UNIVERZITET U TUZLI OBAVEZE

RUDARSKO-GEOLOŠKO-GRAĐEVINSKI FAKULTET Nastavne metode: PREDAVANJA I VJEŽBE

Predavanja: 3 časa sedmično (ukupno 45 časova)
Vježbe: 2 časa sedmično (ukupno 30 časova)

HIDROTEHNIČKE GRAĐEVINE Obaveze tokom pohađanja nastave:

I -DVA KOLOKVIJA (pismeni i usmeni)
-SEMINARSKI RAD (PROJEKAT)
-OBAVEZNO PRISUSTVO PREDAVANJIMA I VJEŽBAMA
-AKTIVNOST NA PREDAVANJIMA I VJEŽBAMA

Obavezno prisustvo na predavanjima i vježbama.

Uslovi za dobijanje potpisa:
1. Prisustvo predavanjima i vježbama (3 i više izostanka – BEZ POTPISA)
Prof. dr. sc. NEDIM SULJIĆ, dipl.ing.građ.
1 2

ZAVRŠNI ISPIT: VJEŽBE

Pismeni ispit (1 do 2 zadatka)

-Bodovi sa kolokvija (dva kolokvija):
Svaki kolokvij nosi 15 bodova i sastoji se od 1-2 zadatka.
Zabranjeno korištenje literature i prepisivanje na ispitu !!!
---------------------------------------------------------------------------
Maksimalno osvojenih bodova sa dva kolokvija: 30 bodova
Položen pismeni ispit usmeni ispit

Konačna ocjena -Prisustvo na vježbama:

Svako prisustvo na vježbi nosi 0,333 bodova
(utiče rad i aktivnost studenta na nastavi)
(15x0,333=5,0 bodova)
---------------------------------------------------------------------------
Maksimalno osvojenih bodova: 5 bodova
Uslov za izlazak na završni ispit iz predmeta
-Seminarski rad (projekat):
HIDROTEHNIČKE GRAĐEVINE I
Seminarski rad je obavezan i nosi maksimalno 10 bodova.
----------------------------------------------------------------------------

-Aktivnost na vježbama:
položen ispit iz predmeta HIDROMEHANIKA I HIDROLOGIJA Maksimalno tokom semestra: 5 bodova

3 4

1
 VJEŽBE PREDAVANJA

Ukupno dobijenih bodova tokom semestra: -Bodovi sa kolokvija (dva kolokvija):

maksimalno 50 bodova Svaki kolokvij nosi 20 bodova i sastoji se do 10 pitanja.
--------------------------------------------------------------------------
Završni pismeni ispit u strukturi ocjenjivanja: Maksimalno osvojenih bodova sa dva kolokvija: 40 bodova
maksimalno 50 bodova
-Prisustvo na predavanju:
Svako prisustvo na predavanju nosi 0,333 bodova
(15x0,333=5,0 bodova)
NAPOMENA:
--------------------------------------------------------------------------
Svaki neopravdani nedolazak na vježbe nosi 0,333 negativnih bodova.
Maksimalno osvojenih bodova: 5 bodova

-Aktivnost na predavanju:
Maksimalno tokom semestra: 5 bodova

5 6

PREDAVANJA
SISTEM OCJENJIVANJA:

Ukupno dobijenih bodova tokom semestra:

maksimalno 50 bodova OCJENA BROJ OSVOJENIH BODOVA OPISNA KONAČNA OCJENA

Završni usmeni ispit u strukturi ocjenjivanja: 10 95 – 100 Odličan (izuzetan uspjeh sa neznatnim greškama)
maksimalno 50 bodova
9 85 – 94 Vrlo dobar (iznad prosjeka, ali sa ponekom greškom)

NAPOMENA: 8 75 – 84 Dobar (općenito dobar rad, ali sa dosta grešaka)

Svaki neopravdani nedolazak na predavanja nosi 0,333 negativnih bodova.
7 65 – 74 Zadovoljavajući (solidan, ali sa značajnim
nedostacima)

6 54 – 64 Dovoljan (zadovoljava minimalne kriterije za prolaznu

ocjenu)

5 Ispod 54 Nedovoljan (potreban dodatni rad za uspješno

polaganje ili znatno više rada za okončanje obaveza)

7 8

2
LITERATURA:
1. Lj. Savić: Uvod u hidrotehničke građevine, Građevinski fakultet Beograd, 2009. Sve informacije o predmetu, kolokvijima, ispitima
2. P. Stojić: Hidrotehničke građevine I, Građevinski fakultet u Splitu, 1997. i rezultatima kolokvija i ispita možete naći na
3. P. Stojić: Hidrotehničke građevine II, Građevinski fakultet u Splitu, 1998. slijedećoj web stranici:
4. B. Beraković, N. Kuspilić, M. Pršić: Hidrotehničke građevine – dio I,
Građevinski fakultet Zagreb, 2008.
5. Literatura iz oblasti hidrologije i hidromehanike.

www.suljicnedim.hpage.com

9 10

NASTAVNI PROGRAM: Hidrotehničke građevine

-karakteristike hidrotehničkih građevina
Vodoprivreda -podjela hidrotehničkih građevina
-opšte o vodama
-neusklađenost doticaja i potrošnje -projektovanje i podjela hidrotehničkih građevina
-vodoprivredno planiranje -materijali i građenje
-hidrotehnika

Akumulacioni bazeni i regulisanje proticaja Brane

-uloga akumulacije
-osnovni parametri akumulacije -svrha i zadatak brana
-korisna zapremina akumulacije -podjela i tipovi brana
-vrste akumulacija
-zasipanje akumulacija -osnovni elementi brane
-transformacija poplavnog talasa u akumulaciji -izbor pregradnog profila i izbor tipa brane
-uzroci rušenja brana

11 12

3
Gravitacione betonske brane
-opterećenja koja djeluju na branu
-stabilnost brane
-dimenzionisanje i određivanje poprečnog presjeka
VODOPRIVREDA
-konstruktivna pravila
(GAZDOVANJE VODAMA)
Lučne, kontraforne i olakšane brane

Evakuacija velikih voda i prelivni organi

-projektovanje evakuacionih organa
-izbor mjerodavnog (računskog) proticaja
-određivanje krive protoka donje vode
-osnovni tipovi i dispozicije evakuacionih organa
-prelivne brane (preliv – ulazni dio)
-prelivno lice brane (provodnik) Prof. dr. sc. NEDIM SULJIĆ, dipl.ing.građ.
13 14
-umirujući bazen (slapište)

•Zašto se čovjek u velikoj mjeri bavi vodama? •Štete od vode:

•Zašto postoji mnogo različitih zanimanja vezanih za vodu? a) odbrana od poplava
b) erozija obala i zemljišta
veza čovjeka i vode koristi od vode štete od vode c) odvodnjavanje zemljišta
d) kanalisanje naselja
•Koristi od vode:
a) voda za piće i higijenu •Voda moramo štititi:
b) voda za industriju a) prečišćavanje upotrebljenih voda
c) voda za navodnjavanje b) povećanje proticaja u sušnim periodima.
d) voda za proizvodnju EE
e) voda kao plovni put (saobraćajnica)
f) voda prostor za rekreaciju
g) ribarstvo

15 16

4
 NEUSKLAĐENOST DOTICAJA I POTROŠNJE • Voda potrebna domaćinstva, industrija, poljoprivreda, turizam . . .

•Osnovni problemi sa vodom: obično daleko od mjesta gdje se nalazi

1) ima je tamo gdje nije potrebna (pravi štete)
2) nema je tamo gdje je potrebna ili je ima u nedovoljnim količinama kontrolisani dovod vode do korisnika
3) često je ima kada nije potrebna
4) rijetko dotekne kada je potrebna • Bitno je znati slijedeće:
5) obično nije zadovoljavajućeg kvaliteta a) Režim doticaja manje-više neravnomjeran tokom godine
b) Potrebe za vodom raznih korisnika su uglavnom neravnomjerne
c) Neravnomjernost doticaj i potrošnje se vremenski NE podudaraju

period malih voda rastu potrebe za vodom

period velikih voda smanjuje se potrebe za vodom

Neusklađenost doticaja i potrošnje vode

17 18

•Zadatak gazdovanja vodama f-ja neravnomjernosti doticaja i potrošnje:

VODOPRIVREDA (tri vodoprivredne grane)
1) Zadatak snabdjevanja vodom
1) KORIŠTENJE VODA
-zahtjevana količina i kvalitet u zahtjevanom vremenu
2) UREĐENJE VODA
3) ZAŠTITA VODA
2) Zadatak zaštite od voda
-ukloniti vodu sa ugroženog mjesta i zaštititi vodotok i objekte
1) KORIŠTENJE VODA:
3) Zadatak zaštite voda a) Vodosnabdjevanje naselja, industrije
-osigurati zahtjevanu količinu i kvalitet vode u vodotoku b) Navodnjavanje
c) Korištenje vodnih snaga (hidroenergija)
d) Ribogojstvo
•Vremensko i prostorno preraspoređivanje doticaja složen zadatak
e) Vodni saobraćaj
•Broj potrošača i izvorišta može biti velik i u okviru malog sliva
f) Rekreacija na vodama

kompleksniji problem veći sliv i odnosi u samom slivu

19 20
(zaštita okoline, ekonomski odnosi . . .)

5
2) UREĐENJE VODA:
a) Uređenje većih slivova
b) Rješavanje problema erozije i bujica
c) Regulacija vodotoka
d) Odbrana od poplava
e) Odvodnjavanje
f) Kanalisanje naselja
Brana Grančarevo (20 km od Trebinja) Brana Modrac
g) Asanacija zemljišta

3) ZAŠTITA VODA:
a) Prečišćavanje otpadnih voda
Brana Jablanica
b) Tretman čvrstog otpada na deponijama
c) Provođenje zakonskih mjera
d) Planiranje budućih resursa

21 22

• Vodoprivredne aktivnosti: obavljaju se putem vodoprivredne osnove i

vodoprivrednih planova (to su tzv. dokumenti)
• Dokumenti: utvrđuju dugoročno upravljanje planiranih aktivnosti
• Dokumenti: sprovođenje aktivnosti sa tehničkog i pravnog aspekta
• Na primjer ZAKON O VODAMA FBiH predviđa slijedeće akte:
1. Vodoprivredne uslove
2. Vodoprivredne saglasnosti
3. Vodoprivredne dozvole
4. Vodoprivredne naloge
Poplave
Vodoprivredni uslovi: obaveze koje treba da ispuni projektna dokumentacija
Vodoprivredna saglasnost: kod gradnje objekata (promjene u režimu voda)
Vodoprivredna dozvola: za sve objekte kojima je izdata vodopriv. saglasnost
Vodoprivredni nalog: daje se u toku važenja vodoprivredne dozvole

23 24

6
 KLASIFIKACIJA I PREGLED HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA HIDROTEHNIČKI OBJEKTI: stalni i privremeni (u toku građenja ili remonta)
VODOPRIVREDA: specifičan cilj
1) Vodosnabdjevanje: rješava pitanje obezbjeđenja dovoljnih količina vode HIDROTEHNIČKI OBJEKTI: a) mijenjaju prirodni režim vodotoka
(kvalitet)
b) formiraju vještačke vodne tokove
2) Hidroenergetika: pretvaranje energije vode u električnu energiju
3) Hidromelioracije: optimalni vodno-vazdušni režim tla u datim uslovima
HIDROTEHNIČKI OBJEKTI: prema karakteru izvršenja f-je:
4) Vodni transport: transport u rijekama, pristaništa (riječna, morska), u jezerima
a) vodousporni objekti
5) Kanalizacija: odvođenje i prečišćavanje zagađenih voda
b) vodoprelivni objekti
c) obaloutvrde
HIDROTEHNIČKI OBJEKTI:
d) objekti za transport vode
A) Riječni
e) vodozahvatni objekti
B) Morski
C) Jezerski
D) Kopneni nadzemni
E) Podzemni objekti
25 26

a) VODOUSPORNI OBJEKTI b) VODOPRELIVNI OBJEKTI

• Pregrađuju vodotok formiraju uzvodnu akumulaciju •Ispušta se višak vode (period VV)
• Brane (tipovi, materijal, statički sistemi)
• Nasipi (štite područje od VV; nejednaci pritisci sa suprotnih strana)

Sifonski preliv na gravitacijskim branama

Gravitacijska brana: šema sila

•Prema položaju prelivi: bočni, čeoni, sifonski, vertikalno okno
•U tijelu brane ili van njega

27 28

7
 c) OBALOUTVRDE
•Spajanje sa donjom vodom (mijenja se oblik skoka povećanjem dubine donje vode)
•Regulisanje toka vode u vodotoku (spriječiti rušenje obala i dna)

d) OBJEKTI ZA TRANSPORT VODE

•Transport vode do potrošača (kanali, cjevovodi ...)
•Kanali: različiti poprečni presjeci, materijal
•Cjevovodi: gravitacioni i potisni, nadzemni i podzemni
a) b) nepotopljen skok c) d) potopljen skok

•Slapište (bučnica): potapanje vodnog skoka, zaštita korita od regresivne erozije

•Slapište: na kraju brzotoka, ugrađeni tzv. pragovi, “zubi” ...

Cjevovod na površini terena - nadzemni

Slapište: “zubi”, prag 29 30

e) VODOZAHVATNI OBJEKTI

•Zahvatanje vode na izvoru transport cijevima, kanalima, tunelima

Vraćanje u tok

Zahvat

Akumulacija Korisnik

•Vodozahvat: osigurati potrebnu količinu vode i kvalitet vode

•Zahvati: na rijekama; u jezerima; podzemni zahvati
Tlačni cjevovod – statički sistemi

31 32

8
 Fabrika vode u Brčkom 33 Fabrika vode u Brčkom – retenzioni bazen 34

•Postoji više načina podjele HG značajnija podjela: SPECIFIČNOSTI I OSOBENOSTI HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA
1) Prema djelovanju na tok i režim vode
•HG ili HO omogućavaju upravljanje vodama i spriječavaju njeno razorno dejstvo
1.1 HG koje mijenjaju tok i režim vodotoka brane, nasipi itd
•HG stalno ili privremeno u kontaktu sa vodom
1.2 HG za transport vode kanali, hidrotehn tuneli, cjevovodi itd
voda često najuticajnije opterećenje

2) Prema trajnosti korištenja

•HG statička i dinamička stabilnost
2.1 stalne
vodonepropusnost
2.2 privremene period gradnje ili popravke HG
funkcionalnost
jednostavne za gradnju, korištenje i održavanje
3) Prema namjeni
uticaj HG na okoliš NE smije biti negativan
3.1 HG opšte namjene brane, nasipi, prelivi, zahvati, kanali, cjevovodi,
propusti, kaskade, umirujući bazeni itd
3.2 HG posebne namjene HE, vodne komore, rezervoari, CS,
prevodnice, obaloutvrde itd

35 36

9
 SPECIFIČNOSTI HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA - hidrodinamičke sile sile od valova, seizmika koja djeluje na masu
vode uz HG
• Stalno i uzajamno dejstvo sa vodom
- sile od leda statički i dinamički uticaji
• Uticaj vode na objekat: a) Mehaničko dejstvo
- kavitacija
b) Fizičko-hemijsko dejstvo
c) Biološko dejstvo

a) Mehaničko dejstvo
- Hidrostatički pritisak na uzvodnu i nizvodnu stranu (npr. brane)
- Visinska razlika GV i DV (H) je pritisak i uzrok je pojavi filtracionog toka u tijelu
- Filtracioni tok = hidrodinamički pritisak na dno brane ili nasipa

37 38

•Glavne osobenosti HG:

b) Fizičko-hemijsko dejstvo
a) navedeni uticaji (dejstva)
-Pojava hemijske sufozije (ispiranje filtracionim tokom rastvorenih soli u tlu)
b) ispitivanje izgrađene HG moguće samo u punom pogonu
-Hemijska sufozija utiče na pojavu kaverni u tlu (smanjenje nosivosti tla i objekta)
(posljedice rušenja uglavnom katastrofalne)
-Metalna pregrada (ustava): korozioni proces
c) složeno projektovanje specijalističke studije, fizički i math modeli
-Betonska pregrada: rastvorene soli uzrokuju koroziju betona
obimni istražni radovi
nema “tipskog” projektovanja
d) izgradnja veoma složena radovi i pod vodom, pod tekućom vodom
c) Biološko dejstvo
zabačene lokacije gradnje
-Najopasnije za drvene konstrukcije (kvašenje i sušenje trulenje drveta)
e) materijal visoke vododrživosti, otporan na mraz i sl.
-Razvoj algi u kanalima i u tokovima sa manjom dubinom smanjenje propusne
moći kanala i lošiji kvalitet vode) f) vrijednost radova velika gradnja skupa, eksploatacija jeftina
g) velike brane veliki uticaj na ekologiju i ekonomiku područja

39 40

10
 Brana “Divkovići I” kod Tuzle 41 Brana “Divkovići I” kod Tuzle – poprečni presjek 42

SVRHA GRADNJE I KORIŠTENJA HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA

-Pri proučavanju svakog zahvata pa tako i hidrotehničkih građevina bitno je utvrditi

nužnost i svrhu građenja

-Kod proučavanja hidrotehničkih građevina posebno je važno znanje o vodama i

načinu rada (funkcioniranju) građevina, koje se koriste

Linije napona – brana “Divkovići I”

Odnos čovjek – priroda - HG

Linije ekvipotencijala – brana “Divkovići I” 43 44

11
 Potrebe čovjeka za vodom (svrha gradnje HG): 2) Zaštita od voda:
1) Korištenje voda
-Potreba (problem) korištenjem prostora ugroženih djelovanjem voda (velike vode,
2) Zaštita od voda bujice, područja podložnih vodnoj eroziji)
3) Zaštita voda
-Povrat korištenih voda u prirodu (odvodnja voda iz domaćinstva, industrije, naselja)

1) Korištenje voda:
3) Zaštita voda:
- Sanitarne potrebe (vodosnabdjevanje)
- Proizvodnja električne energije -Nastala je u zadnjih 50-tak godina kao posljedica vrlo intenzivnog djelovanja
čovjeka posebno na kvalitet vode.
- Plovidba
- Ribogojstvo -Nastala zbog ugrožavanja vodnog resursa kojeg u pravilu ne ugrožavaju
hidrotehnički zahvati već prvenstveno druge aktivnosti (izgradnja i korištenje
- Sport, rekreacija prostora, različite industrije i proizvodni pogoni).

-Provodi se radi očuvanja života i zdravlja ljudi, zaštite okoliša i omogućavanje

neškodljivog i nesmetanog korištenja voda za različite namjene.

45 46

UTICAJ HG NA OKOLIŠ - Svi uticaji se moraju sagledati:

• uticaj na prirodu,
-Briga o okolišu sve značajnija. • uticaj na čovjeka i
• uticaj na postojeće izgrađene prostore i građevine.
-Pri građenju i korištenju svih HG posebno razmatra uticaj na okoliš i ocjenjuje
prihvatljivost zahvata. -U okviru prirode razmatra se uticaj na vode, zemljište (neposredan utjecaj), te na
zrak, živi svijet u vodi, neposredno uz vodu i u širem okolišu zahvata
-Uticaji HG razlikuju se od građevine do građevine.
-HG se grade za zadovoljavanje potreba u vezi s vodom, pri čemu ta potreba ne
-Uticaji se dijele na osnovi različitih kriterija (uticaji mogu biti neposredni (direktni) i
mora biti vezana isključivo na potrebe stanovnika koji žive u području građenja.
posredni (indirektni)).

-Neposredni uticaji HG odnose se na djelovanje na zemljište i vode (površinske i

podzemne). -Uticaj na postojeće izgrađene prostore i građevine (naselja, komunikacije, i sl.)

-Ostali uticaji proizlaze iz tih neposrednih uticaja. -Razmatra se i uticaj na kulturnu i povijesnu baštinu.

-Posebno se razlikuju uticaji u vrijeme pripreme izgradnje HG, za vrijeme građenja,

u vrijeme korištenja i nakon prestanka korištenja sistema.

-Osim uticaja građevina na okoliš postoji i uticaj okoliša na građevine, (uticaj

47 prirode, čovjeka i izgrađenih zahvata na planiranu HG. 48

12
 PROJEKTOVANJE HIDROTEHNIČKIH GRAĐEVINA •Rješavanje zadatka u hidrotehnici do detalja projektovati rješenje
(koncepciju, objekte, opreme, način gradnje, finansiranje . . . )
•Projektni zadatak (od investitora, na bazi podloga i uslova gradnje)
•Studije (nekoliko varijanti): opravdanost gradnje •Projektovanju prethodi PROJEKTNI ZADATAK
•Idejno rješenje cilj, sadržaj i obim posla
•Idejni projekti (izbor optimalne varijante)
•Tehničko-ekonomska analiza •Prikupljanje podataka (podloge)
•Glavni (izvedbeni) projekti odrediti i vrednovati moguća rješenja za postavljeni zadatak

•Potrebni stručni kadrovi (građevinci, hidrotehničari, geolozi, tehnolozi, pravnici ...)

•Projektanti sa iskustvom
•Potrebne laboratorije (modeli HG)
•Građenje HG može trajati i preko 5 godina (složeni objekti)

49 50

•Projektovanje fazno opštiji zadaci ka detaljima: c) Idejni projekt (usvojeno Idejno rješenje) najvažniji parametri
a) Opravdanosti izgradnje HG i tehnička izvodivost - V akumulacije
- vodoprivredna studija (korištenje sliva) - tip i H brane
- mikrolokacija (profil) brane i drugih HG u njen sastavu
b) Idejna rješenja više varijanti odabir najpovoljnije (optimalna) - oblici i dimenzije HG
- odrediti makrolokaciju
- karakteristike opreme
- odrediti raspored najvažnijih objekata (npr. kod gradnje brane)
- elementi organizacije građenja
- orijentaciona vrijednost investicije
- elementi održavanja HG
- procjena uticaja HG i datog rješenja na okoliš
- procjena investicione vrijednosti
- utvrditi sadržaj i obim istražnih radova
- mjere za smanjenje štetnog dejstva na okoliš
- definisanje istražnih radova za Glavni projekt
- Studija opravdanosti (ekonomska opravdanost)

51 52

13
 d) Glavni i Izvođački projekat •Projektna dokumentacija:

- uslovi tehnologije građenja - pismeni trag projektovanja

- uslovi ispitivanja kvaliteta radova - opisi, predračuni radova, proračuni, crteži . . .

- precizna investiciona vrijednost - zakonom definisan sadržaj i obim PD za HG

- uputstva za osmatranje HG
- uputstva za održavanje i upravljanje HG
- mjere za slučaj rušenja HG (brana, npr)
- Izvođački projekt razrada detalja prema uslovima na terenu

e) Projekat Izvedenog stanja

- izvedeno stanje HG i opreme

53 54

Projektni zadatak:
•Sastavni dijelovi projekta
-Sadrži opis problema, definisanje projektnih kriterija, popis potrebnih podloga
•Statička i dinamička analiza (proračun) objekta
•Uzimaju se sva opterećenja koja djeluju (mjerodavna kombinacija opterećenja)
Program istražnih radova:
•Stalna opterećenja i povremena (dejstvo temperature, filtracione sile)
-Geodetski, geološki, geomehanički radovi . . .
•Seizmička analiza
-Program određuje obim i način izrade istraživanja
•Uticaj valova (brane, nasipi ...)
•Dejstvo leda
Osnovno oblikovanje HG:
•Dejstvo nanosa (brane)
-Na osnovu analiza i proračuna

-Novi građevinski materijali (zadnjih 30-ak godina) – primjena u projektima: Odabir tipa konstrukcije:
•geomreže za stabilnost nasipa i njihovo temeljenje, geosintetički materijali -Poznavati tipična rješenja (iskustvo)
(geotekstili, geomembrane), epoxi premazi, plastična i čelična vlakna, primjena
-Provesti osnovne proračune konstrukcije (statičke, geomehaničke ...)
lasera i elektromagnetnih talasa itd.
-Imati u vidu tehnologiju gradnje HG
-Planovi oplate i nacrti armature
55 56
-Dokaznica mjera

14
 •Specifičnost HG: projektni kriteriji vezani za vodu i vjerovatnoću pojave
•U hidrotehnici: vjerovatnoća pojave opisuje se povratnim periodom
•Povratni period=recipročna vrijednost vjerovatnosti pojavljivanja događaja P(x)
jednom u povratnom periodu (PP) izraženom u godinama
P(x) = 1 / PP (godina)

•Primjer:
- Vjerovatnost pojavljivanja događaja x povratnog perioda (PP) od 100 godina je:
P(x)=0,01

Primjer redoslijeda projektovanja HG

•Kako doći do tih podataka ???
-Na osnovu izmjerenih hidroloških veličina (Q, vodostaji, padavine ...) kroz duži
FP – proračun funkcionalnosti period vremena (10 – 50 - > 100 godina)

PK – proračun konstrukcija -Hidrološka obrada (statistička obrada) primjenom računa vjerovatnoće

57 58

•Realno: ne možemo predvidjeti pojavu nekog događaja

•Možemo teoretski odrediti vjerovatnost da se taj događaj desi u nekom ∆t

•Primjer:
-Ne možemo znati kada će se pojaviti VV u rijeci PP od 100 godina (poplava)
-Možemo izračunati rizik da se VV pojavi u nekom vremenskom razdoblju

Video - Poplave u Evropi – septembar 2013

59 60

15
 PRORAČUN FUNKCIONALNOSTI (FP) Funkcionalni zahtjevi HG za zaštitu područja od poplava:

•FP HG specifični •HG za zaštitu od poplava: spriječiti plavljenje područja za PP 25, 100 i 1000 god.

•Drugi objekti: FP vezani za normirane zahtjeve (kao visina etaže u visokogradnji) •Spriječavanje poplava: odabir sistema, prostorni raspored, geometrija građevina

•FP HG vezani uz vjerovatnost pojave Q i vodostaja (H) •HG za zaštitu od poplava: nasipi duž korita, rasteretni kanali ...

•Znači: u pravilnicima i normama NEMAMO definisane vrijednosti Q i H mjerodavne •Odabir mjerodavnog PP zavisi od načina korištenja zemljišta koje se brani
za funkcionalne analize HG
•Znači: imamo određene PP pojavljivanja mjerodavnih događaja
•Znači: hidrološkim i hidrauličkim proračunima određujemo veličine Q i H •Primjer:
•HG imaju i neke normirane zahtjeve (širina kolovoza preko krune brane ...) -Poljoprivredno zemljište (PP 25 godina)
-Manja naselja (PP 100 godina)
-Gradovi i bitna područja (PP 1000 godina)

61 62

Funkcionalni zahtjevi HG za odvodnju: PODLOGE ZA PROJEKTOVANJE HIDROTEHNIČKIH GRAĐEVINA

1) Potrebe za vodom
•Odvodnja = sistem HG prikuplja se voda sa terena, provodi i ispušta u prijemnik
- kvalitativno i kvantitativno npr. korišt. vodnih snaga potreba za energijom
• Odvodnja: za poljoprivredna zemljišta, naselja, saobraćajnice ...
•Odabir PP za dimenzioniranje odvodnje = ekonomska kategorija
2) Hidrološke i hidrometeorološke podloge
•Povećanjem PP povećavamo mjerodavne Q i vodostaje (H) skuplje rješenje
a) opšte geografske i hidrografske karakteristike sliva, P, T, vlažnost, ET, vjetar
•Radi se tehničko-ekonomska analiza (isplativost sistema za odvodnju)
b) niz srednjih mjesečnih (sedmičnih, dnevnih) Q od min. 20 do 40 godina
c) hidrogrami poplavnih valova VV određenog PP
•PP mjerodavne padavine za odvodnju poljoprivrednog zemljišta = 5 do 25 godina
d) male vode raznih vjerovatnoća pojave mjesečni i dnevni Q
•PP mjerodavne padavine za odvodnju naselja = 2 do 5 godina
e) podaci o nanosu vučeni i suspendovani koncentracija, pronos, sastav
•PP mjerodavne padavine za puteve sa m/v = 10 godina
f) kriva proticaja riječnog korita (donja voda – za branu)
g) fizičke i hemijske osobine voda podzemne i površinske

63 64

16
3) Topografske podloge 5) Vodoprivredne, ekonomske i energetske podloge

a) pregledne situacije i karte akumul. basena R 1:200 000 do 1:5000

b) detaljne karte krupnije R R 1:2000 do 1:50 6) Bujičarske podloge

(mjesto brane i EO, ostali prazeći objekti)

7) Ekološke podloge

4) Geološke, seizmološke, hidrogeol. i geomehaničke podloge daju procjenu

a) osobine sredine gdje fundiramo HG 8) Mašinske i elektrotehničke podloge

-položaj rasjeda i pukotina, čvrst. na prit. i smicanje, koef. trenja,

deformabilnost, ϕ, granulometrijski sastav kod nevezanog tla, 9) Saobraćajne podloge

stišljivost i čvrstoća na smicanje kod vezanog tla . . .

b) vododrživost akum. i profila brane 10) Prethodna tehnička dokumentacija

-ispucalost i vododrživost stijene, NPV . . .

c) stabilnost bokova doline •Podloge sakupljanje kroz istražne radove geološki, hidrološki, geodetski . . .

d) raspoloživost i osobine potencijalnog građevinskog materijala pribavljanje postojećih podataka od hidrometeor. zavoda i sl.

65 66

PRORAČUN TRAJNOSTI PRORAČUNI HIDROTEHNIČKIH KONSTRUKCIJA

• Propisani EC kroz proračun nosivosti i upotrebljivosti (npr. dop. pukotine ...) •Proračuni stabilnosti i mehaničke otpornosti razlikuju se ako se radi o
fleksibilnim i o krutim konstrukcijama.
• Propisani kroz tehnološke zahtjeve za gradnju i kontrolu kvaliteta

• Osiguranje trajnosti HG i konstrukcija:

• PRORAČUNI FLEKSIBILNE HIDROTEHNIČKE KONSTRUKCIJE
a) Planirana i moguća buduća upotreba
•Proračun "hidrauličke" stabilnosti u struji vode.
b) Očekivani uticaj okoline
c) Izbor sistema konstrukcije •Za takve konstrukcije (npr. obaloutvrda, prag, obloga lukobrana, ....) proračuni
uglavnom nisu zakonski propisani (provode se prema opće poznatim pravilima
d) Oblikovanje konstrukcijskih pojedinosti
struke ili prihvaćenim propisima drugih država.
e) Kvalitet gradnje i nadzor
•Temeljni principi proračuna takve konstrukcije su da kroz radni vijek omogući
f) Održavanje tokom predviđenog vijeka konstrukcije
predviđenu upotrebu i da može preuzeti djelovanja i uticaje vode na ekonomičan i
pouzdan način.

67 68

17
 •PRORAČUNI KRUTE HIDROTEHNIČKE KONSTRUKCIJE •Temeljni principi proračuna hidrotehničkih (i drugih) konstrukcija su da konstrukcija
kroz proračunski radni vijek (predviđena upotreba, preuzimanje svih opterećenja).

•Kod "krutih" hidrotehničkih (i svih drugih) konstrukcija proračuni se provode prema
EUROCODE-u (EC) što uključuje:
1) proračune nosivosti po graničnim stanjima nosivosti,
2) proračune upotrebljivosti po graničnim stanjima upotrebljivosti,
3) proračune trajnosti.
•Filozofija proračuna konstrukcije metodom graničnih stanja po EC-u je da za svako
granično stanje moraju biti ispunjeni proračunski kriteriji (≤) koji opisuju uslove koje
konstrukcija mora ispuniti.
* Pouzdanost konstrukcije = vjerovatnost da konstrukcija neće otkazati u periodu
trajnosti građevine.

•Evropske norme; tzv. "Eurocode" (EC) donesene su radi formiranja harmoniziranih

direktiva za temeljne sigurnosne zahtjeve građevina i konstrukcija u okviru
jedinstvenog europskog tržišta.

69 70

•Proračuni HG dokazati da dimenzije HG odgovaraju funkcionalnim zahtjevima

PRORAČUNI NOSIVOSTI KRUTE HIDROTEHNIČKE KONSTRUKCIJE:
•Proračuni HG potvrditi statičku i dinamičku stabilnost HG i opreme
•Proračuni nosivosti odnose se na sigurnost konstrukcije i ljudi.
•Proračuni HG prema važećim propisima i standardima

•Prema EC predviđene su provjere sigurnosti za nosivost po četiri granična stanja

•Građevinski dio projekta HG hidraulički i statički proračuni
nosivosti koje se mogu podijeliti u dvije grupe:
•Obim proračuna f-ja nivoa projekta i složenosti HG
1) proračuni stabilnosti 1) nivo Studije proračuni se ne rade rješenja iskustveno
2) proračuni čvrstoće.
2) Idejno rješenje približan prorač. ispravnost parametara rješenja
obično se proračuni ne prilažu u Idejno rješenje
3) Idejni projekt proračuni opšte stabilnosti
(klizanje, prevrtanje, naponi u tem. spojnici . . . )

hidraulički proračuni obuhvataju:

određivanje krive proticaja DV, dimenzioniranje EO, određivanje KMU,
procjena t pražnjenja akum., prorač. NPV, prorač. filtr. oko HG i kroz HG
71 72

18
 •Hidraulički proračun u okviru Idejnog ili Glavnog projekta HG obuhvata:
4) Glavni projekt precizne podloge složeniji proračuni (detaljniji)
1) hidrauličku šemu skica sa svim bitnim elementima HG
proračun opšte stabilnosti
2) opis i komentar podloga koje koristimo u proračunu
statičko dimenzioniranje
3) opis kriterija i metodologije proračuna i oblikovanje objekta
proračun prslina i ugiba
(osnovne postavke, nedostaci postupka, spisak korištene literature)
proračun pomjeranja i drugi statički proračuni
4) prikaz (tabelarni ili grafički) i opis kometara rezultata proračuna

Hidraulički proračuni
-ponoviti ih iz Idejnog projekta sa novim podacima

iz istražnih radova, hidrauličkim modeliranjem . . .

73 74

Opis pojedinih djelovanja na konstrukciju

KLASIFIKACIJA DJELOVANJA OPTEREĆENJA:
•Stalna i korisna opterećenja neće se razmatrati
• Djelovanje = a) sile (vlastito i prisilno opterećenje) i b) prisilna djelovanja
•Posmatramo specifična djelovanja kod hidrotehničkih građevina.
umjetnog ili prirodnog okoliša na konstrukciju

a) Sila (vlastito opterećenje, opterećenje od fiksne opreme i fiksne mehanizacije, te A/ Strujanje ispod temelja
prisilno korisno i prometno opterećenje kao i opterećenje od od zraka, tla i vode
koja djeluju na konstrukciju (direktno djelovanje). •Problem temeljenja brana jedan od najsloženijih problema HG

b) Prisilna djelovanja umjetnog okoliša akceleracija od rada stroja ili prirodnog •Osnovne karakteristike temelja brana:
okoliša (prisilno ili spriječeno deformiranje uslijed promjene temperature, nosivost, deformabilnost, vodopropusnost i stabilnost.
nejednolikog slijeganja, skupljanja betona ili vlage, te prisilna akceleracija od
potresa, hidrodinamičkog djelovanja vode i vjetra (indirektna djelovanja). •Posebna pažnja vodopropusnost.

•Bitno je uočiti razliku između problema temeljenja na tlu i na stijeni.

•Djelovanja ne javljaju se uvijek istovremeno (za proračun konstrukcije imamo): •Propusnost uslijed pora znatno se razlikuje od propusnosti uslijed pukotina.

• prema promijenjivosti tokom vremena •Srednja filtracijska brzina u nekoj propusnoj kontinuiranoj i homogenoj sredini
• prema mogućnosti promjene položaja u prostoru određena je Darcyjevim zakonom:
• prema svojoj prirodi ili odzivu konstrukcije.
75 76

19
v - brzina tečenja podzemne vode
∆H - promjena nivoa gornje i donje vode
L - dužina puta oko temelja
I - pad piezometarske linije
k - koeficijent filtracije.

•Injekcijske zavjese kod brane:

Smanjuju količinu filtrirane vode i produže put procijeđivanja,
(smanjuje silu uzgona u temeljima brane i hidrostatičke sile smicanja na bokovima
brane).

Strujna mreža i sile na branu

77 78

B/ Opterećenje građevina u struji tekućine

* Hidrodinamička sila opticanja, rastavlja se na dvije komponente:

-horizontalnu i
-uzgonsku silu

C/ Sila mlaza
•Sila mlaza određuje se iz zakona održanja količine kretanja
•Definisana izrazom:

Dijagram hidrostatičkog opterećenja na injekcijsku zavjesu

79 80

20
•Za projektovanje HG potrebno poznavanje iz hidraulike i hidrologije, geologije, Hidrotehničke konstrukcije tokom projektovanja mogu biti uslovljene sa:
hidrogeologije, mehanike, statike, otpornosti materijala, dinamike konstrukcija, NEPOTPUNIM INFORMACIJAMA (geološke, hidrogeološke, seizmološke itd)
mehanike tla, inžinjerske seizmologije itd. NEPREDVIDIVIM POJAVAMA (velike vode, zemljotresi)
TEHNOLOGIJOM GRAĐENJA (moguća odstupanja od projekta)

•Stanje HG nakon gradnje zavisi od kvaliteta izvedenih radova, poslovnoj politici

izvođača, odgovornosti projektanta, izvođača i nadzornog tima. • Tokom projektovanja i gradnje hidrotehničkih objekata mora se sarađivati sa
stručnjacima raznih specijalnosti.

•HG uglavnom izlaze van okvira klasičnih tehničkih rješenja i svaki objekat ima
određeni stepen originalnosti. • Pri projektovanju i gradnji HG MORAJU se koristiti sva raspoloživa znanja
(laboratorijska ispitivanja i složena istraživanja “in situ”).

81 82

ISTRAŽNI RADOVI
a) INŽINJERSKO-GEOLOŠKE I HIDROGEOLOŠKE PODLOGE

a) INŽINJERSKO-GEOLOŠKE I HIDROGEOLOŠKE PODLOGE -Gradnja brana, dovodnih tunela, podzemnih građevina u stijenskom masivu se
karakteriše na dva načina:
b) DALJINSKA DETEKCIJA 1. Poremećajem prirodne ravnoteže koja je postojala prije gradnje HG
2. Stvaranjem novih hidrogeoloških uslova tokom gradnje
c) GEOFIZIČKA ISTRAŽIVANJA

d) STATIČKA ISPITIVANJA DEFORMACIJSKIH KARAKTERISTIKA STIJENE I -Filtracija u ispucalom stijenskom masivu se razlikuje od filtracije u tlu te se
DRUGA ISPITIVANJA NA TERENU danas razvija nova naučna disciplina koja se zove “HIDRAULIKA STIJENA”.

-Bitno je utvrditi slijedeće:

Uticaj prirodnih hidrauličkih karakteristika podzemlja na HG
Uticaj HG na izmjenu prirodnih hidrauličkih karakteristika podzemlja.

83 84

21
 -Najveći značaj u hidrotehničkoj inžinjerskoj praksi imaju lokalni poremećaji ili
- Za građevinskog inžinjera bitno je poznavanje stijena u vodi. PUKOTINE.

-Potrebno je poznavati pravac pada pukotina, pravac pružanja i padni ugao.

A) Geološke karakteristike koje utiču na osobine stijenskih masiva:

-pukotine, rasjedi, unutarnji naponi, kompozicija stijene

B) Inžinjersko-geološke karakteristike:
B.1 struktura (sastav površine, raščlanjenost geoloških profila (sedimentne stijene-
slojevitost; metamorfne stijene-slojevitost; magmatske stijene-lučenje))
B.2 strukturno mehaničke osobine (pukotine i površine odvajanja)
B.3 mehaničke osobine (čvrstoća, stabilnost, gustoća ...) Pravac pada i pravac pružanja pukotina

C) Hidrogeološke karakteristike: -Poznavanje nagnutosti i pravca pružanja slojeva i pukotina su od izuzetnog

Uslovljene su građom terena (filtracija) i strukturnim odnosima. značaja za stabilnost hidrotehničkih objekata i prenos sila sa objekta na temelje.
Na primjer, u krškim terenima oborine se direktno infiltriraju u podzemlje i gravitiraju
razređenim podzemnim kanalima prema zonama isticanja.

85 86

-Neodgovarajući istražni radovi su uglavnom uzrok poskupljenja gradnje objekata.

b) DALJINSKA DETEKCIJA
-Rušenja HG uglavnom dolazi zbog nedovoljnih i neodgovarajućih istraživanja i
-Prilikom istražnih radova posebnu pažnju posvetiti:
podloga za projektovanje.
a) Problemima vododrživosti
b) Problemima potapanja velikih površina terena
c) Hidrološke i meteorološke promjene
-Na HG primjenjuje se preko 120 istražnih postupaka, kao što su: d) Rizik od padinske erozije
topografski, geološki (inžinjersko-geološki i hidrogeološki), hidrološki, hidraulički, e) Ugrožavanje stabilnosti padine radi učestale promjene nivoa vode u akumulaciji
hemijski, biološki, daljinska detekcija itd. f) Taloženje nanosa
g) Inducirane seizmičke pojave

Metode daljinske detekcije=nove metode istraživanja i kontrole izgrađenih

hidrotehničkih objekata (korištenje avio snimaka i satelitskih praćenja).

87 88

22
 c) GEOFIZIČKA ISTRAŽIVANJA KOD HIDROTEHNIČKIH OBJEKATA
Metode daljinske detekcije:
•Geofizičke metode same nisu dovoljne
1. MULTISPEKTRALNA DALJINSKA DETEKCIJA
(radi na činjenici da svaki predmet na Zemlji ima određeni intenzitet zračenja u •Puna vrijednost samo sa drugim istraživačkim metodama
spektralnoj skali) •Sve više u hidrotehnici postaju neophodne

2. ELEKTROMAGNETSKA RADIJACIJA
(omogućava izlazak iz uskih granica vidljivog spektra. Osobine elektromagnetskih •Metode geofizičkog istraživanja:
talasa zavise o njihovoj talasnoj dužini i frekvenciji)
c.1 gravitacijska (mjeri gravitacijsko polje)
3. INFRACRVENA TERMOGRAFIJA c.2 magnetska (mjeri magnetsko polje)
(tijela različite temperature različito zrače u infracrvenom dijelu spektra. Satelitsko
c.3 seizmička (brzina seizmičkih valova)
snimanje pomoću skenera sa osjetljivošću temperaturnih promjena od samo
0,2oC. c.4 termalna (razlika temperature)
c.5 sonična (brzina zvučnih valova)
itd

89 90

d) STATIČKA ISPITIVANJA DEFORMACIJSKIH KARAKTERISTIKA STIJENE I GEOTEHNIČKE PODLOGE HG

DRUGA ISPITIVANJA NA TERENU
•Geološka i geomehanička komponenta

-Dio ovih ispitivanja pripada naučnoj disciplini mehanike stijena
-Metode i karakteristike koje su od značaja za hidrotehničke objekte su:
HIDRAULIČKI TLAČNI JASTUK
•Definišu geološke i geomehaničke osobine temeljnog tla
•Utvrđuju se istražnim radovima (obavezni)
•Geološki radovi (prostrane građevine, temeljenje u složenim uslovima)
•Geološki radovi: primjer sanitarne deponije otpada; klizišta ...

VODNA KOMORA •Geološki radovi: bitna pojava rasjeda (mogući drugačiji slojevi tla sa obe strane)
•Geotehničke istražne radove izvode specijalizovane firme (građevinac, geolog...)
SONDAŽNI DILATOMETAR ZA STIJENU
•Geotehnički radovi: radovi na terenu, rad u laboratoriji i izrada elaborata

91 92

23
 OSNOVE ZA PRORAČUN HG
HIDROGEOLOŠKE PODLOGE HG
•HG vrlo složene (niz konstrukcija i sistema)
•Kod HG za zahvat vode (rezerve vode, rasprostranjenost, propusnost tla)
•Građevina: u globalu sve što je sagrađeno na tlu
•Kod akumulacija vode (vododrživost tla, ponori ...)
•Konstrukcija: sistem povezanih dijelova koji čine cjelinu
•Može se mjeriti pritisak PV pijezometrima
•Npr. riječna HE ima slijedeće konstrukcije:
-Zemljani nasipi
-Obaloutvrde duž vodotoka
-Zemljanu branu na koju se nadovezuje AB brana (sa prelivom i slapištem)
Stambeni objekat
Kamena pozadina
Izvedeni torkreti
i ankeri Ulica
1
B-1
1,1 -AB strojarnica
3,1
2
R-1 B-2
1,8
6,1
-AB konstrukcije brodskih prevodnica
2 3 7,0
366,00 2,7
5
AB z id visine
H=2,60 m B-5 R-3
2

3
4,7

6,0
6 -AB most (preko svih poprečnih konstrukcija)
Ulica 1,7 1,6 5,0
3
centar 5
4 6,2 6

-Čelične konstrukcije vrata brodske prevodnice

PV
3,6 3,6 TP

LEGENDA:

1. Nasip,
2. Žuto-smeđa glina sa pros lojcima sitne drobine, s rednje tvrda,
-Kanali ispred i iza brodske prevodnice
3. Sivo-plava i smeđa glina sa uk lopcima komada dacita,
4. Konglomerati -šljunak i pijesak, krupni,
5. Smeđa glina i drobina, tvrda i
6. Daciti.

-UPOREDBA: stambeni objekat ima samo jedan konstruktivni sistem (skeletni npr.)
93 94

•Građevinske konstrukcije: pouzdane (sigurnost, trajnost, upotrebljivost); ekološki

prihvatljive; ekonomične i estetski oblikovane
•Proračuni: osiguravamo pouzdanost HG
•Proračun konstrukcija: a) proračun stabilnosti
b) proračun otpornosti (čvrstoće)
c) proračun trajnosti

•Primjer brane kao HG:

Primjer konstrukcije riječne HE
-Pregrađuje se dolina
-Visinom osigurava dovoljnu V akumulacije
•Hidrotehničke konstrukcije spadaju u inženjerske konstrukcije -Stabilna (prevrtanje, klizanje) kao kruto tijelo da ne promijeni svoj položaj
•Inženjerske konstrukcije: uloga građ. ing. veoma bitna i dominantna -Usljed opterećenja da ne dođe do loma brane ili pojave pukotina (kriterij otpornosti)
•Arhitektonske konstrukcije (stambeni objekti): građ. ing. ima servisnu ulogu -Uz redovno održavanje osigura proračunski vijek trajanja
(statički proračun i dimenzioniranje)

95 96

24
•Proračunima dokazati zadovoljenje projektnih kriterija
MATERIJALI I GRAĐENJE

•Projektni kriteriji određeni propisima i standardima

•HG koristimo materijale postojane na mraz
•Projektni kriteriji mogu se odrediti po pravilima struke (H brane ...)
•Materijali beton (nearmirani i AB)
•Proračuni u studijama i projektima (nivoi projektovanja)
glina
S and G
kamen (lomljeni, drobljeni)
asfalt
drvo
geosintetici

Nivoi projektovanja

97 98

HIDROTEHNIČKI BETON •HB podjela na 4 načina

1) Prema položaju u odnosu na NV:
•HG primjena HB a) podvodni stalno pod vodom
•HB posebni uslovi vodonepropusnosti, niska toplotna hidratacija, b) u zoni promjenjivog NV između max. i min. NV
otporan na mraz i habanje, mala zapr deformacija usljed skupljanja i T, c) iznad NV
otporan na agresivno dejstvo voda i tla

2) Prema dimenzijama konstrukcije:

a) masivni min dimenzija > od 1m i ukupna V > 10m3
b) nemasivni jedna dimenzija < od 1m ili V < od 10m3

3) Prema agresivnosti vode:

a) beton koji nije ugrožen agresivnim dejstvom vode
b) beton koji je ugrožen agresivnim dejstvom vode

99 100

25
Uslovi kvaliteta betona i sastavnih dijelova betona
4) Čvrstoća na zatezanje propisana za svaki dio konstrukcije HG

•Definisani standardima
•Kod HB propisuju se i ispituju: •Nekada se dodaju i posebni zahtjevi termička svojstva, otpornost na abraziju

1) MB preko čvrst. na prit. 90 dana nakon ugrad (razlika od običnog)

2) Vodonepropusnost max prit vode pri kome voda ne smije procuriti •Sastavni dijelovi betona:

kroz određeni broj uzoraka - C, A, W i armatura ispuniti opšte uslove prema propisima i normama

obilježava se slovom “V” ispred broja koji

3) Otpornost na mraz
predstavlja zahtjevani prit u barima
(1 bar = 10 mVs) V2 ; V4 ; V6 ; V8 ; V12
broj ciklusa zamrzavanja i odmrzavanja koji je
potreban da bi čvrstoća na prit. betona ispod
75% od čvrstoće prije zamrzavanja

101 102

Planiranje i faze izvođenja radova 8) Betoniranje brane ili nasipanje (zemljana)

9) Betoniranje preliva, slapišta, ispusta
•Brane sa pratećim objektima veoma složene HG
10) Izrada injekcione zavjese
11) Čišćenje buduće akumul. od vegetacije izbjeći eutrofikaciju akumul.
detaljno isplanirati svaku fazu izgradnje
12) Zanatski radovi
13) Montaža opreme
•Najvažnije faze izvođenja radova HG brana sa pratećim objektima:
14) Ugradnja sistema za uzbunjivanje
1) Projektovanje sa istražnim radovima
15) Probno punjenje akumul u tri etape
2) Osiguranja potrebnih saglasnosti i dozvola
I etapa punjenje do nivoa koji je = 1/3 H brane
3) Pripremni radovi pristupni putevi, otvaranje pozajmišta materijala ...
II etapa podizanje vode za još 1/3 H brane (ako je ok u I etapi)
4) Radovi na skretanju rijeke (optočni tunel, kanal i sl.)
III etapa podizanje vode do KNU
5) Paraleleno sa 4) idu radovi na objektima iznad NV (upravna zgrada ...)
16) Monitoring za vrijeme izvođenja, probnog punjenja akumul.
6) Antierozivni radovi u slivu akumulacije
geodetska osmatranja
7) Osiguranje temeljne jame i priprema temeljenja
vizuelna osmatranja HG, opreme i okolnog terena
17) Tehnički prijem objekta i puštanje u rad
103 104

26
DOZVOLE I DOKUMENTI 3) UPOTREBNA DOZVOLA
-Nakon završetka gradnje, a prije početka korištenja HG
• HG projektovati i graditi prema prostornom uređenju -Utvrđuje se da je HG izgrađena prema građevinskoj dozvoli i projektu i da je
• Nadležne institucije (potrebne dozvole): pogodna za upotrebu
1) LOKACIJSKA DOZVOLA
-uslovi za gradnju
-podloga za lokacijsku dozvolu = idejni projekat HG ili zahvata
-dio lokacijske dozvole su vodni uslovi

2) GRAĐEVINSKA DOZVOLA
-na osnovu glavnog projekta
-može se početi sa gradnjom

105 106

27