FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE

POJAM INFORMACIONIH SISTEMA

Seminarski rad

SADRŽAJ:

UVOD ........................................................................................................................................ 2

1. INFORMACIONI SISTEM ................................................................................................... 3

1.1. Uloga informacionih sistema .......................................................................................... 7

1.2. Tipovi informacionih sistema.......................................................................................... 8

2. VRSTE INFORMACIONIH SISTEMA ................................................................................ 8

3. KOMPONENTE INFORMACIONIH SISTEMA ................................................................. 9

ZAKLjUČAK ........................................................................................................................... 11

LITERATURA ......................................................................................................................... 12
 UVOD

Informacioni sistem je sistem u kome se veza između objekata i veze sistema sa

okolinom ostvaruju razmjenom informacija. Predstavlja sastavni dio upravljanja nekog
sistema, odnosno „održanje željene organizovanosti“. Iz tog ugla posmatranja, za
informacioni sistem možemo reći da je upravljački i definisati ga kao sistem koji prenosi,
čuva i obrađuje podatke, pretvarajući ga u informacije potrebne za upravljanje.
Pojmovno određenje informacionog sistema sastoji se iz tri dijela: podatak,
informacija, sistem. U ovom slučaju podatak je sirova činjenica koja predstavlja određenu
istinu iz stvarnog svijeta, dok je informacija interpretacija podatka, pročišćen i obrađen
podatak u smislenom kontekstu. Sistem predstavlja uređeni poredak međuzavisnih
komponenti povezanih zajedno prema nekom planu za postizanje određenog cilja. Odnosno
sistem predstavlja kombinaciju više podataka, odnosno informacija (obrađeni podataka) u
jedan niz, radi postizanja istog cilja, i stvaranja informacionog sistema.

2
 Informacioni sistemi kao takvi mogu se naći u svim oblastima nauke i teorije, ali u
samoj osnovi informacionih sistema zasnovana je matematička disciplina koja koristi metode
teorije vjerovatnoće, matematičke statistike, teorije grupa, teoriju igara i druge oblasti
matematike.1

1. INFORMACIONI SISTEM

Informacioni sistem je skup orijentisanih akcija i upravljanja elementa podataka i

informacija, organizovanih i spremnih za kasniju upotrebu, stvorenih da popuni potrebu ili
cilj. Ovi elementi čine bilo koji dio od sledećih kategorija:
 ljudi;
 podaci;
 aktivnosti ili tehničke poslove;
 materijalni resursi uopšte (obično računarski i komunikacioni resursi).

Svi ovi elementi u interakciji služe da obrađuje podatke (uključujući priručnik i

automatizovanih procesa) i rezultat razrađenih informacija, koje se distribuiraju na najbolji
mogući način u datoj organizaciji, u zavisnosti od postavljenih ciljeva. Dok postojanje većine

1
Branko Latinović, Informacioni sistemi, Panevropski univerzitet „APEIRON“, Banja Luka, 2006.

3
informacionih sistema predstavnja javno znanje, ono je nedavno otkriveno da je od kraja
dvadesetog vijeka, nekoliko vlade koristilo informacione sistemu u svrhu špijunaže.
Termin IS se obično koristi pogrešno kao sinonim za informacioni sistem računara,
djelimično zbog toga što u većini slučajeva materijalni resursi informacionog sistema
konstituisani su skoro u potpunosti od kompjuterskih sistema. Striktno govoreći, informacioni
sistemi ne moraju imate takve resurse (iako u praksi se to često ne dešava). Možete li se onda
reći da informacioni sistemi predstavljaju samo klasu računarski podklasa ili podskup
informacionih sistema uopšte.
Kod informacionih sistema (slika 1.) upravljanje se ostvaruje preko povratne sprege
koja utiče na ulaze, transformacije i izlaze. Uticaj okruženja se takođe manifestuje na sve
elemente informacionog sistema.

Slika 1. Funkcije informacionih sistema

Postoje tri aktivnosti u informacionom sistemu koji proizvode informacije a koji te
informacije organizuje kako bi donosili odluke, vodili poslove kontrole, analizirali probleme i
kreirali nove proizvode ili usluge.
Ove aktivnosti su:
 Ulaz: snimanje ili prikupljanje sirovih podataka, kako unutar organizacije i njenog
spoljašnje sredine.
 Obrada: pretvara ulazne podatke na viši smislen način;
 Izlaz: prenosi obrađene informacije ljudima koji će koristiti ili aktivnosti za koje se
koristi.

Kako bi razumjeli pojam informacionih sistema, treba da pođemo od samog

definisanja pojma sistem, koja je sastavni dio informacionog sistema. Poliščuk (2007) navodi
da: „metodologija razvoja informacionih sistema (IS) treba da bude opšta, primjenljiva na
4
sisteme bilo koje vrste, odnosno na neki "opšti sistem". Zahtjeva da se precizno definiše šta se
pod pojmom IS podrazumjeva, koje su njegove funkcije i kakav je njegov položaj u sistemu u
kome djeluje. Iz tih razloga je potrebno poći od slijedećih opštih pojmova i definicija.“2
Sistem kao sistem nebi mogao da postoji bez postojanja određenih informacija i
podataka, one u sastavu inoformacionih sistema, jer informacioni sistem predstavlja
kombinaciju više podataka, odnosno informacije, koji se zajedno gradeći pretvaraju u sistem
informacija. Prema Latinovuću (2006) informacija označava pojmove kao što su: poučavanje,
upustvo i obavještavanje. „Informacija povećava znanje i produbljuje intelekt. Moglo bi se
reći da je informacija osnova svih aktivnosti čovjeka zasnovanih na posjedovanju znanja,
činjenica ili rezultata mjerenja, kao i određenih procedura da bi se obavio koristan rad.“3
Informacija kao riječ u svom značenju predstavlja obavještenje. Ona kao takva može
da se kao znanje ili poruka koja služi za usavršavanje određenog posla kojim se sistem bavi.
Ako se povežu definicije pojmova sistema i informacije, može se izvesti slijedeća
opšta definicija informacionog sistema:
„Informacioni sistem je sistem u kome se veze između objekata i veze sistema sa
okolinom ostvaruju razmjenom informacija.“4
Latinović (2006) navodi da se za pojam informacija obično vezuju dva objekta:
objekat koji stvara informaciju - izvor informacije, i objekat koje su namjenjene informacije,
potrošač. S obzirom na ovakvo posmatranje informacije, možemo da razlikujemo tri osnovne
vrste informacija:
1. Informacija prve vrste - neposredna informacija jeste ona informacija koju korisnik
prima direktno iz okoline, odnosno direktno sa mjesta izvora informacije;
2. Informacija druge vrste - posredna informacija predstavljaju informacije koje se
primamju posredstvo drugih medija, kao što su knjige, televizija, radio, drugi ljudi.
To su informacije koje je neko drugi sticao iz okoline;
3. Pragmatična informacija jeste ona informacija koja se gradi na osnovu već
stečenog iskustva i novoprimljenih informacija bilo posrednim ili neposrednim
putem.

2
Jaroslav E. Poličšuk, Projektovanje informacionih sistema, Elektro-tehnički fakultet, Podgorica, 2007. str. 12
3
Branko Latinović, Informacioni sistemi, Panevropski univerzitet „APEIRON“, Banja Luka, 2006. str. 18
4
ibidem, str. 12

5
 Kao što smo već spomenuli kombinacijom više informacija dobijamo informacioni
sistem. Informacioni sistem (slika 2.) (eng. Information System) je integrisani skup
komponenti za prikupljanje, čuvanje, obradu i prenošenje informacija.
Značaj informacionog sistema ogleda se u: smanjenju potrebne radne snage, skraćenju
vremena za obavljanje posla, ažurnijem obavljanju posla pravovremenom dobijanju
informacija i dr.
Osnovne komponente informacionog sistema su: hardver, softver, baze podataka,
telekomunikacioni sistemi i ljudski resursi i procedure.

Slika 2. Informacioni sistem

U samom pojmu informacioni sistem ukomponovana je i definicija informatike,
Latinović (2006) iznosi sljedeće definicije informatike:
„Francuska akademija nauka (1966) - informatika je nauka o racionalnoj obradi
informacija, prvenstveno pomoću automatskih mašina, ka nosiocu znanja i komunikacije u
oblasti nauke, tehnike, ekonomije i drugim područjima ljudske djelatnosti.“5
„Opšta enciklopedija (1966) - informatika je naučna disciplina koja proučava strukturu
i osobine, ali ne i sadržaj, informacija, te zakonitosti informatičke djelatnosti, njezinu teoriju,
istoriju, metodologiju, organizaciju i samu djelotvornost.“6

5
Branko Latinović, Informacioni sistemi, Panevropski univerzitet „APEIRON“, Banja Luka, 2006. str. 20
6
ibidem, str. 20

6
 1.1. Uloga informacionih sistema

Uloga informacionih sistema ogleda se u tome da pomognu i pruže automatsko

rješavanje problema, da povećaju produktivnost i kvalitet poslovanja. Informacioni sistem
predstavljaju savremeni trend, bez koga se neke stvari rade mnogo teže, i samim tim
uvođenjem informacionih sistema poboljšava se i faktor uspjeha u poslovanju preduzeća.
„Značaj upotrebe informacionih sistema (IS) u poslovanju današnjih organizacija je nesporan
kako u teoriji tako i u praktičnoj (svakodnevnoj) primjeni radi rješavanja nastalih problema.
Da bi sagledali ulogu i značaj potrebno je razmotriti nekoliko bitnih karakteristika samih
sistema, prije svega šta čini informacione sisteme i koje su njegove sposobnosti kao podrške
poslovnim aktivnostima preduzeća.“7

Podrška
stvaranja strategije

Podrška odlučivanaj
menadžera

Podrška poslovnim
operacijama
Slika 3. Osnovna uloga informacionih sistema
Navedene uloge informacionog sistema struktuirane su prema hijerarhijskom nivou.
Na samo početku realizacije informacionih sistema nalazi se dominantna uloga, odnosno
podrška informacionog sistema poslovnim operacijama (kompletna obrada podataka). Na
srednjem nivou nalazi se i sama podrška menadžera informacionog sistema, koji direktno
učestvuje u realizaciji i postizanju najvišeg nivoa informacionih sistema, odnosno dostizanje
podrške poslovnim operacijam, u realizaciji informacionih sistema. Na osnovu ovoga
možemo zaključiti da je danas nezamislivo da menadžeri vode i upravljaju organizacijom, bez
dobro pripremljenog i organizovanog informacionog sistema. Uspješni informacioni sistemi
direktno utiču na to, kako menadžeri odlučuju, planiraju i upravljaju organizacijom.

7
Miodrag Trajković, Dragan Petrović, Informaciona tehnologija u funkciji strategijskog menadžmenta. Zbornik
radova. Tehnološkog fakulteta u Leskovcu. sv.17. (1). Leskovac, 2005. str. 139

7
 Latinović (2006) ističe da se djelatnost svakog informacionog sistema može izvoditi
kroz sljedeće postupke: prikupljanje podataka, obrada podataka, memorisanje podataka i
informacija i distribucija podataka i informacija korisnicima. Važna karakteristika
informacionih sistema jeste njihova multidisciplinarost, koristi se u svim sverama
knjigovodstvu, finansijama, menadžmentu, razvoju proizvodnje, marketingu i prodaji.

1.2. Tipovi informacionih sistema

Osnovna podjela informacionih sistema je: formalni i neformalni informacioni sistem.

Formalni informacioni sistemi su informacioni sistemi organizacija u kojima su
poslovi jasno definisani. Jasno i precizno su definisani ciljevi kojima se teži, odnosno
precizno je prikazana politika i strategije kojom treba da se aktivnost vodi. Formalni
informacioni sistemi poseduju tri vrste informacija: strategijske informacije, upravljačke
informacije i operativne informacije.
Neformalni informacioni sistemi su lični ili personalni informacioni sistemi. To su
informacioni sistemi zaposlenih pojedinaca u organizaciji koji služe rešavanju njihovih ličnih
problema u obavljanju posla.
Pod izrazom informacioni sistem podrazumijeva se uglavnom kompjuterski bazirani i
formalni informacioni sistem koji se koristi kompjuterskom tehnologijom. Iako kompjuterski
bazirani informacioni sistemi koriste kompjutersku tehnologiju da pokrenu proces obrade toka
podataka u razumljivu informaciju, postoji opšta razlika između kompjutera i kompjuterskog
programa s jedne strane, i informacionog sistema s druge strane.

2. VRSTE INFORMACIONIH SISTEMA

Kod podjele informacionih sistema kao osnovu same klasifikacije mogu se uzimati
različiti kriterijumi. Tako se informacioni sistemi razvrstavaju uglavnom prema sljedećim
kriterijumima:
1. prema primijenjenoj tehnologiji
a) konvekcionalni i
b) kompjuterizovani informacioni sistem;

8
2. prema opsegu odnosno, obuhvatu
a) jednostavni i
b) kompleksni informacioni sistem;
3. prema području primjene ili orjentisanosti informacionih sistema
a) informacioni sistem nabavke;
b) informacioni sistem prodaje;
c) informacioni sistem proizvodnje;
d) marketing informacionih sistema;
e) društevni informacioni sistem;
f) poslovni informacioni sistem;
4. prema vrsti podataka,
a) informacioni sistem o teritoriji;
b) informacioni sistem o proizvodu;
c) informacioni sistem zasnovan na statističkim podacima;
d) informacioni sistem zasnovan na naučnim podacima itd...,
5. prema stepenu razvijenosti IS
a) nerazvijeni informacioni sistem;
b) klasični informacioni sistem i
c) informacioni sistem na većem stepenu razvoja - Integralni informacioni sistem;
6. prema karakteru informacionog toka: Opšta poslovna djelatnost na koju se informacioni
tok odnosi, Opšta priroda ili svojstva informacije koja se obrađuje i prenosi, Vremenski okvir
informacionog toka.

3. KOMPONENTE INFORMACIONIH SISTEMA

Informacioni sistem sastoji se iz svojih komponenti, koji čine njegovu cijelinu i koji
zajedno izvršavaju određene aktivnosti. Sistem u svom djelovanju skuplja, sređuje, obuhvata i
unosi podatke u proces obrade.
“Može se reći da postoji četiri ključna implicita u svim vrstama informacionih sistema:

9
  Ljudi, hardver, softver, podaci i računarske mreže čine pet osnovnih grupa resursa
svakog informacionog sistema;
 Ljudski resurs uključuje specijaliste i korisnike informacione tehnologije, hardverski
resurs obuhvata računarske uređaje i medije, softverski resurs programe i procedure,
resurs podataka baze podataka i znanja i resurs mreže komunikacione medije i
računarske mreže;
 Resurs podataka se transformiše aktivnostima procesiranja u različite informacione
proizvode za različite krajnje korisnike i;
 Procesiranje informacija obuhvata aktivnosti: ulaz, obradu, izlaz, memorisanje i
kontrolu.”8

U procesu informacionih sistema postoji šest komponenti koje moraju biti zajedno kako bi
proizveli informacioni sistem:
1. Hardver: Termin se odnosi na hardver mehanizaciju. Ova kategorija obuhvata sam
računar, koji se često naziva i centralna procesorska jedinica (CPU), i sve njegove opreme za
podršku. Među opremom za podršku su ulazni i izlazni uređaji, uređaji za skladištenje i
komunikacioni uređaji.
2. Softver: Termin se odnosi na softver kompjuterskih programa i priručnika (ako
postoji) koji ih podržavaju. Kompjuterski programi su instrukcije, koje su mašinski čitljive
koji usmjeravaju kola u okviru hardverskih dijelova sistema da funkcioniše na način koji
proizvode korisne informacije iz podataka. Programi su uglavnom čuvaju na nekom ulazno /
izlaznom mediju, često disk ili trake.
3. Podaci: Podaci su činjenice koje se koriste za proizvodnju programa korisne
informacije. Kao i program, podaci su uglavnom čuvaju u formi automatskog čitanja na disku
ili traci dok ih računar mora kasnije obraditi.

4. Postupci: Postupci su pravila koja regulišu rad računarskog sistema. "Procedure su

ljudima šta je softver za hardver" je zajednički analogija koja se koristi da ilustruje ulogu
sistema.
5. Ljudi: Svaki sistem mora posjedovati ljudski resurs ako želi da bude koristan. Često
najviše izgleda sistema, ljudski resurs je vjerovatno komponenta koja najviše utiče na uspjeh
ili neuspjeh informacionih sistema.

8
Neđo Balaban, i saradnici, Informacione tehnologije i informacioni sistemi, Ekonomski fakultet, Subotica,
2007.

10
 6. Feedback: to je još jedna komponenta IS, koji definiše da se dobija povratna
informacija.

Slika 4. Komponente informacionih sistema

ZAKLjUČAK

Informacioni sistem ( IS ) je sistem sastavljen od ljudi i računara koji obrađuje ili

interpretiraju informacije (podatke) u jedan sveobuhvatan sistem. Termin se takođe ponekad

11
koristi u više ograničenim okvirima i da se odnosi samo na softver koji se koristi za
pokretanje kompjuterizovanih baza podataka ili da se odnosi samo na računarske sisteme.
Informacioni sistemi je akademska studija komplementarnih mreža hardvera i softvera koji
ljudi i organizacije koriste za prikupljanje, filtriranje, procesuiranje, stvaranje i distribuiranje
podataka.
Bilo koja specifični informacioni sistem ima za cilj da podrži operacije, upravljanja i
donošenje odluka. Informacioni sistem koristi informacione i komunikacione tehnologije
(IKT) da organizacija aktivnosti, a takođe se koristi i kao način na koji ljudi komuniciraju sa
tehnologijom u podršci poslovnih procesa.
Neki autori prave jasnu razliku između informacionih sistema, računarskih sisteme i
poslovnih procesa. U principi informacioni sistemi su razlikuju od poslovnih procesa, jer
informacioni sistemi predstavljaju pomoć u kontroli rada poslovnih procesa.
Rad sistema je sistem u kojem ljudi ili mašine obavljaju procese i aktivnosti koristeći
resurse za proizvodnju specifičnih proizvoda ili usluga za klijente. Informacioni sistem je
djelo sistema čije aktivnosti su posvećeni hvatanju, prenosu, skladištenju, pronalaženju,
manipulaciji i prikazivanju informacija.
Kao takav, informacioni sistem međusobno se spaja i sa sistemom podataka sa jedne
strane i aktivnosti sistema sa druge strane. Informacioni sistem je oblik komunikacionog
sistema u kojem podaci predstavljaju i obrađuju kao oblik društvenog pamćenja. Informacioni
sistem se može smatrati polu formalnim jezikom koji podržava ljudsko odlučivanje i
djelovanje.

LITERATURA

12
1. Branko Latinović, Informacioni sistemi, Panevropski univerzitet „APEIRON“,
Banja Luka, 2006.
2. Jaroslav E. Poličšuk, Projektovanje informacionih sistema, Elektro-tehnički
fakultet, Podgorica, 2007.
3. Krstan Bošnjak, Branko Latinović, Informatika, Narodna i univerzitetska
biblioteka RS, Banja Luka, 2004.
4. Miodrag Trajković, Dragan Petrović, Informaciona tehnologija u funkciji
strategijskog menadžmenta. Zbornik radova. Tehnološkog fakulteta u Leskovcu.
sv.17. (1). Leskovac, 2005. 138-148
5. Neđo Balaban, i saradnici, Informacione tehnologije i informacioni sistemi,
Ekonomski fakultet, Subotica, 2007.
6. Stevica Krsmanović, Poslovna informatika, Savremena administracija, Beograd,
1991

13