao , je aa e oe
ooo oa eeaa o e ee e ae a aoeaj.
oo oa oa eaj e oe oj ooaa oa ao
aoeaa, ooa oa a ajaj A eeeaj e ooa
jea ooa (ECU Engine Control Unit) ea oo a o oeo

.
Aa eeeaja
aa a a ea oe oee eo (oo 45%) ECU oee o
aae (aae oa o aoea) ao e oeaa eeaa
o e oea eeeaja. oo je e oe e/a,
oo e ea aa o je eeeaja o, oa e ee a ae e
aa aa a je e eo ae

Aa eeeaja (ee) -a e oe oe jao

eaje.

10
o a oeae eeeaje ea ea.

a e eo oea a eeeaja eooo je a e e 3

oa:

1. eo ooo ea oa o oae
2. oo e oa ea o a 60/ oo 15-20 a e aaa e
o aeee eo
3. oj oaja ooa oa eo 3000 oaja.

oo ee oa a a -a, aeo ea e
o 75% o e oee oea a e a aa aa ee
a oo. ae oae oea oe oe o eao aa ooa.

Taoe e oe oo a o eee aeo -a je oe

oe a eeeaj, o aj eooo je eoa e a
oa a o ej ea a ae.

e e oe oe eoe a ee ea oe ao
oae a aoe ee. ee o : ECO Blaster, Puls Cleaner, EnviBlast
Plus, FSX Cleaning... e oe ee o ea ao ea ao o je
oo e oe je eeo ae o ooeo. aoja eo
eoo o aoo ea je je oo ae aoeo e oje a
ae ae e, ao a je aae oeoa ao eoe
oo e o e oo. a e oj ea e oaa.
To ooaa a oeo a aj oea oe a eo ea a
ajje ee e ae aoeae oee.

ao e eo j oaao a o aeo oa oje a

ao ee oe oa oa eoa, oe a ea e
eaj. ea aa oa aoe aje a e ea ao o aoo
e oja a a oe oe eea ao e eoe oje e aae
e. eo e eaa a e aa ao oee eeej ea eae
e o, aa o ajaa a eao e oe o aao a. aa e o
e e a aoo oa o ae aeo oja e e oe oo
oo oeo eeeajo. oea eeeaja o aj oe a
oee o ajo oeea ea eoa ea a aoeae e ee
aeo. eeoo oaae oa j. ea a aoeae oa, e,
, e ea oao aj o a e. ajea aa "aoaea"
oo oea je oo aae, o je eoo e aoa.

11
 e e ea

e ao ea e eja e e ee aeo
ea. ao oje eaa a e ooaajoj eo ea.

oo e a e a o a oeea oja aaa

ea ae o aoa, e e aa je oo
ae eje e e aaj. To a oo je eoe o e o
o o aoa.

aje ao o oj e e oe eaea eo ea,

a a e a aoeae oae ae a oooj a aa oe o
aea.

eaea eo ea ajee eae ea eoj e

ae oo.

a 8. e

eja ea eo aeo. a je aa e oj a
oeee.

a 9. eja ea eo aeom

a 10. Meee aeo ea

12
 EE - AE OEA

EJA
e oea eaa e e eao eea. Tao aoaa a
je eoo a, ao a e a oo o ea
oeea. a ee e o oea eja aea oja oe o eoa e
je ee a oo eo.

MEEE AEOT
a oea aa oaea eee aeo ea ao e aje
eo ooaaj oe ea. ea ooaaje oea a o
e eao aa aao ea. ooje e a e aa
oje e oe a o ea. eo je o a ao ae e
eae o oj je aae e eaj a oe eeae oe a
eo oe ea. oo oe e eje ooaaj oe. aao e ea
aea a, ao eo ooaa oje e aa e
a aa.

TAOA AA TETAE OOAAJM EMJM

TAAMA
e e aje ao a oj je e oa aaea
ooaaja aea ej a oje oa aa ej eoa.
oo je ee eee aeo e e, o e ea oja
ej aoo. a ao eaa, eje ae E ae
ee e aae eaje oje o a oee oej e
ae ea.

TEMA OAA
a e e oaa je a je emoe o oo e oe
eo a e e ao eao a. e oaaj e ao ao e je e
o aae e ooeo . aa e oae o e
oe ee oae. ao o a oeje e eeaa, ee
eo eaa oj oe oea. Teo oao e aoea ,
ao, o oae eae eoe oje ao o eee aeo
eeeaj je eo a a ao.

MEEE A AJ OEA
aa je e oao e ae ea o oe e ee eo oje
oaaaj oea eo eoo oea.

13
 e ao oe ea e a a ej oe
oe. e a oeee e o oo oe. eo
a oeea aja aaj e aea eoaa ea (ea, oa
o o) aaj ao ea eo aa a e a aoeae.

Slika 11. e ao ea

14
 AA

oea oaa aa oo o e o aea

oe oe aa eja e ooa. oao
ooaae oea ooa, ooaa ooje aoj
o ea a oaae e aaa ao
ooa oa e, aea oa je eoo oa oaa je o
ea oe a aooaae o aea. oo je e oao
aae oj ooa, a aoo e a oaae
.

aoj oa o a eoa eja e

jee ae je o o oe ee, oj aoje a e ae o
e, e ae ooa ooa oa e ooa oa oj e
aoje oe oe. o ooa ooa oa ooa oa aj
ae oee a ae oa oj je oe ao e aoo ej
o, je e aea ooa ooe.

aoj o ea a oaae je je o j
ea o ae aaa eje e
.

Eje ea aj e eo - Diesel Particulate Filter - a eaoj

eaoj a. e e - ao e a o a.

Oao aaao (oe e o Oo ooa), o e ooa e

a ee a oa oa HC o ea oaa
eja HC CO oj aaj oe eeeaje .

e o ee aaa e oje aa aoo

oea e oo eaj a ao eja a o aa
ooo eaa.

15


1. ,
, .. , 1993
2. ooa aaa aoa oo oa a eo ee;
oa aa, Ma o, aa a.
3.

16