Professional Documents
Culture Documents
Παραδείγματα
Το /p/ από μόνο του δεν έχει κάποια σημασία, αλλά συνεισφέρει στη
σημασία των λέξεων στις οποίες απαντάται, π.χ. /pis/ - /bis/
Στα Ελληνικά το ορθογραφικό «σ» μπορεί να προφερθεί είτε ως [s] είτε
ως [z], π.χ. [spazmenos]. Αυτή η εναλλαγή είναι τυχαία ή συστηματική;
+
Τι είναι φωνολογία;
Αντιθετική κατανομή
Οι ήχοι βρίσκονται στο ίδιο περιβάλλον και και η αλλαγή από τον ένα στον
άλλο αλλάζει τη σημασία ΦΩΝΗΜΑΤΑ
Συμπληρωματική κατανομή
Οι ήχοι δεν βρίσκονται στο ίδιο περιβάλλον ΑΛΛΟΦΩΝΑ
Eλεύθερη Παραλλαγή
Οι ήχοι μπορούν να βρεθούν στο ίδιο περιβάλλον χωρίς να αλλάξουν σημασία
[ˈnikos] ~ [ˈɲikos]
[aˈbeli] ~ [aˈmbeli] ~ [aˈmbeli]
[aðelˈfos] ~ [aðeɾˈfos]
+
Φώνημα vs. αλλόφωνο
Οι άνθρωποι είμαστε εξαιρετικοί στο να κατηγοριοποιούμε
προσληπτικές εμπειρίες
ΤΡΑΠΕΖΙ ΚΑΡΕΚΛΑ
Το ίδιο κάνουμε και στη γλώσσα. Ποτέ δύο ήχοι δεν είναι
πανομοιότυποι. Ωστόσο, ακούμε τους ήχους ως «ίδιους» ή ως
«διαφορετικούς»
/k/ /t/
+
Φώνημα ή αλλόφωνο;
Συμπληρωματική κατανομή
+
Φώνημα ή αλλόφωνο;
ΑΛΛΟΦΩΝΑ
του ίδιου
φωνήματος
+
Φώνημα ή αλλόφωνο;
Αγγλικά
[liːf] ‘leaf’ [ɹiːf] ‘reef’
[ǝlaiv] ‘alive’ [ǝɹaiv] ‘arrive’
[fiːl] ‘feel’ [fiːɹ] ‘fear’
Κορεάτικα
[pul] [puɾi] ‘φωτιά’
[tal] [taɾi] ‘φεγγάρι’
[pal] [paɾi] ‘πόδι’
[sal] [saɾi] ‘σάρκα’
Τι εννοούμε;
Διάφορα φωνολογικά χαρακτηριστικά που βρίσκονται στην εγγύτητα
των φθόγγων, και μπορούν να δώσουν έναν κανόνα που να εξηγεί την
εναλλαγή των φθόγγων
Θέση στη συλλαβή
Θέση στη λέξη
Χαρακτηριστικά φθόγγου που προηγείται/έπεται (διακριτικά
χαρακτηριστικά)
Συμμετοχή σε τονισμένη συλλαβή
…
+
Διάκριση φωνητικής - φωνολογίας
Ένα παιδί που αντί /s/ λέει /θs/ δεν έχει φωνολογική δυσκολία αλλά
κάποια διαταραχή της άρθρωσης
+
ΥΔ ΕΔ
Λεξικό: το νοητικό λεξικό που περιέχει όλα τα μορφήματα (& άλλες
πληροφορίες, π.χ. εξαιρέσεις/ανώμαλοι τύποι)
Μορφολογία: ο μηχανισμός της γραμματικής που δημιουργεί λέξεις
Η ΥΔ (Υποκείμενη Δομή) είναι το εξαγόμενο της μορφολογίας και το
εισαγόμενο της φωνολογίας
Φωνολογία: ο τομέας της γραμματικής που διαμορφώνει την ΥΔ
σύμφωνα με διάφορες γραμματικές ανάγκες
Φωνητική: το στάδιο κατά το οποίο δίνονται οδηγίες στους
αρθρωτές για την προφορά του εξαγομένου των προηγούμενων
επιπέδων και τη δημιουργία της ΕΔ (Επιφανειακή Δομή)
+
ΔΙΑΚΡΙΤΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚA
+
Διακριτικά Χαρακτηριστικά (ΔΧ)
Κύρια διάκριση
[+ συμφωνικό] [+/- αντηχητικό]
Τόπος άρθρωσης
[+/- χειλικό], [+/- κορωνιδικό], [+/-υπερωικό]
Τρόπος άρθρωσης
[+/- διαρκές] +=τριβόμενα, -=έκκροτα
[+/- έρρινο]
[+/- πλευρικό]
Ηχηρότητα
[+/- ηχηρό]
+
Βασικά ΔΧ φωνηέντων
Κύρια διάκριση
[- συμφωνικό]
Τόπος άρθρωσης
[+/- πρόσθιο] +=πρόσθιο, -=κεντρικό ή οπίσθιο
[+/- ψηλό] [+ψ,-χ]=i,u [-ψ,+χ=a] [-ψ,-χ]=e,o
[+/- χαμηλό]
Στρογγυλότητα
[+/- στρογγυλό]
Σκεφτείτε
Συνέπειες:
Οι κανόνες που εκφράζονται με βάση φυσικές κατηγορίες κάνουν
προβλέψεις
Κάποιες κατηγορίες αποκλείονται πρακτικά. Προσπαθείστε να
καταλάβετε ποια από τις παρακάτω κατηγορίες εναλλαγών δεν
μπορεί να ισχύσει με βάση τις φυσικές κατηγορίες – ποιες εναλλαγές
είναι απίθανο να συμβούν παράλληλα, και γιατί;
ɣ/[k], /
+
Φωνολογικές διαδικασίες
Επένθεση
Αποβολή
Ανομοίωση
Συγχώνευση
+
Φωνολογικοί κανόνες
A B / C ___ D
A = στόχος, Β = εξαγόμενο, C/D = περιβάλλον, ___ = θέση εξαγομένου
• Επένθεση
–Ø→A/B_C
– Ø → A / _#
• Αποβολή
–A→Ø/B_C
– A → Ø / #_
Παράδειγμα: Αφομοίωση
+
Φωνολογικές διαδικασίες
Παράδειγμα: Αφομοίωση
+
ΣΥΛΛΑΒH
+
Συλλαβή
Γλωσσικά παιχνίδια
Λάθη
+
Δομή Συλλαβής
σ
Εμ Π Εξ
σ = συλλαβή
Εμ = έμβαση
Ρ = ρίμα
Π = πυρήνας
Εξ = έξοδος
+
Συλλαβή
μέσα φωνήεντα
υψηλά φωνήεντα
ημίφωνα
υγρά
έρρινα
τριβόμενα
[æ]
υψηλή αντηχητικότητα
[b] [d]
χαμηλή αντηχητικότητα
+
Αντηχητικότητα και συλλαβές
• Παράδειγμα: και το [blænd] δουλεύει
[æ] υψηλή αντηχητικότητα
Κορυφή αντηχητικότητας
Πυρήνας
[l] [n]
Έμβαση Έξοδος
+
Αλληλουχία αντηχητικότητας
• [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.