Edirneli Nazminin Edebi Sahsiyeti Ve Eserlerine Dair201704 PDF

UHVE ULUSLARARASI HAKEMLI LETM VE EDEBYAT ARATIRMALARI DERGISI
INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL OF COMMUNICATION AND HUMANITIES RESEARCH
EDRNEL NAZMNN EDEB AHSYET VE ESERLERNE DAR (1)
ON LITERARY PERSONALITY OF NAZM FROM EDIRNE AND HIS

WORKS
Gler DOAN AVERBEK

stanbul / Trkiye
z: Bu almada dvn, Trk-i Bast tarz ile yazd Abstract: One of the 16th century Ottoman poets,
iirleri ve derledii nazire mecmuas ile tannm bir Nazm from Edirne is famous with his divan, poems
XVI. asr airi olan Edirneli Nazmnin edeb kiilii in Trk-i Bast style, and the collection of parodies. In
ve eserleri zerine deerlendirmelerde bulunulacaktr. this study it is aimed to evaluate his literary personality
Nazire sylemeye, dvn tertip etmeye, aruza, kafiyeye, through his works. Nazm brought new perspectives
lafz sanatlara ve dile yeni bak alar kazandran to writing poems, collecting divan, aruz, rhyme, and
Nazm, iirlerinde lirik olmaktan ziyade hikem bir rhetorical figures. His poems may be described to be
slbu benimsemitir. 7000 civarnda gazel ile Trk rational rather than lyric in character. Nazm wrote
edebiyatnn en ok gazel, 523 murabbayla en ok 7000 gazals, 523 murabbas, 62 mukhammases which
murabba, 62 muhammes ile en ok muhammes yazm can be considered as the biggest numbers in these
airidir. Ayn zamanda 21 bahrle Trk edebiyatnn en genres. He also used 21 classes of prosody-metre and
ok bahrde, 161 aruz kalbyla en fazla sayda aruz 161 prosody-metres in his divan which are also the
kalbnda iir yazm airi olan Nazm Trk edebiya- biggest amounts in Turkish Literature. Nazm also
tnda tercih edilmeyen baz lafz sanatlar dvnnda tried some rhetorical figures in his poems which have
denemitir. Bu alma ile Nazm ve eserlerine dair not been used before. In this study newly findings
daha nceki almalarda ulalmam yarglar dile about Nazm and his works also will be provided.
getirilecek ve baz hususlara kesinlik kazandrlmaya
Key Words: Turkish Classical Literature, 16th Cen-
allacaktr.
tury, Nazm From Edirne, Trk-i Bast Style, Aruz,
Anahtar Kelimeler: Dvn Edebiyat, XVI. Asr, Rhyme, Parodies
Edirneli Nazm, Trk-i Bast, Aruz, Kafiye, Nazire
Doi: 10.17361/UHIVE.2017.1.0004
(1) Sorumlu Yazar: Gler DOAN AVERBERK, stanbul / Trkiye, gulerd@gmail.com, Geli Tarihi / Received:
23.01.2017, Kabul Tarihi / Accepted: 19.02.2017, Makalenin Tr: Type of article (Aratrma Literatr /
Research - Literature) Etik Kurul Raporu: Yok None of Ethics Committee)
61
UHVE
www.uhedergisi.com
Uluslararas Hakemli letiim ve Edebiyat Aratrmalar Dergisi
Ocak / ubat / Mart K Dnemi Say: 14 Yl:2017 Jel Kodu: Y90-Z19
International Peer-Reviewed Journal Of Communication And Humanities Research
January / February / March - Winter Semester Issue: 14 Year: 2017 Gel Code: Y90-Z19
ID:343 K:111
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(MARKA PATENT NO: TRADEMARK)
(2015/04315- 2015-GE-18972)
GR almasnda ise Nazmnin dvnnda yer

alan tarih ktalarnn da olduka mhim oldu-
Edirneli Nazm, dvn, Trk-i Bast tarz ile
u hususuna vurgu yaplmaktadr (1994: 145).
yazd iirleri ve derledii Nazire Mecmu-
Fakat eserlerine bakldnda, Nazmnin
as ile tannm bir XVI. asr airidir. Nazire
Trk edebiyat tarihi bakmndan neminin
sylemeye, dvn tertip etmeye, aruza, kafi-
Nazire Mecmuas, Trk-i Bast slbu ve
yeye, lafz sanatlara ve dile yeni bak alar
yazd ok saydaki tarih ktas ile snrl ol-
kazandran Nazm, mtevaz bir ekilde, trl
mad grlmektedir.
yoksunluklar ve zorluklar ierisinde srdr-
d hayatnda, insanlara ahlk ve ahsiyet- Tezkirelerde Nazmden, nazire mecmuas sa-
lerini korumay salk vermi, iirlerinde lirik hibi olmas ve bu mecmuada her nazire iir
olmaktan ziyade hikem, skin bir slbu grubuna kendisi de nazire sylemi olmas,
benimsemitir. Nazm, 7000 civarnda gazel iirle ilgilenmi, lafz sanatlar zerinde a-
ile Trk edebiyatnn bilindii kadaryla- en lm bir air olmas sebebiyle sitayile bah-
ok gazel, 523 murabbayla en ok murabba, sedilmektedir. Seh Bege gre kabiliyetli ve
62 muhammes ile en ok muhammes yazm gnl ehli bir zt (Kut 1978: 305), Latifye
airidir. 21 bahrle Trk edebiyatnn yine bi- gre nazm trlerinde muktedir, nazm erba-
lindii kadaryla en ok bahrde, 161 aruz ka- b ve aruz bilenlerce takdire ayan bir airdir
lbyla yine bilindii kadaryla en fazla sayda (2000: 535). Knalzadeye gre nazire mec-
aruz kalbnda iir yazm airidir. Nazm ay- muas sahibi olmas kadar lafz sanatlar ze-
rca Trk edebiyatnda tercih edilmeyen baz rinde alarak sylemi olduu iirlerle de
lafz sanatlar dvnnda denemi bir airdir. dneminde itihar bulmu bir airdir (Hasan
elebi 1981: 996).
Zeki bir ahs olduu dvn incelendiinde
anlalacak olan Nazm, ncelikle nazire mec- k elebiye gre Nazm, mrn iir ilmini
muas ile Trk edebiyatna esiz bir hizmette tetebbu etmekle geirmi gayretke bir airdir
bulunmu, akabinde ise tertip ettii dvn ile (1971: vr. 136b). Bursal Mehmed Tahir Bey
Trk edebiyatna dair kalplam baz yar- ise Nazmyi iir sanatlarna vkf kudretli
glar deitirmitir. slm Ansiklopedisinin bir air olarak tanmlar (1915-1924: 250).
Nazm maddesinde airin tarih bakmdan Tezkire yazarlarndan Latif, k elebi ve
asl neminin Mecman-Nezir adl eseri ve Gelibolulu l, Nazmden bahsederlerken
sade Trke ile (Trk-i Bast) kaleme ald kabiliyetli bir air olduu konusunda mtte-
iirlerden ileri geldii belirtilmekte (zkan fiktirler. Beynye gre ise Nazmnin nazm
1994: 450), Tanselin daha nce yaynlanan miyne, iiri ise vasattr (1997: 296). Hasan
62
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
elebi de Edirneli Nazmyi ok baarl bir li Nazmye hak ettii deerin verilmedii
air olarak grmez. Tezkirelerde, Nazmye grlmektedir. Bunun sebebinin temelde,
dair en ciddi eletirel yaklam hi phesiz Kprlnn 1928de Nazmnin Trk-i
Latif Tezkiresinde yer almaktadr. Latifnin Bast tarzndaki iirlerini nerederken yap-
ifadelerine gre Nazm, kendi anda yaz- m olduu deerlendirme kaynakl olmas
lan veya okunan, tedavlde olan kitaplardan kuvvetle muhtemeldir. Kprl, bahsi geen
olduka fazla bir ksmn grm, incelemi- almasnda yle demektedir (1928: 67):
tir. Latif, eitli nazm trleri sylemede kud- ...Nazmnin air ve sanatkr sfatyla hibir
retli bir air olarak addettii Nazmnin, tez- ehemmiyeti olmayaca tabidir. Krk be-elli
kirede kendisiyle ilgili blm kaleme ald bin beyitlik bir dvn tertibine, sanyi-i ede-
dnemde eitli bahrlerde yazlm 3333 iiri biyenin hepsine misaller gstermee kalkt
olduunu ifade etmektedir. Latif, Risle-i cihetle en mbtezel mazmunlar, en umumi
Arz ve Kavfideki tm bahrlerde iir sy- mefhumlar, en baya nasihatleri, yzlerce,
leyen Nazmnin bunlara iki bahr de ilave et- binlerce defa tekrar etmeye mecbur kalmt.
tiini ifade etmektedir.1 Latifye gre iir er- Bu itibarla Nazmyi o devrin drdnc, be-
bab kimselerin nazarnda ve aruza vkf olan inci dereceden airlerinden addetmek zaru-
kimseler katnda Nazmnin eserleri doru retindeyiz.
ve makbul grlmtr. Latif szlerine de-
Dvn tetebbu edildiinde yukardaki ifade-
vamla Nazmnin dvnnda kulland lafz
sanatlar ksmen isimlendirmekte ve bunlara lere katlmak kolay olmayacaktr. Nazmnin
dvndan rnekler vermektedir (2000: 535- kabiliyetli bir air olduu muhakkaktr. a-
36). emseddin Samiye gre ise Nazmnin dalar olan Hayal Bey, Zt veya Fuzul gibi
iirleri sanatl olmakla birlikte latf olarak de- airler ile ayn seviyede olduunu sylemek
erlendirilemeyecek iirlerdir (1316: 4589). mmkn olmamakla birlikte onu tamamen
lzumsuz iirler yazm bir air olarak addet-
Baz tezkirelerin olumlu yndeki grleri mek de imknszdr. iiriyet anlamnda dee-
ve son yllara kadar dvnnn metin tesbiti- ri haiz olan iirleri, dvnn geneli gznnde
nin yaplmam olmasna ramen XX. asrda bulundurulduunda onda bir nisbetinde olsa
yaplan edeb deerlendirmelerde Edirne- dahi bu nisbetin yaklak 800 iire karlk ge-
1 Latifye gre Risale-i Aruzda 16 bahr yer almaktadr lebilecei dnlrse bunun normal hacim-
ancak yaplan incelemeden risalede ve risaleyi temel deki bir dvna denk saylabilecei ve dola-
alan Nazm Dvnnda risale kaynakl 19 bahrin mevcut
olduu tesbit edilmitir (bkz. Vahid-i Tebriz, Risle-i
ysyla Nazmnin edeb deeri haiz en az bir
Arz ve Kavfi, Manisa l Halk Ktphanesi, nr. 5831/2) divan oluturacak kadar iir kaleme alm ol-
63
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
duu sylenebilecektir. Dolaysyla dvnda btnyle ok deerli bir eser olduunu sy-
sadece iiriyet bakmndan deer tayan ve lemek gtr.
bir dvn oluturabilecek kemmiyyetteki iir-
Dvnndan anlald kadaryla iir syle-
ler ele alnp deerlendirildiinde Nazmnin
meyi sanat olarak ele almann yannda me-
edeb karakteri hakknda verilmi olan yar-
selenin bir de teknik boyutu olduunu d-
glar msbet manada deiime urayacaktr.
nen Nazm, dvn edebiyatnda bilindii
Bunun iin ncelikle Nazm Dvnnn se-
kadaryla- kimsenin uramad kadar iir
kisi yaplmaldr. iirlerinin sanat deeri me-
teknikleriyle alkadar olmu, hibir airin
selesine ilve olarak Nazmyi bir air olarak
o gne kadar denemedii lafz sanatlar ve
deerli klan sair hususlar vardr ve bunlarn
kullanmad aruz kalplarn kullanm, iir
dikkatlerden kamamas gerekmektedir. Aruz
kaleme alrken kelimelerin anlamlarndan
ve lafz sanatlardaki baarsndan baka ese-
ziyade lafzlaryla ustaca oynamtr. Bu me-
rin yazld dnemde pek muteber bir durum
yanda dvn incelendii vakit airin, nadir
olmamakla birlikte Trke kelimelerin kul-
zorlama nazm paralar hari olduka kolay
lanm keyfiyeti bakmndan da bu dvn ol-
bir syleyie sahip olduunu ve bununla be-
duka nemlidir. Haddizatnda bugne kadar
raber aruzu ustalkla kullandn sylemek
Nazmye en ok bu alanda itibar edilmitir.
mmkndr. Daha evvel dvn edebiyatnda
Trk-i Bast zerine yaplan almalar bu-
tercih edilmemi aruz kalplarn kullanmas-
nun isbatdr.
nn yansra Nazm, iki aruz bahri ve 23 aruz
Nazmnin dvn, bahsi geen baz nyarg- kalb icat etmi ve bu bahrlerin ve kalplarn
lardan zde olarak incelendiinde yeni nesil dvnda getii yerde kendisi tarafndan icat
ou aratrmacnn da hakkn teslim ettii edildiklerini not etmeyi ihmal etmemitir.
zere airin, ok yazm olmasnn handika- sim vermedii bu bahrlerde icat ettii kalp-
pn yaad tesbiti yaplacaktr. Aksi tak- lar unlardr: Birinci bahr: meflt meflt
dirde yazd her iiri dvnna almam bir meflt meflt; meflt mefln
Nazmnin, bugn Trk edebiyatnn iirdeki meflt meflt; meflt meflt
kudreti sebebiyle adndan sz edilen airleri meflt mefln; meflt mefln
arasnda yer alabilecei dnlebilirdi. Ne meflt mefln. kinci bahr: mfteiln
var ki Nazmnin yazd iirleri seici ol- feln mfteiln feln. Bu hususun ms-
madan tertip ettii dvna alm olmas sebe- takil bir alma ile ve mufassal bir ekilde
biyle, dvnn iir estetii nokta-i nazarndan, ele alnmas gerekmektedir.
64
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
Devrin padiah Kanun Sultan Sleymana bir dvn tertip ettiini syleyerek bu dvnn,
hitaben kaleme ald arz- hlde Nazm, ha- bahrler, takt ve kafiyeleriyle beraber bir aruz
yat hakknda olduu kadar edeb ahsiyeti- risalesi hviyetinde olduunu u msralarla
ne dair de nemli bilgiler vermitir. Bu arz- iddia etmektedir:
hlde Nazmnin kendisini airler arasnda
Dahi cem eyledm bir zge dvn
iir ilmiyle hret bulmu nazire sahibi bir
Arz-s risle hb destn
air olarak tanmlad grlmektedir:
Buhr u kfiye v cmle takt
Kulun kim Nazmyem shib-nezyir inde mnderic ber-vech-i ters
Fnn- nazm ile mehr ir2
Dvn incelendiinde Nazmnin bu iddias-
Nazmnin kendisine dair tesbitleri bunun- nn yersiz ve mesnetsiz olmad grlecek-
la snrl kalmamakta ve ayn arz- hlde iir tir. Bir aruz risalesinin teorik ksmlar kar-
ilmini kendisinin kemale erdirdiini, iir il- lacak olursa Nazmnin dvn tertip keyfiy-
minde bu kadar maharet sahibi olmas ve ok yeti de nazar- dikkate alndnda- gazeliyyt
iir sylemi olmas sebebiyle mahlasnn blm itibariyle mkemmel bir aruz risalesi
Nazm olduunu, Nizmnin iirlerini gr- rneklendirmesinden ibarettir.
mesi hlinde iire asl dzen vericinin kendisi
iirleri dikkatle incelendiinde Nazmnin
olduunu kabul edeceini, 7000den fazla i-
edeb tercihlerinin hasbelkader olmad, bi-
iri aruz slbuyla ve hoa edada sylediini
lakis kendisinin olduka uurlu tercihlere sa-
Kanunye u ekilde ifade etmektedir:
hip bir air olduu anlalmaktadr. Manzum
Hem irgrdm kemle fenn-i nazm bir eserin manidar olmas Nazmye gre
Odur bis ki adum old Nazm kfidir, sade olup olmamas bir sorun tekil
Greydi Hsrev nazmum Nizm etmemektedir. Kprlnn Nazm zerine
Dir idi nazma bu virmi nizm yapt deerlendirmede muhtelif yerlerde
Didm ol denl ok ebyt u er Nazmyi olduka basit ifadelerle iir yaz-
Ki Nazm oldugum ol eyler ir makla itham etmesine ramen3 Nazm bir ga-
dp iri yidi binden ziyde zelinde iir anlayna iaret eden u ifadeyi
Arz slb zre ho edda kullanmaktadr ancak bu beyitten sade naz-
Nazm, ayn mesnevide dier dvnlar arasn-

da hemen fark edilebilecek zelliklere sahip 3 bkz. Fuad Kprl, Milli Edebiyat Cereyannn lk
Mbeirleri ve Dvn-i Trki-i Bast, XVI. Asr
airlerinden Edirneli Nazmnin Eseri, (stanbul, Devlet
2 Doan, 2010, Mesnevi no 9 Matbaas, 1928)
65
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
m tercih ettii karmn yapmak da mm- irlerden ziyade hikem iirlere yer verdiini
kndr-: sylemek yerinde bir tesbit olacaktr. Kendi-
ne has bir slba sahiptir, bu sebeple edebiyat
Nazm- pr man gerekdr Nazm kim pr
tarihileri Nazmnin kaleminden km ol-
hl ola
mas muhtemel manzum metinlerin tesbitin-
Yohsa b-man ne lutf ola nazm- sdenn4
de zorlanmayacaklardr. Burada Nazmnin
Sair meselelerde mahviyetkr olan Nazm olup olmad kimi aratrmaclar nazarnda
mevzubahis sanat ve hsseten iir olunca id- (Kksal 2001: 103-109) netlik kazanmam
dialdr: olan Pendnme-i Attr Tercemesinin aa-
da belirtilecei gibi- slp incelemesi yapl-
Cevher gibi elfza ki mlik drr el-hak
dnda Edirneli Nazmye ait olduunu sy-
Az vardur eger var ise Nazm gibi ir5
lemenin zor olmayacan belirtmekte fayda
Nazm, ada airlerden ziyade selefi olan mlhaza edilmektedir.
stad airlerin iirlerine denk iirler nazmet-
Aadaki beyitler, Nazmnin tm dvn bo-
mekte olduunu dvnnda iddia etmektedir:
yunca srekli bir farkllk, yenilik peinde
Nazmnn ol std- selef nazmna hem-t olmasnn sebebini kendi dilinden ifade eder
Nazmnda kamu szleri gy ki drerdr6 mahiyettedir. Ona gre insanolunun farkl-
lamak iin yapabilecei yegne ey bir ma-
Nazm hicvi sevmemektedir ve ona gre a-
haret, beceri icadndan baka bir ey deildir.
irlerin hicve iltifat etmeleri ho karlanabile-
Bu hususu,
cek bir durum deildir:
Hner cd klmakdur degl gayr
Herze-glkdur benm yanumda Nazm el-
Vcd- deme lemde revnak8
iyz
beytiyle ima eden Nazm,
Ol ki halk hicv ider irlern heccvdur7
Hner nazm ehline Nazm odur kim
Nazmnin iirlerinden hareketle sanatkr Ola fl-cmle kdir ihtira9
olarak portresi izildiinde arbal, oturakl,
..beytiyle ise apak bir ekilde ortaya koy-
realist, dnyann gereklerine vkf bir ahsi-
mu, airin icatlar yapma kudretine sahip ol-
yet olduu, bu sebeple dvnnda kne i-
mas gerektii iarna evvela kendisi uymu
4 Doan, 2010, Gazel no 3611

5 age, Gazel no 1573
6 age, Gazel no 1581 8 age, Gazel no 3342
66
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
ve dvnnda Trk iiri iin nemli katklar gh- feshatde bende-i Cm geinr
olan icatlarn gerekletirmitir. Dnemin edebiyat muhitinde konuulanlar
bir tarafa dvn incelendiinde Nazmnin
Nazm de sair klsik edebiyat icraclar gibi
en bata Nizmden ve zellikle kendisi de
seleflerine ve adalarna iirlerinde atflar-
aruz kalb icat etmi olan Cmden hssaten
da bulunmu, Arap, Fars ve Trk ediplerini
icat meselesinde feyz aldn sylemek yan-
iirlerinde anmtr. Bunlar Arap edebiya-
l olmayacaktr. airin mahlas dahi Nizam
tndan Lebd ve Ferezdak; Fars edebiyatn-
mahlasn artran ve ayn kkten tretil-
dan Nizm-i Gencev, Hc-y Kirmn,
mi bir kelimedir. Nizamnin zellikle mes-
Hfz- rz, Ferdddn-i Attr, Molla
nevi trnde nl bir air olmasna ramen
Cm, Keml-i Hcend, Selmn- Svec,
Nazm tarafndan rnek alnmas dikkate
Hsrev-i Dihlev, Firdevs, Zahrddn-i
deer bir husustur. Nazm, dvnndan anla-
Fryb, Sad-i rz; Trk edebiyatndan
ld kadaryla Trkeye hayran bir airdir
eyh, Necat, Zt, Vasf, em, Hayret,
ve Trkenin zenginliini ortaya koymaya
Ferd, Enver, Ry, rif, Mesih ve (Kara-
almaktadr. iirlerinde sentaks mkem-
manl) Nizmdir. Nazm, dvnnda muhte-
mel bir ekilde kurgulamtr. Buradan hare-
lif yerlerde isimlerinin gemi olmas dnda
ketle Nizamnin Farsa yazan bir air olduu
Necat ve Ztnin birer gazelini de tahmis
halde Trk olmas hasebiyle de Nazmnin
etmitir.10
ilgisine mazhar olduu tahmini yrtlebi-
Bahsi geen airler ierisinde Gence- lir. Nizmnin devaml orijinalite peinde
li Nizamnin ve aruz risalesi sahibi Molla olan bir air olduunu ve kimi edebiyat ta-
Cmnin ayr yeri vardr. Mehmed Sreyy rihilerine gre dnya edebiyatlar birlikte
Beyin Nazm iin dile getirdii Nazm-i deerlendirildiinde en nemli airlerden biri
Nizm ifadesi (1308: 560) tam da Nazmnin olarak addedildiini de gznnde bulundur-
arzulad bir durumdur, zira mahlasn se- mak, Nazmnin neden Nizm zerinde bu
erken Nizmden esinlendiini dndren kadar durduunu anlamay kolaylatracaktr.
Nazm, her frsatta kendisini Nizm ile bir Nazm, stad veya emsal olarak grd air-
gstermekten geri durmamaktadr. Bu du- leri iirlerinde u ekilde anmaktadr:
rumu Ahd elebi, tezkiresinde u ekilde
Nizm;
tesbit eder (Ahd 1996: 561-62): nazm-
belgat-mehn ile kird-i Nizm ve iret- Genc-i elfz u men dir idi tabuna b-reyb
10 Necatnin gazelini tahmis T920, 45bde Ztnin

gazelini tahmis ise 585bde yer almaktadr.
67
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
Gencede Nazm Nizm nazmun ideydi Mahaldr sen dem urursan Keml ile
isg11 Nizmden17
Cm; Keml ile Zahrddn;
Rh- Cm dir isen sre saflar ola d Nazm- dr-brna g ursa sadefve zhir
Nazmnn bu gazelin yri Horsna ilet12 Nazmye dir idi ahsente Keml ile Zahr18
Hfz; Hc;
Her kelm- nazm bu Nazm ki eyler ber- Bu bahriyyede bu nazm greydi Hc

keml Nahl-bend-i uar dirdi ana bhe mi var19
ve-i elfz- hb- Hfz- rz ider13
Hsrev;
Sad;
Dil virelden sen ruh gl-nra Nazm shte
Nazm kim vasf itdi Sad gibi hsnn gle- Mr Hsrev gibi sz ir ider erda20
nin
Attr;
tseler dvnn nola Glistn ile bahs14
Mantkut-Tayr okur old blbl-i gy yine
Firdevs;
Old gy sahn- glen mekteb Attr gl21
derdi Nazm bir rabet bulayd
Lebd;
Hemn Firdevs misli nazm evsf15
Bu Nazmnn belgat zre nazm
Selmn;
Ne bhe mislidr nazm- Lebdn22
Nazm- hasenle hadd-i keml ile Nazmde
Ferezdak;
Vardur tamm hak bu ki Selmna ihtiss16
Bunun nazm ne cevher dirdi Nazm
Keml ile Nizm;
Greydi nazm- dr-brum Ferezdak23
Bugn bu fenn-i nazm kim virpdr Hak
Nect;
sana Nazm
11 Doan, 2010, Gazel no 158 18 age, Gazel no 2142
12 age, Gazel no 975 19 age, Kasyid no 23
14 age, Gazel no 1051 21 age, Kasyid no 24
68
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
Nazm koma sen tarz- Nectyi elnden em;

Kim nazmuna il nzk rindne disnler24
Bu irn evkine pr-hl olup sziler eylerdi
Zt ve Necat; lh yatdug yir nr u umag ola emnn31
Nazm kim tarz- Nect birle Zt tarzdur Vasf;

Biri anun eyhi Nazmnn biri stddur25
Vasf- hsnnle senn buldu in nazm
Zt; keml
Vafnn rh revn Nazmye tahsn eyler32
Gazel fenninde Nazm koma Zt tarzn elden
Dilersen hadd-i ztnda kemle ire eru26 Nazm, bunlardan bakaca rifnin vefat
zerine bir mersiye yazm, rifnin evlad-
eyh ve Selmn;
nn dnyaya gelmesine ve vefatna tarih d-
Tarz- gazelde Nazm mrd old eyhye m, yine Enver, Ferd ve Rynin de vefat-
Anunn ol da ve-i Selmna kasd ider27 larna tarih dmtr.
Mesih; Dneminin olduu kadar nceki dnemlerin

de airlerinin eserlerini nazire mecmuas der-
Kldun Mesh tarzn ihy
lemi olmas sebebiyle okumu/gzden ge-
d old anun Nazm revn28
irmi olan Nazmnin, dvnnda eyhden,
Enver; Nectden bahsettii beyitlerinde bir edebi-
yat/iir eletirmeni hviyetine brnd g-
Gn yzn vasfnda ey meh Nazmnn
rlmektedir.
ern
Grse ren-htr u pr evk olurd Enver29 Nazmnin bilindii kadaryla Dvn,
Mecman-Nezir ve Pendname-i Attr Ter-
Hayret;
cemesi isimli manzum eseri mevcuttur. An-
Bu esrr- hayli sende Nazm cak yukarda bahsi geen arz- hlde Nazm
Greydi Hayret olurd hayrn30 iir sahasndaki kadar iddial olmamakla bir-
likte in sahasnda da kalem oynattn m-
24 age, Gazel no 1607 tevaz bir ekilde yle ifade etmektedir:
26 age, Gazel no 3486 Fnn- nazma kim vardur mlm
69
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
Dahi var fenn-i inya dhlm rlmektedir. Nazm Trkeyi iyi kullanmaya
Olup vel-hsl erbb- kalemden alan uurlu bir airdir. Nazmnin slm
Olupdur bendeye in dahi fen33 edebiyatn sadece Arap ve Fars edebiyatlar
ile mahdut olmadn, Trk edebiyatnn da
Bir gazelinde ise nazmda olduu kadar ne-
pekl slm edebiyat dairesine girebile-
sirde de maharetli olduunu u ekilde dile
ceini isbat etme gayreti ierisinde olduu
getirmektedir:
ikrdr. Bu meyanda deerlendirildii vakit
rdn nazm u nesr ile Nazm kemle lk airin Trk-i Bast tercihinin tamamiyle bi-
n v ire kalmad rabet ne fyide34 linli bir yaklam olduu tesbit edilecektir.
Dile hkimiyeti olduka ileri seviyede olan
Nazm, hssaten iir ve in ile itigal ettiini
Nazmnin dvnnda sehl-i mmteni tarzn-
ancak sair ilimlerden de haberdar olduunu
daki beyitlerin says azmsanamayacak ka-
yukarda bahsi sebkeden mesnevide yle
dar fazladr.
ifade etmektedir:
Nazm Dvnnda Trk-i Bast bal ta-
Huss ir indan haber-dr
yan ve ekseriyeti gazel olan nazm paralar
Fnn- gayrdan ilmm dahi var35
yer almaktadr. Basit Trke ile yazld air
Nazm, Arapa ve Farsay bu dillerde iir tarafndan ilan edilen bu iirlerde Arapa ve
yazabilecek kadar iyi bilmektedir. Dvnnda Farsa mazmunlarn yerine Trke karlk-
50 civarnda Farsa beyit bulunan Nazmnin lar kullanlmaya gayret edilmi, o dnemde
tamamen Farsa ve tamamen Arapa olarak yaayan ortalama bir ahsn anlayabilecei
dt tarihler olduu gibi Arapa, Farsa sadelikte iirler yazlmtr. Yabanc terkip-
mlemmalarnn yansra Srpa-Trke bir lerden arndrlm, Arapa ve Farsa birleik
mlemma dahi vardr. kelimelerin bulunmad bu iirlerde air sa-
dece gnlk konuma dilinde mtedavil olan
Klsik iirin tm imknlarn bilen ve bu
yabanc kelimeleri kullanmtr. Neredeyse
imknlar iirlerinde zorlayan Nazmnin
bir dvn tutarnda olan bu iirler ekil, kafiye
dvnndan, hereyi yapma isteine sahip
ve bahrlerine gre dvnn doal tertibi ieri-
olduu anlalmakta; bu arzunun da airin
sinde kendilerine yer bulmutur. Dvnda yer
kabiliyetinin bir anlamda paralanmasna,
alan ve Trk-i Bast notu tayan manzum
himmetinin blnmesine sebep olduunu g-
metinler, daha nceki almalarda muhtelif
saylarda verilmitir. Ancak eserde balklarn
33 age, Mesnevi no 9
34 age, Gazel no 6030 kimi zaman olduka uzun ve zaman zaman
35 age, Mesnevi no 9
70
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
da kark olmas sebebiyle bu almalarda Kprl 1928 ylnda Edirneli Nazm

aratrmaclarn tam sayya ulamas mm- Dvnnda yer alan ve Trk-i Bast bal
kn olmamtr. Yaplan metin tesbiti (Doan tayan iirleri seerek yeni bir sralamaya
2010) neticesinde Edirneli Nazm Dvnnda tbi tutmu ve bir deerlendirmeyle birlikte
yer alan Trk-i Bast slbundaki iirlerin harf inklbndan evvel neretmitir (Kprl
says ve nazm ekli u ekilde teekkl et- 1928). airin dvnndaki Trk-i Bast notlu
mitir: 1 kaside, 1 terc-bend, 307 gazel, 10 bu iirler ayrca Tarama Szl iin Kilisli
murabba, 2 muhammes, 1 mstezad, 55 mf- Rifat Bilge tarafndan taranm ve baz be-
red ve 1 mesnevi.36 yitler Tarama Szlne numune olarak aln-
mtr (XIII. Yzyldan 1963-77). Trk-i
36 Trk-i Bast tarzndaki iirlerin tesbit edilen dvn
Bast slbunu, XVI. asrda Aydnl Visal,
metnindeki numaralar u ekildedir: Kasyid Blm:
Kaside 26; Terc-bend 15. Gazeliyyt Blm: Gazel 8, Tatavlal Mahrem ve Edirneli Nazmnin ter-
59, 107, 108, 136, 190, 191, 220, 241, 284, 351, 352, cih ettii bilinmektedir. Bunlara ilve olarak
353, 390, 402, 437, 475, 543, 688, 691, 695, 699, 952,
959, 967, 1007, 1067, 1074, 1102, 1103, 1104, 1106, Kksal tarafndan tesbit edildii kadaryla
1107, 1152, 1202, 1210, 1239, 1268, 1269, 1277, 1337, Nazmnin derlemi olduu nazire mecmu-
1456, 1534, 1569, 1671, 1701, 1753, 1827, 1843, 1853,
1856, 1911, 1940, 1941, 1945, 1995, 2064, 2097, 2098,
asnda iirleri yer alan Saby ve skpl
2134, 2236, 2261, 2262, 2360, 2474, 2478, 2507, 2526, At da Trk-i Bast tarznda iirler kaleme
2570, 2587, 2618, 2630, 2639, 2676, 2707, 2735, 2754,
almlardr (2001: 126). Ancak bu tarz iir
2771, 2785, 2834, 2835, 2842, 2858, 2860, 2861, 2863,
2866, 2886, 2926, 2927, 2942, 2947, 2973, 2983, 3008, syleme, bilindii kadaryla an dier air-
3019, 3045, 3089, 3117, 3164, 3169, 3178, 3224, 3225, leri tarafndan tercih edilmemi ve bu yneli
3242, 3294, 3317, 3325, 3326, 3346, 3347, 3349, 3351,
3352, 3353, 3354, 3358, 3359, 3364, 3375, 3380, 3396, akim kalmtr.37 Trk-i Bast zerine yapt-
3440, 3453, 3455, 3478, 3484, 3544, 3547, 3590, 3594,
3601, 3652, 3677, 3698, 3699, 3700, 3702, 3703, 3704, 6557, 6634, 6665, 6674, 6692, 6737, 6761, 6770, 6819,
3705, 3750, 3768, 3772, 3783, 3807, 3879, 3883, 3921, 6822, 6827, 6828, 6839, 6840, 6842, 6845, 6870, 6896,
3930, 3943, 3950, 3952, 3962, 3974, 3984, 4008, 4021, 6897, 6901, 6904, 6906, 6910, 6916, 6926, 6927, 6938,
4040, 4054, 4066, 4080, 4081, 4082, 4091, 4092, 4096, 6951, 6952, 6959, 6961, 6963; Mstezad 4; Murabba 21,
4099, 4121, 4134, 4167, 4268, 4306, 4333, 4343, 4353, 103, 129, 269, 361, 416, 437, 462, 512, 522; Muhammes
4364, 4389, 4418, 4419, 4420, 4483, 4513, 4600, 4601, 8, 55. Mfredt Blm: Mfred 4, 6 ,11, 12, 13, 14, 37,
4680, 4681, 4701, 4722, 4723, 4724, 4731, 4749, 4772, 59, 76, 112, 116, 129, 130, 131, 152, 153, 154, 159, 165,
4796, 4808, 4827, 4828, 4829, 4830, 4831, 4833, 4834, 182, 185, 193, 196, 198, 208, 218, 222, 223, 253, 254,
4836, 4876, 4877, 4905, 5004, 5047, 5048, 5175, 5199, 260, 266, 273, 287, 288, 302, 303, 309, 310, 354, 355,
5200, 5286, 5303, 5304, 5312, 5318, 5334, 5336, 5353, 362, 372, 386, 687, 388, 390, 391, 399, 400, 401, 402,
5401, 5415, 5500, 5544, 5548, 5554, 5584, 5585, 5590, 403, 405, 406. Mesneviyyt Blm: Meviza 8.
5697, 5701, 5716, 5729, 5734, 5737, 5744, 5769, 5807, 37 Ancak kayda deer bir husus eyh Glibin XVIII.
5808, 5812, 5905, 5923, 6008, 6025, 6075, 6088, 6128, asrda dvnnda Trk-i Basit baln tayan bir iir
6133, 6145, 6146, 6151, 6188, 6190, 6219, 6228, 6238, bulunmasdr. Bu husus Kksaln da isabetli bir ekilde
6251, 6252, 6253, 6255, 6268, 6290, 6291, 6304, 6336, dikkate sunduu gibi, Nazm Dvnnn aradan geen
6347, 6348, 6356, 6358, 6378, 6379, 6438, 6472, 6500, zaman zarfnda eyh Glibin dostlarndan birinin eline
71
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
almay nerettii yllarda etkin bulunan Yukarda belirtildii gibi Trk-i Bast tarz ile
Milli Edebiyat akmnn tahminen- etkisin- bir r alm ancak bu cereyann devam-
de kalan Kprlnn, XVI. asrda karla- nn gelmesi temin edilememitir. Nazmnin
tmz Trk-i Basti ve dolaysyla Edirneli ad, Kprlye kadar, daha ziyade nazire
Nazmyi XIX. asrn ikinci yarsnda olu- mecmuas ve dvnnda denedii yeniliklerle
maya balayan Milli Edebiyat cereyannn anlr olmutur.
habercisi olarak saymas pek mmkn grn-
Yukarda ifade edildii gibi Edirneli
memektedir. Her iki cereyan arasnda gerek
Nazmnin bilinen ve elde olan man-
dorudan gerekse dolayl bir alka bulundu-
zum eseri vardr. Bunlar Dvn, Mecman-
unu sylemek zordur.
Nezir ve Pendname-i Attr Tercemesidir.
Nazm, Trk-i Bast tarznda yazd iirler- air h. 940/1533-34te Mecman-Neziri,
de de aruz lsn kullanmtr. Syleyi h. 962/1555te Dvn ve nihayet h. 10 a-
olarak zaman zaman halk iiri zevkine yak- ban 967/6 Mays 1560ta Pendname-i Attr
laan bu iirlerde gndelik konuma dilinin Tercemesini tamamlamtr. Bunlardan baka
tercih edilmi olmasyla birlikte, tarafmzca Nazmnin mensur iki eserinin daha olduu
gerekletirilen dvn metninin tesbitinden sylenmektedir. lki Mevln Mzesi Ktp-
nce ngrm olduumuz gibi ok sayda hanesi, 5336 numarada kaytl Tevrh-i An-
arkaik kelime yer almamaktadr. air, bu tarz takiyye isimli bir eserdir. Eser zerine Kksal
iirlerinde metaforlar deitirmekte, Arapa tarafndan bir alma yaplm ve eser ne-
veya Farsa bir mazmunun, iaret edileni ayn redilmitir (Kksal 2004). Kksal tarafndan
kalmak kaydyla Trke karln kullan- bir deerlendirme ile birlikte neredilen bu
maktadr. air muhteva olarak bu slptaki almann manzum ksmlar zerinde tara-
iirlerde klsik iire yeni bir perspektif ka- fmzca yaplan slp deerlendirmesi neti-
zandrmamakta sadece kelimeleri mmkn cesinde Nazm mahlas tayan iirlerin Edir-
olduu kadaryla Trkeletirmektedir. a- neli Nazmnin syleyi tarzndan ve kelime
irin, bu metinlerde kulland Trke olma- daarcndan uzak olduu, yabanc bir eda
yan kelimeler ise belirtildii gibi o dnemde ile sylendii kanaatine varlmtr. Bu eserin
yaayan bir ahsn, konuma dilinde kullana- Edirneli Nazmye ait olduunu kuvvetlen-
ca ve rahatlkla anlayabilecei kelimelerdir. direcek sair deliller ortaya kmadka eseri
Edirneli Nazm klliyatna dhil etmek doru
gemi olabilecei ve Glibin Nazmden esinlenerek
bu tarzda iir yazmay denedii ynndedir ki bu husus
olmayacaktr. kinci olarak Hikmet laydn
nsha tavsifinde ele alnacaktr. ve Adnan Erzi tarafndan XVI. asra ait bir
72
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
mneat mecmuas zerinde yaplan alma her nazire grubunda kendisinin kaleme ald
neticesinde kaleme alnan makalede (Erzi vd. bir veya daha fazla nazireyi de bu mecmuaya
1957: 221-253) eserin bir blmnn Edir- dhil etmitir. Nazire mecmuasnn bitimin-
neli Nazmye ait olabilecei ileri srlm den 22 yl sonra h. 962/1555te tamamlanm
olsa da bu iddia da henz katiyet kazanm olan ve ilk nsha olduu dnlen Nazm
deildir. Yazl tarihlerine gre Edirneli Dvnnn mkemmel nshasnda, airin na-
Nazmnin manzum eserleri hakknda u e- zire mecmuasnda yer verdii iirlerinin ta-
kilde bilgi verilebilir: mam bulunmamaktadr. Bu meyanda nazire
mecmuasnda yer alan iirlerin bazsnn air
Mecman-Nezir
tarafndan olduu gibi dvna dhil edildii,
Eserin yazlmaya baland tarih h. 930/1524, dvna dhil edilen baz iirlerin blnerek
biti tarihi h. 940/1533-34tr. Hacimli bir beyit ilaveleriyle farkl iirler vcuda geti-
eser olan bu nazire mecmuas Kksal ta- rildii, baz gazellerden beyitler karld,
rafndan doktora tezi olarak hazrlanmtr baz gazellere beyitler eklendii ve bu ekilde
(Kksal 2001). Nazm, bu nemli eserde, dvna alnd tesbit edilmitir. Yani Nazm
dvnnda olduu gibi iirleri kafiye tasnifi-
ne tbi tuttuktan sonra her kafiye harfindeki Seh, Sevdy, Sz, Seyf, kir, m, an, ver,
iirleri bahrlere gre sralamtr. Eserde 357 hid, hid-i Mevlev, ebb, erf-i Sinob, ify,
ur, ems, em, Evk, ehd, ehd, eyh,
aire ait 5490 gazel ve 37 murabba mevcut- Sabh, Saby, Subh, Sadr, Sdk, Sdk, Sarrf, Sf,
tur.38 Nazm airlerin nazirelerine ilave olarak Sun, Sun-i Pr, Sun-i Gelibol, Zaf, Tli, Tark,
Zuhr-i Acem, rif, Abdlkerimzade, zr-i Monla,
zr-i Kd, Azl, At, Aty, Al, Ulv, mr, Andelb,
38 Mecman-Nezirde nazireleri bulunan airler Ahd, Ayn, Gubr, Gam, Gavr Suln, Fris, Fahr,
unlardr: zd, ftb, brahim Paa, brahim eyh, Ferruh, Ferd, Fash, Fign, Fakr, Feny, Fehm-i
Ahmed Paa, Ahmed, shak elebi, Esr, Ekmel, Cnbz, Fehm-i Saruhan, Feyz, Kbil, Kdir, Ksm
ns, Enver, Enver-i Mneccim, Bk, Byezid Sultan, Paa, Ksm, Kd, Kuds, Kurb, Kand, Korkud Sultan,
Bezm, Basr, Behcet, Behit, Bar-i Mderris, Pels, Kym, Kavvm, Karaca Paa, Kebr, Ktib, Km,
Tcizde, Cm, Cmi, Cafer, Cily, Cell, Cem Gedy, Girm, Kerm, Kef, Glen, Keml, Keml
Sultan, Ceml, Cenn, Cevn, Cihn, ker, elebi eyh, Keml Paazade, Keml-i Zerd, Glb, Lel,
Kd, Hfz, Hac Hasanzade, Hadd, Harm, Hasb, Lm, Lutf, Latf, Lal, Lakab, Mel, Mtem-i
Hasan- Vardar, Hasan- Kd, Hzr, HIfz, Hamd Acem, Mahrem, Muhibb, Mehmed Bey Defter,
elebi, Haydar, Hayret, Hk, Hver, Hver-i Kadim, Mehmed Sultan, Muhy, Mahmd Paa, Medh, Mesh,
Htb, Huff, Huld, Halvet, Hall, Hayl, Hayl-i Muid, Mftzade, Melh, Mehd, Mnr, Mirh, Mr,
Kadim, D, Derd, Dern, Duy, Zt, Zt-i Hallc, Meyl, Nm, Nect, Nesm, Nin, Nasuh, Nasb,
Zihn, Rz, Rahmn, Rahm, Rahik, Rezm, Resm, Nigh, Nizm, Nazm, Nat, Nehr, Nihl, Nihn,
Rzy, Rz, Refk, Remz, Revn, Revn-i Hac, Nihn-i Kd, Nihn-i Mderris, Nikb, Niyz, Vech,
Revn-i Zam, Zr-i skb, Zecr, Zll, Sk, Sat, Vasf, Veft, Veft-i Kd, Vefy, Htif, Him-i
Sebz, Scd, Serb, Serc, Sez, Srr-i Acem, Acem, Hicr, Hidyet elebi, Helk, Hill, Hill-i
Surr-i Mderris, Sad, Say, Selmn, Sinn, Sehy, Kazzz, Heves, Yahy, Ysuf- Sne-k.
73
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
nazire mecmuasnda yer alan kendi iirlerini yit says 50 bin civarndadr. Dvn iki farkl
dvnna almadan evvel muhtelif tasarruflar- elyazsyla kaleme alnmtr. ki blmden
da bulunmutur. mteekkil olarak mtala edebileceimiz
eserin birinci blm mkemmel bir dvn
Dvn
olup 629 varaktr. Burada dvn bitmektedir.
Bugn elde mkemmel yegne nshas bulu- Arada eksik varak veya varaklar vardr ve
nan dvna, Kprl 1926 senesinde sahaflar farkl bir elyazsyla 14 varak boyunca Nazm
arsnda tesadf etmi ve eserin stanbul tarafndan h. 945/1538 ile h. 962/1555 tarih-
niversitesi tarafndan satn alnmasn salk leri arasnda yaanan muhtelif vakalara d-
vermitir (1928: 65). Dvndaki kayda gre rlen tarih ktalar yer almaktadr. Ancak bu
bu eser 15895 giri numarasyla Darl-Fnun el yazsnn trnn deimesi tarih ktalar
Ktphanesi koleksiyonuna dhil edilmitir.39 sebebiyle olabileceinden yaznn, dvnn
Eser bugn stanbul niversitesi Ktphane- 629 varaklk ksmn istinsah eden ahsa ait
si Trke Yazmalar Blmnde 920 numara olmas muhtemeldir. En sonda ise dvnn h.
ile kaytldr. Bu nsha haricinde dvnn na- 962/1555te tamamlandn gsteren bir ke-
tamam nshalar mevcuttur. Bunlardan ilki tebe kayd mevcuttur. Yazmalar Katalogunda
yine stanbul niversitesi Ktphanesinde siyakat krmas olarak nitelendirilen yaz stili,
Trke Yazmalar blmnde yer alan 1636 metin tesbiti almas srasnda hat uzman
numaral yazmadr ki 21 satrl 119 varaktan Uur Dermana gsterilmi ve hi phe g-
ibaret olup rika krmas yaz stili ile Kaln Ve- trmeksizin dvnn tarihler hari yaz ekli-
nedik kdna yazlmtr. Dieri ise Bursa nin talik krmas olduu Derman tarafndan
Blge Yazmalar Ktphanesinde yer alan tesbit edilmitir. Katalogdaki siyakat krmas
675 numaral yazmadr. tesbitinin tarih ktalar iin yapld dnl-
mektedir.
Daha nce yaplan metin tesbiti almasna
esas tekil eden stanbul niversitesi K- alma esnasnda T920 nshasnda
tphanesi T920 nshasnda sahifelerde yaz farkl yerde varak eksiklii tesbit edilmitir.
ift stun zerine ve 41 satrdr, marjinlerde Kayplardan ikisi muhtemelen eser niversi-
de olduka fazla nazm paralar mevcuttur. teye kazandrlmadan evvel gereklemitir.
Dvn mstarlanm ancak cetvel ekilme- Ktphane kayd esnasnda esere verilen va-
mitir. Derkenarlar da gerektiinde yazlmak rak numaralar referans alndnda 368. va-
zere mstarlanmtr. Eserin ihtiva ettii be- rak ile 629. varak sonrasnda eksik sayfalar
vardr. Metin tesbiti almasnda tartld
39 bkz. Nazm, Dvn, vr. 1a.
74
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
gibi tahminimizce toplamda en az 8 ila 10 va- lirtilmemitir. Blmn sralamas ise klsik
rakn eksikliinden sz etmek mmkndr.40 edebiyat kasyid blm sralamasna uygun-
Ayrca eser ktphaneye kazandrldktan ve dur. Daha sonra gazeliyyt blm gelir. Bu
varak numaralar verildikten sonra 90 numa- blm, eseri dier tm mrettep dvnlardan
ral varak kaybolmutur. ayran zelliklere sahiptir ve Nazmnin tm
maharetini sergilemeye alt blmdr.
Devasa bir eser saylabilecek bu dvn, bu-
Gazeliyyt blm ierisinde ise hssaten elif
gne kadar klsik edebiyata dair istatistik
kafiyesinde Nazm ustaln izhar etme gay-
anlamda dile getirilmi olan yarglar deiti-
retini gstermitir. Gazeliyyt blmnde ga-
recek hususiyetlere sahiptir. Nazm, bu dvn
zeller, musammatlar ve mstezadlar yer alr.
metniyle birlikte hi phesiz dvn edebiyat-
Bu blmde kafiyeye gre tasnif edilen iirler,
nn bilinen- 6965 gazel ile en ok gazel, 523
kafiye ierisinde de ayryeten bahrlere gre
murabba ile en ok murabba, 62 muhammes
tertip edilmitir. Her bahrin banda bahrin
ile en ok muhammes yazan airidir. 1926 y-
ad, teknik olarak ihtiva ettii blmler, veznin
lndan beri aratrmaclarn tabiri caizse elinin
lfzen ifadesi yani takti ve hemen her iirde
altnda bulunan bu eser zerinde 2010 ylnda
kafiye ve redif hususiyetlerinin lfzen ifadesi
tamamlanan almaya kadar metin tesbitine
yer almaktadr. Bu zellikler, dvnn aruz ve
matuf bir alma yaplmam olmas da muh-
kafiye ilmi bakmndan da zel bir yere yer-
temelen eserin hacminden kaynaklanmakta-
letirilmesini gerektirmektedir. Her bir bahrin
dr. Buna ilave olarak, yaznn banda ifade
kendi iinde de kalp sralamasna dikkat edil-
edildii gibi, Kprlnn 1928de nerettii
mitir. Ayn bahr ve kalpta olan iirler kimi
almasnda Nazmnin iirlerinin sade Trk-
zaman tekrar kafiyelerine gre tasnife tbi
eyi gndeme getirmesi dnda edeb olarak
tutulmu, yine ounlukla alfabetik olan bu
herhangi bir deere sahip olmadn srarla
tasnifte ayn kafiye ve redifle yazlm iirler,
vurgulamas (Kprl 1928) da dvnn gl-
nazire balyla ilgili iirin altna alnmtr.
gede kalmasn neticelendirmi olabilir.
Zaman zaman derkenarda yazlan iirlerin de
Dvn tertip edilirken Nazm tarafndan yle metinde nerede yer almas gerektii takdim-
bir yol tercih edilmitir ki bu ynyle de ese- tehir notlaryla, numaralandrlmak suretiyle
rin, dvn edebiyatnda zel bir neme mazhar veya dorudan iaretlenmek suretiyle gsteril-
olmas icap eder-: Dvn kasideler blmyle mitir. Btn bu notlar ve iaretler balklarda
balar. Burada iirlerin bahrleri ve kalplar be- olduu gibi krmz mrekkeple yazlmtr.
40 Ayrnt iin bkz. Doan, age, C. I, s. 38, 51-52
75
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
1bde balayp 642ada nihayete eren ve red- Eserde marjinlerde yer alan beyit, msra veya
dadeli olan eserin fizik tavsifini u ekilde iir yeknu, normal yazma alanndaki yeknun
ifade etmek mmkndr: neredeyse onda birine karlk gelebilecek ka-
dardr. Marjinlerdeki paralarn kimi zaman
Varak: 64241
kark yazlm olmas sebebiyle daha nce
Ebat: 357*218 mm bu dvn zerine yaplan almalarda, dvn
bir btn olarak ortaya konmadan sadece ara-
Ebat: Muhtelif
trmac tarafndan belirlenen ksmlarn taran-
Satr: 41 42
mas yolu tercih edildiinden, istenen metin-
lerin bir ksm ya tmden veya beyit olarak
Yaz: Talik krmas, Siyakat krmas
gzden karlmtr.
Szbalar: Krmz
Dvnn muhtelif sayfalarnda ayn el yazsy-
Kt: Kaln Venedik la alnm notlar ve yaplm manzum alnt-
lar yer almaktadr. Bunlar varaklarna gre
Cilt: Kahverengi mein, emseli
u ekildedir: 8bde derkenarda iki beyitlik
stinsah Tarihi: 962/1555 43
mesnevi nazm eklinde bir alnt; ayn ya-
zyla 73ada dokuz beyitlik Esrra ait bir ga-
Mstensih: Edirneli Nazm
zel; 247ada ayn yazyla Esrra ait bir beyit;
268ada ayn yazyla Nazmnin sem redifli
41 Daha nceki almalarda eserin varak says 643 veya 644 gazellerinin bulunduu sayfada sem redifli
olarak verilmitir ancak fiziken eserin hlihazrda sahip dokuzar beyitli, ilkinin matla beyti yazlmam
olduu varak says 642dir. Yukarda belirtildii gibi eser
ktphaneye kazandrldktan ve niversite ktphanesi
olan Esrra ait iki gazel; 274bde ayn yazyla
alanlar tarafndan varak numaralar verildikten sonra Haskyzde Balkc Said Aann olu Ha-
90 ile numaralandrlm olan varak eserden kopmutur.
lil smet Efendi notu; Nazmnin k redifli
Bu sebeple sair almalarda eserin varak says 643 varak
olarak grnmektedir. Son varakn a yznde yer alan gazellerinin bulunduu 291ada ayn yaz ile
evrak 644 notu ise kimi almalarda eserin 644 varaktan alt beyitten mteekkil makta beyti olmayan
ibaret olarak gsterilmesi yanlgsna sebebiyet vermitir.
42 Eserin genel karakteri sayfalarda 41 satrdan olumas k redifli bir gazel; 297ada yok redifli ga-
ynndedir, ancak tarih ktalarnda durum sayfaya gre zelin yer ald sayfada ayn elyazsyla ya-
deimektedir.
43 Baz almalarda istinsah tarihi h. 963 olarak
zlm Esrra ait dokuz beyitli ve matla beyti
verilmektedir ancak phe gtrmez bir ekilde eserin olmayan yok redifli bir gazel ile drt beyitten
istinsah tarihi h. 962/1555tir ve hatta ketebe kaydnda,
mteekkil makta beyti olmayan yok redifli
bir nceki tarih ktasnda dile getirilen Rstem Paann
tekrar sadarete getirildii tarihte eserin yazmnn bir gazel; 318ada Bugn hsnn zamandur
bitirildii notu yer almaktadr ki bu tarih h. 962/1555tir.
76
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
pl mrm kocul mrm diye balayan ve Yukarda ifade edilen metin ve notlarn d-
Yazukdur bende Nazmne pl mrm kocul nda 208bde altnda Resmh(?) el-fakr
mrm eklinde sona eren ayn yazyla yazl- Behzd yazan, postta oturmu bir dervi/
m be beyitten mteekkil Nazm mahlasl mrid figr yer almaktadr ancak; bu fig-
bir aire ait bir gazel yer almaktadr.44 287bde rn ba ksm sonradan muhtemelen silmek
ayn yazyla yedi beyitten mteekkil bir ga- maksadyla tahrip edilmitir.
zel; 400ada ayn elyazsyla ve renkli mrek-
Dvnn iml hususiyetlerine deinilecek
kep ile Karndamz Esrr Efendi zindanda
olursa mstensihin mkemmele yakn bir
mahbus Yusuf Hsn nam bir mahbub grp
imlsnn olduu anlalmaktadr. Yaz inci
inad ettikleri gazeldir baln tayan, al-
gibi gayet ak ve okunakldr. mlya dair
tnda Ahmed Rc tarafndan yazya geirildi-
en ince ayrntlar dahi mstensih tarafndan
i notu dlm olan Esrra ait be beyitten
metinde belirtilmitir. Trke kelimelerdeki
mteekkil bir gazel yer almaktadr. Ayn el-
imleler, uzun heceye tekabl edecek terkip
yazsyla 1ada Tezkire-i Hasan elebi byle
ekleri, okumada tereddde dlebilecek mim
yazar balyla Hasan elebi Tezkiresinde
veya sin harfleri, her seferinde mstensih ta-
Nazmnin anlatld blm alntlanmtr.
rafndan belirtilmitir. Vezin icab yaplacak
Bu notlar Nazmden sonra, Hasan elebinin,
imaleye rnek vermek gerekirse, Farsa ter-
tezkiresini tamamladktan sonraki dnemde
kipteki imale aada iaret edildii gibi ms-
dvnn Ahmed Rc isimli bir ztn eline ge-
tensih tarafndan her seferinde eker iareti
tiini, bu ztn da Mevlevi kltrne yakn bir
ile vurgulanmtr:
zt olduunu gstermektedir. Kksal bu alnt-
lar ve notlardan hareketle, bir Mevlevihanede
veya bir Mevlevinin elinde belli bir zaman
bulunmu olan bu nshann eyh Glib tara-
fndan da grld ve buradaki Trk-i Bast
iirlerinden etkilenerek Nazmden asrlar son-
ra, Trk-i Bast ibaresi anlmazken Glibin
Trk-i Bast tarznda bir gazel kaleme alp
bunu dvnna yerletirmi olabilecei tezini
ileri srmektedir (2001: 103) ki bu iddia haki-
katten uzak grnmemektedir.
44 Bu gazel Nazmnin dvnnda yer almamaktadr, airin

derledii nazire mecmuasnda da yoktur.
77
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
Ey per ol hlet-i kun senn hakr ibaresi de mstensihin Edirneli Nazm

demi dvne v abdal ider45 olabilecei ihtimalini kuvvetlendirmektedir.
Tm bu hususlara ilaveten eserin mellifi ol-
Mstensih Farsa dil hususiyetlerine vkftr.
mayan sradan bir mstensihin arya kaan
Yazm esnasnda veya sonrasnda gerekli gr-
bir titizlikle tm aruz, sanat ve kafiye hususi-
d durumlarda kelimeleri tashih etmitir.
yetlerini ifade eden o uzun Farsa iir balk-
zellikle dvnn belli bir blmnn tekrar
larn yazmas akla yakn grnmemektedir.
okunduunu ve tashih edildiini gsteren
notlar, dvn istinsah eden kiinin yazsyla Baz gazel veya murabbalarn yerlerinin tak-
ayndr. Bu sebeple mstensihin airin kendi- dim-tehir notlar dlerek ki bunlar renkli
si olduu fikri ortaya kmtr. Eserin bizzat mrekkeple yaplmtr- tekrar dzenlenmi
Edirneli Nazm tarafndan istinsah edilmi olmas airin dvn yazarken tekrar tanzim
olduunu dndren sair hususlar unlardr: ettiini dndrmektedir. air-mstensih,
Mstensih eserde imale ve zihaflar kelime- yanl yazd bir kelime, beyit ve hatta kimi
nin imlsn bozma pahasna gstermektedir zaman tmden bir gazeli stn izmek su-
ki eserin mellifi olmayan bir mstensihin retiyle tashih etmi ve normal yazma ameli-
bu hassasiyeti gstermesi beklenmez. Oku- yesine devam etmi, air-mstensih, yanl
yucunun hemen fark edecei gibi msten- okumalar bertaraf etmek dncesiyle kimi
sih olaanst derecede dikkatlidir. Bunlara yerlerde kelimenin baz hecelerini veya keli-
ilave olarak eserin olduka hacimli olmas, menin tamamn harekeleme ihtiyac hisset-
bir bakasnn yazmasn zorlatracak bir etmitir.
kendir. Baka herhangi birinin bylesine ha-
Pendnme-i Attr Tercemesi
cimli bir nshaya sahip olmay kolay kolay
istemeyecei akla daha yaknken eserin ayn lim camiasna Hasibe Mazolu tarafn-
hacimde tekraren istinsah edilme ihtimali za- dan tantlan Pendnme-i Attr Tercemesi,
yftr. Nitekim bilindii kadaryla bu dvnn Feridddn-i Attrn Farsa kaleme ald-
mntehab baz nshalar olmasna ramen yaklak 900 beyitten mteekkil Pend-i
mkemmel bir baka nshasna henz rast- Attrn nazmen tercmesidir. Ankara ni-
lanmamtr. Ketebe kaydndaki el-fakrl- versitesi, Dil Tarih Corafya Fakltesi Ktp-
hanesi Yazmalar Blmnde Muzaffer zak
45 Doan, 2010, Gazel no 2111 I/1461 numarada kaytldr (Mazolu 1977:
78
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
47-53). Eser, 3000 beyitten mteekkil olup Mtevaz bir ekilde srdrd hayatnda,
tercmeden ziyade tercme-telif bir eser in- trl yoksunluklar ve zorluklar ierisinde dik
tiba brakmaktadr. Eserden anlald zere durabilmi, insanlara ahlk ve ahsiyetlerini
967/1560ta Halepte tamamlanm, 3 evval korumay salk vermi, lirizmden ok hikem,
968/17 Haziran 1561de stanbulda istinsah skin bir slbu benimsemitir. Edeb yn
edilmitir. Eserin bilinen tek nshas olan haricinde insan zellikleri bakmndan da
bu elyazmas 94 varaktan mteekkil olup nazar- itibara alnmay hak eden Nazm,
48. varaka kadar harekelenmitir. Ancak bu devrinde grd yanllklar iirinde srek-
iaretlerin eseri istinsah eden kii tarafndan li dile getirmi, bu hususta devrin idaresini
yaplmad aktr. Kudret Altun tarafndan eletirmekten dahi ictinap etmemitir.
zerinde allan bu eserin, almann ekin-
eitli kaynaklarda Pendname-i Attr Terce-
de verilen orijinal yazma suretleri (Nazm
mesi adl eserin kendisine ait olduu ynnde
2004) zerinde tarafmzca yaplan deerlen-
ihtilaflar mevcut olsa da yukarda zikredildii
dirme neticesinde eseri istinsah eden kiinin
zere Pendname-i Attr Tercemesinin Edir-
T920 nshasn istinsah eden kiiyle ayn
neli Nazmye ait olduu kesinlik kazanm
olduu kanaatine varlmtr. Eserin Edirneli
ve bununla beraber airin bilinen manzum
Nazmye ait olup olmad hususunda zel-
eseri olduu tesbit edilmitir. Nazmnin
likle Kksal tarafndan ciddi pheler dile
mensur sahada da eser vermi olabileceine
getirilmi olmakla birlikte (2001: 103-109)
dair tezkire yorumlar vardr ve iki mensur
eseri istinsah eden kiinin Edirneli Nazm ol-
eser kaleme aldna dair iddialar mevcuttur,
duunun tesbit edilmi olmas sebebiyle ese-
ancak bu eserlerin Edirneli Nazmye ait olup
rin mellifinin Edirneli Nazm olduu katiyet
olmad hususunda ciddi tereddtler vardr.
kazanmaktadr. Ayrca slp deerlendirmesi
yapld vakit eserin pheye yer brakmak- Nazm, daha nceki airler tarafndan ii-
szn Edirneli Nazmnin kaleminden kt re dhil edilmeyen kelimeleri iire alm ve
ikrdr. bu sebeple kimi edebiyat tarihileri tarafn-
dan dvnnda basit ifadeleri kulland ve
SONU
dvnnda iiriyetin olmad tesbiti yapl-
Netice itibariyle Edirneli Nazm, hereyden mtr. yi tahsil grm olduu her hlinden
evvel poetikas olan, iir nazariyesi sahibi, anlalan, dil ve edebiyata dair ok ey bilen
edebiyat tarihisi kimlii tayan, kaleme Nazm, dvnnda, son derecede dikkatli ve
ald iki hacimli eseriyle tm alarda anl- hassas davranmtr. Bu dvnda, dvn ede-
may hak etmi bir klsik dnem airidir. biyatnn bilindii kadaryla- 6965 gazel, 52
79
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
murabba ve 62 muhammes ile bu trlerde en eyi kullan tarz gibi hususiyetlerle ne k-

ok yazm airidir. m bir airdir ve bu hususlarn her biri ayr
birer inceleme konusudur. Dvnyla birlikte
Nazm, Trkenin gzelliini bilmesinin yan
sra, nazire sylemeye, dvn tertip etmeye, Nazmnin bilinen manzum tm eserlerinin
aruza, kafiyeye, lafz sanatlara ve dile yep- metin tesbiti tamamlanmtr. Bundan sonra
yeni bak alar kazandrm ve tek bana Nazmnin dvnna derc ettii Trk-i Bast
Trk edebiyat tarihinin seyrini deitirmi tarzndaki iirler, aruzda, edeb ve lafz sanat-
bir ediptir. Aruza ve kafiyeye vkf olan air larda gsterdii maharetler zerine alma-
bunlarn hepsini bir arada en gzel terkiple lar yaplmas, her bir eseri dikkatle taranmak
kullanmak, adn kalc klmay salayacak suretiyle bir air olarak Nazmnin edeb ah-
bir eser brakmak istemitir ve bu emelini siyetinin tafsilatl bir ekilde ortaya konmas
yerine getirdii dvnndan anlalmaktadr. ve Trk edebiyat tarihinde igal ettii mev-
Nazmnin ok iir yazm olmas bu manada kiin bihakkn tesbit edilmesi gerekmektedir.
bir dezavantaj olmakla birlikte bu kadar ok
yazan bir airin mktesebatnn hadden artk KAYNAKA
olmas gerektii hakikati gzard edilmeme- AHD, (1996). Glen-i uara, haz. Sley-
lidir. Trk dili ve edebiyatna byk hizmeti
man Solmaz, Atatrk Kltr Merkezi,
olan Nazmnin dvn, kulland Trke ke-
Ankara
limeler, deyim ve ataszleri bakmndan Trk
dilinin hazinesi mesabesindedir. Gayretke IK ELEB, (1971). Meir-uar,
bir air olan Nazmnin nazire mecmuas gibi tpkbasm, Messrs Luzac, Londra
devasa bir eseri derledikten sonra en byk
BEYN, (1997). Tezkiret-uar, haz. b-
dvn tertip etmi olmas da edebiyat muhit-
rahim Kutluk, Trk Tarih Kurumu, Anka-
lerinde temayz etmesini salamtr. Hsl
Nazm, hacim olarak bilinen en byk dvn ra
tertip etmi olmas, Trk edebiyatnda bilin- BURSALI MEHMED THR, (1915-24).
dii kadaryla en fazla farkl aruz bahri ve Osmanl Mellifleri, Matbaa-i mire, s-
kalbn kullanm olmas, nazire mecmuas tanbul
derleyicisi olmas, Trk-i Bast tarzna ha-
yat veren airlerden biri olmas, aruz bahri ve DOAN, G., (2010). Edirneli Nazm Dvn:
kalb icat emi olmas, farkl lafz sanatlar nceleme-Metin, doktora tezi, Marmara
dvnnda en fazla deneyen air olmas, Trk- niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits
80
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
ERZ, A.S., LAYDIN, H., (1957). XVI. LATF, (2000). Tezkiret-uara ve

Asra Aid Bir Mneat Mecmuas, C Tabsra-i Nzema, haz. Rdvan Canm,
XXI, S 82, Trk Tarih Kurumu, Ankara, Atatrk Kltr Merkezi, Ankara
s. 221-253
MAZIOLU, H., (1977). Edirneli
ELEB, H., (1981). Tezkiret-uar, Nazmnin Pend-i Attr evirisi, Trko-
haz. brahim Kutluk, Trk Tarih Kuru- loji Dergisi, VII, 47-53
mu, Ankara
MEHMED SREYY, (1308). Sicill-i
KKSAL, M.F., (2001). Edirneli Nazmnin Osmn. C IV, Matbaa-i Amire, stanbul
Mecman-Nezairi, doktora tezi, Hacet-
NAZM. Dvn, stanbul niversitesi Ktp-
tepe niversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-
hanesi, Trke Yazmalar, nr. 920
ts
NAZM, (2004). Pend-nme-i Nazm:
KKSAL, M.F., (2004). Edirneli Nazmye
Tercme-i Pend-nme-i Attr: nceleme-
Ait Olmas Kuvvetle Muhtemel Bir
Metin-Szlk, haz. Kudret Altun, Lain
Eser, Trklk Bilgisi Aratrmalar, C
Yaynlar, Kayseri
XXVIII, S 2, Cambridge, s. 47-108
ZKAN, M., (1994). Nazm, DA, C X,
KKSAL, M.F., (2002). Orjinal Bir air:
Trkiye Diyanet Vakf, stanbul, s. 450-
Edirneli Nazm ve Dvnna Yeni Bak-
51
lar, Bilig, Ahmet Yesevi niversitesine
Yardm Vakf, Ankara, S 20, s. 101-124 EMSEDDN SM, (1316). Kmsl-
Alm, VI, Mihran Matbaas, stanbul
KPRL, F., (1928). Milli Edebiyat Ce-
reyannn lk Mbeirleri ve Dvn-i TANSEL, F.A., (1994). Nazm, slam An-
Trk-i Bast, XVI. Asr airlerinden siklopedisi, C IX, Milli Eitim Bakanl,
Edirneli Nazmnin Eseri, Devlet Matba- stanbul, s. 145-47
as, stanbul
TDK, (1963-77). XIII. Yzyldan Beri Trki-
KUT, G., (1978.) Het Bihit: Seh Beg Tez- ye Trkesiyle Yazlm Kitaplardan Top-
kiresi: nceleme-Tenkdili Metin-Dizin, lanan Tanklaryla Tarama Szl, 8 c.,
Harvard niversitesi Basmevi Trk Dil Kurumu, Ankara
VAHD- TEBRZ. Risle-i Arz ve Kavfi,

Manisa l Halk Ktphanesi, nr. 5831/2
81
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
EXTENDED ABSTRACT
Introduction: The article may focus on literary works of Nazm from Edirne, one of the im-
portant poets of Turkish Classical Literature, as expressed in the work: content, characteristics,
aesthetics, literary value and language. Most prior research on Nazm focuses on his poems
in Trk-i Basit or Simple Turkish style made by Kprl. This focus undermines his role in
writing poems with different meters of aruz as well as his talent on language. One of the 16th
century Ottoman poets, Nazm from Edirne is famous with his divan, poems in Trk-i Bast
style, and the collection of parodies. Nazm brought new perspectives to writing poems, collec-
ting divan, aruz, rhyme, and rhetorical figures. His poems may be described to be rational rather
than lyric in character. Nazm wrote 7000 gazals, 523 murabbas, 62 mukhammases which can
be considered as the biggest numbers in Turkish literature in these genres. He also used 21 clas-
ses of prosody-meter and 161 prosody-meters in his divan which are also the biggest amounts
in Turkish literature. Nazm also tried some rhetorical figures in his poems which have not been
used before. Objective: The purpose of this research is to identifyexact place and importance
of Nazm of Edirne in Classical Turkish Literature, also with this study it is aimed to evaluate
his literary personality through his works. In this article newly findings about Nazm and his
works also will be provided. Importance: Beyond any doubt Nazm of Edirne was a talented
Ottoman poet. When Nazms divan is examined independently of some of the prejudices, it
will be determined that the poet dropped the value of his work because he included all of his
poems in his divan, as most researchers of the new generation have accepted. Unfortunately, it
is difficult to say that Nazms divan is totally a very valuable work in terms of poetry aesthetics,
because he has taken every poem he wrote without using any literary criteria. Although it is
not possible to say that Nazm is at the same level with his contemporaries such as Hayal Bey,
Zat or Fuzul, it is impossible to call him a poet who wrote completely unnecessary poems. His
divan consists more than 8 thousand poems but his poems with a poetic value can be said to be
equivalent to a normal volume, namely about 800 poems, and thus Nazm has written enough
poems to form at least one divan with literary value. Therefore, when the poems which are only
worthy of poetry in the context and which can create a divan are considered and evaluated, the
judgments given about Nazms literary character will be changed positively. In addition to the
artistic value of his poetry, his poems also valuable in terms of language, the usage of rhyme,
aruz. In addition to these Nazm has had the most reputation in his field until today for his
82
UHVE
www.uhedergisi.com
ID:343 K:111
(2015/04315- 2015-GE-18972)
poetry on Trk-i Bast style. Methodology: This article draws upon mostly primary sources
including Nazms works, tadhkiras, researches, dissertations and articles. Conclusions: Nazm
was told by some literary historians that he used simple expressions at his discretion and that
there was no aesthetic value in his poetry, since he used words that were not used by earlier po-
ets. It is obvious from his works that Nazm knows a lot about language and literature, and also
it can be determined from his works he is a well-educated person. During collecting his divan,
he was very careful and sensitive in regard to language. In addition to knowing the beauty of
the Turkish language, the poet, who has been a master of aruz, rhyme and rhetorical figures,
wanted to use all of them together in the most beautiful way and leave a work that will make
his name permanent. Although Nazms writing a lot of poems is a disadvantage, it should be
accepted that many works also show that the accumulation is good at the same time. Nazms
divan, which has great service to Turkish language and literature, is the treasure of the Turkish
language in terms of Turkish words, idioms and proverbs used by him. The fact that Nazm, a
zealous poet, wrote the greatest divan of Turkish literature after compiling another great work,
prosody collection, also allowed him to be recognized in literary circles. As a result, Nazm is
one of the poets giving life in the style of Turk-i Bast, having the greatest divan written, ha-
ving used the most different kinds of aruz meters as far as possible in Turkish literature, being
a prosody compiler, being the poet who tried the most rhetorical figures, and the way of using
the Turkish language, and each one of them is a separate subject of research.
83

Edirneli Nazminin Edebi Sahsiyeti Ve Eserlerine Dair201704 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Edirneli Nazminin Edebi Sahsiyeti Ve Eserlerine Dair201704 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UHVE ULUSLARARASI HAKEMLI LETM VE EDEBYAT ARATIRMALARI DERGISI

INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL OF COMMUNICATION AND HUMANITIES RESEARCH

EDRNEL NAZMNN EDEB AHSYET VE ESERLERNE DAR (1)

ON LITERARY PERSONALITY OF NAZM FROM EDIRNE AND HIS

Gler DOAN AVERBEK

GR almasnda ise Nazmnin dvnnda yer

Nazm, ayn mesnevide dier dvnlar arasn-

4 Doan, 2010, Gazel no 3611

10 Necatnin gazelini tahmis T920, 45bde Ztnin

Cm; Keml ile Zahrddn;

Her kelm- nazm bu Nazm ki eyler ber- Bu bahriyyede bu nazm greydi Hc

Nazm koma sen tarz- Nectyi elnden em;

Nazm kim tarz- Nect birle Zt tarzdur Vasf;

Mesih; Dneminin olduu kadar nceki dnemlerin

da kark olmas sebebiyle bu almalarda Kprl 1928 ylnda Edirneli Nazm

40 Ayrnt iin bkz. Doan, age, C. I, s. 38, 51-52

44 Bu gazel Nazmnin dvnnda yer almamaktadr, airin

Ey per ol hlet-i kun senn hakr ibaresi de mstensihin Edirneli Nazm

murabba ve 62 muhammes ile bu trlerde en eyi kullan tarz gibi hususiyetlerle ne k-

ERZ, A.S., LAYDIN, H., (1957). XVI. LATF, (2000). Tezkiret-uara ve

VAHD- TEBRZ. Risle-i Arz ve Kavfi,

You might also like