ΚΥπριακή

Μαθηματική
Εταιρεία

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ
ΛΥΣΕΙΣ
ΔΙΕΘΝΩΝ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ
2011
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

15η ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ

ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΝΕΩΝ

19 – 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
ΛΑΡΝΑΚΑ, ΚΥΠΡΟΣ

Πρόβλημα 1.

Έστω ότι a,b και c θετικοί πραγματικοί αριθμοί τέτοιοι ώστε . Να αποδείξετε την
ανισότητα

( )( )( ) ( )(
)( )

Πότε ισχύει η ισότητα;

Λύση:

Παραγοντοποιώντας παίρνουμε ( ) ( )( )

Εφαρμόζουμε το ίδιο σε κάθε παράγοντα και με απλοποίηση έχουμε

( )( )( )

Αφού (√ ) προκύπτει √ με όμοιο τρόπο

( )( )( ) √

Ισότητα ισχύει για

1
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Πρόβλημα 2

Να βρείτε όλους τους πρώτους αριθμούς για τους οποίους υπάρχουν θετικοί ακέραιοι
και τέτοιοι ώστε να ικανοποιούν την ισότητα
( ) ( )

Λύση:

Η πιο πάνω ισότητα είναι ισοδύναμη με ( )( )

Παίρνουμε τις πιο κάτω περιπτώσεις

1. Έστω και . Προκύπτει η εξίσωση η οποία δεν έχει

λύσεις για όπου πρώτος.
2. Έστω και . Προκύπτει η εξίσωση όπου
πρώτος με η οποία έχει διακρίνουσα .
Από την ανίσωση έχουμε .
Για έχουμε λύσεις (4,1) και (1,4)
Για έχουμε λύσεις (2,3) και (3,2)

3. Έστω και . Προκύπτει η εξίσωση όπου

πρώτος με η οποία έχει διακρίνουσα .
Από την ανίσωση έχουμε
Έστω ότι με προκύπτει η εξίσωση ( )
η οποία είναι ισοδύναμη με ( )( ) .
Προκύπτει ότι και πρέπει να είναι ζυγοί. Έτσι έχουμε δύο
περιπτώσεις
(α) και άρα , ο οποίος δεν είναι πρώτος.
(β) και άρα και .
Λύσεις της εξίσωσης (3,4) και (4,3)
4. Έστω και . Προκύπτει ότι
Η εξίσωση έχει λύσεις για

Πρόβλημα 3

Έστω θετικός ακέραιος. Ένα ισόπλευρο τρίγωνο διαιρείται σε «μικρά» ίσα

μεταξύ τους ισόπλευρα τρίγωνα τα οποία δημιουργούνται από ευθείες παράλληλες με τις
πλευρές του τριγώνου. Η εικόνα που ακολουθεί αποδίδει την περίπτωση όπου . Έστω

2
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

ο αριθμός των ρόμβων που δημιουργούνται από 2 «μικρά» τρίγωνα. Έστω ο αριθμός των
ρόμβων που δημιουργούνται από 8 «μικρά» τρίγωνα. Να υπολογίσετε την διαφορά
συναρτήσει του .

Λύση:

Κάθε ευθύγραμμο τμήμα από το σύνολο S μήκους ( που δεν ανήκει σε πλευρά του
τριγώνου) είναι η διαγώνιος ενός μόνον ρόμβου τύπου Μ. Τα τμήματα που είναι παράλληλα
με μια από τις πλευρές του τριγώνου είναι
( )

( )
Άρα ο συνολικός αριθμός ρόμβων τύπου Μ είναι

Για να μετρηθούν οι ρόμβοι τύπου D διαχωρίζουμε τα εσωτερικά σημεία S του τριγώνου ABC
σε 3 κατηγορίες ως ακολούθως

Η πρώτη κατηγορία αποτελείτε από σημεία που είναι κέντρα ενός μόνον ρόμβου τύπου D.
Αυτά τα σημεία είναι μόνον 3, για κάθε n. Στην εικόνα 3 μπορείτε να δείτε την περίπτωση για
n=8

Η δεύτερη κατηγορία αποτελείτε από σημεία που είναι κέντρα σε ακριβώς 2 ρόμβους τύπου
D. Αυτά τα σημεία είναι τα άκρα των τμημάτων που είναι παράλληλα με τις πλευρές του
τριγώνου ABC και έχουν την ελάχιστη δυνατή απόσταση από αυτές. Σε κάθε τέτοιο τμήμα

3
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

υπάρχουν τέτοια σημεία άρα υπάρχουν ( ) σημεία σε αυτή την κατηγορία. Στην
εικόνα 4 μπορείτε να δείτε την περίπτωση για

Η Τρίτη κατηγορία αποτελείτε από τα υπόλοιπα σημεία που είναι κέντρα σε 3 ρόμβους τύπου
D.

( )( )
Αυτά τα σημεία είναι ( ) .

Στην εικόνα 5 μπορείτε να δείτε την περίπτωση για n=8.

Έτσι το σύνολο των ρόμβων τύπου D είναι

(( )( ))
( ) ( ( )( ))

Έτσι έχουμε ( )

Πρόβλημα 4

Έστω ABCD κυρτό τετράπλευρο. Έστω Ε και F σημεία στις πλευρές ΑΒ και CD, αντίστοιχα,
τέτοια ώστε . Αν S το εμβαδόν του τετραπλεύρου AEFD, να δείξετε ότι

( )

Λήμμα: Έστω ότι ABCD τετράπλευρο με εμβαδόν S τότε

4
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Απόδειξη: Κατασκευάζω σημείο C’ τέτοιο ώστε και . Είναι φανερό ότι το

τρίγωνο είναι ίσο με το τρίγωνο και το εμβαδόν των τετραπλεύρων και
Είναι ίσα μεταξύ τους. Το εμβαδόν του τριγώνου είναι μικρότερο ή και ίσο με το
γινόμενο των δύο πλευρών. Τότε

Εφαρμόζοντας το πιο πάνω Λήμμα στο τετράπλευρο παίρνουμε

Έστω G σημείο στην διαγώνιο BD τέτοιο ώστε Από το θεώρημα του Θαλή
παίρνουμε ότι
( )
και

Εφαρμόζοντας την ανισότητα του τριγώνου στο τρίγωνο EGF έχουμε

( )

( )
Έτσι προκύπτει

5
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

28η ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ

4 – 8 Μαΐου 2011

ΙΑΣΙΟ – ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Πρόβλημα 1. Έστω ABCD ένα εγγράψιμο τετράπλευρο που δεν είναι τραπέζιο και του οποίου
οι διαγώνιοι τέμνονται στο σημείο E. Τα μέσα των AB και CD είναι F και G αντίστοιχα, και l
είναι η ευθεία που διέρχεται από το G και είναι παράλληλη προς την AB. Οι πόδες των
καθέτων από το σημείο E επί των ευθειών l και CD είναι H και K, αντίστοιχα. Να αποδειχτεί ότι
οι ευθείες EF και HK είναι κάθετες μεταξύ τους.

Λύση

Τα σημεία E, K, H, G βρίσκονται πάνω στον κύκλο με διάμετρο GE, οπότε

( )

Επίσης, από τις σχέσεις και προκύπτει

6
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Κατά συνέπεια .

Οπότε λόγω δε και της σχέσης (*) προκύπτει

Αλλά , και εφόσον οι FE και HK προκύπτουν από περιστροφή αυτών των ευθειών
σύμφωνα με την ίδια γωνία, θα είναι .

Πρόβλημα 2. Αν x, y, z είναι πραγματικοί αριθμοί τέτοιοι ώστε x  y  z  0 , να αποδεχτεί ότι

x  x  2 y  y  2 z  z  2
  0.
2x  1
2
2y 1
2
2z2  1

Πότε ισχύει η ισότητα;

Λύση:

Στην περίπτωση που έχουμε , φαίνεται άμεσα ότι η σχέση ισχύει

Γιατί αν για παράδειγμα δεχτούμε , οπότε

( ) ( )
Αρ. Μέλος της Σχέσης = και μάλιστα η ισότητα
ισχύει αν .

Κατά συνέπεια ας δεχτούμε ότι , οπότε η ζητούμενη ανισότητα μπορεί να γραφεί και
ως ακολούθως:

( ) ( ) ( )

Παρατηρούμε ότι από τα δεδομένα του προβλήματος και του περιορισμού που δεχθήκαμε
πιο πάνω μόνο ένα από τα γινόμενα είναι θετικό, έστω οπότε θα έχουμε,
αξιοποιώντας την ανισότητα του Jensen

7
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

( ) ( ) ( )

Αλλά, λαμβάνοντας υπόψη τις σχέσεις ,

( ) ( ) ( )

Εδώ η ισότητα ισχύει τότε και μόνο τότε όταν

Αφού δε

( ) ( ) ( )
( )( )
προκύπτει το συμπέρασμα.

Προφανώς η ισότητα ισχύει τότε και μόνο τότε αν Κατά

συνέπεια και νοουμένου ότι η ισότητα ισχύει τότε και μόνο τότε όταν η μια από τις
μεταβλητές παίρνει την τιμή 1 και οι άλλες δύο γίνονται -1/2.

Πρόβλημα 3. Έστω S ένα πεπερασμένο σύνολο θετικών ακεραίων αριθμών που έχει την
ακόλουθη ιδιότητα: αν το x είναι στοιχείο του S, τότε είναι στοιχεία του και όλοι οι θετικοί
διαιρέτες του x. Ένα μη κενό υποσύνολο T του S θα λέγεται καλό αν, οποτεδήποτε x, y  T και
x  y , το πηλίκο y / x είναι δύναμη ενός πρώτου αριθμού. Ένα μη κενό υποσύνολο T του S
θα λέγεται κακό αν, οποτεδήποτε x, y  T και x  y , το πηλίκο y / x δεν είναι δύναμη ενός
πρώτου αριθμού. Συμφωνούμε ότι ένα μονοσύνολο υποσύνολο του S είναι καλό και κακό.
Έστω k το μεγαλύτερο δυνατό μέγεθος ενός καλού υποσυνόλου του S. Να αποδειχτεί ότι το k
είναι επίσης και ο μικρότερος αριθμός ξένων ανά δύο μεταξύ τους κακών υποσυνόλων των
οποίων η ένωση είναι το S.

Λύση

Να σημειωθεί καταρχήν ότι ένα κακό υποσύνολο του S περιέχει το πολύ ένα στοιχείο από
ένα καλό γιατί προφανώς σε περίπτωση που περιείχε τουλάχιστο δύο στοιχεία από καλό θα
οδηγούμαστε σε άτοπο λόγω των πιο πάνω ορισμών. Κατά συνέπεια ένας διαμερισμός του S
σε κακά υποσύνολα έχει τουλάχιστον τόσα μέλη όσα και τα στοιχεία ενός «μέγιστου» (με
μέγιστο αριθμό στοιχείων) καλού υποσυνόλου.

8
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Επί πλέον ας σημειωθεί ότι τα στοιχεία ενός καλού υποσυνόλου του S πρέπει να είναι μεταξύ
των όρων μιας γεωμετρικής προόδου της οποίας ο λόγος είναι πρώτος: δηλαδή αν
είναι στοιχεία ενός καλού υποσυνόλου του S, τότε για
κάποιους πρώτους p, q και για κάποιους ακέραιους θετικούς α και β, οπότε για να
είναι δύναμη πρώτου αριθμού.

Σε δεύτερο στάδιο έστω ότι συμβολίζει το σύνολο όλων των πρώτων

αριθμών και έστω

{ }

Όπου είναι ο εκθέτης του πρώτου αριθμού p στην κανονική ανάλυση του x σε
γινόμενο πρώτων παραγόντων. Σημειώστε τότε ότι ένα «μέγιστο» καλό υποσύνολο του S
πρέπει να είναι της μορφής για κάποιο πρώτο p και για κάποιο
ακέραιο θετικό a που δεν είναι διαιρετός δια του p. Συνεπώς ένα «μέγιστο» καλό υποσύνολο
του S έχει m+1 στοιχεία, οπότε ένας διαμερισμός του S σε κακά υποσύνολα έχει τουλάχιστο
m+1 στοιχεία.

Τελικά να σημειωθεί, λόγω της μέγιστης τιμής του m ότι τα σύνολα

{ ∑ ( )}

διαμορφώνουν ένα διαμερισμό του S σε m+1 κακά υποσύνολα. Με βάση αυτές τις
παρατηρήσεις προκύπτει το συμπέρασμα.

Πρόβλημα 4. Έστω ABCDEF ένα κυρτό εξάγωνο εμβαδού 1, του οποίου οι απέναντι πλευρές
είναι παράλληλες. Τα σημεία τομής των ευθειών AB, CD και EF σχηματίζουν ένα τρίγωνο.
Ομοίως, τα σημεία τομής των ευθειών BC, DE και FA σχηματίζουν ένα άλλο τρίγωνο. Να
αποδεχτεί ότι το εμβαδόν ενός τουλάχιστον από αυτά τα τρίγωνα είναι τουλάχιστον 3/2.

Λύση

Εκτός και αν δοθεί άλλη διευκρίνιση στην παρούσα άσκηση οι δείκτες παίρνουν τιμές από το
0 μέχρι το 5 και ανάγονται σε αυτό το σύνολο κατά μέτρο 6. Ας συμβολίσουμε τις κορυφές
του εξαγώνου σε κυκλική διάταξη με και ας είναι το σημείο τομής των
ευθειών . Για να αποδειχτεί ότι το εμβαδό ενός τουλάχιστον από τα
τρίγωνα είναι μεγαλύτερο ή ίσο από το 3/2, αρκεί να αποδειχτεί ότι το
συνολικό εμβαδό των έξι τριγώνων είναι τουλάχιστον 1 δηλαδή:

9
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

∑ ( )

Κατά πρώτον ας είναι το συμμετρικό του ως προς την ευθεία .

Θα αποδειχτεί ότι τα έξι τρίγωνα καλύπτουν το εξάγωνο. Για αυτό το σκοπό ας

είναι το συμμετρικό του ως προς το μέσο του ευθυγράμμου τμήματος
Τότε το εξάγωνο χωρίζεται σε τρία παραλληλόγραμμα
και ένα (πιθανώς εκφυλισμένο) τρίγωνο . Να
σημειωθεί κατ΄ αρχήν ότι το κάθε παραλληλόγραμμο καλύπτεται από το ζεύγος των
τριγώνων ( )

Η απόδειξη συμπληρώνεται αν δειχτεί ότι τουλάχιστο ένα από αυτά τα ζεύγη τριγώνων
περιλαμβάνει ένα τρίγωνο που καλύπτει το τρίγωνο . Για αυτό το σκοπό αρκεί να
δειχτεί ότι για κάποιους δείκτες

Για να αποδειχτεί η πρώτη από αυτές τις ανισώσεις παρατηρούμε ότι

οπότε προκύπτει ότι

Με παρόμοιο τρόπο έχουμε

και κατά συνέπεια το συμπέρασμα.

10
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

52η Διεθνής Μαθηματική Ολυμπιάδα

16 – 24 Ιουλίου 2011

Άμστερνταμ, Ολλανδία

Ημέρα: 1η

Δευτέρα, 18 Ιουλίου 2011

Διάρκεια διαγωνισμού: 4 ώρες και 30 λεπτά

Κάθε πρόβλημα βαθμολογείται με 7μονάδες

Πρόβλημα 1. Για κάθε δεδομένο σύνολο με στοιχεία τέσσερις

διαφορετικούς θετικούς ακέραιους, συμβολίζουμε με το άθροισμα .
Έστω ο αριθμός των ζευγαριών ( ), με , για τα οποία ο αριθμός
διαιρεί τον . Βρείτε όλα τα σύνολα με στοιχεία τέσσερις διαφορετικούς θετικούς
ακέραιους, για τα οποία επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή τιμή για το .

Προτεινόμενη Λύση

Πρώτα θα αποδείξουμε ότι η μέγιστη τιμή του είναι το πολύ 4. Χωρίς περιορισμό της
γενικότητας μπορούμε να υποθέσουμε ότι .

Παρατηρούμε ότι για κάθε ζευγάρι δεικτών ( ), με ισχύει

⁄ ⁄ ( ) , όπου οι δυο άλλοι δείκτες.

Αφού όλα τα δυνατά διαφορετικά ζευγάρια είναι ( ) , έχουμε να αποδείξουμε ότι

τουλάχιστον δυο από αυτά δεν ικανοποιούν την προηγούμενη συνθήκη..

Λόγω της διάταξης που υποθέσαμε, έχουμε:

} : (1) και } : (2)

Άρα, αν , άτοπο λόγω της (1) και επίσης

αν , άτοπο λόγω της (2).

Έτσι τα ζευγάρια ( ) και ( ) δεν ικανοποιούν τη συνθήκη, αφού

11
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

και . Άρα .

Υποθέτουμε ότι . Από τα προηγούμενα έχουμε :

και

και

και .

Άρα υπάρχουν θετικοί ακέραιοι και με , ώστε { ( )

( )

Προσθέτουμε την πρώτη με την τρίτη: ( ) (3)

Αν , άτοπο.

Άρα και επομένως η (3) γίνεται: (4).

Προσθέτουμε τώρα τις δυο πρώτες: ( ) ( ) (5).

Προσθέτουμε (4) και (5): ( ) ( ) , απ όπου και επειδή

, είναι ή .

Άρα , ή , και συνεπώς έχουμε τις οικογένειες λύσεων

ή με οποιονδήποτε θετικό ακέραιο.

Πρόβλημα 2. Έστω ένα πεπερασμένο σύνολο σημείων του επιπέδου με δύο τουλάχιστον
σημεία. Υποθέτουμε ότι δεν υπάρχουν τρία σημεία του που να είναι συνευθειακά. Ένας
ανεμόμυλος είναι μία διαδικασία η οποία αρχίζει με μία ευθεία που περνάει από ένα μόνο
σημείο . Η ευθεία περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ωρολογίου με κέντρο
το σημείο μέχρι που να συναντήσει για πρώτη φορά κάποιο άλλο σημείο που ανήκει στο
σύνολο . Αυτό το σημείο, έστω , γίνεται τώρα νέο κέντρο περιστροφής και η ευθεία
περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ωρολογίου γύρω από το , μέχρι που να
συναντήσει ένα σημείο του . Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται απεριόριστα με κέντρο
περιστροφής πάντοτε ένα σημείο του . Να αποδείξετε ότι μπορούμε να επιλέξουμε ένα
σημείο του συνόλου και μία ευθεία που περνάει από το , έτσι ώστε ο παραγόμενος
να χρησιμοποιεί κάθε σημείο του ως κέντρο περιστροφής άπειρες φορές.

12
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Προτεινόμενη Λύση

Δεδομένης της περιστρεφόμενης ευθείας, ορίζουμε τον προσανατολισμό της, δηλαδή

περιστρέφεται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού και ονομάζουμε τα δυο ημιεπίπεδα,
που χωρίζει το επίπεδο, σε πορτοκαλί και μπλε.

Σημειώνουμε ότι οποτεδήποτε το σημείο – οδηγός αλλάζει από κάποιο σημείο σε ένα άλλο
σημείο – οδηγό , μετά την αλλαγή, το είναι πάνω στο ίδιο ημιεπίπεδο, στο οποίο ήταν
προηγουμένως το .

Επομένως το πλήθος των στοιχείων του πάνω στο πορτοκαλί ημιεπίπεδο και το πλήθος των
στοιχείων του πάνω στο μπλε ημιεπίπεδο είναι το ίδιο, καθ’ όλη τη διαδικασία (εκτός
εκείνων των στιγμών, που η ευθεία περιέχει δυο σημεία του ).

U U
U

T
T
T

Πρώτα θεωρούμε την περίπτωση όπου | | , δηλαδή το έχει περιττό πλήθος

στοιχείων. Ισχυριζόμαστε ότι δια μέσου κάθε σημείου υπάρχει μια ευθεία η οποία
αφήνει σημεία σε κάθε ένα ημιεπίπεδο. Για να το δούμε αυτό, διαλέγουμε μια
προσανατολισμένη ευθεία δια μέσου του , η οποία να μη περιέχει άλλο σημείο του και
υποθέτουμε ότι υπάρχουν σημεία στο πορτοκαλί ημιεπίπεδο. Αν , ο ισχυρισμός
ισχύει, αλλά υποθέτουμε ότι .

Όπως η ευθεία περιστρέφεται γύρω από το , ο αριθμός των σημείων του στο
πορτοκαλί ημιεπίπεδο αλλάζει κατά 1 οποτεδήποτε η ευθεία περνά από ένα σημείο, μετά τη
στροφή των Ο αριθμός των σημείων στο πορτοκαλί ημιεπίπεδο είναι .

Επομένως υπάρχει ένα ενδιάμεσο στάδιο στο οποίο το πορτοκαλί ημιεπίπεδο, άρα και το
μπλε περιέχουν σημεία το κάθε ένα.

Τώρα επιλέγουμε το σημείο τυχαία και μια ευθεία από το , για την οποία κάθε ημιεπίπεδο
έχει σημεία του το κάθε ένα να είναι η αρχική κατάσταση του ανεμόμυλου. Θα
αποδείξουμε ότι κατά τη διάρκεια της στροφής η ευθεία του ανεμόμυλου θα περάσει
από όλα τα σημεία του , ως σημεία – οδηγοί.

Για να το δούμε αυτό επιλέγουμε οποιοδήποτε σημείο και διαλέγουμε μια ευθεία ,
που περνά από το και χωρίζει το σε «ίσα μέρη». Το σημείο είναι το μοναδικό σημείο

13
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

του , μέσω του οποίου η ευθεία με αυτή τη διεύθυνση μπορεί να χωρίσει τα σημεία του σε
δυο ίσα μέρη, αφού παράλληλη μεταφορά καταστρέφει την ισορροπία. Επομένως, όταν η
ευθεία του ανεμόμυλου είναι παράλληλη στην , αυτή πρέπει να ταυτίζεται με την και άρα
περνά μέσω του .

Έστω τώρα ότι | | .

Όμοια με την προηγούμενη περίπτωση, για κάθε υπάρχει μια προσανατολισμένη

ευθεία που περνά από το με σημεία στο πορτοκαλί ημιεπίπεδο και σημεία στο
μπλε.

Επιλέγουμε μια τέτοια προσανατολισμένη ευθεία που περνά από ένα τυχαίο σημείο να
είναι η αρχική κατάσταση του ανεμόμυλου.

Θα δείξουμε τώρα ότι κατά τη διάρκεια της στροφής της ευθείας , η ευθεία του
ανεμόμυλου θα περάσει από κάθε σημείο του , ως σημείο – οδηγό.

Για να το δούμε αυτό επιλέγουμε και μια προσανατολισμένη ευθεία που περνά από
το , η οποία χωρίζει το σε δυο υποσύνολα με σημεία στο ένα (πορτοκαλί) και
σημεία στο άλλο (μπλε).

Πάλι, παράλληλη μεταφορά θα αλλάξει τον αριθμό των σημείων στα δυο υποσύνολα, άρα,
όταν η ευθεία του ανεμόμυλου είναι παράλληλη προς την με τον ίδιο προσανατολισμό, η
ευθεία αυτή πρέπει να περνά από το .

Πρόβλημα 3. Έστω μία πραγματική συνάρτηση που ορίζεται στο σύνολο των
πραγματικών αριθμών και ικανοποιεί τη σχέση

(1) : ( ) ( ) ( ( )) για όλους τους πραγματικούς αριθμούς και .

Να αποδείξετε ότι ( ) , για κάθε .

Προτεινόμενη Λύση

Στην (1) θέτουμε και έχουμε:

( ) ( ) ( ) ( ( )) ( ) ( ) ( ) ( ( )) : (2)

Θεωρούμε κάποιους πραγματικούς αριθμούς και αντικαθιστώντας στη (2) διαδοχικά

( ) και ( ) παίρνουμε :

14
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

( ( )) ( ) ( ) ( ( )) ( ) και

( ( )) ( ) ( ) ( ( )) ( ) αντίστοιχα.

Προσθέτουμε τις δυο τελευταίες ανισότητες και παίρνουμε:

( ) ( ) ( ) ( ), απ’ όπου αντικαθιστώντας ( ), έχουμε

( ) ( ) ( ( )) ( ) ( ( )) ( ) .

Άρα ( ) , για κάθε : (3)

Υποθέτουμε, τώρα, ότι ( ) για κάποιο .

( ) ( ( ))
Από τη (2) παίρνουμε άμεσα ότι για κάθε είναι ( ) , πράγμα άτοπο,
( )
λόγω της (3).

Άρα ( ) : (4)

Από (3) και (4) προκύπτει ότι ( ) , για όλα τα .

Απομένει να αποδείξουμε ότι ( ) :

Θέτουμε στη (2) :

( ) ( ) ( ) ( ( )) ( ) ( ( )) ( ).

Επίσης, από την (4) για παίρνουμε ( ) .

Άρα ( ) και η απόδειξη ολοκληρώθηκε.

15
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

52η Διεθνής Μαθηματική Ολυμπιάδα

16 -24 Ιουλίου 2011

Άμστερνταμ, Ολλανδία

Ημέρα: 2η

Τρίτη, 19 Ιουλίου 2011

Διάρκεια διαγωνισμού: 4 ώρες και 30 λεπτά

Κάθε πρόβλημα βαθμολογείται με 7μονάδες

Πρόβλημα 4. Έστω ακέραιος, με . Έχουμε μία ζυγαριά και βάρη με τιμές

. Πρόκειται να τοποθετήσουμε καθένα από τα βάρη πάνω στη ζυγαριά, το
ένα μετά το άλλο, με τέτοιο τρόπο, ώστε ο δεξιός δίσκος να μην είναι ποτέ βαρύτερος από τον
αριστερό δίσκο της ζυγαριάς. Σε κάθε βήμα επιλέγουμε ένα από τα βάρη, το οποίο δεν έχει
μέχρι τότε τοποθετηθεί πάνω στη ζυγαριά, και το τοποθετούμε είτε στον αριστερό είτε στον
δεξιό δίσκο, μέχρις ότου τοποθετηθούν όλα τα βάρη. Να προσδιορίσετε τον αριθμό των
τρόπων με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτή η τοποθέτηση.

Προτεινόμενη Λύση 1:

Υποθέτουμε ότι . Θα αποδείξουμε ότι ισχύει ο αναδρομικός τύπος

( ) ( ) ( ) ( )

Πρώτα, σημειώνουμε ότι μετά την πρώτη κίνηση ο αριστερός δίσκος είναι πάντοτε
τουλάχιστον κατά βαρύτερος από τον δεξιό δίσκο. Άρα, κάθε έγκυρος τρόπος τοποθέτησης
των βαρών πάνω στην ζυγαριά, χωρίς να πάρουμε το βάρος , είναι η τοποθέτηση με
τον τρόπο που ζητά το πρόβλημα των βαρών

Αν διαιρέσουμε το βάρος του κάθε βάρους με η απάντηση δεν αλλάζει. Άρα τα βάρη
μπορούν να τοποθετηθούν πάνω στην ζυγαριά, έστω με ( ) έγκυρους τρόπους. Τώρα
κοιτάζουμε πως θα τοποθετήσουμε το βάρος . Αν το τοποθετήσουμε πάνω στην ζυγαριά με
την πρώτη κίνηση, τότε αυτό θα τοποθετηθεί υποχρεωτικά στον αριστερό δίσκο, διαφορετικά
αν το βάρος τοποθετηθεί μετά την πρώτη κίνηση αυτό μπορεί να τοποθετηθεί είτε στον

16
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

αριστερό είτε στον δεξιό δίσκο της ζυγαριάς επειδή μετά την πρώτη κίνηση η διαφορά
ανάμεσα στα βάρη στους δύο δίσκους αριστερό και δεξιό είναι τουλάχιστον Άρα υπάρχουν
ακριβώς διαφορετικοί τρόποι να τοποθετηθεί το βάρος σε κάθε μια από τις έγκυρες
( ) τοποθετήσεις για τα βάρη με σκοπό να έχουμε ολοκληρώσει την τοποθέτηση
των βαρών με τον τρόπο που θέλουμε. Άρα από την πολλαπλασιαστική αρχή της
συνδυαστικής θα έχουμε ( ) ( ) ( ).

Αφού ( ) , επαγωγικά παίρνουμε για όλους του θετικούς ακεραίους ότι:

( ) ( ) ( )

Προτεινόμενη Λύση 2:

Για να πάρουμε την αναδρομική σχέση

( ) ( ) ( )

μπορούμε να ακολουθήσουμε ένα διαφορετικό δρόμο.

Θέτουμε ( ) Έστω Υποθέτουμε ότι το βάρος τοποθετείται στην ζυγαριά

στην κίνηση με Αυτό το βάρος πρέπει να τοποθετηθεί στον αριστερό
δίσκο γιατί είναι βαρύτερο από το άθροισμα όλων των προηγούμενων βαρών αφού
.

Για τις προηγούμενες κινήσεις έχουμε να τοποθετήσουμε τα βάρη στις κινήσεις .

Άρα έχουμε ( ) επιλογές των βαρών και υπάρχουν έστω ( ) έγκυροι τρόποι να τα
τοποθετήσουμε αυτά πάνω στην ζυγαριά.

Για τις υπόλοιπες κινήσεις δεν υπάρχει περιορισμός στον τρόπο που θα
τοποθετήσουμε τα βάρη πάνω στους δύο δίσκους, δηλαδή κάθε βάρος από τα υπόλοιπα
μπορούν να τοποθετηθούν σε οποιαδήποτε κίνηση με τρόπους. Άρα όλοι οι τρόποι είναι
( ) .

Επομένως έχουμε:

( )
( ) ∑( )( ) ( ) ∑ ( ) ( )
( ) ( )

( ) ( )
∑ ( )
( )

Αντικαθιστούμε στην ( ) στην θέση του και παίρνουμε

17
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

( ) ( )
( ) ∑
( )

Άρα από την ( ) ξανά παίρνουμε:

( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ∑ ( )
( ) ( )

( ) ( )
( )∑ ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )

Πρόβλημα 5. Έστω μία συνάρτηση με πεδίο ορισμού το σύνολο των ακεραίων και τιμές στο
σύνολο των θετικών ακεραίων. Υποθέτουμε ότι, για οποιουσδήποτε δύο ακέραιους και , η
διαφορά ( ) ( ) διαιρείται με τον ( ). Να αποδείξετε ότι, για όλους τους
ακέραιους και με ( ) ( ), ο αριθμός ( ) διαιρείται με τον ( ).

Προτεινόμενη Λύση

( )⁄ ( ) ( ) (*)

Υποθέτουμε ότι είναι δυο ακέραιοι με ( ) ( ).

Θα δείξουμε ότι ( ) ( ):

Στην (*) θέτουμε και παίρνουμε

( )⁄| ( ) ( )| ( ) ( ) . Άρα

( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

( ) ( ) ( ) : (1)

Στην (*) θέτουμε και παίρνουμε

( )⁄ ( ) ( ) ( )⁄ ( ) ( ) ( ) .

Όμως από (1) ( ) και άρα ( ) ( ) : (2)

Στην (*) θέτουμε και πάλι και παίρνουμε

18
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

( ) ( )⁄ ( ) ( ) ( ) ( ).

Πρόβλημα 6. Έστω ένα οξυγώνιο τρίγωνο και ο περιγεγραμμένος κύκλος του. Έστω
μία εφαπτομένη ευθεία του , και έστω και οι συμμετρικές ευθείες της ως προς
άξονα συμμετρίας τις ευθείες και , αντίστοιχα. Να αποδείξετε ότι ο
περιγεγραμμένος κύκλος του τριγώνου που ορίζεται από τις ευθείες και εφάπτεται
του κύκλου .

Προτεινόμενη Λύση 1:

Έστω το σημείο επαφής της εφαπτομένης με τον κύκλο . Παίρνουμε πάνω στον κύκλο
σημείο τέτοιο ώστε ( ,εκτός και αν η είναι διάμετρος).

Ορίζουμε τα σημεία και με τον ίδιο τρόπο.

Αφού τα σημεία είναι τα μέσα των τόξων αντίστοιχα έχουμε,

χρησιμοποιώντας την έννοια των προσανατολισμένων γωνιών.( δηλαδή αν έχουμε δύο
ευθείες δηλώνουμε προσανατολισμένη γωνία ( ) την γωνία με την οποία μπορεί
κάποιος να περιστρέψει την κατά φορά αντίθετη των δεικτών του ρολογιού και να πάρουμε
μια ευθεία παράλληλη με την . Επομένως όλες οι προσανατολισμένες γωνίες λογαριάζονται
)

19
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Άρα θα έχουμε:

( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ( ) ( )) ( )
( )

Άρα Όμοια και . Επομένως τα τρίγωνα

είναι ομοιόθετα ή μεταφορά του ενός πάνω στο άλλο. Θα αποδείξουμε ότι όντως είναι
ομοιόθετα και ότι το κέντρο ομοθεσίας βρίσκεται πάνω στον κύκλο Αυτό μας δείχνει ότι
και οι περιγεγραμμένοι κύκλοι των τριγώνων είναι ομόθετοι ως προς το και είναι επομένως
εφαπτόμενοι σε αυτό το σημείο που θέλουμε.

Χρειαζόμαστε τους δυο παρακάτω ισχυρισμούς:

Ισχυρισμός 1: Το σημείο τομής των ευθειών και βρίσκεται πάνω στην

Απόδειξη: Πράγματι, τα σημεία και είναι συμμετρικά ως προς την ευθεία , αφού οι
ευθείες και είναι συμμετρικές γύρω από αυτή την ευθεία όπως επίσης και οι ευθείες
και .

Ισχυρισμός 2: Το σημείο τομής των ευθειών και βρίσκεται πάνω στον κύκλο

Απόδειξη: Θεωρούμε την περίπτωση που η ευθεία δεν είναι παράλληλη προς τις πλευρές
του τριγώνου . Τις άλλες περιπτώσεις μπορούμε να τις θεωρήσουμε ως οριακές
περιπτώσεις. Έστω και Από την συμμετρία προκύπτει
ότι η είναι διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζουν οι ευθείες και , ανάλογα και η
ευθεία είναι διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζεται από τις ευθείες και Άρα το
σημείο είτε είναι το έγκεντρο ή ένα από τα παράκεντρα του τριγώνου Σε κάθε
περίπτωση έχουμε:

( ) ( ) ( )

άρα

( ) ( ) ( ) ( ) ( )

Ανάλογα παίρνουμε

( ) ( )

Άρα

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
(είναι ίσες γωνίες ή έχουν άθροισμα )

20
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Άρα τα σημεία είναι ομοκυκλικά.

Τώρα, έστω το δεύτερο σημείο τομής της με τον κύκλο Εφαρμόζοντας το θεώρημα
του Pascal στο εξάγωνο έχουμε ότι τα σημεία και
είναι συνευθειακά με το σημείο τομής έστω Άρα (αφού
συνευθειακά). Επομένως και τα σημεία είναι συνευθειακά. Άρα το είναι το
σημείο τομής των και που μας δείχνει ότι το σημείο είναι το κέντρο ομοθεσίας
που μεταφέρει το στο και άρα ανήκει στον κύκλο

Προτεινόμενη Λύση 2:

Ορίζουμε τα σημεία και με τον ίδιο τρόπο όπως στην προηγούμενη λύση. Έστω
και τα συμμετρικά του ως προς τις ευθείες και αντίστοιχα.

21
 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

Σημειώνουμε ότι οι προβολές του πάνω στις ευθείες και σχηματίζουν την ευθεία
Simson του ως προς το τρίγωνο , επομένως τα σημεία , τα συμμετρικά, είναι
συνευθειακά. Επιπλέον έχουμε

Έστω ( ) ( ) . Χρησιμοποιώντας την

συμμετρία των ευθειών και έχουμε:

( ) ( ) και ( ) ( ) ( )

Αφού ( ) ( ), τα σημεία βρίσκονται πάνω στον ίδιο κύκλο .

Ορίζουμε ανάλογα και τους κύκλους . Έστω να είναι ο περιγεγραμμένος κύκλος του
τριγώνου Τώρα, εφαρμόζοντας το θεώρημα του για τις τέσσερις ευθείες
και έχουμε ότι οι κύκλοι τέμνονται σε ένα σημείο Θα
αποδείξουμε ότι το βρίσκεται πάνω στον κύκλο , και ότι οι εφαπτόμενες ευθείες στον
και σε αυτό το σημείο ταυτίζονται. Αυτό θα έχει ολοκληρώσει την απόδειξη.

Λόγω της συμμετρίας έχουμε , άρα το είναι το μέσον του ενός από τα τόξα
του κύκλου Επομένως ( ) ( ). Ανάλογα ( ) ( ).
Προσθέτοντας αυτές τις ισότητες και χρησιμοποιώντας την συμμετρία της ευθείας
παίρνουμε:

( ) ( ) ( ) ( ) ( )

Επομένως, το βρίσκεται πάνω στον κύκλο

Τώρα, έστω να είναι η εφαπτομένη του στο Τότε έχουμε

( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ( ) ( )) ( ) ( )

Που σημαίνει ακριβώς ότι η είναι εφαπτομένη στον

22
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 2011

23