You are on page 1of 23

दोन हजार प॑धरा सालातील कविता

भास्कर हाांडे
दोन हजार प॑धरा सालातील कविता

भास्कर हाांडे
© Bhaskar Hande
भास्कर हाांडे
Vaishwik 246/4
D. P. Road Aundh
Pune 411007
01
‘cm gm§Jm¶cm Jmd Amho
g§~moYm¶cm Zmd Amho
Xçm¶cm nXaMo {dMma AmhoV
amhm¶cm {R>H$mU Amho
JmdM§, eha§M, naXoemM§
gm§Jm¶cm gmam B{Vhmg Amho
~mnOmXçmMm
nyd©Om§Mr nwʶmB© Amho nmR>rer
¿¶m¶cm Zmd Amho Xodm {dR²>R>cmM§
Xçm¶cm nXaMo {dMma AmhoV
XmoZ eãXmV g§ñH$macoco
åhUVm H$m¶ amd, nmìhU,
H$m¶ H$m¶ ~mocVm¶
XmoZ eãXmÀ¶m JmoîQ>r Pmë¶m Va åhUVm
Zmd Amho, Jmd Amho
nwʶmB© Amho.
nmìhU AmoiI Va PH$mg
XmoZ {‘{ZQ>mV [naM`mMm ’$S>em.

gm§Jm¶cm gm§{JVcr AmoiI


åhUmc dmarV Hw$UmMr diI nwgy
~gm åhUm dmB©M
{dgmì¶mcm gm§JVmo gd© H$mhr.
02
‘mP§ ‘Z gZmVZ
‘mP§ {dMma {dÐmohr
‘mP§ eara nwamVZ

‘r g§{X½Y ‘r AamOH$
‘r pX²dYm ‘r g§hmaH$
‘r em§V ‘r g§dY©H$

‘cm ¶wÜX dmñVdVm


‘cm ñ‘emZ pñWaVm
‘cm AmH$me {dlm§Vr

‘mPm ^md Vw¶m MaUr


‘mPm Jmd nmʶmV ~wS>mcm
‘mPm JmoVmdim ~hþXoer nm§Jcm

‘mPr ^³Vr {dgmdcr ñ‘aU eãXmV


‘mPr e³Vr {daKicr cmoH$m§V
‘mPr qMVm {dñVmacr M¡VݶmV

ñdV: g‘mYrV ñdV: A~m{YV


ñdV: g§YrV ñdV: dm§Ü¶mV
ñdV: A§{H$V ñdV: g§~§YrV
ñdV: g§dmXr ñdV: {ddoH$s
ñdV: {dfmXr ñdV: dmXr
ñdV: Amhmar ñdV: amoJr
ñdV: gcJ ñdV: AcJ
ñdV: ewÜX ñdV: {dhmX©
ñdV: ~«÷ ñdV: {ed
03 - kmZ-amO

‘m¶m {dR>mo~mMo a§J


Ogo Zma§J {da§J
a§Jma§J am§JVmo dmid§Q>r
dmO{dV EH$ hmVr Q>mir
hm Vmo gËg§JrMm nm§Sw>a§Jr

‘m¶m gXm{edmMm T>§J


Ogo lra§J gma§J
OZ JU g§KVm gmJar
hcmhc nMdyZ g§gmar
hm Vmo A§JrMm A^§J

øm d¡îUdmMm X§Jm
H$sV©Zr àhar
dmOdVm ‘¥Xþ§J
gJim hmoVmo EH$ a§J
ñdßZa§JmMm gmohim
H$miOm {dídmMm H$idim
Jim VwierÀ¶m ‘mim
‘m¶m {dR²>R>cmÀ¶m ~mim
VwPm {dRy> hm ~mdam
H$iy Amcm Zmhr H$idim
Vw¶m g‘mYrÀ¶m Vim
˶mMo A§Va§Jm Kmc‘oc
Ad¿¶m ^mdZm§Mm Kmoa H$i
{MÎm-‘Vr Jw§J
Vmo hm g§V a§J.
04
AdKmMr ‘mPm g§gma
eãXm§Mm a§Jm§Mm
^mgm§Mm ñdam§Mm
^mdZm§Mm {^S>oMm
Zmhr {‘Q>cm {VT>m
~wÜXrMm AZ² ^mdZoMm
OJ ‘mP§ Xþ^§Jcoc§
A^§JmZr OmoS>c§
X~§Jm§À¶m gmo~VrV
eãX ‘mPo KS>co
gmoH$mdco, ehmico
KmoH$mdco ~haco
PmoH$mico ’¡$cmdco
AmH$me ‘mPo a§Jm§Mo
A§Va§Jr ‘mdico
{’$a§½¶m§À¶m gmo~Vr
g§gma gmdacm
AZ² H${dVm ‘mPr dmT>cr
^mfo˦m {H$Zmar
A§Va§Jr AS>H$cm ~wÜXrMm Oma
^mdZm§Mr Zmi Zmhr H$mnVm Amcr
X~§Jm§À¶m gmo~VrV ào‘mMr nmcdr ’w$Q>VM am{hcr
gd§Jm§À¶m ñdam§da ‘mÌ JmUr Zmhr Jm¶rcr
a§Jma§J Xþ{Z¶oV N>Q>m§Mr Imocr emoYV am{hcmo
a§J JS>X hmoV Joco H$mù¶m-{Zù¶mn¶ªV
AZ² AmVm Va VÎdmM§ gËd emoYVmo
AZ§VmÀ¶m Jmoc Kw‘Q>mda ~gyZ
ñdam§Mm namd{V©V ÜdZrhr EoH$m¶cm Zmhr ¶oV
AZoH$ àH$medf} Xÿa Jocmo
AZoH$ gy¶©‘mcm nma Ho$ë¶m
AmËå¶mÀ¶m {dÀN>oXZmnm¶r
A‘a hmoʶmÀ¶m ‘mJm©da nmohmoMcmo
‘mPm AdKmMr g§gma nma H$aVmZm
øm H$mù¶m {dídmV M‘H$Umao gy¶©
AJ{UV Amho H$s hm H$mimoI
AdKmMr gma Amho
hm A§Yma AgmM Amho Ogo ho {díd
øm {dídmVrc H$mimoI AJmY Amho
øm M‘M‘Umè¶m Mm§Xʶm
ho àH$meUmao Vmao hr IJmocmVrc g¥îQ>r
ho dmñVd X¶{Z¶Vm AmËå¶mMr
eara gmoS>ʶmMr AZ² A§VYm©Z nmdʶmMr
Ad¿¶m a§JmÀ¶m g§ñH$aUmV {dcrZ hmoVo
AZoH$ eãXm§À¶m CËnÎmrVyZ hmVr eãXM nS>VmV
Á¶m§À¶m AW©hrZ OJʶmcm gd© dmñVd {‘ioVmoda
Vo {Z:eãX AgVmV, AJXr ñdàH$m{eV
Vmam COiV Zmhr Vmoda
ñdV:M§ à{Vq~~hr {XgV Zmhr Vg§M
AJXr AmËå¶mMm AdKmMr g§gma AZw^dcm Var
OÝ‘moOÝ‘rÀ¶m g§dXo Zm ‘wR>rV KQ²>Q> Yaë¶m Var
Amg‘§VmVcm AdH$me {’$acmV Var
AW©hrZ ^mfoÀ¶m ì¶mnmamV
Zm eãXmcm AmoiI Zm a§Jm Zmd
^mdZm AZ² ~wÜXrcm Zmhr Var Hw$R>o AgVo OmoS>Umar Zmi
~wÜXrZo {dnarV hmoVm hmoVm ^mdZocm Zmhr {Xcm Wmam
åhUyZ Va ݶm¶mcm {‘imc§ A{YîR>mU
^mdZoZ§ nH$S>cr AmncrM eonQ>r
{JiyZ Q>mH$c§ Amnc§ eara
Oo Ho$ìhm ZìhVoM AmËå¶mnar
~wÜXrnm¶r OÝ‘cr emņ̃, ^mfm {df¶
^mdZonm¶r OJcr ‘mZdVm
Zmhr Var ‘mPm g§gma AdKmMr Pmcm ZgVm
gmYyg§Vm§Zm Var Hw$R>o nmdcm Agm B©ûda

AZ² nm§Sw>a§Jmcm H go ^oQ>co Ago Zm‘Xod VwH$mam‘


AVwQ> ào‘mMr amYm-{‘am Var H Yr ^oQ>cr H¥$îUmcm
gXm{edmMm ¶oiH$moQ> Kmcm¶cm ‘mUg§M H$m cmJVmV?
~wÜXrcm VmU ¿¶m¶Mm H$m ^mdZocm hmH$ Kmcm¶Mr?
emñÌm§Zm nmcW§ H$am¶cm AmJr cmdyZ Jocm Xþî‘Z
H$s Amám§ZrM Ho$cr JS>n?
à˶oH$ {R>H$mUr Zmʶmcm XmoZ ~mOy
AmVm g§X^mªM§ {díd{dXçmnrR> H$m ñWmnZ H$am¶M§?
H$mimoIm~X²Xc ~mocVmZm Zm ~wÜXrcm O‘c§ Zm ^mdZocm
H$mimoI A§Ymamnojm AdmT>ì¶, ~oa§J
A§Yma H$m¶ {Xì¶mImcr hmoVmoM
{Xdm Va H$mimoI hQ>{dʶmgmR>r
Aem {Xì¶mÀ¶m àH$memV eãX dmMVm
dm a§J nmhVm, A§YmamV N>Q>m JS>X hmoVmV
H$mimoImV Zm dmMZ Zm ݶmhmiU§
ho g‘OU§ ho A‘aU hoM A‘aËd
hm kmZmMm àH$me
hm kmZmMm g§Xoe
ho AkmZmM§ kmZ
ho ~oa§JmV a§J emoYU§
ho A‘yVm©M§ ê$n ݶmhmiU§
hm AdKmMr g§gma
05
~wÜXr-^mdZocm nañnamdc§~r JwUJ«mhH$Ëdmda
¶mVZm§À¶m àdmhmV dmhÿZ Xþ:ImÀ¶m gmJamV
gm‘mdë¶mda Xod‘mgm {JiyZ Q>mH$Vmo
gd©ì¶mßV ^i^iUmè¶m OI‘m§Mo {Oñ‘
OI‘m§Mm A§~a H$mid§S>Vmo doVmimÀ¶m nmR>rda
Xod‘mgm {’$aH$Vmo Ad¿¶m nmVmimÀ¶m nmoQ>mV
‘hmgmJamMo {díd H$mimo»¶m AdamV
Xod‘mgm nMdVmo V‘m‘ Xþ:Im§Zm
A§~amV gmR>dVmo, JmoR>dVmo Xþ:ImMm AH©$
CWi nmʶmV AS>H$cocm Xod‘mgm
ì¶mncoë¶m Xþ:Im§Zm gm‘moam ¶oVmo
AZ² {Ma’$mS> H$aUmè¶m ‘mgo‘mè¶m§Zm
A§~amMm VwH$S>m VwH$S>m ~hmc H$aVmo
Xþ:Imcm A‘a ~ZdyZ.
06
H$moU åhUV§ eara ~mînmV namd{V©V hmoV§?
am‘Hw§$S>mV dm{hcocr hmS>§
Am¶wî¶mÀ¶m gwIXþ:ImÀ¶m Om{Udm
gaUmÀ¶m OmimV PiPi˶m gmoSy>Z
dmT>dcoë¶m d§e d¥jdoctZr n§MVËdmcm {dcrZ
H$aʶmÀ¶m g§H$ënZoMm AmYma KoD$Z
‘¥Ë¶yÀ¶m Xhmì¶m {XdgmÀ¶m AmV
nmʶmV dm{hcocr AgVmV.
‘hmZXçm§À¶m àdmhmZo ‘hmgmJamcm nmohmoMë¶mda
chmZ ‘mgm ‘moR>çm ‘memMr {eH$ma hmoVm hmoVm
gdm©V ‘moR>çm Xod‘memÀ¶m nmoQ>mV nmohmoMVmV
øm hmS>m§Mo A§e
Xod‘mgm ˶m§Zm H$mimo»¶m nmVmimMo {díd XmIdVmo
‘mUgm§À¶m Xþ:ImMo {ZdmaU H$aʶmgmR>r
~moQ>m~moQ>mV AS>H$dVmV A§~a ‘mUg§
{hè¶m‘mo˶m§À¶m J{hݶm§‘ܶo gOVmV ‘mUg§
AemM AZoH$ g§H$ënZm§Zm gmH$maUmar ‘mUg§
~ir nS>VmV Xþ:Imcm Xÿa gmaVmZm
Xþ:Ihr H$mimoImJV AdmT>ì¶ AgV§
AdmñVd dmQ>V§ H$Yr Zmg‘O H$mimV
gwImZ§ CJmM hþahþaV§ ‘Z
Xþ:ImÀ¶m AmdmamVM AmnU dmdaVmo
Xþ:Imcm Xm[aÐç OS>c§ H$s ‘J
g‘mO g‘mgmV C^m R>mH$Vmo
{dR²>R>c ê$nmJV H$mimH${^Þ
A§Yma hmoV OmVmo gmdcrgwÜXm
‘mUyg ¶mVZm{YZ AgVmo
¶mVZm earapñWV AgVo
eara n§MVËdmV Omio
àmUm{YZ {YZ Ym {YZ {YZ Ym
{YZm{YZ Ym Ym Ym
ídmgm§Mm AZ§J ‘mJ©
g§JV H$aVmo ñdam§Zm ’w$cdyZ
ñda Wm§~VmZm KaKa cmJVo
AZ§J ‘mJ© AZ§VmÀ¶m ‘hm‘mJm©cm {^S>Vmo
AZ² AÑí¶ hmoVmo earamcm EH$c§ H$ê$Z
‘mUg§ JcH$m H$aVmV AZmR>m¶r
AmˑmhrZ 춧J hmoVo eara
‘aU-‘¥Ë¶y åhUVmV ˶mcm
춧J YZ Omic§ OmV§
d§edoc hmS>§ Jmoim H$aVo
‘hmZXrV dmhVmV AñWr
‘hmgmJamVyZ n§MVËdmV Om¶cm.
07
‘ê$Z Xhm {Xdg hmoʶmAmYr
{dYr{Z{fXmcm gm‘moa§ OmʶmgmR>r
‘mUyg Ad¿¶m ¶mVZm§Mm COmim H$aVmo
MwH$m§Mo n[a‘mO©Z H$aʶmgmR>r
‘ZmVë¶m ‘ZmV g˶-Ag˶mMo ‘mnU H$aVmo
‘Z ݶm¶mYre hmoV§
~wÜXr ^mdZm§À¶m A{YZ AgVo
^md A§VYm©Z nmdVmV AmVë¶m AmV
Zm‘moËgd ZVgmo
AgV§ Vo ñ‘aUm§M§ O§Jc
O§JcmV Zmi VwQ>ë¶mnmgyZM§
‘mJ© emoYʶmÀ¶m nm¶dmQ>m Yw§S>miU§
hr Zmi AerM AZ§J OmoS>cocr {XgVo
Am¶wî¶mÀ¶m A§Vmn¶ªV {VÀ¶m AZ² ‘m¶m
‘r AdñWm nma H$aV Mmccmo
~mc, VéU, àm¡T>, åhmVmam ìhm¶M§ AOyZ
‘aUmM§ ñ‘aU AZmH$cZr¶
earamM§ OVZ AZmdí¶H$ e§H$mx
‘aUmM§ Xþ:I AdmT>ì¶
AmVm Y‘m©{YîR> {dYr
{ZfoY Oar Zm|Xdcm
ZgVo Zm|X ì¶dhmar
AmH«$moe em§V Pmcocm
AmH$m§V g§ncocm
Am^mi ngacoc§ AgV§
{Xdgm gy¶©àH$meZ§ AZ²
amÌr Vmao-Mm§Xʶm§Zr
Amncr pñWVr Amncr JVr
‘VrV AS>Hy$Z nS>cocr
Amkm PocV AZ² MmcV amhVo
OJahmQ>rMr dmQ> gaUmn¶ªV.
‘Z {PanV§ ‘Z nmPaV§
Ord PwaVmo Ord nmKiVmo
eara WH$V§ eara MmcV§
Amnë¶m AdñWm§Mr pñWVr
OJ nmhV OJ nmhV amhV§

Zmhr åhQ>c§ Var hm Xhmdm {Xdg


AH$amdmhr AgVmo AZ² Voamdmhr
¶mVZm doXZm§Zm AmV-~mhoa H$ê$Z
CJdVmo AJXr AZmoiIr Agë¶mgmaIm
AZ² amÌ nm§KaVo ñ‘aUmda
ñdßZmÀ¶m KS>m‘moS>rV Oo H$mhr KS>V§
¶mcm {dgê$Z Om¶M§ gH$mir
AZ² nwT>o Mmcm¶M§ {XZH«$‘mZ§
‘{hZmdma AmR>dUtZm Odi H$aV
gmS>onmM ‘{hݶm§À¶m A§Vamda
AmË‘m {dcrZ hmoVmo AZ§VmV
Ag§ g‘OyZ df©lmÜXmMr
V¶mar H$am¶Mr dfm}Z§dfª
AmR>dUr OVdV.
08
ho doXZoM§ ì¶mHw$i ê$n
‘Z ‘Z ‘ZZ
ho ¶mVZoM§ ¶m{VhrZ OwJU§
JwUJwU OwJdU§
øm ñ’w$aUmÀ¶m nmVù¶m
JU JU JUJUZ§

C§M Imoc C§M Imoc


OZ‘Z EH$Ì hmoU§
øm CH$mù¶m cmìhmÀ¶m
pñWa hmoV OmVmV AmVë¶m AmV
øm H$ù¶m AÑí¶ gañdVrÀ¶m
AkmZ ì¶mYrhrZ
hr ¶mVm¶mV dmVmhV
AZ² CJdV§ H$Yr ‘Yr
ho VUVU OJU§
EH$ AkmZr AmOma KoD$Z
09
Am§Yù¶m A§YmamV H$mimoI {‘gicm
AdKS>c§ ‘mP§ MmcU§
g‘moa KZKmoa Xm[aÐçmMr XmcZ§
Xma§ CKS>r gVmS> gJirH$S>§
H$mimoImMr {H$aU§ AmVyZ àgdcocr
{H$Vr AZmoIm hm Am§Yim Amdma
{H$Vr gOmam hm n[aga gmdù¶m nS>N>m¶m§Mm
AmOmam§Mm ~mOma JO~Ococm
EdT>çm ‘moR>çm AmH$mamMm {dH$ma
noernoerMm nmR>cmJ nmR>‘moam gnmQ>
Á¶oîR>-loîR>, chmZ-‘hmZ, ~mc-Jmonmi
‘hmZ H$mimMm ‘{h‘m
Am§Yù¶m H$mimoImV KwgiVo Am¶wî¶
BW§ Y‘© Zmhr OmV Zmhr {dMmaV
nmUr nS>coë¶m eoVmVrc XþîH$mir gmdQ> A§Wacoc§
^oJmicoë¶m Amocmdm {hd ‘mVrMr OdirH$
JdVm§Mo H$mR>o Pmoc§ ‘miamZ g§JVrcm
Am»Ir Xar H$mogicocr {ZIicoë¶m XJS>m§Zr
hm H$mimoIm àXoe nR>mamda ngacocm
^a dñVrÀ¶m JO~Ocoë¶m añ˶mV ho {XgV§
{XdgmCOoS>m H$mimoI XmQ>Vmo ghdmgmV
EH$ noe§Q> XmoZ gm§^miUmao g‘wnXoeH$mMm emoY
S>m°³Q>a ho H$moUVo {díd Amho àH$mehrZ AdñWoMo?
Amdí¶H$ ZgV§ ho nU
dmT>dV amhV§ ì¶mßVr eara^a
AZ² eara ghZ Z H$aʶmÀ¶m ncrH$S>§
JwnMyn ñdñV nS>V§.
hr ê$n§ AZKS> AgVmV
KS>Umè¶m {Xdgm§À¶m gm{ÞܶmV
hr ê$n§ Aê$nmMr AgVmV
{XZXþ~ù¶m earamda N>mn Q>mH$m¶cm
ho dU KUmZo nS>coco ZgVmV
ho dU ‘ZmÀ¶m AmKmVmZo dR>coco
X¡dm{YZ Pmcoc§ OJU§
hmVmVyZ {ZgQ>coc§ OJU§
Xþgè¶m hmVr gmoS>coc§ OJU§
AmOma Oamcm cmJcocm
noetZm OÝ‘ XoUmam AdKS>
10
XmoZ Wmo~mS>rV ‘mê$Z Xþgè¶mÀ¶m
amJmM§ gm§ËdZ hmoV Zmhr Ag§ Zmhr
nU Mmoarcm gOm Vr H$moUVr
nmo{cgmV JwÝhm Zm|Xdcm H$m¶
AZ² XmoZ Wmo~mS>rV dmOdyZ JwnMyn ~gc§ H$m¶
Aem JmoîQ>rda dñVwpñWVr nwT>o Mmccocr AgVo
Jm§Yr~m~mM¶ {dMmam§Mm AH©$ ~wpÜXdmXmda
H$Xm{MV O¶ {‘idVmo AZ² emofUdmXmda Cnm¶ R>aVmo
‘mÌ MmoarÀ¶m añ˶mdê$Z H$moUmcm naV {’$adm¶Mo.
11
{ejm
XodmnmgyZ ‘mUgmcm
‘ZmnmgyZ ‘cm
ImUmè¶m {Odmcm
MmdUmè¶m {dMmam§Mr
g§JV ‘mUgmcm

Pmon
¶oV Zmhr
AmnU eyݶ hmoVmo
AZ² g‘¶ H$mhr H$ê$ eH$Vmo H$m?
hmo¶, MmcV amhUmè¶m a³Vdm{hݶm
g‘¶mer ñnYm© H$aVmV YmdʶmMr
‘|XÿÀ¶m Amgnmg OmD$Z naVVmV
nwÝhm nwÝhm hoM hmoV§ AZ²
S>moH§$ gwÞ AgV§
12
ho dmdamVc§ dmdaU§
dmJʶmÀ¶m gaigmo߶m Vèhm
{nH$dcoc§ eoV dmhÿZ ZoVmZm
JßnmJßnm§Zr gmdacoc§ ehmUnU
KamV JmoR>çm‘ܶo gmR>dcoc§
amoO§XmarÀ¶m {Xdgm§Zr WH$coc§ eara
{dlm§Vrcm Q>oH$VmZm
Cä¶m Am¶wî¶mMm cmJcocm Xmdm
KamV ‘¶V PmHy$Z COdcoc§ c¾
Xhmì¶mÀ¶m nmMì¶m {Xder CaH$cocm qnS>
øm dmdam§‘ܶo Y‘©hr Q>mH$Vmo H$mV.

Vr AdamVrc AmdV©Z§
{dídmÀ¶m doYH$ H$ënZm
~madoVrc à{Vq~~ AmH$memM§
{d{harVrc JV}Vcm ÜdZr ngacocm
S>mohmVrc Va§J AmZ§XjUm§Mo
Jm^mè¶mVrc H$mimoI AZ§V H$mimMm
AídmMm doT>m O¶-{dO¶mMm
~¡cmM§ ~i Ad¿¶m VméʶmMm Ioi
nm¶r MmcVmZm JmdmoJmd
{dgmdVmV ‘mUg§ ‘¡cm‘¡cmda
R>moH$coë¶m XJS>m§^modVr
ho dmdaU§ ñdV:^modVr
{dídmV dmdamVrc ‘mUgmM§.
वैश्ववक पण
ु े

You might also like