Πρόγραμμα Σπουδών PDF

Signature Not
Verified
Digitally signed by
THEODOROS MOUMOURIS
Date: 2015.01.23 13:05:48
EET
Reason: Signed PDF
(embedded)
Location: Athens, Ethniko
Typografio
1499
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 153
22 Ιανουαρίου 2015
και στη συνεπαγόμενη δυνατότητα επιλογής εναλλακτι−

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ κών λύσεων για το άτομο και την κοινωνία, η δημιουρ−
Αριθμ. 8563/Δ2 γία «οικονομικής κουλτούρας» μέσω της διδασκαλίας
Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος «Αρχές Οικονο− οικονομικών μαθημάτων στο πλαίσιο της γενικής εκ−
μικής Επιστήμης» της Γ΄ τάξης της Ομάδας Προσα− παίδευσης, αποτελεί αναγκαιότητα για κάθε σύγχρονο
νατολισμού των Οικονομικών−Πολιτικών−Κοινωνικών εκπαιδευτικό σύστημα.
και Παιδαγωγικών Σπουδών Γενικού Λυκείου. Λαμβάνοντας υπόψη την επισήμανση του John
Maynard Keynes κατά την οποία: «η οικονομική θεωρία
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ δεν παρέχει ένα σώμα καθιερωμένων συμπερασμάτων
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ άμεσα εφαρμόσιμων στην οικονομική πολιτική. Είναι
Έχοντας υπόψη: μια μέθοδος μάλλον παρά ένα δόγμα, ένα νοητικό ερ−
1. Τις διατάξεις του άρθρου 42 παρ. 2 περ. α του γαλείο, μία τεχνική σκέψης, η οποία βοηθά τον κάτοχο
ν. 4186/2013 (Α΄ 193) «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθ− της να οδηγηθεί σε σωστά συμπεράσματα», προκύπτει
μιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις». η σημαντικότητα της κατάλληλης μεθοδολογίας/ τε−
2. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 περ. α υποπ. ββ χνικής για την ερμηνεία και κυρίως τη διδασκαλία των
του ν. 3966/2011 (Α΄ 118) «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων οικονομικών.
Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτι− Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι, «τα οικονομικά εί−
κής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας ναι ταυτόχρονα, ένα σύνολο γνώσεων και ένας τρόπος
σκέψης γύρω από συγκεκριμένα φαινόμενα» (Banaszak,
Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές
1987), η εφαρμογή της κατάλληλης διδακτικής μεθο−
διατάξεις».
δολογίας, αποτελεί ζητούμενο για την επίτευξη της
3. Το π.δ. 89/2014 (Α΄ 134) «Διορισμός Υπουργών, Ανα−
«οικονομικής κουλτούρας».
πληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών».
Οπότε στο πλαίσιο του Αναλυτικού Προγράμματος
4. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσί−
Σπουδών του Μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Επι−
ας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που
στήμης» της Γ΄ τάξης Λυκείου δίδεται έμφαση στην
κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 (Α΄ 98).
κατάλληλη διδακτική προσέγγιση/ μεθοδολογία που
5. Την με αριθμ. 3/14−01−2015 πράξη του Δ.Σ. του Ινστι− συμβάλλει στη δημιουργία της απαιτούμενης «οικονο−
τούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. μικής κουλτούρας».
6. Το γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκα−
λείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, 2. Αρχές
αποφασίζουμε: Το πρόγραμμα σπουδών του μαθήματος «Αρχές Οι−
κονομικής Επιστήμης»: (α) Βασίζεται στις γνώσεις, δεξι−
Άρθρο μόνον ότητες, αξίες και στάσεις, και μαθησιακή εμπειρία που
έχουν αποκτήσει και αναπτύξει οι μαθητές μέσα από
Καθορίζουμε το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήμα−
το πρόγραμμα σπουδών των προηγούμενων τάξεων,
τος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης» της Γ τάξης της
(β) Επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ του εύρους και του
Ομάδας Προσανατολισμού των Οικονομικών−Πολιτικών−
βάθους της ανάλυσης των εννοιών της οικονομίας και
Κοινωνικών και Παιδαγωγικών Σπουδών Γενικού Λυκείου
συμβάλλει και στην προετοιμασία των μαθητών είτε για
ως εξής:
τη συνέχιση των σπουδών τους στα Οικονομικά είτε για
1. Εισαγωγή την ένταξη τους στο εργατικό δυναμικό.
Η εμφάνιση των οικονομικών φαινομένων στην κα− (γ) Επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ της εκμάθησης των
θημερινή ζωή του ανθρώπου τείνει, πολύ περισσότε− θεωρητικών γνώσεων και της εφαρμογής της σε κατα−
ρο την εποχή της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης που στάσεις της πραγματικής ζωής.
διανύουμε, να ταυτιστεί με την ίδια την ύπαρξή του. (δ) Παρέχει ένα ευέλικτο και διαφοροποιημένο πλαί−
Δεδομένου ότι, η οικονομική επιστήμη συμβάλλει στην σιο, το οποίο είναι ικανό να καλύπτει τις διαφορετικές
κατανόηση και ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων ικανότητες, αλλά και ανάγκες των μαθητών.
1500 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
(ε) Βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν ανεξάρτητες 4. Ειδικοί σκοποί − στόχοι

και δια βίου δεξιότητες μάθησης, − Γνώση και κατανόηση
(στ) Ενθαρρύνει την εξερεύνηση και μελέτη των κοι− Στο πλαίσιο του Προγράμματος Σπουδών του μα−
νωνικών ζητημάτων και θήματος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης» οι μαθητές
(ζ) Συμβάλλει στην άρρηκτη συσχέτιση του ΑΠΣ με αναπτύσσουν γνώσεις και κατανοούν θέματα σχετικά
τις διαδικασίες αξιολόγησης έτσι ώστε η αξιολόγηση με: (α) Την οικονομική ορολογία και τις έννοιες, καθώς
να αποτελεί συνεχή διαδικασία ανατροφοδότησης της και στοιχειώδεις οικονομικές θεωρίες, (β) Τα βασικά
μάθησης. οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε άτομο
αλλά και η κοινωνία, και εναλλακτικές προσεγγίσεις για
3. Γενικός Σκοπός
την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.
Να αντιληφθεί ο μαθητής/τρια τη σχέση της επιστή−
(γ) Τις εκτιμήσεις και τις δυνάμεις που διέπουν τις
μης της οικονομίας με όλες σχεδόν τις πτυχές της
οικονομικές αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται από
ζωής μας και ότι είναι ένας χρήσιμος τομέας γνώσεων
άτομα, επιχειρήσεις, οργανισμούς και κυβερνήσεις, (δ)
άμεσα συνδεδεμένος με την πολιτική, τη φιλοσοφία,
Τις αλληλεπιδράσεις των διαφόρων οικονομικών κλά−
την κοινωνιολογία, τους νόμους, την τεχνολογία, την δων, και (ε) Την Ελληνική Οικονομία και της σχέσης της
οικολογία και την ιστορία. με τις οικονομίες των άλλων κρατών.
Να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας της σύγχρο−
− Δεξιότητες
νης αγοράς, σε τοπικό, κρατικό αλλά και παγκόσμιο
Στο πλαίσιο του Π.Σ. «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης»
επίπεδο, το οποίο αποτελεί ουσιαστικό και σημαντικό
οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες όπως:
πλεονέκτημα στο να γίνει ενεργότερος και παραγωγι−
(α) Ικανότητα ερμηνείας των οικονομικών πληροφο−
κότερος πολίτης.
ριών που παρουσιάζονται με μορφή γραπτού κειμένου,
Να ερμηνεύει τη συμπεριφορά των ατόμων, των νοι− αριθμητικών δεδομένων ή σε μορφή διαγραμμάτων.
κοκυριών και των επιχειρήσεων καθώς και την αλληλε− (β) Ικανότητα εφαρμογής οικονομικών γνώσεων στην
πίδραση τους στην αγορά ώστε να μπορεί να λαμβάνει επίλυση προβλημάτων / θεμάτων από τη σύγχρονη ζωή
κατά τεκμήριο πιο σωστές οικονομικές αποφάσεις και (γ) Ικανότητα ανάλυσης και ερμηνείας πληροφοριών
γενικά να οδηγείται σε σοφότερες επιλογές, πράγμα μέσω της χρήσης οικονομικών εννοιών και θεωριών.
που θα τον οδηγήσει στο να γίνει καλύτερος παραγω− (δ) Ικανότητα αξιολόγησης πληροφοριών, επιχειρημά−
γός αλλά και καταναλωτής. των, προτάσεων και πολιτικών ώστε να προβαίνουν στις
Να εξετάζει−ερμηνεύει τη συμπεριφορά μιας οικονομί− βέλτιστες από οικονομικής προσέγγισης αποφάσεις, και
ας ως σύνολο, την αλληλεξάρτηση μεταξύ των χωρών, − Αξίες και στάσεις
να εξετάζει τις οικονομικές επιλογές στις τοπικές και Οι μαθητές θα αναπτύξουν τις αξίες και στάσεις, έτσι
διεθνείς αγορές και να εξάγει συμπεράσματα σχετικά ώστε να μπορούν: (α) Να συμμετέχουν ως ενημερωμένα
με την οικονομική ευημερία. άτομα στη συζήτηση οικονομικών θεμάτων και τη λήψη
Να αναπτύξει κριτική σκέψη και να ασκηθεί στην αυ− αποφάσεων, και
τενέργεια και στην αυτόνομη μάθηση. (β) Να γίνουν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες και να
Να καταστεί ικανός/η αποκτώντας τις βασικές προα− συμβάλλουν στην ευημερία της τοπικής κοινωνίας, του
παιτούμενες γνώσεις, να διευκολυνθεί στην περαιτέρω έθνους και ολόκληρου του κόσμου.
συνέχιση των οικονομικών και όχι μόνο, σπουδών στην 5. Ειδικότεροι στόχοι, θεματικές ενότητες και Ενδει−
τριτοβάθμια εκπαίδευση. κτικές δραστηριότητες.
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 1501
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
ΜΕΡΟΣ Α-
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί το
θέση): 1. Εισαγωγή στην ενδιαφέρον των μαθητών, παρωθεί τη συνεχή συμμετοχή τους και:
Οικονομική Επιστήμη
• Να ορίζουν το αντικείμενο 1.1 Αντικείμενο και • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με το
μελέτης της Οικονομικής χρησιμότητα της αντικείμενο της Οικονομικής Επιστήμης, καταγράφει και
Επιστήμης. Οικονομικής συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών και κάνει σύντομη εισήγηση
• Να προσδιορίζουν τον σκοπό Επιστήμης για το θέμα.
της. 1.1.1 Ορισμός και • Αναθέτει στους μαθητές διαδικτυακή έρευνα σχετικά με το
• Να αναγνωρίζουν και να αντικείμενο της αντικείμενο μελέτης της Οικονομικής Επιστήμης και το σκοπό
αποδέχονται την χρησιμότητα Οικονομικής της και ακολουθεί συζήτηση στην τάξη.
της οικονομικής επιστήμης. Επιστήμης
• Να προσδιορίζουν τη σχέση της 1.1.2 Σκοπός και
με άλλες επιστήμες. χρησιμότητα της
Οικονομικής
Επιστήμης
• Να διακρίνουν τους κλάδους 1.2 Η Διάκριση σε • Αναφέρει οικονομικά θέματα της επικαιρότητας και ζητεί από
της Οικονομικής Επιστήμης Μικροοικονομία και τους μαθητές να εντοπίσουν χαρακτηριστικά, κοινά στοιχεία και
(Μικροοικονομία- Μακροοικονομία διαφορές σε σχέση με τους κλάδους της οικονομικής επιστήμης.
Μακροοικονομία) και να • Κάνει σύντομη εισήγηση και ζητεί από τους μαθητές να δώσουν
κατανοούν το λόγο της παραδείγματα οικονομικών ζητημάτων και να προσδιορίσουν
διάκρισης. τον κλάδο της οικονομικής επιστήμης (Μικροοικονομία-
• Να περιγράφουν με τι Μακροοικονομία) που ασχολείται με αυτά.
ασχολείται ο κάθε κλάδος. • Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με παραδείγματα
• Να αναφέρουν και να εξηγούν οικονομικών μεγεθών. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και
παραδείγματα σφαλμάτων μετά από επεξεργασία επιλέγουν τον κλάδο που ασχολείται με
σύνθεσης. αυτά (Μικροοικονομία -Μακροοικονομία), παρουσιάζουν στην
τάξη τα αποτελέσματα και ακολουθεί συζήτηση.
• Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα αναλαμβάνει να
παρουσιάσει παραδείγματα σφαλμάτων σύνθεσης.
• Να ορίζουν τις ανάγκες και να 1.3 Οι Ανάγκες • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με τον
είναι σε θέση να διακρίνουν τις όρο ανάγκη, καταγράφει και συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών
οικονομικές ανάγκες. και κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.
• Να απαριθμούν και να εξηγούν • Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα αναλαμβάνει να
τις ιδιότητες των αναγκών. αποτυπώσει τις οικονομικές ανάγκες των μελών της και να
• Να απαριθμούν και να εξηγούν ικανοποιήσει κάποιες από αυτές ιεραρχώντας τες με βάση το
τους βασικούς λόγους που δεδομένο εισόδημα κάθε ομάδας.
συντελούν στην εξέλιξη και τον • Κάνει σύντομη εισήγηση για τις ιδιότητες των αναγκών και
πολλαπλασιασμό των διανέμει κατάλληλα σχεδιασμένο φύλλο εργασίας. Οι μαθητές σε
αναγκών. ομάδες εργασίας επιλέγουν –καταγράφουν περιπτώσεις
• Να αξιολογούν τον ρόλο της αναγκών και κατά την παρουσίαση εντοπίζουν και αναλύουν
διαφήμισης στην δημιουργία, τους βασικούς λόγους που συντέλεσαν στην εξέλιξη και τον
εξέλιξη και πολλαπλασιασμό πολλαπλασιασμό τους.
των αναγκών. • Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό διαφημιστικό υλικό. Οι μαθητές με
αφορμή το συγκεκριμένο υλικό σχολιάζουν τους στόχους και
την επίδραση των διαφημιστικών μηνυμάτων. Σχολιάζουν
επίσης την πιθανή επίδραση στη δημιουργία αναγκών που
διαφορετικά δεν θα υπήρχαν και την πιθανότητα να οδηγούν σε
«υπερκατανάλωση».
• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία σε ομάδες για τους βασικούς
λόγους που συντελούν στην εξέλιξη και τον πολλαπλασιασμό
των αναγκών (π.χ. διερεύνηση καταναλωτικών προτύπων).
• Αναθέτει, ατομικά ή ομαδικά, έρευνα στο διαδίκτυο ή άλλα ΜΜΕ
και συντονίζει συζήτηση στην τάξη σχετικά με περιπτώσεις
παραπλανητικής διαφήμισης.
• Να ορίζουν τα αγαθά (υλικά - 1.4 Οικονομικά Αγαθά • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών σχετικά με τον
άυλα) και να είναι σε θέση να όρο αγαθό, καταγράφει και συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών
διακρίνουν τα ελεύθερα από τα και κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.
οικονομικά αγαθά, καθώς και • Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν διάφορα αγαθά,
να αναφέρουν περιπτώσεις καταγράφονται στον πίνακα, ακολουθεί συζήτηση, εντοπίζονται
που ένα ελεύθερο αγαθό τα χαρακτηριστικά - κριτήρια διάκρισής τους και γίνεται
μπορεί να μετατραπεί σε ταξινόμηση των αγαθών σε κατηγορίες.
οικονομικό. • Κάνει σύντομη εισήγηση για την ταξινόμηση των αγαθών σε
• Να ταξινομούν τα αγαθά σε κατηγορίες και διανέμει κατάλληλα σχεδιασμένο φύλλο
κατηγορίες με βάση διάφορα εργασίας. Οι μαθητές ατομικά ή σε ομάδες εργασίας
κριτήρια (υλικά- άυλα, διαρκή- συμπληρώνουν πίνακα ταξινομώντας τα αγαθά σε κατηγορίες με
καταναλωτά, κεφαλαιουχικά- βάση τα κριτήρια διάκρισης που έχουν διδαχθεί.
καταναλωτικά). • Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό (διαφημιστικό ή άλλο). Ζητεί
από τους μαθητές, με αφορμή το συγκεκριμένο υλικό, να
ταξινομήσουν σε κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλο εργασίας τα
αγαθά που εντόπισαν σε κατηγορίες.

• Να ορίζουν την παραγωγική 1.5 Παραγωγική • Παρουσιάζει του όρους παραγωγή, παραγωγική διαδικασία και
διαδικασία. διαδικασία – συντελεστές παραγωγής και ζητεί από τους μαθητές να
• Να αναφέρουν παραδείγματα συντελεστές διατυπώσουν τις σκέψεις τους. Στη συνέχεια καταγράφει στον
παραγωγικών διαδικασιών. παραγωγής πίνακα τις απαντήσεις των μαθητών, συνοψίζει και κάνει
• Να διακρίνουν και 1.5.1 Η Παραγωγική σύντομη εισήγηση για τα θέματα.
κατηγοριοποιούν τους Διαδικασία • Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό για την παραγωγική
παραγωγικούς συντελεστές. 1.5.2 Οι Παραγωγικοί διαδικασία (π.χ. προβολή αποσπασμάτων από την ταινία του
• Να αναγνωρίζουν το γεγονός Συντελεστές Charlie Chaplin – Modern Times -1936) και συντονίζει συζήτηση
ότι οι παραγωγικοί συντελεστές για ζητήματα όπως ο καταμερισμός των εργασιών για την
βρίσκονται σε «στενότητα». αύξηση της παραγωγής.
• Να διατυπώνουν την 1.6 Η Οικονομική αρχή ή • Διατυπώνει ερωτήσεις στους μαθητές για τις ενέργειες που θα
οικονομική αρχή και να Οικονομικό Αξίωμα και έκαναν ως επιχειρηματίες, αν ήθελαν να βελτιώσουν τον τρόπο
επεξηγούν το περιεχόμενό της το κύριο οικονομικό λειτουργίας της επιχείρησής τους. Καταγράφει τις απόψεις τους
• Να αναγνωρίζουν και να πρόβλημα και τους καθοδηγεί να εντοπίσουν στοιχεία που αναφέρονται
αποδέχονται την σημασία της στην βασική οικονομική αρχή.
για την επιβίωση και ανάπτυξη • Με τη χρήση κατάλληλων ερωτήσεων παρακινεί τους μαθητές
των επιχειρήσεων αλλά και να εντοπίσουν και να αιτιολογήσουν το κύριο Οικονομικό
κάθε μορφής οργανισμού. Πρόβλημα της οικονομίας στη χώρα μας. Στη συνέχεια
• Να διατυπώνουν την έννοια του καταγράφει στον πίνακα τις απαντήσεις των μαθητών, συνοψίζει
οικονομικού προβλήματος, να και κάνει σύντομη εισήγηση παρουσιάζοντας το θέμα.
επεξηγούν τις αιτίες ύπαρξης • Παρουσιάζει υλικό σχετικό με το κύριο οικονομικό πρόβλημα
και τις επιπτώσεις του. (π.χ. αποσπάσματα συνεντεύξεων από εφημερίδες, τηλεόραση,
• Να αντιλαμβάνονται ότι πίσω άρθρα) και συντονίζει συζήτηση με αφορμή το συγκεκριμένο
από το πρόβλημα της σχετικής υλικό.
έλλειψης των αγαθών κρύβεται • Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα εξετάζει την επίδραση
η «σχετική» έλλειψη των των ιδιοτήτων των αναγκών στην αύξηση ή μείωση της έντασης
παραγωγικών συντελεστών του οικονομικού προβλήματος
• Να διατυπώνουν τις βασικές 1.7 Παραγωγικές • Διατυπώνει προς τους μαθητές το ερώτημα εάν η χώρα μας
υποθέσεις στις οποίες δυνατότητες της μπορεί να παράγει όση ποσότητα επιθυμεί από τα διάφορα
στηρίζεται η Καμπύλη οικονομίας αγαθά και αν όχι ποιοι είναι οι περιορισμοί που αντιμετωπίζει.
Παραγωγικών Δυνατοτήτων και 1.7.1 Καμπύλη Μετά την καταγραφή των απόψεων, εστιάζει στις απαντήσεις
να είναι σε θέση να εξηγήσουν Παραγωγικών που αφορούν στην ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών
τι δείχνει η καμπύλη Δυνατοτήτων - βασικές και στην τεχνολογία παραγωγής.
παραγωγικών δυνατοτήτων. υποθέσεις- μετατοπίσεις. • Παρουσιάζει δεδομένα και σχεδιάζει λεπτομερώς στον πίνακα
• Να περιγράφουν και να 1.7.2 Κόστος ευκαιρίας ή μια Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων. Με κατάλληλες
εξηγούν παράγοντες που εναλλακτικό κόστος. ερωτήσεις προς τους μαθητές, τους προκαλεί να ανακαλύψουν
οδηγούν στην αύξηση ή και την και να ορίσουν σημεία-συνδυασμούς (εφικτούς-ανέφικτους-
μείωση των παραγωγικών άριστους).
δυνατοτήτων μιας οικονομίας • Δίνει στους μαθητές κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλο εργασίας
και να παρουσιάζουν τα και ζητεί να εξετάσουν και να απεικονίσουν διαγραμματικά την
αποτελέσματα διαγραμματικά επίδραση διαφορετικών μεταβολών στις ποσότητες των
με την επίλυση απλών και παραγωγικών συντελεστών και στην τεχνολογία στην Καμπύλη
σύνθετων ασκήσεων. Παραγωγικών Δυνατοτήτων. Γίνεται ανταλλαγή των φύλλων
• Να ορίζουν την έννοια του εργασίας μεταξύ των μαθητών, συζήτηση και ανταλλαγή
κόστους ευκαιρίας και να το απόψεων και σχολιασμός και διόρθωση σε επίπεδο τάξης.
υπολογίζουν αριθμητικά. • Παρουσιάζει άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά , εντοπίζονται
• Να επιλύουν απλές και και σχολιάζονται περιπτώσεις που αφορούν σε μετανάστευση
σύνθετες ασκήσεις και να εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού της χώρας μας στο
παρουσιάζουν τα εξωτερικό και διερευνάται η επίδραση στην καμπύλη
αποτελέσματα διαγραμματικά. παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.
• Να διατυπώνουν τον «νόμο» • Επιλύει ασκήσεις υπολογισμού κόστους ευκαιρίας και
κόστους ευκαιρίας. συμπλήρωσης δεδομένων πίνακα. Με βάση τον συγκεκριμένο
• Να είναι σε θέση να πίνακα κατασκευάζει την Καμπύλη Παραγωγικών δυνατοτήτων
ερμηνεύουν τις διάφορες και με κατάλληλες ερωτήσεις διαπιστώνει το κατά πόσον οι
περιπτώσεις συμπεριφοράς του μαθητές έχουν εμπεδώσει τη θεωρία και τους προκαλεί να
κόστους ευκαιρίας, την ανακαλύψουν και να ορίσουν σημεία-συνδυασμούς (εφικτούς-
αναμενόμενη κατά περίπτωση ανέφικτους-μέγιστους).
επίδραση στην μορφή της • Ζητεί από τους μαθητές να σχεδιάσουν στην τάξη, μια Καμπύλη
καμπύλης παραγωγικών Παραγωγικών Δυνατοτήτων, με βάση τα στοιχεία του πίνακα
δυνατοτήτων και να που τους έχει δοθεί σε κατάλληλα διαμορφωμένο φύλλο
απεικονίζουν τις περιπτώσεις εργασίας
αυτές διαγραμματικά.
• Να αναφέρουν τους φορείς 1.8 Το Οικονομικό • Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν ποιοι είναι οι φορείς
που συμμετέχουν στο Κύκλωμα (Εισόδημα- που συμμετέχουν στην οικονομική δραστηριότητα., καταγράφει
οικονομικό κύκλωμα σε μια Δαπάνη και κυκλική και συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών και κάνει σύντομη
μικτή οικονομία και να ροή) εισήγηση για το θέμα,
περιγράφουν την οικονομική • Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα επεξεργάζεται και
τους δραστηριότητα. παρουσιάζει μια περίπτωση επιχείρησης που παράγει και
• Να απεικονίζουν διαθέτει κάποιο προϊόν στους καταναλωτές. Με την καθοδήγησή
διαγραμματικά, να του, κάθε ομάδα διαμορφώνει κατάλληλο διάγραμμα, όπου
περιγράφουν και να εμφανίζονται οι ροές αγαθών – συντελεστών και χρήματος

ερμηνεύουν τις κυκλικές ροές μεταξύ επιχειρήσεων – νοικοκυριών και κράτους.
(πραγματική και χρηματική). • Διαμορφώνει και παρουσιάζει σε διάγραμμα το οικονομικό
• κύκλωμα. Στο διάγραμμα προσθέτει και την συμμετοχή-
παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Ώρες: 10 •
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
2. Η Συμπεριφορά του
Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να
Καταναλωτή και η
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή
Ζήτηση των
συμμετοχή και:
Αγαθών
• Να προσδιορίζουν τι σημαίνει 2.1 Ο Καταναλωτής • Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη
καταναλωτής και περιπτώσεις που αγόρασαν ένα αγαθό και να
• Να ορίζουν την έννοια της η Καταναλωτική διακρίνουν καταστάσεις μέγιστης ή μη ικανοποίησης
χρησιμότητας ενός αγαθού. Συμπεριφορά από την κατανάλωσή του.
• Να εξηγούν ότι η επιδίωξη του • Ζητεί από τους μαθητές να κατονομάσουν περισσότερα
καταναλωτή είναι να μεγιστοποιεί του ενός αγαθά που ικανοποιούν την ίδια ανάγκη τους.
τη χρησιμότητα που απολαμβάνει • Ζητεί από τους μαθητές να ιεραρχήσουν και να
από την κατανάλωση αγαθών επιλέξουν αγαθά για την ικανοποίηση μιας σειράς
(υλικών και άυλων), λαμβάνοντας αναγκών τους.
υπόψη ότι οι καταναλωτές έχουν
πλήρη γνώση των δεδομένων της
αγοράς.
• Να ορίζουν την έννοια του
ορθολογικού καταναλωτή και της
ορθολογικής συμπεριφοράς.
• Να διακρίνουν πότε ένας
καταναλωτής βρίσκεται σε
ισορροπία.
• Να διακρίνουν και να εξηγούν τη 2.2 Η Ζήτηση των • Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη
διαφορά μεταξύ επιθυμίας Αγαθών περιπτώσεις που είχαν την επιθυμία για ένα αγαθό
απόκτησης ενός αγαθού και της 2.2.1 Νόμος ζήτησης (έκφραση της ανάγκης), αλλά δεν είχαν τη δυνατότητα
ενεργού ζήτησης. και Ατομική Καμπύλης να το αποκτήσουν.
• Να διατυπώνουν και να Ζήτησης • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
ερμηνεύουν το Νόμο της Ζήτησης δεδομένα τιμών και ποσοτήτων για έναν καταναλωτή
.και να κατασκευάζουν σε ένα και ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν την
διάγραμμα την ατομική καμπύλη Ατομική Καμπύλη Ζήτησης. Μετά την ολοκλήρωση από
ζήτησης, υπό τον όρο ότι όλους τους μαθητές ζητείται από μαθητή να κάνει την
χρησιμοποιούν τον κάθετο άξονα, ίδια κατασκευή στον πίνακα, τονίζονται
ως άξονα των τιμών (Ρ) και τον κατασκευαστικές λεπτομέρειες και ζητείται από τους
οριζόντιο άξονα, ως άξονα των μαθητές να διατυπώσουν και να εξηγήσουν τον Νόμο
ποσοτήτων (Q), αποσαφηνίζοντας της Ζήτησης.
τον όρο Ceteris Paribus • Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν παραδείγματα,
• Να χρησιμοποιούν τον όρο που να φαίνεται η σημασία της φράσης «Ceteris
«Καμπύλη Ζήτησης», ακόμη και Paribus».
στην περίπτωση που η μορφή της • Διανέμει φύλλο εργασίας με αριθμητικά δεδομένα τιμών
είναι ευθεία γραμμή. και ζητούμενων ποσοτήτων για έναν καταναλωτή.
Καθοδηγεί τους μαθητές στην διαγραμματική
απεικόνιση της καμπύλης ζήτησης .
• Να απεικονίζουν σε ένα 2.2.2 Η Αγοραία • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα Ατομικών
διάγραμμα και να ερμηνεύουν Καμπύλη Ζήτησης Καμπυλών Ζήτησης, χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες
Ατομικές Καμπύλες και την και τους ζητεί να κατασκευάσουν την Αγοραία Καμπύλη
αντίστοιχη Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης:
Ζήτησης, να εξηγούν τον τρόπο α) Σε χαρτί μιλιμετρέ.
κατασκευής και να διακρίνουν τις β) Με χάρακα σε φύλλο χαρτί.
διαφορές. γ) Στον πίνακα με χρήση διαφορετικών χρωμάτων.
δ) Με τη χρήση υπολογιστικού φύλλου ή άλλου
προγράμματος γραφικών σε Η/Υ.
Μετά την ολοκλήρωση από τους μαθητές,
αναλύονται και συζητούνται
κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
• Να αποσαφηνίζουν και να 2.2.3 Η Γραμμική • Τονίζει στους μαθητές ότι η Γραμμική Συνάρτηση
ερμηνεύουν τα στοιχεία Συνάρτηση Ζήτησης Ζήτησης, είναι μία πρωτοβάθμια εξίσωση και απεικονίζει
(παραμέτρους) της γραμμικής μια απλοποιημένη μορφή του Νόμου της Ζήτησης.
συνάρτησης ζήτησης και τους • Ζητεί από τους μαθητές να διατυπώσουν τη
περιορισμούς για καθένα. διαγραμματική διαφορά μεταξύ Οικονομικής Επιστήμης
• Να απεικονίζουν σε ένα και Μαθηματικών σε ότι αφορά τη σχέση ανεξάρτητης
διάγραμμα μία γραμμική και εξαρτημένης μεταβλητής στο Νόμο της Ζήτησης.
συνάρτηση ζήτησης. • Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας και ζητεί να
κατασκευάσουν καμπύλες ζήτησης Γραμμικών
Συναρτήσεων Ζήτησης. Μετά την ολοκλήρωση από τους
μαθητές ζητείται να γίνουν από μαθητές οι αντίστοιχες
κατασκευές στον πίνακα και να σχολιαστούν τα
αποτελέσματα.
• Να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ 2.2.4 Μεταβολή της • Παραθέτει στον πίνακα δεδομένα τιμών και ζητούμενων
μεταβολής της ζήτησης και Ζήτησης και Μεταβολή ποσοτήτων και ζητεί από τους μαθητές να
μεταβολής της ζητούμενης της ζητούμενης κατασκευάσουν την καμπύλη ζήτησης (Γραμμικής
ποσότητας. ποσότητας μορφής). Στη συνέχεια, αφού κατασκευαστεί από
• Να αναφέρουν και να εξηγούν μαθητή η Καμπύλη Ζήτησης στον πίνακα, σχολιάζονται
τους παράγοντες οι οποίοι οι μετακινήσεις από σημείο σε σημείο πάνω στην ίδια
προκαλούν μετατόπιση ολόκληρης Καμπύλη Ζήτησης, καθώς μεταβάλλεται μόνον η τιμή
της Καμπύλης Ζήτησης. (Ρ) του ίδιου του αγαθού.
• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές και ζητεί να
κατασκευάσουν μία καμπύλη ζήτησης (Γραμμικής
μορφής). Στη συνέχεια, να δείξουν τη μετατόπιση, προς
τα δεξιά ή τα αριστερά, ολόκληρης της Καμπύλης
Ζήτησης, καθώς θα μεταβάλλεται ένας κάθε φορά, από
τους παρακάτω παράγοντες «Ceteris Paribus»,
τονίζοντας την επαγωγική σειρά των μεταβολών από
την επίδραση κάθε παράγοντα.
• Να απεικονίζουν και να 2.2.5 Ταυτόχρονη • Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές και ζητεί να
ερμηνεύουν στο ίδιο διάγραμμα, μεταβολή ζητούμενης κατασκευάσουν μία καμπύλη ζήτησης (Γραμμικής
ταυτόχρονες μεταβολές ποσότητας και μορφής). Στη συνέχεια, να δείξουν, πάνω στο ίδιο
ζητούμενης ποσότητας και ζήτησης διάγραμμα, πρώτα, μία μετακίνηση από σημείο σε
μεταβολές ζήτησης. σημείο της Καμπύλης Ζήτησης, και στη συνέχεια να
δείξουν τις μετατοπίσεις ολόκληρης της Καμπύλης
Ζήτησης.
• Να ορίζουν την έννοια της 2.2.6 Η Ελαστικότητα • Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τον τύπο
Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς της της Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς την τιμή (ED), και
την τιμή (ED), Ζήτησης, ως προς να επιλύσουν συγκεκριμένες ασκήσεις.
• Να υπολογίζουν και να την Τιμή • Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύπο
ερμηνεύουν την Ελαστικότητα της Ελαστικότητας Τόξου, και να επιλύσουν
Ζήτησης, ως προς την τιμή (ED). συγκεκριμένες ασκήσεις.
• Να υπολογίζουν και να • Ζητεί από τους μαθητές να επιλύσουν συγκεκριμένες
ερμηνεύουν την Ελαστικότητα ασκήσεις, και να χαρακτηρίσουν τη ζήτηση.
Τόξου, ως προς την τιμή. • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και να
• Να ερμηνεύουν τη σχέση παρουσιάσουν στη τάξη ένα παράδειγμα, για κάθε ένα
Ελαστικότητας Σημείου και Προσδιοριστικό Παράγοντα της Ελαστικότητας της
Ελαστικότητας Τόξου. Ζήτησης.
• Να διακρίνουν την ελαστική από

την ανελαστική ζήτηση και να
εξηγούν τη σημασία της.
• Να εξηγούν τους
Προσδιοριστικούς Παράγοντες της
Ελαστικότητας της Ζήτησης.
• Να υπολογίζουν τη συνολική 2.2.7 Η Συνολική • Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με τιμές και
δαπάνη των καταναλωτών για ένα Δαπάνη των ζητούμενες ποσότητες για την αγορά ενός αγαθού και
αγαθό και να ερμηνεύουν τις Καταναλωτών και η τους ζητεί να υπολογίσουν τη Συνολική Δαπάνη των
μεταβολές της με χρήση της Ελαστικότητα Ζήτησης Καταναλωτών για το αγαθό αυτό.
ελαστικότητας ζήτησης ως προς ως προς την τιμή • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν
την τιμή. 2.2.8 Ειδικές παραδείγματα, που να φαίνεται η σχέση της
• Να αναγνωρίζουν την καμπύλη περιπτώσεις Ελαστικότητας Ζήτησης με τη Συνολική Δαπάνη των
ζήτησης, με ελαστικότητα ίση με Καμπύλης Ζήτησης και Καταναλωτών, για ένα αγαθό.
μηδέν και να εξηγούν το πως Ελαστικότητας • Ζητεί από τους μαθητές να χαράξουν σε χαρτί στην
αντιδρούν οι καταναλωτές στην Ζήτησης, ως προς την τάξη, όλες τις Ειδικές περιπτώσεις Καμπύλης Ζήτησης
περίπτωση αυτή. τιμή και Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς την τιμή.
• Να αναγνωρίζουν την καμπύλη 2.2.9 Η χρησιμότητα • Ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν μια
ζήτησης, με ελαστικότητα που της Ελαστικότητας καμπύλη ζήτησης, η οποία να έχει τη μορφή
τείνει στο άπειρο, και να εξηγούν Ζήτησης, ως προς την Ισοσκελούς Υπερβολής.
το πως αντιδρούν οι καταναλωτές Τιμή • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και να
στην περίπτωση αυτή. παρουσιάσουν στη τάξη ένα οικονομικό άρθρο (από
• Να εντοπίζουν τα σημεία της έντυπο ή ηλεκτρονικό τύπο), που να σχετίζεται με τη
ευθύγραμμης καμπύλης ζήτησης Χρησιμότητα της Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς την
τα οποία έχουν ελαστικότητα Τιμή (Ρ). Επιλέγει το καταλληλότερο από αυτά
ζήτησης, σε απόλυτη τιμή, προκειμένου να ακολουθήσει συζήτηση για την επιλογή
α) μεγαλύτερη της μονάδας, κατάλληλης διαφημιστικής εκστρατείας ή/και μέτρων
β) μικρότερη της μονάδας, και προστασίας του περιβάλλοντος.
γ) ίση με τη μονάδα. και να
ερμηνεύουν τη μεταβολή της
Συνολικής Δαπάνης.
• Να διακρίνουν ότι το
χαρακτηριστικό της Συνάρτησης
Ζήτησης με μορφή Ισοσκελούς
Υπερβολής, είναι ότι η Συνολική
Δαπάνη των καταναλωτών για ένα
αγαθό, είναι σταθερή, για κάθε τιμή

(Ρ), του ίδιου του αγαθού.
• Να εξηγούν την πρακτική σημασία
και τη χρησιμότητα της
Ελαστικότητας Ζήτησης, ως προς
την Τιμή (Ρ), για τις επιχειρήσεις
και το κράτος , για τη λήψη
οικονομικών αποφάσεων, ως προς
τη μεταβολή της τιμής.
• Να ορίζουν την έννοια της 2.2.10 Η Εισοδηματική • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν
Εισοδηματικής Ελαστικότητας Ελαστικότητα ή παραδείγματα, που να φαίνεται ότι η μεταβολή του
(EΥ). Ελαστικότητα ως προς εισοδήματος επηρεάζει τη ζήτηση για ένα αγαθό.
• Να υπολογίζουν την το Εισόδημα • Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύπο
Εισοδηματική Ελαστικότητα (EΥ). 2.2.11 Η Σταυροειδής της Εισοδηματικής Ελαστικότητας, και να επιλύσουν
• Να χαρακτηρίζουν τα αγαθά με Ελαστικότητα συγκεκριμένες ασκήσεις.
βάση την Εισοδηματική • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν
Ελαστικότητα. παραδείγματα κανονικών και κατώτερων αγαθών,
• Να ορίζουν την έννοια της καθώς και αγαθών Εy= 0.
Σταυροειδούς Ελαστικότητας της • Καθοδηγεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύπο
Ζήτησης. της Σταυροειδούς Ελαστικότητας, για να επιλύσουν
• Να υπολογίζουν την Σταυροειδή συγκεκριμένες ασκήσεις.
Ελαστικότητα για υποκατάστατα
και συμπληρωματικά αγαθά.
Ώρες: 11
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε 3. Η Προσφορά των Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί
θέση): Αγαθών το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
• Να προσδιορίζουν και να 3.1 Η έννοια της • Ζητεί από τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,
ερμηνεύουν την έννοια της Προσφοράς αγαθών παραδείγματα επιχειρήσεων που παράγουν αγαθά
ενεργού προσφοράς, (υλικά και άυλα), από τους διάφορους τομείς οικονομικής
λαμβάνοντας υπόψη ότι: δραστηριότητας.
α) οι επιχειρήσεις έχουν • Καθοδηγεί τους μαθητές να αναφέρουν περιπτώσεις
πλήρη απλής επιθυμίας ανάληψης παραγωγικής δράσης, έναντι

γνώση των δεδομένων της της πραγματικής δυνατότητας παραγωγής και
αγοράς. προσφοράς αγαθών.
β) σκοπός των επιχειρήσεων
είναι η επιδίωξη του μέγιστου
κέρδους, δεδομένων των
οικονομικών συνθηκών της
παραγωγής και
γ) η αύξηση της τιμής (Ρ)
στην οποία μπορεί η
επιχείρηση να πωλήσει το
παραγόμενο προϊόν,
βελτιώνει την προοπτική
αύξησης του κέρδους
«ceteris paribus».
• Να διατυπώνουν και να 3.1.1 Νόμος της • Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με δεδομένα για
ερμηνεύουν το Νόμο της Προσφοράς – Καμπύλη μια ατομική καμπύλη προσφοράς και ζητεί να
Προσφοράς και να Προσφοράς κατασκευάσουν την αντίστοιχη καμπύλη προσφοράς.
κατασκευάζουν σε ένα Μετά την ολοκλήρωση από όλους τους μαθητές ζητείται
διάγραμμα την ατομική από μαθητή να κάνει την ίδια κατασκευή στον πίνακα,
καμπύλη προσφοράς, υπό τονίζονται κατασκευαστικές λεπτομέρειες και ζητείται
τον όρο ότι χρησιμοποιούν από τους μαθητές να διατυπώσουν και να εξηγήσουν τον
τον κάθετο άξονα, ως άξονα Νόμο της Προσφοράς.
των τιμών (Ρ) και τον
οριζόντιο άξονα, ως άξονα
των ποσοτήτων (Q),
αποσαφηνίζοντας τον όρο
Ceteris Paribus.
• Να χρησιμοποιούν τον όρο
«Καμπύλη Προσφοράς»,
ακόμη και στην περίπτωση
που η μορφή της είναι ευθεία
γραμμή, ως έκφραση του
Νόμου της Προσφοράς).
• Να αναφέρουν ότι στο νόμο
της προσφοράς μεταβάλλεται
μόνον η τιμή (Ρ), του ίδιου

του αγαθού, «ceteris
paribus»..
• Να απεικονίζουν σε ένα 3.1.2 Η Αγοραία Καμπύλη • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα ατομικών
διάγραμμα και να ερμηνεύουν Προσφοράς καμπυλών προσφοράς και ζητεί από τους μαθητές να
Ατομικές Καμπύλες και την κατασκευάσουν σε ενιαίο διάγραμμα τη συνολική και τις
αντίστοιχη Αγοραία Καμπύλη ατομικές καμπύλες προσφοράς. Μετά την ολοκλήρωση
Προσφοράς, να εξηγούν τον από όλους τους μαθητές ζητείται από μαθητή να κάνει
τρόπο κατασκευής και να την ίδια κατασκευή στον πίνακα και τονίζονται οι
διακρίνουν τις διαφορές. κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
• Να αποσαφηνίζουν και να 3.2 Η Γραμμική • Τονίζει στους μαθητές ότι η Γραμμική Συνάρτηση
ερμηνεύουν τα στοιχεία Συνάρτηση Προσφοράς Προσφοράς είναι μία πρωτοβάθμια εξίσωση και
(παραμέτρους) της γραμμικής απεικονίζει μια απλοποιημένη μορφή του Νόμου της
συνάρτησης προσφοράς και Προσφοράς.
τους περιορισμούς για
καθένα.
• Να απεικονίζουν σε ένα
διάγραμμα μία γραμμική
συνάρτηση προσφοράς.
• Να διακρίνουν τη διαφορά 3.3 Μεταβολή της • Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με στοιχεία για
μεταξύ μεταβολής της Προσφοράς και Μεταβολή γραμμικές καμπύλες προσφοράς και τους ζητεί να
προσφοράς και μεταβολής της προσφερόμενης κατασκευάσουν τις καμπύλες προσφοράς. Στη συνέχεια
της προσφερόμενης ποσότητας ζητείται από μαθητές να κατασκευάσουν στον πίνακα τις
ποσότητας. καμπύλες και να δείξουν τη μετακίνηση, από σημείο σε
• Να αναφέρουν και να σημείο πάνω στην ίδια Καμπύλη Προσφοράς, καθώς
εξηγούν τους παράγοντες οι μεταβάλλεται μόνον η τιμή (Ρ) του ίδιου του αγαθού.
οποίοι προκαλούν • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν σε
μετατόπιση ολόκληρης της γραμμική καμπύλη προσφοράς. Στη συνέχεια, ζητεί από
Καμπύλης Προσφοράς. μαθητή να κατασκευάσει την καμπύλη στον πίνακα και
με τις κατάλληλες ερωτήσεις του ζητεί να δείξει
μετατοπίσεις της καμπύλης λόγω μεταβολής κάποιου
προσδιοριστικού παράγοντα, εστιάζοντας το ενδιαφέρον
στην συνέπεια των ακολουθιών των μεταβολών.
• Να απεικονίζουν και να 3.4 Ταυτόχρονη μεταβολή • Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας με δεδομένα για
ερμηνεύουν στο ίδιο της Προσφερόμενης μια γραμμική καμπύλη προσφοράς και τους ζητεί να την
διάγραμμα, ταυτόχρονες Ποσότητας και της κατασκευάσουν. Στη συνέχεια ζητεί από μαθητή να
μεταβολές προσφερόμενης Προσφοράς κατασκευάσει την ίδια καμπύλη στον πίνακα και με τις
ποσότητας και μεταβολές κατάλληλες ερωτήσεις του ζητεί να δείξει μετακινήσεις
προσφοράς. από σημείο σε σημείο και μετατοπίσεις ολόκληρης της
καμπύλης προσφοράς.
• Να ορίζουν την έννοια της 3.5 Η Ελαστικότητα της • Διανέμει φύλλο εργασίας με αριθμητικά δεδομένα και
Ελαστικότητας της Προσφοράς ζητεί από τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το τύπο της
Προσφοράς (ES). 3.6 Ειδικές περιπτώσεις Ελαστικότητας Προσφοράς (ES) και να επιλύσουν
• Να περιγράφουν ότι η Καμπύλης Προσφοράς και ασκήσεις μέτρησης της Ελαστικότητας της Προσφοράς.
Ελαστικότητα της Προσφοράς Ελαστικότητας Με βάση τα αποτελέσματα, τους ζητεί να χαρακτηρίσουν
μετρά το βαθμό αντίδρασης Προσφοράς, ως προς την αντίστοιχη προσφορά. Στη συνέχεια, ζητεί από τους
της προσφερόμενης την τιμή μαθητές, με βάση τα αριθμητικά αποτελέσματα, τις
ποσότητας, εκ μέρους των γραφικές απεικονίσεις και τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό
επιχειρήσεων, καθώς των καμπυλών.
μεταβάλλεται μόνο η τιμή του • Ζητεί από τους μαθητές να κατασκευάσουν όλες τις
ίδιου του αγαθού. ειδικές περιπτώσεις Καμπύλης Προσφοράς και
• Να υπολογίζουν την Ελαστικότητας Προσφοράς ως προς την τιμή.
Ελαστικότητα Προσφοράς • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να φέρουν και να
(ES). παρουσιάσουν στη τάξη παραδείγματα για κάθε ένα
• Να διακρίνουν πότε η Προσδιοριστικό Παράγοντα της Ελαστικότητας της
προσφορά (ως προς την τιμή) Προσφοράς.
είναι Ελαστική, πότε είναι
Ανελαστική, πότε είναι
Μοναδιαίας Ελαστικότητας,
πότε είναι πλήρως
Ανελαστική και πότε είναι
πλήρως Ελαστική.
• Να εξηγούν τους
Προσδιοριστικούς
Παράγοντες της
Ελαστικότητας της
Προσφοράς.
Ώρες: 7
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε 4. Η Ισορροπία στην Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί
θέση): Αγορά και η Διαμόρφωση το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
των Τιμών
• Να ορίζουν τι είναι αγορά. 4.1 Ο προσδιορισμός της • Χρησιμοποιεί υλικό από το διαδίκτυο ή τον έντυπο τύπο
• Να περιγράφουν τη τιμής και της ποσότητας για να δημιουργήσει αφόρμηση:
διαδικασία με την οποία ισορροπίας στην αγορά α. ένα άρθρο ή
επιτυγχάνεται η ισορροπία 4.1.1 Η αλληλεπίδραση β. το εβδομαδιαίο δελτίο επισκόπησης
σε μια αγορά. των δυνάμεων της τιμών καυσίμων
• Να ορίζουν, να εξηγούν και προσφοράς και της γ. αγγελίες εφημερίδων για τιμές
να παρουσιάζουν ζήτησης στην αγορά ακινήτων ώστε οι μαθητές να
διαγραμματικά τις έννοιες ανατρέξουν σε εμπειρίες τους από την
«πλεόνασμα» και αγορά ενός αγαθού.
«έλλειμμα». • Τους ζητά να ανατρέξουν σε προηγούμενη γνώση της
έννοιας της αγοραίας ζήτησης και της αγοραίας
προσφοράς και με τη χρήση ενός αριθμητικού
παραδείγματος ανακαλύπτουν και σχολιάζουν την τιμή
ισορροπίας. Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται να
κάνουν τη διαγραμματική παρουσίαση.
• Να υπολογίζουν και να 4.1.2 O προσδιορισμός της • Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές:
ερμηνεύουν την τιμή και την τιμής και της ποσότητας α. υπολογίζουν την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας με τη
ποσότητα ισορροπίας ισορροπίας αλγεβρικά χρήση γραμμικών συναρτήσεων ζήτησης και προσφοράς
χρησιμοποιώντας γραμμικές β. σε ομάδες εργασίας υπολογίζουν, σχεδιάζουν και
συναρτήσεις ζήτησης και παρουσιάζουν το έλλειμμα ή πλεόνασμα σε
προσφοράς. συγκεκριμένες τιμές.
• Να υπολογίζουν και να
ερμηνεύουν το έλλειμμα ή
το πλεόνασμα
χρησιμοποιώντας γραμμικές
συναρτήσεις ζήτησης και
προσφοράς.
• Να εξηγούν την επίδραση 4.2 Μεταβολές της • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν
των μεταβολών της ζήτησης ισορροπίας γραμμικές συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και
στην τιμή και την ποσότητα 4.2.1 Μεταβολές της προσφοράς. Με την υπόθεση ότι μεταβάλλεται ένας από
ισορροπίας. ισορροπίας λόγω τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης (ceteris

• Να εξηγούν την επίδραση μεταβολής της ζήτησης paribus), ζητά τον προσδιορισμό της αρχικής και της
των προσδιοριστικών νέας ισορροπίας της αγοράς και τη διαγραμματική της
παραγόντων της ζήτησης απεικόνιση. Οι μαθητές κάνουν τη γενίκευση του
στην τιμή και την ποσότητα συμπεράσματος και δίνουν ένα παράδειγμα από τις
ισορροπίας. εμπειρίες τους που επαληθεύει τον κανόνα.
• Να υπολογίζουν τη νέα τιμή
και ποσότητα ισορροπίας,
μετά τη μεταβολή της
ζήτησης.
• Να εξηγούν την επίδραση 4.2.2 Μεταβολές της • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν
των μεταβολών της ισορροπίας λόγω γραμμικές συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και
προσφοράς στην τιμή και μεταβολής της προσφοράς προσφοράς. Με την υπόθεση ότι μεταβάλλεται ένας από
την ποσότητα ισορροπίας. τους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς,
• Να εξηγούν την επίδραση ζητά τον προσδιορισμό της αρχικής και της νέας
των προσδιοριστικών ισορροπίας και τη διαγραμματική της απεικόνιση.
παραγόντων της • Διανέμει φύλλο εργασίας με περιεχόμενο τη μεταβολή
προσφοράς στην τιμή και ενός προσδιοριστικού παράγοντα της προσφοράς και
την ποσότητα ισορροπίας. ζητά την απεικόνιση του σεναρίου της αγοράς σε
• Να υπολογίζουν τη νέα τιμή ποιοτικό διάγραμμα (χωρίς τη χρήση αριθμητικών
και ποσότητα ισορροπίας, δεδομένων). Οι μαθητές κάνουν τη γενίκευση του
μετά τη μεταβολή της συμπεράσματος.
προσφοράς. • Αναθέτει στους μαθητές εργασία να αναζητήσουν
αντίστοιχο υλικό στο διαδίκτυο και να το παρουσιάσουν
• Να ερμηνεύουν την 4.2.3 Μεταβολές της • Δίνει φύλλα εργασίας με δεδομένα αύξησης της ζήτησης
επίδραση της ταυτόχρονης ισορροπίας λόγω της και της προσφοράς με διαφορετικό μέγεθος μεταβολής.
μεταβολής της προσφοράς ταυτόχρονης μεταβολής Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και παρουσιάζουν τα
και της ζήτησης στην τιμή της ζήτησης και της αποτελέσματα και τη γενίκευση του συμπεράσματος.
και την ποσότητα προσφοράς • Ανάθεση εργασίας:
ισορροπίας. Να παρουσιάσουν όλες τις υπόλοιπες πιθανές μεταβολές
• Να εξηγούν την επίδραση με ποιοτικά σχήματα (χωρίς συναρτήσεις)
της μεταβολής των α. Μείωση ζήτησης και μείωση προσφοράς
προσδιοριστικών β. Μείωση ζήτησης και αύξηση προσφοράς
παραγόντων της γ. Αύξηση ζήτησης και μείωση προσφοράς δίνοντας ένα
προσφοράς και της ζήτησης σενάριο της επιλογής τους που αφορά τη μεταβολή ενός
στην τιμή και την ποσότητα προσδιοριστικού παράγοντα της ζήτησης και της
ισορροπίας. προσφοράς.
• Να εξηγούν τους λόγους για 4.3 Η κρατική παρέμβαση • Χρησιμοποιεί άρθρα ή υλικό από το διαδίκτυο ή τον
τους οποίους το κράτος στη λειτουργία της αγοράς έντυπο τύπο με θέμα την επιβολή ΡΑ για να δημιουργήσει
επιβάλλει ανώτατη τιμή 4.3.1 Ο έλεγχος των τιμών αφόρμηση (π.χ. Από το Υπουργείο Ανάπτυξης
στην αγορά ενός αγαθού, με την επιβολή ανώτατης Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας) και ζητά από τους
να ερμηνεύουν τις πιθανές τιμής μαθητές να αιτιολογήσουν μια τέτοια απόφαση. Στη
συνέπειες από την επιβολή συνέχεια κάνει διαγραμματική παρουσίαση της επιβολής
ανώτατων τιμών και να ΡΑ και των συνεπειών της.
κάνουν διαγραμματική • Διανέμει φύλλο εργασίας με άσκηση και σε συνεργασία
απεικόνιση. με τους μαθητές υπολογίζουν το έλλειμμα και το
«καπέλο»
• Ανάθεση εργασίας: Οι μαθητές αναζητούν στο διαδίκτυο
άρθρα που αφορούν την επιβολή ανώτατων τιμών
• Να εξηγούν τους λόγους για 4.3.2 Ο έλεγχος των τιμών • Κάνει παρουσίαση της κρατικής παρέμβασης με την
τους οποίους το κράτος με την επιβολή κατώτατης επιβολή κατώτατων τιμών.
επιβάλλει κατώτατη τιμή τιμής • Επισημαίνει, διευκρινίζει και σχολιάζει τους λόγους για
στην αγορά ενός αγαθού, τους οποίους ακολουθήθηκε στο παρελθόν αυτή η
να ερμηνεύουν τις πιθανές διαδικασία στα πλαίσια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
συνέπειες από την επιβολή της Ε.Ε.
κατώτατων τιμών και να
κάνουν διαγραμματική
απεικόνιση.
• Να ορίζουν την έννοια της 4.3.3 Η επιδότηση της • Παρουσιάζει ένα άρθρο για τις επιδοτήσεις αγροτικών
επιδότησης. τιμής προϊόντων ή κάποιο σχετικό επίκαιρο video από το
• Να εξηγούν τους λόγους για διαδίκτυο και προκαλείται συζήτηση ώστε οι μαθητές να
τους οποίους το κράτος ανακαλύψουν τους λόγους που επιδοτείται η αγροτική
επιδοτεί την τιμή ενός παραγωγή. Γίνεται σύνδεση με την προηγηθείσα ενότητα
αγαθού, να υπολογίζουν, να και την επικράτηση των επιδοτήσεων έναντι της
εξηγούν και να απεικονίζουν επιβολής κατώτατων τιμών για την ενίσχυση των
διαγραμματικά τις αγροτών.
επιδράσεις των • Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν
επιδοτήσεων στους γραμμικές συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς και με
καταναλωτές, τους την υπόθεση επιδότησης της τιμής του αγαθού και ζητά
παραγωγούς και το κράτος. τη νέα ισορροπία στην αγορά.
• Να ορίζουν και να 4.3.4 Η επιβολή • Παρουσιάζει άρθρα από την επικαιρότητα και προκαλεί
ερμηνεύουν την έννοια των φορολογίας συζήτηση ώστε οι μαθητές να ανακαλύψουν τις
έμμεσων φόρων με τη συνέπειες της επιβολής έμμεσων φόρων στους
χρήση παραδειγμάτων από καταναλωτές, τους παραγωγούς και το κράτος.
την καθημερινή ζωή. • Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα που αφορούν
• Να εξηγούν τους λόγους για γραμμικές συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς και με
τους οποίους το κράτος την υπόθεση επιβολής φόρου επί της τιμής του αγαθού
επιβάλλει φορολογία, να ζητά τη νέα ισορροπία της αγοράς.
υπολογίζουν, να εξηγούν • Ανάθεση εργασίας Οι μαθητές καλούνται να
και να απεικονίζουν αναζητήσουν στο διαδίκτυο άρθρο στο οποίο να
διαγραμματικά την παρουσιάζεται η επιβολή ή μείωση ενός έμμεσου φόρου
επίδραση από την επιβολή και το σχολιάζουν.
φορολογίας στους
καταναλωτές, τους
παραγωγούς και το κράτος.
11 ώρες
5. Οι Αμοιβές των
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε Παραγωγικών Συντελεστών Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί
θέση): και η Παραγωγή του το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
Προϊόντος
• Να περιγράφουν και να
ερμηνεύουν τα • Προτείνει την ανάγνωση αποσπασμάτων λογοτεχνικών
5.1 Τα χαρακτηριστικά της
χαρακτηριστικά στοιχεία κειμένων ή δοκιμίων που σχετίζονται με παραγωγική
παραγωγικής διαδικασίας
της παραγωγικής διαδικασία. Η επιλογή των κειμένων είναι στην κρίση του
και η επιλογή των
διαδικασίας (σύνδεση με και μπορεί να προέρχονται από κείμενα που έχουν
παραγωγικών συντελεστών
κεφ. 1 – Παραγωγικές διδαχθεί στο μάθημα της λογοτεχνίας ή άλλα μαθήματα
στην παραγωγή
Δυνατότητες). (έκθεση) ή έχουν επιλεχτεί από τον ίδιο. Ζητεί από τους
5.1.1 Τα χαρακτηριστικά της
• Να αναγνωρίζουν και να μαθητές να τα σχολιάσουν, να αναγνωρίζουν τους
παραγωγικής διαδικασίας
εξηγούν τη σύμπραξη συντελεστές παραγωγής και να εντάξουν την
5.1.2 Η επιλογή των
όλων των παραγωγικών επιχειρηματική δραστηριότητα στον αντίστοιχο τομέα
συντελεστών για την παραγωγής.
στην παραγωγή
παραγωγή αγαθών.
• Παρουσιάζει την κωδικοποίηση των κλάδων οικονομικής

δραστηριότητας σύμφωνα με την κωδικοποίηση NACE
(Nomenclature générale des Activités économiques dans
• Να διακρίνουν τους τομείς
les Communautés Européennes) των χωρών της Ε.Ε.
παραγωγής και να
5.2 Οι τομείς παραγωγής της • Ανάθεση εργασίας. Να αναζητήσουν από το διαδίκτυο
κατατάσσουν τις
οικονομίας (http://www.statistics.gr/) στοιχεία απασχόλησης ανά
οικονομικές μονάδες σε επί
τομέα παραγωγής και να περιγράψουν την εξέλιξη των
μέρους τομείς παραγωγής.
μεγεθών στο χρόνο.
• Οι μαθητές σε φύλλο εργασίας κατατάσσουν επιχειρήσεις
στους αντίστοιχους τομείς παραγωγής.
• Nα προσδιορίζουν τους
παραγωγικούς συντελεστές
και τις αμοιβές τους βάση 5.3 Οι συντελεστές
του ιστορικού διαχωρισμού παραγωγής και η αμοιβή
τους. τους • Μελέτη περίπτωσης:
• Nα αναφέρουν ποιες είναι 5.3.1. Ο παραγωγικός Επιλέγει έναν κλάδο παραγωγής και οι μαθητές
οι αμοιβές των συντελεστής εργασία και η δημιουργούν μια εικονική επιχείρηση. Στη συνέχεια
παραγωγικών αμοιβή του θέτουν πιθανές επιλογές χρήσης παραγωγικών
συντελεστών. 5.3.2. Ο παραγωγικός συντελεστών έντασης κεφαλαίου ή εργασίας και
• Nα διαπιστώνουν και να συντελεστής φύση και η επιχειρηματολογώντας αναδεικνύουν τη δυνατότητα
τεκμηριώνουν με αμοιβή του υποκατάστασης των συντελεστών μεταξύ τους. Ο
παραδείγματα ότι οι 5.3.3.Ο παραγωγικός εκπαιδευτικός καταγράφει τις προτάσεις και επισημαίνει
ποσότητες των διαθέσιμων συντελεστής κεφάλαιο και η τις έννοιες των παραγωγικών συντελεστών και των
παραγωγικών συντελεστών αμοιβή του αμοιβών τους. Καθοδηγεί τη συζήτηση ώστε να
είναι περιορισμένες. 5.3.4. Ο παραγωγικός αναδειχθεί το σύνολο των χρησιμοποιούμενων
• Nα συνδέουν την έννοια συντελεστής παραγωγικών συντελεστών και οι αμοιβές τους.
της παραγωγικής επιχειρηματικότητα και η
διαδικασίας των αμοιβή του
επιχειρήσεων με την έννοια
του κόστους παραγωγής.
• Να συνδέουν την κατοχή
των συντελεστών
παραγωγής με το εισόδημα
του ατόμου.
• Να συνδέουν και να 5.4 Η αγορά των • Χρησιμοποιεί την ανωτέρω μελέτη περίπτωσης και
ερμηνεύουν την έννοια του παραγωγικών συντελεστών συνδέει τις αμοιβές των παραγωγικών συντελεστών με
Κόστους Ευκαιρίας που και η διανομή του την διανομή του εισοδήματος στα άτομα σε επίπεδο
ο
έχει ήδη διδαχθεί στο 1 εισοδήματος οικονομίας.
κεφάλαιο με το κόστος
απόκτησης των
από την επιχείρηση.
• Χρησιμοποιεί δύο μελέτες περίπτωσης:

Μελέτη περίπτωσης α:
• Να ορίζουν τη βραχυχρόνια Έχετε μια επιχείρηση που διαθέτει σάντουιτς και καφέδες
και τη μακροχρόνια στους εργαζόμενους μιας περιοχής. Λόγω της αύξησης
περίοδο παραγωγής στην των παραγγελιών σε πόσο χρόνο πιστεύετε πως θα
οικονομία. μπορέσετε να καλύψετε τις αυξημένες ανάγκες των
• Να διακρίνουν τη πελατών σας, αλλάζοντας τον εξοπλισμό της με
βραχυχρόνια από τη δεδομένο ότι υπάρχει το απαραίτητο χρηματικό κεφάλαιο;
μακροχρόνια περίοδο Ακολουθεί συζήτηση για τον
παραγωγής προκειμένου 5.5 Ο χρονικός ορίζοντας προσδιορισμό της βραχυχρόνιας και της
να ερμηνεύσουν τις της επιχείρησης μακροχρόνιας περιόδου.
επιλογές των επιχειρήσεων Μελέτη περίπτωσης β:
ως προς το κόστος Είστε συνιδιοκτήτες σε εργοστάσιο παραγωγής
παραγωγής. ηλεκτρικής ενέργειας. Λόγω της αύξησης των
• Να εξηγούν ότι η διάρκεια παραγγελιών πρέπει να αυξήσετε την παραγωγή. Λόγω
της βραχυχρόνιας της αύξησης των παραγγελιών σε πόσο χρόνο πιστεύετε
περιόδου διαφοροποιείται πως θα μπορέσετε να καλύψετε τις αυξημένες ανάγκες
μεταξύ των επιχειρήσεων. των πελατών σας, αλλάζοντας το μέγεθος της
επιχείρησης με δεδομένο ότι υπάρχει το απαραίτητο
χρηματικό κεφάλαιο;
• Μελέτη περίπτωσης:
5.6 Η παραγωγή της
Δίνεται ως παράδειγμα μια επιχείρηση εκμετάλλευσης
• Nα ορίζουν και να επιχείρησης
εστιατορίου και ζητείται να εκτιμήσουν οι μαθητές πόσοι
ερμηνεύουν την έννοια του 5.6.1 Η συνάρτηση
πελάτες μπορούν να εξυπηρετηθούν σε μα μέρα αιχμής,
Συνολικού Προϊόντος. παραγωγής και το συνολικό
δεδομένης της υλικοτεχνικής υποδομής. Επιπλέον γίνεται
• Nα κατασκευάζουν την προϊόν
σύνδεση του χρόνου αναμονής εκτέλεσης των
καμπύλη Συνολικού
παραγγελιών με τον αριθμό των πελατών.
Προϊόντος και να
Στη συνέχεια γίνεται η παρουσίαση της συνάρτησης
περιγράφουν την πορεία
παραγωγής και της πορείας του Συνολικού Προϊόντος,
της.
ως αριθμητικό παράδειγμα και ακολουθεί η κατασκευή
της καμπύλης.
• Να ορίζουν και να
ερμηνεύουν την έννοια του
Μέσου Προϊόντος.
• Να κατασκευάζουν την
καμπύλη Μέσου Προϊόντος
και να περιγράφουν την
πορεία της.
• Να ορίζουν και να
ερμηνεύουν την έννοια του
Οριακού Προϊόντος.
• Nα κατασκευάζουν την
καμπύλη Οριακού
Προϊόντος και να
περιγράφουν την πορεία
της, όταν μεταβάλλεται 5.6.2 Το Μέσο Προϊόν,
ένας συντελεστής • Διανέμει φύλλο εργασίας και ζητά από τους μαθητές να
Παραγωγικότητα
(εργασία), ενώ οι υπολογίσουν και τα τρία μεγέθη προϊόντος. Με βάση
5.6.3 Το Οριακό Προϊόν
υπόλοιποι παραμένουν αυτά ζητά να κατασκευάσουν τις αντίστοιχες καμπύλες σε
5.6.4 Ο Νόμος της
σταθεροί. ένα διάγραμμα, να εξηγήσουν την πορεία και τις σχέσεις
Φθίνουσας Απόδοσης -
• Nα διατυπώνουν και να μεταξύ τους και να προσδιορίσουν το άριστο επίπεδο
Το άριστο επίπεδο
ερμηνεύουν τον Νόμο της παραγωγής.
παραγωγής
Φθίνουσας Απόδοσης.
• Nα κατασκευάζουν σε ένα
διάγραμμα και να
ερμηνεύουν την πορεία και
τις σχέσεις μεταξύ των
καμπυλών Συνολικού
Προϊόντος, Μέσου
Προϊόντος και Οριακού
Προϊόντος.
• Nα συσχετίζουν το νόμο
της Φθίνουσας Απόδοσης
με τη γραφική απεικόνιση
της Κ.Π.Δ. (κοίλα
στραμμένα προς την αρχή
των αξόνων).
• Να περιγράφουν
• Παρουσιάζει άρθρα σχετικά με την καινοτομία στην
διαγραμματικά και να
5.6.5 Η επίδραση της τεχνολογία παραγωγής και αναθέτει στους μαθητές
ερμηνεύουν τις συνέπειες
μεταβολής της τεχνολογίας εργασία για τον ρόλο και τη σημασία της καινοτομίας
της μεταβολής της
στην παραγωγή στην παραγωγική διαδικασία. Οι μαθητές παρουσιάζουν
τεχνολογίας στη
και σχολιάζουν διαγραμματικά τα αποτελέσματα.
συνάρτηση παραγωγής.
6 ώρες
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): 6. Το κόστος παραγωγής Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να
των αγαθών διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή
• Να ορίζουν την έννοια του κόστους και 6.1 Το κόστος • Κάνει σύντομη εισήγηση. Οι μαθητές, σε ομάδες
να αναγνωρίζουν την χρησιμότητα του παραγωγής -Έννοια εργασίας επεξεργάζονται έτοιμο σενάριο- φύλλο
προσδιορισμού του για τις και περιεχόμενο. εργασίας που έχει δοθεί από τον εκπαιδευτικό και
επιχειρήσεις. 6.1.1 Έννοια και υπολογίζουν τις διάφορες κατηγορίες κόστους.
• Να εξηγούν την σχέση μεταξύ περιεχόμενο του Εκθέτουν τα αποτελέσματα στην τάξη και γίνεται
οικονομικού κόστους και κόστους κόστους. συζήτηση για την ερμηνεία και την αξιολόγηση των
ευκαιρίας. 6.1.2. Ιδιωτικό και αποτελεσμάτων.
• Να ορίζουν την έννοια του κοινωνικού κοινωνικό κόστος. • Χρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά στα
κόστους και να δίνουν παραδείγματα. οποία εμφανίζονται οι όροι: κόστος, συνολικό κόστος.
• Να αναγνωρίζουν την σημασία της Οι μαθητές μετά από σύντομη μελέτη συζητούν για το
κρατικής παρέμβασης αλλά και την θέμα. Ο εκπαιδευτικός κάνει σύντομη εισήγηση για το
ανάγκη της αυτοδέσμευσης της θέμα και ζητά από μαθητές να συνοψίσουν τις γνώσεις
επιχείρησης στα πλαίσια της που αποκτήθηκαν.
κοινωνικής της ευθύνης για τον • Καθοδηγεί τους μαθητές να αναζητήσουν, να
περιορισμό των αρνητικών εντοπίσουν στο διαδίκτυο και να αναλύσουν
επιδράσεων στο περιβάλλον. περιπτώσεις που το κοινωνικό κόστος από τη
λειτουργία των επιχειρήσεων είναι τεράστιο (π.χ.
πρόκληση οικολογικών καταστροφής από πλοίο που
μετέφερε καύσιμα και βυθίστηκε).
• Οι μαθητές σε ομάδες εργασίας επεξεργάζονται και
προτείνουν μέτρα για τον περιορισμό των αρνητικών
επιδράσεων στο περιβάλλον από την λειτουργία των

επιχειρήσεων. Τονίζεται η σημασία της κοινωνικής
ευθύνης στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Να διακρίνουν τις διάφορες 6.2 Το κόστος • Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακα
κατηγορίες κόστους για την παραγωγής στην διάφορες κατηγορίες κόστους για μια υποθετική
παραγωγή των αγαθών: σταθερό, βραχυχρόνια περίοδο. επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. ενοίκιο βιοτεχνίας,
μεταβλητό και συνολικό κόστος. 6.2.1 Σταθερό, μισθός φύλακα, κόστος α΄ υλών κ.ά.). Στην συνέχεια,
• Να προσδιορίζουν τα παραπάνω Μεταβλητό και μετά από συζήτηση, εντοπίζεται από τους μαθητές το
μεγέθη και να επιλύουν προβλήματα Συνολικό Κόστος κατά πόσο το ύψος των συγκεκριμένων δαπανών
υπολογισμού: σταθερού, μεταβλητού 6.2.2 Καμπύλες κόστους μεταβάλλεται όταν μεταβάλλεται η ποσότητα των
και συνολικού κόστους. στην βραχυχρόνια αγαθών που παράγει η επιχείρηση
• Να αναφέρουν και να εξηγούν περίοδο • Μετά από σύντομη εισήγηση οι μαθητές καλούνται να
παραδείγματα κατάταξης διαφόρων δώσουν παραδείγματα στοιχείων κόστους και να
στοιχείων κόστους στις παραπάνω προσδιορίσουν την κατηγορία κόστους στην οποία
κατηγορίες. ανήκουν (σταθερό- μεταβλητό-συνολικό).
• Να σχεδιάζουν με ακρίβεια τις • Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές με στοιχεία
καμπύλες σταθερού, μεταβλητού και κόστους. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και μετά
συνολικού κόστους, να περιγράφουν από επεξεργασία και προσδιορίζουν-υπολογίζουν και
και να ερμηνεύουν την συμπεριφορά παρουσιάζουν το κόστος (σταθερό- μεταβλητό-
και τις μεταξύ τους σχέσεις. συνολικό) σε κατάλληλα διαμορφωμένο πίνακα.
• Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τη
βοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει την
άσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια το
διάγραμμα.
• Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουν
και συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακα
που διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματική
απεικόνιση.
• Να διακρίνουν τις διάφορες 6.3. Υπολογισμός • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τη
κατηγορίες μέσου κόστους για την μέσου κόστους και βοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει την
παραγωγή των αγαθών: μέσο καμπύλες μέσου άσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια το
σταθερό, μέσο μεταβλητό και μέσο κόστους στην διάγραμμα. Εξηγεί-αναλύει τις σχέσεις μεταξύ των
συνολικό κόστος. βραχυχρόνια περίοδο. καμπυλών μέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού και
• Να προσδιορίζουν τα μεγέθη και να μέσου συνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται ο
επιλύουν προβλήματα υπολογισμού όγκος παραγωγής.
μέσου σταθερού, μέσου μεταβλητού • Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουν
και μέσου συνολικού κόστους. και συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακα

• Να σχεδιάζουν σε ένα διάγραμμα τις που διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματική
καμπύλες μέσου σταθερού, μέσου απεικόνιση. Οι μαθητές εξηγούν-αναλύουν τις σχέσεις
μεταβλητού και μέσου συνολικού μεταξύ των καμπυλών μέσου σταθερού, μέσου
κόστους . μεταβλητού και μέσου συνολικού κόστους, καθώς
• Να περιγράφουν και να ερμηνεύουν μεταβάλλεται ο όγκος παραγωγής.
την συμπεριφορά των μεγεθών
μέσου κόστους και να εξηγούν τις
μεταξύ τους σχέσεις αλγεβρικά και
διαγραμματικά.
• Να ορίζουν την έννοια του οριακού 6.4 Το οριακό κόστος και • Διανέμει φύλλο εργασίας με δεδομένα και με τη
κόστους. η καμπύλη του βοήθεια – συνεργασία των μαθητών επιλύει την
• Να ερμηνεύουν την σημασία του οριακού κόστους στην άσκηση στον πίνακα και σχεδιάζει με ακρίβεια το
οριακού κόστους στη λήψη βραχυχρόνια περίοδο διάγραμμα. Εξηγεί-αναλύει τις σχέσεις μεταξύ των
αποφάσεων από την επιχείρηση για 6.4.1 Το οριακό κόστος καμπυλών οριακού, μέσου μεταβλητού και μέσου
την αύξηση της παραγωγής. και η καμπύλη του συνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται ο όγκος
• Να υπολογίζουν το οριακό κόστος, να οριακού κόστους στην παραγωγής.
σχεδιάζουν την καμπύλη του και να βραχυχρόνια περίοδο. • Διανέμει φύλλο εργασίας και οι μαθητές υπολογίζουν
ερμηνεύουν τη συμπεριφορά της. 6.4.2 Σχέσεις καμπυλών και συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακα
• Να απεικονίζουν διαγραμματικά και μέσου και οριακού που διαμορφώνουν οι ίδιοι και κάνουν διαγραμματική
να ερμηνεύουν τη συμπεριφορά και κόστους στην απεικόνιση. Οι μαθητές εξηγούν-αναλύουν τις σχέσεις
τις σχέσεις μεταξύ των καμπυλών του βραχυχρόνια περίοδο. μεταξύ των καμπυλών οριακού, μέσου μεταβλητού και
οριακού, του μέσου μεταβλητού και μέσου συνολικού κόστους, καθώς μεταβάλλεται ο
του μέσου συνολικού κόστους. όγκος παραγωγής.
• Να διατυπώνουν και να εξηγούν την
επίδραση του Νόμου της Φθίνουσας
ή μη Ανάλογης Απόδοσης στο κόστος
στη βραχυχρόνια περίοδο.
• Να διακρίνουν και να εξηγούν τη 6.5 Το κόστος • Ζητά από τους μαθητές να αναφέρουν ποιες ενέργειες
διαφορά των στοιχείων του κόστους παραγωγής στην θα έκαναν αν είχαν μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα
στη μακροχρόνια περίοδο σε σχέση μακροχρόνια περίοδο στη διάθεσή τους για να μεταβάλουν τους πόρους
με τη βραχυχρόνια (όλοι οι παραγωγής της επιχείρησής τους. Με κατάλληλες
συντελεστές είναι μεταβλητοί). ερωτήσεις οι μαθητές οδηγούνται στην ανακάλυψη του
γεγονότος ότι στην μακροχρόνια περίοδο όλοι οι
συντελεστές είναι μεταβλητοί και κατά συνέπεια δεν
υπάρχει σταθερό κόστος.
• Να ορίζουν τις έννοιες οικονομίες και 6.6 Οικονομίες και • Ζητά από τους μαθητές να αναφέρουν οικονομικά
αντιοικονομίες κλίμακας. Αντιοικονομίες πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που έχουν οι
• Να διακρίνουν τις εσωτερικές και τις κλίμακας μεγάλες επιχειρήσεις σε σχέση με τις μικρές και
εξωτερικές οικονομίες και 6.6.1. Οικονομίες καταγράφει στον πίνακα τις απαντήσεις. Εντοπίζει
αντιοικονομίες κλίμακας και να κλίμακας στοιχεία που αναφέρονται σε οικονομίες και
συνδέουν την επίδρασή τους στη 6.6.2. Αντιοικονομίες αντιοικονομίες κλίμακας και με σύντομη εισήγηση
λειτουργία των επιχειρήσεων κλίμακας προσδιορίζει το περιεχόμενο των εννοιών.
δίνοντας παραδείγματα. • Αναθέτει εργασία σε ομάδες: κάθε ομάδα
• Να διακρίνουν τις διάφορες επεξεργάζεται και παρουσιάζει πλεονεκτήματα και
κατηγορίες εσωτερικών και μειονεκτήματα που παρουσιάζουν συγκεκριμένες
εξωτερικών οικονομιών και επιχειρήσεις που έχουν μεγάλο μέγεθος. Γίνεται
αντιοικονομιών κλίμακας και να παρουσίαση, εντοπίζονται τα στοιχεία που αφορούν
συνδέουν την επίδρασή τους στη στις οικονομίες και αντιοικονομίες κλίμακας στη
λειτουργία των επιχειρήσεων λειτουργία των επιχειρήσεων.
δίνοντας παραδείγματα.
Ώρες: 11

Οι μαθητές μπορούν (είναι σε 7. Μορφές Αγοράς και Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να
θέση): Λειτουργία των διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή
Επιχειρήσεων συμμετοχή και:
• Να ορίζουν την έννοια της 7.1 Έννοια της αγοράς και • Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τους
αγοράς και να κάνουν κριτήρια διάκρισης των όρους αγορά, μονοπώλιο, τέλειος ανταγωνισμός,
διάκριση βάση τον μορφών της. ολιγοπώλιο. Ο εκπαιδευτικός καταγράφει τις
ανταγωνισμό των 7.1.1 Έννοια της αγοράς και απαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνει σύντομη
επιχειρήσεων σε μορφές ανταγωνισμός των εισήγηση για τις μορφές αγοράς.
αγοράς στηριζόμενοι σε επιχειρήσεων. • Χρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά
κριτήρια όπως ο αριθμός των 7.1.2 Κριτήρια διάκρισης και στα οποία παρουσιάζονται επιχειρήσεις που
επιχειρήσεων και ο βαθμός μορφές αγοράς. δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους και
διαφοροποίησης του παράγουν προϊόντα. Οι μαθητές σε ομάδες
προϊόντος. διερευνούν στοιχεία όπως ο αριθμός επιχειρήσεων
στον κλάδο παραγωγής, ομοιογένεια ή
διαφοροποίηση του προϊόντος κ.ά. και
παρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικός
με σύντομη εισήγηση παρουσιάζει τα κριτήρια
διάκρισης και οι μαθητές εντάσσουν τις επιχειρήσεις
στις μορφές αγοράς. Μετά από τα παραπάνω ο
εκπαιδευτικός ζητά από μαθητές να συνοψίσουν τις
γνώσεις που αποκτήθηκαν.
• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία: σε συνεργασία με
τους μαθητές προσδιορίζει τα στοιχεία της έρευνας
(ερευνητικά ερωτήματα, μέθοδο έρευνας κ.λπ.) Οι
μαθητές σε ομάδες αναζητούν επιλέγουν (στο
διαδίκτυο αλλά και στην περιοχή που διαμένουν),
συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Μετά από σύντομη
έρευνα και μελέτη των στοιχείων για τη
συμπεριφορά τους, γίνεται καταγραφή και
παρουσίαση των αποτελεσμάτων με βάση τα
ερευνητικά ερωτήματα. Μετά την παρουσίαση,
ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τους όρους που
περιλαμβάνονται στην διδακτική ενότητα.
• Να ορίζουν την έννοια του 7.2 Πλήρης ή «τέλειος» • Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακα
πλήρους ανταγωνισμού και να ανταγωνισμός χαρακτηριστικά του πλήρους ανταγωνισμού και
περιγράφουν τα 7.2.1 Έννοια και κλάδους παραγωγής-επιχειρήσεις που
χαρακτηριστικά του. χαρακτηριστικά του πλήρους παρουσιάζουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
• Να παρουσιάζουν ανταγωνισμού. • Μετά από σύντομη εισήγηση, γίνεται διανομή
διαγραμματικά και να εξηγούν 7.2.2 Ο προσδιορισμός της φύλλου εργασίας στους μαθητές με στοιχεία
τον τρόπο διαμόρφωσης της τιμής του αγαθού στον πλήρη αγοραίας ζήτησης και προσφοράς καθώς και
τιμής του αγαθού για τη ανταγωνισμό στοιχεία κόστους και εσόδων της μεμονωμένης
μεμονωμένη επιχείρηση στον 7.2.3 Συνολικό κόστος, επιχείρησης. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και
πλήρη ανταγωνισμό. συνολικά έσοδα και ισορροπία μετά από επεξεργασία προσδιορίζουν την τιμή στην
• Να ορίζουν τις έννοιες έσοδα της ανταγωνιστικής αγορά, υπολογίζουν τα συνολικά έσοδα , το
και κέρδη και να επιχείρησης στην βραχυχρόνια συνολικό κόστος και τα συνολικά κέρδη.
προσδιορίζουν τη σχέση τους περίοδο Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα σε κατάλληλα
λαμβάνοντας υπόψη το 7.2.4 Τιμή του αγαθού και διαμορφωμένο πίνακα και μετά από επεξεργασία
κόστος. βραχυχρόνια καμπύλη παρουσιάζουν διαγραμματικά τα μεγέθη (συνολικά
• Να ορίζουν τις έννοιες οριακό προσφοράς της επιχείρησης έσοδα, συνολικό κόστος, συνολικά κέρδη). Στη
έσοδο, μέσο έσοδο και τιμή 7.2.5 Συμπεριφορά της συνέχεια προσδιορίζουν, εξηγούν και παρουσιάζουν
και να εξηγούν τον λόγο για επιχείρησης στον πλήρη διαγραμματικά την ισορροπία της επιχείρησης..
τον οποίο τα συγκεκριμένα ανταγωνισμό • Χρησιμοποιεί αριθμητικό παράδειγμα και με τη
μεγέθη στον πλήρη συνεργασία - βοήθεια των μαθητών, προσδιορίζει
ανταγωνισμό ταυτίζονται. και παρουσιάζει τη σχέση τιμής, οριακού εσόδου και
• Να διατυπώνουν τις σχέσεις μέσου εσόδου στον πλήρη ανταγωνισμό στην
που συνδέουν τα συνολικά βραχυχρόνια περίοδο (ΤΙΜΉ-P=Μέση πρόσοδος-
έσοδα (ΤR), το μέσο έσοδο AP= Οριακή πρόσοδος-MP)
(AR) και το οριακό έσοδο • Μετά από σύντομη εισήγηση, διανέμει διαφορετικά
(MR), να επιλύουν ασκήσεις φύλλα εργασίας στους μαθητές με στοιχεία
υπολογισμού των αγοραίας ζήτησης και προσφοράς, κόστους και
συγκεκριμένων μεγεθών και εσόδων. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και μετά
να τα αναπαριστούν γραφικά. από επεξεργασία προσδιορίζουν την τιμή στην
• Να προσδιορίζουν, να αγορά. Υπολογίζουν το οριακό κόστος και το μέσο
αναπαριστούν γραφικά και να μεταβλητό κόστος. Προσδιορίζουν, απεικονίζουν
εξηγούν τη σχέση που διαγραμματικά και εξηγούν την καμπύλη
διαμορφώνεται μεταξύ των προσφοράς της επιχείρησης στον πλήρη
συνολικών εσόδων και του ανταγωνισμό στην βραχυχρόνια περίοδο
συνολικού κόστους στο (ανερχόμενο τμήμα της καμπύλης του οριακού
επίπεδο παραγωγής που κόστους από το σημείο που συναντά το μέσο
ισορροπεί η επιχείρηση στον μεταβλητό κόστος) . Γίνεται παρουσίαση και
πλήρη ανταγωνισμό στη συζήτηση για τα αποτελέσματα σε επίπεδο τάξης
βραχυχρόνια περίοδο. από τις ομάδες.
• Να προσδιορίζουν, να • Διανέμει φύλλο εργασίας στο οποίο παρουσιάζονται
αναπαριστούν γραφικά και να σε πίνακα δεδομένα (οριακό κόστος, μέσο
εξηγούν με τη χρήση του μεταβλητό κόστος και μέσο συνολικό κόστος)
οριακού κόστους και της επιχείρησης που λειτουργεί στον πλήρη

οριακής προσόδου την ανταγωνισμό στην βραχυχρόνια περίοδο. Οι
ισορροπία της επιχείρησης μαθητές σε ομάδες εξετάζουν τα στοιχεία του έχουν
στον πλήρη ανταγωνισμό δοθεί και κάθε ομάδα αναλαμβάνει να επεξεργαστεί,
στην βραχυχρόνια περίοδο. να παρουσιάσει και να εξηγήσει σε ποιες τιμές: α) η
• Να προσδιορίζουν, να επιχείρηση δεν παράγει, β) παράγει και το ύψος της
αναπαριστούν γραφικά και να ζημιάς ισούται με το σταθερό κόστος, γ) η
εξηγούν τον τρόπο που επιχείρηση παράγει και έχει καλύψει το μεταβλητό
προκύπτει η καμπύλη κόστος και ένα μέρος του σταθερού κόστους, δ)
προσφοράς της επιχείρησης παράγει και έχει καλύψει το συνολικό κόστος, ε)
στον πλήρη ανταγωνισμό παράγει και έχει κέρδη.
στην βραχυχρόνια περίοδο. • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,
• Να αναλύουν, να ερευνούν, επεξεργάζονται, εξηγούν και
περιγράφουν και να παρουσιάζουν στοιχεία και προτάσεις για την
ερμηνεύουν την συμπεριφορά συμπεριφορά της ανταγωνιστικής επιχείρησης σε
της επιχείρησης στον πλήρη σχέση με τον προσδιορισμό της τιμής, την
ανταγωνισμό. ποσότητα που μεγιστοποιεί τα κέρδη, την
σκοπιμότητα διαφήμισης του προϊόντος και
οτιδήποτε άλλο κρίνουν απαραίτητο στην
βραχυχρόνια περίοδο.
• Να ορίζουν την έννοια του 7.3 Μονοπώλιο • Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακα
μονοπωλίου και να 7.3.1 Έννοια και χαρακτηριστικά του μονοπωλίου και κλάδους
προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά του παραγωγής-επιχειρήσεις που παρουσιάζουν τα
χαρακτηριστικά του. μονοπωλίου συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
• Να παρουσιάζουν και να 7.3.2 Λόγοι δημιουργίας • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,
εξηγούν τους λόγους μονοπωλίων αναζητούν και εντοπίζουν στο διαδίκτυο
δημιουργίας των ιδιωτικών 7.3.3 Συμπεριφορά της δημοσιεύματα για περιπτώσεις μονοπωλιακών
μονοπωλίων - κρατικών επιχείρησης στο επιχειρήσεων. Επεξεργάζονται τα στοιχεία
μονοπωλίων. μονοπώλιο εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά και τις αιτίες
• Να αναλύουν, να δημιουργίας του μονοπωλίου. Παρουσιάζουν τα
περιγράφουν και να στοιχεία και εξηγούν τα συμπεράσματά τους σε
ερμηνεύουν την συμπεριφορά επίπεδο τάξης.
της μονοπωλιακής • Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» με την καθοδήγηση-
επιχείρησης. εμψύχωση του, και οι μαθητές αναλαμβάνουν
διαφορετικούς ρόλους : π.χ. οικονομικός
διευθυντής, διευθυντής πωλήσεων κ.λπ. και
παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοι

επεξεργαστεί (π.χ. συνάντηση συμβούλιο στελεχών
για λήψη αποφάσεων και καθορισμό τιμολογιακής
πολιτικής και πολιτικής προώθησης του προϊόντος).
• Να ορίζουν την έννοια του 7.4 Μονοπωλιακός • Ζητά από τους μαθητές και καταγράφει στον πίνακα
μονοπωλιακού ανταγωνισμού ανταγωνισμός χαρακτηριστικά του μονοπωλιακού ανταγωνισμού
και να προσδιορίζουν τα 7.4.1 Έννοια και και κλάδους παραγωγής-επιχειρήσεις που
χαρακτηριστικά του. χαρακτηριστικά του παρουσιάζουν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
• Να περιγράφουν, να μονοπωλιακού • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,
αναλύουν και να ερμηνεύουν ανταγωνισμού αναζητούν και εντοπίζουν στο διαδίκτυο
την συμπεριφορά της 7.4.2 Συμπεριφορά της δημοσιεύματα για περιπτώσεις επιχειρήσεων που
επιχείρησης στον επιχείρησης στον ανήκουν στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό.
μονοπωλιακό ανταγωνισμό. μονοπωλιακό Επεξεργάζονται τα στοιχεία εντοπίζουν τα
ανταγωνισμό χαρακτηριστικά και μελετούν την συμπεριφορά τους
. Παρουσιάζουν τα στοιχεία και εξηγούν τα
συμπεράσματά τους σε επίπεδο τάξης.
• Να ορίζουν την έννοια του 7.5 Χαρακτηριστικά του • Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» με την καθοδήγηση-
ολιγοπωλίου και να ολιγοπωλίου εμψύχωση του και οι μαθητές αναλαμβάνουν
προσδιορίζουν τα 7.5.1 Έννοια και διαφορετικούς ρόλους στελεχών σε επιχειρήσεις
χαρακτηριστικά του. χαρακτηριστικά του που λειτουργούν σε ολιγοπωλιακή αγορά: π.χ.
• Να αναλύουν, να ολιγοπωλίου. οικονομικός διευθυντής, διευθυντής πωλήσεων
περιγράφουν και να 7.5.2 Συμπεριφορά της κ.λπ. και παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοι
ερμηνεύουν την συμπεριφορά επιχείρησης στο επεξεργαστεί με τη συνεργασία συντονισμό του
της ολιγοπωλιακής ολιγοπώλιο εκπαιδευτικού (π.χ. συνάντηση συμβούλιο
επιχείρησης. στελεχών για λήψη αποφάσεων και καθορισμό
τιμολογιακής πολιτικής και πολιτικής προώθησης
του προϊόντος).
• Να συγκρίνουν την 7.6 Κριτική θεώρηση των • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας και
συμπεριφορά επιχειρήσεων μορφών αγοράς αναλαμβάνουν να ερευνήσουν την συμπεριφορά
που λειτουργούν σε συγκεκριμένων επιχειρήσεων διαφορετικών κλάδων
διαφορετικές μορφές αγοράς. σε διάφορες μορφές αγοράς (αλληλεξάρτηση,
• Να προσδιορίζουν και να προσδιορισμό τιμής, διαφήμιση κ.ά.).
εξηγούν τις ομοιότητες και τις Επεξεργάζονται τα στοιχεία και παρουσιάζουν, μετά
διαφορές: στον τρόπο από συνεργασία μεταξύ όλων των ομάδων, τα
προσδιορισμού των αποτελέσματα σε συγκριτικό πίνακα. Γίνεται
ποσοτήτων που προσφέρουν παρουσίαση και θεωρητική τεκμηρίωση από τους
και στον τρόπο μαθητές.

προσδιορισμού των τιμών, • Στα πλαίσια του ανοίγματος του σχολείου στην
στις διαφορετικές μορφές κοινωνία, γίνεται πρόσκληση σε στελέχη που
αγοράς. δραστηριοποιούνται σε επιχειρήσεις για συζήτηση
• Να εξηγούν τις αιτίες της και παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας των
διαφοράς στην συμπεριφορά συγκεκριμένων επιχειρήσεων και του κλάδου στον
των επιχειρήσεων στις μορφές οποίο αυτές ανήκουν.
αγοράς. • Αναθέτει εργασία στους μαθητές να κατασκευάσουν
νοητικούς χάρτες ή συγκριτικό πίνακα και να
παρουσιάσουν τα χαρακτηριστικά και την
συμπεριφορά των επιχειρήσεων στις διαφορετικές
μορφές αγοράς.
Ώρες: 12
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
ΜΕΡΟΣ Β-
Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση): διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή
8. Το Ακαθάριστο
Εγχώριο Προϊόν
• Να συνδέσουν τα βασικά στοιχεία 8.1. Εισαγωγή στη • Παροτρύνει τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,
της Μικροοικονομικής θεωρίας με Μακροοικονομία παραδείγματα, που να σχετίζονται με τη
τη Μακροοικονομική και να Μικροοικονομική Θεωρία.
προσδιορίσουν τα βασικά • Παροτρύνει τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη
στοιχεία της μακροοικονομικής παραδείγματα, που να σχετίζονται με τη
θεωρίας, όπως το Ακαθάριστο Μακροοικονομική Θεωρία.
Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), ανεργία,
οικονομική μεγέθυνση,
σταθεροποίηση των τιμών και
άλλα.
• Να προσδιορίζουν και να 8.2. Εγχώριο Προϊόν • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας στο οποίο
ερμηνεύουν τις τρεις μεθόδους - Εγχώριο Εισόδημα απεικονίζεται το Οικονομικό Κύκλωμα (στην
υπολογισμού του ΑΕΠ - Εγχώρια Δαπάνη απλούστερη μορφή του, δηλ. μόνο με Νοικοκυριά και
α) με την μέθοδο της Παραγωγής, Επιχειρήσεις) και ζητεί από τους μαθητές να
β) με την μέθοδο του εισοδήματος, περιγράψουν και να αναλύσουν τις εξής Ροές:
γ) με την μέθοδο της Δαπάνης. α) το σύνολο της αξίας των προϊόντων και των υπηρεσιών
που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια ενός έτους,
β) το σύνολο των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν
κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, για την απόκτηση
όλων των νεοπαραχθέντων τελικών αγαθών και
υπηρεσιών, και
γ) το σύνολο των αμοιβών (εισοδήματα) όλων των
συντελεστών παραγωγής, που χρησιμοποιήθηκαν κατά
τη διάρκεια του εν λόγω έτους.
Τέλος, τους ζητεί να διακριβώσουν την ισότητα των
παραπάνω τριών Ροών.
• Nα διακρίνουν και να ερμηνεύουν 8.3. Εθνικό Προϊόν - • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας, το οποίο περιέχει:
τη διαφορά μεταξύ: Εθνικό Εισόδημα - α) ένα αριθμητικό παράδειγμα για την αξία του
α) του Εγχώριου και του Εθνικού Εθνική Δαπάνη προϊόντος που παράγεται στο Εξωτερικό, από
Προϊόντος. μόνιμους κατοίκους της Ελλάδος, και έρχεται εντός της
β) του Εγχώριου και του Εθνικού χώρας ως εισόδημα, και β) ένα δεύτερο αριθμητικό
Εισοδήματος. παράδειγμα, για την αξία του προϊόντος που παράγεται
γ) της Εγχώριας και της Εθνικής στο Εσωτερικό, από μόνιμους κατοίκους άλλων χωρών
Δαπάνης. (ξένων), και διοχετεύεται στην αλλοδαπή, ως εισόδημα.
Στη συνέχεια, ζητεί από τους μαθητές να αφαιρέσουν
το ένα μέγεθος από το άλλο, και να εντοπίσουν ότι η
διαφορά αυτή, που λέγεται Καθαρό Εισόδημα από το
Εξωτερικό, καθορίζει ουσιαστικά την διαφορά μεταξύ
Εγχώριων και Εθνικών οικονομικών μεγεθών.
• Nα ορίζουν και να ερμηνεύουν την 8.4. Ακαθάριστα και • Ζητεί από τους μαθητές να του αναφέρουν διάφορα
έννοια της «Απόσβεσης» μέσα Καθαρά Οικονομικά παραδείγματα, από τα οποία να προκύπτει η έννοια
από παραδείγματα της Μεγέθη της Απόσβεσης.
καθημερινής ζωής, ώστε να • Κάνει σύντομη εισήγηση και διευκρινίζει ότι, με κριτήριο
διακρίνουν και να ερμηνεύουν τη την αφαίρεση ή όχι της αξίας της Απόσβεσης, το
διαφορά μεταξύ: Εγχώριο Προϊόν διακρίνεται σε: Ακαθάριστο Εγχώριο
α) Ακαθάριστου και Καθαρού Προϊόν και σε Καθαρό Εγχώριο Προϊόν. Αν από το
Εγχώριου Προϊόντος και Εγχώριο Προϊόν δεν έχει αφαιρεθεί η αξία της
β) Ακαθάριστου και Καθαρού Απόσβεσης, ονομάζεται Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν.
Εθνικού Προϊόντος. Αν όμως η απόσβεση έχει αφαιρεθεί, ονομάζεται
Καθαρό Εγχώριο Προϊόν. Κατά τον ίδιο τρόπο και
με κριτήριο την αφαίρεση ή όχι της αξίας της

Απόσβεσης, το Εθνικό Προϊόν διακρίνεται σε
Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και σε Καθαρό Εθνικό
Προϊόν.
• Nα διακρίνουν τα Τελικά από τα 8.5. Η Μέτρηση του • Καλεί τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη
Ενδιάμεσα αγαθά. με στόχο να Ακαθάριστου παραδείγματα:
υπολογίζουν το Ακαθάριστο Εγχώριου και α) αγαθών που αγοράζονται για τελική χρήση και όχι για
Εγχώριο Προϊόν, Εθνικού Προϊόντος παραπέρα μετασχηματισμό, και
(χρησιμοποιώντας το άθροισμα 8.5.1. Ο β) αγαθών που αγοράζονται για παραπέρα
της αξίας των επιμέρους τελικών υπολογισμός του μετασχηματισμό και όχι για τελική χρήση (π.χ. το γάλα
αγαθών). Ακαθάριστου που αγοράζει ένας ζαχαροπλάστης για να παράγει
• Nα αναλύουν την παραγωγική Εγχώριου Προϊόντος γαλατόπιτες προς πώληση).
διαδικασία σε φάσεις ή στάδια με τη μέθοδο της • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
παραγωγής, ώστε να τελικής αξίας. δεδομένα, ώστε οι μαθητές να υπολογίσουν το
υπολογίζουν το Ακαθάριστο 8.5.2. Ο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, με τη μέθοδο της
Εγχώριο Προϊόν με τη μέθοδο της υπολογισμός του Προστιθέμενης Αξίας.
Προστιθέμενης Αξίας κάθε Ακαθάριστου
σταδίου ή φάσης παραγωγής. Εγχώριου Προϊόντος
με τη μέθοδο της
Προστιθέμενης Αξίας
• Να προσδιορίσουν και να 8.6. Το Α.Ε.Π. από • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών
ερμηνεύσουν, χωρίς να την πλευρά του σχετικά με την έννοια του Εγχώριου και Εθνικού
υπολογίζουν τα βασικότερα εισοδήματος Εισοδήματος, ώστε να εντοπιστούν στοιχεία που
στοιχεία που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνονται σε αυτά.
για τον υπολογισμό του ΑΕΠ με
τη μέθοδο του εισοδήματος όπως:
α) Μισθούς και ημερομίσθια
β) Ενοίκια
γ) Τόκους
δ) Κέρδη
• Να προσδιορίζουν και να 8.7. Το Α.Ε.Π. από • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού ιδεών
ερμηνεύουν, χωρίς να την πλευρά της σχετικά με την έννοια της Εγχώριας και Εθνικής
υπολογίζουν, τα βασικότερα δαπάνης Δαπάνης, ώστε να εντοπιστούν στοιχεία που
στοιχεία που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνονται σε αυτά.
για τον υπολογισμό του ΑΕΠ με
τη μέθοδο της Δαπάνης όπως:
α ) Κατανάλωση,
γ) Επένδυση,
δ) Δημόσιες Δαπάνες, και
ε) Καθαρές εξαγωγές
• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν το 8.8. Η επίδραση της • Καλεί τους μαθητές να αναφέρουν στην τάξη,
Δείκτη Τιμών. μεταβολής των τιμών παραδείγματα από την καθημερινή τους ζωή, που να
• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν το στα Οικονομικά φαίνεται ότι οι τιμές των αγαθών που συχνά αγοράζουν
Ονομαστικό ΑΕΠ. Μεγέθη και ο Δείκτης (τρέχουσες τιμές), μεταβάλλονται με την πάροδο του
• Να ορίζουν, να υπολογίζουν και να Τιμών χρόνου
ερμηνεύουν το Πραγματικό ΑΕΠ. • Κάνει σύντομη εισήγηση και διευκρινίζει τις έννοιες :
α) Δείκτης Τιμών,
β) Ονομαστικό Α.Ε.Π. και
γ) Πραγματικό Α.Ε.Π., όπου έχουν απαλειφθεί οι
επιδράσεις των αυξομειώσεων των τιμών.
• Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
δεδομένα, για να λύσουν οι μαθητές ασκήσεις
υπολογισμού του πραγματικού Α.Ε.Π., ασκήσεις
συμπλήρωσης δεδομένων ενός πίνακα, και ασκήσεις
με αλλαγή έτους βάσης. Στη συνέχεια, με κατάλληλες
ερωτήσεις διαπιστώνει το κατά πόσον οι μαθητές έχουν
εμπεδώσει την έννοια του πραγματικού Α.Ε.Π.
• Nα υπολογίζουν και να ερμηνεύουν 8.9. Το Κατά • Διανέμει στη τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Κεφαλήν Ακαθάριστο δεδομένα και οι μαθητές επιλύουν ασκήσεις
Εγχώριο Προϊόν ως δείκτη Εγχώριο Προϊόν υπολογισμού του κατά κεφαλήν Α.Ε.Π.
βιοτικού επιπέδου. (Α.Ε.Π.) και το • Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει στη τάξη φύλλο
Βιοτικό Επίπεδο εργασίας με αριθμητικά δεδομένα διαφόρων κρατών,
σχετικά με το πραγματικό τους Α.Ε.Π. Στη συνέχεια οι
μαθητές διαπιστώνουν ότι, διαχρονικά, οι συγκρίσεις,
των οικονομικών μεγεθών γίνονται σε πραγματικές
τιμές.
• Nα αναφέρουν και να εξηγούν τις 8.10. Οι αδυναμίες • Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει φύλλο εργασίας,
αιτίες στις οποίες οφείλονται οι του Α.Ε.Π. ως δείκτη ώστε οι μαθητές να κάνουν συγκρίσεις, στις οποίες
ατέλειες και αδυναμίες που οικονομικής φαίνονται οι ατέλειες και αδυναμίες, που παρουσιάζει
παρουσιάζει το Ακαθάριστο ευημερίας το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, ως μέτρο οικονομικής
Εγχώριο Προϊόν, ως μέτρο ευημερίας.
οικονομικής ευημερίας.
Ώρες: 9
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
9. Εισόδημα-Κατανάλωση- Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση):
Αποταμίευση-Επένδυση το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
• Να ορίζουν την έννοια του 9.1 Το ΑΕΠ ως εισόδημα • Ζητά από τους μαθητές να παρουσιάσουν το ΑΕΠ ως
διαθέσιμου εισοδήματος. και ως δαπάνη σύνολο δαπανών και εισοδημάτων και στη συνέχεια
• Να περιγράφουν και να 9.2 Το Διαθέσιμο εισόδημα παρουσιάζει την ανάλυση του Διαθέσιμου εισοδήματος
ερμηνεύουν τη σχέση που ως κατανάλωση και σε κατανάλωση και αποταμίευση.
συνδέσει το Διαθέσιμο εισόδημα με αποταμίευση
την Κατανάλωση και την
Αποταμίευση.
• Να εξηγούν την έννοια της 9.3 Κατανάλωση • Παρουσιάζει δεδομένα Εθνικών λογαριασμών που
κατανάλωσης και να ερμηνεύουν 9.3.1 Έννοια, διακρίσεις και αφορούν στην κατανάλωση ώστε να αναδείξει το
τη σχέση μεταξύ διαθέσιμου προσδιοριστικοί μέγεθος της κατανάλωσης ως ποσοστό του ΑΕΠ. Στη
εισοδήματος και κατανάλωσης. παράγοντες της συνέχεια παρουσιάζει συγκριτικά στοιχεία για τις χώρες
• Να αναφέρουν και να εξηγούν τους κατανάλωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακολουθεί συζήτηση.
λόγους που επηρεάζουν το 9.3.2 Η συνάρτηση • Δίνει φύλλο εργασίας με την υπόθεση γραμμικής
μέγεθος της κατανάλωσης. κατανάλωσης συνάρτησης κατανάλωσης και ζητά τον υπολογισμό των
• Να κάνουν τη διαγραμματική 9.3.3 Μέση και Οριακή μεγεθών Μέσης και Οριακής Ροπής προς Κατανάλωση,
απεικόνιση της γραμμικής ροπή προς κατανάλωση καθώς και τη διαγραμματική παρουσίαση της
συνάρτησης κατανάλωσης. συνάρτησης κατανάλωσης.
• Να ορίζουν τις έννοιες της Μέσης • Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα κατανάλωσης και
και Οριακής ροπής προς εισοδήματος και οι μαθητές σε ομάδες αναλύουν,
κατανάλωση και να υπολογίζουν συγκρίνουν και διαπιστώνουν τη σχέση Οριακής Ροπής
τα μεγέθη. προς κατανάλωση και Εισοδήματος. Παρουσιάζονται τα
συμπεράσματα και ακολουθεί συζήτηση.
• Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτες
με την αναπαράσταση της έννοιας της κατανάλωσης και
των παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.
• Να ορίζουν την έννοια της 9.4 Η αποταμίευση • Παρουσιάζει άρθρο από την επικαιρότητα για τη σημασία
αποταμίευσης και να ερμηνεύουν 9.4.1 Έννοια, διακρίσεις και της αποταμίευσης και ζητά το σχολιασμό του από τους
τη σχέση μεταξύ εισοδήματος και προσδιοριστικοί μαθητές.
αποταμίευσης. παράγοντες της • Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα γραμμικής
• Να αναφέρουν τους λόγους που αποταμίευσης συνάρτησης αποταμίευσης και ζητά τον υπολογισμό των
επηρεάζουν το μέγεθος της 9.4.2 Η συνάρτηση μεγεθών Μέσης και Οριακής ροπής προς αποταμίευση,
αποταμίευσης. αποταμίευσης καθώς και τη διαγραμματική παρουσίαση της
• Να κάνουν τη διαγραμματική 9.4.3 Μέση και Οριακή συνάρτησης αποταμίευσης.
απεικόνιση της γραμμικής ροπή προς αποταμίευση • Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτες
συνάρτησης αποταμίευσης.. με την αναπαράσταση της έννοιας της αποταμίευσης, και
• Να ορίζουν τις έννοιες της Μέσης των παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.
και Οριακής ροπής προς • Ανάθεση εργασίας: οι μαθητές αναζητούν από το
αποταμίευση και να υπολογίζουν διαδίκτυο ή τον ημερήσιο τύπο άρθρα που αφορούν τη
τα μεγέθη. σημασία των αποταμιεύσεων για την οικονομία.
• Να εξηγούν τη σχέση μεταξύ των 9.5 Σχέση κατανάλωσης • Δίνει φύλλο εργασίας με δεδομένα γραμμικών
μεγεθών της κατανάλωσης και της Αποταμίευσης συναρτήσεων αποταμίευσης και κατανάλωσης. Ζητά τον
αποταμίευσης ως βασικών υπολογισμό των μέσων και οριακών μεγεθών καθώς και
μηχανισμών μιας εθνικής τη διαγραμματική παρουσίαση των συναρτήσεων σε
οικονομίας. κοινό διάγραμμα. Προσδιορίζονται διαγραμματικά τα
• Να απεικονίζουν γραφικά στο ίδιο επίπεδα εισοδήματος που εκφράζουν υπερκατανάλωση
διάγραμμα τις γραμμικές και αποταμίευση.
συναρτήσεις κατανάλωσης και • Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτες
αποταμίευσης. με την αναπαράσταση της έννοιας του εισοδήματος, της
• Να ερμηνεύουν γιατί το άθροισμα αποταμίευσης, και της κατανάλωσης ενσωματώνοντας
των οριακών ροπών κατανάλωσης τους παράγοντες που προσδιορίζουν τα μεγέθη.
και αποταμίευσης καθώς και το
άθροισμα των μέσων ροπών
κατανάλωσης και αποταμίευσης
ισούνται με τη μονάδα.
• Να εξηγούν την έννοια της 9.6 Η επένδυση • Οι μαθητές σε ομάδες κατασκευάζουν νοητικούς χάρτες
επένδυσης και να ερμηνεύουν τη 9.6.1 Η επένδυση και οι με την αναπαράσταση της έννοιας της επένδυσης και
σχέση μεταξύ επένδυσης και διακρίσεις της των παραγόντων που προσδιορίζουν το μέγεθος της.
αποταμίευσης. 9.6.2 Οι προσδιοριστικοί
• Να αναφέρουν και να εξηγούν τους παράγοντες της επένδυσης
λόγους που επηρεάζουν το
μέγεθος της επένδυσης.

• Να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ
επένδυσης και μεταβίβασης
κυριότητας κεφαλαίου μεταξύ
ιδιωτών.
Ώρες 10
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε 10. Οικονομικές
θέση): Διακυμάνσεις- Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να διατηρεί το
Ανεργία - ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
Πληθωρισμός
• Να ορίζουν την έννοια των 10.1 Οικονομικές • Xρησιμοποιεί άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά ή
οικονομικών διακυμάνσεων. διακυμάνσεις αποσπάσματα από τα διδακτικά εγχειρίδια στα οποία γίνεται
• Να κάνουν την διάκριση των 10.1.1 Έννοια και αναφορά σε θέματα που αφορούν στους οικονομικούς
οικονομικών διακυμάνσεων διάκριση των κύκλους και τις φάσεις τους. Οι μαθητές σε ομάδες
(οικονομικοί κύκλοι, εποχιακές οικονομικών διερευνούν τα φαινόμενα που παρατηρούνται στις διάφορες
διακυμάνσεις, τυχαίες διακυμάνσεων φάσεις (π.χ. ανεργία, πληθωρισμός, πτώση ή αύξηση της
διακυμάνσεις, μακροχρόνια 10.1.2 Φάσεις και οικονομικής δραστηριότητας) και μετά από επεξεργασία
τάση) και να εξηγούν τα χαρακτηριστικά των παρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Ο εκπαιδευτικός με σύντομη
χαρακτηριστικά τους. οικονομικών εισήγηση συνοψίζει τις διαπιστώσεις και παρουσιάζει τις
• Να αναφέρουν, να κύκλων φάσεις και τα χαρακτηριστικά των οικονομικών κύκλων.
παρουσιάζουν διαγραμματικά • Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τους όρους κρίση,
και να εξηγούν τις φάσεις και ύφεση, άνοδος και κάθοδος. Ο εκπαιδευτικός καταγράφει τις
τα χαρακτηριστικά των απαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνει σύντομη εισήγηση και
οικονομικών κύκλων. ακολουθεί συζήτηση.
• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία με θέμα τις οικονομικές κρίσεις:
Σε συνεργασία με τους μαθητές προσδιορίζει τα στοιχεία της
έρευνας (ερευνητικά ερωτήματα, μέθοδο έρευνας κ.λπ.). Οι
μαθητές σε ομάδες αναζητούν/επιλέγουν χρονικές περιόδους
κατά τις οποίες εμφανίστηκαν έντονα φαινόμενα οικονομικών
διακυμάνσεων. Μετά από σύντομη έρευνα και μελέτη
στοιχείων, γίνεται καταγραφή και παρουσίαση των

αποτελεσμάτων με βάση τα ερευνητικά ερωτήματα. Μετά την
παρουσίαση, ακολουθεί συζήτηση.
• Να ορίζουν τις έννοιες 10.2 Ανεργία • Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί υλικό στο οποία γίνεται
Οικονομικά ενεργός 10.2.1 Έννοια και αναφορά σε θέματα που αφορούν στην ανεργία. Οι μαθητές
πληθυσμός Εργατικό μέτρηση της σε ομάδες διερευνούν στοιχεία όπως: αίτια της ανεργίας,
Δυναμικό, Απασχολούμενοι, ανεργίας συνέπειες και μέτρα αντιμετώπισης της και μετά από
Άνεργοι, Οικονομικά μη 10.2.2 Είδη επεξεργασία παρουσιάζουν τα αποτελέσματα. Ο
ενεργός πληθυσμός. ανεργίας. εκπαιδευτικός, συνοψίζει τις διαπιστώσεις και κάνει σύντομη
• Να αναλύουν στοιχεία των 10.2.3 Συνέπειες εισήγηση για το θέμα.
παραπάνω εννοιών και να της ανεργίας • Αναθέτει Παιχνίδι ρόλων: Οι μαθητές μετά από σχετική
υπολογίζουν το ποσοστό της 10.2.4 Μέτρα προετοιμασία υποδύονται ρόλους στελεχών του Υπουργείου
ανεργίας. αντιμετώπισης της Εργασίας και κατά τη διάρκεια σύσκεψης, προτείνουν μέτρα
• Να αναφέρουν και να εξηγούν ανεργίας αντιμετώπισης της ανεργίας και τεκμηριώνουν τις προτάσεις
τα είδη της ανεργίας. τους. Μετά το τέλος (του παιχνιδιού ρόλων) όλοι οι μαθητές
• Να περιγράφουν και να σχολιάζουν τις προτάσεις. Ο εκπαιδευτικός συνοψίζει και
ερμηνεύουν τις συνέπειες από συμπληρώνει κάνοντας σύντομη εισήγηση.
την ύπαρξη ανεργίας. • Κάνει σύντομη εισήγηση και διανέμει φύλλο εργασίας στους
• Να αναφέρουν μέτρα μαθητές (ατομική εργασία) με στοιχεία για: τον πληθυσμό, το
αντιμετώπισης/μείωσης της εργατικό δυναμικό και τους απασχολούμενους. Οι μαθητές
ανεργίας και να εξηγούν την υπολογίζουν το ποσοστό της ανεργίας.
λειτουργία των
συγκεκριμένων μέτρων.
• Να ορίζουν τις έννοιες: 10.3 Πληθωρισμός • Χρησιμοποιεί καταιγισμό ιδεών σχετικά με τους όρους
πληθωρισμός, ρυθμός 10.3.1 Έννοια του πληθωρισμός και ρυθμός πληθωρισμού. Ο εκπαιδευτικός
πληθωρισμού, έρπων πληθωρισμού καταγράφει τις απαντήσεις και με αφορμή αυτές κάνει
πληθωρισμός 10.3.2 Αίτια του σύντομη εισήγηση για το θέμα. Προτρέπει τους μαθητές να
πληθωρισμού και
υπερπληθωρισμός. αναζητήσουν και να διαπιστώσουν περιπτώσεις λανθασμένης
χαρακτηριστικά του
• Να αναφέρουν και να εξηγούν χρήσης των όρων στα ΜΜΕ.
10.3.3 Συνέπειες
τα αίτια του πληθωρισμού. του πληθωρισμού • Διανέμει φύλλο εργασίας με θέμα τον πληθωρισμό. Οι
• Να περιγράφουν, να εξηγούν 10.3.4 Μέτρα για μαθητές σε ομάδες εργασίας αναζητούν στο διαδίκτυο
και να δίνουν παραδείγματα την αντιμετώπιση στοιχεία για τον πληθωρισμό (αίτια, συνέπειες και μέτρα
συνεπειών από την ύπαρξη του πληθωρισμού αντιμετώπισης). Επεξεργάζονται τα στοιχεία και
πληθωρισμού στην οικονομία. 10.3.5 καταγράφουν συνοπτικά τα συμπεράσματα στο φύλλο
• Να επιλύουν απλά Στασιμοπληθωρισμ εργασίας. Ο εκπρόσωπος κάθε ομάδας κάνει σύντομη
προβλήματα αφαίρεσης της ός παρουσίαση των αποτελεσμάτων και ακολουθεί συζήτηση.

επίδρασης από την αύξηση 10.3.6 • Χρησιμοποιεί αριθμητικό παράδειγμα και με τη συνεργασία-
των τιμών σε διάφορα Αποπληθωρισμός βοήθεια των μαθητών προσδιορίζει και παρουσιάζει στον
οικονομικά μεγέθη και να πίνακα τον τρόπο με τον οποίο προκύπτει η σχέση
ερμηνεύουν τα αποτελέσματα. ονομαστικού και πραγματικού εισοδήματος.
• Να αναφέρουν μέτρα που • Μετά από σύντομη εισήγηση, διανέμει φύλλο εργασίας στους
λαμβάνονται για την μαθητές (ατομική εργασία) με στοιχεία για το ονομαστικό
αντιμετώπιση του εισόδημα ενός εργαζόμενου και τον δείκτη τιμών καταναλωτή
πληθωρισμού και να εξηγούν σε διαφορετικά έτη. Οι μαθητές υπολογίζουν το πραγματικό
την λειτουργία των εισόδημα επιλέγοντας το έτος βάσης (ΔΤ=100). Στην
συγκεκριμένων μέτρων. συνέχεια υπολογίζουν το πραγματικό εισόδημα επιλέγοντας
• Να ορίζουν και να εξηγούν την κάποιο άλλο έτος, ως έτος βάσης. Οι μαθητές επιλύουν το
έννοια του πρόβλημα στο φύλλο εργασίας. Ο εκπαιδευτικός ζητά από
στασιμοπληθωρισμού. μαθητές να παρουσιάσουν και να ερμηνεύσουν τα
• Να ορίζουν και να εξηγούν την αποτελέσματα στον πίνακα, διατυπώνοντας τα
έννοια του αποπληθωρισμού. συμπεράσματά τους.
Ώρες: 7

11. Συνολική Ζήτηση και
Συνολική Προσφορά – Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και να
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε
Βραχυχρόνια διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με συνεχή
θέση):
Μακροοικονομική συμμετοχή και:
Ισορροπία
• Να ορίζουν την έννοια της 11.1 Συνολική Ζήτηση στη • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
Συνολικής Ζήτησης για Μακροοικονομία στατιστικά στοιχεία, για τη Συνολική Ζήτηση
αγαθά σε μια οικονομία, κατά αγαθών σε μία οικονομία, σε μία χρονική περίοδο,
τη διάρκεια μιας χρονικής και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. Στη συνέχεια,
περιόδου. τονίζει ότι πρόκειται για ανοικτή οικονομία με
• Να διακρίνουν ότι η Συνολική δημόσιο τομέα (στη βραχυχρόνια περίοδο).
Ζήτηση για αγαθά στη • Με βάση τα στοιχεία της προηγούμενης
Μακροοικονομία, σχετίζεται δραστηριότητας, οι μαθητές να εξηγήσουν στην
με τη Συνολική Δαπάνη: των τάξη, ότι: α) η έννοια της Συνολικής Ζήτησης
νοικοκυριών (κατανάλωση), (Πραγματικό Α.Ε.Π.), αναφέρεται στο συνολικό

των επιχειρήσεων άθροισμα των αγαθών (όλων των κλάδων
(επενδύσεις), του κράτους, παραγωγής), που ζητούνται σε μία οικονομία, σε
και με τη συνολική δαπάνη μία χρονική περίοδο, και β) η Συνολική Ζήτηση
άλλων χωρών για να σχετίζεται με το μέσο Γενικό Επίπεδο Τιμών όλων
αγοράσουν αγαθά της εν των αγαθών.
λόγω οικονομίας.
• Να κατασκευάζουν την 11.2 Η καμπύλη της • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
καμπύλη της Συνολικής Συνολικής Ζήτησης στη δεδομένα σε ένα πίνακα, με το μέσο Γενικό
Ζήτησης στη Μακροοικονομία Επίπεδο των Τιμών για ένα έτος Ν, και το
Μακροοικονομία και να πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σε
ερμηνεύουν την κλίση και την χρηματικές μονάδες), που ζητείται σε μία
πορεία της. οικονομία, σε μία χρονική περίοδο (Ceteris
• Να αναγνωρίζουν ότι η Paribus), και ζητεί από τους μαθητές να
καμπύλη της Συνολικής κατασκευάσουν τη Συνολική Καμπύλη Ζήτησης.
Ζήτησης στη Στη συνέχεια, ζητείται από ένα μαθητή να κάνει την
Μακροοικονομία δείχνει τις ίδια κατασκευή, στον πίνακα της τάξης, και
Συνολικές Δαπάνες, σε τονίζονται κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
διάφορα Επίπεδα Τιμών, για • Ζητεί από τους μαθητές να συγκρίνουν την καμπύλη
όλα τα αγαθά (όλων των ζήτησης στη Μικροοικονομία, με τη Συνολική
κλάδων παραγωγής), που Καμπύλη Ζήτησης στη Μακροοικονομία, και να
παράγονται σε μία οικονομία, παρατηρήσουν ότι, και οι δύο αυτές καμπύλες,
σε μία χρονική περίοδο. έχουν αρνητική κλίση, αλλά για διαφορετικούς
• Να εξηγούν τη μετακίνηση από λόγους.
σημείο σε σημείο, πάνω στην • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
ίδια Συνολική Καμπύλη στατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή από
Ζήτησης στη περιοδικά), με αριθμητικά δεδομένα, που φαίνεται
Μακροοικονομία (Ceteris η μετακίνηση από σημείο σε σημείο, πάνω στην
Paribus). ίδια Συνολική Καμπύλη Ζήτησης στη
• Να αναφέρουν τους Μακροοικονομία (Ceteris Paribus), και ακολουθεί
παράγοντες που επηρεάζουν συζήτηση στην τάξη.
την θέση της Συνολικής • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
Καμπύλης Ζήτησης και να στατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή από
ερμηνεύουν τις μετατοπίσεις περιοδικά), για τους παράγοντες που προκαλούν
που προκαλούνται από τις μετατόπιση ολόκληρης της Συνολικής Καμπύλης
μεταβολές τους στη Ζήτησης στη Μακροοικονομία, και ακολουθεί

Μακροοικονομία, ceteris συζήτηση στην τάξη.
paribus.
• Να ορίζουν την έννοια της 11.3 Συνολική Προσφορά • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
Συνολικής Προσφοράς στη Μακροοικονομία στατιστικά στοιχεία, για τη Συνολική Προσφορά
αγαθών σε μια οικονομία, αγαθών σε μία οικονομία, σε μία χρονική περίοδο,
κατά τη διάρκεια μιας και να τα παρουσιάσουν στην τάξη. Στη συνέχεια,
χρονικής περιόδου. τονίζει ότι πρόκειται για ανοικτή οικονομία με
• Να διακρίνουν ότι η Συνολική δημόσιο τομέα, στη βραχυχρόνια περίοδο.
Προσφορά στη • Με βάση τα στοιχεία της προηγούμενης
Μακροοικονομία αγαθών, δραστηριότητας, οι μαθητές να εξηγήσουν στην
που παράγονται σε μία τάξη, ότι: α) η έννοια της Συνολικής Προσφοράς
οικονομία, σχετίζεται με τα (Πραγματικό Α.Ε.Π.), αναφέρεται στο συνολικό
προσδοκώμενα Κέρδη των άθροισμα των αγαθών (όλων των κλάδων
επιχειρήσεων, σε διάφορα παραγωγής), που παράγονται σε μία οικονομία, σε
Γενικά Επίπεδα Τιμών. μία χρονική περίοδο, και β) η Συνολική Προσφορά
σχετίζεται με το μέσο Γενικό Επίπεδο Τιμών όλων
των αγαθών, και με τα προσδοκώμενα Κέρδη των
επιχειρήσεων, σε διάφορα μέσα Γενικά Επίπεδα
Τιμών.
• Να αναγνωρίζουν και να 11.4 Η καμπύλη της • Διανέμει στην τάξη φύλλο εργασίας με αριθμητικά
εξηγούν ότι η καμπύλη της Συνολικής Προσφοράς στη δεδομένα σε ένα πίνακα, με το μέσο Γενικό
Συνολικής Προσφοράς στη Μακροοικονομία Επίπεδο των Τιμών για ένα έτος Ν, και το
Μακροοικονομία δείχνει τις πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (σε
ποσότητες του πραγματικού χρηματικές μονάδες), που παράγεται σε μία
Ακαθάριστου Εγχώριου οικονομία, σε μία χρονική περίοδο (Ceteris
Προϊόντος (Α.Ε.Π.), σε Paribus) και ζητεί από τους μαθητές να
διάφορα Γενικά Επίπεδα κατασκευάσουν τη Συνολική Καμπύλη Προσφοράς
Τιμών, που παράγονται σε στη Μακροοικονομία. Στη συνέχεια ζητεί από ένα
μία οικονομία, σε μία χρονική μαθητή, να κάνει την ίδια κατασκευή, στον πίνακα
περίοδο. της τάξης και τονίζονται κατασκευαστικές
• Να κατασκευάζουν την λεπτομέρειες.
καμπύλη της Συνολικής • Ζητεί από τους μαθητές να συγκρίνουν την καμπύλη
Προσφοράς, στη προσφοράς στη Μικροοικονομία, με τη Συνολική
Μακροοικονομία και να Καμπύλη Προσφοράς στη Μακροοικονομία, και να
ερμηνεύουν την κλίση και την παρατηρήσουν ότι, και οι δύο αυτές καμπύλες,
πορεία της. έχουν θετική κλίση, αλλά για διαφορετικούς

• Να εξηγούν ότι η μετακίνηση λόγους.
από σημείο σε σημείο, πάνω • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
στην ίδια Συνολική Καμπύλη στατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή από
Προσφοράς στη περιοδικά), με αριθμητικά δεδομένα, που φαίνεται
Μακροοικονομία, οφείλεται, η μετακίνηση από σημείο σε σημείο, πάνω στην
αποκλειστικά και μόνον, στη ίδια Συνολική Καμπύλη Προσφοράς στη
μεταβολή του Γενικού Μακροοικονομία (Ceteris Paribus) και ακολουθεί
Επιπέδου των Τιμών όλων συζήτηση στην τάξη. Συγκρίνουν τη μετακίνηση
των αγαθών (Ceteris από σημείο σε σημείο πάνω στην ίδια καμπύλη
Paribus). προσφοράς στη Μικροοικονομία, με τη μετακίνηση
• Να αναφέρουν τους από σημείο σε σημείο πάνω στην ίδια Συνολική
παράγοντες που επηρεάζουν Καμπύλη Προσφοράς στη Μακροοικονομία, και
την θέση της Συνολικής εντοπίζουν ομοιότητες.
Καμπύλης Προσφοράς και να • Ζητεί από τους μαθητές να βρουν άρθρα ή
ερμηνεύουν τις μετατοπίσεις στατιστικά στοιχεία (από το διαδίκτυο ή από
που προκαλούνται από τις περιοδικά), για τους παράγοντες που προκαλούν
μεταβολές τους στη μετατόπιση ολόκληρης της Συνολικής Καμπύλης
Μακροοικονομία, ceteris Προσφοράς στη Μακροοικονομία, και ακολουθεί
paribus. συζήτηση στην τάξη. Συγκρίνουν τη μετατόπιση
της καμπύλης ζήτησης στη Μικροοικονομία, με τη
μετατόπιση της Συνολικής Καμπύλης Ζήτησης στη
Μακροοικονομία, και εντοπίζουν ομοιότητες.
• Να περιγράφουν και να 11.5 Μακροοικονομική • Ζητεί από τους μαθητές να ανατρέξουν σε
ερμηνεύουν την διαδικασία, Ισορροπία στη προηγούμενη γνώση, σχετικά με την τιμή και
με την οποία επιτυγχάνεται η Βραχυχρόνια Περίοδο ποσότητα ισορροπίας (σημείο ισορροπίας στη
Μακροοικονομική Ισορροπία Μικροοικονομία) και με τη χρήση ενός αριθμητικού
στη Βραχυχρόνια Περίοδο, παραδείγματος να προσδιορίσουν και να
σε μια υποθετική οικονομία. παρουσιάσουν διαγραμματικά τη Μακροοικονομική
. Ισορροπία στη Βραχυχρόνια Περίοδο, σε μια
υποθετική οικονομία.
Ώρες: 10
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
12. Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε θέση):
Μακροοικονομική ενεργοποιεί και να διατηρεί το ενδιαφέρον
Πολιτική των μαθητών με συνεχή συμμετοχή και:
• Να προσδιορίζουν την έννοια της 12.1 Ο ρόλος του • Παρουσιάζει ένα άρθρο σχετικά με την
οικονομικής πολιτικής και τα βασικά κράτους στην επιβολή φορολογίας για να
μέσα άσκησής της και να οικονομία δημιουργήσει αφόρμηση. Στη συνέχεια,
ερμηνεύουν την αναγκαιότητα 12.1.1 Οι λόγοι χρησιμοποιεί τη μέθοδο του
εφαρμογής της. άσκησης καταιγισμού ιδεών για τις μορφές
οικονομικής παρέμβασης του κράτους στην
πολιτικής οικονομία. Καταγράφει τις απαντήσεις
12.1.2 Μέσα και τις κατηγοριοποιεί. Τέλος από τη
άσκησης συζήτηση διερευνώνται οι λόγοι για
μακροοικονομικής τους οποίους το κράτος ασκεί
πολιτικής οικονομική πολιτική.
• Να προσδιορίζουν και να 12.2 Η • Παρουσιάζει στατιστικά στοιχεία που
ερμηνεύουν τους στόχους και τα δημοσιονομική αφορούν δημόσια έσοδα και δαπάνες
μέτρα άσκησης της δημοσιονομικής πολιτική ως αφόρμηση και σχολιάζεται η
πολιτικής. διαχρονική τους εξέλιξη.
• Καθοδηγεί τους μαθητές να
ανατρέξουν σε γνώσεις που έχουν
αποκτηθεί στο Κεφ.8 για τα
μακροοικονομικά μεγέθη και να τα
συνδέσουν με την άσκηση
δημοσιονομικής πολιτικής.
• Οι μαθητές δημιουργούν εννοιολογικό
χάρτη με τα μέτρα δημοσιονομικής
πολιτικής και τους στόχους της .
• Να ορίζουν την έννοια των 12.3 Δημόσιες • Παρουσιάζει άρθρο για τις
δημόσιων δαπανών. δαπάνες κρατικές δαπάνες από την
• Να διακρίνουν τις διάφορες επικαιρότητα ή σχετικό υλικό από την
κατηγορίες των δημόσιων δαπανών. ιστοσελίδα του Υπουργείου
• Να ορίζουν την έννοια των οικονομικών και ακολουθεί συζήτηση.
μεταβιβαστικών πληρωμών και να • Οι μαθητές σε ομάδες, με τη
διακρίνουν τα είδη τους. καθοδήγηση του εκπαιδευτικού

κατασκευάζουν εννοιολογικούς χάρτες
με τις κατηγορίες δημοσίων δαπανών
διακρίνοντας τις δαπάνες ανάλογα με
τα κριτήρια που έχουν τεθεί.
• Να διακρίνουν τις διάφορες 12.4 Δημόσια • Παρουσιάζει άρθρο για τα κρατικά
κατηγορίες δημοσίων εσόδων. έσοδα έσοδα από την επικαιρότητα ή σχετικό
• Να ορίζουν τις έννοιες φόρος, 12.4.1 Πηγές υλικό από την ιστοσελίδα του
φορολογική βάση, φορολογικός Δημοσίων εσόδων Υπουργείου οικονομικών και ακολουθεί
συντελεστής. 12.4.2 Οι φόροι: συζήτηση.
• Να διακρίνουν τους διάφορους έννοια και σκοποί • Μετά την ανάλυση των βασικών
φόρους με κριτήρια την φορολογική 12.4.3 Διακρίσεις εννοιών αναθέτει φύλλο εργασίας με
βάση, τον τρόπο είσπραξης τους φόρων τον υπολογισμό φόρων ανάλογων ή
από το κράτος και την αναλογικότητα 12.4.4 Ο δημόσιος προοδευτικών ως προς το εισόδημα.
ως προς το εισόδημα των δανεισμός: έννοια • Ανάθεση εργασίας:
φορολογούμενων. και σκοπός Οι μαθητές σε ομάδες δημιουργούν
• Να αναλύουν την κοινωνική εννοιολογικό χάρτη με τα είδη των
διάσταση των διαφόρων κατηγοριών δημοσίων εσόδων(φόροι και δάνεια).
φόρων και να εξηγούν τα
πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά
τους.
• Να αναφέρουν τις βασικές αρχές
που πρέπει να διέπουν ένα δίκαιο
και αποτελεσματικό φορολογικό
σύστημα.
• Να εξηγούν τους λόγους για τους
οποίους το κράτος επιβάλλει
φορολογία.
• Να ορίζουν τις έννοιες της
φοροδιαφυγής και της
φοροαποφυγής και να περιγράφουν
τις συνέπειες τους.
• Να εξηγούν την έννοια του δημόσιου
δανεισμού.
• Να εξηγούν τις πηγές δανεισμού του
κράτους.
• Να εξηγούν την έννοια του κρατικού 12.5 Οικονομική • Ανάθεση εργασίας:

προϋπολογισμού, πώς καταρτίζεται πολιτική και Οι μαθητές σε ομάδες επιλέγουν
και πώς εκτελείται. κρατικός επεξεργάζονται και παρουσιάζουν
• Να εξηγούν τους λόγους που ο προϋπολογισμός θέματα από την επικαιρότητα που
προϋπολογισμός μπορεί να αφορούν στην άσκηση της οικονομικής
εμφανίζεται ως ισοσκελισμένος, πολιτικής.
ελλειμματικός ή πλεονασματικός. • Ανάθεση εργασίας:
Οι μαθητές ανατρέχουν στην ιστοσελίδα
του Υπουργείου Οικονομικών και
αναζητούν τον προϋπολογισμό του
τρέχοντος έτους και του προηγούμενου
και σχολιάζουν τις αλλαγές των
μεγεθών, ή συγκρίνουν τα δεδομένα
που προτείνονται στη στήλη του
εκπαιδευτικού υλικού με τα
επικαιροποιημένα στοιχεία.. Οι μαθητές
παρουσιάζουν τις εργασίες τους με τα
στοιχεία του προϋπολογισμού του
τρέχοντος έτους. Με βάση τις εργασίες
γίνεται διερεύνηση του πως
καταρτίζεται από ποιο υπουργείο κλπ
• Να ορίζουν και να ερμηνεύουν την 12.6 Η νομισματική • Όλη η ενότητα παρουσιάζεται με τη
άσκηση νομισματικής πολιτικής. πολιτική μορφή project . Απαιτείται η χρήση του
• Να εξηγούν τα κύρια μέτρα 12.6.1 Τα κύρια εργαστηρίου πληροφορικής. Οι
νομισματικής πολιτικής. μέτρα άσκησης μαθητές σε ομάδες επισκέπτονται την
• Να περιγράφουν τις αρμοδιότητες νομισματικής ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος
των Κεντρικών Τραπεζών. πολιτικής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
• Να περιγράφουν τις αρμοδιότητες 12.6.2 Οι Τράπεζας. Επιλέγουν τα θέματα
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής αρμοδιότητες της ανάλογα με τα ενδιαφέροντα τους και
Τράπεζας και να διακρίνουν τις Κεντρικής με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού
αρμοδιότητες μεταξύ Κ.Τ. και Ε.Κ.Τ. Τράπεζας εργάζονται πάνω στο project.
στα πλαίσια της Οικονομικής και 12.6.3 Η Ενδεικτικές ενότητες στον ορισμό του
Νομισματικής Ένωσης. νομισματική έργου των ομάδων:
• Να περιγράφουν την έννοια του πολιτική και η - Από την ΕΚΤ: ιστορική αναδρομή,
Ευρωσυστήματος και τους βασικούς Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση
παράγοντες που διαμορφώνουν τη Κεντρική Τράπεζα (ΟΝΕ), καθήκοντα της ΕΚΤ, Η ΕΚΤ και
νομισματική πολιτική στην Ε.Ε. το Ευρωσύστημα κλπ

- Από την Τράπεζα της Ελλάδος:
Αρμοδιότητες της Τράπεζας της
Ελλάδος, άλλες αρμοδιότητες,
εκπαιδευτικό υλικό κλπ.
ΩΡΕΣ: 8
ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Οι μαθητές μπορούν (είναι σε ΜΕΡΟΣ Γ΄-
θέση): ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί και
ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ να διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με
13. Αγορές Χρήματος συνεχή συμμετοχή και:
και Κεφαλαίου
• Να εξηγούν τον θεσμικό ρόλο των 13.1 • Διανέμει έντυπο υλικό από την τρέχουσα
χρηματοπιστωτικών αγορών. Χρηματοπιστωτικές επικαιρότητα στο οποίο γίνεται αναφορά
• Να διακρίνουν τις αγορές στις (χρηματοπιστωτικές) αγορές. Με
χρηματοπιστωτικές αγορές με 13.1.1 Κριτήρια αφόρμηση το περιεχόμενο του
βάση συγκεκριμένα κριτήρια. διάκρισης συγκεκριμένου υλικού, ακολουθεί συζήτηση
• Να αναφέρουν και να εξηγούν τα χρηματοπιστωτικών και ο εκπαιδευτικός απαντά σε ερωτήματα
χρηματοοικονομικά μέσα. αγορών των μαθητών.
• Να εξηγούν τη σχέση που 13.1.2 • Κάνει σύντομη εισήγηση για την διάκριση
υπάρχει μεταξύ πρωτογενών και Χρηματοοικονομικά μεταξύ πρωτογενών και παράγωγων
παράγωγων χρηματοοικονομικών μέσα χρηματοοικονομικών προϊόντων. Διανέμει
προϊόντων. στη συνέχεια φύλλο εργασίας με διάφορα
χρηματοοικονομικά προϊόντα και ζητά από
τους μαθητές να επεξεργαστούν (σε
ομάδες), να παρουσιάσουν και να

εξηγήσουν την κατάταξη των
χρηματοοικονομικών αυτών προϊόντων σε
πρωτογενή και παράγωγα.
• Να ορίζουν την έννοια του 13.2 Χρήμα και αγορά • Καταιγισμός ιδεών σχετικά με τους όρους
αντιπραγματισμού και της χρήματος αντιπραγματισμός, χρήμα. Ο εκπαιδευτικός
εμπράγματης οικονομίας, να 13.2.1 Έννοια και καταγράφει τις απαντήσεις και με αφορμή
αναφέρουν και να εξηγούν τα ιδιότητες του αυτές κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.
προβλήματα που παρουσιάζει. χρήματος • Γίνεται παρουσίαση ή προβολή υλικού που
• Να ορίζουν την έννοια του 13.2.2 Αγοραστική σχετίζεται με τον αντιπραγματισμό και το
χρήματος, να αναφέρουν και να αξία και Μορφές χρήμα και ακολουθεί συζήτηση.
εξηγούν τις λειτουργίες και τις χρήματος • Μετά από σύντομη εισήγηση για τις μορφές
ιδιότητές του. 13.2.3 Έννοια της χρήματος, διανέμει φωτοτυπημένο σώμα
• Να προσδιορίζουν τη σχέση που αγοράς χρήματος και επιταγής και καθοδηγεί τους μαθητές για τη
συνδέει την αγοραστική αξία του μέσα ή εργαλεία συμπλήρωσή της. Ακολουθεί παρουσίαση
χρήματος με τον πληθωρισμό. αγοράς χρήματος και ανάλυση των χαρακτηριστικών και του
• Να αναφέρουν και να συγκρίνουν 13.2.4 Εθνικά τρόπου λειτουργίας της συγκεκριμένης
τον τρόπο λειτουργίας των νομίσματα και μορφής χρήματος.
κυριότερων μορφών χρήματος. συναλλαγματικές • Οι μαθητές σε ομάδες αναζητούν,
• Να ορίζουν τις έννοιες της αγοράς ισοτιμίες επιλέγουν και παρουσιάζουν
χρήματος και της ρευστότητας . τραπεζογραμμάτια (χαρτονομίσματα)
• Να προσδιορίζουν τα διαφορετικών χωρών (εντός και εκτός
σημαντικότερα μέσα ή εργαλεία ευρωζώνης). Αναζητούν επίσης και
της αγοράς χρήματος. παρουσιάζουν την σχέση που συνδέει τις
• Να αναφέρουν την έννοια της αξίες μεταξύ αυτών και ακολουθεί
συναλλαγματικής ισοτιμίας. συζήτηση.
• Αναθέτει Ερευνητική Εργασία με θέμα τις
επιπτώσεις στην Ελλάδα από την είσοδό
της στην ευρωζώνη: Ο εκπαιδευτικός σε
συνεργασία με τους μαθητές προσδιορίζει
τα στοιχεία της έρευνας (ερευνητικά
ερωτήματα από το σύνολο του κεφαλαίου,
μέθοδο έρευνας κ.λπ.) Οι μαθητές σε
ομάδες αναζητούν (στο διαδίκτυο άλλα και
σε άρθρα και βιβλία), στοιχεία. Μετά από
σύντομη έρευνα και μελέτη και στοιχείων
γίνεται καταγραφή και παρουσίαση των

αποτελεσμάτων με βάση τα ερευνητικά
ερωτήματα.
• Να ορίζουν την έννοια της 13.3 Η αγορά • Διανέμει στους μαθητές έντυπο υλικό
αγοράς κεφαλαίου. κεφαλαίου σχετικό με τις κεφαλαιαγορές (άρθρα,
• Να εξηγούν τη διαφορά μεταξύ (κεφαλαιαγορά) αποσπάσματα βιβλίων κ.ά.). Ζητά από
αγοράς χρήματος και αγοράς 13.3.1 Έννοια της τους μαθητές να μελετήσουν και να
κεφαλαίου. κεφαλαιαγοράς. παρουσιάσουν τα συμπεράσματά τους για
• Να προσδιορίζουν τα 13.3.2 Τα όρους όπως: κεφαλαιαγορά, μετοχές,
σημαντικότερα μέσα της αγοράς σημαντικότερα μέσα ομολογίες, χρηματιστήριο κ.λπ. και
κεφαλαίου και να εξηγούν τον της αγοράς κεφαλαίου καταγράφει στον πίνακα τις διαπιστώσεις
τρόπο λειτουργίας τους. τους. Ακολουθεί σύντομη εισήγηση από τον
• Να εξηγούν συνοπτικά τον εκπαιδευτικό.
τρόπο λειτουργίας του • Διανέμει στους μαθητές φύλλο εργασίας στο
Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών οποίο παρουσιάζονται διάφορες
(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ κατηγορίες μέσων-αξιογράφων. Οι μαθητές
ΑΕ). σε ομάδες επεξεργάζονται και
κατατάσσουν τα αξιόγραφα σε κατηγορίες
και εξηγούν τη λειτουργία τους στις
χρηματοοικονομικές αγορές.
• Να περιγράφουν, το ρόλο τους 13.4 Το Τραπεζικό • Ζητά από τους μαθητές να περιηγηθούν
στόχους και τις δραστηριότητες Σύστημα στην Ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας
της Παγκόσμιας Τράπεζας. 13.4.1 Παγκόσμια και να εντοπίσουν στοιχεία για το ρόλο
• Να κάνουν απλή περιγραφή της Τράπεζα τους στόχους και τις δραστηριότητές της.
αποστολής και των στόχων του 13.4.2 Διεθνές Ζητά από μαθητές να παρουσιάσουν τις
Διεθνούς Νομισματικού Νομισματικό Ταμείο διαπιστώσεις τους και ακολουθεί συζήτηση.
Ταμείου. 13.4.3 Ευρωπαϊκό • Διανέμει στους μαθητές έντυπο υλικό
• Να περιγράφουν και να Σύστημα Κεντρικών σχετικό με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
εξηγούν τη λειτουργία του Τραπεζών (ΕΣΚΤ) και και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι
Ευρωπαϊκού Συστήματος Ευρωσύστημα μαθητές επεξεργάζονται το υλικό,
Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) 13.4.4 Εμπορικές αναζητούν και οι ίδιοι στο διαδίκτυο
και του Ευρωσυστήματος. Τράπεζες στοιχεία και μετά από επεξεργασία
• Να περιγράφουν και να 13.4.5 Διατραπεζικές παρουσιάζουν τα αποτελέσματα στην τάξη.
εξηγούν το ρόλο, τους στόχους αγορές και επιτόκια • Οι μαθητές σε ομάδες αναζητούν στοιχεία
και τις δραστηριότητες της από τους δικτυακούς τόπους των
Ευρωπαϊκής Κεντρικής ελληνικών (εμπορικών) τραπεζών. Κάθε

Τράπεζας εκτός από το ρόλο ομάδα επεξεργάζεται και παρουσιάζει
της στη άσκηση της στοιχεία για την τράπεζα που επέλεξε και
νομισματικής πολιτικής που έχει ακολουθεί συζήτηση.
ήδη αναφερθεί (βλ. κεφ. 12). • Αναθέτει «παιχνίδι ρόλων» και
• Να περιγράφουν και να εξηγούν αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους : π.χ.
το ρόλο και τους στόχους των εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού
Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών. Ταμείου, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής
• Να περιγράφουν και να εξηγούν Κεντρικής Τράπεζας, Εκπρόσωπος της
το ρόλο και τους στόχους των Τράπεζας της Ελλάδος, Εκπρόσωπος της
εμπορικών τραπεζών και τον Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και Υπουργός
τρόπο που αυτές δημιουργούν Οικονομικών της Ελλάδας. Στη συνέχεια
χρήμα.. παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοι
• Να εξηγούν τον όρο επεξεργαστεί σε συνεργασία με τον
διατραπεζικές αγορές και τον εκπαιδευτικό (π.χ. συνάντηση για
τρόπο λειτουργίας τους. περιορισμό-αναδιάρθρωση-κούρεμα του
ελληνικού χρέους ή χορήγηση νέου δανείου
στην χώρα μας). Ακολουθεί συζήτηση.
Ώρες: 11
Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί

Οι μαθητές μπορούν (είναι σε 14. Ελληνική, Ευρωπαϊκή
και να διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών
θέση): και Παγκόσμια Οικονομία
με συνεχή συμμετοχή και:
• Να περιγράφουν και να 14.1 Η πορεία της • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας
ερμηνεύουν την πορεία της Ελληνικής και τους ζητά να φέρουν στοιχεία από την
Ελληνικής Οικονομίας στη Οικονομίας στη Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) , το
μεταπολεμική περίοδο, με τη μεταπολεμική διαδίκτυο, από εφημερίδες, οικονομικά
χρήση μακροοικονομικών περίοδο περιοδικά κ.λπ., για την πορεία της
μεγεθών. 14.1.2 Η συμβολή των Ελληνικής Οικονομίας, στη μεταπολεμική
• Να αναφέρουν και να εξηγούν Τομέων οικονομικής περίοδο. Ακολουθεί συζήτηση,
βασικούς πλουτοπαραγωγικούς δραστηριότητας στην α) σχετικά με τους βασικούς
πόρους και οικονομικές ανάπτυξη της πλουτοπαραγωγικούς πόρους και

δραστηριότητες της Ελληνικής Ελληνικής οικονομικές δραστηριότητες της
οικονομίας, Οικονομίας Ελληνικής οικονομίας, όπως είναι τα
• Να περιγράφουν και να εξηγούν τη 14.1.3 Η Ελληνική δάση, η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο
συμβολή των επιμέρους τομέων Οικονομία στην ορυκτός πλούτος, ο ενεργειακός πλούτος,
(πρωτογενής, δευτερογενής και περίοδο των ο Ελληνικός λιγνίτης, οι θαλάσσιες και
τριτογενής) στην οικονομική ενεργειακών κρίσεων χερσαίες μεταφορές, το εμπόριο, η
ανάπτυξη της Ελλάδος και την 14.1.4 Το ισοζύγιο βιομηχανία τροφίμων και ποτών, ο
δυναμική τους για το μέλλον. πληρωμών τουρισμός, η Ελληνική
• Να περιγράφουν και να φαρμακοβιομηχανία, η αλιεία κ.λπ. και
ερμηνεύουν την επίδραση β) σχετικά με τη συμβολή των επιμέρους
εξωγενών και ενδογενών Τομέων οικονομικής δραστηριότητας,
παραγόντων, στο ρυθμό της όπως, αύξηση της συνολικής παραγωγής,
οικονομικής ανάπτυξης της αύξηση της απασχόλησης, αύξηση των
Ελληνικής οικονομίας. εξαγωγών κ.λπ., στην εν λόγω οικονομική
• Να ορίζουν την έννοια του ανάπτυξη της Ελλάδος.
ισοζυγίου πληρωμών καθώς και • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας
των επιμέρους ισοζυγίων από τα και τους ζητά να φέρουν στοιχεία από την
οποία απαρτίζεται και να Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), την
ερμηνεύουν τη διαχρονική τους Τράπεζα Ελλάδος, το διαδίκτυο, από
εξέλιξη. εφημερίδες, οικονομικά περιοδικά κ.λπ.,
για την σταδιακή ανακοπή της
οικονομικής ανάπτυξης, στη
μεταπολεμική περίοδο. Ακολουθεί
συζήτηση, για τους βασικούς εξωγενείς
παράγοντες (όπως οι πετρελαϊκές κρίσεις
1973 και 1979), και ενδογενείς
παράγοντες, που συντέλεσαν στην
παραπάνω σταδιακή ανακοπή ανάπτυξης
της Ελληνικής οικονομίας.
• Οι μαθητές σχολιάζουν τους βασικούς
πλουτοπαραγωγικούς πόρους και
οικονομικές δραστηριότητες της
Ελληνικής οικονομίας
• Κάνει σύντομη εισήγηση για την έννοια
του ισοζυγίου πληρωμών και των
επιμέρους ισοζυγίων και ζητεί από τους

μαθητές να συγκεντρώσουν στατιστικά
στοιχεία και να κάνουν συγκρίσεις από
έτος σε έτος, για την εξέλιξη των
εξαγωγών και εισαγωγών της Ελλάδος,
στη μεταπολεμική περίοδο.
• Να αναφέρουν και να 14.2 Η Ευρωπαϊκή • Οι μαθητές, σε ομάδες εργασίας, φέρνουν

περιγράφουν τη σύνθεση και οικονομία στοιχεία, για τη σύνθεση και εξέλιξη
εξέλιξη Μακροοικονομικών 14.2.1 Το μέγεθος της Μακροοικονομικών μεγεθών της
μεγεθών της Ευρωπαϊκής Ευρωπαϊκής Ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως είναι το
οικονομίας διαχρονικά. οικονομίας κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. , το συνολικό
• Να αναφέρουν βασικά στοιχεία 14.2.2 Ο ετήσιος Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η σύνθεση
εσόδων και δαπανών του ετήσιου προϋπολογισμός της των εισαγομένων και εξαγομένων
προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο
Ευρωπαϊκής Ένωσης και να Ένωσης εκπαιδευτικός κάνει σύντομη εισήγηση και
ερμηνεύουν τη σημασία τους για ζητεί από τους μαθητές να κάνουν
τη λειτουργία της. συγκρίσεις μεταξύ των ετών.
• Διανέμει φύλλο εργασίας στους μαθητές
με στοιχεία του ετήσιου προϋπολογισμού
της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι μαθητές
χωρίζονται σε ομάδες και ακολουθεί
συζήτηση.
• Να αναφέρουν και να εξηγούν τα 14.3 Η Παγκόσμια • Χρησιμοποιεί την τεχνική του καταιγισμού
βασικά χαρακτηριστικά της οικονομία ιδεών σχετικά με την έννοια της
παγκόσμιας οικονομίας καθώς και 14.3.1 Χαρακτηριστικά παγκόσμιας οικονομίας, καταγράφει και
τους παράγοντες που οδηγούν και μέγεθος της συνοψίζει τις απόψεις των μαθητών και
στη μεγέθυνσή της. Παγκόσμιας οικονομίας κάνει σύντομη εισήγηση για το θέμα.
• Να αναφέρουν και να αναλύουν 14.3.2 Διεθνείς εμπορικές • Χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες εργασίας,
τη σύνθεση και εξέλιξη σχέσεις και τους ζητά να φέρουν στοιχεία με τα
Μακροοικονομικών μεγεθών της 14.3.3 Η χαρακτηριστικά της Παγκόσμιας
Παγκόσμιας οικονομίας, Παγκοσμιοποιημένη οικονομίας και ακολουθεί συζήτηση.
διαχρονικά. Οικονομία • Αναθέτει ομαδικές εργασίες στους μαθητές
• Να εξηγούν την έννοια των να φέρουν στοιχεία για τις διεθνείς
διεθνών εμπορικών σχέσεων και διακρατικές συμφωνίες και άλλους
τη συμβολή τους στην παγκόσμια Διεθνείς Οικονομικούς Συνασπισμούς και

ανάπτυξη. ακολουθεί συζήτηση.
• Να ορίζουν την έννοια της • Κάνει σύντομη εισήγηση για την
παγκοσμιοποιημένης οικονομίας κινητικότητα των χρηματικών κεφαλαίων
και να ερμηνεύουν την επίδραση στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Οι
από την ελεύθερη διακίνηση μαθητές σε ομάδες εργασίας φέρνουν
κεφαλαίων, προϊόντων και (στο επόμενο μάθημα) στοιχεία από το
υπηρεσιών και από την ευκολία διαδίκτυο, από εφημερίδες, οικονομικά
εγκατάστασης των επιχειρήσεων περιοδικά κλπ., για την κινητικότητα των
από χώρα σε χώρα. χρηματικών κεφαλαίων και τα
παρουσιάζουν στην τάξη. Ακολουθεί
συζήτηση.
• Χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό για
τα τεράστια τεχνολογικά άλματα στο χώρο
των επικοινωνιών. Οι μαθητές με αφορμή
το συγκεκριμένο υλικό σχολιάζουν τους
στόχους και την επίδραση στη διακίνηση
εμπορευμάτων, από το ένα ημισφαίριο
του πλανήτη στο άλλο . Σχολιάζουν,
επίσης, την πιθανή επίδραση στην
κινητικότητα ανθρώπινου δυναμικού σε
άλλες χώρες.
Ώρες: 6
15. Οικονομική Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί

Οι μαθητές μπορούν (είναι σε
Μεγέθυνση και και να διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών με
θέση):
Οικονομική Ανάπτυξη συνεχή συμμετοχή και:
• Να προσδιορίζουν την έννοια 15.1 Οικονομική • Χρησιμοποιεί τη μέθοδο του καταιγισμού

και τις πηγές της οικονομικής μεγέθυνση ιδεών για τον προσδιορισμό του
μεγέθυνσης και να περιγράφουν 15.1.1 Η έννοια της περιεχομένου του όρου «οικονομική
τις συνέπειες της. οικονομικής μεγέθυνσης μεγέθυνση» και καθοδηγεί τους μαθητές να
15.1.2 Οι πηγές της διερευνήσουν τη σχέση της με το ΑκΕγΠ.
οικονομικής μεγέθυνσης • Χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο για τον
15.1.3 Οι συνέπειες της εντοπισμό των παραγόντων που οδηγούν
οικονομικής μεγέθυνσης σε οικονομική μεγέθυνση.
• Οι μαθητές σε ομάδες επεξεργάζονται τις
συνέπειες της οικονομικής μεγέθυνσης και
παρουσιάζουν τα συμπεράσματά τους στην
τάξη.
• Να ορίζουν την έννοια της 15.2 Οικονομική • Παρουσιάζει εκπαιδευτικό υλικό για να
οικονομικής ανάπτυξης. ανάπτυξη δημιουργήσει αφόρμηση και εισάγει την
• Να περιγράφουν και να εξηγούν 15.2.1 Η έννοια και οι έννοια της οικονομικής ανάπτυξης και του
τους παράγοντες που οδηγούν παράγοντες της τρόπου μέτρησής της με τον δείκτη
στην οικονομική ανάπτυξη. οικονομικής ανάπτυξης ανθρώπινης ανάπτυξης.
• Να διακρίνουν και να εξηγούν τις 15.2.2 Η σχέση • Παρουσιάζει πίνακα (σε έντυπη ή
διαφορές των εννοιών ανάπτυξης και ηλεκτρονική μορφή) κατάταξης των χωρών
οικονομική ανάπτυξη και μεγέθυνσης με βάση το Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης
οικονομική μεγέθυνση. 15.2.3 Ο δείκτης της ως αφόρμηση και οι μαθητές διερευνούν τη
• Να περιγράφουν τη σημασία του ανθρώπινης (HDI) σχέση μεταξύ οικονομικής μεγέθυνσης και
δείκτη HDI (Human Development 15.2.4 Η ταξινόμηση των οικονομικής ανάπτυξης.
Index) και να εξηγούν τους χωρών με βάση το • Οι μαθητές κατασκευάζουν εννοιολογικούς
παράγοντες που τον επίπεδο ανάπτυξης χάρτες συνδέοντας τις έννοιες της
διαμορφώνουν. 15.2.5 Οι παράγοντες μεγέθυνσης, της ανάπτυξης, τον τρόπο
• Να αναφέρουν τους που εμποδίζουν την αποτίμησής τους και τους παράγοντες που
αναπτυξιακούς στόχους του οικονομική ανάπτυξη τις δημιουργούν.
ΟΗΕ για την χιλιετία. 15.2.6 Οι στόχοι του • Ανάθεση εργασίας: οι μαθητές σε ομάδες
Οργανισμού Ηνωμένων αναλύουν τους στόχους του ΟΗΕ για την
Εθνών για την ανάπτυξη ανάπτυξη και τους παρουσιάζουν στην
τάξη.
Ώρες 6
6. Διδακτική Μεθοδολογία από τη σχετική νομοθεσία και αφετέρου την ευρύτε−

Βασικό μέλημα του εκπαιδευτικού στην αρχή κάθε ρη αποτίμηση της επίτευξης εκ μέρους των μαθητών
διδακτικού έτους, αποτελεί ο προγραμματισμός της ποικίλων στόχων:
διδακτέας ύλης (ετήσιος, εξαμηνιαίος, εβδομαδιαίος • γνωστικών,
και ωριαίος), ο οποίος πρέπει να αναπροσαρμόζεται, • ψυχοσυναισθηματικών,
ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζονται. Η υλοποί− • κοινωνικών
ηση του προγραμματισμού στηρίζεται στις διδακτικές ως αποτέλεσμα επίμονης και συστηματικής προσπά−
μεθόδους και τεχνικές που ο εκπαιδευτικός θα επιλέξει θειας.
για να δομήσει την εκάστοτε καταλληλότερη διδακτική Η αξιολόγηση σχεδιάζεται να οδηγεί σε διαπιστώσεις
στρατηγική. Προς αυτή την κατεύθυνση, έχει στη διά− σχετικά με το επίπεδο των μαθησιακών αποτελεσμάτων
θεσή του και μπορεί να αξιοποιήσει, εκτός των άλλων, από το προδομικό μέχρι και το επίπεδο της διευρυμένης
δυο σημαντικά εργαλεία: θεώρησης και να τελεί υπό συνεχή αξιολόγηση για την
α) Τις δραστηριότητες και το εκπαιδευτικό υλικό που αποτελεσματικότητά της.
ενδεικτικά αναφέρονται στο ΠΣ, και Κατά τη διαμόρφωση των εξεταστικών δοκιμασιών
β) Τον οδηγό του εκπαιδευτικού, που αποτελεί σημα− πρέπει να ακολουθούνται οι απαραίτητες φάσεις:
ντικό υποστηρικτικό εργαλείο−μέρος του διδακτικού πα− α) Καθορισμός του περιεχομένου και των στόχων
κέτου του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής Επιστήμης». εξέτασης
Η διδακτική στρατηγική του εκπαιδευτικού πρέπει να β) Επιλογή της εξεταστικής μεθόδου
ικανοποιεί τον σκοπό και τους στόχους που περιγρά− γ) Ανάλυση και έλεγχος της καταλληλότητας των
φονται στο Π.Σ. του μαθήματος «Αρχές Οικονομικής ερωτήσεων
Επιστήμης», με χρήση τεχνικών πρόκλησης του ενδια−
δ) Στάθμιση της δοκιμασίας.
φέροντος για μάθηση και μεθόδων ενεργού εμπλοκής
Πρέπει επίσης να πληρούνται οι απαραίτητες προ−
των μαθητών στη διαδικασία διδασκαλίας − μάθησης.
ϋποθέσεις της αξιολόγησης: εγκυρότητα, αξιοπιστία,
Ταυτόχρονα πρέπει να εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου
αντικειμενικότητα, διακριτότητα, πρακτικότητα και οι−
διάδραση τόσο μεταξύ εκπαιδευτικού − μαθητών, όσο
κονομία.
και μεταξύ των μαθητών, με τον εκπαιδευτικό να ανα−
Η αξιολόγηση του μαθητή πρέπει να είναι συνεχής και
λαμβάνει ρόλο συντονιστή − συμβούλου.
να λειτουργεί ανατροφοδοτικά για την αναπροσαρμογή
Η μετωπική διδασκαλία − διάλεξη πρέπει να χρησιμο−
ποιείται κυρίως για την παρουσίαση πληροφοριακού της διδακτικής στρατηγικής, συμβάλλοντας στην δια−
υλικού και συνιστάται να καταλαμβάνει μικρό μέρος μορφωτική αξιολόγηση του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός
του συνολικού διδακτικού χρόνου. Η προσέγγιση της επιλέγει τρόπους αξιολόγησης που να διακριβώνουν
ύλης πρέπει να γίνεται βιωματικά και να αξιοποιείται τον βαθμό επίτευξης από τους μαθητές των σκοπών
προγενέστερη γνώση και εμπειρία των μαθητών, ενώ οι και στόχων του ΠΣ, όπως:
μαθητές πρέπει να καθοδηγούνται στη συνδιερεύνηση α) Την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, την καλ−
των διδασκόμενων θεμάτων, την ανακαλυπτική μάθηση λιέργεια αρχών και αξιών και την ανάπτυξη της προ−
και την ανάπτυξη κριτικής θεώρησης της οικονομικής σωπικότητάς τους,
και κοινωνικής πραγματικότητας. Στις περιπτώσεις που β) Την ανάπτυξη της ικανότητας «οικονομικής σκέψης»,
κρίνεται απαραίτητο, μπορούν να ενσωματώνονται στη γ) Την ανάπτυξη της ικανότητας εφαρμογής των θε−
διδασκαλία προβληματισμοί που πηγάζουν από την το− ωρητικών γνώσεων για την επίλυση προβλημάτων της
πική, εθνική και διεθνή κοινωνικο−οικονομκή πραγματι− καθημερινής ζωής,
κότητα. δ) Την ανάπτυξη της ικανότητας αυτοαξιολόγησης
Τελικό αποτέλεσμα της καθοδηγητικής προσπάθει− των επιτεύξεων, και
ας του εκπαιδευτικού πρέπει να είναι ο οικονομικός ε) Την απόκτηση έκτασης και βάθους γνώσεων, ικανών
εγγραμματισμός. Οι μαθητές πρέπει, εκτός των άλλων, να υποστηρίξουν την διαβίωση τους ως υπεύθυνων πο−
να είναι σε θέση να αναλύουν κοινωνικοοικονομικές λιτών ή/και τη συνέχιση των σπουδών τους σε ανώτερο
πληροφορίες και να λαμβάνουν αποφάσεις τόσο ως επίπεδο.
καταναλωτές, ή/και παραγωγοί, αγαθών, όσο και ως Ο εκπαιδευτικός μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιεί
ενεργοί πολίτες. Παράλληλα θα πρέπει οι μαθητές να ποικιλία τρόπων αξιολόγησης, επιλέγοντας, ενδεικτικά
μάθουν «πώς να μαθαίνουν», χρησιμοποιώντας μεταγνω− και όχι περιοριστικά, μεταξύ των παρακάτω:
στικά τις γνώσεις και δεξιότητες που αποκτούν. α) Συστηματική συμμετοχή των μαθητών στην προ−
Ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος πρέπει να χρησιμο− φορική εξέταση,
ποιείται για την κάλυψη δυο επιμέρους στόχων: β) Σύντομη γραπτή δοκιμασία (τεστ) στο ημερήσιο
α) Την διδασκαλία των επιμέρους διδακτικών ενοτή− μάθημα,
των του ΠΣ, με αναμενόμενο αποτέλεσμα την απόκτηση γ) Ωριαίο διαγώνισμα στο ημερήσιο μάθημα,
γνώσεων και δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση στάσεων. δ) Ανακεφαλαιωτικό ωριαίο διαγώνισμα, σε ορισμένη
β) Την εμπέδωση και εμβάθυνση της ύλης, με συνεχή και κοινοποιημένη στους μαθητές ύλη,
σύνδεση με εφαρμογές που σχετίζονται με την καθη− ε) Ανάθεση συνθετικών δημιουργικών εργασιών, ατο−
μερινότητα των μαθητών. μικών ή ομαδικών,
7. Αξιολόγηση του μαθητή στ) Ανάθεση ερευνητικών εργασιών σε μικρές ομάδες,
Η αξιολόγηση αποτελεί διαδικασία αλληλένδετη με ζ) Δημιουργία ατομικού φακέλου του μαθητή, και
την διδασκαλία. Η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή η) Ετεροαξιολόγηση μεταξύ των μαθητών μιας ομάδας
πρέπει να καλύπτει, αφενός τις ανάγκες της απόδοσης για το βαθμό συμβολής στην ολοκλήρωση μιας συνθε−
των σχολικών βαθμών σύμφωνα με τα προβλεπόμενα τικής εργασίας, ή μιας ερευνητικής εργασίας.
Στις γραπτές αξιολογήσεις μπορούν να αξιοποιηθούν θηση ότι του έχουν δοθεί τα περιθώρια να αποδώσει
ερωτήσεις όπως: στον μέγιστο βαθμό και έχει αποτυπωθεί αντικειμενικά
α) Κλειστού τύπου (Σ−Λ, αντιστοίχησης, πολλαπλής το επίπεδο των γνώσεων, δεξιοτήτων και λοιπών αξι−
επιλογής), ολογούμενων, κατά περίπτωση, στοιχείων της μαθησι−
β) Συμπλήρωσης κενών, ακής διαδικασίας.
γ) Σύντομης απάντησης, Η ισχύς της παρούσης αρχίζει από το σχολικό έτος
δ) Ελεύθερης ανάπτυξης, 2015−2016.
ε) Επίλυσης άσκησης, Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της
στ) Επίλυσης προβλήματος. Κυβερνήσεως.
ζ) Περιγραφής και ερμηνείας γραφικών παραστάσεων, Αθήνα, 19 Ιανουαρίου 2015
η) Κατασκευής γραφικών παραστάσεων.
Το σύνολο των διαδικασιών αξιολόγησης που θα χρη− Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
σιμοποιηθούν πρέπει να δίνουν στον μαθητή την πεποί− ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

*02001532201150056* ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 34 * ΑΘΗΝΑ 104 32 * ΤΗΛ. 210 52 79 000 * FAX 210 52 21 004

Πρόγραμμα Σπουδών PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Πρόγραμμα Σπουδών PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Signature Not

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

και στη συνεπαγόμενη δυνατότητα επιλογής εναλλακτι−

(ε) Βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν ανεξάρτητες 4. Ειδικοί σκοποί − στόχοι

αγαθά που εντόπισαν σε κατηγορίες.

περιγράφουν και να εμφανίζονται οι ροές αγαθών – συντελεστών και χρήματος

• Να διακρίνουν την ελαστική από

αγαθό, είναι σταθερή, για κάθε τιμή

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

πλήρη απλής επιθυμίας ανάληψης παραγωγικής δράσης, έναντι

μόνον η τιμή (Ρ), του ίδιου

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ισορροπίας. ισορροπίας λόγω τους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης (ceteris

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

• Παρουσιάζει την κωδικοποίηση των κλάδων οικονομικής

• Χρησιμοποιεί δύο μελέτες περίπτωσης:

επιδράσεων στο περιβάλλον από την λειτουργία των

και μέσου συνολικού κόστους. και συμπληρώνουν τα στοιχεία σε κατάλληλο πίνακα

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

οριακού κόστους και της επιχείρησης που λειτουργεί στον πλήρη

παρουσιάζουν σενάριο που έχουν οι ίδιοι

και στον τρόπο μαθητές.

με κριτήριο την αφαίρεση ή όχι της αξίας της

ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

μέγεθος της επένδυσης.

στοιχείων, γίνεται καταγραφή και παρουσίαση των

προβλήματα αφαίρεσης της ός παρουσίαση των αποτελεσμάτων και ακολουθεί συζήτηση.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

νοικοκυριών (κατανάλωση), (Πραγματικό Α.Ε.Π.), αναφέρεται στο συνολικό

μεταβολές τους στη Ζήτησης στη Μακροοικονομία, και ακολουθεί

πορεία της. έχουν θετική κλίση, αλλά για διαφορετικούς

διακρίνουν τα είδη τους. καθοδήγηση του εκπαιδευτικού

• Να εξηγούν την έννοια του κρατικού 12.5 Οικονομική • Ανάθεση εργασίας:

νομισματική πολιτική στην Ε.Ε. το Ευρωσύστημα κλπ

ομάδες), να παρουσιάσουν και να

γίνεται καταγραφή και παρουσίαση των

Ευρωπαϊκής Κεντρικής ελληνικών (εμπορικών) τραπεζών. Κάθε

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί

πόρους και οικονομικές ανάπτυξη της πλουτοπαραγωγικούς πόρους και

επιμέρους ισοζυγίων και ζητεί από τους

• Να αναφέρουν και να 14.2 Η Ευρωπαϊκή • Οι μαθητές, σε ομάδες εργασίας, φέρνουν

τη συμβολή τους στην παγκόσμια Διεθνείς Οικονομικούς Συνασπισμούς και

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

15. Οικονομική Ο/η εκπαιδευτικός φροντίζει να ενεργοποιεί

• Να προσδιορίζουν την έννοια 15.1 Οικονομική • Χρησιμοποιεί τη μέθοδο του καταιγισμού

6. Διδακτική Μεθοδολογία από τη σχετική νομοθεσία και αφετέρου την ευρύτε−

σιμοποιηθούν πρέπει να δίνουν στον μαθητή την πεποί− ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

You might also like