Σ Υ Ζ Η Τ Η Σ Ε Ι Σ & Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Ι

ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ No2

U2
Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο ς 2 0 1 8

O BONO ζητάει το
λόγο για να μιλήσει !
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ για Συζητήσεις επι των Πάντων
Εκδίδεται στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ο BONO βάζει τα Θέματα !

Τι είπε ο επικεφαλής των U2

στην τελευταία του συνέντευξη :
New York, 27. 12. 2017
[ Πρώτη δημοσίευση στα Ελληνικά ]

- Η Αγάπη είναι αυτή που έχουμε

ξεχάσει!
- Οταν κοιτάς στον καθρέφτη σου
βλέπεις αυτόν που πρέπει να αλλάξεις.
Δεν γίνεται αν δεν το κάνεις.
- Χωρίς την πίστη ασφυκτιάς.
- Η Δημοκρατία σε εξαφάνιση ;
- Τον Φασισμό τον είχαμε ξεχάσει,
αλλά επιστρέφει.
- Οι καλλιτέχνες έχουν το δίλλημα να
διαλέξουν τον δρόμο της προσφοράς.
- Ο διαλογισμός του σήμερα είναι του
‘‘κώλου’’.
- Μπορεί να υπερπροβαλλόμαστε
αλλά η ταπεινοφροσύνη πρέπει να
κερδίζει μέσα μας.
- Η κατάσταση στη μουσική έχει ‘‘πάρει
την κάτω βόλτα’’, πρέπει να βρούμε
τρόπο να την αλλάξουμε.
- H φτώχεια & η εκπαίδευση τα
πρωτεύοντα.

e-Διάλογοι | σελ. 2
 O BONO μιλάει για την Ιστορία των U2

Oι U 2 : από τα αριστερά : Larrry Mullen (1961-), (Drums), Adam Clayton (1960-) (bass guitar), Bono/ Paul David
Hewson (1960-), (lead vocals and rhythm guitar), David Howell Evans/Τhe Edge (1961-) (lead guitar, keyboards, and
backing vocals). Ηταν μαζί από την εποχή που ήταν συμμαθητές στο σχολείο των παιδικών τους χρόνων.

Ο Frontman των U2 σε μία πολύωρη συνέντευξη στο περιοδικό Rolling Stone

μιλάει για όλα :
• για την κατάσταση του συγκροτήματος • την κατάσταση του κόσμου • αυτό
που έμαθε όταν έφτασε κοντά στον θάνατο • για την τέχνη • τα κοινωνικά του
ενδιαφέροντα • την πίστη • την αγάπη • την διαφθορά • τα νέα αφεντικά της
διεθνής δισκογραφίας • την θρησκεία • τους καλλιτέχνες • την ταπεινοφροσύνη
• τα σχέδιά τους • ‘‘να αλλάξουμε τον κόσμο με την μουσική’’.
Το 1985, λίγο μετά τον πάταγο που έκαναν οι
U2 στην Αμερική, το περιοδικό Rolling Stone
Επιμέλεια : Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ
τους έδωσε το όνομα “Η μπάντα της δεκαετίας
του ’80”. Κατά τη διάρκεια των 30 ετών αλλά και H πρώτη συνέντευξη με τον Bono το 2005,
με τις (16) φορές που τους έχει δημοσιεύσει, το έγινε επί 10 ώρες σε ένα Σαββατο-Κύριακο
περιοδικό έχει σφυρηλατήσει μια βαθιά σχέση με στο Κανκούν του Μεξικού, ξεκινώντας ένα
τους U2. Το νέο άλμπουμ της μπάντας, ‘‘Songs of σχετικά σύντομο διάλογο για το rock & roll, την
Experience’’, κατέκτησε την κορυφή των charts κοινωνική δικαιοσύνη, την πίστη και τον σκοπό
στις αρχές Δεκεμβρίου 2017, που σημαίνει ότι οι της τέχνης.
U2 σε κάθε δεκαετία από τη δεκαετία του ’80, Αυτή η συνέντευξη συμμαζεύει ό,τι αφέθηκε
έχουν ένα Number One άλμπουμ. από την προηγούμενη, αν και αυτή τη φορά τα
e-Διάλογοι | σελ. 3
 Οι U2 παίζανε στην πρόσφατη περιοδέια τους όλο το album τους Joshua Tree κάθε βράδι !

κεντρίσματα στις ερωτήσεις είναι περισσότερο παγκόσμια προβλήματα, να συναντά τους ηγέτες
εύστοχα. του κόσμου και να εργάζεται για λογαριασμό
Η εκλογή του Donald Trump και ένα αυξανόμενο της εκστρατείας του που την αποκαλεί ΟΝΕ,
κύμα φασισμού στην Ευρώπη είχε κλονίσει τον η οποία αγωνίζεται για την καταπολέμηση της
Bono, καθώς είχε και μια τραυματική εμπειρία ακραίας φτώχειας. Είναι ο πιο σπάνιος ροκ σταρ
όταν έφτασε κοντά στο θάνατο, ενώ έκανε το - ένας καλλιτέχνης και ένας ακτιβιστής στο ίδιο
Songs of Experience. Παρόλο που εξακολουθεί πρόσωπο με την ίδια βαρύτητα. Όπως πάντα,
να δυσκολεύεται να μιλήσει για το “γεγονός παραμένει ένας αισιόδοξος - και ένας από τους
εξαφάνισης” του, όπως το αποκαλεί, ο Bono μεγαλύτερους ομιλητές του Rock, γεμάτος
δείχνει, ότι το γεγονός αυτό του έχει ασκήσει πνεύμα, ειλικρίνεια και ποίηση.
βαθιά επίδραση τόσο στη ζωή του όσο και στο
νέο δίσκο.
Η συνέντευξη έγινε σε δύο συνεδρίες, στο
τραπέζι της κουζίνας στο διαμερίσμα του
δημοσιογράφου στη Νέα Υόρκη, σε απόσταση
αναπνοής από το μέρος όπου μένει ο Bono
στην πόλη. Προσωπικά, ο Bono είναι ζεστός,
αφοσιωμένος και προσεκτικός, ακόμα και όταν
συζητάει δύσκολα θέματα. Αυτό που προβάλλει
στη συζήτηση με οιονδήποτε άλλο, είναι η
φιλοδοξία του, η οποία του είναι τόσο έντονη
όσο ποτέ. Οι U2 είναι όλο ενέργεια για νέες
επιτυχίες με τη σύνθεση τραγουδιών, ώστε να
βρουν τη θέση τους στην νέα εποχή με μια νέα
περιοδεία προγραμματισμένη για την άνοιξη.
Ο Bono συνεχίζει να δραστηριοποιείται για τα

e-Διάλογοι | σελ. 4
Στην περιοδεία Joshua Tree Tour
H συζήτηση :
ΕΡΩΤ. : Μόλις ολοκληρώσατε την περιοδεία του
Joshua Tree. Η νοσταλγία είναι κάτι που θέλουν
να αποφύγουν οι U2, έτσι όπως το κάνατε δεν
ήταν σαν να βγήκατε έξω και να παίζατε ένα
παλιό άλμπουμ κάθε βράδυ;
ΒΟΝΟ : Αυτό που κάναμε ήταν σαν να είχαμε μόλις
βγάλει το “The Joshua Tree” την προηγούμενη
εβδομάδα. Δεν υπήρχαν παλιές ταινίες, video ή
κάτι άλλο που να έδινε την αίσθηση παλιάς εποχής.
Θεωρήσαμε ότι αυτό που είχαμε να δώσουμε είχε ένα
νόημα και μάλιστα καλύτερο από ό, τι παλαιότερα.
Αυτή ήταν η επιδίωξή μας και γίνονταν κάθε μέρα
και καλύτερη. Τέσσερις συναυλίες στο Σάο Πάολο,
μπροστά σε περίπου 300.000 άτομα ήταν ένα
απόλυτο crescendo. Αλλά αν είμαι ειλικρινής - και
μάλλον θα έπρεπε να είμαι σε αυτή τη συνέντευξη
- δεν έχω ανακάμψει αρκετά από αυτό. Έδωσα
τον εαυτό μου στο τραγούδι με νέους τρόπους. Ο
καημός μας δεν ήταν να γυρίζουμε τα μέρη και να
βλέπουμε τις πόλεις όπου παίζαμε, πράγματα που
αγαπώ να κάνω. Η απόδοση μας στα τραγούδια
που παίζαμε στο κοινό ήταν περισσότερο από μια
e-Διάλογοι |
δοκιμασία, από ό, τι νόμιζα ότι θα ήταν. Είμαστε πολύ
απαιτητικοί από την άποψη της συνέπειας. Κατόπιν
κάναμε προετοιμασίες για το Songs of Experience.
Όλο αυτό απαιτεί πολύ περισσότερη δουλειά από
ό,τι θυμάμαι. Αλλά αν και εσείς πιστεύετε στα
τραγούδια, πρέπει να τα υπερασπιστείτε και να τα
παρουσιάσετε.
ΕΡΩΤ. : Το ‘‘Songs of Experience’’ μόλις κυκλοφό-
ρησε έγινε Νο 1, πράγμα που σημαίνει ότι έχετε ένα
άλμπουμ σε κάθε δεκαετία από τη δεκαετία του
΄80. Πως το καταφέρνετε να είστε πρώτοι πάντα
στα Hits;
ΒΟΝΟ : Δεν επιδιώκουμε ‘‘ντε και καλά’’ αυτό το
πράγμα όλη την ώρα. Κοιτάμε ποιο είναι το σωστό.
Αυτά τα δύο τελευταία άλμπουμ αναμιγνύουν
το προσωπικό και το πολιτικό, έτσι ώστε να μην
μπορείτε να το ξεχωρίσετε. Αυτό είναι ένα μαγικό
τέχνασμα. Συνειδητοποιώντας φυσικά ότι όλα
τα προβλήματα που βρίσκουμε στον κόσμο είναι
απλώς εκδηλώσεις αυτού που εμείς, ξέρουμε, αυτό
που εμείς έχουμε μέσα μας, στους εσωτερικούς μας
κόσμους! Ο μεγαλύτερος γαμημένος (the biggest
fucker), ο μεγαλύτερος μαλάκας (asshole), ο πιο
σεξιστής, ο πιο εγωιστής, ο πονηρός, όλοι αυτοί
σελ. 5
 Ευθεία κριτική στους εαυτούς μας : Ποιον θα δεις αν κοιταχτείς στον καθρέφτη σου?
Αφίσα από την περιοδεία του 2017.
οι ηλίθιοι απαίσιοι χαρακτήρες, είναι αυτοί που θα
δεις αν κοιταχτείς στον καθρέφτη. Από εδώ πρέπει
πρώτα να ξεκινήσει η δουλειά του μετασχηματισμού
του καθένα μας για να αλλάξει. Αυτό δεν μας λέει η
εμπειρία μας;
ΕΡΩΤ. : Πώς οραματιστήκατε το δίσκο ‘Songs
of Experience’ (Τα τραγούδια της εμπειρίας) σε
σχέση με το Songs of Innocence (Τα τραγούδια της
αθωότητας), το άλμπουμ που βγήκε το 2014;
ΒΟΝΟ : Είχα αυτή την ιδέα του νεότερου εαυτού σας
να μιλάει με τον παλαιότερο εαυτό σας για αρκετό
διάστημα. Είναι μια ενδιαφέρουσα δραματική
περίπτωση. Πριν από μερικά χρόνια, ήμουν σε μία
έκθεση των φωτογραφιών του Anton Corbijn στο
Άμστερνταμ και κάποιος με ρώτησε ποια ήταν η
γνώμη μου για την έκθεση φωτογραφίας. Νομίζω
ότι για μένα ήταν ένα ταρακούνημα στην ηλικία των
22. Σκέφτηκα επί αυτού και έδωσα μία απάντηση.
Μετά με ρώτησε τι θα έλεγα τώρα για ό,τι συνέβη
τα προηγούμενα χρόνια. Είχα λιγάκι νευριάσει. Δεν
ήμουν σίγουρος. Πήρα αυτό το δισταγμό ως ένδειξη
e-Διάλογοι |
ότι ίσως δεν ήμουν τόσο άνετος όσο είμαι τώρα.
Άρχισα να συνειδητοποιώ ότι είχα χάσει κάποιες
από αυτές τις έντονες συγκινήσεις. Κάτι από αυτή
την ωριμότητα, έβλεπα την γκρίζα πλευρά του
πράγματος.
ΕΡΩΤ. : Αλλά τώρα φαίνεται ότι βρίσκεστε σε
ένα άλλο μέρος εξ ολοκλήρου. Φαίνεται ότι έχετε
μεγαλύτερη ωριμότητα, ότι μάθατε περισσότερα.
ΒΟΝΟ : Είμαι λιγότερο σίγουρος όταν παίρνω
πολιτικά ρίσκα ή κοινωνικά ρίσκα. Όταν έγινα
ακτιβιστής πολλοί δεν πίστευαν σ’ αυτό που
έβλεπαν ότι έκανα. Τελικά το πίστεψαν. Τότε
άρχισα να ενδιαφέρομαι μαζί με άλλους για τον
μηχανισμό που θα ωθούσε τους ανθρώπους από
τη φτώχεια προς την ευημερία.
Τότε ήταν που μερικοί μου είπαν, “Δεν μπορείτε
να το πραγματοποιήσετε”. Τους είπα “Αν όμως
εσείς είστε καλλιτέχνες, τότε πρέπει να επιλέξετε
αυτό τον δρόμο”. Εσύ και εγώ είχαμε αυτή τη
συζήτηση για χρόνια: ‘‘Τι μπορεί να κάνει ο
καλλιτέχνης; Τι δεν επιτρέπεται στον καλλιτέχνη
και που βρίσκονται τα όρια’’; Τώρα, θα έλεγα στον
νεότερο εαυτό μου: “Πειραματίσου περισσότερο
και μην αφήσεις τους ανθρώπους να μας χωρίσουν.
Δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορείς να βάλεις
σαν σκοπό σου αν δεν είναι μέρος της ζωής σου”.
Έχουμε αυτήν την ιδέα, αυτήν την κουλτούρα που
βγήκε από τη δεκαετία του ‘60 και της δεκαετίας
του ‘70, ότι οι καλλιτέχνες ήταν κατά κάποιο τρόπο
πάνω από τις διενέξεις, ή θα έπρεπε να είναι πάνω
από τις διενέξεις.
ΕΡΩΤ. : Είναι γιατί έτσι έχουν μια δικαιολογία
ώστε να μην συμμετάσχουν.
ΒΟΝΟ : Είχαν μια δικαιολογία για να μην
συμμετάσχουν. Αλλά ήξερα ότι μερικοί άνθρωποι
που κατέχουν σπουδαίες θέσεις είναι εξίσου
πολύτιμοι με τους καλλιτέχνες, ίσως πιο πολύτιμοι.
Και φυσικά οι μαλάκες είναι οι περισσότεροι μεταξύ
των καλλιτεχνών. Θυμάμαι όταν συνάντησα την
Björk, που είπε ότι στην Ισλανδία, το να πάρεις
ένα αξίωμα είναι μια μεγάλη υπόθεση. Δηλαδή,
ένα τραγούδι δεν είναι τόσο σημαντικό όσο ‘’ένα
αξίωμα’’. Οπότε μπορώ να πω κι εγώ, “Εντάξει,
ανάλογα με την θέση που κατέχουν, οι Ιρλανδοί
σελ. 6
 Bono: ‘‘H AΓΑΠΗ είναι αυτό που έχουμε ξεχάσει’’
γνωρίζουν το ποιά είναι αλήθεια”. Έτσι, αν αυτό
είναι αλήθεια, τότε σταματήστε αυτή την ανοησία
ότι ένας καλλιτέχνης είναι ένα εξέχον άτομο.
ΕΡΩΤ. : Ένα πράγμα που φαίνεται σ’ αυτό το δίσκο
είναι η επιβίωση. Η επιβίωση του κόσμου και του
πολιτικού μας συστήματος. Αλλά ας μιλήσουμε
για την επιβίωσή σας. Στη μέση της ηχογράφησης,
είχατε μία εμπειρία με το θάνατο. Πες μου τι
συνέβη.
ΒΟΝΟ : Αστο, δεν θέλω να πω κάτι.
ΕΡΩΤ. : Καταλαβαίνω. Για μένα ας πούμε θα
έλεγα : ‘‘Είχα την δική μου εμπειρία πρόσφατα.
Οι άνθρωποι θέλουν να ρωτήσουν για την υγεία
μου και διστάζω να μιλήσω γι’ αυτό. Γιατί νιώθω
έτσι; Ντρέπομαι; Είναι αδυναμία που προσπαθώ
να καλύψω’’;
ΒΟΝΟ : Είναι απλά κάτι τέτοιο... οι άνθρωποι έχουν
τέτοια γεγονότα στη ζωή τους. Θα μπορούσε να
είναι ψυχολογικό ή θα μπορούσε να είναι φυσικό.
Και, ναι, ήταν φυσικό για μένα, αλλά νομίζω ότι δεν
πρέπει να κάνουμε τον εαυτό μας ‘‘σαπουνόπερα’’.
Γι’ αυτό έχω αρνηθεί ιδιαίτερα αυτή την εμμονή
της διασημότητας στις λεπτομέρειες τις ιδιωτικής
ζωής των ανθρώπων. Όταν αυτό γίνεται δημόσιο
κουτσομπολιό, είναι απαίσιο. Ο καθένας μετά έχει
το δικαίωμα να ρωτά για την ιδιωτική σου ζωή.
ΕΡΩΤ. : Αλλά ας μιλήσουμε γι’ αυτό με μια άλλη
έννοια. Θέλω να πω, είναι κεντρικό θέμα στο
άλμπουμ.
ΒΟΝΟ : Ναι. Αυτή η πολιτική αποκάλυψη συνέ-
βαινε στην Ευρώπη και στην Αμερική και βρήκε μία
τέλεια ομοιοκαταληξία με αυτό που συνέβαινε στη
ζωή μου. Έβλεπα να συμβαίνουν πολλά παράξενα
γεγονότα όλα αυτά τα χρόνια. Στην αρχή, ξέρεις,
παίρνεις κάποια προειδοποιητικά σήματα αλλά
μετά από καιρό συνειδητοποιείς ότι δεν τα αντέχεις
όλα. Ο Edge (ο κιθαρίστας των U2) όταν κάνει
σχόλια για μένα λέει, ότι βάζω το σώμα μου σε μία
συνεχή δοκιμασία.
ΕΡΩΤ. : Tο 2000, είχατε μια ένδειξη καρκίνου του
φάρυγγα, σωστά;
ΒΟΝΟ : Όχι, έγινε έλεγχος για αυτό. Ένας από
τους ειδικούς έκανε τη βιοψία, κινδύνευε πράγματι
e-Διάλογοι |
η φωνή μου, αλλά αποδείχθηκε εντάξει.
ΕΡΩΤ. : Πριν από μερικά χρόνια, σας επισκέφτηκα
στο νοσοκομείο και είχατε το χέρι σας στο γύψο!
ΒΟΝΟ : Μετά το ατύχημα με το ποδήλατο,
προσποιούμενος ότι ήταν αυτοκινητιστικό
δυστύχημα.
ΕΡΩΤ. : Φαινόταν άσχημο, αλλά την γλύτωσες
φτηνά…
ΒΟΝΟ : Μου συνέβη αυτή η κωμική τραγωδία με
το ατύχημα με ποδήλατο στο Central Park. Αλλά
δεν θυμόμουνα τι με πέταξε κάτω. Δεν έχω ιδέα
πώς συνέβη. Αυτό με άφησε λίγο ανήσυχο, αλλά τα
πράγματα πήγαν καλά. Να και η απόδειξη.
ΕΡΩΤ. : Κάνετε το άλμπουμ και ξαφνικά θα έπρεπε
να ασχοληθείτε με το θέμα της υγείας σας. Πώς
επηρέασε το άλμπουμ και το όραμά σας;
ΒΟΝΟ : Λοιπόν, παράξενα, η θνησιμότητα θα
αποτελέσει ένα θέμα ούτως ή άλλως μόνο και μόνο
επειδή είναι ένα θέμα που δεν καλύπτεται συχνά.
Και δεν μπορούσαμε να κάνουμε το Songs of Ex-
perience χωρίς να γράψουμε γι’ αυτό. Είχα μερικά
τέτοια shocks, ας τα πω έτσι, στη ζωή μου. Όπως
το ατύχημα με ποδήλατο ή ο τραυματισμός της
πλάτης μου. Έτσι ήταν πάντα ένα θέμα. Απλά δεν
ήθελα να ασχοληθώ τόσο πολύ με αυτό. Συνάντησα
τον ποιητή με τον όνομα Brendan Kennelly. Τον
γνωρίζω εδώ και χρόνια. Είναι ένας απίστευτος
ποιητής. Μου είπε: “Bono, αν θέλεις να φτάσεις
στο επίπεδο όπου ζει η ποίηση, φαντάσου ότι είσαι
νεκρός”. Δεν υπάρχει εγώ, δεν υπάρχει ματαιοδοξία,
δεν σε απασχολεί για το ποιος θα σε προβάλλει.
Αυτό είναι μεγάλη συμβουλή. Απλά δεν ήθελα
να το ανακαλύψω με μια ψυχική ταλαιπωρία. Δεν
ήθελα να το μάθω με έναν τόσο σκληρό τρόπο.
ΕΡΩΤ. : Πώς λοιπόν ήρθε στο προσκήνιο η ιδέα της
θνησιμότητας;
ΒΟΝΟ : Ο Gavin Friday, ένας από τους φίλους μου
από το Cedarwood Road [στο Δουβλίνο], έγραψε ένα
από τα αγαπημένα μου τραγούδια. Ονομάζεται “The
Last Song I’ll Ever Sing” (Το τελευταίο τραγούδι που
πάντα θα τραγουδώ), για έναν στο Δουβλίνο, όταν
ζούσαμε εκεί, που τον έλεγαν Diceman, ο οποίος
πέθανε στα 42, πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση του
σελ. 7
 Bono: ‘‘Βλέπουμε τον εαυτό μας καλύτερα - όταν δεν υπάρχει φως’’
HIV. Συνειδητοποίησα μόλις πρόσφατα ότι “Love Is
All We Have Left” (Η αγάπη είναι αυτή που έχουμε
ξεχάσει) και αυτή ήταν η αφορμή για να γράψω αυτό
το τραγούδι.
ΕΡΩΤ. : Μπορείς να είσαι πιο ακριβής; Ποιά
τραγούδια νομίζεις ότι σχετίζονται με την άσχημη
εμπειρία που είχες;
ΒΟΝΟ : Δεν είναι τόσο τα τραγούδια όσο …
ΕΡΩΤ. : Η διάθεση, το νόημα….
ΒΟΝΟ : Το “The Showman” είναι ένα ελαφρύ
τραγούδι, ένα διασκεδαστικό τραγούδι, και έγινε
ένα πολύ σημαντικό τραγούδι. Μην παραδοθείτε
στη μελαγχολία, είναι το πιο σημαντικό πράγμα
στον αγώνα της ζωής. Είναι κρίμα, αν συμβαίνει.
Οι Ιρλανδοί, είμαστε γαμημένοι άνθρωποι σε αυτό
το θέμα. Είναι το λιγότερο που μπορώ να πώ ότι
είναι το εθνικό μας χαρακτηριστικό. Και ποτέ δεν
ήθελα να παραδοθώ σε αυτήν. Γι αυτό και ορισμένα
τραγούδια, ξαφνικά, έγιναν πολύ σημαντικά.
Αλλά ο δεύτερος στίχος είναι το κλειδί και έχει την
καλύτερη γραμμή στο άλμπουμ, το οποίο είναι αυτό:
“Είναι αυτό που είναι, δεν είναι αυτό που φαίνεται /
Αυτό το κόλλημα είναι το πράγμα των ονείρων /
Έχω αρκετά χαμηλή αυτοεκτίμηση για να φτάσω
εκεί που θέλω να πάω».
ΕΡΩΤ. : Αυτό ακούγεται σαν μια ρεαλιστική
εκτίμηση για εσάς και για τα χαζά πράγματα που
κάνετε.
ΒΟΝΟ : Οι ερμηνευτές είναι πολύ ανασφαλείς
άνθρωποι. Η άποψη του Gavin Friday που την
έχω κι εγώ επι χρόνια ήταν “Η ανασφάλεια είναι
η καλύτερη ασφάλεια για έναν εκτελεστή”. Ένας
καλλιτέχνης πρέπει να ξέρει τι συμβαίνει στο studio.
Και αν είσαι normal δεν θα σε περιορίσει το studio
για να ολοκληρωθείς. Εάν έχεις αυτογνωσία, δεν
θα είσαι τόσο ευάλωτος στις απόψεις των άλλων ή
στην αγάπη τους ή στα χειροκροτήματα τους.
ΕΡΩΤ. : Όλο το γεγονός όμως εμπλούτισε το
άλμπουμ – μιλήσέ-μου για την εμπειρία που είχες.
ΒΟΝΟ : Την αισθάνθηκα όμως και πολύ έντονα ετσι;
Σκέφτηκα λοιπόν ότι η άσχημη αυτή εμπειρία μου
θα μπορούσε να είχε και λίγο στοχασμό. Υπάρχουν
e-Διάλογοι |
και αστείες στιγμές, νομίζω.
Όπως το “Ο δεινόσαυρος αναρωτιέται γιατί συνεχίζει
να περπατά στη Γη”. Θέλω να πω, ξεκίνησα αυτή τη
σκέψη από τον εαυτό μου.
ΕΡΩΤ. : Όντας δεινόσαυρος;
ΒΟΝΟ : Ναι, βέβαια, αλλά στη συνέχεια άρχισα να
το σκέφτομαι σχετικά με το τι συμβαίνει σε όλο τον
κόσμο. Και σκέφτηκα, “Θεέ μου, η δημοκρατία, σ’
αυτό που έχω μεγαλώσει όλη μου τη ζωή ... είναι
αυτό που πράγματι βρίσκεται σε εξαφάνιση…”!
ΕΡΩΤ. : Σε μια συνέντευξη που κάνατε εσείς και
εγώ το 2005, είπατε αυτό: «Ο σκοπός της τέχνης
είναι να σου ανοίγει το μυαλό. Σαν μία εγχείρηση
ανοιχτής καρδιάς. Εύχομαι να υπάρχει ένας
ευκολότερος τρόπος, αλλά οι άνθρωποι θέλουν
αίμα και εγώ είμαι ένας από αυτούς”.
ΒΟΝΟ : Η ζωή και ο θάνατος και η τέχνη. . . όλες
είναι αιματηρές επιχειρήσεις.
ΕΡΩΤ. : Η πίστη σου τα διαπερνά όλα αυτά;
ΒΟΝΟ : Ο άνθρωπος που έγραψε καλύτερα για την
αγάπη στη χριστιανική εποχή ήταν ο Παύλος από
την Ταρσό, ο οποίος έγινε Άγιος Παύλος. Ήταν ένας
σκληρός στρατιώτης. Ήταν πολύ πνευματώδης με
θέληση και φυσικά έχει την εμπειρία αυτού που του
συνέβη έξω από τη Δαμασκό. Ξεκινά να κηρύττει
και γράφει αυτή την ωδή για αγάπη, την οποία
όλοι γνωρίζουν από την επιστολή του προς τους
Κορινθίους: «Η αγάπη είναι υπομονετική, η αγάπη
είναι ευγενική... Η αγάπη είναι παντού, η αγάπη
τα κάνει όλα» - το ακούς σε πολλούς γάμους.
Πώς γράφει αυτά τα πράγματα όταν βρίσκεται σε
συνεχή καταδίωξη;
Εγώ δεν θα το έκανα. Δεν το έκανα. Δεν έκανα τόσο
εμβάθυνση στο εγώ μου. Ψάχνω σε κάποιον όπως ο
Παύλος, ο οποίος ενώ ήταν στη φυλακή και έγραφε
αυτά τα γράμματα αγάπης.
Οπότε αναρωτήθηκα: «Δες τι έγινε. Είναι
εκπληκτικό!». Βέβαια αυτό δεν θα θεραπεύσει
και ό,τι σκεφτόμαστε για τις γυναίκες ή τους
ομοφυλόφιλους ή οτιδήποτε άλλο, αλλά μέσα στο
πλαίσιο αυτό μπορείς να βιώσεις μία υπερβατική
άποψη της αγάπης. Και πιστεύω ότι το σκοτάδι είναι
εκεί που μαθαίνουμε να βλέπουμε. Τότε βλέπουμε
σελ. 8
 “Δεν θέλω να φύγω από εδώ, υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα να κάνω”.
τον εαυτό μας καλύτερα - όταν δεν υπάρχει φως.
Με ρώτησες για την πίστη μου. Είχα μια αίσθηση
ασφυξίας. Είμαι τραγουδιστής και ό,τι κάνω προ-
έρχεται από τον αέρα. Και σε αυτή τη διαδικασία,
ένιωσα ότι ασφυκτιούσα. Αυτό ήταν το πιο
τρομακτικό πράγμα που θα μπορούσε να μου συμβεί
γιατί πονούσα. Ρωτήστε την γυναίκα μου.
Είπε ότι δεν θα το είχα προσέξει εκτός αν είχα ένα
μαχαίρι καρφωμένο την πλάτη μου. Αλλά αυτή τη
φορά το περασμένο έτος, ένιωσα πολύ μόνος και
πολύ φοβισμένος και δεν μπόρεσα να μιλήσω και
δεν μπόρεσα να εξηγήσω καν τον φόβο μου...
ΕΡΩΤ. : Όταν ένιωσες αυτή την ασφυξία που είπες;
ΒΟΝΟ : Ναι. Αλλά, ξέρετε, οι άνθρωποι είχαν τόσο
πολύ χειρότερα να αντιμετωπίσουν, γι’ αυτό είναι
ένας άλλος λόγος να μην μιλήσουμε επί αυτού. Η
κατάθλιψη αγγίζει όλους τους ανθρώπους που,
ξέρεις, δεν το ξεπέρασαν ποτέ ή δεν μπορούσαν να
βρουν μία περίθαλψη!
ΕΡΩΤ. : Νιώθεις ότι ήσαστε τυχεροί;
ΒΟΝΟ : Είμαι ο πιο τυχερός άνθρωπος στη Γη. Δεν
πίστευα ότι θα τα παρατούσα. Θα μπορούσα να
πω : έχω μερικά άλμπουμ να κάνω, να κοιτάξω τα
παιδιά και να τα δω να μεγαλώνουν, να ζώ με αυτή
την όμορφη γυναίκα και με τους φίλους μου και όλα
αυτά. Αλλά, τελικά, δεν είμαι τέτοιος τύπος. Οπότε
αισθάνομαι ότι είμαι ο τύπος που λέει “δεν θέλω να
φύγω από εδώ, υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα
να κάνω”. Και είμαι ευλογημένος.
Η Grace και μερικοί πραγματικά έξυπνοι άνθρωποι
με έδωσαν ώθηση και η πίστη μου είναι ισχυρή.
Διάβαζα τους Ψαλμούς του Δαβίδ συνεχώς. Είναι
φοβεροί. Είναι ο πρώτος bluesman, φωνάζοντας
στον Θεό, “Γιατί αυτό μου συνέβη;” Αλλά υπάρχει
και ειλικρίνεια σε αυτό... Και, φυσικά, έμοιαζε με τον
Elvis. Αν κοιτάξετε το γλυπτό του Μιχαήλ Αγγέλου,
δεν νομίζετε ότι ο Ντέιβιντ μοιάζει με τον Ελβις;
ΕΡΩΤ. : Εχει απίστευτη ομορφιά.
ΒΟΝΟ : Είναι επίσης ενοχλητικό ότι είναι ο πιο
διάσημος Εβραίος στον κόσμο και τον εμφανίζουν
χωρίς περιτομή... αυτό είναι απλά τρελό. Αλλά,
ούτως ή άλλως, είναι ένας πολύ ελκυστικός
χαρακτήρας. Χορεύει γυμνός μπροστά από τα
e-Διάλογοι |
στρατεύματα. Η σύζυγός του ντρέπεται γι’ αυτό
που κάνει. Αισθάνεσαι ότι μπορεί να τον συμπαθείς,
αλλά κάνει κάποια τρομερά πράγματα καθώς
περιπλανάται σε τέσσερις φάσεις - υπηρέτης,
ποιητής, πολεμιστής, βασιλιάς. Τραγικά πράγματα.
Είναι πολύ σύγχρονη φιγούρα όσον αφορά τις
αντιφάσεις του... Είναι βαρετό αυτό; Αλλά αν
επιστρέψετε στις πρώτες μέρες του, ο Δαβίδ χρίζεται
από τον Σαμουήλ, τον προφήτη Σαμουήλ και,
πάνω απ’ όλα, από τους μεγαλύτερους αδελφούς
του, έναν πρόγονο με βοσκοτόπια προβάτων, του
λένε: «Ναι, βασιλιάς του Ισραήλ”. Και όλοι γελούν.
Αλλά μερικά χρόνια αργότερα, ο Saul, ο βασιλιάς,
διαδίδεται ότι έχει έναν δαίμονα και το μόνο πράγμα
που θα ηρεμήσει το δαίμονα είναι η μουσική. . . .
Έχει νόημα για μένα. Ο Δαβίδ μπορεί να παίξει την
άρπα. Καθώς περπατάει μέχρι το παλάτι, σκέφτεται
: “Αυτό είναι! Έτσι θα το φτιάξω”. Αλλά πήγε ακόμα
καλύτερα, γιατί όταν συναντά τον βασιλιά, γίνεται
φίλος με τον Jonathan, τον γιό του βασιλιά. Οπότε
αναφωνεί “Whoa, αυτό θα συμβεί σιγουρα! Ο
παλαιός προφήτης Samuel είχε δίκιο”. Και τότε τι
συμβαίνει; Σε μια στιγμή της δαιμονικής οργής, ο
Σαούλ στρέφεται εναντίον του, προσπαθεί να τον
σκοτώσει με ένα δόρυ και αυτός φεύγει, εξόριστος.
Είναι κυνηγημένος, και κρύβεται σε μια σπηλιά. Και
στο σκοτάδι αυτής της σπηλιάς, στη σιωπή και στον
φόβο και ίσως στη βρώμα, γράφει το πρώτο ψαλμό.
Και εύχομαι αυτό να μην ήταν αλήθεια. Εύχομαι να
μην γνωρίζω αρκετά για την τέχνη για να ξέρω ότι
αυτό είναι αλήθεια. Ότι μερικές φορές απλά πρέπει
να είσαι σε εκείνη τη σπηλιά της απόγνωσης. Και
αν είσαι ακόμα ξύπνιος... υπάρχει αυτό το πολύ
αστείο κομμάτι που έρχεται στη συνέχεια. Ο Δαβίδ,
ο ήρωάς μας, κρύβεται στο σπήλαιο και ο στρατός
του Σαούλ τον ψάχνει. Πράγματι, ο βασιλιάς Σαούλ
μπαίνει στο σπήλαιο όπου κρύβεται ο Δαβίδ... Δεν
το λέω εγώ - αυτό είναι στις Αγίες Γραφές. Ο Δαβίδ
κάθισε εκεί, κρυμμένος. Θα μπορούσε απλά να
σκοτώσει τον βασιλιά, αλλά σκέφτεται, “Όχι, αυτός
είναι ο χρισμένος, δεν τον αγγίζω”. Απλώς κόβει
ένα κομμάτι από τον μανδύα του Σαούλ και έπειτα
ο Saul φεύγει με το άλογό του μακριά. Οπότε όταν
βρίσκονται κάτω στην κοιλάδα ο Δαβίδ του λέει
“Βασιλιά Σαούλ, ήμουν τόσο κοντά σου”. Είναι μια
σελ. 9

όμορφη ιστορία.
Το έχω σκεφτεί αυτό πολύ στη ζωή μου. Κάπως έτσι
γεννήθηκαν τα blues.
ΕΡΩΤ. : Στα “Φώτα του Σπιτιού- Lights of Home”,
γράφετε: “Δεν πρέπει να είμαι εδώ γιατί θα πρέπει
να είμαι νεκρός, να βλέπω τα φώτα μπροστά μου,
πιστεύω ότι οι καλύτερες μέρες μου είναι μπροστά,
βλέπω φώτα μπροστά μου. Ω, Ιησού, αν είμαι ακόμα
ο φίλος σου, τι διάολο, τι διάολο έχεις για μένα;’’
ΒΟΝΟ : Υπάρχει μια αναφορά Bob Dylan σε αυτό
το τραγούδι. Θα σου πω μόνο γιατί ξέρω ότι αγαπάς
τον Μπομπ. Πάει ως εξής : “Γεια σου. / Ξέρεις το
όνομά μου; / Πού πηγαίνω; / Αν δεν μπορώ να βρω
μια απάντηση στα μάτια σου, / βλέπω τα φώτα του
σπιτιού”. Τουλάχιστον στο μυαλό μου, η αναφορά
είναι σε ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια του
Dylan, “Señor Señor”. Σε αυτό το τραγούδι, συναντά
έναν άγγελο και αυτός, πηγαίνει βόλτα μαζί του.
Πάντα φαντάζομαι ότι είναι ο άγγελος του θανάτου!
ΕΡΩΤ. : Το πλήρες όνομα του τραγουδιού είναι
“Señor (Tales of Yankee Power)”. Αυτό εξηγεί;
ΒΟΝΟ : Όχι, νομίζω ότι ο Bob σε βγάζει από το
μονοπάτι.
ΕΡΩΤ. : Το τραγούδι σας ρωτά: “Ιησού, τι έχετε για
μένα;” Λοιπόν, τι νομίζεις ότι έχει για εσένα;
ΒΟΝΟ : Υπάρχει μια απίστευτη απελευθέρωση
στην αφήγηση. Νόμιζα ότι την είχα ήδη, αλλά αυτή
ήταν η επόμενη δόση πίστης. Ξέρετε, οι άνθρωποι
e-Διάλογοι |
Συναυλία τους στο Belfast
της πίστης μπορούν να είναι πολύ ενοχλητικοί.
Όπως όταν οι άνθρωποι στα βραβεία Gram-
mys ευχαριστούν τον Θεό για ένα τραγούδι και
σκέφτονται: «Θεέ μου, αυτό είναι ουρανοκατέβατο.
Μην δίνεις στον Θεό πίστωση – πάρ’ το εσύ». Είμαι
βέβαιος ότι το έκανα αυτό. Σαν να λέει κάποιος :
“Το πήρα απευθείας από το στόμα του Θεού!” Και
σκέφτεστε, “Ουάου, ο Θεός δεν έχει γεύση!”
ΕΡΩΤ. : Δεν μπορείς να γράψεις μια γαμήλια
μουσική!
ΒΟΝΟ : Λέμε, “Αυτό είναι ένας κακός λόγος, Θεέ!”
Έτσι πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός σε αυτό,
αλλά αν με ρωτάς τι έμαθα, έμαθα να προσπαθήσω
να βρω λίγο χρόνο για να διαλογιστώ την επόμενη
μέρα. Δεν θέλω να περάσω όλες τις θρησκείες από
τον κώλο μου, οπότε με συγχωρείτε, αλλά αν σας
ενδιαφέρει, δυστυχώς αυτός είναι ο διαλογισμός
του σήμερα.
Θα το μοιραστώ αυτό μαζί σας επειδή είναι όμορφο
και γιατί μπορεί να σας κάνει να χαμογελάσετε.
Εδώ ταιριάζει ο Ψαλμός 18, και είναι ένας από
εκείνους τους ψαλμούς του Δαβίδ που έχει
μεταφραστεί από τον σύγχρονο Ευγένιο Peterson
- σπουδαίος συγγραφέας. Λέει: «Ο Θεός έφτιαξε
τη ζωή μου όταν έβαλα όλα τα κομμάτια μπροστά
του. Όταν έγινα καλλιτέχνης, μου έδωσε ένα
νέο ξεκίνημα. Τώρα, είμαι στο δρόμο του Θεού.
Κάθε μέρα εξετάζω τους τρόπους που δουλεύω.
Προσπαθώ να μην χάσω. Κοιτάζω το παρελθόν και
σελ. 10
βλέπω την πορεία μου. Ο Θεός ξανάγραψε τη ζωή
μου όταν άνοιξα το βιβλίο της καρδιάς στα μάτια
του”. Δεν είναι τόσο όμορφο;
ΕΡΩΤ. : Είναι όμορφο. Πες μου για το θέμα της
αγάπης σε αυτό το άλμπουμ. Ξεκινάτε το δίσκο με
“Love Is All We Have Left” (Την αγάπη την έχουμε
ξεχάσει).
ΒΟΝΟ : Θα μου πάρει λίγο χρόνο για να απαντήσω
στις ερωτήσεις σου, αλλά θα τις απαντήσω τελικά.
Σκεφτόμουν μια επιστημονική φαντασία Frank Sina-
tra. [Τραγουδάει με θλίψη] “Η αγάπη και η αγάπη
είναι ότι έχουμε ξεχάσει”. Είναι σχεδόν κωμικό με
κάποια έννοια αλλά σε στεναχωρεί κιόλας. Τραγική
κωμωδία. Νόμιζα ότι θα ήταν ενδιαφέρον να γράψω
ένα τραγούδι από την άποψη ενός ατόμου που
ίσως δεν θα τραγουδούσε άλλο τραγούδι. Ένα από
τα πράγματα που ρωτώ τον εαυτό μου σε αυτό το
άλμπουμ είναι: “Αν έχετε ένα πράγμα να πούμε,
τι είναι; Αν αυτό είναι όλο που μας μένει, είμαι
ικανοποιημένος με αυτό - αγάπη”. Αυτό που ήθελα να
κάνω σε αυτό το άλμπουμ είναι να έχω περιστασιακά
μια διαλεκτική συνομιλία όπου ο νεότερος εαυτός
μου απειλεί τον παλαιότερο μου. Και έτσι έχετε αυτή
τη φωνή στο “Αγάπη είναι αυτό που έχουμε ξεχάσει”:
[Τραγουδά] “Τώρα, είσαι στην άλλη πλευρά του
e-Διάλογοι |
τηλεσκοπίου / Επτά δισεκατομμύρια αστέρια στα
μάτια της / Τόσα πολλά αστέρια, τόσοι πολλοί
τρόποι να δεις / Hey, δεν είναι καιρός να μην
είσαι ζωντανός”. Είναι ο αθώος που μιλάει στους
έμπειρους λέγοντας-τους ότι είναι εντάξει. Έχω
έρθει σε κάποια ειρήνη με τον νεαρό ζηλωτή που
είχα μέσα μου. Και νομίζω ότι αυτός ο νεότερος
ζηλωτής δεν θα αποδοκιμάσει αυτό στο οποίο
κατέληξα.
ΕΡΩΤ. : Δεν τραγουδάτε μόνο τραγούδια αγάπης.
Αυτά είναι βαθείς διαλογισμοί για τη δύναμη της
αγάπης.
ΒΟΝΟ: Είναι μάλλον το μεγάλο μας θέμα
ως συγκρότημα. Όταν τραγουδούσαμε “Η
υπερηφάνεια (στο όνομα της αγάπης- Pride (In the
Name of Love))”, αυτό ήταν ένα αστείο πράγμα για
έναν νεαρό που το τραγουδά, αν το σκεφτείς. Αλλά
αν ρωτάς ποια πλευρά της αγάπης είναι αυτή…
Ξέρεις, η αγγλική γλώσσα είναι τόσο πλούσια,
αλλά είναι περιορισμένη σε αυτή τη λέξη “Αγάπη”.
Υπάρχουν πολλές άλλες λέξεις...
ΕΡΩΤ. : Για πες μας και για το τραγούδι “Τακτική
αγάπη- Ordinary Love’’;
ΒΟΝΟ : Αυτή είναι η μη ρομαντική αγάπη. Η
σελ. 11
 “Ας κοιτάξουμε προς τα μέρη που συνήθως δεν τα βλέπουμε”.
αγάπη που κάνουν οι άνθρωποι, οι συμφωνίες που
κάνουν οι άνθρωποι για να μείνουν μαζί. Αυτό που ο
Yeats ονομάζει «κρύο πάθος». Λατρεύω την ιδέα ότι
οι μεγάλες σχέσεις έχουν χαμηλότερη θερμοκρασία. αυτό το γαμημένο το χιούμορ. Αυτός είναι ο λόγος
ΕΡΩΤ. : Δεν είναι μια συναλλακτική αγάπη, αλλά
μια καθημερινή προθυμία να ανεχθεί και να δεχθεί,
η οποία απαιτεί περισσότερη υπομονή και λιγότερο
πάθος.
ΒΟΝΟ : Ναί. Η γυναίκα μου και εγώ είμαστε
πιθανώς περισσότερο ερωτευμένοι τώρα από όταν
συναντηθήκαμε την πρώτη φορά. Δεν νομίζω έχουν
διάρκεια, αλλά όταν οι άνθρωποι δουλεύουν μέσα
από τα προβλήματά τους και μένουν μαζί – αυτή είναι
η “συνηθισμένη αγάπη”. Ελπίζω να είναι ενδιαφέρον
να γράψω τραγούδια αγάπης. Όχι τα εκατοντάδες
χιλιάδες τραγούδια για το πάθος και την τρέλα της
αγάπης και τα παρόμοια. Έχει κανένα ενδιαφέρον να
γράψουμε κρύα, μετρημένα, όπως νάναι, τραγούδια;
ΕΡΩΤ. : Το “Landlady” είναι ένα εξαιρετικά όμορφο
τραγούδι αγάπης για εσένα και την γυναίκα σου
όπου και την ευχαριστείς για τόσα πολλά.
ΒΟΝΟ : Η επιστροφή στο σπίτι - αυτό είναι το
μεγάλο κλειδί για μένα. Δεν μπορώ να το πιστέψω,
επειδή μεγάλωσα να κοιμάμαι στους καναπέδες,
κοιμόμουν στο πάτωμα, έτρεχα μακριά στο τσίρκο
και τελικά έκανα μια μπάντα rock & roll.
Μου πήρε πολύς χρόνος για να καταλάβω πού είναι
το σπίτι. Άφησα το σπίτι μου ίσως την εβδομάδα που
η μητέρα μου πέθανε [όταν ο Bono ήταν 14 ετών].
Θέλω να πω, στην παιδική ηλικία έμεινα εκεί για
τα επόμενα χρόνια Cedarwood Road 10, αλλά δεν
ήμουν πραγματικά εκεί.
Στα τραγούδια της αθωότητας, το “This Is Where You
Can Reach Me Now” εξηγεί πως συνειδητοποίησα,
ενώ καθόμουνα εκεί τελικά ήμουν αλλού. Ήμουν με
το συγκρότημα. Με την μπάντα ζούσα. Ήταν η άλλη
μου οικογένεια.
Μου πήρε πολύ χρόνο, αλλά νομίζω ότι τελικά ήρθα
σπίτι μου. Ήταν και ο μόνος τρόπος, θα έλεγα με
κάποιο χιούμορ. Και έτσι το “Landlady”, έχει λίγο από
Bob Dylan, εκεί που λέει “Ποτέ δεν θα ήξερα από τι
λιμοκτονούν οι ποιητές, γιατί όταν συνέβαινε ήταν
εσύ που πλήρωνες πάντα το ενοίκιο”. Έχω μάθει
e-Διάλογοι |
πολλά από τον Bob Dylan όλα αυτά τα χρόνια και
ένα πράγμα που έχω μάθει είναι ότι στη σοβαρότερη
στιγμή είναι που χρειάζεσαι χιούμορ. Χρειάζεσαι
που είμαι τόσο υπερήφανος για το άλμπουμ. Κάτι
τέτοιο υπάρχει και στο “Blackout” : “Ο δεινόσαυρος
αναρωτιέται γιατί είναι ακόμα στη γη. Ο μετεωρίτης
υπόσχεται ότι δεν πρόκειται να τον βλάψει”. Αυτό
είναι αστείο όπως και στο “Landlady”. Ελπίζω ότι
έχει αρκετό χιούμορ και ταπεινοφροσύνη και ότι δεν
είναι χάλια.
ΕΡΩΤ. : Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω για το
«καλοκαίρι της αγάπης», το οποίο αφορά τη Συρία
και τους πρόσφυγες. Από πού προέρχεται αυτό το
τραγούδι, μουσικά;
ΒΟΝΟ : Υπάρχει ένας άντρας που συνεργάζεται
με τον Ryan Tedder, ο οποίος έγραψε ένα όμορφο
κομμάτι κιθάρας. Το πήρε ο Edge και το άλλαξε,
λέγοντας: “Ω, αν θέλετε κάτι, το ζητάτε απλά,
όπως το hip-hop, δοκιμάστε το, δοκιμάστε το ή
επαναλάβετε-το”. Ήταν μια μεγάλη ελευθερία γι’
αυτόν. Έτσι αυτό ήταν μέρος του πνεύματος αυτού
του δίσκου. Το μήνυμά του είναι : “Ας κοιτάξουμε
προς τα μέρη που συνήθως δεν τα βλέπουμε”. Και
έτσι έχουμε αυτή την όμορφη διάθεση, σχεδόν της
μελωδίας των Beach Boys και των Mamas & Pa-
pas και στη συνέχεια βρήκαμε το συμβολισμό. Και
ο συμβολισμός είναι η δυτική ακτή της Συρίας. Και
όχι η δυτική ακτή της Ιρλανδίας ή της Καλιφόρνιας,
όπως πολλοί άνθρωποι το έχουν υποθέσει.
ΕΡΩΤ. : Τα charts αυτές τις μέρες κυριαρχούνται
από νεότερους καλλιτέχνες. Τα περισσότερα από τα
Top 40 είναι hip-hop ή pop. Το rock δεν είναι πλέον
στο επίκεντρο. Πού βάζεις τους U2 σε αυτόν τον νέο
κόσμο;
ΒΟΝΟ : Η κατάταξη έχει αλλάξει λίγο. Αυτή τη
στιγμή, η κατάταξη γίνεται με βάση το μοντέλο που
βασίζεται σε διαφημίσεις. Και αυτό είναι πολύ-πολύ
νέο, και είναι πολύ-πολύ pop. Κυριαρχείται από τη
συχνότητα των τραγουδιών, αλλά αυτό δεν είναι
πράγματι ένα μέτρο του βάρους ενός καλλιτέχνη.
Έχουμε μεταβεί από ένα μοντέλο που βασίζεται
σε διαφημίσεις σε ένα μοντέλο συνδρομής, οπότε
σελ. 12
 Πως διαμορφώνονται τα Hits - Η δύο νέες παγκόσμιες δισκογραφικές.
συμβαίνει αυτό το αστείο πράγμα. Στη συνέχεια, ο
καλλιτέχνης που θα σας κάνει να εγγραφείτε είναι
στην πραγματικότητα πιο πολύτιμος.
ΕΡΩΤ. : Κάτι για το οποίο βέβαια εσύ το πληρώνεις.
ΒΟΝΟ : Φυσικά και το πληρώνεις. Εάν είστε έφηβος
και ακούτε ό, τι είναι pop, μάλλον θα ακούσετε 100
φορές την ημέρα pop. Είναι μια εφηβική ήττα, αλλά
σε ένα χρόνο δεν θα σας ενδιαφέρει αυτό. Αλλά
στους καλλιτέχνες που έχουν σχέση με εσάς και τη
ζωή σας, τους πληρώνετε την υπηρεσία συνδρομής.
Στην πραγματικότητα, θα δούμε μια επανάσταση
στον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες και οι οπαδοί
τους συσχετίζονται. Πιθανό ο Rapper, που έχει μια
όμορφη ψυχή και ένα μυαλό που του ταιριάζει, δεν
θα έχει δισκογραφική εταιρεία. Το κάνει και ο ίδιος,
και είναι επιτυχής στο σημείο όπου μπορεί να δώσει
ένα εκατομμύριο δολάρια στο σχολικό σύστημα του
Σικάγο. Αλλά αν η μουσική σας είναι στην Apple ή
στο Spotify, μπορείτε να μιλήσετε απευθείας στους
ακροατές. Αυτό που έχεις ανάγκη για τους δίσκους
σου είναι μία συμβουλή/υπηρεσία για το πώς
e-Διάλογοι |
Η Συναυλία τους στην Αθήνα.
διαχειρίζεσαι τη μπάντα ή το εμπορικό σήμα ή το
έργο τέχνης και τα βίντεο και όλα αυτά. Αυτή είναι
πράγματι μια μεταβατική περίοδος. Το περιβάλλον
είναι πολύ εχθρικό σε πολλούς καλλιτέχνες. Ήξερα
ότι το Spotify θα έρθει για τους ανθρώπους,
αλλά πολλοί φίλοι μου ήταν θυμωμένοι για να
με πιστέψουν γιατί είπαν: “Παίρνουμε μόνο κάτι
μικροπληρωμές”. Είπα ότι τα πράγματα θα αλλάξουν
μόλις φτάσουν σε μεγάλη κλίμακα και θα πάρει λίγο
χρόνο. Θα είναι δυσάρεστο, δεν είναι καλή στιγμή
να είμαι ο Cole Porter αυτή τη στιγμή.
ΕΡΩΤ. : Η Spotify αρχίζει να πληρώνει;
ΒΟΝΟ : Αυτό κλιμακώνεται... Αν οι παραγωγοί
δίσκων δεν μοιράζουν αυτό που λαμβάνουν από το
Spotify, οι καλλιτέχνες θα αφήσουν τους δίσκους
και θα πάνε κατευθείαν στο Spotify ή την Apple.
ΕΡΩΤ. : Εσεις πως δουλέψατε για την κυκλοφορία
του δίσκου;
ΒΟΝΟ : Κυκλοφορήσαμε το τελευταίο μας άλμπουμ
ή μάλλον καλύτερα να πω ότι το αφήσαμε στην Ap-
ple να το διαδώσει. Και πολύ γενναιόδωρα, πιστεύω.
σελ. 13
Αλλά το άλμπουμ που ήταν πριν από αυτό, το «No
Line on the Horizon», ήταν πολύ ώριμο. Όχι φυσικά
από τις δημοσκοπήσεις που ενδιαφέρονται μόνο
για την αναμετάδοση. Γι ‘αυτό και τώρα μπαίνουμε
σε αυτόν τον τομέα. Δεν έχουμε ξεκινήσει ακόμα.
ΕΡΩΤ. : Σκεφτήκατε δηλαδή ότι η μουσική που
κάνετε τώρα είναι πιο φιλική προς το streaming;
ΒΟΝΟ : Ναι. Είναι πολύ ενδιαφέρον. Είμαστε
πίσω στα ’50 τώρα, όπου η εστίαση γίνεται στα
τραγούδια και όχι στα άλμπουμ. Οι U2 κάνουν
άλμπουμ γιατί αυτό μας κάνει να υπάρχουμε.
Κάνουμε συνεχώς καλύτερα τραγούδια. Και
ελπίζω ότι -ταπεινά πρέπει να αποδεχτούμε-
ότι πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά το τραγούδι,
και αυτός είναι ένας λόγος που ο Edge και εγώ
πήραμε το Turn Off the Dark, το musical στο
Spider-Man, για να μπει στο μουσικό θέατρο,
τον Rodgers και τον Hammerstein ως songwrit-
ers. Αρχίσαμε να μπαίνουμε σε αυτό που λέγετε
σύνθεση. Είχαμε ρωτήσει τον Paul McCart-
ney, “από πού πήρες όλες αυτές τις απίστευτες
συγχορδίες στα τραγούδια του Beatles;” Και μας
είπε: “Λοιπόν, ξέρετε, ήμασταν rock & roll band,
αλλά για να κάνουμε καλές συναυλίες έπρεπε να
e-Διάλογοι |
κάνουμε συνεργασίες όπως ας πούμε με τον Gersh-
win, και τους λοιπούς”. Το συζήτησα με τον Edge:
‘‘Ας μπούμε στο μουσικό θέατρο. Ας το σκεφτούμε
αυτό”, είπαμε.
Θα έλεγα στο μισό μέρος των τραγουδιών της
αθωότητας, αρχίσαμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά
το τραγούδι, όσον αφορά την σύνθεση. Και τώρα
αυτά τα νέα τραγούδια έχουν μελωδίες που μπορείτε
να ακούσετε στο δρόμο ή όπου αλλού θέλετε.
ΕΡΩΤ. : Πώς ανακαλύπτετε νέα μουσική;
ΒΟΝΟ : Η μπάντα ακούει πάντα μουσική. Προσέχω
και τι ακούνε τα παιδιά μου. Ο Jordan είναι ένας
music snob, ένα snob indie. Η Εύα είναι hip-hop.
Ο Ηλίας είναι σε μια μπάντα και έχει πολύ έντονα
συναισθήματα για τη μουσική, αλλά δεν κάνει
καμία διάκριση μεταξύ, ας πούμε, των Who και των
Killers. Ή, ξέρετε, Nirvana και Royal Blood. Δεν
είναι η γενιά γι’ αυτόν. Είναι ο ήχος και αυτό που
βιώνει. Πιστεύει ότι μια επανάσταση στο rock &
roll είναι στη γωνία.
ΕΡΩΤ. : Το πιστεύεις?
ΒΟΝΟ : Νομίζω ότι η μουσική έχει πάρει την ‘‘κάτω
βόλτα’’. Υπάρχουν βέβαια μερικά καλά πράγματα,
σελ. 14
αλλά το hip-hop είναι το μόνο είδος αντίδρασης
για τους άνδρες αυτή τη στιγμή - και αυτό δεν είναι
καλό. Όταν ήμουν 16 ετών, είχα πολύ θυμό. Πρέπει
να βρούμε μια θέση γι’ αυτό, είτε για τις κιθάρες,
είτε για τα τύμπανο - δεν με νοιάζει. Όταν κάτι
διατηρείται για πολύ καιρό, δεν είναι καλό, σαπίζει.
Ίσως πρέπει να το βάλετε σε φορμαλδεΰδη. Στο
τέλος, τι είναι το rock & roll; Η οργή βρίσκεται
στην καρδιά του. Για να είναι ωραίο το rock & roll
πρέπει να το έχει μέσα του αυτό. Γι’ αυτό και οι
Who ήταν ένα τόσο μεγάλο συγκρότημα ή οι Pearl
Jam. Ο Eddie έχει αυτή την οργή.
ΕΡΩΤ. : Επομένως, νομίζεις ότι υπάρχει διαθέσιμος
χώρος...
ΒΟΝΟ : Ναι, θα επιστρέψει.
ΕΡΩΤ. : Συμφωνείς με τον Eli;
ΒΟΝΟ : Η αγωνία του είναι ότι, αν δεν γίνει η
επανάσταση του rock & roll, τότε να την ξεκινήσουμε
εμείς.
ΕΡΩΤ. : Ποιο πιστεύετε ότι είναι το κοινό του U2;
Πριν από μερικά χρόνια, είπατε ότι έπρεπε να
νεότερο ακροατήριο ή αλλιώς έπρεπε να κάνετε
μία περιοδεία για να το βρείτε!
ΒΟΝΟ : Η εμπειρία που είχαμε με την Apple
βοήθησε πραγματικά. Ο Larry [Mullen Jr.] ήταν
πολύ σκεπτικός για αυτό. Όμως, αργότερα, έλεγε:
“Κοιτάξτε, είμαι σε συναυλίες. Μπορώ να δω τι δεν
μπορείτε να δείτε, και μπορώ να δω ότι το κοινό είναι
νεότερο”. Τον ρώτησα πως γνώριζε ότι σχετίζεται με
το πείραμα της Apple. Είπε: “Ναι, επειδή δεν ξέρουν
τα λόγια της «Beautiful Day», αλλά ξέρουν τα λόγια
του «Every Breaking Wave». Και καθώς φτιάχναμε
αυτό το άλμπουμ, μπήκαμε στο ραδιόφωνο - είναι
καταπληκτικό. Δεν μπορώ να σκεφτώ έναν άλλο
καλλιτέχνη στην ηλικία των πενήντα που τον
παίζει το ραδιόφωνο. Στο mainstream ραδιόφωνο.
Μπορείτε να σκεφτείτε κάποιον;
ΕΡΩΤ. : Οχι. Όχι ο Μπρους, όχι οι Stones. . .
ΒΟΝΟ : Ξέρετε ότι το τραγούδι που έγραψε ο
Μπρους [2007’s] “Girls in Their Summer Clothes”?
Άκουσα αυτό το τραγούδι και είπα: “Αυτό το
τραγούδι πρέπει να είναι στο ραδιόφωνο, γιατί δεν
είναι σε όλους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς;”
Μίλησα σε κάποιον πρόσφατα, έναν fan του Bruce,
e-Διάλογοι |
και είπα: “Ξέρετε αυτό το τραγούδι; Είναι το πιο
αξιόπιστο τραγούδι για την ωριμότητα. Είναι ένα
τραγούδι της εμπειρίας, στην πραγματικότητα’’.
«Όχι, δεν το ξέρω» μου λέει. Έτσι αυτά τα τραγούδια,
μπορούν να γλιστρήσουν στην αφάνεια. Αυτός είναι
ο λόγος για τον οποίο οι U2 πάνε στις πωλήσεις με
τον ίδιο τρόπο που κάναμε το πρώτο μας άλμπουμ.
ΕΡΩΤ. : Πώς θα μετρήσετε την επιτυχία για το
Songs of Experience;
ΒΟΝΟ : Θα ήθελα να έχει διάσημα τραγούδια,
έτσι ώστε όταν τα παίζουμε στις συναυλίες μας
οι άνθρωποι να μην λένε, “Τι είναι αυτό! Πάμε να
φύγουμε”.
ΕΡΩΤ. : Ποια τραγούδια πιστεύετε ότι θα γίνουν
διάσημα;
BONO : Ξέρω ότι “You’re the Best Thing About Me”
θα είναι ένα από αυτά. Αλλά και το «Get Out of Your
Own Way». Η μεγαλύτερη επιτυχία θα μπορούσε να
είναι το “Love Is Bigger Than Anything in Its Way”,
αλλά ίσως είναι και αυτό που μας λένε οι ακροατές
του ραδιοφώνου. Θα μπορούσε να είναι κάτι σαν το
“The Showman”, κάτι απροσδόκητο ή τα “Red Flag
Day,” “Summer of Love”…
ΕΡΩΤ. : Ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα για τους
U2 το 2017;
ΒΟΝΟ : Η επίτευξη συναίνεσης.
ΕΡΩΤ. : Για παράδειγμα?
ΒΟΝΟ : Μερικοί άνθρωποι, με έναν πολύ λογικό
τρόπο, σκέφτονται: “Γιατί θέλετε να κάνετε αυτό;
Γιατί θέλετε τα τραγούδια μας στο ραδιόφωνο;”
Και το λέω, αν πιστεύουμε στα τραγούδια μας,
πρέπει να χρησιμοποιήσουμε οποιοδήποτε μέσο
μπορούμε να βρούμε για να προσεγγίσουμε τους
ανθρώπους. Δεν χρειάζεται να το κάνουμε για
χρήματα. Δεν χρειάζεται να το κάνουμε για τίποτα.
Και, φυσικά, το συγκρότημά μας θα μπορούσε να
περιοδεύσει για το υπόλοιπο της ζωής του μόνο με
ό,τι έχουμε. Τους ζητάω να βάλουν πολύ ενέργεια
στην καταγραφή αυτών των νέων τραγουδιών
και στη συνέχεια να πουλήσουν τα προϊόντα μας,
τοποθετώντας τα στο τραπέζι, όπως κάναμε όταν
ήμασταν παιδιά. Εκτός από το ότι δεν είμαστε
παιδιά.
ΕΡΩΤ. : Έτσι υπάρχει ένα κομμάτι υπαρξιακού
σελ. 15
 Το εισητήριο της συναυλίας των U2 στη Θεσσαλονίκη την 29.9.1997
χάσματος ως προς τη φιλοδοξία σας, η οποία
λειτουργεί ως ζεστό-κρύο όπως πάντα.
ΒΟΝΟ : Νιώθω μία υποχρέωση για τα τραγούδια.
Εάν πρόκειται να πάς τόσο μακριά, τότε πρέπει να
κάνεις το παν για να πας. Και δεν ξέρω αν αυτό
μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Αλλά, έχουμε τώρα
τα τραγούδια. Ερχόμενοι εδώ με το αυτοκίνητο, σε
έναν σταθμό ακούσαμε το “You’re the Best Thing
About Me”. Σε άλλο σταθμό, που ονομάζεται Κύμα,
άκουσα το “Bullet the Blue Sky”. Μέσα σε λίγα λεπτά
ακούσαμε τραγούδια 30 χρόνων.
ΕΡΩΤ. : Πώς αισθάνεται το υπόλοιπο συγκρότημα
για τα νέα τραγούδια;
ΒΟΝΟ : Θα έλεγα ότι ο Edge φαίνεται σαν κάποιος
που θέλει να είναι στο συγκρότημα περισσότερο
από ποτέ. Σίγουρα περισσότερο επικεντρωμένος
σε αυτό ως σύνολο. Νομίζω ότι τα τελευταία
δύο άλμπουμ του έχουν υπενθυμίσει ότι τα
πλεονεκτήματα του U2 - στην ατμόσφαιρα που
δημιουργούν και την καινοτομία και όλα αυτά
που αγαπά - είναι μεγάλες μελωδίες με ωραία
μνήματα. Αυτά ήταν που ενσωματώσαμε στα
τραγούδια μας. Την μελωδία στο “The Best Thing”
e-Διάλογοι |
την πέτυχε αυτός. Τον αποκαλούσα punk Mo-
town, αλλά εγώ ήμουν ο Punk και αυτός ο Mo-
town. Ο Adam [Clayton] δοκιμάζει τα παλαιότερα
και τα μεταμορφώνει στην σύγχρονη εποχή μας,
όπως ένας μεταμοντέρνος καλλιτέχνης. Είναι
ο μεταμοντέρνος μας ταχυδρόμος. Ο Warhol
το ξεκίνησε αυτό. Θα το έβλεπε έτσι. Ορισμένα
τραγούδια έχουν μια αίσθηση ότι έχουν αντιγραφεί
από κάπου αλλού. Ο Adam μας βλέπει όλους ως
έργα τέχνης. Είναι σαν να περπατάει μέσα στην
αγορά της τέχνης και να αναζητά πάντα κάτι
ενδιαφέρον. Δεν είμαι βέβαιος ότι ο Larry ξέρει τι
να κάνει για το άλμπουμ. Αγαπούσε την περιοδεία,
αλλά αυτός και εγώ είμαστε ίσως οι πιο δύσκολοι
σε κάθε εγγραφή των U2.
ΕΡΩΤ. : Είπατε κάποτε ότι κάνετε μία δουλειά που
θα φτιάξει το καλύτερο συγκρότημα στον κόσμο.
Το φτιάξατε;
ΒΟΝΟ : Κοιτάξτε, ο τραγουδιστής είναι ένας
πλήθος πραγμάτων. Πρέπει να δώσουμε προσοχή
στη μπάντα μας και αυτό που παρουσιάζει στις
συναυλίες ανά τον κόσμο. Γι’ αυτό είπαμε το εξής:
“Ανανεωνόμαστε για να είμαστε η καλύτερη μπάντα
σελ. 16
 Η συναυλία των U2 μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκη το 1997.
στον κόσμο”.
ΕΡΩΤ. : Φυσικά υπάρχει και η ανάγκη να «ψαχτείτε»
και λίγο.
ΒΟΝΟ : Αυτό είναι αλήθεια. Απλώς ζούσαμε
με αυτήν την ιδέα, ακόμα και στα πρώτα 10
χρόνια του συγκροτήματος, “Τι θα συμβεί αν δεν
μαλώναμε μεταξύ μας; Δεν θα ήταν καταπληκτικό
αν κολλούσαμε μαζί για 30 χρόνια;” Ήταν τρελό.
Είμαστε 40 χρόνια τώρα και νομίζω ότι ο μόνος
τρόπος που μπορούμε να το αντιληφθούμε είναι να
φανταστούμε τι θα συμβεί αν αρχίζαμε τη γκρίνια
και τη σύγκρουση. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε
τι θα κάναμε. Και, ξέρετε, το γεγονός ότι οι Rolling
Stones υπάρχουν είναι και θαύμα και χάρισμα μαζί.
ΕΡΩΤ. : Μιλάτε για την ταπεινοφροσύνη στον νέο
δίσκο. Πώς μένετε ταπεινοί, ειδικά με αυτή την
υπερβολική αυτοπροβολή;
ΒΟΝΟ : Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ ταπεινότητας
και ανασφάλειας. Έχω την ανασφάλεια του
καλλιτέχνη, όπως είπα νωρίτερα. Ως εκτελεστής,
μπορείτε να αισθανθείτε το δωμάτιο. Ακόμα κι αν
πρόκειται για κάποιο είδος συνάντησης, δείπνο
ή άνοιγμα, αισθάνομαι το δωμάτιο - αυτό είναι
ανασφάλεια. Η ταπεινότητα είναι διαφορετική.
Η ταπεινοφροσύνη είναι μια αληθινή αίσθηση
e-Διάλογοι |
της θέσης σου στην κοινωνία και η κατανόηση
ότι μπορείς να έχεις ένα ήσυχο υποστηρικτικό
ρόλο στις ζωές των άλλων... Δεν φτάσαμε ακόμα
εκεί. Το μεγαλείο ως άτομο προέρχεται από το
να μην την επιδιώκεις. Αρκετά θαμπός αν είστε
εκτελεστής - η έκθεση πυροτεχνημάτων είναι ο
λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν
επίδειξη. Σκεφτόμουν ότι η ανασφάλεια μου ήταν
ταπεινοφροσύνη, γιατί δεν ρίχνω το βάρος μου,
γιατί προσπαθώ να θεραπεύσω όποιον συναντώ
με σεβασμό. Αλλά δεν είμαι σίγουρος αν ήταν
πράγματι ταπεινότητα. Νομίζω ότι θα μπορούσαν
να ήταν μόνο καλοί τρόποι. Εξακολουθώ να έχω
αυτό το πράγμα, αυτό το “hellhound στη διαδρομή
μου”, ανεξάρτητα από την εικόνα του Robert John-
son. Όταν είμαι στη σκηνή, συναντώ ακόμα τον
άλλο μου εαυτό, αυτό το είδος σκιώδους εαυτού.
Έχω ακόμα κάποια δουλειά για να κάνω τον εαυτό
μου, για να φτάσω σε εκείνο το επίπεδο που μπορεί
να αναγνωρισθεί ως ταπεινότητα.
ΕΡΩΤ. : Αλλά είναι ένας αγώνας που αναλαμβάνετε
συνεχώς.
ΒΟΝΟ : Ετσι νομίζω. Ελπίζω ότι δεν με είδατε να
συμπεριφέρομαι με έναν πολύ αλαζονικό τρόπο.
ΕΡΩΤ. : Τίποτα δεν μπορώ να θυμηθώ [κατά λάθος
σελ. 17
 Τι διακυβεύεται σήμερα.
ρίχνει τον καφέ].
ΒΟΝΟ : Και προσπάθησα να μην είμαι, προσπάθησα
να μην ρίξω καφέ σε όλους τους ανθρώπους...
ΕΡΩΤ. : Τι κάνεις για την κρίση των προσφύγων
που συμβαίνει στην Ευρώπη;
ΒΟΝΟ : Μπορώ να πάω πίσω για να δώσω μια πιο
μακροοικονομική εικόνα, προτού να αναφερθώ
σ’ αυτό; Στον Δυτικό κόσμο, στη ζωή μας, δεν
υπήρξε ποτέ μια στιγμή, μέχρι πολύ πρόσφατα,
όπου η δικαιοσύνη και η ισότητα δεν βελτιώνονταν.
Υπήρξαν αποτυχίες, αλλά ήταν σαν ο κόσμος να
βρισκόταν σε μια τροχιά προς τη δικαιοσύνη και την
ισότητα για όλους.
ΕΡΩΤ. : Υπάρχει το περίφημο απόσπασμα του
Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
ΒΟΝΟ : “Το τόξο της ηθικής στην κοινωνία είναι
μακρύ, αλλά στρέφεται προς τη δικαιοσύνη”. Εσύ
και εγώ είχαμε μεγαλώσει σε έναν κόσμο όπου τα
πράγματα γίνονται όλο και καλύτερα, παρά όλα
τα εμπόδια. Αυτό δεν γινότανε σε ολόκληρο τον
e-Διάλογοι |
Το σκηνικό των U2 στην συναυλία της Θεσσαλονίκης.
κόσμο, αλλά στον κόσμο που μεγαλώσαμε. Και ο
λόγος γι’ αυτό ήταν κυρίως επειδή μετά τον Δεύτερο
Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε πολύ σαφές για πρώτη
φορά ότι στην ιστορία της ανθρώπινης φυλής
είχαμε τη δυνατότητα να εξαφανίσουμε τη ζωή.
Αυτό ήταν ένα σοκ για το σύστημα που δεν έχουμε
βαθμονομήσει σωστά. Άλλαξε τον τρόπο που ο Gi-
acometti έκανε την τέχνη. Αλλάζει τον τρόπο που
ζωγράφισε ο Πικάσο ανθρώπινες φιγούρες. Όλα
άλλαξαν συνειδητά και ασυνείδητα. Το Rock & roll
ξέσπασε. Όλη αυτή η αγάπη και ειρήνη προέρχονταν
από ανθρώπους που γεννήθηκαν από τα ερείπια
του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Όταν έγιναν
οι εκλογές [2016] και οι άνθρωποι έδιναν την
εντύπωση ότι κάτι φοβερό και κάτι πρωτοφανές
συνέβαινε, υπήρξε μια αίσθηση θλίψης. Είχαμε
Brexit, έτσι οι άνθρωποι στην Ευρώπη νιώθουν
και αυτό. Και σκέφτηκα, “Αυτό είναι μελόδραμα”.
Γιατί οι άνθρωποι, λογικοί άνθρωποι που γνωρίζω,
αισθάνονται σαν να θρηνούν σαν κάποιος που
μόλις πέθανε; Είναι μια εκλογή, και θα διορθωθεί,
σελ. 18
 Η Δημοκρατία υπο εξαφάνιση - Τον Φασισμό τον ξεχάσαμε αλλά επιστρέφει.
οτιδήποτε. Αλλά τότε συνειδητοποίησα ότι κάτι
είχε πεθάνει. Η αθωότητα του λαού είχε πεθάνει.
Και μια γενιά που είχε μεγαλώσει με την σκέψη ότι
το ανθρώπινο πνεύμα είχε μια φυσική εξέλιξη προς
τη δικαιοσύνη και η δικαιοσύνη που έμαθαν δεν
μπορεί να εφαρμοστεί! Η στάση μου ήταν: “Εντάξει,
καλά, τώρα είναι καιρός να ξυπνήσουμε και να
καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να θεωρήσουμε
κάτι τέτοιο ως δεδομένο”. Τα μεγάλα πρωτεύοντα
ήταν πολύ περισσότερο από τη δημοκρατία και
αυτός ο ακατονόμαστος τύπος - είναι απλώς μια
νέα εκδήλωση αυτού του μεγάλου πρωτεύοντος.
Πάθαμε ένα Shock. Ακόμη και στην Ευρώπη, οι
άνθρωποι έχουν ξεχάσει τι έκανε ο φασισμός σε
αυτούς. Είτε ο φασισμός περιγράφεται ως Στάλιν ή
Μάο στον κρατικό κομμουνισμό, όπως κι αν θέλετε
να το ονομάσετε. Τον έχουμε ξεχάσει! Πραγματικά
επιστρέφουμε στον παρελθόν. Το νέο φυσιολογικό
είναι το παλιό φυσιολογικό. Αυτό είναι τρομακτικό.
Η δαιμονοποίηση του “άλλου” έχει επιστρέψει.
Αλλά για να επιστρέψω στην ερώτησή σας. Στην
Ευρώπη, οι άνθρωποι φοβούνται τη ζωή, τον τρόπο
e-Διάλογοι |
ζωής τους και τα μέσα διαβίωσής τους και την
πολιτιστική τους ομοιογένεια και έχουν αρχίσει
να τοποθετούν φραγμούς μεταξύ τους και μέσα
στην Ευρώπη. Γίνεται πλέον φρούριο. Και υπάρχει
μια νοοτροπία που πιθανότατα σπρώχτηκε από
εξωτερικές δυνάμεις. Κατά την έναρξη της κρίσης
των προσφύγων, είχατε τις απίστευτες φωτογραφίες
των οικογενειών που έφθασαν από τη Συρία σε
τρένα στη Γερμανία, στο Μόναχο, και την υπέροχη
υποδοχή που έλαβαν. Οι άνθρωποι που φέρνουν
παπούτσια και ρούχα για τα παιδιά - αυθόρμητα, δεν
οργανώνονται. Είδαμε την πραγματική καλοσύνη
του γερμανικού λαού. Και η [Angela] Μέρκελ
ξαφνικά δεν γίνεται μόνο η κεφαλή της Ευρώπης,
αλλά η καρδιά της Ευρώπης. Και τι συμβαίνει;
Εκείνοι που βρίσκονται στην άκρα δεξιά αρχίζουν
να κερδίζουν και οι άνθρωποι αρχίζουν να τους
υποστηρίζουν. Και υπήρχε μια στιγμή στη Γαλλία
όπου, αν ο Le Pen είχε κερδίσει τις εκλογές, και όχι
ο Macron, η ενοποίηση της Ευρώπης θα ήταν υπό
απειλή. Σκέψου το. Ένα από τα σπουδαία θετικά που
προέκυψαν από τα κακά του Δευτέρου Παγκοσμίου
σελ. 19
Πολέμου θα μπορούσε να χαθεί.
ΕΡΩΤ. : Αυτό που συνέβη εδώ στις Ηνωμένες
Πολιτείες είναι ότι ο Le Pen κέρδισε.
ΒΟΝΟ : Σωστά.
ΕΡΩΤ. : Υπάρχει αυτή η μακρά ιστορία όπου είδαμε
τη χώρα να χωρίζεται σε μεγάλα ηθικά ζητήματα
και να επιβιώνει περισσότερο ή λιγότερο. Τι μπορεί
να συμβεί εδώ; Μιλάτε για την δημοκρατία των
δεινόσαυρων;
ΒΟΝΟ : Όπως είπα, το περιβάλλον και η δημοκρατία
τελικά δεν είναι ο φυσικός χώρος των homo sapiens
όπως έπρεπε να είναι. Η δημοκρατία είναι μια μεγάλη
αξία που εξαρτάται από ένα αποτελεσματικό μέσο
ενημέρωσης. Έτσι, οι “ψεύτικες ειδήσεις” δεν είναι
μια ψεύτικη απειλή. Έχετε έναν πρόεδρο μετά την
αλήθεια, ο οποίος οδηγεί μια χώρα μεταπολεμική.
Το σημαντικό για την περίπτωση του κυρίου δεν
είναι αν είναι έξυπνος, κάτι που είναι σαφές για
το τι είναι, αλλά τι θα γινόταν αν ήταν ή πολύ
έξυπνος ή σχεδόν αμόρφωτος! Αυτό που πρέπει
επίσης εύκολα να συνάγουμε είναι τα μαθήματα
που πρέπει να πάρουν οι αριστεροί και οι δεξιοί για
το πώς προέκυψε αυτός ο παραλογισμός. Βάζουν
ένα τηλεοπτικό αστέρα για να κάνει κουτσομπολιό
και να μας πει τα ψέματα ώστε οι δυσαρεστημένοι
άνθρωποι να ρίξουν την ψήφο τους κατάλληλα.
e-Διάλογοι |
Όλοι πρέπει να κατανοήσουμε από πού προέρχεται
ο θυμός και η μετατόπιση της κοινής γνώμης.
ΕΡΩΤ. : Ως ακτιβιστής, έχετε ιστορικό συνεργασίας
με πολιτικούς. Πώς δουλεύεις με αυτόν που είναι
στην Ουάσιγκτον, τώρα;
ΒΟΝΟ : Συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να
συνεργαστώ με αυτόν τον πρόεδρο, αν ήθελε ή όχι,
επειδή δεν μπορώ να πιστέψω τι λέει. Έτσι, έκανα μια
συνάντηση με τον Mike Pence. Ήταν υπερασπιστής
του PEPFAR [Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης του
Προέδρου για την Αρωγή του AIDS]. Δεκατρία
εκατομμύρια άνθρωποι οφείλουν τη ζωή τους στο
PEPFAR, και ο Pence σηκώθηκε και αγωνίστηκε
γι ‘αυτό στο Κογκρέσο όταν ήμουν εκεί. Έτσι πήγα
και του είπα “Ωραία, μπορώ να συνεργαστώ μαζί
σου”, αλλά αυτό έγινε τις πρώτες μέρες. Έκοψαν τη
βοήθεια στο PEPFAR ενώ μας την είχαν υποσχεθεί.
Ο αντιπρόεδρος μας είπε στη συνάντησή μας ότι
υποστηρίζει το PEPFAR, αλλά πρέπει να πω ότι είναι
το δικό τους Κογκρέσο που πρέπει να σταματήσει
να περικόπτει αυτά τα κονδύλια. Αυτό μας κάνει να
είμαστε πιο σκληροί με όλη αυτή τη διοίκηση.
ΕΡΩΤ. : Επισκεφθήκατε πρόσφατα τον Τζωρτζ
Μπους στο Τέξας. Πες μου για αυτό.
ΒΟΝΟ : Νομίζω ότι στην έξοδο του από το Οβάλ
Γραφείο ήταν πολύ πιο ταπεινός άνθρωπος. Όταν
σελ. 20

τον επισκέφθηκα στο ράντσο του, τον βρήκα να
ζει πολύ ήσυχα. Δεν μίλησε πολύ μετά που έφυγε
από τον Λευκό Οίκο, αλλά κάνει πολλή ζωγραφική.
Είμαι βέβαιος ότι πονάει βλέποντας θύματα
πρόσφατων πολέμων που επέστρεψαν στο σπίτι και
ζωγραφίζει αυτούς τους ανθρώπους. Η γυναίκα του
Λάουρα και οι δύο κόρες της είναι πολύ περήφανες
για το έργο που έκανε η Αμερική στον αγώνα
κατά του HIV / AIDS. Συνεργαστήκαμε στενά γι’
αυτό. Η Condoleezza Rice και ο επικεφαλής του
προσωπικού του Μπους, Josh Bolten, έκαναν πολλά.
Είναι η μεγαλύτερη επέμβαση για την υγεία στην
ιστορία της ιατρικής. Υπάρχουν τώρα περίπου 20
εκατομμύρια ζωές που σώζονται σε έναν πόλεμο
που είχε κοστίσει 35 εκατομμύρια ζωές. Αν θέλετε
να το σκεφτείτε με αυτό τον τρόπο, όλοι οι μισοί
άνθρωποι που πέθαναν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
χάθηκαν από ένα μικροσκοπικό μικρό ιό. Δεν έχει
ακόμη καταπολεμηθεί. Υπάρχουν πολλοί από εμάς
που εργαστήκαμε γι’ αυτό, αλλά δεν είμαι βέβαιος
ότι, ακόμη και τώρα, εκτιμούμε πλήρως την κλίμακα
αυτού που επιτεύχθηκε, ενόψει αυτής της φρίκης, που
πρέπει να υπενθυμίζει στους ανθρώπους το τι είναι
δυνατόν να καταφέρουμε αν τον καταπολεμήσουμε.
ΕΡΩΤ.: Τι λέτε στους ανθρώπους που αποθαρ-
ρύνονται από αυτή τη στιγμή; Υπάρχει ελπίδα μετά
από αυτό;
e-Διάλογοι |
Mε τον Μacron και την συζυγό του.
ΒΟΝΟ : Υπάρχει. Υπάρχει. Νομίζω ότι ήρθε η
στιγμή να την αξιοποιήσουμε. Αυτή είναι σίγουρα
η πιο ζοφερή εποχή από τότε που είχαμε τον Νίξον.
Σίγουρα υπονομεύει την ίδια την ιδέα της Αμερικής,
ό,τι συμβαίνει τώρα. Και οι Ρεπουμπλικανοί το
ξέρουν, οι Δημοκράτες το ξέρουν - κανείς δεν
πηγαίνει καλά εδώ. Ξέρουμε ότι κάποιοι που θα
έπρεπε κινητοποιήσουν τις διασημότητες ώστε να
κάνουν πράγματα. Θα ζήσουν και θα το μετανιώσουν.
Προτού να βγω εναντίον του στις προκριματικές
εκλογές, κάλεσα πολλούς Ρεπουμπλικάνους φίλους
που έχω και είπα: «Δεν μπορώ να μην είμαι ήσυχος
αν θα πάρετε εσείς το χρίσμα του κόμματός σας και
αλλοίμονό μας αν συμβεί». Και έκανα μία δήλωση
την οποία και εξακολουθώ να την υποστηρίζω:
“Η Αμερική είναι η μεγαλύτερη ιδέα που είχε ποτέ
ο κόσμος και αυτό που έχει συμβεί τώρα είναι το
χειρότερο που έχει συμβεί ποτέ σε αυτήν”!
ΕΡΩΤ. : Στο «American Soul», είπατε ότι η Αμερική
«είναι ένα όνειρο που όλος ο κόσμος κατέχει».
ΒΟΝΟ : Ναι, αυτό είναι σε αυτό το άλμπουμ. Η
Ιρλανδία είναι μια πολύ ωραία χώρα. Η Γαλλία είναι
μια μεγάλη χώρα. Η Μεγάλη Βρετανία είναι μια
μεγάλη χώρα, αλλά δεν είναι μια ιδέα. Η Αμερική
είναι μια ιδέα και είναι μια μεγάλη ιδέα. Και ο
κόσμος αισθάνεται ότι έχει ένα μερίδιο σε αυτή
σελ. 21
 Η εκστρατεία ΟΝΕ κατά της φτώχειας.

Mε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ B. Obama

την ιδέα. Σας θέλουμε να επιτύχουμε. Είμαστε όμως
τώρα τόσο κακοί και πυροβολούμε τα πόδια μας. Ο
κόσμος χρειάζεται την Αμερική για να επιτύχει, τώρα
περισσότερο από ποτέ.
ΕΡΩΤ. : Πείτε μου την εκστρατεία ONE, η οποία
καταπολεμά την ακραία φτώχεια. Πού βρίσκεται
τώρα αυτή η καμπάνια και πόσο έχετε εμπλακεί
εσείς;
ΒΟΝΟ : Έχουμε τώρα σχεδόν [9] εκατομμύρια μέλη,
λίγο πάνω από 3 εκατομμύρια μέλη στην Αφρική.
Ελπίζω ότι οι φωνές στα νότια του ισημερινού θα
πνίξουν τις φωνές βόρεια του ισημερινού. Ελπίζω
τελικά να έχουμε αποτέλεσμα. Ο οργανισμός γίνεται
όλο και πιο ανεξάρτητος. Οι γυναίκες μπαίνουν
στο προσκήνιο. Η κύρια εκστρατεία μας αυτή τη
στιγμή ονομάζεται «η φτώχεια είναι σεξιστική». Και
υπάρχει και ένα άλλο που ονομάζεται «Girls Count».
Περίπου 130 εκατομμύρια κορίτσια δεν μπορούν να
πάνε στο σχολείο ενώ θέλουν να πάνε στο σχολείο.
Και εργάζομαι περισσότερο στο παρασκήνιο. Και
αυτό είναι εντάξει. Προσπαθώ λοιπόν να καταστήσω

e-Διάλογοι | σελ. 22
τη δική μου ηγεσία πιο στρατηγική εργαζόμενος
στα μετόπισθεν. Όσο με καλούν για συναντήσεις,
θα πηγαίνω. Κάνουμε εκστρατεία για τη διαφάνεια
στον τομέα των ορυχείων και της βιομηχανίας
εξορύξεων. Είμαι περήφανος για όλα αυτά.
Δεν είναι πολύ διαδεδομένα, αλλά είναι εξίσου
σημαντικό με την καταπολέμηση του HIV / AIDS.
Ο μεγαλύτερος δολοφόνος στον αναπτυσσόμενο
κόσμο δεν είναι μία ασθένεια - είναι η δωροδοκία.
ΕΡΩΤ. : Πώς καταπολεμάτε τη διαφθορά;
ΒΟΝΟ : Η εκστρατεία ONE θέλει να εφαρμοστεί
ένας κανόνας ώστε κάθε εταιρεία εξόρυξης που
είναι εγγεγραμμένη στο Χρηματιστήριο της
Νέας Υόρκης να υποχρεωθεί να δηλώνει πόσο
πληρώνει για τις συμβάσεις εξόρυξης. Επειδή, εάν
οι ρυθμίσεις αυτές δεν είναι διαφανείς, τότε είναι
εύκολο για τις τοπικές κυβερνήσεις να αλλάζουν ή
να κρύβουν αυτά τα ποσά και μιλάμε για τεράστια
ποσά. Υπάρχει μια νέα αφρικανική παροιμία, δεν
σας κοροϊδεύω, που λέει: «Να προσεύχεστε να μην
ανακαλύπτουμε πετρέλαιο». Επειδή φέρνει όλους
τους λάθος ανθρώπους στην χώρα. Αν υπάρχει
αντίδοτο στη διαφθορά, αν υπάρχει εμβόλιο, αυτό
είναι η διαφάνεια. Απλώς τα βγάζετε όλα στο φως!
ΕΡΩΤ. : Πόσο συμμετέχετε σ’ αυτό; Θέλετε να
αποσυρθείτε;
ΒΟΝΟ : Δεν πρόκειται να αποσυρθώ. Συμμετέχω
με όλες μου τις δυνάμεις, αλλά νομίζω ότι το θα
είναι υγιές ο οργανισμός να μην βασίζεται σε
μένα. Έχουμε λαμπρούς ανθρώπους. Το νέο μας
αφεντικό, η Gayle Smith, έτρεξε την ανάπτυξη με τον
Πρόεδρο Obama και είναι μια πραγματική δύναμη
- Gayle Force, την αποκαλούμε. Σκεφτόσασταν
η καμπάνια να γινόταν πιο αθόρυβη, αλλά στην
πραγματικότητα συναντάμε ηγέτες σε κάθε σημείο
όπου βρισκόμαστε. Όταν οι U2 έπαιξαν στο Παρίσι,
πήγα να δω τη Macron και τη [σύζυγο] Brigitte.
ΕΡΩΤ. : Πώς ήταν?
ΒΟΝΟ : Ο Macron ήταν πολύ ευγενικός. Είχε μόλις
εκλεγεί σε μία από τις πιο ισχυρές θέσεις στον
κόσμο. Με δέχτηκε με χαρά. Έχει ένα γρήγορο
και εμπνευσμένο μυαλό και το μυστικό όπλο της
συζύγου του που έδωσε ώθηση στην καμπάνια μας
(ONE) για την εκπαίδευση των κοριτσιών στον
αναπτυσσόμενο κόσμο... Η εκπαίδευση δεν είναι
e-Διάλογοι |
εύκολη, είναι ακριβή. Μιλήσαμε για τη δέσμευσή
του να αποκτήσει η Γαλλία το 0,7% του ΑΕΠ
[ακαθάριστο εθνικό προιόν] στην αναπτυξιακή
βοήθεια, ΕΑΒ. Και συμφώνησε να φθάσει το
0,55 τοις εκατό μέχρι το 2022, κάτι που δεν είχε
δημοσιοποιηθεί μέχρι τη συνεδρίαση αυτή. Ήταν
μια μεγάλη συνάντηση. Αλλά αυτό που ήταν
εντυπωσιακό γι’ αυτόν ήταν ότι δεν επικεντρώθηκε
στους αριθμούς. Επικεντρώθηκε στο να είναι
αποτελεσματικός. Είπε ότι “μας δίνει την υπόσχεσή
του και ότι θα την τηρήσει. Μας βεβαίωσε
ότι ο γαλλικός λαός θα δώσει χρήματα, γιατί
θέλουμε να υποστηρίξουμε την καταπολέμηση
της ακραίας φτώχειας”. Τώρα, θα είχε γίνει αυτή
η συνάντηση αν η περιοδεία των U2 δεν είχε
φτάσει στο Παρίσι; Ίσως. Είναι πιο περίεργος και
ενδιαφέρεται πιο πολύ από τους άλλους ηγέτες?
Όχι. Όταν καλλιτέχνες σαν και μας πηγαίνουν σε
πόλεις όλοι θέλουν να έχουν μια συνάντηση. Στην
Αμερική, είχαμε τους Ρεπουμπλικάνους και τους
Δημοκρατικούς που μας επισκέπτονταν σε κάθε
περιοδεία. Αυτό δεν είναι αστείο. Γερουσιαστές,
άνθρωποι του Κογκρέσου, έρχονται και με την
ευκαιρία ανταλλάσσουμε απόψεις αλλά δεν
δημοσιοποιούνται.
ΕΡΩΤ. : Έχετε συσχετιστεί με την Aung San
Suu Kyi, την de facto ηγέτη της Μυανμάρ, την
απελευθέρωσή της την οποία υποστηρίζατε όταν
ήταν πολιτικός κρατούμενος. Τώρα, φαίνεται να
είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ασταθής, καθώς
στη χώρα της διαπράττει αυτό που φαίνεται να
είναι, εθνοκάθαρση. Ποια είναι η άποψή σου για το
τι συμβαίνει εκεί;
ΒΟΝΟ : Αυτό είναι πολύ δύσκολο, και αισθά-
νομαι κάπως ναυτία για αυτό. Αισθάνθηκα
άρρωστος, επειδή δεν μπορώ να πιστέψω όλα όσα
δείχνουν τα αποδεικτικά στοιχεία. Αλλά υπάρχει
εθνοκάθαρση. Αυτό συμβαίνει πραγματικά, και
πρέπει να παραιτηθεί γιατί ξέρει ότι συμβαίνει.
Είμαι βέβαιος ότι έχει πολλούς μεγάλους λόγους
γιατί δεν παραιτείται. Ίσως είναι ότι δεν θέλει η
χώρα να επιστρέψει σε στρατιωτικό καθεστώς.
Αλλά το έχει ήδη κάνει, αν οι εικόνες είναι αυτό
που βλέπουμε, ούτως ή άλλως. Τα ανθρώπινα
δικαιώματα που καταπατούνται, οι ζωές που
καίγονται στην πολιτεία Rakhine, είναι πιο
σημαντικά από μια κοινωνία χωρίς αυτούς.
σελ. 23
 Θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι, να αλλάξουμε τον κόσμο & να διασκεδάζουμε!

ΕΡΩΤ. : Νομίζεις ότι πρέπει να παραιτηθεί;
ΒΟΝΟ : Θα πρέπει, τουλάχιστον, να μιλάει
περισσότερο. Και αν οι άνθρωποι δεν ακούνε, τότε
παραιτούνται. Όλα αυτά είναι πραγματικά πολύ
ενοχλητικά. Είμαι ακόμα σε σύγχυση.
ΕΡΩΤ. : Είναι εκπληκτικά βίαιη.
ΒΟΝΟ : Είναι αυτό που σχεδιάζουμε σε ανθρώπους
που θέλουμε να είναι; Βρίσκουμε κάποιον που μας
αρέσει και λέμε στον εαυτό μας ότι υπάρχει ένα
πρόσωπο που είναι καλύτερο από εμάς. Πιο ικανό
από εμάς. Μία πιο αληθινή ηθική πυξίδα από εμάς.
Τους προσάπτουμε όλες αυτές τις ιδιότητες. Το
κάνουμε αυτό με ανθρώπους. Νομίζω ότι το έκανα
στον εαυτό μου. Οι άνθρωποι που έχουν την εκδοχή
τους από εσάς, σχεδιάζουν αυτό που θέλουν να
δουν σε σας.
Ίσως ήταν πάντα πολιτικός (εννοεί την Aung San
Suu Kyi). Δεν ήταν άγιος. Δεν ήταν κάποιο είδος
σωτηρίας. Ίσως την εκτιμήσαμε λάθος, και πρέπει
απλώς να αποδεχθούμε ότι κάναμε λάθος. Ή ίσως
κάτι τρομερό έχει συμβεί σε αυτήν που απλά δεν
ξέρουμε.
ΕΡΩΤ. : Έχετε κάνει την περιοδεία Joshua Tree, έχετε
κυκλοφορήσει νέο δίσκο, και τώρα είστε έτοιμοι να
επιστρέψετε για μια άλλη περιοδεία την άνοιξη.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας τώρα που τελείωσε το
έτος; Ο τελευταίος λόγος σας.
ΒΟΝΟ : Συμμερίζομαι την ιδέα ότι μέσω της σοφίας,
μέσω της εμπειρίας, είναι δυνατόν με μερικούς
σημαντικούς τρόπους να ανακτήσεις την αθωότητα.
Θέλω να δοκιμάζω. Θέλω να πειραματίζομαι. Θέλω
να διατηρήσω την πειθαρχία του τραγουδιστή που
πηγαίνει μπροστά. Νομίζω ότι το είχα αφήσει για
λίγο. Θέλω να είμαι χρήσιμος. Αυτή είναι η προσευχή
της οικογένειάς μας, όπως γνωρίζετε. Δεν είναι η πιο
μεγαλειώδης προσευχή. Απλά, είμαστε διαθέσιμοι
για δουλειά. Αυτός είναι ο σκοπός των U2. Θέλουμε
να είμαστε χρήσιμοι, αλλά θέλουμε να αλλάξουμε
και τον κόσμο. Και θέλουμε να διασκεδάζουμε
ταυτόχρονα. Υπάρχει κάποιο λάθος σ’ αυτό;-

Η δύναμη της Μουσικής, της Ποίησης και του Καλλιτέχνη μπροστά στο κοινό.
‘‘Ο καλλιτέχνης πρέπει να διαλέξει το δρόμο της προσφοράς’’ λέει ο Bono.

e-Διάλογοι | σελ. 24
 Η μεγάλη στιγμή στο ΣΕΡΑΓΕΒΟ : Αφήστε το παρελθόν - Κοιτάξτε το Μέλλον !

«Viva Sarajevo, fuck the past, kiss the future»:

Με αυτή τη φράση ο Bono ξόρκισε τα φαντάσματα του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου στην πιο σημαντική
συναυλία που έχει δώσει ποτέ το συγκρότημα.
Ήταν 23 Σεπτεμβρίου του 1997 όταν η “PopMart Tour” έκανε το Σαράγιεβο για δύο ώρες να ξεχάσει τα δείνα
που είχε περάσει και κυρίως να «ενώσει» άτυπα τους λαούς της πρώην ενωμένης Γιουγκοσλαβίας σε ένα
απίστευτα συναισθηματικά φορτισμένο show.
Σε μια ρημαγμένη από την πολύχρονη πολιορκία πόλη, η οποιαδήποτε συναυλία είχε καταστεί ανέφικτη, πόσο
μάλλον μια υπερπαραγωγή των U2.
Όμως οι U2 τόλμησαν το ακατόρθωτο, αποθεώθηκαν από θεατές και τα παγκόσμια M.M.E., που είχαν στρέψει
τα βλέμματά τους εκείνη την ημέρα στο Kosevo Stadium. Ακόμα σε συνεντεύξεις τους, τα μέλη της μπάντας
θεωρούν τη συναυλία στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη την κορυφαία στιγμή της καριέρας της.

e-Διάλογοι | σελ. 25
 Η ιστορία των U2

Οι U2 είναι μουσικό συγκρότημα

εναλλακτικής ροκ από το Δουβλίνο της
Ιρλανδίας.
Το συγκρότημα αποτελούν οι Πολ Χιούσον ή
Bono (φωνητικά και κιθάρα), Ντέιβιντ Ίβανς
ή The Edge (κιθάρα, πλήκτρα και φωνητικά),
Άνταμ Κλέιτον (μπάσο) και Λάρρυ Μιούλεν
Τζούνιορ (ντραμς και κρουστά).
Το συγκρότημα δημιουργήθηκε το 1976 όταν
τα μέλη του ήταν έφηβοι με περιορισμένη
μουσική κατάρτιση. Ι
δρυτής του συγκροτήματος ήταν ο Λάρρυ
Μιούλεν Τζούνιορ και το αρχικό όνομα του
συγκροτήματος ήταν “Feedback”, ενώ ο
αρχικός αριθμός των μελών του ήταν οκτώ.
Το 1977 μετονομάστηκε, αρχικά σε “The Hype”
και στη συνέχεια έλαβε το τελικό του όνομα,
“U2”, καθώς και την τελική του σύνθεση.
Οι “U2”, στα πρώτα τους βήματα, δέχτηκαν
πολλές κριτικές οι οποίες σύγκριναν την
μουσική τους με εκείνη των Joy Division,
Siouxsie and the Banshees, και The Clash.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 το συγκρότημα
έγινε παγκοσμίως γνωστό, ξεχωρίζοντας για
τον ήχο τους, την παθιασμένη φωνή του Bono
και την υψηλή ποιότητα του ήχου της κιθάρας
του Edge.
Η επιτυχία των συναυλιών τους ήταν
μεγαλύτερη από την αντίστοιχη εμπορική,
μέχρι το άλμπουμ που κυκλοφόρησαν το 1987,
The Horizon” στο οποίο παραγωγή έχουν κάνει οι
«The Joshua Tree», που εκτίναξε τη φήμη του
Brian Eno, Daniel Lanois & Steve Lillywhite.
συγκροτήματος «από ήρωες σε superstars»
Οι U2 έχουν πουλήσει διεθνώς περισσότερα από 140
σύμφωνα με το μουσικό περιοδικό Rolling
εκατομμύρια albums και έχουν κερδίσει 22 Βραβεία
Stone.
Γκράμι, περισσότερα από οποιαδήποτε άλλο
Οι U2 εναρμονίστηκαν επιτυχώς με
συγκρότημα. Το 2005, η μπάντα εισήλθε στο «Rock
την επανάσταση της εναλλακτικής ροκ
and Roll Hall of Fame».
επαναπροσδιορίζοντας την εικόνα τους με το
Το Rolling Stone τους τοποθέτησε στο #22 της
άλμπουμ του 1991 «Achtung Baby» και την
λίστας των 100 μεγαλύτερων καλλιτεχνών όλων των
περιοδεία που το ακολούθησε με τίτλο «Zoo
εποχών.
TV Tour».
Κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, σε ομαδικό και
Παρόμοιοι πειραματισμοί συνεχίστηκαν καθ’
προσωπικό επίπεδο, πρωτοστάτησαν στον αγώνα
όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990.
υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για σκοπούς
Από το 2000 κι έπειτα, ακολούθησαν έναν
κοινωνικού δικαίου, όπως στο πλευρό της Διεθνούς
περισσότερο συμβατικό ήχο που συγκρατεί
Αμνηστίας, της Καμπάνιας του Ο.Η.Ε., και της
στοιχεία από τις προγενέστερες δουλειές
καμπάνιας του Bono με τίτλο «DATA» (Debt, AIDS,
τους. Τον Μάρτιο του 2009 κυκλοφόρησε το
Trade in Africa). (Wikipedia)
τελευταίο άλμπουμ τους με τίτλο “No Line On

e-Διάλογοι | σελ. 26
Ο Paul David Hewson, Bono
(10 Μαΐου 1960), περισσότερο γνωστός
με το καλλιτεχνικό του όνομα, είναι
Ιρλανδός τραγουδιστής, τραγουδοποιός,
στιχουργός, επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος.
Περισσότερο γνωστός, ωστόσο, είναι ως ο
βασικός τραγουδιστής του ιρλανδικού rock
συγκροτήματος U2. Γεννηθείς στο Δουβλίνο,
πήγε στο σχολείο Mount Temple Comprehen-
sive, όπου γνώρισε τη μέλλουσα γυναίκα του,
καθώς και συμμαθητές τους, με τους οποίους
ίδρυσε τους U2, το 1976.
Ο Bono, έγινε σύντομα γνωστός για το πάθος
που αναδείκνυε στη σκηνή, ενώ έγινε γνωστός
και για τη θεματολογία των στίχων του, οι
οποίοι αφορούσαν πολιτικά και κοινωνικά
ζητήματα, όπως επίσης και θρησκευτικά,
εμπνευσμένος από τη χριστιανική πίστη του.
Ειδικότερα, στα πρώτα χρόνια του σχήματος,
οι στίχοι ήταν επαναστατικοί και πνευματικά,
όμως περνώντας τα χρόνια, οι στίχοι άρχισαν
να γίνονται πιο προσωπικοί και βιωματικοί
εκείνου και των υπόλοιπων μελών τους
συγκροτήματος. Ως μέλος των U2, ο Bono, έχει
λάβει 22 Grammy βραβεία, ενώ έχει εισέλθει
και στο Rock and Roll Hall of Fame.
Ο Bono, πέρα από ένας γνωστός μουσικός,
είναι γνωστός και ως ένας ενεργός ακτιβιστής,
ειδικότερα περί της κοινωνικής δικαιοσύνης,
τόσο μόνος του όσο και μαζί με τα υπόλοιπα
μέλη των U2. Είναι ιδιαίτερα ενεργός στα
ζητήματα της Αφρικής, συνιδρύοντας τους
οργανισμούς DATA, EDUN, ONE Cam-
paign και Product Red. Εξ αιτίας αυτής
της δραστηριότητας του έχει δώσει πολλές
ζωντανές εμφανίσεις για φιλανθρωπικό σκοπό,
ενώ έχει συναντήσει και πολλούς πολιτικούς.
Λόγω της φιλανθρωπικής του δράσης — για
την οποία έχει επαινηθεί αρκετά — (αλλά και
για τη μουσική του προσφορά), η βασίλισσα
Ελισάβετ, τον τίμησε με το Order of Liber-
ty. Επίσης, έχει τιμηθεί κι από τη γαλλική
κυβέρνηση με το Ordre des Arts et des Lettres.
Το 2005, το περιοδικό Time, τον ονόμασε επενδύσει σε πολλές εταιρείες ανά τον κόσμο.
Πρόσωπο της Χρονιάς. Ο Bono είναι νυμφευμένος από το 1982, με την
Πέρα από τους U2, έχει συνεργαστεί με Άλι Χιούσον, με την οποία έχουν αποκτήσει
πολυάριθμους καλλιτέχνες. Συχνά συνεργά- τέσσερα παιδιά. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά
ζεται με τον κιθαρίστα των U2, The Edge, σε γνωρίσματα του Bono, είναι τα γυαλιά ηλίου
πρότζεκτ εκτός U2. Τέλος, είναι Managing που φορά συνεχώς, τα οποία, όπως είχε πει σε
Director και Managing Partner, στην ιδιωτική συνέντευξή του, αναγκάζεται να φοράει, καθότι
εταιρεία Elevation Partners, με την οποία έχει έχει γλαύκωμα. (Wikipedia)

e-Διάλογοι | σελ. 27
 Σε συναυλία στο Παρίσι με τους Eagles of Death Metal

O Bono ακούει τον L.Pavarotti - Εξώφυλλο παλαιότερου δίσκου τους

ΕΦΟΣΟΝ ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ να διαβάσετε μία συνέντευξη προσώπου που σας ενδιαφέρει

γράψτε μας στο mail : per.dialogoi@gmail.com - Διαβάστε μας στο : www.scribd.com

e-Διάλογοι | σελ. 28 - TΕΛΟΣ