TELEKOMUNIKACIONI KABLOVI SA ŽIČNIM VODOVIMA

(Starčević Tatjana, Jovanetić Ana, Savić Ivan)

Smetnje

Pojam smetnje podrazumeva prisustvo superponiranih električnih fenomena u

telekomunikacionom kablu, a koji ne potiču od telekomunikacionih kablova. Svojim
prisustvom, smetnje prouzrokuju degradacije kvaliteta signala ili prekid prenosa.

Uzroci pojave smetnji

Međusobni uticaji metalnih elemenata telekomunikacionih kablova kao i spoljni

uzroci kao što su drugi sistemi prenosa, koji su susedni po mestu i učestanosti, sistemi
za prenos električne energije i drugi činioci prouzrokuju pojavu stranih signala u
telekomunikacionom kablu. Ovi signali se superponiraju korisnom signalu u
telekomunikacionom kablu i tada nastaje smetnja.

Vrste izvora smetnji

Može se izvršiti sledeća podela:

 prirodni izvori smetnji (atmosferski i kosmički šum)

 veštački izvori smetnji

U drugoj grupi su tehnički uređaji i sistemi koji proizvode visokofrekvencijsku

energiju (10 kHz - 3000 GHz). Na ove izvore smetnji utiče čovek, uključivanjem ili
isključivanjem uređaja i sistema.
Vrste smetnji

Sistematizacija prema frekvencijskim spektrima:

 sa diskretnim frekvencijskim spektrima (visokofrekventni generatori,

mikroprocesorski sistemi, sistemi za obradu podataka itd.)

 sa kontinualnim frekvencijskim spektrima (prekidački elementi i elektromotori

u kućnim aparatima, aparati za zavarivanje, atmosferska pražnjenja itd.)

Sistematizacija prema vremenu trajanja smetnje:

 trajne smetnje (radiopredajnici, kućni aparati itd.)

 kratkotrajne smetnje (atmosfersko pražnjenje, elektromotori velikih snaga itd.)

 Polaganje i montaža kablova

Obzirom na svoju konstrukciju kablovski se vodovi mogu polagati podzemno, jer su

samo oni zaštićeni od prodora vode kablovskim omotačem. Ti vodovi mogu se polagati u
zemlju na dva načina: direktno i u kablovsku kanalizaciju. Svaki od tih načina zahteva
posebne mere zaštite od mehaničkih uticaja.

Polaganje kabla direktno u zemlju

Pri polaganju kabla direktno u zemlju preduzima se više mera zaštite, kao što su:

 pravilan izbor trase,

 propisana dubina ukopavanja,
 određena mehanička zaštita i
 elementi koji upozoravaju na postojanje kabla.

Prvo se obavlja trasiranje, pri čemu se utvrđuju razmaci od čvrstih objekata (zgrada,
puteva i sl.). Zatim se obavlja kopanje rova, ručno ili posebnim mašinama
(rovokopači, freze, plugovi).

Na mestima na kojima se predviđa izrada nastavaka rov se proširuje. Polaganje kabla

obavlja se ručno ili pomoću vozila, koje se kreće duž trase. Radi zaštite kabla od sleganja
zemljišta, on se u rov polaže vijugavo, pa treba računati sa 3% većom dužinom kabla.

Slika 1.1 Normalni profili rovova za polaganje kablova

Pri izboru trase kablova različiti su zahtevi u naseljenim mestima i izvan njih. Za trasu
u naseljenim mestima propisana je minimalna horizontalna udaljenost od pojedinih
vrsta podzemnih postrojenja, koja je u rasponu od 0,5 do 1,0 m. Ako se ta udaljenost
ne može postići, moraju se primeniti posebne mere zaštite, npr. zaštitne cevi od
betona ili sl. Za trasu izvan naseljenog mesta propisane su različite minimalne
horizontalne udaljenosti kabla:

- od železničkog nasipa ili autoputa 5m

- od živih ograda 3m
- od stabala drveća 2m

Kabl se polaže u rov vijugavo radi zaštite od istezanja (3% veća dužina), na
posteljicu od peska debljine najmanje 5 cm, i zatim se zatrpa slojem peska debljine
najmanje 15 cm. Pesak služi kao zaštita od mehaničkih i hemijskih uticaja.

Rov u koji je položen kabl zatrpava se slojevima zemlje debljine 15-25 cm. U
prostor između kabla i površine zemlje polažu se posebne mehaničke zaštite (opeke,
ili posebni štitnici od plastičnih masa).

Ako se radi o jednom kablu, mehanička zaštita se postavlja duž njega, a ako se radi
o dva ili više kablova, postavlja se popreko. Iznad te mehaničke zaštite polaže se
posebna upozoravajuća traka od plastične mase žute boje sa tekstom "Pozor kabl". Ako je
kablova više od tri, polažu se dve upozoravajuće trake, sa obe strane.

Uvlačenje kablova u kablovsku kanalizaciju

Ovaj način polaganja podzemnih kablova primenjuje se u slučajevima kada se na istoj

trasi polaže više kablova, što se događa obično u gradovima.
Kablovska kanalizacija je u prvo vreme rađena od betonskih blokova sa rupama
prečnika 8 ili 10 cm. Betonski blokovi su vrlo teški, pa su se kasnije počele
upotrebljavati cevi, u prvo vrijeme azbestno-cementne, a zatim od polivinilhlorida ili
polietilena, unutrašnjeg prečnika 10 cm. Koeficijent trenja je u betonskim cevima 0,6,
azbestno-cementnih 0,5, a u PVC ili PE cevi 0,4. Među cevima kablovske
kanalizacije treba zadržati određeni razmak - 3 cm, što se postiže pomoću posebnog
distantnog češlja.
 Slika 1.2. Distantni češalj za polaganje cevi kablovske kanalizacije

Cevi kablovske kanalizacije polažu se na određenoj dubini, tj. treba ostaviti zaštitni
razmak od površine zemlje, koji iznosi:

- na kolovozu - 80 cm;
- na nogostupu (pločniku) i na zelenim površinama - 50 cm.

U slučajevima kada se ne može postići potreban zaštitni razmak, izvodi se posebna

zaštita od betona.
Da bi se kablovska kanalizacija mogla koristiti, na određenim se razmacima (60 -100
m) grade okna (zdenci). To su podzemne prostorije određene veličine u kojima se vrši
nastavljanje, račvanje i uvlačenje kablova. Lokacija okna prilagođava se mestima
račvanja kabla, odnosno terenskim prilikama. Dimenzije okna zavise od broja cevi
kablovske kanalizacije, koje u njega ulaze, pa se razlikuju:

Namena okna Dužina Širina Dubina

više od 16 cevi 2,2 m 1,8m 1,8m
4 do 16 cevi 2,0 m 1,5 m 1,8m
do 4 cevi 1,5m 1,1 m 1,8m
Okna imaju oblik kvadra, obično sa odrezanim uglovima, pa im je presek osmougaon.
Grade se od opeka, betona ili montažnih delova. Na unutrašnje strane zidova okna
ugrađuju se konzole za vođenje kabela. U okna se ulazi kroz otvor na plafonu
dimenzija 60x60 cm, koji na sebi ima poseban čelični poklopac. Postoje dva načina
izrade tih poklopaca:

- teški (ako je u kolovozu);

- laki (ako je u pločniku).

Na slici 1.3. prikazan je uzdužni profil tipičnog okna kablovske kanalizacije.

Ako kablovska kanalizacija mora imati velik broj cevi (ukupna površina profila
kanalizacije veća od 1 m 2), što je najčešće slučaj na ulazima u zgrade centrala, onda se
grade posebne tzv. kablovske galerije. To su pravi podzemni hodnici približnog
profila 2x2 m, koji na zidovima imaju konzole za vođenje kabla.
Kablovi koji se polažu u kablovsku kanalizaciju ili kablovsku galeriju ne moraju
imati armaturu, jer su zaštićeni od mehaničkih oštećenja.

Slika 1.3. Okno kablovske kanalizacije

 Slika 1.4. Montažna kablovska okna

Distributivna telekomunikaciona kanalizacija

Distributivna telekomunikaciona kanalizacija (DTK) je nastavak klasične kablovske

kanalizacije, a predstavlja mrežu podzemnih cevi za zaštitu i razvod
telekomunikacionih kablova. Ona se sastoji od kanalizacijskih cevi za provlačenje i
polaganje kabla i tipskih montažnih šahti. DTK omogućuje: potpunu realizaciju nove
pristupne mreže uvlačnim kablovima, brzu i jednostavnu zamenu postojećih kabla,
popravak kabla u slučaju oštećenja i kvarova bez oštećenja zemljišta i prometnih
površita, te jednostavno proširenje postojeće telekomunikacijske mreže. Za kanalizacijske
cevi se koriste PVC cevi O 110 i PEHD cevi O 100, 75, 50 i 40. Za nastavljanje cevi
koriste se posebne vodonepropusne spojnice odgovarajućeg prečnika

Poprečni presek rova za postavljanje cevi u distributivnu telekomunikacionu

kanalizaciju prikazan je slikom 1.5.

Slika 1.5. Poprečni presek rova za postavljanje cevi u DTK

Polaganje kablova u kablovsku kanalizaciju

U kablovsku kanalizaciju uvlače se normalno uvlačni kablovi (bez armature).

Kroz jednu cev kanalizacije uvlači se uglavnom jedan kabl, a može i više njih ako
im zajednički prečnik ne prelazi 60 mm.

Kabl ne sme imati nastavak u rasponu između dva okna.

Redosled zauzimanja cevi u kanalizaciji obavlja se u vertikalnim redovima odozdo
prema gore.

Kabl se uvlači u cev pomoćnu čeličnog užeta što se pričvrsti za kabl posebnim čeličnim
"čarapama" koje su zatvorene (mogu se montirati samo na kraj kabla) ili otvorene,
odnosno "na šniranje" (mogu se montirati i na sredini kabla). Pre uvlačenja kabl se
premazuje vazelinom.

Uvlačenje kabla obavlja se ravnomernim povlačenjem vučnog užeta, ručno ili

pomoću vitla (ručni pogon ili motor).

Slika 1.6. Uvlačenje kabla u kablovsku kanalizaciju

 Slika 1.7. Različiti tipovi kablovskih čarapa

Povlačenje vazdnih kablova po uporištima

Pri izboru trase za povlačenje vazdušnih kablova treba voditi računa o sledećem:

- ne smeju ići uporedno s vodovima jake struje ako je razmak između njih mali;
- najmanja visina kabla mora biti 3 m (od tla) ako je na pločniku, odnosno 6 m
ako je na kolovozu;
- najmanja udaljenost od ograda mora biti 3 m.

Polaganje instalacijskih kablova po zgradama

Pri izboru trase za instalacijski kabl treba voditi računa o sledećem:

- pri horizontalnom polaganju kabla treba koristiti hodnike podruma, prizemlja

ili potkrovlja zgrada;
- pri vertikalnom polaganju kabla treba koristiti svetlarnike i dvorišne zidove
zgrada;
- pri polaganju kabla po unutrašnjim zidovima zgrada treba izbegavati otvoreza
ubacivanje ogreva, prostorije u kojima su smeštene kotlarnice, akumulatorske
baterije i slično, te druge instalacije (plinovodne, vodovodne, kanalizacijske,
električne itd.).