Ders Öğrenme Kaynakları

Ders Notları
 Basılı notlar ve sunular

İSTATİSTİK

Doç. Dr. Adem AKPINAR

Ders Öğrenme Kaynakları Katılım ve Değerlendirme

Ders Notları
14 hafta / haftada 2 saat teorik

 Basılı notlar ve sunular

%70 devam zorunluluğu

Sınavlar ve değerlendirme:

 Ödev: 10%
 Vize: 30%
 Final: 60%

Dersin Amacı Dersin Öğrenme Kazanımları

Mühendislik problemlerinde kullanılabilecek
temel olasılık ve istatistiksel kavramları
tanımlayabilir ve kullanabilir seviyeye
gelmelerini sağlamak

İstatistiksel deney tasarımın temel ilkelerini tanımlayabilme

Temel olasılık dağılımlarını tanımlayabilme

Temel istatistiksel ölçümlerin (ortalama değer, standart
sapma, matematiksel beklenen değer vb.) hesaplamalarını
yapabilme

Rastgele olayların olasılık dağılım hesaplamalarını
yapabilme

Hipotez testleriyle ilgili temel kavramları açıklayabilme
ve uygun istatiksel testleri uygulayabilme

INS2001 İstatistik 1
 Dersin İçeriği

İstatistiğin tanımı, istatistiksel ölçümler ve İstatistiğin
Mühendislikteki Önemi

Olasılık Teorisinin Esasları

Frekans Analizi ve Parametrelerin Tahmini Giriş

Önemli Olasılık Dağılım Fonksiyonları

Örnekleme Dağılımları

İstatistik Hipotezlerin Kontrolü

Regresyon Analizi

Doç. Dr. Adem AKPINAR

Giriş Giriş

İstatistik Tanımı:

İstatistik Tanımı:

İstatistik hakkında bugüne kadar bilimsel yada bilimsel Kuyruklu

Yalanlar
olmayan pek çok tanım yapılmıştır. Bilimsel olmayan Yalanlar İstatistik
Benjamin Disraeli
tanım ve benzetmelerden bazıları ciddiyet dışı (1804-1881)

görünmelerine karşın, gerçekte bazı önemli noktaları There are three kinds of lies
ortaya koymaktadır; (Üç tür yalan vardır)

Giriş Giriş

Genel olarak İstatistik Tanımı:

İstatistik Tanımı:
• Verilerin toplanması

Dar anlamda İstatistik; geçmiş ve şimdiki durumla ilgili • organize edilmesi

toplanmış sayısal verileri geliştirilmiş olan bazı • özetlenmesi

tekniklerle analiz ederek gelecek hakkında karar • sunulması

vermemizi kolaylaştıran bir bilim dalıdır. • tahlil edilmesi ve

• bu verilerden bir sonuca varılabilmesi için kullanılan
bilimsel metotlar topluluğudur.

INS2001 İstatistik 2
 Giriş

İstatistik; bir belirsizlik bilimidir.

İstatistikçiler, "Nedir?" sorusuyla değil, "Ne olabilir?"
veya "Ne muhtemeldir?"
• "KCHOL hisse senedinin fiyatı altı ay sonra
şimdikinden fazla olacak." ifadesini inceleyelim…
• Bu ifade bir kesinlik içermektedir. İspat istendiğinde
gerçekliklerinden emin olunamadığı görülecektir. Bir analist,
KCHOL hisse senedi fiyatının gelecek birkaç ayda
artacağına inansa bile emin olamaz.
Giriş
• Şöyle ki istatistiğin verdiği sonuçların değerlendirilmesi
probabilite teorisinin ilkelerine göre yapılır. Genel ve
kaba bir ifade ile probabilite teorisi, herhangi bir olayın
meydana gelme ihtimalini inceler. Bu ihtimal 0 ile 1 veya
yüzde olarak 0 ile 100 arasında değişen bir sayı ile ifade
edilir.
Giriş
• İstatistikte, küme (yığın) (ana kütle) ve numune
(örnek) (örnek kütle) olmak üzere iki önemli kavram
vardır.
• Küme (population) aynı özelliklere sahip olan bireyler
topluluğuna denir. Numune (sample), küme içinden
analiz için seçilen bireyler topluluğudur.
INS2001 İstatistik
Giriş

Dil bilimi, belirsizliği "imkansızdan kesin'e kadar" ifade
etmek için yeterlidir, fakat bazı olayların belirsizliği
konusunda yetersiz kalabilmektedir. Burada kullanılan dil
"Olasılık (probabilite) " olmaktadır.
• Diğer yandan, istatistiğin incelediği olaylar gelişigüzel
(rasgele, random) olaylar olduğundan deney yada
gözlemlerden elde edilen sonuçlar kesin şekilde değil de
ihtimal olarak ifade edilir.
Giriş
• Sonuç olarak,
• İstatistik; verilerin toplanması, analizi, sunulması ve
yorumlanması ile ilgili ilkeleri ve yöntemleri içeren ve
bu işlemlerin sonuçlarını probabilite ilkelerine göre
objektif bir şekilde değerlendiren bir bilim dalıdır.
Giriş
3
 Giriş Giriş

Ana Kütle,
Evren, N = 20000 Ana Kütle
Evren
Popülasyon Popülasyon

n = 100
Örnek Kütle,
Örneklem

Bu kavramlara dayanarak İstatistik Bilimi;

Sayımlar, gözlemler veya denemeler sonucu elde edilen, az sayıda
Örnek Kütle
eleman (Örnek, Örneklem) üzerinde uygun yöntemlerle yapılan analizler Örneklem
sonucu bulunan değerlerle, elemanların elde edildiği bütün (Ana Kütle,
Evren, Popülasyon) hakkında sonuçlar ortaya koyulmasını, yorumlar ve
tahminler yapılmasını sağlayan bilimdir.

Giriş Giriş
• İstatistik ikiye ayrılır; • İstatistik ikiye ayrılır;

Tanımlayıcı (Descriptive) İstatistik
Açıklayıcı (Explanatory) İstatistik
• Verilerin özetlenmesi ile ilgilidir. • Örnekleme teorisi, Hipotez testleri,

• Frekans dağılımı, Yer ölçüleri (aritmetik regresyon ve korelasyon analizi

ortalama, geometrik ortalama, harmonik

ortalama, kareli ortalama, mod ve medyan),
Dağılma ölçüleri, (ortalama, sapma, standart
sapma, varyans, değişim aralığı vb.),
Çarpıklık ve Basıklık ölçüleri

Giriş Giriş
• İstatistiksel Bilgisayar Paket Programları, • İnşaat Mühendisliğinde İstatistik
Hidrolojik değişkenlerin ifade

SPSS
edilmesinde

MINITAB
Tarih En Büyük

SAS Debi (m3/s)
13/4/1984 235

STATISTICA
11/3/1985 342

MATLAB 9/4/1986 545
18/3/1987 400

EXCEL
4/2/1988 250
5/4/1989 245
22/3/1990 650
28/2/1991 450
3/4/1992 356

INS2001 İstatistik 4
 Giriş Giriş
• İnşaat Mühendisliğinde İstatistik • İnşaat Mühendisliğinde İstatistik
Yapı malzemelerinin Zemin özelliklerinin ifade
özelliklerinin ifade edilmesinde edilmesinde

Giriş Giriş
• İnşaat Mühendisliğinde İstatistik • Olasılık teorisi kavramlarının ve istatistik
yöntemlerinin bilinmesi mühendislerin verecekleri
Trafik değişkenlerinin ifade
edilmesinde kararlarda belirsizlik ve risk etkilerini göz önüne
almalarına olanak verir. Böylelikle daha gerçekçi
projelerin hazırlanması sağlanabilir.

• Çünkü, bilgilerimizin tümü bir tahminler ağından başka

Bu tür büyüklükler rasgele
değişken niteliğinde olup bir şey değildir.
deterministik bir yaklaşımla
ele alınmaları bir çok hallerde
yeterli olmamaktadır.

Giriş Yararlanılan Kaynaklar

• Bu yüzden risk yada tehlike, anılan belirsizliklerin
doğal sonucudur. Tüm insani etkinliklerin,
planlamaların, tasarımların yapısında/bünyesinde
• Biyoistatistik Ders Notları, Ankara Ü., Sibel A. Kemaloğlu, Esin K Babacan
• İstatistik Ders Notları, Dokuz Eylül Ü.
• İstatistik Ders Notları, Celal Bayar Ü., Emre Yalamaç
• Olasılık ve İstatistik Ders Notları, İstanbul Teknik Ü., Mehmet Özger

kendiliğinden, kaçınılmaz biçimde var olan potansiyel • İstatistik Ders Notları, Balıkesir Ü., Banu Yağcı

• Mühendislikte İstatistik Yöntemler Ders Notları, Erciyes Ü., Murat Çobaner

bir unsurdur.
• İstatistik Ders Notları, Karadeniz Teknik Ü., Murat İhsan Kömürcü, Ömer Yüksek,
Murat Kankal
• Riskleri yalnızca ve yalnızca istatistiksel
çıkarsamalarla elde ettiğimiz bilgileri olasılık
yasalarına göre değerlendirerek tahmin edebiliriz.

INS2001 İstatistik 5