Fa 1620.001 PDF

Universidad Carlos III de Madrid.
Biblioteca
. C
>T ,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

V n c
v r j i ) £ ' "
'— 4-'-si
-A .
flíU Á mV i''
j J >./.•■?' 'Í.
■
fi . ys, -.. ^r ' ~i > '
! ^ Acceflcrunt praeterea ObfcruationáS» qu.i:dam M \ij Ant. Ncbr.

in Accurnum : luris ciuilis Compilatio ; Legum Romana»
------------------- — ^ C /
rum, quae de iurc publico erant, Index , ex variis Auitorum

lucubrationibus colle<3:us.
1
/iV k k
t 4
i'f '*’
"Ii^
. t
/l fC ^
I iJ l C o ^ f
' l (
1
" 'i

R E V E R E N D I S S I MO ■
■ri
■-Í
. i».
i
D O M IN O ' D. GVLIELM O
C h i s o l m e , E p i s c o p o
Vaironenii digniflimo,
S. P.
V s ^ equidem illos
laude dignos arbitratus
fu m , Praefui ornatiffime,
qui morem antiquitus re-
x p tu m , v t quiique ingenij lucubra-
P onumquc fuarum opera, quae in pu-
‘ licum prodire v e lit, illis nuncupet,
^quos am et, colat, aut reucreatur, tan-
quana infulfum & parum liberalem cri-
toinentur. Cum enim Plato tum de
mum rcmpublicam optime habitu
ram proUunciauit , cum aut philofo-
)hando Princeps, aut imperando Phi-
Í ofophus ingenij neruos intenderit,re-
rumpublicarum curam gerentium au-
ipiciis priuatorum hominum otia di-
ari coeperunt,partim quoniam ita nos
is plurimum debere teftamur,partim i l,i
/ *< "■
a . 2 etiam
n.-

I 41V
ctiam vtad philoíbphanduni hoc mo
ih
do abhorrentes multorum mentes ah
liciantur. Eóque laudata h¿ec mana- f
uit confuetudo,vt cseteris etiam homi- f
nibiís aliquod doctrinae opus infcribe-
r e , amicitiae, humanitatífque fignumij
reputetur non ignobile, Cseterum, ve *
hoc V o C A B V L AR I'VM I V R I S
V T R IV s >tûnc primum opera
noftra ab iníinitis, quibus ante ícate-|
b a t , mendis vindicatum , & plus mille
non infimae notae dictionibus audum J}
tibi potiflimum nuncuparem , ad com-|^
■ ' munem hanc amicitia: rationem , re
cens mihi nat^ calife acceilerunt.Curttî*
enim feriis hifce Pafchalibus falutandi h
gratia apud te dinertiíTem,politior qua >
me amplexus es humanitas, menféque
vno apud te pofito vix xgrh tandem
djm ifiiti, tam arctis officij vinculis co- f ;
artauit, vt iniuria me ipfe afficerem,ni
pro fumma & pra:ftanti tua in me libe-
ralitate, gratse faltem mentis meae in
dicia ( quod re n eq u eo ) rependerem-
Gratius autem naturseque tux magis
t
confentaneu litterario hoc munufculo ^
vbinam,qusefo,gentium inucniam?Tu
enim;, \

en im , quem moderatrix humanarum
rerum prouidentia, in altiffimo digni
tatis gradu collocatum perpetua gra-
uiifimorum munerum procuratione
diftridum teneri voluit, inter tot,tam
1jT graues, tam multiplices curas,quotidie
c| támen aliquid temporis harum artium
tradatibni tribuis. Nim irum ,& vnuf-
quifque noftiu naturae fuae,vt ait poe
ta quidamyíe'mina icquitur. Et quibuf-
Gum diu ac familiariter v ix it, eorum
mores & inftitnta viuendi facile ac li
benter imitatur. T u enim fcilicet, qui
virtutis &c honcfti fpeciem aílidué ani*
t mo contemplarisjacérrimííquc mentis
i ^ --tjetilis contueris, cius incredibili amo-
‘ re inflammatus, nihil prseterea admi-
: . raris, non emolumentum,non gloriam
inanena,non auram popularem,n 5 Oje
tera , quíE cuiuis de populó contingere
i
queant: vfque adeo vt illu d , quod ex
■Í - . '
Platone Orator preciaré didum tranf*

tulit', Virtutis fpecicm oculis corporis
* ^ -^ o n cern i; quodij cernatur,mirabiles
fui amores excitatura, in te comproba
tum & confirmatum cííé videatur.Par-
I cc nec cogitanti in tuas laudes,quas
\
a 3 ipfe

-s-= 5 a iii
ipfc lubcns non audis , prorumpenti.

f P orro, cum bonorum omnium huma
norum honos fit maximum : ciimque
diis immonalibus, ( quorum in homi
num genus beneficia longe funt & plu-
rima & maxima ).nihil maius tribuere
autibleamus aut poffimus , quam hor
' nore graramquc eorum, qu x ab iis ac-; ,Mi.
>
cepimus, memoriam : cum denique,
\
ctiain fi qua: vjciffim a liobis accipiunt,
y i.
'pro multitudine. & magnitudine fuo-
rum erga nos munerum pauca & par-
ua eíTe intclligant, nihil majus tamen
a nobis requirant, idquc quod a nobis
fedulo redditur , .aequi boni faciant:
quemadmodum e g o , cum tuorum cia-.
ga me meritorum admiratione obftu-
pefcarh , gratiam tibi qualemcumque
t; poflum referre,aut certe gratam volu
tarem remetiri d eb eo : Ita tc naturam
in Hoc tuam , qua: verá & iblidam glo
riam , non inánem gloriae imaginem
fcmper expetiuit,ducem fecutum ,tuo
rum benefactorum .coicientia frctunif^
nuflani prseterea aliam mercede,qnam ,
liquidiflimam & iinceriflimam volu
ptatem ,'ex tua in homines benignita
te na
Universidad Carlos III de Madrid.

■ N.
Biblioteca
;
te natam acprotcctam tiagitare aut ex-
pedare,ipfaque honcftate(quod facis)
IrJ contentum eflc decet.Neque enim be
t'
neficia tua foeneraris Í fed ad bene m e
rendum de hominibus natura fadus, I
f honeftatem ac pulchritudinem virtur
tis, vnicum & verum tuae bencficentisc
omniique virtutis frudum c 0e putas.
Q u o d reliquum itaqup,oro,hoc qua-
lecumque monumetum, pignus,ac te-
ftimoniurri gratitudinis & reuercntiac
erga te mcsc ,,tibi quidem , qui intima
. diuini iuris penetralia ipfe calles, non
neceíTarium,adolefcentibus tamen,qui
idem ingrediuntur ftadium,iatis per ic
laudatum, eodem animo quo á me of
fertur, grato videlicet & candido,acci
pias & tuearis. Vale. Lugdun.
Prid. Kalend. lu n ij, Anno partus Vic-
ginci c 1 D. I 0 X c I.
C E tua: dicatifiimus
" A L . S c o T.
4 AD
----------
'M
I Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

^ *<^ ^ ^
ADVERSVS in
fa n te s \
IVRISPE-
R I T O S, V E R B O R VM
culcum non clle aiper-
' nandum.
>^ '? l:
O c V M prof ric
tas ,~Jtgnificatio ac
interpretatio, (¡ua-
ti in ctmli pruden'
tia fit momenti,hoc
ipjo mantfeiiu’ efi,
(juod lurfionfiultt fiere fim u l ac edi-
Uurn aliquod propofitum efi, mox ad
*~uerhorum interpretatione properant:
nec m ediEik modo id ohferuant f i d in
ceteris quoque fe r e omnthus turu tra-
¿latihuf. Hinc Labeo Anüñius ^ te-
f i e Gelho j iuru quidem ciuilis difici-
piinam principali fiudio ex ercuit , ffi
confiulen

i confuUnúhus de iure fublico rejôtíp»
tamt:cdterarümcj^ bom rum aríiü non
i ypi
expen f m t : ^ tn Grammaticam fejiy
atenué D¡ale5i i c d , litterdfcj^ antiqmo^
res penetfaueratjatinarumj^ aôcum i
origines rationejque percalluerat:ea(j^

prdcipueJctentia ad enodandos plero/ - .
ûe turu. laqueos <vtebatur,f/mc Ad,
fa h itu ^ utnttliahus , Koman^ tog^
gloria^quem ómnibus fine controuerfia
mgentjs anteponit L. 'Vallenfis , exa-
üi/iimi afir tudicijiquaílione omnem
iuris ojerborum proprietate, aut dqui
diíputatione, aut <voluntatis come-
Elura contineri ajJent. Stc quodd loco
Cicero^ tantm ille a/ir, o j t Romanum
forum fimtlem nunqua habuerit, pro-
prietatem fermonis ¡urisconftltorumi
peculiarem ejje affirmat. Etplañe I «-
risconfulti om n es , qui inter manus
ojerfantur,hoc e/l,ht de quorú fcriptis
excerptd fu n t PandeElê ne quid de
a X prtfcis
t I

prifiís iüíé d ica m m , quorum a d nos
Jcripta non peruenerunt) nihil eji mea
p n t e n t ia , tnquit Valla , quod addi
adim têpojje ‘îdeatur,non tamelo--
quenÜ£ ( quam quidem materia illa
non magnopere patitur ) quam L ati
nitatis atque elegantia ,fin e qua caca
omnis doUrina .efl ^ lUiberatis, pra-
ferttm in lure ciuilt, %Jt enim ^ i n -
tiltanus mqmtômneiusy aut in <uer-
horum interpretationepofitum efi,aut
in aqut prauiq^ dtficrimine, ^ jso d igi» >
tur leguleij tsit dtcunt, prudentiam in
rerum ejje cognitione , orationis fa cu l
tatem nihil a d rem pertinere , rvidea-
mus qualiter conñitui pofitt.METuU
lius Ithro tertio de Oratore,de eloque-
tia loquensi^ffeque njero, inquit , hoc
fulgit fdpientifimu Regem Philippum)
qui hunc it¡4Lex^ndro filio doEiorem
* ***
accierit de Artfiotele loquensfd quo .
todem ille ^ agendi praceptaâcc{pe-
•' ret.
f
f
t
r e i , ^ loquendi, ^ unc,Jtue quis a/o-
I
let eum Philofiphum , qui copiam no- ^

his rem orationis^ tradat, p er me ap
pellet oratorem lic e t: fiue hunc orato
rem, quem ego dicamptptentiam iun-
Elam hahere eloquentia, Phdo/ophum
I appellare malit,non im pediam , d u m
modo hoc conflet, neque infantia eius,
qui rem norit , f e d eam explicare di
cendo non queat:neque injcitiam eius,
cui res no fu p p eta t, ojerba non depnt,
ejfl laudandam. Item in Oratore p er-
1
feElo, R esficfe habet,compo[ite ^ or
nate fin e fententijs d icere, infania efl:
Jentent tose autem fin e a/erborum ^
ordine 0 modo,infantia, E trurfus \
%
alibi, lUud ojeriHs, inquit, neq^ quen- .
quam m eo d fir tu m ejfe p o fle, quod
neficiatmeque p i d optime f i i a t , igna
rus^ fit facienda ac polienda orat io-
nis,dferte ipfum quod fiia t dicere p o fi
f i , Phoenix item apud H om erum , a d
Achtlleip
f Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

f
^ ch iü em loqmns, ita in q u it , Pater

tu m Peleus , cum te primum ex
f
Phthia patria ad nAgamemnona mi-
f i t paruulum adhuc ^ bellicarum re
rum ignarum , me tibi ideo adiunxit,
rut u troq u e in genere m ñttuendum
n1
Vf
3
te fiufctperem, Cenjuit enim te ^ di

cendi pracepta-accipere debere , ^
agendi, Zlt tam m a n ifefiu m fit, iun-
gendam eJJe cum eloquentia rerum
prudentiam , ^ contrd , fi quis modo
no aut infans, aut ihfanus dici <i/elit\
^Proinde miramur noHri temporis lu-
rifieritos tam ab eloquentia alienos,in
quibus ^ e l peculiare effe debuerat,di-^
fepte atq^ ornate dicerei x/t qui in m a
xima m puhltca luce <verjantur \ at-
que omnmm oculisiqui, f i conjultos,
prudentes, peritos denique iuris dici
n jolun t, dignos^Jolos ommum litte
ratorum homtnum exiiiimantiqui re
rum humanarum diúwárumq^ arbi
trium

.-s ,
triu difieptationemqm haieant: quiq^

njtrosp r i n c i p e s fupra humanum'
fá ñ igiu m eueEios,/oluere ^ illig a r e
legibus interpretationibus fuispofiint,
V
'H onmcfugit quid LaElantius libro ,
-T^
quinto fextoc^ 'de eloquentia disputa-'
uerit , <uiripp loquendo lauttfiimus:
\ fe d nos de L atin itate,^ elega n tia ,^ r
ferrnonis puritate loquimur,nefeilicet
illotis manibus quodCaius lu r ifo n - j
í
I fultus <uetat) diuinarum humana-
f
rumque rerum fcientiam aggredian i
tur, f d Latinitatis modo ac proprie
tatis nc/erborum notitia mfiruEti, tton
» —^
de difería iUd ^ oratoria eloquentia,

quaiurisfludiofs noñro feculo necef-
fa ria non eft,tametfiolirn <iat qmfque
iuris erat peritifimus fita etiam tn di
cendo prafiantifimus. Sed nunc) f roh \ i.
pudor,nudam ifii •nerborum rationem

habendam autumant, dum fenfus af-
"A
fequantur :fanguinem f i l i c e t legum,
- nori
iir i:
o
r t'
'4 ii
k
'k *
t M

non autem ( *vt eorum v erb is fvta r )
N atramentum: non flor em,fed /rugem
fctentta con/eBandam arbitrantur,
tAtque hac ita dicuntyquafiaut fuer-
ha,rerum imagines effle n r fa a n t,
jenfuum inuolucra, qua quam maxi
me ef/ingi congruenter accommo
date rebus debent, aut qua/i Partolus
^ P a ld m , ^ reliqui eim de ordmis,
quos iñ i ruerborum contemptores pro
* s
numinibus colunt, ^ quorum fcripta

interfacrorurn njatum oracula in la
var qs habent,fêrba non tp/i appende
re quafi ad Critolai libram foleant, Vt
enim tUequadam/olertiainaltera li
bra /ita lance antmi bona imponens,in
altera corporis ^ ex terna , multum
admodupropendere tllam 'animi lan
cem deprehendebat:fic tfii iurtsfertti
fvnumquodque 'Zferbum, atque adeo
fyliabam, in quibus commodum flt lo
cis ad coniiituenda fu a dogmata,pon
deranda

derandafolerter admonentes, njerhó^
tum <^tres ex cutereJe , ^ fcrupulari
etiam differentia d ñ m a r e crcfdinjo-
lunt, ^ u o s [e fibi imitandos iiii ( id
quodfatentur^ propofuerunt,nifi ma-
nifeñe cum ratione injanire ‘Velint,
fib i^ pu gn ate, *z>erba quoque ipficu
rent neceffam e f l , non flenflum modoi
quandoquidem ex v e r b is flnflus de
pendent, In hoc enim comparata fltnt
ruoces , <z>t id, ad quod funt infiitutie
audientibus ffl) legentibus inflnuec:
alioqui flu ñ ratoria ejjet nserborum
in ñ itu tio, flnonJuo munere fu n ga n
J
tur,flednêl audientis ruel legentis ar
bitrio deferuiant. FruHranei ejjent ti
tuli ilii integri de ^verborum flgnifi-
catione, non in iure^ modo ciu ili, Jed
etiam pontificio. Sed a g e , njiuant i fü
1k fu o m o r e , ^ iniquiflima tyrannide
ven eran dam illam prifcam maiefla-
X
tem legum con cu lcen t, opprimant,
r
m
euertant:

%
euertant: nos.quod inñitutum efl no-

flru m perflquamur, reEii f ducta fuh-
ntxi, ^ e c enim debet ob hoc d ^ irtu-
I
te quis defliiere , quo'dpauciorfit nu

merus eorum,qui reEle a/iuunt: Jed eo II
magis ad probitatem contendere, Hac
habui qua huic Léxico prapotterem,
pofcente loco, quo permcactam eorum
refellerem, qurfe v er b o r u m contem
ptores ex pfôfej/o taElitant , ne quis
*verborum proprietatem ac fignifca-
tionem j qua efl huius libelli materia,
negltgendam , ab illu fa lso perfuafus
cpedat, U a l e , LeHor candidiflme,
^ noñratn diligentiam hu quo
que minutijs benigno f a -
uoreprofequere.
*
PROOE

!4
/
tt
'ii
is R O OE M I V M
r
V O C A B V L A R l l
V T R I y s C ^v E
I V R I s.
it . *
V O N I A M iu r i o p e r m d a tu r u m ,
p r iu s n o jfe o p o r te t v n d e . n o m e n iu r is
d e fc e n d a t, f . d e i u jli t i a iu r e , /, j . m
fr in c . (¡r {vt ait Philofophus prim o E-

lencmrttm) qui virtu tes vocabulorum ig m r a n t, d e
fa cili paralogU antur, id e fi,decipiuntur. N ifi enim
t nomen rei ¡c ie r is , cognitio rerum p e r i t , fecu n d u m
t
i J fido.T urpe etiam v id etu r p a tricio, & n ob iltviro,
d r caufas orantiyius, in quo verfatur, ignorare.ff.de
Q rig.iuris.lij.^Seruim autem Sulpitius.& de Hx-
reti, cum ex iniuniio. x x x viq. dijlin ii. fedulp. Ex
quibus omnibus habetur, quod nem o debet ignorare
fcien tia m , in qua verfatur. ^ u o d attendens le
g i flator Vlpianus dicit. Bene eH,priufquam a d v e r
borum interpretationem perueniam us , pauca d e
Voc.Vtriuf.Iur. b ip fu s

X PROOEMIVM.
i I
ipfius jtgn ifca tio n e tituli referre, f f . f certum peta
tur l.j. idcirco quoroudam term inorum , qui in iure
•utroque maxime frequentantur , necejfarium fo r e
duxi defcriptiones d r f i g n i f cationes clarius expo
n ere , tam ex fu m m ü Ano. ^ Goff. quam aliunde
coile6toru, propter iuuenes m axim e iuris vtriufque
candidatos.Et hoc breui ^ alphabetico ordine[vt eo
m elius m em oria com m endentur, d r citius inuenia-
tur)perJlringendo etiam cum allegationibus in locis
fu is'.v tin iure m odicum perfeEii p er ignota minim);
procedentes,his cognitis p rim ip ijs, ¿ r terminorum
jign ifca tio n ib u s, accejfum fa ciliorem habeant ad
•vtriufque iuris notitiam ,quia omnium habere m e
m oriam ,dv in nullo penitus peccare,potius e ñ diui-
nitatis,quam. mortalitatis.C.de Veter.iur.enucle.l.q,
§ f i quid aut em ,ver. quia om nium . Et notat Bern,
d e Reficript.cap.cum adeb.in g l e jf y d e confirma.vti.
v e l inuti.c.porreifa.in g lo jfq . id eo que,fi leiiori alh
qua vocabula occu rrerin t, quorum expofitio
hic non inueniatur, de hoc non m ire
tur,quia n ec om nium m em oria
potuit occurrere.
/- é
c/ r VoQa
-t
f -
o
/
* /•

I N
■ i:. ■ ,
Vocabulariiim vtriufcjue Iuris
Ve littera cxf.
L i t t e r a falu* [Si paterfam ilias vxori an cilla
taris a Cicerone in rum v fu m fru d u m legauit a fi
ea ^ M ilone,quod, lio, neque a fecundo herede le
vticribit Alconius, g a u it, mortuo filio m ulier vfum
li videbatur iudici- fr u d u m no am ittet.] Idem pro
busbona caufa,ab- C luentio; Itaque ei reftamento
foluebant rcuin: notám qiie ab- le g a t grandem pecuniam a fi
folutionis , A iitcerá in tab ella, lio , fi qui natus effet ab fecfido
quam a Prxtore accipiebar,fcri- herede nihil legat. M.'iicellus,!.
bebát. e ic e ro ;[q u o d nili vidif- 6 íF.de Auro &; argento : [Seia
fet poiTe abfolui cum qui fate ab hxrede P.M f uio ita le g a u it.]
retur, ciim videret no fateri,ñ e I u lia n u s l.q u x litu r n . 9 i.if.de l e
que quxri vnquam iuíriíTet,nec gat. 6cfid . 2 . [Si filius fam ilias
vobis tam falutarem hanc in iu- qui filium habebar, h e r e s in f ti-
dicando litteram , quam illam tutus fuííTet, an ab eo filio cin$
trift'^m dediiret. 3 Eadem nota le g ati polfet } I£e.fpondi . ciiin
fuicin tutfragiis Sc comitiis le polfic a lilio patri leg ari] 6cc
gum, qua le ciues repudiare ro ite m ; Si m ih iie r u u s a te herede
gatione n ligniiicabanc Na dux leg atu s fuerit. [N ératius l. a T i
dari tabuix Iblcbaur,quarum in tio 6 4 .de F u r t.jA Titio herede
altera V.R.id eil,vti rogas,fcri- homo Sero leg atu s,an te aditam
ptu erat.-in altera , A.id cft,A n hered itatem T itio furtum f e
tiquo,antiqua r e c u o r , noua no cit.Hotoman.
placer:ed enim ,vt Eeftusprimo A D v v m v i r o , pro Imperio,
libro fcribit , A ntiquare,in mo vel pcriniiTu D uumuiri , Vlpia-
rem priilinfi reducere.Hotom. nus l fi quis.$ 2 .§. 6 .if d e F u rt.[S i
A c e‘ r r o herede legare; certo fugitiuum m eum quis quali fuil
heredi vt legatum ahquod prx- a Duumiiiro,vel ab aliis qui po-
ll;:t,m andare, ile, vt ab illo de- rcftatem h ab en t,d e carcere vel
b ;atur folo . Cicero i s Tcpicis, cuftodia ¡d im itte r e r , an is f u n i
b 2 . tene

^ Vocab.vtriurquc Iuris.
t e n e t e t u r í] In vujgatis libris. tu t: 6c firi¿li ¡udicij,quia fimplU
D i m i t t e r e t , A c c i p e citer,ait Cicero. AÍperéSc dire®
re T ; vt f l t , potcftatcjm d im it ¿¡16 o p o rtere, de certa definiti®
tere : quod mihi non probatur. que fumma dicebatur. Aio vero
Nam ita hoc di¿tum eft.vt alibi, an tiq u i pro affirmo & contcndo
ab ajiquo fc liberare.Idem Hoc. d ic e b a n t , au¿üore NonioiVndc
A 1 1 B E R I s , p ro q u a n d iu lib e - A ientia Cicero appellat , q\ix>
xoshabebit. T erentius, 1.fed fi, Grseci forenfi 6 c litigiofo verboj
ff. de Condit. & demon- e/^'.Ho t o m a n .
firat [Ciim vir vxorijfi a liberis A T i t i o perfo luere, de Titi j
non nupfcritjin annos fingulos num m is folucre. Cicero ad At-
aliquid le g a u it , quid iuris fit? tic lib.v.Sc pro Plancio. Plautus
lu lia n u s refp Sd it, pofle m u lie M e n fc h m .[D jf o d e s a te,poftea
rem nubere, Sc legatum capere. reddidero trb i.M em .lm o d a abs
Quod fi ita fcriptum clTet , Si á tc.] Interdum tamen ab aliquo
liberis impuberibus non nupfe- fo lu idicitur,cum e x a d a a d e b i -
lit,lc g c m locu non h abere:quia ^ tote pecunia numeratur.VtEpi-
m agis cura liberorum ,quam vi fto.ad Attic.vii j [Q uintus labo
d u ita s in iu geietu r:]id eft,Q ua- rat vt tibi quod debet ab' Egnai^
d iu liberi erunt impuberes. Pa tio foluat,Jid eft,ex ad am ab E-
pinianus 1 . cum tale. 7 1 . fF. eod. gnatio debitore fuo. H in c n a tx
cum tale legatum re liilu m elfet illae funt praetorum formulae,Ab
Titia 2,fi a liberis non deceifciit: aliquo poffidcre , pro alicuius
'sim iliter Paulqs libro S e n te n certi hom inis ppifeffionem o h -
tiarum ii.cap .xxix. [Potioi quis tiñere. Prxtor,l.T.Vti poffid. Ab
eife debet, in q u it, non foliim a aliquo vti re quapiam , q u iilli
gradu generis,fed & afu bftatia praecife rei fux vfum adem it,cu
rei fam iliaris.]Sim iliter in C lue que quoquo modo tetiner. Prae
tiana Cicero dixit; [non modo to r , l.i.ff. d e ltin .a ó liíq u e p riu .
dicen d i a reo , fed ne furgendi Ab aliquo aquam ducere,id eft,
q u id em potcilas eratiid elt, pro, ex illius qui praecise nominatur
ICO. fundo dedu¿lam habere.Praetor
A S E prxdia nulla venundari,ve- in l . i . ff.de Aqua quot.Ab aliquo
* tufte imperatores dixerunt, in abfoluijVide vocem[Abfolui.]
Li.C .D ebitor.vendit.pig. pro A A a n d o facit feparatione,
fua fam ilia nulla fua prxdia. &: quando in c l u d it , & quando,
[Scriptura,inquiunt, teftamcnti e x c lu d it,not.Io.And.de praeb.c.
com plex’ eft debitor, nulla a fe ftatutum .li.vj. 8c Archi.deEleft.
prxdia venundari ] id eft. Cauic cap. j.eodem lib.Et a , 8c ab,in fi-
jie vlla fua praedia vendantur. m ili not. Archidiac. xxxj. diftin.
A c c u tf autem A s E , id e f t , ab aliter. E td e a .in c a p .p r o u t .d e
^ ipfo creditore , quod abfurdum d o lo 8cco n tu . Et eiiam a , 8c ab
eft.Hotom. denotat feparatione.C.dc nupt.
A. T. M. D. O. Aio te mihi dare o- J.a C aligato. 8 c ibi pcrC y.in gl.
p o r t e r c : vt Valerius Probus te- , iij.l.ordinata.ffde Libe.cau. &
ftatu r: quae perfonalis adfionis ff. de duob.re.I.fi ex duobus, vî
fuit formula , quia perfona rei textus cum glo.ff.de a£fcio. emp.
nom inarim in agendo notaba- l.iii.§ ,fin .lte m A ,vel A b, eft di-
’ a io

d i o fignificatiuá ptiini term ini D É iilis diólionibus A.vcl A B, aii
a quo,iicut d id i o [ v f q j , ] term i includant vel excludant i vide
n i ad quem. Hic autem terinin® Bartol. in l. patronus. §.j. in fin.
a quOjiigniiicat éxclüfiué vel in fF.de L egatis iij.& an Icpatatio-
cluñué. de quo Bart; in 1. patro 1'iem denotet,Bartol.in l.m cm i-
nus.íF.de leg.ii j,Vnde A ,vcl A B , niffe.de Officio procon. & in l.
iignificat excluiiuc dicendo in li ex duobus.dc Duo.reis.ff.
iiatutOjA puilu campan^jde fe A d d e , quod prxp oiitio A , cxpo-
ro nullus vadat per vicos fiib n itu ta liq u a n d o pro poli. l.ij. §.
poena tali. Nam hoc ftatutfi in- ^ ad m ag ilh atu s.d e Orig.iur.
teliigitur pullata cam pana.ldeo
li quis vadat quando pulfatur,
n5 incidit in pcenam ; in cluliue
D e iA, ante 'B.
figriilicatjibijA pulfucam panx, Ab aliquando ponitur pro[cotra,]
de mane q u ilq j potcft domum vt l.commifla.ff. de Publica, ib i,
exire , quia fiaiuens fic videtur ]Ab heredibus.] id e l l , contra
intellexiíTcjScc. Et vide plenius^* lered es.ib i eft A D.non A B. A -
dc illis didionibus p erio an n em liquand o ponitur pro O B. C. Si
de Ferra, in fua p radica in for quis im p era.m a le .1 ) .ib i,[ a b in -
ma capituli, quando tcftes pro- iu ria ,]id e ft,o b iniuriani. A li
ducutuk ad aeternam rei m em o quando pro [Pér] E x tra.d c Ap-
riam. Adde hic quod aliquando po.A.ab eo ,qui libro fexto. Et
haec prxpoiitio a,ponitur pro fi- differunt A,&¿ A B,vt his veifib,
n e;v t lege j.ff.dc Legatis iij. j.h i co n tin etu r,
quibus. &c ibi gloff. fupervcrfi. fa cit A , facit A B: fed in
Apoiides;& gioit. in l.quida de
hocdijferre videntur^
cedens. in princip. fupcr verbo,
[alogiftás.] de Adminiftr. tuto, A B cum vocali , relicuis v u lt
& de A d i l .e d i d . l . ii quis fit fu- A fodari.
gitiuus,§.apudLabeonem.fupci: de A b no. ff. de Aqua q u o ti.& x -
verbo afylum. Aliquando poni fti.l.j.§.xftatem. & C.de Temp.
tur caufatiue,xxvij.qu^ftionc ij, appcllat.l.final.in princip. & Iv,
coniugcs. 6c cano, coniunx* &c. d i l l i n d . c . qui partem. 6c Ixxvij.
lic.^.cx his.Aliquando pro[ex.] diil.in veteri. XXXV. q. vj. ab ifto .
vt ff. de Acquirendo terum do- xxxvi j. diftinc. a quibufdam. Bc
niinio.l.adco. $. q u o d f ie x v n o . ^per A rchidia.xxxj. diftin. aliter.
& xvj.quaeilio.iij poft q u in g en A B, aliquando denotat feparatio-
tos. §. item fi dc r e b u s . c a h . fi n em : vt ell gloff, exprcffa in ca.
facerdotes. Aliquando ponitur llatutum .de Prxben. in vj.gloff.
pro [p er,] C .a d legem t a b . d e in l.fi ex duobus, in verbo [ab
P la g .lc g c p rim a : ibi.[a qu o,]id altero.] ff.de Duob. reis. Bc in 1.
cft,per quem . 6cl.fcruolegato.§, ii j.J.fin.in verbo [ a Brundufio.]
primpjff. de Legatis j. Aliquanti ff.dc Adio.cmpt.Bc ved. Bald.Bc
do fubauditut a iure, vt ff.de R e VAlexander dc Imo.in 1.prima,ff.
militari. 1. m ilitc s .ib i, m ilitia,] Si quis cáutio. Io an .de Imol. Bc
i d c f t , a m ilitia . & dc Negotijs D pm in.in capitul frequens, fu-
g eilis.l.lib eito .§.litem .ib i,[fen - pragioff.in ver. xv.[ar£latur tc-
ten tia,]id eff,a fem cntia. p us.jd cR cftit. fpol.libro fexto^
b 3 cum

6 Vocab.vtriufque luds.
cum concor.ibidem politis. latio n e aliqua,fed verifimilitU*
I N T E R D V M ponit pro [poft’ dine d u d u s , capfulas efleinter-/
gloíT.in Kneminem. C.de decu prctatur baces. Quod^cu fit nU
rio. Quandoque p ro[iin e,] vc- liiii verbum ,interpretam entum
lu ti cum dicitur A b RE,ideft,ii- quoqi erit inane. Philippus Be-
n e caufa.l.ii quis.ad finem.C.de roaldus quodam in loco fuarum
Fur. com m entationum , bafcis le g it
A b ACES erantrepriiitoriavafo- vocem v ulgi fequutus. Sed de
Ium pietioforum. 1. heres.§. pe- hoc le g e v e r b u m , [C o rin th ia
n u liim de leg. ii/. Alciat. tam en vafa.]Mebr.
libr. P arer.iiij.cap itu l.ij. leg it A b a c t o r fecundiim Ifid. lib.
X. etym o, eft fur iumentorfi vel
bales.
A B A X, is,fjue ab acus,abaci,] ta pecudum , qu^m vulgo vocam’
blilla eft,in qua efcaria, 8 c poto abigeum . Nam ab igeus eft qui
ria vafa c o llo c a n tu r , q u x lu nt crimen abigeatus committit. 6 c
ineufacminifterio parata lu u c n . proprie ille q u i pecora alicuius
“ a p a f c u i s 6c arm entis fubducit,
LeBus erat Codro Procula mi ab ig en d i ftudio,hanc artem ex
nor,vr ceoli fex, ercens , vt per aliquod fignum,
OrnamenUim A u f o n iu s , q u o d facit,ip fa anim alia fugiat,
T tñ ilibus fama eft (cenaffe A - fcparentur ¿c difpergatur, & ea
fic recipiat .f. cum panno rubeo;
gathoclea regem, vel alias oiics quafdam ad n e
Atque abacos' Samio*[dfe o- mora fugando, vt alius accipiat^
neraffeluto. 8 c dcprxdetur. Et eft abigeatus
Cicero , V. Tufcul. q u x ilio n e crimen capitale, C .de abigeis.l.
j^ b a c o s complures ornauit au vnica. Et m axim us orator apud
ro & argento csclato.] Idem in 'Grxcos Demofthenes differen
V erre;[A baci vafa omnia v t e x - tiam ponit inter furem , 8 c abi f
pofita fuerant fuftulit.] Sed [a- geum dicens quod ille , qui vna
b acu s] ab eo quod eft folam pecudem furripit, fur eft,
C r e c e , eft in clin atu, qu o dtefte vt fur coercebiturrfed qui to
Prifcia.Iib. vij. de o d o partibus tum gregem f u b tr a h ii, abigeus
orationis, pcnultiniam gen itiui eft, 6ccL‘iminc ab igeatus tenebi
b re u ia u it, quod iign ih cat prx- tur. Et fine infcripticmerecipi-
terea vafa q u x d am v ilio r a , in tu fh u iu fm o d i crim inis accufa-
quibus prctiofiora reponuntur, tiOjVtd.l.vnica,C.de abigeis.
[ataifor] Poeni v o c a n t , de q u i A b a c t o r e s ab oratoribus &
bus lauolenus lurifconfultus li. hiftoricis appellantur, q u c s lu -
'XXxij.Dig.qui eft dcLegatis ter rifconfulti v c c a n ta b ig e e s. Du
tiu s.1.haeres. §. pen. [C u iC o rin . plum vtrunque n cm en a verbo
t h i a ,i n q u i t , vafa legata elfent, [ab ig o ,is,]q u o d in teralio s fcn-
abaces huic quoque eorum va- fus fignificat etiam á grege fiuc
forum collocandorum caufa p a armento pecude furto fubduce-
ratas deberi Trebatius rcfpodit. reihinc abactores & abigei d id i
Pro quo in codicibus rccentio- huiufmodi fures. Qôd genus
ribus tn en d cse[b aces,ja littera hominfi inHifpania m axim e in-
d if p u n d a k g it iu . A cciiifiusno u e n iiu r ,d ic e tc y ir g il.in s.Geor.

A u t impacatos a tergo horrebis prie dicitur, quod adhuc in do-
Iberos. tninio venditoris m an ct:v en d i-
titm tamen certe dicitur.] Aba
Q¿iod Seruiasinterp.aba£lorcs,Bc lien atio vcrb e f t , cius l e i q u x
íu b d it;[n á omnes feicHifpani, mancipi eft , aut traditio alteri
qui iidem funt & lbcn>aceirim i n e x u , a u t i n i u i e c e ifio , intec
abadorcs funt. ]A piileius 7 . de quos ea iure ciuilifieri poiTunt:
afino aureo: [A b a d o te m indu vt fcribit Cicero inTop.Q uo ex
bitatum criientuniq: pcrculTo- loco tria notanda Bc obfcruada
tem crim inantcs.]A m br.in fer- funt.-primu, ciim fex fint acqui-
mone de hoftib** carnalibus no ledarum rerum m o d i, quos Vl-
m etuendis, [A rm enta diripiet: pianus in InftitutiunCulis en u
iilu d dam num ab ad o rem tole m erat,E m ancipatio ,traditio ,v-
rando iain d id itit.] Sed q u em fucapio,iniure ccifio, adiudica^
admodum diximus, á lurifcon- tio ,lcx : duos tantum folos eflc»
fultis potius abigei dicuntur,de quibus res á dominio noftro in
quibus tit. eft lib. xlvij. Dig. In^ alien u m traducantur,m ancipa
cuius prima lege Vlp. his verbis tionem fcili?ct,B cin iu icceflio -
f c i i b i t : [Abigei proprie ij h a nem .Q uod tam cnPaulus,honio
b e n tu r, qui pecora ex pafcuis Grxcus., litigiofus , natura con-
v el armetis fuotrahtyit, Bc q u o trouerius,Bc hoftis an tiquus lu -
dammodo deprxdantur, abigé- rifconfultis a d d itu s , fuo more
di ftudium quafi artem exercet, c a u illa tu r : in 1 .ab alien atio n is.
oues dc gregibus , vel boues dc 28 .if.deVerbor.fignific.[abalie-
arm entis abdiicetes.] C xteriim nationis v erb u m ,in q u it, e tia m
ii quis oues aberrantes aut alias vfucapionem continet : vix eft
quadrupedes abduxerit >non fe e n im v t non videatur alien are,
rit reus crimine ab ig e atu s, ffed qui patitur vfucapi.]Q âii v eib
t potius furti. Eft enim abigeatus quis fciens prudens rem fuam
ipfum abigei crimen , quod in vfucapi patiatur.aut fi fortequis
Hifpania grauiiis quam alibi ge co animo fit, res ex maiore par
tium debere puniti Hadrianus te iudicandx n 5 fint:autiiiucU -
C xfat procohfuli Beticx rcfcri- c a n d s non fint,qui patitur vfu
piit;[A bigei,inquit, cum durif- capi,no pro derelicto rem fuam
iim€,non v b iq u e , fed vbicunq; haberet,ac proinde alienare n o
frequentius eft id genus m ale d ic a to r , quia verbum hoc c e ita
fici j.l.j. ff.de Abig. Atqui dixim® Bc alienantis,Bc cius in quem
ex auftoritate Virgilij Bc Seruij lienatio fit, perfona complcéla-*
Hifpanos maximé hoc crimine tur.l.in omnibus, ij.ff. dc O b li-
laborate. Neb. gat.Bc aftion.Tamctfi vfucapio
A b a l i e n a r e vetus verbum
, nem tertiücfle modum quo res
eft ciuilis iuris , hoC eft, ciuium peife¿léabal¡cnantur,cÓ ftet ex
R om .proprium , peregrinis ho eodem Vlpiano cap.i.Bc xix.Se-
minibus Bon ita comm une:quo cundOjCX hac definitione in te l-
peifefta rei alicuius alienatio l i g i t u i , abalienationem earum
fignificabatur.ltaq, Vlpia.I. Ab tantum rerum d ici,q u 9 uiancipi
alienatum ^ 7 .ff.deVcib. iignif. fu nt:non etiam earum qu^ funt
[Abalienatam; inqnit;non pxo^ nec mancipi. Sed cum y lp ia n u s
b 4

Vócab.viriufquc iuris.
í n Tnftitutiunculis tiadítíohem ibi qux fit differentia im et Epi
dicat propriam effe rerum nec fcopum 8 c A b b a te m , vide iÉi-
m a n c ip i, quid eft quod^CiccrO d e m F e lin .
a h . A balienationem traditione j VBBAS habet dignitatem , cap;
fieri ? Subdifficilisnodushic vi vt Apoftolicx. de Priuileg. in vj;
detur, quem tamé explicare co 8 c in Ciernen. & fi principalis,
nabimur. Nam Cicero non fim- de Refcr.fic ib ld cm C ar.j.q. imo
r pliciter traditionem d ix it, fed
traditio nem n e x u : 'quo verbo
A b bas o m n ib us prxlatispoftE-
pifcopum d eb et prffcrti.de quo
m ancipationem fignincariBoe- p et F elin.in d.cap. meminimus,
tiu s,n o h apehe ille <|uidem, ac de accuf.
nom ina timi fed tamen ita fign i A b B A T I s s A habc.tdignitatem,
ficat,vt fatis intclligatiir. C uni cap.indem nitatibus, de Elee, iit
enim nexus formulam, litiim q j v). in ^ . vcrum^. & Lgenerali.C.
ex Gaiol. C. d c f c iib it , indicat de facrofaiic.eccl. Domi.de fan-
'1i nexum ad mancipatidnem pet- ¿¡fco Gehii. in cap. indemnitati
I tinere.Ex quo intclligitur,A ba bus. Fclin. in c, meniinimus.de
lienationem m ahcipationé, 6 c accuf.verfi. [vlterius quxro,]
'■Í. in iure cefiione f ie r i: traditione A b b r e v i a t v r a dicitur in*
au t nuda,hoc eft fine nexu 8 c U- ftrum cntum notari) nonexten*
bra,fieri non potuiffe. Poftremb futn.Bar.Wchirographis. inprin.
e x eo loco conftat, Abalienatio ih i)«not.ff.dc admin.tUt.
nem propriam ciuium R om . A b d i c a r e , in quit Nonius,eft
fuiffe,non etiam peregrinorum. fam ilia a b iic e re ifu m p iu autem
A B A M IT A , eft foror abaui.ff.de a G rxcis vidétur *, qui patrem
Grad.l.Iurifconfal.$.aUunculus. ct7rc'i7reTv,filiu aüté 'i^ p ^ 6?veij,di-
A b a r s a c o r a s l i b . 8 . C . tit, cebantrltaqueQ uintiliánuslíb.
4 1 . l.iB.vide Baifacbias. B.c. 6 .interpretatur Abdicatum,
A B A V I Á j eft mater proaui vel q u i a fam ilia p a n is aliehat’ eft,
proauix. ff. de Grad. 1. lurifcon- quod p ei prxcbnem fieri folitu
fultus.$.quarto giadu. G rxca illa Platonis locüfio lib.
A b a v v n C v l v s , eft frater ab - xj.de leg ib u s fatis indicat.
bauis fecundum ifidorum. 1 . 3«
ff.de Gra. , A b d i c a r e fc magiftfatu f eft
A B A V v s eft pater proaui vel a n te tem p us magiftratum de.
p io auix.A b au us,inq uit Eeftus, ponere. Pompon.l. 2 . §. 13. ff.dc
dicitur qui abeft a b a u o , dceft Orig.Iur. Papinian.l. penult. ff.
au a sa u i. Hinc quartus pater a de Offi.prxf.hocGrxci
Virgilio nominatur, A n e i d . i o . dicut.Plato lib.xj.de Ic
g ib u s . Moris e n im ‘erat, vt qui
lile tamen no/ira deducit originé bus Inipcriü certa de caufa ab¿
nomen: io gah d u rii crat^ i) dignitati &
exiftimationi fux confuientes,
VilumnúsqfUi quart^paterEHot» per f é , 8cquáfi fua fponte magi
A b b a s ante benedhftioncm ap ftratum deponerent, feféqi pri-
y pellatur abbas: fecusinEpifco- ua cos redderent. •
p o .ltaF eli.in c. ea te.de Referi, A b d i c a r e , declieto recufarc

fiol.v, veifi. iij. [reftringiturj Sc ac d e n e g a ie , Pomp.l.t.$.i;-fF.(le I
Oiigi

A ánre B.
í> n giiur. Abdicandi verbo pro aliis quoquc modis quisabelTe
ablegare fcriptorcs L atin i v t u n . in tellig itu r, vt J.in vci.[abfcns 3
tur.^luetonius in Agiippa. Abdi A b e s s e non dicitur res q u e k a -
care pro e x h e re d a r e , Cicero in fualitcr abeft. Bart.in l.quelitu*
Oratore. fin.ff.de leg.iij. Bc qui comodi
A b d i c a r é , ii n folidum dare> caufa ac dolo malo abeft , prO
lib .s,C .ti. 2 z. p refcn te numeratur. 1 . 4 . 5.ff,
A b d i c á t v s q u is lib . 8 .C . tit. Ex quibus caulis maior. E t a b -
4 7 . 1. 6 . eíTc quoque interdu dicitur qu i
A b d i C a t i o quid fit, vide l.ij. adeft.Nam miles qui R o m e m i
§. Bc cum placuilTct, íí. dc Orig. lita t reipub.caufa, proabfente^
iur.in l.liber homo.de Statu ho- numeratur. L milites.ff. de q u i
mi.Bc l.penui dc"Offic:prefid.Bc bus caulis maror,Bc furiofus ab -
l.abdicatíoiC.dclât.piG. f e n tis h a b c tu r lo c o .l. 2 .§. 2 ,ff.de
A b d i C a t i o 'n v m forme funt Iure Cbdicill.Bc t u t o r , qui dum
diie:álterá criminis p e t f c ü i , ve pupillus contrahit, prefcns eft,
li abdicetur raptor,adultei; A l » fed qiiid agatur non atted it,ab -
tera im p e tfc d i, veluti adhuc in cffe dic?tur.l. non m u ltu m .ffd c
conditione pofiti j quales funt Aü¿lo.tut.
i m quibus' abdkktur filius qui A b e s s e caufa reipublica dici
non pareat patri, q u e abdica tur quis quam diu durat officiu^
tio apud magifiratü fieri íolita. Bc finito officio quandiu redire
A b d i t a s , id eft , abfconias, 1. potuerit fecundum q u a lita te m
vnic.C.de Thefaudib.x. lu^ perfo nf,fcilicet a die rccef-
A B D V C 1 , eft á veritate feparari. fus vfqj ad reditum, li bb co m
Item n o t . quod Abduxilfe non modum fuum fion abfuit. Bart-
folum is dicitur qui per vim ab- l.abelTe.ff.Qm.ex cau.maio.
f duxit,fed etiá qui perfuafit a l i A b e s s e leip u b .cau fa qiii n on
cui vt ab alio difcederet.l.item v id ean tu r,lib . 4 ,u t .^ .l;s .§. 1 .1 . 6 .
í apud.§.abduxiíTe.de Iniur. 31. §. 1 .1 . 4 4 . 3 7 .38. § 1 .in fi.lib. 4 2 »
A B D V c i m ulier dicitur amari* Bc qui v id e a n tu r , 1. '7 . 32*. 33. in
to,cum diUortium fit. Donat.in prin.Bc§. 2 .1 . 3s. 36 . 38.Bc 4 5 . .
illu d Terentij in Hecyra, A b e s s e arbitrio vDluntatrs fuse,
Etfiíiárñ abdüxitfuam. C.7.t.43.1.io. Ex iu f t a , 1 . 4 0 .t.s.
1 . 28 .§. 3. 1. 26 .§.j.l. 5.§.$. 1 6 gc,
Sic V 1 R G I L. t it . 6 c .l. 8 . §. 3. M ala conicientia^
E t gremiis abdúteré páStscS'. C . 3.ti.j.Li 5.M etu scau fa,lib . 4 .t.
A b d v c e r e furto, lib. 6. C.tit, 6 . 1. 3.Reip. c a u f a , ff. 2 6 .ti. 2 .1 . 3o.
2 . 1. 1 0 .Plagio co. Abduxifle ff.li. ff. 4 9 .t it .i« .l.i. lib .s o .t it y .l. 1 4 .
4 7 .tit.io.l.i$.$. iQ. Abducendi abeife voluntarie,C.7.tit.3S.lib.
poteftas lib.4.C.tit.'s6.1.i.Hot. S.Hotoman.
A b e a t line h , id eft, lecedat.ff. Ab IE c T A perfona q u x dicatur
d c i n diem addic.l.j. v id e C .lib . 5.tit. 5. 1. 7 . Pudicitia,
A b e s s e quandoque dicitur qui C.B,tit. 56. 1 . 7 .a b ie ¿ iu s h o m o C .
in iure non eft,vtl.iiij.§. abelTc. Iib.9.tit.4.1.4,
I'
i'; ff de Dam.infec. Quadoque qui A B H IN C aliquando ponitur té -
4 a tribunali abeft.L non tantum . poraliter,Bcrcfpicit futurum tc -
îSenatufoonf. de fid cicom .lib. pus>Tt abhinc,id eft, ab hoc té-
í b 5 pord

lo y ocab.vtriufque Iuris.
porein antea. C.’dc Sacrofanc. A b i n t e s t a t o , i d é f t , finé
eccle.h piacct. teftamento.lnftir.de hered.qux
A b h o c , id eft,pofthac.ff. de O- ab in te .defe.in rubr.& in nigro.
’ rig.iur.l ij.§, 8c cum placuiffet. Abivdicare & c [adiudicarc]
A b h o r r e r e aliquando poni differunt.Nam ab iudicareidem
tur pro differie. 1 . li tibi arex. §. eft quod lem ouere & abdicare,
fed li puerum-de Prxfciip.verb. adiudicaie autem idem eft quod
A b i g e a t v s crimen quod a b i applicare:facic tex.8c ibi not.in
gendo co m m ittitu r,!. 2 . ffeod.L c. cum venerabilis, in v e r f quia
5 q u i defertionis. ff. de re m i >vero.ibi. [eidem epiicopoadiu-
',:r / litari. dicauimus.]deExccpt.& in cap,
A b i g e i , in quit Vipianus, pro- auditis, in ver. adiudicantes. de
prie hi h a b e n tu r , qui pecora cx prxfcri-8c c.eiim caufa , in verf.
pafcuis,vel cx arm entis fubtra- âdiudicare iu rau it ] de Re iud.
h u n r , 8 c quodammododcprac- A b i v d i c a t i o proprié habet
d a n tu r,& ab igendi ftudium tá- locum in his j quat habent cau
q u am artem exercent,equos de fa m m ixtam , id eft,in commu
. g re g ib u s,v e l boucs de arm ento nibus iudfciis.l. fi quis fundum.
abducentes. de A bige. §.ofticio. ff. Com m uni diui. & E
0 [ v i d e A bactor.] fed fi res.in princ.ff.de Publi-
A b i g e r e , eft a f c e x p e l l e r e , cia. A liquando exponitur adiu-
v el crim en abigeatus exercere. dicare,id eft , iudicare ad fe fpe-
A b i g e r e partum , eft abortio ¿Fare. vide loan. Mo. Archi. 8c
ne ciicere.l. Cicero.de Pcen. Vl- doól.in ca. A b b a ^ fane. in prin.
fi . l . l i m ulierem .s.ff.de Sicar.V-
iirpatiir etiá fimpliciter a M ar
6c ibi Domi.de fanifo Gemi, in
verfic. [Nota quod procedit c5-
c ia n o ,!. 4 , ff. dc cxtraord. crim i- clufiojcum feq.verfi.de Rep.iu,
nib. [Eam q u x data opera ab e dic.lib.vj.] Quandoque ponitur
g i t , á Prxfide in exiliu m dan- pro confirmare , vt in c. vtquis
d am .]H in c, duas.in fi.de E icdio .li.vj, 8c vi
A B A c T V s v en ter dicitur a Pau de Alberi.de Rofa. in fuo diftioa
lo li. 4 .Sent.c. 9 . pro foetii v e n e in ver.[adiudicatio.3
nis & m edicam étís e ie d o . [Ab- A B J v R A R E, e f t , vt Seruius A -
o rfu s,in q u it, vel abadías veter, n eid.S.fcribit, rem creditá per-
partum efficerC non videtur,] iu iio negare. Cicero tamen pri
A b 1 1 c E a E eft f p é r n e r e , v t in mo ad A tticum ,A biuraie dixit,
A u t h q u i b . m o . n a t u . cffic. l e g i .$ . pro fponfionem faftam iurciu»-
lic i g itu r , rando negare.
a b i r e in c r e d i t u m , n o n o m n i A B L A i i v v s cafus aliquando
n o i d e m eft q u o d c r e d e r e , i e d refoluitur in accufatiuu8c prx-
t a n t i i m eas res c r e d e r e q u x a c pofitionem [propter,] vt m an
c i p i e n t i s f i u n t , h o c eft q u x f u n - dato,id eft,piopter.ff. Mand.l. fi
¿ t i o n e m n o in f p c c i e , f c d in g e M an d ato .§.fi. & l. cotem ferro.
n e r e r e c i p i u n t , v e lu ti p e c u n i a , §.eam rem .d e Pub. Aliquando
f r u m e n t u m , o l e u m , ff.l 1b . 14 .tit . in accufatiuu & prxpofitionem
4 .Ls.§. 6 .de Tribut.a6tion.8c tit. iNjVt quiete,id eft,in quiete.C*
6 .1 . 3 .§. 5.Abire rem longe, ff, 4 2 . de Primice.l.j li.xij. Item ab la -
tiu ia b fo lu tiin contractibus no
diiponunt,

A ante B. ri
ffifponufit, fed refo luun tutin qua quis nóm én alicuius accu-
conditionem.patet, quia agi n 5 fauit,ciim , omni in fcriptio neia
poteft. ita not. Bartolus & Bald. fafta,in totum aboletur,rciniffi
in L p rim a.C .Q ^ n d o li.ab emp. neceflitate accufandi, Bc debet
difccdere.facit i euiftis agrisif. impetrari a principe, vel iudice,
de Vfur.J.euiifta re.de Euióto.l. ab illo fcilicet qui aliquam ac-
acceptis.ad legeinFalcidiam .ltc cufationem inftituerat, Bc in ea
in vltimis v o lun tatib us, 1 a te- fe in f c iip f c r a t: talis enim citra
ftatore.vbi Bartolus Bc alij,ff.dc infamiam dcfiftcre non potcft
Conditio. Bc dcmoftrationibus. nifi abfolutione im petiauerit.
niii verba referatur ad eu quem Sed quando talis impetrat quod
tcdatorpoteft grauare , le g e f i- defiftat, Bc quod illud quod per
. deicommiffa. §. cuni eíTet. vbi accufationem inchoatum exat,
plenilis Bartol. flTdc L egatis ii j. deleatur,rité fit. Eft autem du
6 :ib i]a te per lafonem .Item ad plex abolitio, fcilicet generalis
de quod aliquando ablatiui ab- Bclpecialis.De generali halietur
foluti nihil importat,vt eft lext. C.de Abolit. genera.L vlt.Bcff.
in i. i j. §. plane Bc fi pofthumis. ad Turp. Bc de abol. 1, abolitio,
in verliculo[fed ii extraneu]iu- 'Et per hanc exim itur reus,quod
btá glo. in verbo [filio pracede- no incidit in Turpilianii fi non
te .]a e Vul.Bc pupil.Bc l.adopta- deferat accufatum. ff. de abol.
rc.if.de Adoptionibus.Item ad- cri.l.fi interucnicnte. Et fi infra
de.qubd ablatiui abfoluti faciüt triginta dies poft abo litio nem
conditionem cxprciTamffccun- generalem caufa propofita ñon
dum Bartol.in 1. j in vlt.coLfF.de poteft probari , ad eam redire
Coiiditio.Bc dcmonftvatio. non poteft.C.de abolitio, g e n e
A b m a t e r t e r a eft foror ab- rali.l.priina.
auiae.Inititut. deGradib. § .fex d o m i n a r i eft omemauerfa*
to graau. ri.Cicero, quod orne Deus auer-
A b n e p o s eft filius nepotis. tat.Sequoia LLucius. 85.ff de h c-
A b n e p t i s eft filia pronepotis, red.infti.Bc l.L ucius. 88 .§ filiam.,
vcl proneptis, l.i o.§ 8. de Grad. de Lega. i.
A b n o c t a r e iignificat per to B O M i K A T i o appellaturfcr^
tam noftem abeife. 1 . illud, de uitus idolorum, fecundum Hic-
Ofii.praifid. ron.in hom ilía. Largius tam en
A b n o c t a r e , eft extra vrbem fumitur in com m uni vfu lo que-
no(ftem traducere. Marcianus 1. d i , pro q u alib etre turpi Bc abo
¡lIud.iv.fF.deOffic prxfid. m inabili.V nde dicitur abomina
A b n v t a r e , c í I fxpc abnuere, tione populi.extra, de C le ii. x -
F eftu slib .i. gro.c.tua nos. Vcl abom inatio
A B N V TI V V M, diffeniio ,volun eft Deo cicem ofyna f a d a dc ra
tas cótraria, fed fine a s io n e ad p in a , fimonia , vel vfura.j.q.j.
expediendum exprompta. Paul. non eft putanda, xiiij. quxft. v.
j . 83.ft.de Vetb.oblig. fcriptum eft.
^ B o t E R E q uid .ad S.C.Turpill. B OMI N A X I ONE M etiá tC-
Li.§. Í o .lib . 4 8 .f£t.l 6 . appellabimus quam dicimus
A[á o L 1 T I o eft accufationis in- excommunicationem , Bc eum
^ ilitu tx peréptio, velabfolutio. abom inatum qui eft excóm uni-
catus^

fi l li Vocab.vtriuique Iuris.
catus. Sic enim pPerunque eum eftrenouare. lu u e n alis de Do
appellat Alciatus noltcr. m itiano , q u f legem luliam lam
A b o r t i v v s eft, puer v e l a lte i obiiteratam dormicntém qj ex-
foetus ante p rx iin itu m tempus citauerat, fic inqiTit:
n a tu s ,& ideo iic dicitur , quod §}ui tunc leges reuocarat amarpu.
non oriatur fed aboriatur,& ex Omnibus atque ipfi Veneri Mar-
cidatur fecundum liidorum lib.
decim o Et;ymoÍ. quid Abortio, tiq¡ timendas.
ff.lib. 4 8 .tit. ip- 1. 38.§*s. 6 c Abor Virgil primo A n e i d .
tus C .lib .^ .tit. 2 i>.l.2 . Reuocatoa/anguine Teucri.
A b p a t r v v s eft frater a b a iii. Id eft,renoaato,quippe qui iam
v tln ftitu t.d cG rad .co g .§ . fexto propemodum e x tin d u s erat.
gradu. Nebr.
A b r R,id eft,fine caufa,vt h a b e A B B, o g A R E , eft deftruere vel
tur in I.Í1 quis fcruo alien o .C .d e d elere in t o t i i : vnde dicitur lex
fur.& I c o n fen tan eu m .C . q u o abrogata,quado in toto eft fub-
1
modo 8 c quando iud. la tá vel deftruda. Sed deroga
'1 I
A b r o g a r e leg i idem eft cûod tur ei quado in parte tollitui: vel
tollere fixxe an tiq u are,q u ia a m a ei detrahitur.ff.de Verboruiii ii-
giftratu qui eam poteftatem h a gnificaiio 1 derogatur. Abroga
b et,p o p u lo in terro gato ,an velit re interdum eft addere aliquid.
iu b e a t q u e eam leg em to lli, illo Septem autem de caufis aliquid
a n n u e n t e , an tiq u atu r tollitur- abrogatur,vr not. d iftin d iiij.c.
que.quem adm o d um eodem po v lt.§ .h x c 8c fi legib.
pulo interrogato fuerat promul A b R V P T v M ,id e ft, t u r p i t e r a c -
g a ta , vnde & lex plerunqs dici - ' q u i f i t u m v e l alitfcr,vt ft.quar. rc
tur,rogatio.C ice.libc 2 . de L e g i r u m a d i o n o n da. l . j . § . f i m a n u -
b u s ; ¿E as,in q u it tu leges roga m ifero.
bis q u x nunquam abrogentur ] Á B s prxpofitio á Gr^co deduci
Í- L i u i u s l i b . 2 1 . LPiebifcitum pri tur fignificat aute retradio-
m u s ego an tiquo abrogoque.] ncm in partem pofteriorem.Fe-
Eft ita q j abrogare ieg em , idém ftu slib .j. In accépti tabulis há^c
prope quod derogare. lu rifco h - prxpofitio v fu rp atu r, ferecádé
fu ltu s tam en de Verborum fi- cum a 8c ab. Cicero de Orator.
g n in catio n e,I'.d cro gatur. in te r [ V n a prxpofitio eft abs , eáquc
v tru n q u e verbum n o n n ih il di- nunc in accepti tabulis maiiet.]
ftare f a c it: [D erogatur, in q u it Hotom-
Jegi ciim pars detrahitur: ab ro A b s c i s e , id eft 5 fixe deter
gatur,cum prorfus to llitu r.]A d - m inate,!.fcm per. §. demonftra-
<\e tu, quod abrogatur legi cum tur.de lu r.im m ii.
prioris le'gis in firman d x caufa A b s e n s q u is d i c i t u r in iure m u l
p rom ulgatur altera. Sermonis t i s m o d i s , v t tr a d it la f. in rur-
L a tin i ign.iri vulgari voce dccc- fu s.in p r in e . I n f t i t . d e a d i o . 8c
pci,pro eo quod eife debet ab - p o f t e u m A l c i a . in l.m ulieris. §.
ro^áre fiue derogare Icgerti ipfi v lt. & in l . a b f c n t e m . d e verb .fi-
leuocare d ic iit, ciim fit rcuoca- g n if ic . d e q u o v ide e t i a m p r o x i
r c ,v ta u 6tor eft Varro de lin gua m e in v e r b o [ a b f e n t i a . ] .
L a tin a ,ru ifu s in cor vocaie, hoc A b s e n t i a eft quintuplex , 5c
quaiidd

j|iiando quís obtentu abfentíae m arít’ .§.J.ff.dc Adult. 8c q u x ab
in integrum reftituatur.vide gl. fentía proíit,not. Bartol.ibid.8c
i.fin ff.dc in integ.rcftitu.6c laf. q u x a b f e n tia iuuet abfente ad -
in prxalle.§.rurfus. A bfensautc uerfus gcfta contra eum. Bartol.
pioprie dicitur qui eft extra pro in l.q u ia abfentc.C.de Procur.
uinciam , v tC .d eB o . au.iqdic. A b s o l v e r e , id eft,reconcilia
poíT.l.fi.§.vlti, Tamen quando re,x j.q u x .iij. cap. ad m en fam
que accipitur pro eo qui prae- penúltim o.
fcn sn q eft eo loco vbi petitur. A b s o l v í improprie dicitur cre
ff.de Vcrb fig.l abfentem.Vpde ditor,ciim fibi foluitur.l.in con
abfens multis capitur inodis. traria.ff.de vfur.
Primo illc dicitur abfens, qui a- A B s o L V o .i. a b f o l u t u m ciTe o -
lium audire 6c intclligerc non f t c n d o j x x i i i j . q . j , a u d iu itn u s . d «
poteft:ílc cap ituribi, cdm dici l u r e i u r .c .i j . 6c gloíT.in c . e x d i l i
tur, ftipulario no poteft fieri in g e n t i . de f i m o n . q u x e x p o n i t
ter abfcntes. lnftit.de Inu. ftip. a b f o l u i m u s , id e f t , a b f o l u t u m
§ .ite m verborum.Secundo ab- oftendim us.
íens dicitur, qui non eft in eadé A b s o l v í a dicuntur lefta 8c
prouincia, vt C.de Long.tem p. á partibus approbata, vel a b fo -
prxfciip.l.fih. Tertib abfens di- lu ta fubfcripta.fic exponiturln-
citur,vt hic , cum dicitur,teftiu ftit. dc Contrah. emp. §.j.6c pro
produdio non poteft fteri parte hoc C.de fid. inftr.l, contra£fus. * X
abfente,íi velit adeffe.Et íic d i A b s o l v t e exponitur , i. e t

citur abrcns,qui non videt pro to to , extra d eregu l. c. benefi
ducere vel iurare teftes. l.fi a li. cium.lib vj v e la b fo lu ie , id eft,
quando.C. de teftí. Quartb ab prxcisc.extra,de H xre.cap.con
fens eft qui non eft in domo,feu tra Chriftianos. li. vj.Bc in auth.
loco, refpcducuius nunciandü vt fratrum filii.§.j. Aliquado e x
eft nouuin opus. íF. deNo. opc. ponitur abfolute , id eft, lib ere,
nuc.l.de piipiJlo.§.íi quis.Q uin vt in Auth.de Mand. prin. §. fed
to dicitur ille abfens,qui facili • neque.
ter no p6t inueniri,vt quia ficut A b s o l v e r e pignus,pro luere,
prxfcntc principali, fideiuíTor Paul. lib. Sent. z. c.s. [C reditor
nó poteft conueniri.'ita abfente fi fimplicitcr fibi pignus depoli
poteft coueniri.C.de fideiuíF.Bc tu diftrahere v e l i t , ter ante d e
man.Auth. prxfente. S icetiám nunciare debitori fiio debet, vt
accipitur in 1.prxfens.if.de pro- pignus a b f o lu a t, n e á fed iftra-
cut vbi dicitur,[Prxfens eft qui h atu t.] ,
in hortis eft,]id eft,qui faciliter A b s o l v t o r i a fen ten tia, [v i
poteft inueniri. Sexto ahfcnsdi de,Sententia.]
cirurqui ad lucrandas diftribu- A b s o N A N s i n p r i n c i p . d e Co.
tiones materiales prxfentiarum A B s o L V T I o differt á r e u o c a -
abeft.f. qui pon eft in choro ho tio n e , n am ab folu tio fita fc n -
ra determinata, 8c jta licct fit in t e n t i a e x c o m m u n i c a t i o n i s , fiif-
e cclefia, tamen extra chorum, p e n f i o n i s , v el i h t e r d i i f i , i u x t a
in ccrtis horis^dicitur abfens. f o r m a m E c c l e f í x cu b a c u l o , d i
A bsen tem eíT e, a liu d e ft, q u a m ce n d o Pfalm . [ M i f e r e r e ] & [ D e
habeci pro ú f e n t e , Baic.in 1 fi p r o f u n d i s , ] & f i i c u fo lcn n ita rc*.
Se4
- ^

14 - Vocab.vtriuíque luris.
Sedfcuoc^tío,eftfententia ver- apud lu rifc.ex re sín abufuiion
balis ñne roIennitatc.£ciam ab- in vfu conliftere dicuntur, qua
fo lu tio iit íiexcóm unicatio terum vfus,niíi pereat, nullus eft.
nuitjfic íi non tenuit,lit reuoca- Vlp.l. 5.§.i.dc v fu fr .r c r q u s vt.
tio .lte m abfolutio reddit quod
excommunicatio a b ílu lit, p rs- De A ante. C.
teiq u arafru ftu s quosexcóm u-
jiicatus iuílé perdidit, quia per A C aliquando ponitur pro id
,
abfolutioncm tales noreciipe^ e ft.v tC .d e Saciofan.eccM.de-

l a t , vt in Auth. vt cum de app. cernimus. in princ. Aliquando
cog.§.gcneralem.verííc.fíi vero ponitur copulatiué, C.de Suma
poíl hac.] Et abfolutio ex faifa Trini. 1. nullus, in fi. Aliquando
caufa fuper voto invpetrata non fim ilitu d in a rie , in Clem enti, j.
t e n e t, fed eft n u lla , vtno.c.gp de iudi. Inftuut. quibus non eft
fupcrhis.de fid.in^r.Et licet e x per.§.cx hoc.in fine,6c ff.de Ac-
communicatio fit lata ex faifa quircn.re. dom i.l.qua ratione.§.
caufa:fempcr tamen timéda eft. litersc. Aliquando adiicitui,6c
Xj. q. ií j. cap. j. 6c de Offic.or.ex tam en pro nihilo p o n itu r, In-
partc.in gl. £t an pecunia'poífit ftitut.de Tute.§.tutorcs autem,
p eti vel dari pro abfolutione, i b i , [v im a c p o te f ta tc m jid e f t,
vide de iimo.ad aurcs. 6c c.dile- violentara potcftatcm.
£ius.8c j.q.j.nullwsEpifcop. A c a p n a lig n a dicuntur , qux
A b s q j / e e ftp r iu a iiu u m ,v tin L funt in f u m o , aut ad folé exlic-
minus.C de Acquir. poíT.& qua c a t a , ita vt cum focis admoueá-
doqi ponitur cxcliiíiué, 6c q u á- tur,n o n f u m i g e n t , difta ab *’,
doque in ciuíiué.not.A rchid.de particula piiuatiua ,
Trocur.qui g en eralitet. lib , vj. quod interpretatur fumus,quaíi
Addc quod ifta d id io n e g a t , 6c • fine fum o.A pud Martiale in d i«
m áxim e in politionibus 6c arti ftich is, lem a eft lign a acapna,
culis Bar.in Linter ftipulantem. 6c Straboni lib .^ .m e llisquoddá
ft'.de Verb.oblig. genus acapnifton appellatur:
A b s i i n e u e hereditate eft ide ita purgatum í i t , vt non fapiat
quod repudiare h ereditatem . fumü.Vlp.lib.x.xxij.Dig. qui eft
Hoe tamen d iffe ru n t, quod ab- de le g a tis tertius, I.ligni.§. vlt.
ftinere p ertin et ad fuos h ere [Sed -6c titiones , inquit lurir-*
d e s , repudiare a u te m a d e x tr á con fultus, 6c alia lígna coftane
ñeos. §.extraneis.vbi gloíLlrift. fum um f a c ia n t: acapna volens
de yered.qual.6c diff. íignificare.]Ant.Nebr.
A b s v m E r e , C lib . $ . t i t . ; 8 . l . 5 . A c c e p t a r e eft frequenter ac
A b f u m e t e res h e r e d ita ria s . C . l i . c ip e r e , vel per acceptilationem
3.tit.?4.1ib .i9. In rc m aliq u am . liberare.ff.de P a d . LtaleSi§.poft
C * l .$ .tit 62 . 1. 1 4 . diuifionem.
A b s v r d v s in te lle f tu s , [ v i d e A c c E p T 1 1 A X X o eft libera
I n te lle d u s .] t i o p e r m u t u a m interrogatione
A B V N D A >4 T I A qujc, C d í b . 6. t. q u a v t r i u f q u e c o n t i n g i t ab eo
' 22.I.2S i n p r i n . d e m n e x u a b f o l u t i o , id cft,dillo
A c V XI veteres dicebant, pro£o l u t i o f f .e o . t i t . l . j . V n d e acceptu
ouod
S eftjVtendocófumeic.Hinc
* ^
f e r o ; a c c e p t u m t u l i, acceptilaiu
vcibmu

verbum co m politum ,aquo ve Q)ondctm h a b e r e , j.d e
n it acceptilatio,id eft,im agina Acceptil.
ria fo lu tio ,q u x fimulat d e b ito A c c e p t o vel acceptum roga*.
rem fuum ftbi foluiflc quod no re dicitur qui ftipulatur , an id
foluit,idqs faciat animo rem it ' quod promilit creditor acceptu
t e n d i, quia illa verba dicendo, h a b e a t , vt patet ex 1 . 6 . & 8 .§.i.
[quicquid tibi per ftipulatione & 3.de acceptil.Hotom.
promiii, vel ex ftipulatu debui, A c c e p t o ferri,id eft,approba
habes ne acceptu?] 8c tu refpo- ri.C.de Suf.&arca.l.fecuritatcs.
deas. [habeo,acceptiimqs fero,] lib.x.
quafi dicas , perinde habeo ac ii a c c e p t o r e s rerum , id eft,
accepiffem a re per veram folu- poifeflbres.C. 6 . t ii . 4 8 . authcn.
tionem.Et fic ficut vera folutio- C ontra.
Jic liberatus effes*, ita hac acce A c c e r s i r i in difcrimeii ca
ptilatione liberaris, vt C.eo^tit. pitis,G.p.tit 2 . 1.17
l.j.in g l.ij.ltem acceptilatio dif A c c e r s i t v s e ft, co llc¿iu s,
fert abapocha.l. fi accepto latu. vocatus , vel circa fe firus. Ixiij.
c o .tit.d e Acccp. Accepiilatk) a dift.quia igitur, xii j. q. ij. quam
I.C.bifariam intclligitur.A ut c- prxpofteruni.
nim Vulgaris eft,aut Aquiliana. 'Ac c e s s i o n v m nom ine in -
Vulgaris e ft, q u x vna ftipula telliguntur ea generaliter om
tio n e conftat:cu'is qui verbis o- nia , q u x tunc cx re qua de a g i
bligatus eft a fuo creditore tti- tur orta fu n t,velati fruíFus,par
pulatur fic , [Quod tibi debeo tus,vlurartiim extrinfecus ei ac-
habéfnc acceptu?] 1.an inutilis. ceiferunt, v elu riid quod per a l-
ff.deAcccptilat.neq; ad aliá qua luuionem accrcuit, aut vfusfru-
ad verboifi obligatione hgc a c ¿fus qui per conlblidationem
ceptilatio referri poterar. A qui proprietati adiungitur. Proprie
liana aute acceptilatio m utua 8c autem ea dem um co ntinen tur,
reciproca ftipulatione c5ftat;& q u x extrinfecus accedunt.C um
ad omnes omniurn gencru o b caufx appellatione gen eraliter
ligationes extinguendas exco h xc omnia com prehendantur. 1 .
gitata eft,qux & folaaModefti- prxterea.ff.de R e i vindic.
• no definiturd.i.if.eod. liberatio A c c e s s i o dicitur aliquid ad-
per mutuam interrogationem, iacens alteri, vel omne id quod
quo vtriufque contingit ab e o eft accefforium 8c neceifarium
dem nexu abfolutio.Hotomf p rin cip ali, vt capifttum equ o ,
A c c e p t v m ferre , fcribere fc vel veftis feruo, vt ff. D ep o .l j.§.
ab aliquo accepiife. S c x u o la l. q u x depofitis. Si enim feruum
8 p.de Solut.ff. 1.6.ff.de Manumi. emeris , veftem ¡11 qua traditur
1 . 4 8 .$.!.de Iure dot.ff. acquiris : ctfid e ea m entio non
A c c e p t v m facere , idem quod fit fafta.
acceptum habere, 1. 7 .de Acce- A c c e s s o r i v m idem eft quod
ptil.fic alibi fxpe.Hotom. acceflioj& fequiturnaturam fui
A c c e p t o lib e ra re , eft accepti principalis. Inftit. de Re.diui.^.
rogatione liberare : cum ei qui fi tamé alienam, ff. Si quis caur.
fitpiilatus eft,an id quod promi- l.li eum.§. qui iniuriarum. & in
fit acceptu creditor h a b e a r , ra- leguld accefforiLim. de Re. iur.
lib.

Vocab.vtriqique Iuris.
lib . vj. Et quapdo acceíTonum Bar, i BI. Centutio. S. de Vulg^,
venit officio iudicis m ercena- & piipul.fubfti.
l i o , tüc fublato principali to lli A c c o l a eft qui colit terram
tur & acceíTprium. C. Depo. 1. non propriam,vnde:
iii). Sec*^ quadp acceffbriu venit
Accola non propriam^ propriam
officio iudicis nobili.ff.dc C o n
di.ind.l. fina. §. Lucius, in g l.a - colit incola terram.
1ÜS regulariter non tenet accef- Et dicitur ab ad,6c colo , quafi
forium,vbi non tenet principa- qui adueniens colit terram.
l e . 1. ciim principalis, de R egu . A c c o m m o d a r e apud lufti.
iuris; nifi diuerfam habeant ra §.pe.in prooe.lhftitut.eft tribue.
tione, vt ibi tradit Deci, de qua rc.Gordianus in 1. (\ qua.C.fam.
icgula latiifime Din. in d, c. ac- h eici.pofuit pro impartiré atque
ccftbrium.vbi videndum. interponeifc.
A c c i d e r e interdum Iignifi A c c O M M O D A N D I VCrbo
cat m o t i, 1. in vulgari. §. fin. dc l.C .v tu n tu r , cu m q u id benigne
V c r.fig p .- cx x q u o 6c bono contra fum*
A c c i p e r e aliquando capitur m i iuris regulas concelTum fi-
pro recip ere, vt in A uth en.d e g n if ic a n t, v eluti cumvtilesa-
Depo.ftc denun.cifca princip. d icm cs accommodari dicunt in
A L I A N D O accipere expo L vx o r.d e do nat, inter vir. 8cv*
nitur,id eft retinere,ibi,N oli t i xo.l.elcgater.ff.de Pig.ad.l. i.C.
mere accipere Mariam coniu- de inoffi. teft.l.vlt.ff.de tráf. Iu-
geiii tuam, xxvij. quxftio. ij. ilin .§ .rurfus.de aft.ltaq^ Cicero
priufquam. Accipere vel recipe %. In Verre prxclara ré accérao-
re dicitur quis veré , v cl incer- d atio n em magiftratuum dixit.
p rctatiu e: v tn o t.in gl.l.poftu- A c c o M M o p E, id eft,multum
lante.in fi.ff.ad T reb el. c o m m o d e , de Ele&.vbipeiicu-_
A c c i p e r e non inducit domir lu ip .li.v j.
nij tranflationem de ncceffita- A c c r é s c a t , hoeverbuindu*
te.Bar.in 1.naturalis. fiqui- cit fideicommilTum,Bar.l.codi*
dcm.ff.de Prxfcrip.verb. cillis.d e vfuf.leg. per illum tex.
A c c i p e r e & capere diffetut: A c c v m b e r e , pro iacere. 1.
Nam qui c a p i t , rem fuam facit: h^c verba.§.fubdifiunftiuoiuin.
fe d q u i accipit non facit fuam. de verb. fig.
E tq u a litc r in te llig a tu r hoc ver A c c V R A T E , id eft , diligen
bum accipit , vide de ac q u i ter,ftudiose,curialiter,vel com*
rendo rerum dominio. 1. in la polite, r
queum. in glolT. j. ij. & ff. de A c c v s A R E , inquitSeruius,&
fur.l.qui vas.in gloíT.ij A liq u a n incufare hoc differunt;Incufare
do accipere ponitur pro in te lli- proprie eft fiipeiiorcm arguere:
gereSc cognofcere. §. ciimquc, vt in T e r e n t io , Qiud
in proce.Infti. fas C litipho 3 Pater ad filium*
A c c I P ERE iudicium , pro l i Accufarc vel parem vel inferiP*
tem conteftari.I. is qui. de R e i rem , vt ibide ad maritum vxor,
vendicationfe. q u a o b caufam accufare nefcio:
A c c i p i a t , politum in fubfti- & hoc proprietatis eftflicet vAí
tu t io n c , eft verbum dire^lum. ifta m ale corrumpat,
A ccv

A c c V s A R E, non a cud?>,6c cu- quoque Marcellus; [Loram , i n .
fo,vt Prifcian’ p u tat, fed á cauf- quit,diceb at in vindemia quum
fa d ed iid u m coniugata verba exprcííiíTenrmuftum ex acinis,
óftendrit,Recuíb,Excufo,Tncu-. 5c folliculos in dolium coiecif-
fo.fidum eft enim inftar G rxci, fc n t.jP lin iu s lib .i +.c.io.[Q u^x
alnd(»asq* Et ad publica iudicia G rxci deuteria appellant, C ato
tantummodo accommodü éft. & nos lorea.] Scripiit aurem id
A c c v s a t i o , eft eius criminis, Cato in lib.de re ruftica,diccns:
cuius quis reus legitim e fa d u s
eft apud iudicem, cuius de ca re Lorea e r i t famtltA. q u o d bibat»
notio eft,expoiitio. Quomodo V lp .lib .xx x iij.d ig.tir.d e v in o 6 c
autem differat á m aled icen tia triti.lc»ga.I..Si quis- [V in u m , in
declarat Cicero p io C x lio ., ibi q u it, acinacium_plane vino non
[Aliud eft m a le d ic e r e , aliud ac- co n tin eb itu r.]
cufai*e, 6cc, A ccurijus acinaticium pro aci na
n- A c c v s a t o r eft ille cûi ali- ció l e g i t : intcrpretaturque e lle
fl- quem coram iudicc acculat , 8 c vinum ad vfum comparatum.
a- criminalem fib im o u e t qiieftio-' Quid vero per tale yinum ipfe
in nem.Et dicitur accufator, quaii i n t e ll ig a t , ego non video. Nam
V- ' caulator , quia ad caufam vocat ÍI vinum quod eft ad vfum com
C. eiiiuque appellat,vt in ca.forus, paratum vinum eft , quid ine
u- de Vcr.iig.poft medium. Accu- ptius dici potcft,quam ap p ella-
:ro fatot quomodo a delatore diffe tione vini vinum contineri; At
lO- rat vide C.4..t.i8.1*3. ■ qui lurilconfultus aliud profpi-.
t. A c c v s a r e iure mariti eft in ciebat, quod poterat in d ubita
im accufando certa habere fpecia- tionem venire , an fcilicet lora
lia,d e quibus in I.iure m ariti. Sc fiue lorea , hoc eft, vinum illu d
in l.q uam uis.C ,de Adul. fecundarium quod ex vuarum
lu* : A C E P H A L V s , id eft, lin e capi acinis expréíTo mufto atq ue ad
di. te,ab i^^quod eft fine ,* & . dita aqua maceratis conficitur,
ex. capur.xcii j; dift. nulla, in Aiith. ap p ellatio ne vini co ntineatur, Ji'
■.l. de appella.§ . generalem. ciiin prxfertim maior pars aqux.
im. A c E T V M no continetur appel fit in eo permixta. Ant.Nebr.
latione vini.fF.de Vi. 8c oleo leg. A c I N.A T I c V M [ v i n u m ] a p - .
:n- i.fi quis vinum. Bartol.in l.j. de p e lla tu r vin u m fecu n d ariu , h o c
m* E rogaiio.inilit. an n o n .lib . xi), eft q u o d ex vu ls e x p re ifo m u fto
Cod. a d d itá q u c aq ua m a c era tis co n
A c I N A c 1 V M v in u m , eft quod fic itu r.!.ft q uis v in u m .d e V i.t r i.
faic ex vuarum folliculis aqua addi & o l.lc g a .
eie: ta diffunditur. Grxci A c I T A N I, populi in Lufttania.
1CU‘ c i'vov>i d e ft, fecUn dar ium: La t ini, ff.de C enftb.lib.$o.tit.xv.& C u-
um* tum lo r a m , tum lorcn appel iac.lib.to.O bfer.c.;^.
íiio* lan t. Varro in primo de re rufti. Kny.i) id ebrysetas 25. annorum , ftc
XOl) ca;[A cin o tu m , inquit, folliculi d id a quod ftt crefcendi fiuis,
fcio: in dolia coniiciuntur, eóque a- qualis pcrfeda,plena ac in teg ra
YÍü5 qua a d d itu r , e i q ; vocatur lora, xtas a 1.C.dicitur. Q u x f e q u iiu t
quod lota acina: ac pro vino da- x tas d icitur. I. cum pa-
:c v f ut operariis hyeme..] Nonius ter.§. 1 4 . ff.de Legat. 2 .
Voc.Iiir. c A co

I8 Vocab.vtriuique Iuris.
A c o l y t h i Grece dicuntur ce.' quxftione prfm^^qap.placet.fi^bi
ro feiarijvel accendentes Lati- §.nouarum .vbiefkm *dicitur de
n c :a deportandis cereis quando hoc. ' \
legendum eft Euangelium aut Ax^c/>utf,Caius in l.q iji venenum.
facrificium offcrendu, vt inquit 236.ff.de Vcib figifificat.fcribit,
tex.in c.cleros.ad fin.xxj.dift. apud Grxcos om n es arborum
A c o n i t v m , fpecies veneni. 1, fpccies co ntinere.Suidas tamen
eiui‘d em.§.aIio.ad leg Cor.de fi- dx^Stvcl vocat TTCCVTdiC
car.l.iii j.§.pe ff dc ?cric.& co m - (JíyefjpúíV
nxo.rci vend. A c t a dicuntur p ub licx fcriptu-
A c 6 n i t v m , veneni gen u s IX negotiorum q u x in iudicio
quoddam eft celebratiifimum, aguntur,ordinem eaiii, modum
didum ab acone , quod in te r & figuram continentes. Vcl ctia
pretatur cos , quoniá , vt in q u it funt proíeífus fiue gefta curia,
O uidius, ea herba ex cotibus gloff. in l.a d a .d e R c iudic. & c.
c o llig itu r: ait namque lib ro ie - quoniam contra, dc prub. Sunt
ptimoMetamiorpli. au tem afta triplicia. Nam qux-
d á funt afta iudicij ordinatiua,
§¡UéLquia na/cmtur duravim^ q u x v alen t ad ordinatione iu
c i a ca u te, d i c i j : vteft lib e lli oblatio, litij
CGiitertatio. Q ^ d a m valent ad
Agrefies aconita vocant. veritatis indagatione, & dicun
Idem libro primo, , tur indagatiua veritatis, vtde-
Lurida terribiles mi[cent aconita politio teíHumêdítioinftiumé-
nouercA. l u u e n a l i s , torum,6c confeflio partium. Et
q u x d a m litis deciCua,qux valet
— nuUiis aconita bibuntur ad decifionem caufx. Itcmada
p m iih u s. ctiam quandoque dicimus Jocii
in quo relidet iudex inftruftus
A Grxcis quoque de caufa cognofccs vbi afta de
Í1C d id u m , quod patueras ene- tegu n tu r, vt quilibet faftii fuum
dat.Sed gp ibre ignoratur q u x fit au d iat feu videatjSc fuumcon-
ca herba , aconitum vulgo pro fequatur meritu : qui locus ali
quocunque veneno accipitur. ter etiam ius appellatur, de lu-
Marcellus libr.xlviij. Dig. tit.ad fli.& iiire.I.pe.§.fi. Porro afta&
legem Corn.de ficariis & venc- gcfta quemadmodum diftent,o^
ficis.l.eiufdem. [Si quis,inquit, fte n d itlu iifc .in l.Labeo.deVcx.
temere cicutam & Salam andra fign. .
& aconitum,pttyocampas8cbu- ACTI o fignificat tripliciter,itti*
prcftin dederit,¿ C . ] Ant.Nebr. f t e , l a t e , & latiflim é Strifteíi-
A co r & mucor funt vitia vini & gnificat ius procedendi gporitui
panis quando mucefcit. ex obligatione. Late fignificat
A c r i m o n i a eft proprie acer d ufign ificat iurifdiftione iudi-
bitas,fed fecundum legiftas eft cis.8c ita nedu f i g n i f i c a t pcrfo-
poena q u x infligitur facrilegis, n ales,fed etiam reales aft:iones.
ficut incarceratiojvel exiliü ,vcl L a t if lim e , ciim etiam fign*?^®^
lclegatio,C .de Sacrofanft.gccl. offici um i udi c i s , hoc rnodo
|.pUêt.qii^ eft canonizata.xvj. qu erela inoflSc. tefta.
'A
A ante C .
ftio. ff. de l e g . ). L cum filius, in d i d a 8c a d i o n e s , c i i m i n t e r d i d u
prin, facit 1. aélionis verbo, de nihil aliud fit quam a ó lio p rx tc .
Vcrb.lign.&¿ l.aólionis verbo, fi', ría. Dicitur ergo a d io , ius ciu ilc
de A d io .& obii. Et hoc verbum vel pra'tOTÍum,quo debirfi fn iu-
aéfio iignificat bene fimul ius 6c dicio a te exigere pofsfi, vel pe
facium,nec eft inconueniens. tere rem mihi reftitui fecumium
A c t i o ergo iignificat officium, Azonem 6c Gofr.5c facit de lud.
id eft,ius perfcquendi,licet offi- c .d ile d i a d io . Eft aiitcm de fure
ciuiit fad i, & ponatur differen ciuili.I/iftir.de iur.nac.geii.5c cj.
tia inter iurifdi<ftionem 8c offi- §.ius aute.Et fecundum canone.^
cium:Eft enim a¿lio, [ iu s perfc- ad io dicitur caufa. c. forus, dd
cuendi in indicio quod fibi de Ver.fig.Et fccundiim k g e s a d io
betur. ]lnftir. de Aótio.in prine. debet poni in caufa , quia nenio
Et addunt quidam [quod fufi eft fine a d io n e experirur.fi'.dcNeg.
vel alienum ,]ita vt illa definitio geft.fi pupilli.in fi.^.examinata,
includat omnem a d io n c m tam de lud.prohibentur tamc atten
in re quam in peifonamrfcd illa tius nim is fubtiles adionfi in te -
definitio prxmiiTa folum com- tio n es,v i in c .d ile d i.^ - iudic.
prehédit a d io n e m perfonalem: A D D E quod [ a d io n is ] veibuin
illud autem quod tuum eft , ti modb fumitur gen eraliter , m c-
bi non debetur. Si verb quod db fpecialiter;G eneralite.tquid¿
non tuum eft, 6c quicquid eft ui âccipitur pro omni a d i o n e , fiue
in d ic io , debet includi diuerfi- fit in rem ,liu e in perfonam.Spe
mode quod petitur 8c conclu cialiter , pro a d io n e perfonali
ditur in a d io n e reali & perfo- tatiim .l.pecunix verbfi. a d i c -
nali, quia in perfonali pero mihi nis,de verb.fig.Accipitur 6cmul-
debitum , in reali verb a d io n e tis aliis modis , quos an n otauit
pero aliquid vt meu. Quare hoc g l.’ j.lnftir^de A dio .in prine.
verbum [ a d ío ] fumitur alitet 6c C T i o [ a d exhibendum J datur
aliter,vt pracmiiTum eft. contra poíleíTorem , vel aduer-
Et nota qubd hoc verbum,de fus eum qui dolo malo poffidet:
b et, quando q. large fiimitur, vt vt rem e x h ib e a t , i d j e i t , in pu
ciim dicitur quicquid in iudicio blicum deducat : v r fiat adii^r-
tibi debetur, i. res quam petis vt fario copia vcndicandi , fecun
tem tuara,fiue rei vendicatione, dum Azo. in furn. tit. ad Exhib»
a d io n e commodati,fiue depoli in prin. Nam e x h ib e re , eft rqin
ti fecudiim Azone in Sum. titu. in publicum deducere , 8c v i
de Eden,circa principium. Olim dendae tangendacque appre
Ii. dicebatur a d io coceptio vcrbo- hendendae rei facultatem prx-
(i-
r i formata á mngiftratibiis. 1. ij. b e r e , 8c o ftcn d ere; vt aduerfa-
tut § .j.d ein d eex his. ff dc Orig.iur. rius copiam habeat rem fuam
cat V n dedicebatur formula vulgn- eflc^contendendi: vt ciim quis
(li ris.ff. de fur. I. li feruus nauem. d i c i t , h.cc eft res mea ,'q u ia ta-
b Kodie aute fit line impetratio d a feu vila ab co fibi fua vi-
es. ne & cqnceptione verborum fo- d c t u t ; v : ff. ad exhibendum , i.
cat lennitini, C. de formu. &c impe-
ido
ij.cum ibi not. Et fi erit inftru-
trat.fubla, per toium^ Ncc hodie m cntum res ipfa ex h ib en d a,
eft aliqua differentiainterinter- debet fieri facultas legendi dc
;io.
c i etiam

io V ocab. V triurque lurís.
eüam dcfctibendi.ff. Quemad- u i t , ad impenfas in re comsno^
inodum tefta. ape. ij.§. in- data fa d a s , veluti fi x g iu m fet'.
fpeftio. Et fie exhibere dicitur uum curauit. Sed quod nomine
proprie quaíi extra fecretum ha cibariorum im pendit,non rcpc%
bere,6c íecundiim Placentinum, tit.ff.Commod.Uin rebuSi,§.pGf-
quafi extra fe habere. funt.cum §.fequenti.
A c T I o arborum furtim cxfa- A c t i o[commodati vtilis] fecun
rum,habet codeninationem ad- dum Placentinum competit,vbi
uerfum cum qui arbores furtim non eft vere commodatum : fed
cxdit, inicio & inuito domino. in tc r p ie ta tiu c : vt fi amicus ex
Et competir contra ipfum dam confidctia rem amici cx propria
num dantem ad duplum dam au d o ritatcaccep it.E tp o n e me
ni d ati: in quo cafu etiam com lius exemplum per l.j.§,fin. cum
petit huic aftio legis A q u ilix , l.ij.6c iij.in principio.ff.commo-
ita tamen vt deducere p o i l i t , in dati.
condemnatione , quod a d o r A c T - i o [ communi diuidundo ]
confecutus eft altera a d io n e : inter eos datur,qui fine focieta-
vt ff. Alborum futiimcxiatum . te ncc cx caufa hereditaria ali
1. j. 6c appellatione arborum quid com m une habent: v tid d i-
etiam vites continentur, if. de uidatur : fecundum Placen. &
Arb.cxd.l.j.§.Arboris.ltem con Azonem. Item fi cx contradu
tinetur h xd era, qux improprie focietatis res illa fit communis,
dicitur arbor ex interpretatione, habet locum h xc a d io . |f. com
6c plerunque arboribus h xiet. muni diuid.l. i j. Et de ifta adio
ff.'Arborum furtim cxfarum, 1. ne no.ff.de ludicHS.l. in tribus.
vitem. 6c in gl. Etiam. 6c arundo A c t J o [ co nd u di ] competit ci,
non male dicetur arbor. 6c idem qui conduxit a locatore fundum
de Salido i quando iam radices 6
vel prxdium,vel d o m u : ccom-.
inunifit: vt eadera l.vitcm. iun- petit ei ad hoc quod liceat übi '
d a gloffa. inhabitareveJ in vfu habere rcm
A c t i o[C aiuiííana] eft per quam condudaiii: etiam competit c5-
rcuocantur ca qux in fraudem tra locatorefn,fi aliquis expcfas
creditorum patroni libertus vtiles vel neceffarias ibi fecerit.
alienauit.fi*. de Iure patro.l. fi li A C T I G[confeffona]cft qux com
bertus. petit ei , qui dicit fe habere ius,
A c t i o [commodati ] eft triplex, vel feruitutem per fundum vici»
fcilicet,direda, vtilis,6c contra- ni eundi vel a g e n d i, vel altius
ria.Direda competit ei q u i rem xdes fuas leuahdi, Vel quancun-
aliquam commodauit córra c5- que,aliam feruitute in re ipfius,
modatariii ad repetedumipfam etiam inuito eo. Hxc autem
le m : vt ci res 6c eius acceffiones a d io in rem d ic itu r , vel realis,
reftituantur fado 6c expleto vfu quia rcm tuam corporalem, fci
propter quem commodatum eft. licet ius eundi per fu n d u m , pe
ff.Commod. 1. j. fecundum Pla tis , quamuis ipfa feruitus fit in
cen. corporalis : vt ff. Si ferui. ven-
A c t i o [ commodati contraria ] dic.I.ij.in princ. Et dicitur con-
ci com petit, qui commodatum felToria, quia verbis affirmatiuis
accepit, in eum qui commoda- c o n ftitu itu r, ,6c eius contraria
verbis

verbis ñegatiuísproponitiir,qu^ & negatoria datur ad tuendam
dicitur aftio negatoria , le c ü n - fibi lib ertatem fuam. Et notant
dtim Placen.ff.Si feruit.vcndic.I. 'dofto.excmpla in q u ib us cofef-
fi quando.§.cuin in domo. 8c ibi foria in ten tatur verbis n e g a ti
not. Vnde aftio negatoria com uis, negatoria verbis affii.ma-
petit e i , qui d ic k a liq u e m non tiu is,in c. cum Ecclefia Sutrina,
flabeic ius vel feruitutem ad a l i dc cauffa poffi& propricr.vbi bo
quid quod iaccrc volebat alter, na gloff.de his cxtra.de iud.in c,
4c ¡pfum per hanc aftionem examinata.& in d .’. ij.ff.fi fcr.vc,
prohibet; vt quando dom inus A c t i o [ c r i m i n a l i s ] dicitur cx
fundi intendat aduerfuste foli- qua poena fifco eft applicáda, l i
tum ite per fundum fuum dices, cet pecuniaria fit,glo.8cBar.in I.
[ Non eft tibi ius ire per fundum ¡ij.inprincip.ff. deSep ulc.viola.
meum.]Et h xc aftio ftmiliter in A c t i o [ d a t i u a ] q u x , r e q u i r e in f r a
rem dicitur,quia dominus fundi in v eril.[ a d i o n u m xiij.fp ecies,]
vedicat libertate dum ipfam in A c t i o[dcpofiti]eft duplex, fcili-
] ten d it verbis n e g a t i u i s , dicens c c td ir e d a ó c corraria. A d i o d e -
1-
quód alter non habet ius e u n pofiti d ii e d a competit depofi-
l-
di v c la g c n d i per fundum fuum, tori ad repetendum dcpofitum
!•
nec altiiis xdificandi xdcs , ne ÓC acceffiones eius ; & com petit
fc
lum inibus fuis n o c e a t,& fic per in fim plum ,nili forte r e s f in to b
U hanc dominus fu n di ad hoc incendium ,ruina, n au fragio ,tu
S,
a g i t , vt fundus fuus declaretur multu,depofitx> Hoc e n iin c a fu
l-
l i b e r , ^ a le rd c iifta t & prohi qu id ep o fitu m fic re c e p e rit, &
I-
b e a t, ne eum de extero in q u ie in f ic ie tu r , & de hoc co nuin ca-
i
tet.ff. Si fe r.v e n d ic .l.if8 c l.loci t u r , in duplo co n dem n ab itur:
c o r p u s . c o m p e r i t . & Inftit. dc h x c p robantur,ff.D epofitiJ.pii-
n A ftio.§.xque.veriic. [có rra.] Et m a.4.ait prxtor. Sed a d i o d e p o -
Aftio negatoria non competit fiti contraria com petit e i penes
dc dominio, fed de iure prxdio- q u e m res depofita eft,ad p e te n
fi l u m , ficut 6c confeiToria: vt in d u m im pcnfasifi quas ciica rem
prxalleg.l.ij.in prin. Et licet fe depofitam irap ed erit,& illas re
cundum Placen, dicatur id eo petit , v el damnii datum per fci®
c.
negatoria, quia verbis ncgatiurs uum depofitü,fecundü Placent.
i*
t
intentatur , tam en contrarium D e illa contraria a d i o n e h ab e-
'» not.in l.i).ócd.vcrfic. [ c o n t r a .]
9 tur.ff. Dep.l. fi apud, in pri. 6c I.
fupra allcg. Nam q u x lib e t ea a d io n e .
rum ,fcilicct aftio confefforia 8c A c T I o [ dc appofito, vel fufpen-
n e g a t o r ia , poteft dari per verba fo qua itet eft vulgo ; cuius ca
Í affirmatiua.& etiam per n egati-
n fus n eccie poterit] datur ad u cr-
ua. Non ergo fumunt differen fus cum qui in fubgrunda v e l
tiam per formam verborum, fed p rotedo habet id appofitum vel
differunt ratione m a tc r ix .ln d c fufpcnfum.quod nocere p o tu it:
brcuiter co n c lu d en d o , fiue pet cuius condem natio eft decem
affirmationem,fiue per negatio folidorum ,ff.de his qui dciec.vel
nem dentur,tam en in hoc diffe® cfiud.I.fi vcrb.§.ait prxtor.
t u i it , quia confefforia datur ad A c t 10 [ d e c o n f t i t u t a p e c u n i a ] c o -
is
tuendam fib i fcxuitute debitam , petit a d u e i f u s e u m q u i fine f t i -
4
5 c 3 puU

pulatlonc conftituit pío fe vel q u a d o officio m a l o r u h o m i n u m
■pro alio foluere. C. de ccnftit. v t u t u r , i n dup lu t e n e t u r , c i i m d o
pecunia.l.ij Nain cóftitueie lac- Ius vel f u r t u c o m i f l u m c f t i n his
gedici poílet quilibet qui pro reb’ quas falúas fore recepere .ff.
alio fe obligat, fed C.de ConíH- Nau ca.ft.Lj.&T-[adio in f a d u .]
% tut pecun.!_conftituerejponituc A c r Tp [de effutis, ¿c e ie d is ] da-
t
pro co tantiim qui quod alius tur aduerfum efi, ex cuius habi
ricbcc , fe Iblutumin coníliruir: tatione vel habitaculo aliquid
Nec diftinguicur eX qua caufa cffiifum , vel c ie d u m eft contra
quisdebeat certa, vel incerta, iter publicum *: vnde damnum
? velciuili,vcl honoraria:duinta- datum alicui tranfeunti reftau-
{ nieji efficaciter debitum p otue r a n d u m eft in d u p l u m : & fi liber
*i"'
rit peti & exigi, vel faltem lolti- h o m o in d e periiU e d i c a t u r , in
quinquaginta aureos h x c a d io
I
'i
tum retineii: vr quia tanfum n a
d a tu r .S i v e r o v i u a r , n o c i t i i m q u e
turale etat debitum.
h A € T i o[dc dolo ] competit mihi ei effe d i c e t , d a t u r o b e a m rem
■
;!
f
!-'3
quando damnum dolo malo a q u a n t u m v i d e t u r iudici ex b o n o
6 : x q u o , c o m p c n f a t i é ifnpenfis
y quouis eft vnihi datum , vel fi
quis aduerfus mc verletur dolo ia d iS jS c o p e r ib u s q u ib u s eft ca-
se confulendo,vel malitiose n t- r u ú r u s i n u t i l i t e r , f t . d e His qui
goiia mea adminiftrando , nec d e i e c . v e l c f f u d . l . j . i n princip.
lupercft aliqua alia a d io qua A < í : t i o [ d e in r e m v e r f o ] datur
poffim experiri, ff.de Doio.l.j.^. a d u e r f u s d o m i n u , v e l parre.Tifei
verba, fed non datur nifi dubs u u s v el fili’ p e c u n i a in ré patris
aureos excedat. 1. fi oleum. 6. fi. v e l d o m i n i i m p e n d i t q u a mutufo
iunda l.fcq.fF.dc Dol. m a.Hxc a c c e p i t ff.ln ré vetfo.l.f.iiV prirt.
,1 y
■
autem non datur liberis contra A c T i o [ d e p a u p e r ie ] co m p e tita cl-
parcntes.Ratio: quia odiofa eft, ûerfus eii cuius a n i m a l damnum
i-í 6 cin ea condcmni^tiis, infamis dedit c o n t r a n a t u r a fui generis.'
>:
efficitur. Nec datur liberis con verbi g ratia,fi e q u u s n o n ex loci
tra patronos, nec humili aduer a n g u illa vel n o n inftigatus cal
fus eum qui dignitate excellit, c e p e r c u t ia t, v e l b o s co rn u petat
n ecplebeio aduerfus confularc e x n a tu rali f e r i t a t e . Secus tamc
xeceptx a u d o r ita tis , n eclu x u - ii in ftig a tu s v e l e x lo c i anguilla
riofo vel prodigo , aduerfus ho d a m n u m d ed erit* I n huiufmodi
minem vitx emendatoris Da a d io n is con d én ation e,v en itd á-
tur tamen hacG a d io in faftuin ni ¿ a t i r e f a r t i o ; a u t in folutionc
contra prxdidos, vt fiat mentio v e n i t e x le g e d u o d e c i m tab.no-
bonx fidéi, 6c verbis fic tempe- xx’ d e d i t i o . d o m i n u s e n im noxa
randisin cóceptione li b e lli, in li iu d ic io fui n o m i n e c o n u e tu s ,
^qua nulla eft facienda metio do- (feriui a d o r i n o x x d e d e n d o libe
Ji.hxc probamur,ff.de Dolo. 1, fi r a t u r : i n f t i . de n o x a . a d i o . § j. &
‘ olcum finali, cum l. fequenti. fl a n im a li a n o x x d e d a n tu r,p ro -
A c r I o [ de dolo, & furto eorum ficifit r e o ad l i b e r a t i o n e . Inftir.
qui fiint in minifterio cauponu, fi q a a d . p a u p fec. dic. E t vtinm
fiabulatorum, ví4>nauem exer m alit au t foiu en d o damnum
centium ,]datur aduetfuscaupo- f u f f c r a t , a u t aliud p r o n o x a det
ncs;ftabuhrics, 6c nautas ; qui, animal h o c , fi per cum ftat. Ef
pro

A ante c. 23
prót)átuihaec,fF.Si quadr.paup. in aliam rem eft mutata: vt cum
kc.dic. leg. j. in prine. & Inftk cx p hiah fa d u s eft fcyphus. Si
tur.eodcni titul.§.primo. Et ho- vero in forma fua fit, rei vendi-
xia iignificat delictum : fed d e catio locum habet, fi alienetur:
linquens vocatur n o x a,ln ftiiu t. quod ex l.datur.
de noxa, in gloíT. fupcr verbo . C T I O [de fuperficlje in ic ] co-
noxia.jVnde vccfus. petit ei qui fuperficiem habet
Noxia deltH um , delinqûeHs Ho- in alieno folo nomine co n d u d i
ad repetendum fuperficiem fi
):a voca tu r. poiTederat.iF.de fuperfi.l.j.§.qui
tamen fxpe vnum pro reliquo' fuperficiem.in f i n e , & §. quod
ac:ipiiur:vt ibidem dicitur. autem .yerficulo,[6c fane.]
A t r i o [de peculio,;/el peculio j C T I O de tigno iu n d o datur ei
tenus,]cóp‘c tit e i, qui cum filio cuius tig n u sedificio alieno iu n -
familias,vel feruo peculium h a d u m eft ab eo qui exiftim abat
bentibus contraxit.ff.quod cum fuum tignum cfte.Si verb fciens
eo.l.j.cumfeq. Qux poftmorté a lie n u m is dolose fecerit id ,t e
filij,vel fcrui eft annalis, necn5 netur de tigno immiffo 6c furti
poft em ancipatione, manumlf- a d io n e ad exhibendum : non
fioncm,vcl alienatione.ff. Quá- tign u m cogatur e x im e r e : fed gp
¿0 aófibdc pe.eft annalis, l. j. §. interfitpritfiare. Erhscc proba
quandiu. vbi dicitur , Q i^n diu tur if.de Tig. in ju n .l.j. & if.d e
filius vel fefuus in potcftatc eft; R ei vcndicaiione. 1. in rem. §. j.
de peculio ad io perpetua ejftt cum ibi notaris.
^poft mortem aute cius, vcl poft j C T I O d ir e d a eft , quando a l i
quam emancipatus , manumif- quid d ir e d é petitur in jus: vt cx
f u s , alienariifuefuerit, tcmpo» c o m m o d a to , vel depofico , 6c
ralis eíTc incipit,id e ft, annalis; huiufmodi.
6c competit hsEc a d io aducTfns ¡ CTI O [vtilisjeft quae datur non
doiiiinuin vel p atrem : vt not.if. ex jure aliquo d ir e d o , fed v tili-
de pec.I.j.§.verba. ter & cx x q u itate cópetit :vc in
A c T I 0 ‘ de rationibus diftrahen- Tubüciana & huiufm odi, fecu-
» dis] datur pupillo ad im pugna- diim Place.Sc A 2 0 . De ifta a d i o
1 dum rationem á tütore reddita, ne vtili habetur 5c notatur ff.dc
l qui forte tes aliquas pupil. ab- Negotiis geft l.a d . & if.Si qu a-
ftulit , nec illas in li. rat. defcri- dru.pauperiem fec.dicatur.l.pe-
p l i t : d id a ex eo g? rationis red niilt.Et nota,quod a d i o d ir e d a
ditio per tutore fada.diftrahcn- 6c vtilis eiufdem funtcired*': vt
da,id eft,dilanianda 8c in cid en in l.a d io prxalleg. 6c nihil d if
da veniat per eiufniodi adione. feru n t, licet fecüdum quofdam
l.i.d c T u t .& ratio.diftrahen. tiifferant:vt not.in l.ex le g a t.C .
A C T 1 o de r e b .E cc l.v e n d itiS jC u - de Lcga.Sr plené p e rC y n u m in
fto d ib u s earum datur aduerfus le g e p n m a ,C .d e A d io n .& o b li
cos qui facras res emerunt c itr a . gatio.vnde d ir e d a daturfecujn-
n formá ; nulla cis ad io n e relida oum verba & m e n te m ,v t intcr-
a contra factofandas ecclefias dc didfi vnde vi d ired u m , g> darut
t pretio ^ d e d e r ü t repctedo.H^c tantu córra fpolianre vel mSda-
X ad io datur, in fa d u m ; ciun red Xi feu ratá habenté fp ciiaíío n é
a C 4 fuo

fuo n o m in e f a d a m > quia v erb a mal aliud quod noccrc polTet;
^ in te n tio p rx to ris hoc volunt fiue Iit ligatum fiue folutum. tf.
i n h o c i n t e r d i d o ; fed idem in - eo.tit 1. hi enim . §. deinde. &c 1.
t e r d i d u m vtile datur ex m e n t e fcquenti. Et li homo liber pc-
t a i u u n i , dcscquirate q u a d a m , r i e r i t , folidi ducenti prxftalbfi-
n o n virtute v e rb o ru m . Datur tur; fin aliter ci noceatur, in id;
e tia m c o n t r a cum qui alias e x quod x q u L i m videbitur con
iufta caufa rem pofiidei.mon t a - dem nabitur : vt l. qua vulgo f.
tnen p i x d i d i s tribus m o d is ,f e d eodem titul.fed plenius vide áe
fo rte püfleííionem v a cu a m i n - his Guliel.in Specui, in traft ;i.
t r a u i t , veJ rem in d o m o fua i n - b e l.pro emp.& v en d .§.n u n cd i
u cn it.cjc d e n s elle fu a m .d e q u o cendum eft. f
in c.cum ad fedem. dc R e i l i t u t . A c T io [em p ti] com petit emptori

fpoJiato. E t dicit A n g e l q u o d ad rem petendam quam eme
liabensius viile Scintcnvans d i- rat : in qua venit commodum
j c d u m , m a l e U b e lla t ,8 c q u a n d o q u o dacccllit. Et fi quid in fpe-
in principio d e t e d a fuit in e p t i- ciali^pafto cem prehenlunv fit,
T udo,fuccum bcre debet. in hac aftione attendiiurrprou:
A c t i o [x d i lliia ] co m petit multis quifque fibi pacifcitur. ff. de ac.
m odis, primo-,fi res v e n d ita cm pt.l.em ptor.in prin.8c Inftiu
fu redhibita propter vitium fiue dc empt. Sc ven.§. fed noftra. ia
m o rb u m : fed tam en a venditore fine. .Huic contraria eft acfio
rcilituiturpreriTi e m p tori c u m v e n d iti,q u x competit vendito
acccifionibus 8:aliis q u x x d i l c s ri ad petendum pretiu intei-
iubentSc h o c c a f u eft p e r p e t u a . effe vfiuas tempore morx,
d e h a c h a b e t u r f i . d e A d i . edift.** prout inter partes conuentum
l.xdiles.in p r in c ip io ,§ primo 8c leu coijitraftum eft.de ifta habc-
fin.& l.illud.ij.refpolb.Sc 1. r e d tu rin 1 . lu lian u s § .e x vendito,
h ib ito ria .e o .titu .S c cu n d b c o m eod. tit, & de Emp.8c vend. In
p e ti t,q u a n d o fitjVt ii res v e n d i Inftit. in §.prxallcgirt;o jCed,no
ta n on p la c e t,q u o d reddatur: 5c ftra. . ,
t u n c eft tem p o ra lis vfqj ad Ix. A c t i o [ x f t i m a t o r i a , ] i d eft,aftio
d ies.vr if.eod tit 1. quod fi n o lit, p r x f c r ip t is v e r b i s , f i c c o g n o m i -
§. ii quid ita venierit. T e r t i o , n a ta eft a d i o , q u x xftim atio
c o m p e tit fi v e n d i t o r n o n v u l t p r o p o n i t u r g r a t i a d ubitationis
tradere fe ru u m , vcl m a n c i p iu m , . t o i l e n d x , q u a n d o res xfiimata
vcliu m en tu m cum ornam ento v en d en d a datur. D u b ita tu m
c u m q u o o fte n d e ra t t e m p o r e e n i m eft a n e x v é d i t o ' f i t a d i o :
v e n d ition is, pro ipfo o r n a m e n - an ex lo c a to .a n c x c o n d u d o :a n
to i v e l vt fiatrcdhibitio rei prin m a n d a t i , v t 11 r e m m e a m tibi
cipalis p ro p teraccclfo ria.ck twc d o : 5 c x f t i m o p b i e a m deccm,rVl
c o m p e t i t etiam vfq; ap Ix. dies, a u t r e m , a u t d e c e reddasrfi ve
if .e o d .tit .l.x d ile s in p rin e.& §. ro plus v e n d a s , t u u m fit. v t not.
ven d e n d i. Qiiartb v e ro c o m p e ff. de A f t i . a d i o . in r u b r o & 1 /.
t i t q u a n d o eo lo co q u a iter eft l n f t i . d e a d i o . a d i o n f i autcim
v u lg o h a b e t quis c a n e m , lu A c t i o [ e x ftipu latu]nafciturcu
pum , v r f u m , a p r u m , verreinj d e re c e r t a in g e n e r e , f e d i n c c i -
pithcianvdconcnv &c vcl ani in fpccie fit ftipulatio, vt Inft-
dc

de V e rb o rn m o b ligat, in princ. m a g ifte r, cut totíus nauis an -
Nam fl res e lfe t'íim p lic ite r in chora 6c c u ra ín a n d a ta e ft,! j
certa , ftipulatio non v a le r e t .íF. magiftrum nauis.ff. eo. qui vul
cod. t i t . 1. ita ílip u latu s in prin gari L o m b ard o ru m , 6c prouin-
cip, Et ftipulatio eft verborurn cialíu m lin gua [com itus;] 6c in
co ncep tio , vt ciitli dico[fpondes T h eu to n ico 6c in Almanicry
daré fetuum \ ] vel [fp o n d e ste [ftv e r f m a n ] dicitur. Ncc di-
fad u ru m d o m iim ?] 6c tu refpo- . ftingu itur an ifte magifter íit lí
des,[rp 5 d co .] P ertin en t au tem b e r vel fcruus,m aioi vcl m inot.
ad a d ío n e m in perfonam quac Im p utatur en im e í , qui eu prx
oriuntur ex c o n t r a d u v e rb o p o íu it , l.j.prxallegatia. §. cuius
rum. Et h x c c o llig u n tu r ff. de au tem conditionis. Sed exerci
Adio.6c o b lig .l j. §. j. 6c i.a d io - tor dicitur is , a d q u e m o b u e n -
num genera § in perfonain. 6c tio n es q u o tid ia n x , aut reditus,
ln fti.d e O b lig .§ .fin . 6c de a d i o , q u x ñ u s 6 c vtilitates nauis p ct-
§.Í.6cverf. [n a m q u e .] cfifim il. u e n iu n t 6c p e rtin e n t; vt cad.l.j.
A c t i o cx t e f t a m e n t o n o n f o l i i i n ^.exercitorem.fiue verus d o m i
f c r i p t o h x r c d i c o m p e t i t ad pe n us nauis íit,íiu e a domino na*
te n d u m h x te d i ta te m ,f c d etiam u cm conduxerit ad tempus, v el
, contra h x rcd e m fcrip tu n iM e- in perpetuüivt d ic itu i ibidem.
gatariis 6c fidcicommiífariis, C . A c t i o [ f a t n ilix h e r c if c u n d x ] in-^
co m m un ia de legat. 6c fideic. 1. ter eos coriipetit,qui có m u n em
L Et fapit naturam a d io n is bo-
z fidei. 1. in minorum. C. cx
h a b e n t h ered itatem diuiden-
dam .ff.fam ilix hcrcifcundx. 1 j.
quibus cauf.in intcg.reftít. non 6cij.Et dicitur a d i o fam ilia her-
eft ncceíTaria. Tamen dicit Bar. c ifc u n d x jid eft , h ered itatis vel
quod re vera eft ftrid:i iuris: fu b ftan tix diuidédx fecundiim
ciim nó numeretur inter a d io - Azo. in Sum. vt n ot.ff. eo.tit.in
nes b o n x 'fidei, in aótionum. rubro. Nomé en im fam ilie qua*^
Jnftit. de A dio. vt not. i n l . hu- doque ponitur pro fubftantia 6c
xufmodi.§.xdes.ff.de l.j. h ered itate: vt ff.de Verb^íignif.
A c i i o exercitoria fecundním A- l pronunciatio.§.j. Sed hercifco
zo. ,in Suin. C. eod. tit. datur eft verbum G rx cñ ,id em fignifi-
‘C o n trah en tib us cum magiftro c a n sq u o d diuido : in d c h e rc if-
n auis propter natiigandi necef- cundXjid e ft,d iu id e n d x :v t not.
fitatem contra exercitorem na gl.ff.eo.tit.in rub.T u cogita.
u is , qui m agiftiu m naui prxpo- A C T I O [F abiana 6c P au lian a]ílc
fu if.q u e m xqufi fuit te n e ii , vt d i d x f u n t ab a u d o rib u s 6: e a
ten etu r qui inftitorem tab ern x, rum in uentoribus: 6 c h a b é tlo *
-vel negotio prxpofuit.ff. de ex lu m quando debitor in frau
ercitoria a d io . l.j.in princ. Hxc dem creditoris alicn au it e a q u x
crgb a d io non datur cótra ma- obligata fucrut c re d ito r i: vt re-
giftrum n au is: fed contra eum uocctur ipfa alien atio . Datur
qui magiftrum naui prxpoíuit, etiam a d io Fabiana patrono ad
icH icet in eam caufam ,in quam reuocandum alien ata per lib e r
prxpofitus eft exprefse vel ta- tum vcl per debitores in frau
c it é .v t in ea l . j . §.11011 autem. 6c dé p atro n i,vcl credito ris,in qua
^.igitur prxpoíitio, Eft autem veniunt fr u d u s ctiá poft litem
c 5 co nteft.

16 V ocab.vtriuíquc Iui is.
co^teft.pércéptiivi not.ff. qaid r u n i, via publica vcl publicüñl
in fraudcm patro.l. ij, & ibi per ite i íiiteruenit, no habet locuni
totum. Sed Paulianadatur pro h^c ad io ; quia confiniu non in -
Ff prie creditori ad reuocáda alie- teiligiturrlec US li riuus priuatuS
nata in fraudem per debitorem, interuenerit, quia finiuin regu-
de qua tf. Qux in fraudem crc- doriiinagi poteíl contra dom i
dit.l.j final.6cl.hafc itifaduin. num riui.tF.cod.'titull. fed 6c lo-
In qua ctiam vcniunt frudus; vt ci:§.íÍD.cum I. feq. 6c ibi notar.
cod.titul.ait prxtor.§.pcrhanc. Eft auté hxc aftio dúplex , quia
&§.prxtcrcd.quod íntelligc iu- in ea vterque clt aólor , 6c vter-
i r a l.fi . §.11011 iblum.eod.tit. dc quc eft reus,extra,dc Probat.cx
quibus ambabus ff. de vfu.l. vi- litteris.ff.eodem titiil. 1. iudiciu
dcamris.i;.§.in Fauiana.8c Infti. C om m uni diuiûnvlo.Scl.faini-
dc Aftio.6. Ité fl quis in fraudé. lix hcrcifcundx.6c Linter to h e-
A c T i o íiniumregundorumcó redesí§‘. íi familix.ff.famil.herc.
petit pro finibus ad diílinguen- Iteni eft mixta; quia eft in re 6c
dum vel ad iudicahdum ft. fini. in perfonam.Infti.de a £ l.§ .q u í
régri.l.ij.§.iudici.8c Idcq. & in dam adiones.6c §.itcm finiunt;
ter eos agitut qui agros cofines Item perpetua eft,vtC :eod.l.vl-
habcnt vel prxdia. Inílit.de A- tiin.6c ff.eod.l.iudicium C óm u-
dio/§. Ítem finium legudorum. ni diuidun:& inftitut;de AóliOi
6c habet locum in rutticisprx- §,quxdam .Q uod tamen non fie
diis tantuin.tV. cqd. titul.l.ij. &. intclligttur , vt fi vicinus meus
lio in vrbanisrquia vrbana prx ampliores fines ei,cu i vendide
dia no funt confiniarfcd vicina, rat,oftendérit, nó poíTit ille qui
quia parietibus diftingüi cóíue- em it,longo tempore prxfcribca
ucrc:fcdconfinia dicunus, qux re:hoc enim falfum eft,vt ff.pvó
adeb funt próxima vt nullus pa empto.legc i j.§.fed 6cíi fimdusi
nes in medio interponatur, ff. 6( lege qui fundu. §- li fundum.
eod.titii.l.fed íc locj.§. hoc iu- Sed lie oportet inrcJligi' fecun;-
ditifi.cum ibi ñor. Vrbana prx- diim Azoné , vt etiam poft'decé
día dicuntur onin a prxdia qux vel vjginti annos locum habeat
Iiabciu xdificia : ctiam lí fint in hxc aftio pro finibus term inan
rilía, quid vtbamiin prxdiií «oii dis , quainuis de nveis íinib^ ali
ficit locus , fed materia habita'- quid prxfcripfcris. Nam 6c fi ab
dicaufa fafta.Vjiue 1¡ in vrbc e- initio fine aliqua pixícriptionc
V dificiu,cnuía non habitandi,fed hoc conftavér cíTe tuum' ,.agerc
gratia reponendorum frufUium polfem vt commodius termini
l i a r , diciturpvxdiumr'iüicum. imponatur agris , vt ita rixaruiii
Sed 6c boni in xdificiis cóftitii- perimatur occafioV6cc.Si queras
ii,n iíi pluríunim lint in rodítu, * quando incipiar currere prelcri-
vineniíj forté,vel ctiam olitori j, ptio huic a d io n i, Refpondetur,
cominenrur appellatione vrba» ab eo tempore quo incepit pof-
nonun pr.xdioiñ. ff.de Veib. li- fe hxc actio intentari:E t incipit
gnil.l. Vrbana.IJ. Rufticaautein pofle intentari cum fines coepe
prxdia vocánir agri nó haberes runt tu rb a ri, 6c cx eo nafcituc
xdificia.Ft li Ínter te 6c m e,co hxc aClio fecundum Azo^ in
tia qucm ago finiiim icgundo- fum.C.cod.tit.
ACTIO

A ánte C. 27
A c T 1 O fu n era ria c o t r a h x r c d e m aftio in duplu.lnft.de Obli. q u «
bbnoriíiiive poffeíToré d a tu r . ff. ex deli.na.§.pcena manifefti.
d e R e lí. & rum p. f u n .L at íi quis. A c T I o h ypo th ecaria, vidc Infti.
J . f i n . fie d a tu r ei q u i f u n e r a u i t , de aftio.§.item Seruiana.Et h x c
n o vt h e r e s , d e f u n d u m , fed c a u aftio aduocatnuda poíTeííioné. t¡
fa p i e t a t i s , vt d .l a t l i q u is , §. fed ff.de Euic.l. íi cum venditor. §.j«
i n t e r d u m . & §• íi q u i s . c u m i b i A c T 1 o [ i n f a f t u m ] dicitur qua-
nota. Per hanc enim a d io n e m luor modis , vt n o t.glo fin § .fin.
v e n i u n t r e f í c i e n d x e x p c n f x ib i ln ftit.d e Aftio.
dem á fu n e ra to rc fa d x . A c T I o [in faftum aduerfus in di
A c T I o fuTti m anifeíli fecundum cem q ü ilit e m fecít fuam] datur
Azo. locum habet quádo furém aduerfus eum , qui per imperi
tenes vifus ve\ deprehenfus fue tiam roale iu d ic a n it : 8c ideo vi
rit,íiue in p u b lic o ,íiu e in priua- detur quafi éx maleficio te n e ri,
to, vel a domino , vel alio a n t e 8í in quantum de ea re x q u u m
quam perucniat ad locum qüo religioni iudicantis videbitur
perferre reiiji deftinauit. Si talis p oenam fuftinebit: vt Inflitu.de
deprehendatur, vel cum re vi Obligat, q u x e x q u a f i d e l i . naC
deatur, fie ad eum deprehcnden- in prin. 8c íF.de ar. 8c extraor.co.
dmti occuTrifti e i , licet a b íe d o l.fi. Si verb dolo m alo iudica®
furto auFugerir, furti manifefti uitjTere eft ex m aleficio obliga
ten etu r, l.h quis-j. §. fed Celfus. tu s aftione in faftum ,vclaftiO -
íf.de fur. niíi lubripientis m ute ne de dolo ad omne intcrefíe ei
tur ílatus, vt tu m ihi fubripuifti qüem Ixfit, & infam is eft. Item
in feru itu te, & manumiíTus in tenetor crim ine falfi ; quod poe
furto deprehenderis cum r e ‘ fur- nam deportationis vel v ltim í
tiua , ícd íi tu peatulerís quo dc- fupplicij cotinetrvt ff. a d le g e m
iífinabas,teneris f u r « non m a n i C ornel.de falf.l. §. 8c qui íu di-
fefti. cum eniitii deprehenderis cem.Sc §.vlt. 8c ff.de iudic.l.fi fi
cum re furtiua prius *, q u ím eo lius. Item 8c ten etu r crim ine
loco pertuleris qub deftinauefías coiicuífionis ; vtff. de concuf.L
illo die manere cum furto, tune vlt. Ité ciu ilitcr poteft conueni-
fur eft manifeftus. Hxc otnnia r i e x e d i ¿ f o d e calum niato rib us
diciítur íF.de Futt.l. iij.& feq. 8c in quadruplum ab e o q u e m de
datur aftio furti manifefti in bebat damnare per p ecun iam ,vt
quadruplü lnftit.de O b l.qu x ex ff.de c a lü .l.j 8ciij § illu d .fc c ñ -
deli.§.poenamanifefti.fic §.vl, dü Azo.próbatur h x c C. dc pee.
A C r I o furti non manifefti com iud. qui m ale iud. 1. ij. 8c ibi no.
petit quandocumque prxdiftis ‘ in glof. lina. iun¿fa auth. nouo
modis furtum non manifeftum iu ie . ibi pofíta,8c l.fi filiusfami-
probatur, ff.co tit l.necttianifc- lias.ff.de lu d i lu d c x auté ecfile-
'ftum.fic lnftit.de Obliga, qux ex • fiafticusitialb induftus per gra-
d e li.n a f nec manifeftum. Et tiain vel pér fordes,ab exccutio-
ctiam íi vidiftifnrtum fie ri, te ne efficij per annü eft rufpéfusp
tam cn abfcondifti cum furtum ad xftim aiio n em parti quam Ix-
faceret, ne re o ccid eret: non eft fit nihilom inus condem nandus.
manifeftu.ff cod. tit. l.íi quis in Et fi durante fufpeníione fe di-
fcxuitute.$. 8c datur h xe uinis ingeíTerit, irtcgularis cfly
ncc

2S Vocab. vtriufque luris.
nec cum eo nifi pet fcdem Apo- ad in tcieííe conuenit quanti in-
ftolicam poteiic difpenfari, vt c* 'teieft adoris coram ordinario,
cum xternijde le iud.lib.vj. vel d eleg ato ; de qua Goffre. in
A c T I o [ i n f a d f i, ] dc co 5 » ccrto fumma de A lie.iudi.m utan.cau.
lo c o ] datur vbi aliquid eft pro- fac.capitu.j.extra,eodé tit.in gU
miiluin dari ccrto loco : fi iudi- CciTar autem h^c a d io fecudum
ciuin in illo loco conftitui non Hofti.in fum.extra, cod.quando
poflitrintroduda enim eft qu?di is qui alienauit, eandem rcm re-
■adio arbitraria, vt poifitetiam cuperauit,ff.eodcm,llex hoc.§.fi
¡n alio loco agi. Prxtor ciiira quis^ Idem fi res 110 erat p etito-
iniquum eíTe arbitratur no pol- n s ; vcl fi mortua eft fine culpas
fc coniicniri debitorem in alio nifi fi quid ad o ris in teifit ratio
loco, quam in loco deftinato fo- ne quxftus, vcl acccffionum,vel
lutioni, Sc hxc adio arbitraria ^cxpenfarum.ff. éod. non folum.
cx fui natura eft ftiid i iu r is , in §. hxc a d io . 6c de noxa, adio»
qua, habita confidcratione alia- c lc d io . § .fi is. Item fi reus pa
ru adionu ftridi iuris, quicquid ratus fit fubire vtile iudicium :
cffet omiffum, deberet haberi quod eft in telligen d um quando
«miíTum: tamé in illa venit etia cádem caufam prom ittit fe prx*
quicquid xquum 6c iuftum vi- ftatuium :puta prom ittit fe lefti-
fum fuerit religioni iudicantis: tuere fub m axim a poena: alias fi
& propter hoc appellatur hxc diceret, rem n o n tcftitu am ,q uia
ad io arbitraria i treguláris, quia nec h ab eo , fed quan ti in tererit
contra naturam aliarum ad io - tua ; vcl quanti in lite m iurauc-
ru m ftridi iuris eft. glof. in rub. iis,fccus eíTet; nam & fi hoc non
ff.dc Eo quod cerro loc. offert,tenetur ad idem ,ciim do
A c r r 0 [in fadum de dolo & fur lo defieiitpoffidereivt ff.de R ei
I; to corii quorum minifterio quis veml. fin autem. §. j. 6c 1 . is ,qui
caupoiiani,aut ñaué, vel ftabulii dolo.
excreet] datur aduerfus eos qui A c T 1 o [in fadum ex iuram ento,
■prxfunt cauponx , aut naui, vel per quii requiritur an a d o r iura-
ftabiilo; qui quonia officio ma- uerit]fccundum quofdam datur
lorG hominum v tu tu r: in duplo c i , qui cum peteret rem fuam,
tenetur,quod dolo aut furto cp • delato’fibi iureiurado ab aduer-
lum commilium eft in his rebus fario, eam fuam eíTc iurauit. Ab
quas falúas fore receperunt, ff. co enim rcm fuam petit a d io n e
Nauv caii.ftab, I. j. in princ. &c §. in fad u m , qui iurauit fuam effe»
ide Poponius.fic 1..& ita,§.idc.& ff.de lureiuran.l. nam & poftea»
§.ait p ixto r.iun da l.ii.§>hac au- §.j. 6c §. fi. Si vero rem fuam fibi
té adione.&c ff. Fur. aduer. nau. , tradita poftea a m if it : 5c ille qui • I
cau.fta.l.j. Inft. de Obii, qux ex detulit iuram entum ,eam n a d u s
quaii deli.naf.§. item exercitor. fiiraduetfus cum Publiciana có-
A c T I o [ iu fedum ex edido p i x - pctit adio.. ff.de Publicia* a d io .
torisde alienatione iudicijm u. i.eum qui.§. fi p eten ti, vbi d ici
, tandi caufa fada]datur ei in c u tur, [ Si petenti m ihi rem iura*
ius fraude 6c illulionem fad aeft m entum detuleris; iuraueroque
alienatio, & fuis heredibus,ad- rcm meam effe, competit m ihi
ucifus CÚqui rc alicnauit:quem Publiciana aduerfus tc dunta-
xatf

A ante C .
jrat.] tamen quomodo hoc d e dired X jfcd v tiles,q u x cx x q u i-
beat in tcllig i,ib i notatur plené. tate d a n tu r, 8c quandoque non
Solet autem iuíiurandum referri dom inis,vt funt Publicianx q u «
ci qui detulit,C. de R eb us cre.I. cx diuerfis caufis competunt. Et
generaliter. §. omne igitur.verf. a d io per quam queritur an a d o r
[ f e d iuramento.] ' iu r a u e r it, 8c a d io in rem de fu-
A c t 1 0 [ in perfonam ] dicitur perficic:8c a d io Fabiana 8c Pau
condíftio,quando contendis ali- liana , 8c C a lu ifia n a ; 8c a d io in
qué daré,aut faceré tibí oporte rem q u x competit inter domi
re. Quádo vero agís, vt reñ itua- num tabulx 8c pidoicm .Sunt 8c
tur tibi res t u a , & fpeciale no a lix in rem a d io n c s ,in quibus
men accipit,v t in depofito dici non de dominio, fed de pignore
tur firapiiciter a d io perfonalis, a g itu r , ficut Seruiana 8c quáíi
8c non co ndid io . Hoc aute no- Seruiana ; de quibus vide loco
mé [co n d id io ]in d e defcédebat: fuo. Et n o t a , quod a d io perfo
q u ia o lim iu d ic ia erant ordina nalis no (equitur fundum , ff. d c
ria,8c certis verbis concepta, 8c Contrahen. empt, 8c vendit, L
q u x oportuit c o n d ic i, id eft, íi - Titius. L u ciu s Titius, ff. ad
m u l dici,vt fi quis caderet á fyl- Trebellia.I.j.^.fi hercs.ff.deluda
J a b a , caderet a tota caufa. Sed J.fifideicommif.§. trad a tu m , 8c
p o ftea illx folénitates in defue- ff.dcAlic. iu d L m u t . cau. fac.U
tudinem abieiüt,attam éno m cn iij. §. opus, in glof. p e r D y n u m
remanfit : vt adhuc peifonales i n i . f i n a . f f . d e No. oper. n u n t.
a d io n cs, q u x folennibus verbis Item a d io perfonalis eft ita af
interpretabatur,codidiones vo fixa offi bus cred ito ris, quod in
cetur. 8c h x c c o llig u ru re x in ftú alium transferri non poteft, nili
de A dío. §. appellamus, cum ibi f id io n c iuris.lF.de p eculio.l.quis
not.Sc ff.epd.ti. 1. a d io n u g e n e ergo.
ra, Etharví a d io n iig c n e r a q u x - c TI o f iniuriarum ] com petit
dam nafcutur ex c ó t r a d u , q u x ei q u i in i uria pailus e f t ; v t nor«
dam ex quafi c o t r a d u , q u xd am Inft. de Iniii. in ru b ric a , contra
cxmalelicio,8c quafi m aleficio. CÜ qui in tu lit iniuria , v el in fer
Infti, de Obli, §.fequent. 8c de ri procuiauit, Inftit. eod, titu.
i A dio n ib us.§.omnium. Require
de omnibus his , 8c in verbo
no folum. 8: pulfauit vel verbe-
r a u it , v e l& m o fu m carmen ad
[ad io n es ex co ntradu.] alterius contum eliam fcripfit,
A c TI o [ in rem ] dicitur vendi- v e l quoquo modo iniuria a l i -
c a tio r e i, fcilicet quando dicis quein affecit Inftitut.eodc tit. §<,
rem de qua agitur tuam efíe ; 8c iniuria. In qua iudex codem na-
aduerfarius dicit , vcl oftendit bit q u lti a d o r iurauerit fe n o ilc
ipfam re cflc fuá, ff. de ad io n ib . illam iniuriam fuftinuifte; p rx -
8c obligation. l. ad io n um gene miíTa tamé iudicis taxatione In -
ra,8c Inftitut,eodctitu.§. appel ftitu.eodc titul. poena, ff, eod,
lamus. Et haru adionum alia eft tit.I. Conftitutionibus. Q uidam
d i r c d a i n i e a d i o , v trei vendi, enim dicunt , quod iurarc d e
a d io confefforia 8c negatoria. b et potiiis v elle dc fuo perdi-
Alia eft a d io in rem v tilis , q u x diffe tantum , vel tantum , quam
funt aftiones de d o m in io ; non talem iniuriam fiiftininllc. Et
hoc

50 Vocab.vtriufque Iuris,
hoc videtur probare Hoilien. in Inftitut. eodem titulo. Primum
Suni.titu. de Iniur.6c dam. dato. caput eft d efcruis occilis vel
6c Specul.eodeoi tit. Alij dicunt quadrupedib®, quae numero pe
quod fufficiac cil iuiarc hc,qu6d cudum continentur, vt in l.lege
nollet lucrari tatuveltantii pro Aquilia.ff. eode titulo, vbi dici
eo quod talem iniuiia fuftineret tur dc animalibus q u x greg a-
vel ruftiiiuiiret.Ptirau tamen vi tim habentur &c pafcunturilicut
detur rciiu s. Etaftio iniuriarii. oues,caprx,5c e q u i,m u li,& bo
t.K pado non nafcitur, fed ex ues,¿c afini, & fecudiim Labeo
contumelia, 1. fed ii vnius. §. li nem fues.fcd n5 canes,Et longe
padii.ff.co.tif. dc dillimulatione m inus beftix , vrii, fera?, 6c leo
aboletur lex. N áli quis iniuria nes,& c.fcd elephantes & cam e-
icliquciit, hoc ell li ftatim paf- 'li quali m ixti fuut. Et ideo pri
fus ad animum nó leuocauerit: mo capite cos contineri opor
poftca ex poenitentia rcmilTarn tet: quo cafu tanti fit codemna-
iniuiiam non poteiit recolere. !• tio qu an ti plurimi ipfa res va
non folu.§.j.ft\dc Imur.Sc neque luit anno p rx terito : vt in di¿la
in hctcdcm, ncq>heredibus da- l.le g e Aquilia, ff.cod. tit.-S cln -
tur.l.iniutiarum aftio.ff.eod.tit. ftit. eod, tit. in princip. Secu n
A c t i o ‘i noiRciofi tcftameti, in- dum caput in d efu ctu d in em a-
ofiiciofx dotis vcl donationis, biit.Scd tertium caput huius le*
vide infra in ver. [Q uerelaJ gis eft de eisvulneratis,feris be -
A C 1 1 o [ inllitoria J fecundum ftiis occifis , cx terifq i rebus ru
Az,on. datur contra ilhi qui prx- ptis, vt vefte, vafe, 6c fimilibus.
pofuicaliquem ftationi vel ne% Qu.ocafu quis codemnatur qui
gotiationi gercndx comTá'ñen damnum d e d i t , quanti res fuit
tibus cu prxpolito in eam cau-' triginta diebus retro ; rei p re
fam in quam prxpoiitus eft ex- tium & valorein xftimando , vt
prellim vcl tacite, ff. de Inftit. d id a l.ii feruus feruum.§. tertio
aft.i.j.6c ij.fic l.quicunque.§.n5 autem capite. & Inftit. eod. §.
‘ tamé. cum ibi not. 6c dicitur in- capite tertio, cum §. fequen. Et
ftitoiia ab inftitore prxpolico, in hac adione ii quis damnum
quamuis exercitoria nominetur fc dediffe inficiatur,ideft negat,
á prxponete. Inftit. quod cñ co. condemnatur in duplum.ff.eod.
§.cxcrcitoria. & §.fcq. N áinfti- 1 ij.§. j diciturautcm lex Aqui-
tor diftuscft ex co ^ negotio lia a b Aquilio plebis tribuno.
gercdo infter,ncc refcrtan tabet A C T I O [m a n d a ti d i r e d a ] com
nisfitprxpofitus,vclcuiq, alte- petit mandatori eius heredi,
ii;vt not.in d.l.qciique.Sc l.inft. ff eodem titu l.l. fl veio. §.fina.
A c t i o [ legis ] vcl [leg is aókio ] 6c 1.11 mandato T ifip j. refpon-
quid elTci apud antiquos, cxpo- fo.&c §. I . 6c cótra mandatacium
pit eleganter Alciat.in l.pecu- vel procuratorem poft m an d a
nix verbum, §. aftionis. de Ver. tum fufccptum ff eodem, l.live-
fig.& Bud.iiij .de Adopt. rb nojt; remunerandi. §. j. Et in-
tí
A c T 1 0 [ legis Aquilixl duo con quantum intcreft id faótum eíTe
tinet capita, vel tria, licet vnum quod m a n d a u i: p u t a , mandaui
non iit in vfu. vt ff. eod. tit. 1. ii vt fundum emeres:li iiiea inter
feruusfciuum.§> huius legis, 6c erat emi, teneberis poft m anda
tum

tum fufceptum ; tamen fi eun- p r a [a d io confefforia.]
dem fundum ego ipfe emo vel A c t i o [negotiorum gcñorum ]
alius m ihi,neque intereft aliud, duplex eft.icilicet,direda,6c c o
ceilabit hxc a d io fecundum A* traria; Vnde negotiorum gefio-
zonem.ff. eodem titulo.l. fi pro ru d ir e d a eft , qua agit dominus
curatorem §.mandati adio. rei geftx contra eum, qui nego
A C T I o [mandati contraria] cotia eius geflit, vtadm iniftratio-
petit mandatorio, ff.code tit.I.fi nis raftonem, reddat, vt p u t a , fi
vero non remunerandi. §. con ego fui ab,fcns, negotia mea
H
trario; vel procuratori ad expe- coeperut effe defcrta,6c male fc
fas aduerfus mandatore q u a te habebantjtil hoc videns abfquc
nus fines non eft egtefl’us.Si v e mandato á me recepto m ei có-
jo aliquid erogauerit vtiliter,in templaiione ex am icitia quam
eo non habet m andati iudiciu: in me habes , gerebas negotia
fed tantum negotiofu geftorum mearinihi datur a d io negotioru
fecundum Mar. licet loan. 6c^ geftorum d ir e d a ,a a hoc vt red
Accurf. contra , prout legi. 6c das mihi rationem adminiflra
notÎnftit.code tit.§ .isq u i.6 : ff. tionis , vr ff de Neg. geft.l.ij.6c
eodem.I. fi pro te.cum l. feque- Inftit. de Oblig. q u x ex q u aii
ti. in princip, & C . de Negotiis contrae. nal'cun .§.j5¿§.ficut.
geftis. l. finali, iq gloffa vhim a. A c t i o [negotiorum geftorum!
Si vero mandau^rint tibi vt m i contraria competit illi qui fine
h i fundum em eres, etiam fi no mandato fe im nufcuit alienis
dum pienu iblucris , ages mecu negotiis gerendis ad ueifus do
m a n d a t i, vt fufcipiá obligatio m inum negotiorum geftoru, ad
nem qua teneris venditorj.Nam rcpetendu expenfas negotioru
& ego agere poffum vt cedas geftione fadas. Et vcndicat om
mihi adioncm cmpti.ff. eodem nia q u x expendit dc fuo,nccef-
t i j u l o , fi mandato meo. primo farib,vel v t i l i t e r , no tamen vo
refponfo. Copetit ergo breuiter luptuose ; & hxc colliguntur i f .
'adio mandati d ired a contra**!!- «od.tit.l.ij.cum ibi not.
lum qui mandatum fufccpit ad A c t i o noxalis fecun diim A zo -
implendum , cum primus cogi né dicitur a d io qup nafcitut vcl
non poffetquin fufciperet má- * oritur ex d e lid is feruoru , ff. eo.
datum , in quantu interfuit ma- tit.l.j. & Inftit.eo. tit inprinc*^.
datoris fa d u m fuiffe quod rna- Dicitur noxalis a noxia,q>iigni-
datur. Et rurfus ipfi m andata ficat ipfum d c lid u . vcl ahoxa,q>
rio,qui mand itum fufcepit, c o dicitur ipfe delinquens. V etfus,
petit ad io mandati contraria
ad im penfas, fi quas fecit ratio N oxia d e lt S u m : d elin q u en s no--
ne mádati fufcepit, fi fines má- xa 'vocatur.
dari non exceifit. Sed fi manda A c r Xo Paulina > vide fupra [A -
ti fines ’excéííiffet in expenfis d io Fabiana.]
fa d is, non repetet ipias per h u A c t i o perfonaliSjiequire infra
iufmodi adionem . in vcrf.[A d io n um q u x d a m .]
A c t i o natiua q q x ,[v id c Adio- A c t i o pignorptitia d u e d a c o
num xii j.rpecics]!nfia. petit dcbitoti contra credito
ACT I O n^^Qtoria. Require furem.Inftit.Quibus modis ce co -
irah.

trah.obUg.§.fin.vel contra cius antequam fibi pignorarentur:
tptorcm , vet curatorem, fi pi vcl debitoris volutate creditor
gnora acccperut.ff.eod. tit.I. fo- eos inftruxit.Sedii nihil horum
futum.§.fin. & habet locum fo- intcrcelfit , fiquidem artificiis .
luto dcbitOjVcl aliter latisfado, n eceifariiseo sin ftruxit, fecun
qucmadmodfi voluit creditor, dum Azoncm erit a d io ’contra
licet non fit folum: vt ii pigno ria.ff.eod.tit.l.fi fcruus.
ra alia data funt creditori, vt a A C T I O [pignoratitia v tilis,] fe
primis recedat,vel fideiulTorcs, cundum Place, datur ei qui im -
fiue res a lix , vel pretium : vcl pignorauit rem alienam fine
etiam nuda conuentio fine pre confenfu domini: & poftca do
tio vel pado.Quoties enim vult minus pignoris fad u s eft. ff.
creditor recedere á pignore , vi cod.tit ff. rom alienam. 8c ff. de
detur fatisfad um , fi vt ipfe ve pignor. l.j.§ j. 6c 1. fi T itio, cum
lit , vel voluit,cautum eft : licet leq. & tam d iie d a quam vtilis
in hoc deceptus fit fui facilita- • dantur principali & fu ish xre-
tCifecundiim Azoncm>vt ff.co- dibus,6c contra hxredes credi
dem titulo, Lfirem.§. omnis. 8c toris: vt poteft probari lnftit.de
l.fi ncceirarias.§.fi vnus. Perpetîc tcm p o .ad .§.n o n aute
A C T I O [pignoratitia contraría] omnes. 8c ff. de A d . & oblig.l.j,
datut creditori contra debitore: §. creditor. & Inftit. Quibus
datur ad multa. Si enim de mod.re contrah.oblig.§.fiii.
cipiatur a debitore, vclipfa re, A C T I O [popularis]cft , q u x ius
vcl cius propoiito: quia obliga- fuum populo tuetur, 8c compe
uit cirem alicnam^vel alij pi- tit vnicuique de populo. De
gnoratara: tcnebitut ei debitor aftionibus popularibus vide gl*
pignoratitia contraria, ff.eo.tit. rub.ff.cod tit.
l.tutor.§. contrariam, iunda l.fi A c t i o [pxfcriptis verbis , cx
quis in pignorc.§ fin. & fi dcbi- co ntrad ib us innom inatis de-
tormalitiose verfatus f i t , obli ' fccn dit:]vb i fcilicet ciuilis cau
gando xs vcl ftannum pro au- fa fubeft fufficiens a d a d io n e m
jfo vcl argento, ff. eodem tit.I.j, introducendam : & ciim nego
fi quis. & in §. prxalleg.l, fi tium non cadit in certu8c fpe
quis in pignore, ij. refp. vel ii ciale nome c o n tra d u s,n e c cau
obligauit fcruffper quedamnu fa huiufmodi a d io n is exprimi
datum eft: puta furtu, vel aliud tur: fed h x a d io n e s exprimutui
huiufmodi,&hocii fciuit,tenc- fic,do vt des, facio vt facias , do
tur in folidum,id cft,în totum: vt facias,facio vt des.Ex quibus
fccusfi ignorauit: quia tunc li- ' nafcitar a d io prxfcriptis verbis
beiabitur noxx deditione:fcili- n o m in ataraliasciu ilis , quando
cct,dando feruum pro noxa. In mihi aliquid adeft,vel abeft,ve4
his competit hxc a d i o , fecun abfuturii eft.-nec tibi adeft: nec
dum Azoncm & alios. Hxc pro adfuturum eft:aut m ih i non ab
bantur ff. eod. tit.I. fi feftms pi eft,ncc tibi adeft: aut fi nec tibi
gnori.Item fecumlumAzonem a d f i t , ncc m ihi abfir,& ceffes
agit creditor adione pignorati implere qifod conuenit inter
tia : fi fciuos pignoraros artifi- nos : ego autem fi feci,in fub-
CHS inftiuxit. ii coeperant imbui fidium intentatur a d io de do
lo.

lo. N a m v b ív n u s celTatimple*
re quod in fe e f t , quod piom i- #lnft.de A d . §.alix.ad hoc vt ado^
o b t i n e a t , oportet iftum probare
lit alteri implere , locum habet iuftum titulum ,6c rem fibi fuiife
hxc aóFio, ‘traditam , 6c bonam fidem ha-
A c T I o [pixfcriptis v e rb is,] q u i buifie tempore em ptionis 6c ve-
bus cafibus c o m p e ta t, vide pul ditionis ( quod p r x lu in it u i, niii
chram gloíT. ín rubr.ff.eod.tit & contrarii! probetur)6c qubd cre
in §. ad io n u m autem . in veril, dat modb, venditorem vcl dona
[ex permutatione.] Inft. de A d . torem tepore co n trad u s d o m i
A c T Xo [ pro focio,] q u x cx vtia- num non fu ifle , alias P u b lic ia
que parte d ired a e f t , com petit na non competeret. P erm ittitur
pro vfufrudu qu cm folus alter aurem tali védítori,ae fi vfu coe-
Ibciorum percepi?, vel ü dolum pilTet vendicaie-.nifi forte verus
co m m iíitin rebus c o m m u n ib u s .' dominus p o ilid e a t , quia e x c c -
Namlocuna h a b e t , quando dúo ptio veri doniinij P u b lician am
incunt co n trad u m focietatis.Et - exclu d it Si autem poft vfucapio-.
íi aliquis fociorum m alé 6c do- n em a poífeííione cadat,tfic non
losé verfetur v tune alteri contra com petit Publiciana : fed ciuilis
cum datur h^c adio .N afcitm a u a d i o ,v c l rei vcndicatio : fe c u n
tem a d ío demum , focietate fi dum quofdam vtilis , fecundum
n ita ,q u x tinitur pluribus modís,. quofdam d ired a . if. de Public. 1.
prout lo quitur Azo. in Sum m a, j. De hac m ateria vide not. per
eodem titulo. lo an .A n d .d e fentent. 6c rei iud.
A C T I o. [ pro_ tu te lx d i r e d a . , ] ca.Abbate fane.lib.vj. in gioff.in
competit c i,cuius negotia gcffit . v e r b .[d o m in ij.]v b id ic itu r q u u d
qiiifpiam,quaíi tutor,qui tamen rei vendicatio 6c Publiciana non
tutor non crat. Contraria datur fu n t contraria, fed ad u eria, ciiiu
illi, qui exiftimans fe tutoré aliad eundem finem ten d u n t :,fc-
' cuiusjtanquain tutor eius n ego c r s clim ten d u n t ad fines diuer-
tia geílit, ad repetendum íi quid fos,. 4
neceíTarib vel vtiliter in rem p u A. c T I o [ Publiciana refcifforia,]
pilli expenderit.l.j. 6c toto tii.ffo datur ei, cuius res qua a non do
de Eo q u i pro tut. m ino e m i t , credens eum domi-
A c T I ©[Publiciana ex x q u it a t e ,] nu vrt fupra,vfucapta eft cum ab-
datur ei qui rem bona fide em it se s e ra t caufii reip u b licx ,v elftu -
ánondoiDÍno;6c rem íibi.traditá dij, vel peregrinationis,vel le g a
bona fide cepii:credens venden tionis ciuitatisv vel caufa appel
tem tempore venditionis.6c tra lationis p r o f e q u e n d x , vel tefti-
ditionis dominum effc :6c fiufficit m onij ferendi , vcl quia in ca-
emptori habuiffe bona fid em ,li ptiuitate f u i t , v e la lia caufa ne-
cet veditor malam fidem h ab ue ccffaria fuit abfens. Licet en-im
rit ; 6c callido corvfiUo vendide propter neccffariam abfentiam
rit , vt,ff. eod. l. eum quL §. prx- infra annuiii poft quam reuerfus
to rait. Si ergo talis emptor a n eft refcindere vfu capionem , vt
te completam vfucapionem á dicat aducrfariu non vfiicepiffc,
poífeílione cadat,petat ré a pof- qui vfucepit per auxilium Prx-
. feUbte iure quafi domin?j:Et ap .toris : hoc auxilium iibi d atu r.
pellatur a d io Publiciana á Pu Si autem veré fu itd c m in u s rei,
blicio au d o re,q u i eam inuenit. tunc competit ei vendicatioaef-
V oc.liu. d ciffojua

fciflbiia.Si vero res talis erat pi hypothecaria dicitur, rrx to ria
gnori obligata,com petit etiam eft, p erq u am icm m obilem vcl
hypothecaria lefciíToria, &: hoc im m ob ilem tibi pignori obliga-
in rcalibus adionib. In adíóne tam ,quam poffidet aliquis, fiue
autem perfonali códitio lefcif- fit debitor,fiue alius,poteris ab
fotia. De hac materia vide Gu- eo cuocare feu p e te r e ; &c eft a-
lielmü in Specul. d e l n integr. d i o in ré vtilis,6c datur credito
lefti.in tradatulibelloru, fuper ri ad pcrfequendum pignus hy-
Vcrbo[fed fcias,]& fcqucnti.& pothecamve.vide de hoc Inftit.
gloíT. prima in verbo[dominij, de A d io .§ .q u afi Seruiana.
vcl quaíi,J circa m edium , in c. A c t i o [quod iuíTu perpetuo] da •
Abbatcfané.de Re.iu.lib.vj. tur contra patrem vel dominum
A ^TíO [ quanto minoris. ] q u x - quorüiulTu <:um filio vcl feruo
dam eft Prxtoria,quxdaciuilis. aliquis contraxit, íiue dirigatur
Prxtoiía locum habet ciim quis iuíTus ad co ntrahen tem ,fiue ad
cmit animal velfcruü morbo- feruum. Nec eft in ea opus v ei-
5ií,fcu vitiosu,qu¡ proptermor- - b isautfcriptu ra.vel vtdiftingua
buveLvitiü minus vaiet quáin tur fccüdurr) Azonem ,an videa
cmptus üt,6c datur ad petédum tur iulTus vel iuíiio fpecialitcr in
id quod minus valetiputa, ü res vno co n trad u , an generaliter,
n5 cffct vitiofa vel morbofa,va ira quod volens cum feruo meo
leret vigin ti: nunc autem valet co ntrahere,id fecuré poííit. Vi
quindecim. Proponitur h x ca- deor enim omnia iuííille.niíi Icx
d io ad peicndü quanti minoris certa,id eft, c o n d id io vel p ad ú
interfit emptoris. Hoc autem contrariü prohibear. Habet ei-
fcias, quod de vitio nunqua te gb iocum a d i o quod iuíTu,quá-
netur venditor nifi in ttib’ cafi- do domino v iu cn te vel patrc,
bus.Primus eft, quido nomina- fcruüs, vel filius contraxit-quia
tiin promi fit, & tunc agetur ex hac dominus vcl pater co quod
ftipulatu.Secudus eftquado fcie iulfit tenebitur.
bax fcruu habere vitium,& em A c t i o [ q u o d m e t u s c a u f a ] d a -
ptore no adm onuit, & tunc te tur ei qui probabili v e liu fto m c
netur ex empto,vel quod redhi tu c o ad u s ré fuam védídit, tra
beatur , vel quod admittere te- d id it,vel promiíir, aduerlus eu
ncatur.Tertio veib,fi animo fit qui m etü in iu lii:fe d mtra annii
admixtu vitium corporis.Datur crit quadruplijproptei cótuma-
autem infra annum viilem .Sed ciá nolétis rem reftituere iuífu
ciuilis adio quanti minorisco- iudicis ante litem contefta.Poft
petit quando librum vel aliam annu v erb,íim pli.vt in 1. fi cum
rcm vitiofam vel morbofam exceptione, j.refponfo.6c §.poft
cm it,propter quod res minus annum tf. Quod metus cau.
v a le t ; agitur & quanti minoris A c r i o [ r e i vcdicationis, ] eft q u l-
cflet empturus. Dc hac a d io do d icis ré corporalem efíe tua,
ne nihil dici tur in arbore ad io - 6c hunc feruum , hunc cquum,
numrfed dc Prxroria folum. vi hancvcfté. Alia dicitur lei ven-
de fimili ter dc hac materia in dicatio,quam Icgiftx no habet,
Spcc.tir.dcEinpt 6c venditio.?, q u x datur pro re incorporali, vt
minc dicendum, vcrf.cft & alia not.per dodfin cap exam inata,
adioquafi Seiuiana,qux etiam d c l u d i c . i n a n tíq .
ACTIO

A ante C . 5;
A c t i o [refciíToria] tr ip k x eft,vt ftipulatu, q u x datur marito vcl
fupra dc Publiciana leicilTo. eius patii vt dos reddatur. Si
AcTio[redhibitoria]datiir empto enim á datione dos inciperer,
ri corra re n d ito rem 5Vt feruum, h x c a d io locum non haberet,
vel anima* morbosii recip iat,& licet quidam dicunt contra
pretium re ftitu a t: & datur in r i u m , vt d ic itA z o in Summa:
tra fex menfes vtiles , quia hxc eodem titulo.
adio tantum fex m éíibus durar, A c T I o [ reuocatoria , ] datur in
vt íF.de A cJil.ed id .I.j.v eib i gra ■cos,quibus alienata fuere bona
tia, Si vendis mihi anim al mor- debitoris in fraude c re d ito ru m .'
bofuin U tentem morbu habes, vide fupra , [*Adio F ab ian a,] 8c
vel alia rem vitiofam tali vitio, §.ltem ii quis in fraudem.lnft.i-
quod, vitium ÍI fciuiffem,nullo tiitio n ib .d e A d io n ib u s.
modo emiflem,mihi darur a d io A c X I o [Seruian a]d o m in o fan d i
contra tc,ad hoc quod pretium vel domus copetit,ad pcrfequc-
receptu reftituas intra fex m en das res codudoris pro m ercedc
fes, 8c rem tuam morbidam vcl domus quaii pignoraras : q u x
vitiofam reaffumas. quauis non conuetione pigno
A c t i o [leriim am o taru m ] c o m rétur,tamen iuris conftitutionc
petit marito aduerlus vxoce dc obligantur tacite pro locatione
rebus confiante matrimonio 'iu re pignoris in vrbanis pr^diis
caufa diuortij ablatis.Datur au in u e d a & illa ta ,in ruflicis verb
tem poft diuortium,8c continet prfdiis fru d u s rantiim. De hoc
rei uerleciuionem . Sed ii p en vide in paragrapho,item Seruia®
dere iudicio redintegretur m a- na.lnftit.de A d io n ib u s .
tcimonium, foluitur iudiciu re A c t i o [ferui corrupti,] com petit
rum amotarum:& ii red in tegra non foliim adiierfuseum cuius
to matrimonio ite ru iia td iu o r- hortatu vel confilio feru’ corru
tiuin, remanebit a d io rerum a- ptus vel deterioratus eft , fed
m o taru m obres amotas prioris - ctia contra eum noua lex datur
diuortij caufa. Qiio autem cafu qui follicitauit feruü , licet b o
ad io furti daretur contra extra- nos mores eius corrumpere no
1 ’eum, eode cafu a d io rerum a- potuerit. Hxc aute a d io in dii-
liiOtaium locum h a b e t , dumo® plura habet condenarionc, fci-
do iiU concurrat, fcilicet,vt res lic e t,q u ari deteriorat ^ eft fera*,
mariti dolo malo amoiieantur, quátíve res fuerit á feruo follici
6c c contra.ltemqubd fiat am o tato fu b trad a : 6c tenetur qui
tio confiante m atrim o n io , vel corrtimpit,iiue ex bono m alum,
aliquid fiat quod pro amotione fiue ex malo deteriorem fecerit.
habeatur. Item quod fiat caufa De hoc in l.fi quis feruo a lie n e
duiorti j. Datur etiam hxc a d i o fuaferit.C de.fti.vbi eas’ de hoc.
cotta patrem filio vel filix,qua A c t io [ i l u d i iu ris,]rcquire infra
tenus ex ea locupletior c illa - ad io n ü q u x d a m ,& de ex ce p Jn
¿tus , vci dedolo malo eius fa cap. cum venerabilis, vide Inft.
ctum eft quominus fieret. Dc dc A d io . <5 a d io n u m autem.
hac materia vide no. per Azo- A c t i orrubfidiari^]dicitur,qm a
nem in Sum ma, eod.titulo. in fubiidium auxilium alte-
A c n o f r e i vxorix] fu blata eft : in í i ’ .qug inefficax fa d a eft,datur,
cuius locii fubrogata eft ad io cx vt ii tutor res pupilli alienauerit
d 2 VCi

vchn alc adminiftraueiit,& ipfe A C T i o N V M qu xd am funt it\
tutoi 6 c cius kcres fint non fol- rem ,& quxdam in perfonam.A-
ueiido, id eft non fufficientes ad d io in rem dicitur vedicatio ici:
folucndum pupillo datur adio quando,fcilicet, dicit aliquis te
contra illum ad quem ics cius a- de qua agitur,efle fue,& aducr-
lien atx funt. fatius dicit contrarium .Q uando
A c T I o [ tributoria] datur credi ergo petis rem a l i q u a , vt tuam,
toribus, qui cum feruo aut filio» le i vedicatione, tuc agis ad io n e
familias cotraxcriit ia merce pe in le .A d ip verb in perfona, ciim
culiari , v td iiir ib u a tu r p io ia u petis ab aduerfario. aliquid tibi
crediti inter illos & dominii icii dari vel fieri. Ite a d io n e s quxdá
parte Ulius cu quo contraxerunt, bonx fidei dicuntur, qu xd a ftri-
§.introduxit. Inftit. Quod cu co. d ii u r i s . AdLones bonx fidei d i
A c t i o [tutelx fubfidiar¡a]cópe- catur,non ideo quia in eis debe
tit pupillo, quado nec tutor nec tur feruaii bona fides; q u iaetia
heres foluere habet,cotia cu cui bona fides feruatur in adionib®
luratiadita sui a pupillo,vt cau ftrid i iu r is , fed dicutur bonx fi
tione exigat a tutore pro indem dei ideo, quia m axim e exubera
nitate pupilli,quado vel nullam re debet bona fides inter cótra-
vel paiu idonea admifit cautioe. h e n te sin e ia , 6c vitra id etiá ve
A c t i o[tutelx direda,]datui ad- niunt om nia accciroHa,& ea,de
ucrfustutorem ipfi pupillo, in quibus n ihil eft co gitatu m , vt in
quantum couenit, fi tutorin re ad io n e em p ti,v el venditi, venit
bus pupillaribus damnum dedit etiá id quod exprcfse noeft adH,
dolo vel culpa ipfi pupillo. videlicet á tepore m orx q alteri,
A c t i o[futelx contraria]compe- n o re d d it illud ad quod ténCtu^
tittutori aduerfus pupillu , h in de natiira co n trad u s, veniunt e-
xcin eius aliquid de fuo impedit, tiam d am n a, 6¿intcrelTe,qu 9 de
vcl pro e o fid e ia ilit, aut ré pro bet reftitui: 6c fic in eis multum
priam impignoiauit, vel obliga-, exuberat officium iudicis pin
uit pro pupillo. g u ius,qu á in a£Hone ftrid i iuris.
A c t i o [venditi, ] competit ven Sunt autem a d io n e s.b o n x fidei
ditori ad petendum pretium & Xvi j. q u x e n u m e r a n tu r ; Inft.dc
vfurasex tepore morx. £t fi ali Adio.§.adionu,> 6 t ponuntur in
quid fpcciali pado coprehendi- glo.de Except.ca.cum venerabi
tur, prout is fibi pacifcitur, vel lis, in v e rb .[b o n x fid ei.jA lix ve
inter pares conucntum eft. Et rb dicuntur ad io n c s ftrid i iuris;
huius contraria eft a d io empti, vt a d io ex m u tu o , exftipulatu,
quam vide fu pra. cx arb itrio , &c confimiles. Et in,
A c t i o[vi bonorum raptorum de iftis non venit acceíToriurir, nec
rebus mobilibus vi furreptis da- ea dc quibus non eft cogitatum:
A'
tu r ,] 6c cui res mobiles per viole- v tn o t. Bern. in g lo f . prxallega..
4 tiam funt ab laix , & copetit re- Nec in his á tepore m o if ,qui a l
ftitutio infra annum ad quadru teri no reddit illud ad quod te-
plum,ira qubd in quadruplo c5- nctut de natura co n trad us , v e
tineatui ei reftitutio, 6c hxc eft n iun t dana 8c intercflc qu x de
vis ablatiua. bet reftitui.Item a d io n u m re a -
A c T i o[vtilis.]videfupra,[ A d i o J iu m a lix c o m p e tu n t pro rebus
direda.] Corporeis, 6 c fic habet locum rei
vcndic^

Á ante C. 37
Védicatio. A lix pro incorporali- ad rem, fed in perfonam dliigu'*
' bus & pro feruitutibus acquiré- tur: vt íi ago cx em pto ,vel a d i o
dis feruicndi 8c patiendi : 8c fie ne ex mutuo;dico enim perfoná
có p etu n td u x aóliones, quarum oí)ligatá,8c non rem, nec pecu
vna vpcatur có feflb ria; alia nc^ nia. Pctfequere latiiis, ve inftit.
gatorla. Ité nota qubd a d io n e s dc A d io . in principio. Adioncí»
perfonales vfqj ad m etas 3'o.an- vniuerfales ( vt dicit Innócet. in
noru exten dun tur,vt C. dc con- cap.conqucréte.de offic.ordin.)
ftit.pecun.l.ij 8c*C. deprxfcrip. funt q u a tu o tjq u x o m ñ escó p er í‘íj
3 o.áhhorum .l. ílcut. R eales au- tut pro hereditate ta n tu m ,cuiüs
tév fq u e ad metas quadraginta nom ine compreheditur vniuer-
annorUjVt C.de Luit.pigno. 1. ij. fum ius d c fu n d i.l.n ih il aliud.ff,
•8c in glof.in verb.[ a d io n c fub- de verb.íignif.Süt auié íf t x ,pe
'mora.]Eft ergo ( ve clarius dicá- ti tio h ered itatis, fam ilix he rci®
tu r)a d ío realis , q u x obligatum fcijndx a d io ex reftaméto, q u x
cü,-cótra qué dirigitur,nÓ fuppo' datur pro hereditate ex T rcb cl- îi1
nit,fed ideó competit*, q u ia quis lian o rcftituéda, 8c a d io ex cm -
cótendit reítituere contra quem pto,quX datur quoties tota he*
talls a d io dirigitur. Verbi gra le d ita s emitur:8c licet ibi dicat
tia, Intrafti d o m ú m eá violéter, Innocét.qubd funt qüatuor, ín -
ego peto poireflionémcá quam tellig e de iftis de quibüs iuta fa*
occupas. Tu nullo iure iñ ih io - > ciunt m entione apecté.Tedmul-
b lig at’ es,nec aliquid mihi pro- t x alixpoíTunt dici v niueríales
niilifti,nec tecü cótraxi,fed tan* adíim ilicud iné harum quatuot,
tum te cÓuenio, quia res m e i a- vt quádo petitur villafeu caftru,
pud tc eft. Sed perfonalis a¿bio vt íen tit id e m lñ n o .in c.cum ad
prxfupponit d eb ito rem , contra fedé.de R eftit. fpoliat.8c clariiis
quem dirigitur, o b lig a tu m eíTe perBart.in Iq.ff. de cdend. Item
cx c ó trad u vel malefició,féu ex quando petitur ecclefia cu per-
'variis caufarum figuris. E't iftá tin en tiis fuis, vt eft gl in cap. fi-
datur etiam ad ré,fcd prxfuppo. gnificantibus.de Ubcll. oblat.8c
nit obligatione perfonx,vt vcn- Innoccn.in d.cap. civmad fcdé.
didifti mihi iibrum , vcl locafti 8c in ca.eá te.de Referí.Vel dic.
'mihi domum , tu mihi obligaris m eiius fecudiim Bart. in d. 1. j.ff,
ex contradu,iicet ágam ad rem , de Edcn. q u o d a d io Vniuerfális
^ fc d k e t, Iibrum vel domum. poteft tn telligi quando datur a
Á c T i o N V M alix fuñt panicula*^ aliquid quód de fua fignificatiol
^ res,alix vniuetfales.Pa’r ticulares he m ulta in fe vliiucrfalitcr c o i
dicu n tu rq u j dáturad resp atti- tin et,fiu e fit vn iuerfitasilu is,v c
culáres.vel fingulares,no autein hereditas vel bonorü poíTeífiol
ad id quod eft vniúersu vcl g e 8c lim ilia.fiue fic v n iu críitasfaA
n erale,vt fi peto vefté 8c ago rci dijV t peculiüjde q u o t a m e n d i-
védicatione,vel alia adióne par cen düeft,vt leg.iiij. de Peculio.
ticulari feu peto dccé qux tibi A d io verb generalis ex eo d ici
niutuaui. Haru autem adionum tur, v i dicitur in d id o cap. con-
álix d icu tu r reales,vt quia com q u e r e n te , quia competit ad id
petunt a d r e m , 8c non dicunt quod fub fe continct plura c a
pcrfoná obligatam. Aliqux vc- p itu la» non tamen vniucrfum,
to dicuntui perfonales, quia no Vt eft a d io negotiorum gcfto-
d ^ ruiii^

iu m ,tu tc lx , &c.Nam multa po quibus omnibus fuoloco díce#
tuit habere uefu ndiis.q ux non m ’ . Siue ctiá cófurgit obligatio
peruenerfit ad tilium,l*ed conti ex verbis, licut in a drk io • i n*
n e ex fti-
net fub fe multa capi tula, vt ad- pulatu, quado res incerta in fti-
niiniftrarionemfrumenti, vini, pulationibus d e d u d a eft. Siue
olei,6c limiliuin. Secus autem ii ctiá oriatur obligatio ex literis,
ex fe 6c ex proprio iigniiicaro de quibus co did io odio defidix
nou continet plura,feu vniucr- datur in eum qui cum fpefutur^
fitatcin:tunc enim licet petatur numerationis-, fcribit fe debere
plura bona , non tamen dicitur quod ei nó eft numeratu.Nume
petitio vniucrfalis vel genera ratione autem non fecuta intra
lis* VKÍePanorm. in dido cap. biennium non repetit chirogra
li pha.Et eft in tro d u d a &c cxclufa
‘i lígnificantíbus.num* lo,
A c r i o N V M n , fpecies e n u m e exceptione nó num eratx pccu-
rat glof.in §.funt prxteca*lnftir* nig,cum minime cogatur folue
deatlio nib ’ . Quib’ adde,adio- re g? Icripllt fe habere quod no
num alias eífc natiuas,alias da- habuit. Siue etiá oriatur o b liga
tiuas.N atiux funt qux habent tio cx cófenfu,veluti empti, vé-
materiam fufticientcm prxexi- d it i,lo c a t i,c o n d u d i, pio focio,
fteniem,a qua oriantur.Datiux m á d a t i, prxfcriptis verbis,& a-
veto, qux eiufmodi materia ca d i o coftitutx pccunixjiiecno a-
ret,quod declarat Barr. in I.iuris d io in faduiiK d e iu r e iu r . Et dc
getium.§.j.fF.dp padis. prxterea his a d io n ib ’ in propriis locis fe-
adioncs qu^da criminales funt, cQdil ordine patebit. Et iftx siit
quxdamciuilcs.de quibus infra - fpccies a d io n u m in perfonam,
in vcrbo,[iudiciapriuata.] q u x oriutur ex cÓtradu ,iiue re,
A c r i O N t s ciuiles qux funt, verbis,literis, autgófcnfu obli
& quot, require in Spec. tit. de gatio oriatur,de q u ib ’ vide ff.de
Adionc.§.polhemo. Et nota Adion.Sc o blig.l.j.& ij. & Inft.
quadoqj diftinguitur adio ciui- cicoblig.§.j. CÜ § .& tit.fequcn,
Jis corra criminalé.S: tunc idcin yfque ad tic.de O bligat, q u x ex
eft, quod adio intetata pro a li quaii c o n tra d u nafcuntur.
quo intercíTe.Qiudoquc diftih- A c t i o n e s [ex quaft contra
guitur contra pixcoriam >6c tuc d u ] funt de adio n ib u s in perfo
idem eft quod adio defcendcns nam. lnftitut.de a d io . §.}. cfiibi
ex aliqua parre iuris c iu ilis , ve- nota.que neque ex p ad o ,n eq u e
Juti 1.(cnaturcofulro,collitu tio- ex maleficio o riü tu r, fed tamen
nibiis Imper.atorum, fecundum maiorem habent cóuenicntiam
U gl.lnftituf.de Perp. 6c tcp.adio. & affinitatem cum p ad is,q u am
in prin.Prxtoria autem dicitur, cu maleficiis. Dc his adionibus
Vt infra.Tadiones prxtorix.] videndum ,ff.de A d i. 6c oblig.l.
A c t i o n e s ex contradu-íunt de ex maleficiis. §, 11 quis abfentis.
a d io n ib u sin perfonara. Inftit. 6c §.fequen.& lnftif.de obligat,
d e A d io ,? . j. qux nafcuntuiex qux ex quaii contra, naf. & dc
p a d o ,l lu c obligatio liirgit cx fingulis expofuimus nomina-
/«••vt codidio cerri,dc numerata tim fupra fuis locis.
pecunia,codidioceitiiudinaiia, A c t i o n e s vel obligationes
f.ódidio ob eam 1 , ad io como- ex maleficio funt a d io n e s In
d a t i, dcpofiri - pignoratitia : de perfonam. Inftinit.deadio..^.)-
cum
j
cura ibt not^tís. quibus d e lid a c io ,v e lq u a fi, áut ex c o n tra d u ,
hominum coercentur,qubd pu vel quaíi,prout perfequitut a z o
bi icx vtilitatis intercft.íF. de íi- in Sum.eo.tit. 6c fecundü Placé.
dciuíTo.l.íi a reo.§.fin.& ff.adle- in Sum.fua,eo.titu. Hx ad io n e s
êm Aquiliá.l.ita vulneratus, cil competunt his qui fuccedunt in
im ilibus.vt e íl c o d id io rei fur* ius, 6c non his qui fuccedunt in
tiu x , a d io arborum furtim cx- rem , vt doiiatarij vel legatacij.
• ía r u m ,a d io fu iti, a d io vi bono A C T lo N E s in teiro gato rix ad
rum raptorum, a d ío Icgis Aquí- quid intentarentur olim , vide
lix ,a d io iniuriarum , quod m e glo.in rubr.ff.de In te rro g .a d , .
tus caufa,de d o lo ,ad io fcrui cor A c t i o n e s m iftx dicuntur a-
r u p t i, a d io rerum am otarum , d io f a m i lix bercifcundx , a d ió
c o d id io o b turpem cauíam , in- cómuni diuidundo i 6c finid re-
terdiduin vnde vi, in te rd id u m guiidorum .§ q u x d am . Inftit.dc
quod vi aut clam , in te rd id ú de A d io . Et quare appellentur m i
libero homine exhibendo,de v- ftx, 6c quid differátab adíonib^
xorc ducenda , dc liberis e x h i- perfonali busdn rem fcripcis,d e
bendiSjinterdiduin quoiu lega clarat ibi laf.6c in §.j. eod. titu l.
torum , in terd id u m prohibito A c t i o n e s perfonales in rem
rium, ne quid in ilum ine ripávc fcriptx oriuntur ex contradU
p u b lic a , in terd id u m de itinere vel q u aíi,ex maleficio vel q u aíi,
ad iíq u e priuato. De quibus o- íicut 6c mere perfonales, fed q a
m nibus require in loco íuo, comitantur poíTeíToies rerum
A G T I o N E s vel obligationes ex inftar realium , ideo in rem fcri
quali maleficio,funt a d io n e s in p tx appellatx funt. Q ux lin t h x
perfonam,iníUtur. de Adion.§* ad io n e s ,d o c e t A ccu rd ñ l.iij.§ .
j.q u x n c q u é a d p a d a accedunt, eft autcm.ff.ad Exhi.
neqj ad maleficia : funt tamé ii- A c t i o n e s prxiudiciales in lé
miliorcs maleficiis , quám pa- eífe d icu n tu r,p erq u asq u ^ ritiir,
d is .v t a d io in fa d u m aduerfus an quis liber íit,an libert®,6cdc
iudicem qui litem fuam facit,8c p artuagnofcédojV tin §.prîudi
a d io in fa d ii de e ie d is 6c effu- ciales.lnfti.de a d io . Sed illa per
íiSiEt ad io in fa d u m de dolo 6c quam q u x ritu r,a n aliquis íit l i
furto eorum qui minifterium ber, partim ciuilé caufam o bti
cauponum , aut ftabulariorum, n e t , partim prxtoriam, C iu ilc m
aut naucm exercent.íf dc A dio. au tefecu n d iim formá d o m in ij:
6c obligatio.l. cx maleficiis. § íi in ea d ir e d é agitur: p rx to iiá
iudex.vfque ad finem.6clnfti.dc fecunduná formá 6c modd p e
oblig.qu^ ex quafi m ale.n afp er tendi , quia tuum á teipfo nó ab
totum. alio petis poíTeíTore. C^ter^ v e
A c T I o N E s heteditarix dicun ro du^ forma capiut c x p rx to r ia
tu r,qu f tranfcüt ad heredes,vcl iurifdidione,6cin rem dicuntur
contra heredes,fecundimi Azo- cíTe ad inftar a d ío n u de feruitu-
n em .ltem q u x ab heredibus in te ,q a in hac de iurc patronatus
cipiunt vel contra heredes.ff.de in rc,in illa de^pprieratis iu re a -
Adio.Se obligad, heteditariarii. gitur. Prxiudiciales auté dicun
Vt autem plcné fciaturqux tra- tur, quia quem adm odum exce
fcunt ad heredes vel no, diftin- ptiones adion*bus opponun
gue,aut nafcitux ad io cx m alefi tu r,6cantc primám quxftioncm
d 4 tci

terminantur.Sí autem quis qu^- appellamus Llegara, ffidc leg j,
íat,quare no exceptiojies,fed a- vnde feruus a d o r in § poena.ln*
d io n esd ica n tu r,illa porcílclFc ftit de iniur.intcrdum etiarh fu-
caula, quia ton eft excf ptio niíi mitur proeo , qui aliena bona
lit acbonis cxclufio. Ha: vero adminiftratjl.cum alicui.de Ne
prxiudiciales nuliá adíoné ex- gotiis geftís,
¿ludüt, fed ii5 competere dita- A c r V A R I A E ñ au e s,q u x rernis
tur,8c ideo adionesdicuntut8c aguntiird.ijétF.de capti.Bud.in h
non exceptiones. Prxíudiciales j.de exerci.ad io .
adiones pro ranrodici pcíTunt, A c t v a r i i funt notar/j í áqnibus
qubd in /píis rradatiitdc magno a d a fcribuntut.
prxíudícfo, vel quia quxltioni A c i v s , eft quxdam feruitus , quá
niotx praeiudícant: vragíscótra is cui ea d eb etur,haber iusqubd
me 5c aliquid peris,oppono tibi poreft: per fundum , in quo fibi
quarflioncm ftatus,dicédoqubd hxc feruitus .debetu r,no Iblum
csíiliusm^’ , vcl i'cruus in pote- ambulare per fe , fed etiá iumc*
ftatc mea c5ftitums,aut libert’ ; tum 8c quadrigá fe c u m ducere,
5c.fic de cóíimilib’ .'&prîudica- ñ'. de Scr.ruft. prxd. l. j ver. Ca
b ita d io n i lu x có rram e motx. d u s .] 8c L Ínter aóLum. 8c Inftit.
Sñt Sc a lix in réadioncs,inqui- eod.tit.§.adus. A liteccapitura-
b’ nÓ de dQminio,led de iure pi d n s pro operatione. 1. heredes,
gnoris agitur,vrSeruiana 5c qua in fin.tí. de Tefta. 8c 1. duos.de
fi Seruiana.Require loco fuo. duobus reís.
ACTI ONES pixrorix qux funt, A c T V s legitim i dicuntur omnes
i# tc quot, require in Specuh tit. quacunqj iuris ftripti parte in-
deadío.fcu pet.propo.§.poílre- uenli. Iuris autem fcripti partes
luo. Dicuntur autem prxtoiix siu ie x ,videlicet lex,plebifcita,
j fccundiim Azonem,quiaá prx- fenatufconfulta,decreta princi-
lorc funt in d u d x , vt Inftit.de pum,refponfa prudentü,8c ma-
ad.inSiTTB fccundíim eundem. giftratufi e d id a ,v t Infti. de iure
A c t o r eft q u i a g i t S c p u l f a t a l i ü , nat.gen.8c ciui.§. cóftat 8c 1. ius
rem aliquá ab ipfo p e te n s in iu - autem. ff. de luft. 8c lu , vide de
dicio.ft.de ludic.l.in tribus.6c ff. hac materia Dynum in regula,
í i n .r c g u n d o .l .iiid i c iu m .N a m i n ad u s.d e R eg.iu.in Sexto.
c o m u n ib ’ iu d i c i i s q i i x r i t u r q u i s De yA unte D,
a d o i .E f t ergo ille qui fuo h o m i* AD, prxpofitio cópofita cfi didio-
n e a g i t j v e l qui co ftir u itu t a d a - nibus a cólonáte incipientibus,
gendiível defcndédfi c a u f a s v - m utat D,in cofonantem q u f fe-
‘ niuerfitaris vel alrcrius.ff.Qupd q u it u r : id om nes qui de or
cuiufque vniueríi.l.ité eorum,§. thographia fcribut,anrtofauerc:
li decuriones. Vel dicitur qui . Vt accurro , quod ex ad 8c curro
coftituitur á tutore vcl curatore cÓponitur: affligo ex ad 8c fligo.
ante lité conteft.C. de procur.l, In P and edis tamé,quasEloren-
neq j tutores.C.de Ad.á tut. feu tini ex prxda Pifaná in archiuo
cittafordan inrub é c in n ig ro , adferuát,{emper reperiutur prx
d id ’ ex eo, qubd rutoris vel cu pofitiones inregrx , g? 8c anti®
ratoris perfonam agat Nonnun- quos obferuaíTe ex numifmatis
quam ador ponitur pro villico, ¿kmonumentis literarü m arm o
quciu vulgo fadoicih afaciédo ribus incufis,etiá hodic yidem ^
ItaquC

A ánrc 4í
ítaquc ín Codicibus illís arch e modum an c o n d itio n em , docet
typis nó legitut ex orthographo Bart.in l.quibu5.§.Termilius. dc
rum ratione5accrerco,affero,af- Cond.6c demon. D e h a c d i d io -
finis,agnai’ ,appono, arrogo,af- n e not.Archi.de Refcr.íí gracio-
fcribo,aíTenrio, aflideo,alfidu’ , le.li.vj.6c Ixxviij dift.presbyter.
aftrígo,6chuiufmodi, fed adcre- £ t quomodo diffeiát A D, 6c iN,
fco,adfero 5adíinisjadnat’ ,adpo- vide ff.dc Iniur.l.ité apud L abeó
no,adrogo,adfcribo,adíideo,ad nem .§,cóuitium . quod nota pro
lid u ’ ,aditringo,hoc eft,ad p rx- ftatutis dicétibus quod a liq u id
poíitione integra. H x c n á q ío í a fiat ad do m u m ,vel i n domo.
& lim ilia(tam etíi nó m utát fen- Aí> aunaros 6c gentilc5,|>rouerbiu
fuín)retinéda eít tame anriquo- eft e iure fumptum , cum aliq u é
rulibrorñ maieftas,in libris m a m en te captum effe figníficam’ :
xime lcgú,qui quo süt Vetuftio- propter leg.xij. tab u lara,fi furio
rcs, eo habetur maioScis au d o ri- lu s e x ifte t, agnatoru g e n tiliü q j
tatis.N á frquis per regulas artis in eo p ecun iaq ; ei’ iusefto.H o.
Grámaric^ conaretur taüa caíH- A o beftias dari bifariá vfurpamus,
gare5no minus peccaret,q íi pro primu d e d a m n a tis qui lacerádi
ic p e tu n d árü , 6c íiniii regundo- beftiis obiicivitur. 1. q.d ad ftatü^
rü,6cdc familia h eicifcüda.& d e ff.de Poe. Tu p rxterea dc iis q u i
cómuni diuidüdo,contenderet: operas fuas Vt cu bcftii's p ugn ét,
fcribendu elTe repetendarum,6c locare confüeuerut,quosC iccro
finiu regendoru, 6c familia her^ ^ S e x t.v o c a t beftiarios Sic acci-
cifcenda,6c cÓmuni diuidendo, p ié d a l.j.ff.d e A d il.e d ic .l.3 ,§ .le .
quod regule q u f tradutur áGrá- lul.ff.de Teftib.1.4. ff.d cA cc.l.
iiiaticis de iorinatione vcrboru j.§.quí operas.adTert.ff.Hotom i
id íieri debrre prxcipíanr. Apud 'Ái> rclpófum Gr^cc ctvaxg,í£77¿t^cv
antiquos nainqj geiúdia 6c par d ic e b a n tu r,q, vice magiftri m ili
ticipia futun in d’ , á verbis ter tu prxfentalm refpófa m ilitib u s
ti^ 6 c quartx cóiugationis incli d ab át, 6c quafi ab co prxfcripta
n ata,in vndus no in endus deíi- edebár,vt in N ouella de Prxtor.
nebát.Plautusin /pfo ftatim ini- Lycaon. y. juliv jy ad refpó-
tioAmphitryonis:[Vt nosin vo- fum , >¡TOt tW
ftris voltis m ercim oniisemiídis ivKco-fjúiLv.lté N ou el-
védil n dífq j,]^ [em en d is]6c[vé- la feq. dc P rx t.T h ra c . 26. 6c de
dédis.] Permaníit tamé hfc de M o d er.H e len o p .iS .lté 1. vlt. C .
clinandi forma in hoc verbo eo de R e m ilit.E t Scrinium áuri ad
is,6c ab co cÓpoíitis, vt eudi cü- refponfum.l.Scriniis.y.C.dc Pa*
do eundü,adeund’ ,a,um,pr^tet lat.fac.facrin.
eundus,a,um. Dicimus quoque A d am nouiffimus, id e f t,C h r iñ u s
pTxefic quépiá inri dicundo po- vt in C lem .de fu m .T rinit.c.j.
liíis, quám prxeffe iuri dicendo. ADDico,is,xi,^peo quod eft adiu-
A d ponitur pro iuxta.ff. dc Serui. dico,fimplieiter accipitur,v tC i-
vrba.prxd.l.quidá Hyberus.Bar- cer.in Offic.[addi¿P’ m o rti]d ix it
tol. in lege inilitís Codicillis, ff. pro adiudicat’ .Et Hor l. dc arte,
de Teftam.m ilit.lté pro c¿tra,l.
c6miffa.de Publican.Aliquando NuUius addidlus turare in verba
lignificat poft. 1. qui dúos, de * magiflri^
tnan.teftam.vtrum autem faciat A liquando etiá inuenitur pro t ú
d 5 Quod

41 V ocab. V triuíqiie Iuris.
Quod eft vedo,vtapudMartiale, q u is in d ié r a le mclioré condL
A d d ix if t i Ldbierte tres yAgtllot, tioné attulerit, íit tibí inempta.
f i o adiudicafti,hoc ell vendidi* Et dicitur melior conditio affer
* íl i. Gellius quoqj li.io [Liberos r i,íi aliquid pretio íic additu,vcl
verberari addiciqj iuíTerunt ei, m aturiorfolutio aut faciliotaf-
cui furtii eft.] Ec eft vnü cx ver feratu r, vcl locus oportuniot-
bis tribus qux Prxtori accom foluendo pretio adiiciatur,6c fic
modantur , de qmbus intellexit de aliis , vt in tir.ff. de in diem
Oui.in i.Faftoium Icribens: addic 6c ibi per Azonem.
ÍUenefaJita tni pcf qitem triA Vcrbafi* A d d i c e r e propriu eft prxto-
lentUTy ris , ré alicui vt eius fiat pro po-
Tafif^serttfetquem iare licebit agi. teftate attribuétis.Tradudú po-
Erit igicur tune addiccrc ex ve- ftea verbu in magiftros auftio-
ditione, aliquid alicui adiudica- num: á quibus in eos qui re,nifi
re. ApudIurifconfultos,lib.i7. pretiu iiitra diem certu augea
t)ig. tit. 1. eft de in dié ad icd io - tur,em ptori a t t r ib u u n t , poftea
ne: p eo quod effe debuit de die deriuatum eft. Metaphorice di
in dié add id io n e, quem erroré xit Cicero addicere dementem
I'i piimus omniu deprchédit,agno 6c infanum rationibus ncceffa-
uítq; Laurentius Valla. Verbum riis , in Paradox. Addicere libe
quoq; ipfuin nihilominus cor r a ,id eft liberii pronunciare.lde
ruptricum aiíis i n locis, lu m in lib .7.ad Attic. Addicere lité , in
code titulo legitur,adiicio vide X ll. Tab. pro fecuhdiim alique
licet pro addico, vt in l.ij.ff.eo. iu d icare.G ell.Iib 17.c .2. Addi
hiscvcrbis, [Quoties fundus in cere iudicem ,pro dare 6cdifcer¿
dicniadiicitur.]Etibidé, [res irt nere,fcriptum e f t , in l.Ciim fu-
dié adiefta fit,] pro [addicitur,] riofus.39.de ludie.
& [adJida fu,] quod in eméda- A d d i c t i dicebantur apud vete
tíoribus libtis reperias.ltem lib. res,q p ecu n ix danati,qi iudica-
40.Dig.tit.de fideicom.liber.f^- tü facere no polfent,nexi in fer
pelcgitur adiicio 6c ad ie d io in uitute creditorib’ addicebatur.
il! cadem íigniñcationc,fed corru Quint. IÍ.7. [Seruus cum manu-
pte, pro addico 6c addidio.in 1. . mittitur fit libertinus. Addiftus
¡h iiij ff.eo.Ant Neb. recepta libertate eft ingenuus;
A ddico , e.v ad,6c dico,componi Seruus iniiito domino libertate
t u r , 6c eft védere per licitatio no cofcquetur. A d d id ’ foluédo
ne,hoc eft in venditione publi citra voliltate Domini cófeque-
ca,vbi alius alio maius ptetiuin tur]Ciccro pro Flacco:[Ifte cum
pollicetur, vtfibi potiusquaa!- iudicatum non faceret,addiftus
terivcnalia addicatur. Accipitur Hermippo, 6c ab hoc dudf* eft.]
tamo 6cpro íimplicitcr vendere, A d d i t a m e n t v m , eft quod
Vt in l.qui fundu. §. prociuator. prirtinis bonis poftea acccdir.ff.
ff pVüFinp.quandoq; pro coge- de adminiftratio.tuto.l.quoties.
re.l.aótiiarij xij C. dc Erog.mi- §.conftat.6c C. In quib.cal. tur.
lit.an. necnó iudicare feu da hab 1 final. 6cde cura.fur.l. fi.§»
mnare lege addidlos. C.deap- t a liija q u c .
pellationibiis.&: dicitur in dicm ADDvcoR.tdeft,moueor.dc fidei*
addiftio generaliter,qnádo ven^ co m li.l.qu id a in teftamet.§.fin.
4o tibí lé hoc paito, quod ft ali- ADEod-d eft,in t a t u m , media coi-
xept 3 >

repta,Vt dcR ercríp.cam adeb. L e g a . j.& fi duoiadieéliua adii-
A D e o datus,cftnom enD auid ciatut vni fubftantiuo,an requi
Prophctx , qui datas fuit á Deo ratur vrriufqj concurfus.BartoL
ad liberationem IfraéI. in I .q u i cocubinam .in princip.
A d e m p t a legara dicimus illa , ff.de Lcga.iij. vidc Alb. in fuo
í q u x teftator adimít legatario, d id .in verb.[.adie¿fiuum .]
cui primó leg au eiat,m utata pri A d i e c t i o , m elior conditiorcum
ma fua voluntare, ff. de Adim. quis rei venditx intra prxftituta
A D E P T v s , i d eft,aífecutus cum Qiem,pretiú vel pecunia,vel qua
omni iure,dc concef.prxb.c. iic alia ratione adauget, Vlp.l. 4.ff.
captandx.l.vj. de in dié ad dic.[Si res in die ad-
A d a e r a t i o dicitur quafi xris di¿ia interciderit,vel ancilla d e-
. prxfiatio : inde adxrata prxdia ceffeiit,an partus vcl fru d u s c i’
dicebatur, ex quibus xs,feu pe nom ine a d ie d io adm itti poffit,
cunia pi^ftabarurjvr habetur C , id c f t,p r e tij am plificatio.Jlte !•
de Collar.do.l.vnic.lib.x. Nam io .8 c l.ii.8 c alib i jpfxpecod.tir.
adxrare , eftad pretium red ige A D I G £ R E , i d , e f t , c o m p e l l e r e . ff.
re ,liue pretio xftimare. de in ius v o c . l . a d o p t i u u m .
A desse aliquando exponitur pro A d i m a t v r , id eft,pro no dato
abcffc,caula euitan d x cótrarie- habeatur, ff. de adem p.li.Lvna.
tatis.Bartol. in l.quoties. C. de A d i m p l e r e cred ito re,eft cre
dignit.l.xij* d i t o r i o f o l u e i e . l . c u m p o ft m o r
A d e s s e no dicutur qux cafua® t e . §. j.ff d e a d m i n i f t r a t . 8 c p e r i c .
liter adfunt. Bartol, in 1. quxfi- A d I n s t a n t i a M,iftx d id i o -
tum .§.fin.de Lcgat.tertio. nes fonat ficut fi diccrctur,ad pc
A d h a e r e n t e s dicuntur h i , qui titio n e m , fcu preces talis.vidc
fponte funt eiufdcm volutans, Eel.in cap. cum M. Ferrar, verf.
cuius eft princeps.capir.ad Apo- n ot.ij dc C onftitut.
ftolicxjde Re iudic.in v j. A d I n s t a r , de hac d id io n e v i
A d h a e r e n t i a facit effe e iu f de C .vnde vi.I. fi dc poffcflionc.
dem ftatus eum qui ad h xret, & 8c dc Epifc. & c l e J . oía p riaile-
eum cuiadhxretur. not.Cardin. gia.de exercito.l.vlr.ff.de Publi,
in Ciernen j. de R clig. dom. vbi l.eu ^ .§ .P u b lic.C .d e liber.exhi-
loquitur dc adhxrentia. be.I.li ad inftar.Bc d c f p 5 f.c ij.8c
A d h i b e r e , id eft có u o carc, fcu dep rxbé.c. dudu.circa finé,l.vj.
ciiarc.ff.de Adopt l.nam ita.ali- A d i r e h x ie d ita te m ,n ih il aliud
quadOjid eft,prxftare.ff. Qui fa- cft»^ velle ea habere.Nam adire
tifd.cog. 1. dedic,§.j aliquando, no tam f a d i c f t ,q a n im i9 Í m b ia
id eft,reiterare, j.qu^ft. vij fi per nuda8c fola volutate confiftit.
illicita aliquando.id eft,recipe Na hoc animo debet effe, vt v e
re feu adinittcre.ff.de Teftib.I.j. lit effe hxres.§.fina.vbi vide In-
aliquando exponitur,idcft, h a ftirur.de hcred. qualit.8c differ.
bere, ff. dc Offic. procon. 1. ncc A D 1 T V s d o m u s , eft a n t e r i o r
quicquam.§. obferuare. pars,fiue in tr o it u s .f f . d e v f u f r u .
A D i A C E N T E s . i d cft,confincs, l.xq u iffim u m .§.fed fi x d iu m .
in Auth.de .Epifc.^. fi aure. A d iv d ig a re , vide abiudicare.
A d i e c t i v v m appofitii inter A d i v d i c a r e , id e f t , i n d i c i o f u o
duo Íubftátíua quid importat,vi t r i b u e r e ,a (lig n a re , p r o p r i i i e f f c
dcBar, in J.cum filio, in fi.ff.de d e ce rn ere,ap u d S c x u o la in ,l.a i.
§ s.dc

§.3. de Ann. le. Adjudicare cau- ff.tit.i8.1.j.§.j.
í i m alicui, fecundíim aliqué iu- A d n o t a r e , i d ef t , reprehcdé-
dicare,Ciccro de Ora. is qui no ie,ff folu.matrim.l. fi vero. §. dc
bis caufam adiudicaturus íit, viro. 6c dc leg. i j. L debitor. alU
A D I V T o R ídem eft quod adtor, quando ponitur pro notare,tí.dé
Inftit.dc cura.§.fin.& íFde rutel. Inof.teftam en.i cíim mater.
. l.fülct,quáiioq3 ^ fcriníariopo- A d n o t a t i o dicitur qux ft
nitur.C.de numera, l.nulii.li.12. proprio m otil p rin cip is, vt ñor,
AI) 1 V T o R lu te ix dicitur, queiu C.de Pala.fac.lar.l.nó alitei.Vcl
(vt fcribit Fópoíiius) folet Prx adnotatio eft refcriptuni princi
tor permittere tutoribus cotifti- pis,paucis adhibitis fád ú , C. de
tucrcqui non poíTunt lufficere Saciofan¿t. ecclef, 1. iiibemus.
adminiftrarioni tutelx: ita tamc Q uádoqi dicitur adnotatio^ aft’
vr fuo periculo cum conftituát, q u ilin c teftibus expeditiir.C.dc
Ifolet.n .ff.dcT u tel. Probat.l.inftruméta in glo.j. ali
A D i v T o R laboiulTi, id eft, or- quando adnotatio eft fcriptuU
do.C.dc Offic.magi. Offic.l. j. fa¿fa propria mahu principis, C.
1'H A d m i n i CVLA dicuntur vehe de Piecib imper, offer l.j.
Y m en tia indicia,ca.cum dile¿tus. A d o l e s c e n s , proprié dicitur
de fucceir.ab intcfta. aliter acci q u is,q u ád o ex ceííit pubertatem,
piuntur in l.j. ff. fl vfusfruc. pet, tcx .in l.aurelio.§.i ff. deL i. leg.
& l.i j.C.dc Conftit.pec. A d o p t a n d i varij modi,1.24 H.
AíDM i n i s t r a t 'o r , qui res a l A b o P T I o , eft gratuita quxdam
terius adininiftrat;vnde adlnini- ' c le d io , qua q s 'a liq u c fib i elegit
ftratoresreip. quod rcfté Accur. i n filiü , 6c hocfacíütpieiunquc
declarat in lubr.C.de adinin.rei- hi qúl filios habere non poffunt
pub.Ii.xij.at admiítiftratore's fet ad ipforú folatiu. Et talis,quiíic
ui dicfitur,quiminiftrant domi recipitur in filiü, dicitur adopd*
no in menra,fecüdum Alciat. ¡n uus Et ille qui fic eü adoptat,di
convde verborñ fignif 1. in lege. citur ádoptiuus pater, Et quic fit
A d m i s s i o n a l e s dicebatur, diffcrétiá fnter adoptione 6c at-
qui admittédis,liue introducen rogationem :vidc infrá árrogare>
dis a d lm p c ijú hominibus prx- 6c ln ftit.d e Adop.in princ., .
'i erát, l.vlc.de díuerf.Offi lib. Có. A d o i > T i V v s filius eft qué ali
Xll. Lanip.in Alex. [Saliuabitút quis adoptat,vel accipit daruma
vero quafi vntis d'e Senatoribus, patre. Et ecÓira pater adoptiuus
patenrq velo , admiííionalibus eft, qui filium adoptat. Iníli’tut.
temoti!).] de acloptio.? ).6c ij.
A d m i T T ER Ee f t recipere, vt ff. A D P t v M B A T v R A iSc ferruiui-
de Inof. Tcft.l.Papi.§.fi quis im- natio fie diffcrüt g> hxc per eádé
puberi.'Cîádoq; figniíicat delin m ateria facit contüíioné, illa no
querc.l.l'purij.ff.dc decurionib. Ídem t í f i c i i : fcd co iu n git & c5 -
A D M o D v M,id eft,valde, penul. n c¿iit tan tiim ,ait Paul.l- in rert).
corrcpra.ff. Quod cuiaTque vni- 23.? 4 ff.de R e í Vindic.Hot.
uerf.l.j in prinrip.aliquádo^fer A d p r o m i s s o r appellafuf q
tut accentu acuro.éctúc exponi promiíficni alterius accedit,hoc
tur ad modfi,ideft,necefluatem, eft fideiuíFor. lege Qmuto. ^.fa
de vfufru.l.item fi fundí.in fi. tis acceptio. de V e r b o r . obligat.
A d m o v e r e probationi lib.4S. A D I D, id eft, quare.de cenfi.
perfenc*

petfenc^vel qua de caufa. bit G ellius,fed g> adoptator i n
o G A R E , 5 c adrogatio,ado terrogatur an velit eu q u e a d o -
ptare & adoptio differunt, a u ptat)fibi iuftu filium effe, c x c p
r o r e Gellio li .5-c.19. N o d . Atti, fortaffe deceptus , legerat l i
vbi e x x q u o diftinguit adroga- bro primo Inftitutionurn, tit.de
tionem ab adoptione,nec altera Adoption. adrogatione fieri foli-
fub altera cadere putat.Eiua ver ta Im peratorb a u d o r iia t e , q u ia
ba funt: [ Cum in aliena fam ilia leg e regia populus ei & in eum
inqueliberoru lo cu extran ci fu- om ne imperiu fu ii 6 c poteftatcm
nm ntur,autper Prxtorem id fit, concefllt. 1. j. ff. de Conft. prin.
aut per populü.Qimdpcr P rxto Qôd fi ita eft,no adoptator,fcd
re fit, adoptio dicitur : quod per Imperator, qui in locum populi
p op ulum , adrogatio. adoptatur f u c c e i li t jin huiufmodi adroga-
auté ciim á parete,in cuius potc- tionibus faciendis rogandus eft,,
ftate funt, tertia macipatione in A d s c r i b e r e fibi in teftam ento
iure cedutur,atqj ab eo qui ado dicutur, qui alien o in teftam cto
ptat, apud eu qué legis a d io eft fibi aliquid quafi á teftatorc a t
vindicatur,adrogantur ij,qui cji trib u tu ,v cl fua,vel eorum qui in
fui iu risiin t, in aliena fefe pote- fua parteffunt m anu adfcribunt:
ftaté tradfUjeiiifq; rei ipii a u d o - Vnde R u b ric.d e his q u i.fib iin ,
res iiunt.Et fubdit: AdrogafinS, tcftam.adfcrib Hotom/
poteft qui iá vefticeps, id eft, cü, A d . s c r i p t t , in q u itF eftu s,d ice
ad anmi duodcuigefimfi pcrue- bantur, qui in C olonias n o m in a
jierit. Adrogatio auté d id a , quia dcdiffent,vt cffent coloni Hinc
genus hoc in aliena familia tra- adfcriptitij agricol? d id i su t,c e r
iirus, per populi rogationem fit. tis agris fic attrib u ti,v t iis adh^-
Eius rogationis, verba h xc funt. re Icerent,quafi poffeifionu ipfa-
[V elitisiubeatis Q uirites, vti L . lu m pars e f f e n t: b o n aq ; o m n ia
Valerius L. Titio tá leg e iuréq; dominis prxdiorum acq uireret,
filius libi f i a t , quam fi ex eo pa & fimul cum iis alien aren tur. 1.
tre matréq; familias eius natus 6 . 6 c paff. C. de Agricol. & cenfi
effet, vtqj ei vitx necifque in eu [V id e C e n f iti.] Hotom.
poteftasfiet ,'v ti pariendo filio A d s t g n a r e inftrum ento, pro
eft. Hxc ita vti dixi, ita vos Q ui fubfignare apud Scxu olam , 1. 2 o.
rites rogo. ] Modeftinus vero ii. ff.dc Aúét.fic cond.tut.
j.Die.tit.de Adop I j adrogatio- A d s i s t e r e , quod Cicero, Ad-
n é a b adoptione eo differre pu effe, p atro cin ari, aduocatueffe:
tat , quo fpecies diftat á fuo ge -Vlpian.54.ff.de R ei vindic.[N cc
nere.[Adoptionis, in qu it,n om e propterea quis , fi poftea CQgno-
generale eft.In duas auté fpecics u c titr e m a d fe pertinere , qubd
diuiditur,quarum altera adoptio alij eá vindicanti fuam effe ad-
fimiliter dicitur , altera adroga fiftc b a t, dominiü fuum ain ifit.]
tio , 3 quafi velit dicere, adoptio Adfiftere defenfioni caufarum
d uasitabet fpccjies, quarfi aitera pupillarium,C.vtcauff^ poft pu
nomine c a r e t, 6c ex do drin a A- ber. a d ftu t.l.b ro 5. tit. 4^^.
xift. nomine generis appellatur, A d v e n a dicitur,eo qubd aliu n
altera vcrb eft adrogatio. Xccur- de adueniat fecundiiHi ifido.lib^
fi®adrogationem dicit appellari, x.ctymol.
no q> populus rogaretur,vt feri- A d v e n a dicitui quafi incola,m»
Giaccf

G t x c i p u p i l l u s . §. ad- A d v e r s v s , in qu itF cftus,a«t
uena.ff.de Vcrbo.fignificat.dif- cótrariñ iignificat, aut ide quod
ferunt tangen , vt ibi Alciat. an- erga. E tC hariiius,A duerlus,in.
Jiotauit, fiquidc incola fixit pe qu it,ad anim i motu rcferturrvt
de,domiciliiimq; conftituit: ad aduerfus illQ facio.Intcrdu aute
ueña nó.Vndc traditu eft,popu promifcue accipitur. Hinc ad
li appellatione nó adueñas, fed uerfus pro fccundum,Vlp.c.2o.
incolas tantum contineri , vt Inft.Ide c . 18. aduerfus tabulas,
tradiiFel.in c.Rodul.deRcfcrip. i.fecudum .C aiusl.s.de Vfurp.Sc
A D V E N T i T i A d icu n tu r, q u x Vfucap. [Naturaliter interrQpi-
fortuito & aliude, quam ex vli- tur poiTcflio , cum g.s de polTef-
tata cofuetudine m anarüt.ltaq; iione vi dei icitur , vcl alicui res
dc fcftamentaria hereditate lo- eripitur; quo cafu nó aduers’ eu
quens Cicero Verr. 111. [Homo tantum qui eripit interrupitur
Ligurem accufare v e n i t , qui in pofleflio;fed aduers’ om iies,jid
re aduetitia,atqj h cied itatia, tá eft,ipilus commodo,led omniQ.
diliges,tam attentus eíTct.] Ide A d v e r s v s aliquemfupplica-
in Ora.proPofthumo, [Adueti- rc , lib. 6 C. t i t u . 2 4 . 1.7. icgum
tia pecunia petitui ab eo cui fua ordinem .lib.s.C.tit. 75. 1. 6 .
nó redditur.] Sicl.C.Adueticiu A d v i v e r e , 1. alum nx. de A-
pcculiu,item aduentitia dotem, dim.lcg.ft.in princ,
qux aliunda quam a patre prc« A d v l a t i o , eft bladus fermo.
tetla eft.Sic aduentitium lucru, xliij.dift.c,vlt. if. iiq u is ali. reft.
l.non dcbcr.41.de R cg.lur. p io h ib .l.v l.ltc m adulari dicitur
A d v e n i i t x v m peculium,vi quis tribus m odis,glol.in ca. v-
de infrá in vcr.[PecuUum,] nu.in fui.¡11 verf.adiilari 25.dift,
A d v e r b i v m quandoqj r c f o l - A D V L T E R d i c i t u r qui alterius
uitui in luum n o m e n , 6 : r e la ti - n u p tia s v io lat.
uu m q u o d , & verbum eft,vt de A d v l t e r a r i rationes di.xit
A c q u ir e n d a polTclllone. 1. 1. §. lurifc.in l.j.d e Ser.corrup. id eft
fed furiofus. v tru m a u te m ad^ conturbari vel falso defcribi.
uerbiuin inducat c o n d i t i o n e m , A d v l t e r a t o r e s moiKtx
an m o d u m , p l e n e B a r t . i n d. 1. in 1,a u t fada.i6.ff.de Pcen.
p rim a ,d c cond. & denionftr. ' A d v l t e r i n a f c i c t i a dicitur
A d v e r s a r i a di¿fa fu n t q u x faifa: vt in pro oe.D ig .§.difcrpu li
la p tim 6c tu m u ltu a rie fcrib u n - ig itu r.(X a d u l t e r i n a m o n e t a , id
t u r , n e fcilicet m c m o i i x e x c i eft, f a i f a . C.de f a i f a m o n e . l . i j .
d a t , vt deinde plenius d i i i g c n - A D V L T E r I V M ^ eft illicitus
lidfqi CÚ vacaiierit r c f c r i b á tu r . coitus cfl vxere fponlave aliena
A d v e r s a r i v s p le ru n q j fu- perpetrat’ . Et dicitur aduiterifi,
m i t u t p i o e o , qui aduerlus nos quali tranfirusad alterius thorfi
t l i t i g a t , aliquando t a m e n p o n i vel a d alterü.Illud cevte non eft
Rv
tu r pro CIUS p ro cu rato re vel a d - ad u iterifi , quo m a r i t u s alicuius
i é^ u o c a t o , vt n .d e C a lu m . l.j.§.ij. aliam folutam cognouit : idé6:
m" fed aducrfarius principalis c f l fi co niugatam : nam 6c tunc non
t i m m i c u s . e x t i a , v t li.n o n c o n t e -
fta ta .c a p .a c c e d e n s .L ij.
iudicatur aduiterifi,qa ab vxorc
difcedit fcilicet,fed g a cognita
A d v e R s v s , i d e ft,co n tiá .l.u ó eft vxor alterius, ln tcr aduiterifi
l i ) l u m . § .t i . d c i n i u L autem 6c ftuprumkoc intereft»
. quod

A ante E. 4J.7
qubd adulterium proprie in nu nitus e f t , vnde adulterina moî
pta committitur,ftupni in vidua neta , vel figillum , dicitur falfa
vel virgine , fcu q u alib et alia m oneta,veifaIfum figillum , ad
muliere, qux corpore queftuno . inftarverx vel veri fa d a .
faciat, item in puero. 1. inter D V L T V s dicitur, qui xxv. an
ftuptu, de Verb, fig. 8c l.inter.^. num compleuic, vel qui á xiiij,
ftuprum.de Adulte.Ite fecudUm annis vfque ad x x v . procedit*
Lud. de Rom. pro adulterio fta- Nam adolere in vno fignifica- ñ
tutx funt quatuor pcenx de iure to eft crefcere , in alio cremare,
hodierno, prima e f t , fcparatio velvrere. Et adolefccns d ic iiu t
thori.fecuda eft poena d eiruiio- tribus modis , vt notat Archi. 'M
n isin monafterium,vt ibi lacry- xxvj. quxftione o itau a alligat^
mis lauet peccatu, quod eft pu A d v o c a t v s e f t , qui alterius •I
dor fateri: tertia eft,q> fcindutur nom ine quafi legatus,fcu patio- ■ii
in pannis capillis ante 5 : rcrr ' nus vocarur, qui in fo ie n lib u s,
tro ; quarta eft, excomunicatio, feu extraneis negotiis prxem i- ' '‘i'
licet poena ad u lterijd c iure ci- netibus prxbet litigan tib u s fim
uili fit poena capitis,vt ff.ad leg. patrociniü , cuius pretiu hono 'lijl
lul.de ad ult.lege quamuis coer- raria vocatur, fub antiquo n o - !
cendx. fcilicet C, eo Padux eft mine.Et inde venit verbum ad- !■ 1' Í
poena Ix. ducatorum , 8c hoc in uocare , quod eft poftulare pro

viro , fed in muliere eft poena opponente,& defiderifj eius c o
detrufionis in clauftrum : vt no. ram indice exponere , &c patro
in I.mancipia C.de Scr. fug. cinii! in caufa prxftare. Et pro f'
A D v t T E R 1 N A res dicituf, prie appellatione aduocatorum B
qug non eft legitima,fed fuppo- qui c o tin e a tu r , vide 1. j.^.aduo-
lititia;vndefilij adulterini d id i, catos.de Va.& extraor. cogn.
cx adulterio cocepti.Hinc adul* A d v o c a t v s fifci dicitur qui
tcrinx Jittetxapud Apulciil lib. patrocinium prxftat in caufa
4.de alino aureo, 3 c adulterina fifci.
clauis apud Salluftiu,8cadulteri* [ D e a , an te I , vide i n f r a , in li
na figna vocat Feftus Pomp.Iib.
j.qux funt alienis annulis fad a .
tera 1.]
f
Ji
Ipfc quoq, an n u lu s, quo figna A ante E.
iiiiprimCuur, adulterinus dici po m
telt,vt li.xlvij.lf.ti.ad leg. Coiri, J L d e s ab aditu : quod plano pede
de fall.legib.l. lege Cornei, vbi adibant. Itaq j cx x d ib u s cftcrii
Modeftin® ait, [Q ui fignü adul- prxco etiá eos dicit,qui e taber
terinu fecerit, vel exculpferir.] nis efferuntur:& omnes in cefu
Aphricanus quoq^ in codé tit.I. ^villas, inde etiam dicimus xdes.
fi quis. [Qubd fi teftametum in Hxc Varro li.4.d e lin g . L a t.F c -
qt,ad iiltcrin ii no c ííe t.]ln eode ftus aure lic;iL d es dom iciliii in
quoque quadragcfimoodauo li aditu poliin fimplex atqs vnius ! ■t
bro,tit.ad legem lu lia pccul.le aditus. Floré tin ’ am é in J. Fudi.

ge lacriJegij.Vipianus ait, [Non li i. d e ver.iign if.fln v fu, in quit,
videntur adulterinam mone vrbana edificia^^des.-Ruftica vil-
tam exercuiile.lA n.N cbrif. Jx dicuntm .Quod ctiam Ciccro ;
A d v l t e r i n v s dicitur , qui & ali j obferuant.Duobus au tem
dc adulterio conceptus,fcu ge- xdes conftant.folo, fiue arca,8c
fu pet

4S Vocab.vtriufque Iuris.
!
íuperficic.l.folá.49.de R e i vind. A d i c v l a pro p a m a xde,hoc
1 . cum qui.ff. de Vlurpat.lfi fun teplo paruo accipitur. Ná xdes,
du.8i.§.iij ffde Lcg primo.[Ho- is,in numero fingulari séper ac-
tom.]Aliquando taine ^des acci cip itu r £ teplo,vnde scper adiu-
piuntur pro omni xdificio. 1. j.§. gitur illi cui Deo facrata eft atqs
deinde.de Cloac.[Vide ia lit.E .] dedicata,vt xdes louisj^des Ca-
J L d i c V L A , eft facellum, id eft, ftorisjxdcs Concordix. Dicitur
xdis facrx appendix, 1. Sacrile quoqjxdes, facra. A d es,d iu m ,in
‘i4- gi.ad leg. lul. pec. numero m ultitudinis, Iignificat
li 2 L D IF 1 c IV MperfcciiTe dicitur, domum priuatá.carétq 3 numero
qui ita illud confunim auit, vt fingulari. a b x d e igitur facrafit
iam in vfu ciTc poflit.l. xdificia. x d ic u la ,^ alicui’ Dei teplo par
ff.dc Veib. fignili. u o ,vtPlin.lib.3s [Supra xdicull,
JtD iLis dicebatur, qui non folum in q t ,iu u é t u t is :h o c eft,Dcx pfi-
coftituebarur á plebe,ad hoc vt dis iu uetx xtatis.]Iurifc.l.xlviij.
prxcftet xdi. Vt ffvdc Ori. lur. 1. D ig.tit.ad lege lu i.p e c u la i’ .l.ra-
ij.^.ItémqjvteíTent.fed etiá pro crilegi j.[Q u i ardicuias, inqrdn-
fuit plebifcitis, qui cfiá xdituu4 cuftoditas tentaucrint.]Q iibd li
dicebatur á nomine ?des,8c ver x d ic u lx non eifent fa c r x ,tétate
bo lucor, cris,qa tuebatur xdes. illas non eíTet facrilegium, atqj
V tln ftit.d e Tut.§ tutores auté. ex confequenti ad 1. pecul. non
ptofpiciebar.n.ne inciuitate ef- , pertineret crimen. Ant.Nebrif.
» dom’ ruinofxjVel inordinatb Á N V M , p.aul’ in l.ciim de lanio
p ^ t x i n prxiudicium Reipub. n is.§.2. ff. de Inftr Icg.dlcit effe
j L Di L E S curules funt coftituii, vas quod fupra focu p e n d e t , in
poftquam placuit creari etiá ex quo a q u a a d potandum calefit.
plebe cofulesiNa vt aliqu,o plu A q v V n Í m i X £ R , i . x q u p animo.
ris patres quam plebs haberen A q v v m diciiurquodvfqiiequaq;
tur ; placqit duos ex numero pa par & lim ile elt, proprieqs in eo
trii c o n d itu i, & ita fadi funt x- m ag iftratu d icitu r, qui n 6 varie
di Ies curules. 1. ij. §. deinde ciiin ius dicit.vt potetibus aliter.infi-
placuilfet. de Orig. iur. Curules m x verb fortis h o m in ib ’ aliter:
autcdicFi funt á curru quo felix, proprie» autem n ih il aliud xquu
fuppoiitx inlidentes vchebátur: aut xquitas e ffe , quam iu s, cx
Vnde fella curulis a id a . Q uiet Cicero. Partit.colligitur.
curabit dc ^dibus patrum & n e A q v i t a t e m , 1. C. allá naturalem
gotiationibus,curi habebat vé- fa c iu n t,aliá ciuilé:Naturalis di,
dcdoruanim^liUjVt fana.vende quá vniuersü genus hominú lo-
rentur,vt not.ff.de Offi. prxf.vi- cietatis cómunis retinéd^ caufa.
gil.l.j in glo. 6c de Adil.ediift. fola natura duce ac magiff ra c5 -
A. D I L I s Cerealis dicitur á C e ftituerut. veluti depolitu redde
rere,quiaprxfuit annonx,id eft, re,emp tore acc ep tare.pciufoluc
frumento difttibuendo. Idem ie,m erccd é o^gario pedetc.Ciui-
ctiam dicitur prxFciftus annon^, lis aut dicitur, quá nó oes homi
de quib.9dilib.in prxal.l j.& l.ij. n e s,fed vni’ tm ciuitatis partici
^.deinde.ff. dc Orig.iur. pes,folius fux ciu itatiseacó lli-
A D 1 T V I f u n t , qui prxfidet x i i - tueiút. V ttiufq; auté exéplü eft
bus,6: dicuntur quali qubd ^des pr.eclariffimri apudTriphó. 1.3 ^‘
tuentur. Inft. dc lu tcl j.tu to ris. ff Dcpof.fic l.j.ff.Si isquiTcfta.

Qj A lance Teman Modeftinus lib.x. Alterum enim largitionum
dixit in l.nó ta11tu.2c.ff.de rc iu- líu e re rú priuatarü, A ugufti,A u-
dic . proucrbiali loquédi genere, guft^ve fu ir .lj. C. de locat.prxd.
jp pariter xquabiliterqSj vt apud ciu il.Alterum facrarum largitio-
^ Grxcos h(jb quhyü) , quod Imp, num>fiue thefauroru, qui tamen
in l.ciim quis. in íin.ff.dc Natur, ^ p r ié fifcus dicebatur: Vtriufqi
lib. v n aead ém q j lace trutinari. xrarij proprij erát fufceptores,id
A Qjr 1 r a s,eft có uen ien tia reru, cft,qiios níic receptores ap p ella
q u x c u d ac o ^ q u ip arar, 6c in pa mus, propiij rationales : proprij
ribus rationibusi paria iura vel comites.ím p.Z é.i. 2. C-^dequad.
iudiciadeíiderat, vt C.ad l.F al 1. prxfcrip. xrariu p riuatum p rin
fin. verbi gratia , mucuafti m ih i cipis fubftantiam a p p e lla t.luft.
cctu áureos m utub:m odb x q u u autem in §.vl.de vfuc. Im p erato
eft ($ iñi numerationi cóueniat riam domum vocauit x r a iiu m .
folutio fecundum candé q u a li A r o s A pecunia, x rc m ixta; Scx-
tate 6c quantitatem , vt ff.ü cert. uola 1.102.ff.dc Solut. [ C red ito r
pet.l. niutuü. A q u i t a s etiam d i oblata á debitore pecuniam , vt
citur q u x d á m itig ad o téperans aliad le accepturusdiftulit. Mox
iuris fcripti rigore.Et in quibus . p eciin ia,quailla Refp. vtebatur^
cafibus talis xquicas prxferatur quafi xrofa iuíTu piincipis fu b la-
rigoiis iu r is , n o t a t lo .A n d r e a s ra eft. Plinius aurum x ro fu m
Extra.de Tranfac.c. fin. dixit lib.33.cap.s.Hoto.
I L c i y i T A s nihil aliud eft quam A s ,f p e c ie s eft m eta lli, ab auro,ar
naturalis ratio fccüdíim Bart. in gento, atque aliis m etallis diftin
l.iij.C.deDot promif.Et vide cü- &a.§.cíim ex aliena. In ft.d e R e -
dem Barto.in l.j.in tertio oppof. rñ d iu if.Sed qu ia ptimis tépori-
ff.dc Iuft.6c lu.Et an xquitas pr? b’ R om ani xrcis n u m is v íi íu n t ,
fctatur figori. vide omnino la f, fa¿fum eft vt qUalifcíiquc p ecu
poft alios in 1.placuit. C. de lud. nia xcis nom ine co ntineretur,!,
A R- A R r V M populi R o m a n i, id ctiá de V cr.lig n if.S en e.li.d e B e -
eíl,rcpoíitoriü pecunix ab x rc di iief.$. A s alicnú habere dicitu r,
¿fu in ^de Saturni fuit,vbi6c qu^ .6c qui aureos h ab et, 6c qui coriü
íignata in vtbe fucrar, 6c q u x ex forma publica percuflum .lm o 6c
vedigalibus deportata pecunia quandoque xris nom é ad bona
erat,codebatur,£iq5 ui Tribiini, refertur,vt cum Icx noxiu in A -
tum Q ^ í l o i e s xrarij prxerát:6c le puniri m ádat.nam in bonis,6c
q u x pecunia ab Scnatu alicui at patrimonio exerccdá vltioné i n
tributa eiat, eam illi adnumera- terpretamur. A s a lie n u m ^ nos
bat. Differt auté á fifco fic,vt i l aliis debem ’ . A s fuum eft,q) ali j
lud populL,hic principis dicatur. n o b isd eb ct.? x s a lic n ü . 6c 1. c x -
Intcrdu tamé populi x rarlü p u deie.ff.de Ver.fignif.
blica dicebatur;fiici vero priua- A s T A T E M , iiiq u it Vlp.incípe-
tú. Intcrdu etiáFifcus 6c xrariu refic pciitiores t r a d id e r u n t, ab
^ eodé vfurpátur.Martian’ l.i.§ . xquinoófio verno,6c finiri x q u i-
S.íf.ad Lcg.Cor.de fal. Paul. I.13. no¿fio a u tf in a li: 6c ita fenis iiié-
dc lu r fif A t a r iu auté poftreinís íibus A f ta s atque H y é s d iu id i.
tcporib’ de folo prícipe vfurparu , tur,l j § 23. If. dc Aqua quotid.6c
eftifuítq; dúp lex, vnde vtrumqi xftiu.quot am é mélcs tap iat. vi-
xrariu dicitur in I t.C .d e Q ^ f t . dc Bar.l,j.§.j ft.N e quid|m ff.pu.
Voc. iui. c A siiM

A s T I MATA p a n a ab antiquis in recipientem ,vt I.xflhnatx.fo*
ab xre di£la eft,qui eá ^ftimaue- m atri.Itcm vbi res datur xftima
lu n t xre,ouemdccuiTi$ , bouem ta in dotem hoc p a d o , qubd red
centufiis,hoc eft decem vel cen datur res vel ^ftimatio,tQc figni
tum aflibus.Feftus. ficat trafire periculum pcieptio-
A stimatoria aftio [ vidcaftio nis,fcd no deteiiorationis.l.plc-
A ftim ato ru . runque. §. fi.cii l.feq.dc iur.dor.
A sT iM O ,a s, proco quod eft taxa Et hoc ex natura cocradus 8c al-
re accipitur, vcxbfi frequens in tern atiux.N am natura dotis eft,
iure,fciibiturq; pei x diphthon- qubd dom iniu tranfit in uiaritu,
gu,quod ab f re & time,quod eft l.doce. C.de rei vendic.8c lic pe
pretiu, componitur. Sic quoque riculum eft fuu.Sed ex natura al-
in Archetypis illis Florentinoru tern atiu x alteril horum fufficit,
Padedis femper fcriptum repe- aut rem reddi,aut ^ftimationem,
ritur:neque Ictibedum extimo, iuxta regu lam ,in aiternatiuis,de
aSjidquodin libris lecentiorib’ reg.iur. lib. vj. Sed res perempta
legitur. Hinc eft apud antiquos reddi no p oieft,qux,fi redditur,
p a n a ^ftimatajab xre,inquit Fe non eft reddenda xftimatio.
ftu slib .j.q u ia xftimauerüteam A s t i v a l i a , f u n t o c r c x , fcilicet
xre, oue dccuffe , id eft,dece af- c a l c e a m e n t a d e c o r i o , quibus
fibus,bouem centuife,]d cft,ce- c t i a m a l i q u i v t u t u r i n t e r d u m in
tualCbus.Hinc rurfus fit ^ftima- x f t a t e . l o a n . A n d . in C i e . n e in
iio,5ftimator,8c xftimatorius. vt a g r o . § . i n v c f t i b . d c fta .n io .
Vlpi.lib.xix. Digeft. tit.de ^ftim. A t a s legitim a seper intelligitur
ad. Nebr. dcmatura l.no de ea q u x per pri-
JtsTiMARE lit é , eft condemnare cipis beneficium im p lerur,v tC .
pecuniariter, vel quanti inter- dc His qui ve.xtq.im pet.l. vlt.
cft a d o ris, vidc Bud. in 1. vij.ad A T A $ perfefta,dicitur xtas xxv. I
Jcg.lul.rcpetun, annorum,!, vlt.de his qui ve. xt,
I A stimatio fignificat taxatio impet,

nem, prout fubieda materia vel A t a s pupillaris eft minor xiiij.
quoduis aliud fignificare decla annis in mafculis , & in fam in a
rat, verbi g r a tia , Res traditur x- xij.ff.de ver.fig 1.pupillus.
ftimata, hoc addito qubd redda A t a s pubertatis(.liuerfimodcsic
tur xftimatio,8c non rc$ : cx hoc cipitur Na in nuptiis contrahen
fignificatur emptio & véditio,vt dis x tas pubertatis eft in mafcu-
in I quoties.ff de iure dot.Scd v- lo xiiij.anncrn, 8c in foemina xij.
bi res darur xftimata hoc pndo a n n o if i, vt ln ft.d e nup.in piinc.
g> res d atu r,^ no xftimatio, tuc c u m ib i n o t.N 5 xute idem tein-
enim eft emptio:fed lignificatur pus requiritur, ii alim enta relin-
g? re pc repta vel diminuta, atte- quutur vfque ad pubertate, qux
c'atur ^Rimatio fada.l.iiin ter.C . debetur mafculo ad xviij annii,
• t
de iure dc. Nec periculum dimi- f a m i n x auté vfque ad xiiij.ff.de
niitionis vel peremptionis fit re- alim .& cib.leg.l. M ela ait.iii pn.
cipicntis , nifi fit in culpa , quia A t a t x s venia eft priuilegiu quod
ciim rem traditam teneatur red impetrat minor a principe, vtha
dere . periculu debet eife domi beatur pro maiore.Impetrat eam
ni rei.ied in cafu prxccdeti peri- m afcul’ maior v igin ti a n n is ,f a
cului)! vel deterioiaiio rci tráfit milia aute maior xSriij. vt l . i l C.
dchis

dc his qui ven. x t. imp. vnico,§.eundos, dc R e lig . dom.
A t a s virilisdiuerlimodc fecu n Ti.vj.iii glof.affatim,
dum canones & le g e sin te rp rc l A F F A T v s , id e ft, le f c r ip ta q u x
la tu r.l.j.ff.de Mino.l.fi.C. de his tardé coccduntur per Imperato
qui vc.xc.imp, 6c illa diuerlifica- re.C.deEpifc.aud.l.iij.in gIof.C. .
tio e f t , quia diuerfos habent ef- de Diueri.referi.I.facri ^ftatus.
fedus. gl. in c.epifcopus. in ver. A F F E C T A R E nuptias,5.C.tf.35.
antcquam.lxxxvij.di. 1 . 1 . Et arfedat’ error, eod. 1 , 5 . ] . 4 .
A T A T E s funt fex,quibus gene A f f e c t v s a n im i, i! 2 2 5 . ff. d e
ratio & ftatus hominis finitur. Verb.fignif.Indubitatus, C o .s .t.’
XXXV. q.iiij. 8c cap. j. & lo an n c s zy.Authen. licet Paternus. C .i.r ,
And.in princ.lib. v j.Âlij ponunt 1.1.9.§.5. Siiprcmx voluntatis. 6 .
vij.xtates h o m in is, fimiliter fc- C . i i t . 2 i.l.is.
ptent raundi.vndc, A f f e c t i o n e m d e b e r e . s. C .
ti t .3 4 .1 .2 .'A f f c d i o n e p a t e r n a a li
Jnâns finde pueVf adolefcens: pojl quem h a b e re , C od .3.tit, v iceli-
iuuenüjvir: m o o d a u o ,1.3 4 .
Hiciiurinde fenex , ¿p poftea de* A f f e r r e em o lu m e n tu m , C .7.
crepitus fit. ' t it .S 6 .1 .2 .
» Annos prima tenet feptem , poft A f f i c e r e tria fignificat.Vndc,
l
altera bU tot.
l Afficit affirmat ^punit^ cupit fissiC
Terna quaterfeptemfed quadra»
triafignat.
ginta quaterna.
Annos exultat ad quinquaginta Item dicitur affedus no fufficit,
iuuentus. nifi fequatureffedus: vbi ex n e -
Sed f i porrigitur adfeptuaginta^ ceiiitate op^ eft fa d o : vt c.vlt, d e
fpof.& dc eo qui mit. in poff.c. j.
feneñus.
A f F 1 c E R E lucro , eft lucrum
Extunc decrepitus incerto tempo» " afferre.de diuoi.l fi filia ff.
re durans. A f f i c t v s penes vulgare L o n -
bardoriiic Thufcanorum fecun..
I
I t e m nota vctfus de xtatibus
mundi, ditin Pctrfi de Sam.ftc Abb. d ic i
tur ccnfus qui datur ratione pr^-
Vrimtis Adam, iuflufque Nae?, diorum co ndud orum , prout vi
magnus pater Abram¡ detur velle in S p e c .d e lo ca.Sc
Et poft héLc Mofes JDauid^ n a tu f • c o n d u d . §.'fequitur.in princ.in-
que Redemptor. de affid are: 6 c eft locate ad fi-
6tum 6 c ad firmum,vt in cap. Pi-
Septima fine caretfiocat in requie»
fanisde Refti.fpol,
que beatos. A f f i d a r e . i. fidem dare alicui
fuper aliquo fad o . c. fuper eo. i j,
De A ante F. de Tefti. 6 c ibi Abb.in. j nota, vi il
A f f a t i M,id eft,generaliter,vcl de tex.in c.fi.in verbo [& fc atfi-
ab ñ d átcr: 5 c fic eft media breuis, d aiam ,]d e Cogn.fpirir.
fed media lo ga,id eft,facGde.Vn A f f i n i s eft, qui habet confan*
de fi dicas affatim, tuc fignifica- ^ guineain alterius in vxo reiv,vel
bis abunde.affatim dices,facun ' ccontra q u x habet confangui-
de fignifícabís: vt h ab eiu i in ca. neum alterius in maritum.
e 2 ADDE

A d d e , quod aliquando affines vo eundum Goffre. in tltu l. dc co
camus, confauguinirate coniun- qui cognouit confan.vx.fux. vbi
ftos. 1. ii mulier, de Dona, inter d icit etiá quod affinitas per for
vii.6c VX0.& fimilitcraffinitate, nicarium coitum co ntiad an o n
cofanguinitatcm.c. hxc falubri- dirimit m a trim o n iu m , fed exa-
tcr.xxxv.q. vii j.Et tradiit Archid. d lo n e m debiti in t e r d ic it , vt in
loan.Andr 6c Dominic.in cap. i . d id o c.difcretioncm . Quot funt
de Sponral.lib.6. alitcin genera affinijtatis,6c qua
A f F i N i T A S , eft proximitas pet liter ipfa genera affinitatis in-
fonaiu cx coitu proucnicns om furgunt;item vfqj ad quem gra
ni carf s parentela,& hoc de iure dum in fingulis generibus prohi
cahonico: 5 c ii cotiahitut affini- beatur, vide plenius per Hoftief.
tas,ta per coitum legitimum , g. in Sum m a,eodem tituU
o fornicario. SimiliterdicitGot- A f f i r m a n d i m o d i. b* C..tit,
ned.affinitas eft attinetia perfo* B6.1.I.
nacucx copula pioueniens.Nam A f f i r m a t i o exponitur quando
quando vir carnalitcr coniungi- que per negatiuam , vt i n c a . li
tuc v x o r i, omnes confanguinei cet.de Tefta. vbi d ic itu r , In ore
vxoiis efficiuntur, affines viro,6c d u o r u v e l trium,fcil.Sc non pau-
ccótrá: fed inter cognatos vtriuf ciorumrquandoqj econuerfo, vt
que nulla nafcitur attinentia, de d iftindio.j.cap'i j.vbi dicitur tia-
Cofan. dc affin.c.quod fuper his. fire per agrum alienum fas eft,
6c impedit matrimonium c5 tra- ius non eft.'iure autem naturx o-
hcndu, &c diiimit iam contradu. mnia funt comunia. cap.quo iu-
Dicuntur autem affines quafiad le.vii j. diftin.adde,quod affirma-
alterius fines accederes, vel affi tiu ap rx gn an s parit negatiuam,
nes quafi propinqui, vel cx eo gp fecundiim Bartol. in 1. fin. C* de
du^ cognationes,qu5 inter fe di- Here.infti. Item adde quod affir*
uerff funt,^ptcr nuptias vel co matiuc deponétibus plus credi
itum copulatur, 6c alter ad alte tur quam negatiue. ff. de Arbitr.
rius cognationis finé accedit,fe- l.dum proferre.§. ii plures. & ibi \
cfidiim Hoftienf.Sed fecunda le- glo. 6c not, etiam per loannera
ês affinitas eft regularitas per- And.cap.j.dc R eferi.lib.vj.
lonaru ex nuptiis coniundaru, A f f l i g e r e pro afficere , l.ij*
omni cares páretela,vtC.deNup. C .de Lcge.Aquil.C.li.B. tit. B5.h
1.liberi.Et tamé fecudum glof. I. ij.& lib .9 .tit.i4 .1 .i,
contrahitur etiam affinitas per A f f l v e r e , id eft,affluentia ha-
concubini.vtxxxv.quxft.ij c. de bere. C. de m eta.l.m ct.l. j.lib.xj*
inceft.dcibi not.ff.de Cocub.l.j.
Etiam per coitu inccftuofum vel De ante G.
fornicarium,vt in c.difcretione:
dcc.tuf de eo qui cognouit coníl A g k v AZ , diftin. xlij fi quis.di'
vxoris fux.dc xxxv.q.ij ncc eam. cuntur conuiuium pauperum.
ali j tamé reputant abfurdum , gp A g a s o dicitur c u f t o s equorum»
tale vinculum legitimu oriatur proprie tam en dicitur cuftos vcl
ex coitu d in a t o , cüm ex nuptiis paftor aiin o m m .iuxta illud,[afi-
proueniat ff dcGrad.l.no facile. norum paftor agafo:] habetur l.
§.affinc5.&§.fciedum.Oritur ta agafo.ff.Si quadr.paup.fe.dic.
mé publica honcftatisiuftitia, fc A c e n t e s in rebus funt illi qui
bus

bus cuta eue£lionum m andatur, lim it e s , & fic in R u b r ic .d e N ili
8c erát olim plures díuerse diui- ag.non rump-Bar.in 1 . fin. de i i ¿ -
li per certos numeros , 8c q u ili muni.nemi.conced.lib.x.C.
bet numerus habebat prxpofi- A g g r e g e t v r , expone, vt C .
tu ffi, C.de Offi.magL Offi.l.j.8c vbi quis de curia.cond.L j. in fi.
tales dicebantur principes, de A g i t a t a res dicitur p e r f e r a ,
Prin.ag.in reb. extra,dc Offic.de leg.cu m fu pcr.
A ger appellatur a r e a , vel campus a g i t a t o r , id eft,auriga,C .d e m a-
in rure,vcl lo c u s , fcilicet vacu’ , lefi.i. vlt. aliquando dicitur agi
qui line villa e f t, v t in 1. ager. ff. tator equorum vel aliorum a n i- ’
de Ver. lign. fed ager cu xdificio maliu.ft. de His qui n o t.in fam .l.
appellatui fundus, vel prxdium athlctas.in prin.quandoqj a g ita
vrbanum:8c ager nudus vel area tor. i. aduocatus qui caulas agit.
nuda,iinc x d ih c io , dicitur rufti- C.deAduo. f if l.j a liq u a n d o , id
cum prxdium , vel ager rufticus. cft,difcuffor.vt extra, dc tefti.C*
A ger aííignatus fiue lim itatus ap cu m a nobis.
p ellab atu r, qui certis lim itibus A g i t a t o r e s , in qu it Alciat.in 1 ij.
inter veteranos diuidebatur. l.in C.de fpeda lib xj.[eran t a u rig x ,
agris.de Acquir.rcr.dom, qui in Circenfibus ludis curuli
A ger Dominicus, eft ordo m ona certamine fe ex e rceb an t.] Vlp.
chorum nigrorum,in C lem .ne in lib. 4. ff.de his qui notant, infa^.
agro, dc ftat. tcg.*8c vide ibi not. [Et generaliter ita omnes opina
per lo an .And. tur,8c vtile videtucivt n eq; thu^
A g e r em phyteuticus,hoceft , i n m elici,n eq u e xiftici, neque a g i -
craphytcuiim datus. tatores,ncc qui aqua equis fpar-
A g er ve<ftigalis,rcfpice infra, Ve- g u n t,c x te rá q j eorum minifteria
. d ig alis. qui cerraminib’ facrisdefeiuiu t,
A g E L L r, parui agri,extra,de pe- ignom iniose habeátur.]8c 1. 45*
cu.Clc.cap.vltimo. in fin. de A d . empt. [Plane fi in
A g e r e ,eft generale ad omnia q u x tan tum precifi cxccdiife propo
fiunt tam rc,quam v e rb is, tá in nas,veluti fi ponas agitatore p o -
ter viuos, quam in vltima volun fteá f a d u m , vcl p an to m im u m .]
tate.l. Labeo.de Vcr.fignif. Nam a g i t a r e , p ro agcrc,litigare. P aul,
facies teftamentum dicitur a g e 1. 7 J. ff. de fidciufT. [poftea v i d o
re,ficut 8c emSs,8c vendens, lo eo dominus rcucxfus iterum d c
cas,&cc. Sed gerere coprehendit ca re agitabat.]
tantum illud quod fit re , 8c non A g m e n aliquando dicitur m u lti
vecbis, 8c fic faciens teftamentú tudo m ilitu ,v t C.de l u f t i n . Cod.
non dicitur gerere, ff. de Verb. con. circa piinc. aliquando d ic i
fign.l.vctba contraxerunt. tur officium. C. dc Aduoc.diuer.
A gere plerunque fumitur pro eo l.pcnult.in gloff.
quod eft iudicio pecfcqui: vt age A g n a t i dicuntur filij poft tefta
re furti,aêreinterdifto, hoc eft mentum primum nafcetcs: q u a -
aftionc furti,vcl interdiftu inte- doquc fignificat agn atum fieri,
tare. Agi quoque animalia dicu I.qui in adoptionem.de adopt.
tur,l.ferrí.de Vcrbor.fignif. A g n a t e dicuntur qui per virilis
A g g e r e s dicuntur munitiones fexus lineam c o iu iid i fiint in co
q u x fiunt iuxta ripam fluminis, saguinitare,ideo fic d id i opacce
ne flumen cxciefcens fluat per dunt, 8c quafiadnafcuntur^p na-
c l tis

t is , dum fcilicet dcfunr. tantibus proponit prxmiuquod
A g n o m i n a t i o idc eft quod d e t u r v i d o r i . H i c r . pri. in loui*
a g n o m e n : quandoque etiam di ni.lib. ^
citur foeduh coniugale.
AONOS C E B . n exponitur,!*.red VrC'ppnit a g o n o t h e t e s prsimititn^
dere, il. de Hcrc. vendit.l.ij. §. li ih u i t a t a d c u r f u f n , ’ *
quid publici, aliquando pro ac • Item ad Lucirnum Bxricfi,[Non

ceptare : vnde agnofceic bon. eft inuidus agonotheta lioftcr; 1
pofl'elVioacin,6c fnuilia. Nec alreri palmam , alteri parat
A gnvs dicitur duntaxat fex m en- ignom iniam . M0d.lib.50.Dig.de
lium,agniculus eft minor. I. cum Pollicita.i.Scptitia.[jgonem ,in- |
qiixic/crur. & 1. legatis.?.fin.de quit, coftituo trietericum. fe- ,
iegat.i/j. qui tu r, agonotheta & prxfefto
A GN vs, profoeru ouiSjdiéfioGrg- ipil certamini viro meo.] Accur,
agonothata Jegit , non minus I
cacft, lignibTátquc purum liue
callum : dicldlqi eft agnus quod falfointcprecam ento, quam fai
ea fit hoftii pura 6 c immaculata. fa leótione.
Varro tamen de lingua Latina, A G O N O T H E S I A , agonothctarum
agnum putat ab eo d i 61um,quod munus'.i.li filia.? .Neratias.ff. fa
li i pecori agnatus. Paulus li.tri- mi, he rei fc 11n.
gcfimofecundo Digeftorum, qui A g K A R I A l e x , q u x d e agrorum
eft de legatis teaius.l.ciim qu x- tcrm inisiataeft.
ictctur.l agni,inquit, legati qua A G R I C O L A dicitur quali agrum
tenus viderentur,qílidá aiebant vel agros coles;6c eft nomen co-
agnum fex tantii mcnlium clTe. m unc ad omnes agricolas. Sed
Sed cos legatos qui minores ef- nomina fpccialia agricolarum
icnt anniculis.] Hinc pelles a- funt illa,q u ia .agricolarum quidá
cninx diftx , vt apud Vlpianum funt adfcriptitij,quidam cenfiti,
ii.xxxiij Digeft. de auro 5 c alge ali j perpetui, aliqui coloni codi-
to legato .1 vellis [Velles,inquit, ditionales,ali j in q u ilin i, alijori-
caprinx 6< agninjc.] Nebtif. ginarij , alij lim plicitcr coloni
A g o n eft cercamen ,l.vnic.C.de nuncupantur,de quib ’ omnibus
c.xpen. lud.li xj. Inde agiionifta, infia locis fuis dicitur.
qui pugnat vel ceitar. A G R I c o L AE cenfiti , prout
A g o n a g o n is G rx c e , eft labor quida d ic u n t , funt duo nomina
Latine,quia qui iaboratagit. Vn fubftatiua per cndyadyn figuram
dc Chriftus dicitur fuiffe in ago copulata,vt lit fenlus,dcagrico
ne.inde agri fundi agonothe lis 6c céfitis,i*dc agricolis ccnii-
tici, qui dabantur certantibus in tis,quafi cenfualibus.6c habetui
agone , vel cum agone.i. labore, fimilc ff.dc T u t .1 j vbi dicitur j
VI Cod.de fuud.pArim, lege fin, tu tela eft vis 6c poteftas.6c cxpo
libro xj. nitur i.violenta poteftas^îta cK-
A g o n rctraetericus in l.Scptitia. p o n e t u r , agricolx 6c cenfiti, id
dc polii, pio ludis qui quarto cft,agricolx cenfuales.Dicuntut
quoque anno inllaurantur. Bud. autem quafi cenfibus afcripti,&
AGONOl M E T A E , funt ptincipCS coftituuntur eom odo quo afcii-
ludi,vt ff.de Pollici.l.Septitia. ptitij. V eiutam en inter céíitum
l A g o n o r i i E ta , interpretatur c e r
t a m i n i s d i f p o l i t o r ^ ó c ef t q u i c e r -
6c afcriptitiu eft differentia, fed
non certa. Q îdadicut gp cenfi-
tus

t ú s é t ille qui nafcitur cx afcri- A g r i p p i n e n s e s populi Ger
ptitio. Alij dicunt quod illa íit m a n ix inferioiis.l.fin alijde ecn-
differentia, quia cenlitus eft ille fibus. ^
qui rei ccrtx annuatim prxftáax
obligatus eft.Afcdptitius autem Ve A ante L.
eft obligatus ad rem incertam,
puta , ad tcrtiam vel q u a r t á par A l a e in exercitu , quarum m e m i
tem fru d u u m ex fundo proue- nit Vlpianus in 1. ij. de i i s , qui
; I
jiientium. Aliquando tamé etiá notantur infam. funt equ itum
ccníitus capitur la ig é , vt etiam ordines , qui circa legio nes d e x
afcriptitium comprehendat. tra Ixudque tanqviam a l x in a*
A G R I C O L AE p e r p e t u i v o c a b a n -
uiumcorporibus locantur.
t u r i l l i , q u i v a l i d i er a n t in c o r p o
A l b a eft veftis facra. Eft 6c n o
re, m ifcrám qs i n e r t i á í i m u l á t e s ,
m en oppidi, vnde V irg iliu sp ri
6c ea q u x v e r i s i n i f e r i s e r a n t a f -
mo Ancidé
5
f i g n a t a ad f u f t e n t a t i o n e m e x Albanique Ratres^ &c\
p u blico percipienda d im in u e n Er dicitur vrbs A lba. V eftitu i
tes , quos proditor ftudiofus etia presbyter alba, fecundum lo a n -
' d ilig e n s d e t e g e n s ad p e r p e t u u m n e A n d re a m in C le m e n t in a n e
c o lo n a tu m redegit , í i erant li in agto.de Statu monachorum,
b e r i . Si v e r o f e r u i q u i t a li a f i n A l b e r g a r i a e , fu n tc e n fu s
g e b a n t , d o m i n u s eis c a r e b a r , 6c fc u p a d io n c s q u x debentur pro
proditori aflignabantur , licet comeftiombus de hoc per gloff.
q u id a m d ic a n t q u b d hoc iit co r- in capitulo prxteiea. de lu r e p a
r e d u r n p e r A u t h e n t i c a m de q u f - tronatus.
f t oreral i j t a m e n d i c u n t q u b d A i b a g a r i a e , funt procura
n o n . D e aliis f p e c i e b u s 6 c d i f f e tiones quas certx v iilx d e b en t
rentiis agricolarum inuenics l o dominis fu isad eas venietibus.
c o f u o fu p c r v e r b o , [ a f c r i p t i t i u s deR efcript. cap.ad au d ien tiam .
& colonos.} ' L B v M , tabula erat,in qua iu d i-
a g r i m e n s o r e f t , q u i agros A cum nom ina fctibeb an tur,quo d
m e n f u r a t 6c r t i e t i t u r , 6c f i n e s Grxcis dicitur, vt eft a-
per d ebitam m en fu ra m diftin pud IuliúPollucé,6c P lin á n ôe.
g u i t , d i d u s quafi agros m e tic n s : . nat.hiftor. [Q uid te iudiccm fa-
6c a libi v o c a t u r l i b r i p e n s , q u i fi cias^ciim hanc opera condicer€,
dolose faLuin f e c e r i i , v e l fines non cras in hoc aib o ,]S u eto n iu s
m ale diftinxerit,tenetur a d io n e in C la u d io C x fa re ,[iu d ic u m ,in
in f a d u m . Vide de h o c d e P r x - q u it, alboerafit. ] Idem in Do*
I cr ip t. c. q u i a i u d i c a n t e . i n g l o ff . m itian o , [E q u ite m R o m an u m
' agrimenioris. erafit iudicum albo. ] Seneca
A g r i p p i n e n s i sColonia,ci- l i b r o s . Epiftol, [ Turpes infa-
uitas eft Germanix inferioris ii- méfquc etiam ad album feden-
u e G a llix Belgicx. au d o r Pto- tibus exceptiones.] Vlp.leg. 4 , ad
lomxus.Tempeftatc noftra Co cd idu m ,cuius verba tráfcribun-
lonia appellatur, de qua Paulus tur in fe c u n d u li.D ig .tit.d e Ede.
lib . vltimo Dig. tir. de cenfib. 1. l.j.[ E u ,in q u it , edete Labeo ait,
vltim. in Germania inferiori A- qui producat aauerfarium fuum
gtippincnfes iuris lia lic i iiint. ad a l b u m , 6cdemonftret quid
e 4

didaturus cR.] Sie^nim in Pan- de albo fcrib.per totum titulum*
d c d . Plorcntinoiumprototypis A L £ A £ emptio dicitur á noftiis,
lcgitui,non ad alium.Quo in lo ciim incertus cuctus emitur:ve-
co Accur.multa hatQtationc fei- luti ciim pifcator ia d u m reris ve-
r.i’
ifum atqjalios torquet. Deprc-
lenciit hunc errorem primus o-
mnium atqs monftrauit Angelus
d i c , vel auceps pantheram. Pop.
in l.nec emptio. ftMe cont.emp.
aliqu an do & fine re veditio in-
Politianus,cui ixpe data fuit co .tclligitur, veluti cum quafi alea
pia inipicicudi libros illos. em itur,quod fit,cum captum pi-
A l b i n i , quos Grxci KCYisndc fcium,vel a u iu in , vel mifliliii c-
appellat,aiut Impp.I.i.de Excuf. m itu r,q u ia fpei emptio eft. Vlp,
art.C.lib.Y.ijdicuntur, q u icalcc ¡11 l.n am hoc.ff. de Here, vel a d .
pura parietes illinunt. T e d o - vend. incertum rei venire dicit.
lium enim , quod cx calce pura A l e a t o r eft, qui lu d it alea,8c
f i t , albarium opus vocatur Vi- ille qui quafi fchola illam tenet.
truuio, nifi forte nomen fpeciei Vel aleator eft qui ludum alex
pro genere vfurpaiunt,quod vc- co n fu cu it apud fc caufa fui emo
liiimilius videtui.Hotoni. lu m cn ti exercere,ficut & in cau
A L B V M prxtotis, eft^quxdam ta ponibus dicitur, ff. Naut. caup.
bula dealbata qux ponebatur in ftab.l.j,§.caupones.
curia vcl in turri prxtoris in lo A L G I D V M , oppidum erat trans
co communi, in quo (ciibeban- m ontes T u fc u lan o s,15. millibus
tui»& poncbanturnomina voca palTuumab vrbe Romarnunc vr-
torii ad iudiciu,&ad cui’ inftan- bis tantum veftigia ex tan t. Hor.
tiaquilibet citatus cifct.Et ibi e- i.C a im in u m ,
tia proponebatur ftatuta,8c edi-
d a prxtoris in groila litera , ita Âcunque aut gelido prominet
g» ab omnibus legi poilcnt.Et e- Algido.
lat certa poena contra illum qui
delebat iltud albi! , quod modo Poponius de origine iuris. 1. ne-
cftfublatu De hoc in Clemcn.j. ceifarium. §.initium [Virginius,
dc iudic.in authcnr.de litigiofis. in qu it,recens á cxdc,m adenfq;
§ omne.in Spe. dc dolo & cont. adhuc h lix ciuote, adcomilito®
^.reftatin ptincip. de Citatio. nes c o f u g i t , qui vniuerfi de Al
fequirur.vcrfi.[8c nota.] Et dicit gido m ote.vbi tunc belli gerendi
q> loco huiufniodi fiint modo caufa legiones eran t,re lid is du
quaterni.Qu] autem coiriipebat cibus priftinis figna in Auenti-
vel delebar,puniebatur in qu in num m onte traftulerunt,] atqui
quaginta anreis per e d id u m d c A lgidum , vt dixim us , oppidum
albo corrñpend.l.fi quis id.tf. de fu it,in cuius agro co tepore Ro*
lurifdidioneom niu iudicQ. Eft manorum cxercit’ ab i t q u i s cx-
album prxtoris triplex.Vnum in fus fuerat. N eque ab Algido,fed
quo fcribuntur cdid a Prxtoris, aV ccilio m onte tunc exercitus
vcl lex ciuilis. d id a 1. fi quis. R om am venit , vt a u d o r eft L i
liudeft in quo fcributuc citatio- uius lib .3. Nebr
nes,vt in §. omncin prxal.in au- A l i a s,h x c d id io ,fign ificat con-
thc.vic lir. Tcrtiü eft,in quo fcri- ditionaliter, quandoque altera-
k utuin o m in a decurioni!, vtff. tioncm , v t promittis dare fun
dum , alias decem noiuinc poe-
nsc.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca J

iKc.ff.de ín lit.iiir.Iege,alias, vbi alienationis. & In I. alienatum ,
re perempta iurauit,alias non,id eodem titu. & lafon iñ §.item ii
non fit perempta. Secundo quis in fraudem .lnftitutioni. d e
alias ponitui pío alio loco. leg. A d io n ib u s.
adeb.§.infula. vcrf.[quod íi toto A L 1 c v L AE rcccnfcntur ab Vlp.
aluco naturali re fifto , flumcn inter pueriles vcftcs in l . z j . ^ . i .
alias fluerc coeperit, ] ¡.in loco * ff.de Aur.& arg. quo verbo quid
alio. ff. de Acquirédo reru domU fignificetur hom inem qux e x p o
nio.Yertib , id eft , alia vicc vel nat inueni adhuc n em ine.Sed 5 c
alio tempore.vt in l.diceie.§.vn- A t I c VB 1 vulgatis in lib ris
de vidcndü. ff.de arbitr.vbi dici legitur.Lcgendu putarem A l l í -
tur alias eft a g i t a t u m . alia vice cvLAE, vt m anicatx tu n ic x in -
vel alia quxftione. Quartb.i.alio tclligan tu r, q u x pueris decorat,
c a l u , vt in 1. qui teítam ento. §. grandioribus aut m in us h o n e -
m ulicr de teftamentis. vbi m u ftx apud Romanos erat, vt p atet
. lier in teftamento teftis eíTe non e x G e l l . l i b i o y . c a p i t e i i . N ara,
potcftrid eft, in alio cafu, qittm v taitH e fy c h iu s,
teftamenti. Quinto alias, id eft, ;fli</))7DC.Aliix,inquit,tunica c h i-
alio m o d o , l.j. §. illud tamen.ff. xodota, id e f t , m an icata, hoc e -
de Aqua quotidiana & xfti. Et nim verbo Scipio A fricanus a -
breuirer hxc d íftio [aiiás,]fign i- pud G ellium vtitur.H otom .
ficat alterationem diuerfimode, L 1 £ N A R £ caufa m u ta n d i iu
f c d in c a tu particulari eo modo d iciu m d ic it u r ,q u lc t e d e n s fc a b
tá tu m ,fecundum quem fubiefta aliq u o c o n u e n ic n d u B i, r e m d o
m ateria aeclarac, alias applicata lo in a liu m t r a n s f e r t ,v t iu d ic iu m
cafui iignificat alteiatio n é eius m u t e t 5c c u itc t , v t in tit.d c a lie- V
quod elt in oratione prxcedéte. iu d i.m u t.ca u .fa .
A l i e n a r e , eft proprie rem a- A L 1 £ N I G £ N A , quafi a l l c n x
liquam in dominium alterius r e g i o n i s v e l a l i e n a g e n t e ' n a tu s
transferre. Inde alienatio eft oís v c l g en itu s,fe cu n d u m Ifid .li.io .
padio per quam transfertur do- e ty n io l.
m in iu ir. dc R ebus ecclefiafticis A l i m e n t o r v m ap p ellatione
no alien. cap.nulli.C.de fuc* do. co ntinen tur cibaria, calciam en -
l.j. Ite alienatio fumitur dupli ta, veftimcnta , 6c habitatio >v t
citer.Vno modo pro d iílio n e 11- in l.legatis. ff.Ide ali.Sc ciba. leg .
gnificante tranilationcm rei v cl H o c tam en a lim e n ta & ciba
iuris : vt in l.alicnationis. ff, dc ria differunt,qubd alim entorum
Verb. iign.alio modo fumitur a- nom ine ea qm n ia co ntinen tur,
licnatio pro ipfo fad o quo rei fine quibus ali corpus no poteft;
v e l iuris fit tráflatio. Tale en im cibariorum verb tantum q u x ad
fa d u quo fit tráñatio,cft a lie n a cibun^pertinent.Iraquc la u o lc -
tio , & fadum hoc alienatio fi- nus alifiientorum le g a t o , & ci
gnificat. Nam fad is quandoque baria 6c v e ftim e n u , 6c h ab ita»
ficut verbis declaratur v o lu n tas, tioncm contineri t r a d it , d. Ele
in l .d e quibus.ff. de legatis. Di gatis. Vlpianus au tem C ib ario
uerfimode ergo iignificat, prout rum legato, ea co ntineri n e g a t,
cx cius medio &c circunftantiis l.zi.ff.eod. tit.de alim , & cib.
adiacentibus in fertu r, vt latius A L I M £ N TA R 11, quibus alim c -
oftcncU; AUiatus in d id i Icgc ta legata f u n t , eadc ratione q u a
c $ donatasij.

donatarij,autlégataiij.l.pen.$.i. tioijis. c. de his q u x vl tnetásvé
ff.ad l.Faicid.l.8.?.eam tranfaft. caufa fiunt, licet gloffa ibi velit,
d eT ran fait. quod im p licetq ualitatem cotra.
A l i o q v i n , eft diftiocoditionalis. d u s , aliter eft denotatiuu quali
i. fl tinitii. §. cx hoC; edito, ff. de ta tis ,nó auté fubftati^.ff.dc Ver
Dain. infec. declarat Bar. in 1. ij. borum obligat.I.fi quis ciim ali
n.TZ.decod. 6c dcmon.vbilatif- ter. C.de T efti.i.etil. & quod ibi
ftiiiede virtute huius particulx. n ot.gloff & etiá denotat diuer-
AtiQVANDiv, id cft,peraliquatu- iitateni,noii in fubftantia,fed in
IQ iépus,extrá>de co qui mixti.in q u a lita te ,v t not.Franc.in 1. cer
poff.c j. Item hxc didio aliqua- tos nummos.ff.de Verb.oblig.
diu,recipit moderationem ad ar A L L E c Xr,inquit,Feftus,diceba
bitrium iudicis.if.de iure deilbe. tur apud Rom anos , qui proptef
] j.& nor. per Archi.cxtra,de re- in o p iáe x equeftri ordine,in Se
ftít.fpo.c.ij.lib.é. natorum funt nurtieru affumpti.
A liqvíd , id eft, aliquantulum, ff. Nam patres dicutur,qui funt pa-
nc quid in ftum.pu.l.j.?.funt. A* . tricij g e n e r is ; confcripti qui in
liquando fumitur aliquid pro re Senatu funt fcriptis annotati.
iingulari 6c determinata , vt C. A l l e g o alfegis,penúltima brc-
dc rcm.pari.il debitor. u i , ^ eo quod eft cooptare , hoc
ALôyoT eft lignum partitiuum, eft in collegium adfcifcere,coiii-
6c quod vnum eft diuidi no po- poniturqjex ad.& lego,gis.Vlp*
teft,extra, deprxb.ca.fipro cie* lib so. Dig. tit. de decurionibus.
ricis.li. 5 . l.g e n e r a lit e r .[A lle g i, inquit, id
A liqvorvm res dicuntur, etiamli e f t , per eleótionem in ordinem
non fint communes, fed vna v- affum i.]allego,gas, quod eft co-
Jiius,nliaalterius, vtff.de Vcib. pofmi ex ad, & lego, gas penúl
iignifl.litus.?.fin. tima longa , eft ad aliqué locum
A L Tr £ RjVidc A L I V s. mittere. Vnde iuris profeffores
Airvs, ifta d id io tefertad fim ilia, cofueuerut allegare leges,id eft,
Barr. in 1 fi fiigitiui.veiii.[quxro citare tcftes ad id de quodifpu-
hic dicitur.f C. de Ser. fugiti. 6c tát comprobandum,fed non fine
Bal.in l.fed reprobaii in prin. barbarifmi vitio , quod pro alle
ff.de excuf tut. Felin.in ca. inter go penúltima l o n g a , proferunt
cetcras.de Refc.vcrf.rdenricias.]
fc -
ale g o p e n iiltim a breui. Nebrif.
impropriarur tamé aliquado , vt A L L E G A R E , eft a r g u i t i e n t a t i ad
ciim dicitur crucitixus eft Chri- probationes velco n clu fio n esad
cu eo alij duo Iatrones,vt communem i u d i c e m p r o c o m
plene p Bar.inct.c. Icd & repro m o d o f u x c a u f x : & p r o p r i e p er
bari.6c in l.non folu.?. quxritur, t i n e t ad a d u o c a r o s :
if do Vrocu. denotat diuerlitate, A l l e g a t i o quádoq; fumiturpro
6c implicat,], quidá relegaius.if. allegatione iuris, ff. de Mino. I.
de reb.dub Etiá alius.\,cótrari’ , minor auté.6c C.de l u d . 1. rcnon
xj.q.iij c i. xj. di. fl quis, vbi di- nona ?.patronL aliquando pro
f i r u t , nnllus alius quam Pernis allegatione iuris & faéli. extia
pdlcaffc in Italia, Gallia, Hifpa- de poftuia. prxla. ca. bonx fi. ?.
iiia,& exteris prouinciis.lte a li’ nos igitur.aliquando capitur pro
bcaltcr funt implicatiue qualita probatione, vt 1.laudabile. C. de
tis prxccdentiu, vt lege fi'dona- Aduer.diucrJur.6c de iur.Aurh.
iubemuf^

iubem us,a1IquáJo^ exceptione " p o í i t í o m a g íf tr i, q u o d m o n f t r é t .
i l l a t o r ¡ a , v c l p e r e p to r ia feu clecli E ty m o lo g ia vero eiu sveram d c -
n a io r ia . C . de iiir. t c fa .ig n .L j.8c l i u a t i o n e m re f p ic it. A le . i n l . t a -
ibi no.8¿ ff.de m i n . L m i n . 15. a n . b e rn x .d e V erb .íig .
A l l e g e r e f i g n i f i c a t a f f u m e r e 8c A L L v v i o , e f tla té s in crem en tu m ,
co o p ta re , vt cum q u isaífu m itu r v elu ti cíim p a u l a t i m a q u is a b iu é
ad aliqué o r d i n é , v t f e n a t o r ü 8c d o a r e n a e x f u n d o m e o v el v i c i
Q ccurionu g e n c r a l i t . §. 2 .d e d e c . ni m e i in f u n d u m tuu aliq u id í ta
A l l o e o t h e t a figura e f t , q u a n d o a c c rc rc ií,v t facilc m o d u s n ó p o f
íin g u la tis n u m e r a s p o n i t u r p ro li t a p p te h é d i q u a h o r a í i t a b l a
plurali : in n o t . ff. de T r a n f a d . L t u m , v el h x c a u g m e n t a t i o f a ¿ f a .
qui c u m t u t o r i b u s , §.f i n . d c p c t i t . v i d e l n f t i .d e R e r . d i u i f . § . p r x t e r -
h e r e d it .l.d iu u s . e a . Sed v id e a m u s ( i n q u i t H o t o -
A l l i b r a t i d i c u n t u r , qui d c f c r í - n i a n . ) n e l u f t i n i a n i d e f i n i t i o , íi
pti f u n t in lib ro c i u i u , v e l c o m ad c x a d u iu d ic iu r e u o c e t u r , a b -
m u n i t a t i s a l ic u iu s c i u ita ti s . furda videri po ííit. N o n e n i m a l
A l l o d i v m , eft res lib e r a a lic u iu s , lu e re a u g e r e c f t , f e d a t t i n g e r e , &:
c x q u a tam é prxftatur trib u tu m , afp erg cre.C iccro p r o 'S c x t o R o -
g lo G u l i e l . d e C u n . 8 c B a i . i n l.fi. f c io jlta ia d a n tu r ftu d ib u s, vt
f a m . h e r c i f . i n glo. fi. ib i , [ q u i d fi n u n q u a m a l l u a t u r : ] 6c V c i r .i i j .
v n i p e t d iu i f io n e m iudicís aífi- [ n 5 a l lu u n tu r á m a i i m o e n i a e x
g n e tu t to tu m allod iu m ,] C .fa m . t r e m a , fed infiuit in v ib is í i n u m
h e t c í f . B a l d . i n c. j. in t i t . d e alio , p o r i u s .] a II u u í o e r g o eft a d i u d i o
\ i n p r í n . v b i d i c i t , g> a llo d iu m eft 8c appulfus fium in is r i p a m c o n -
i d , q u o d eft p r o p n ii a lic u i’ , 8c á tin g e n tis:H in c, '
n e m i n e alio r e c o g n o f c i t u r , niíi A l l v v i v s a g e r , q u é p a u l a t i m f lu -
- a D eo . E t dc a llo d ío v i d e l . a t í i uiu s ín a g r u m r c d d i t , id e f t , q u i
quis §. fed in t e r d u m , ff.dc r c l i g . e x a l l u u i o n e f a d u s e f t : v t e ft i n
8c f u m p i. f u n e r. £ c allo diu a l l o - lib ro,V arioru a u d .d e lim it. Sed
dlj dici tur h e r e d ita s q u á v é d e t e clim ifto a p p u lf u 8c a t t r i t u a f
v e l d o n a re p o f s ñ , f c c ü d u m H u g . flu etis a q u x d e t i a d i o illa c o g l u -
H ü t o m a n n u s eius verbi o r i g i n é tin atió q ; c ó tin g e r c t, ac proinde
G e r m a n i c á effe a i b i t r a t u r :8 c e x p e í allu u ion em acquiíitio fieret,
A L s 8c LEVD c o n f i a t a m r q u a f i acquirédi m o d u m , q u o d in c r e -
p r x d i a illa n o n m ilitib . q u o r u m m é i ü la t é s v e r é d e f i n i t u r , l u r if - '
o p e r a d u c c s víi f'uexát, a i t r i b u e - confultf allu u io n em v o c a ru n t:
iétu i:i'ed l'ubadis p o p u lis i c l i n - c í q u c d e f i n i t i o n e m illá a c c o m
q u e r e n t u i i v t e a Iure o p t i m o , id m o d a ru n t,re ru m v im ,n ó v e rb o
e ft,e o quo antea poffedciunt iu rum p rop rietatem fp c d a n tc s .
re poflld erent. H x c H o t o m . H a d e n u s H otom an.
A l l o d i v m , i d c f t . l i u e l l a r i ü , v t c ij. A l m a , id e f t , f a n d a 8c n u t r i é s , a b
8c iijffidc f e u . c o n t r o . f u c i . i n víi- a I o , a l i s .Q u á d o q 5 a l m ’ p o n i t u r ^
bus íe u d . 8c vidc q u o d n o t . g lo f . c l a r o 8c i l l u f t i i , v n d e a lm * d i e s ,
in 1.p e n ú l t i m a . C d e i n g c n . a lm a vrbs l . v n . c . n c n c g m .l i .1 2 .
A l l v s i o quid f it,v id c ff.dc A c q u i - A l t a r e d icitu r,q u afi a lia r e s , v e l
q u i r e n d a p o ffeflio n c, l. j.in glof. a lta a r a ,i n q u o f a c c r d o s in c c f iir u
8c l.ij.§. a p p e lla ta , ff.íi c c r p e t. a d o l e b a t , vel q a i n e o facrificia
A l l v s i o ad l í m i l i i u ü i n c m d i ó l i o - « r d e b a n t . d e c o n f e c . d . j .d c f a b r i l
n is p c u i n c t , vt ibi A i c h . 8c fignificat C h r U
í lu r n

Fa 1620.001 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fa 1620.001 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Universidad Carlos III de Madrid.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

fi . ys, -.. ^r ' ~i > '

! ^ Acceflcrunt praeterea ObfcruationáS» qu.i:dam M \ij Ant. Ncbr.

rum, quae de iurc publico erant, Index , ex variis Auitorum

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Platone Orator preciaré didum tranf*

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

ipfc lubcns non audis , prorumpenti.

Universidad Carlos III de Madrid.

I Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

origines rationejque percalluerat:ea(j^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

let eum Philofiphum , qui copiam no- ^

f Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

^ ch iü em loqmns, ita in q u it , Pater

te fiufctperem, Cenjuit enim te ^ di­

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

triu difieptationemqm haieant: quiq^

de difería iUd ^ oratoria eloquentia,

pudor,nudam ifii •nerborum rationem

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

numinibus colunt, ^ quorum fcripta

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

euertant: nos.quod inñitutum efl no-

te quis defliiere , quo'dpauciorfit nu­

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

fr in c . (¡r {vt ait Philofophus prim o E-

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Vocabulariiim vtriufcjue Iuris

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

p o .ltaF eli.in c. ea te.de Referi, A b d i c a r e , declieto recufarc

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

abfente,íi velit adeffe.Et íic d i­ A b s o l v t e exponitur , i. e t

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

abfolutioncm tales noreciipe^ e ft.v tC .d e Saciofan.eccM.de-

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

in c.cum ad fedem. dc R e i l i t u t . A c T io [em p ti] com petit emptori

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

te fiufctperem, Cenjuit enim te ^ di

te quis defliiere , quo'dpauciorfit nu

abfente,íi velit adeffe.Et íic d i A b s o l v t e exponitur , i. e t

bro,tit.ad legem lu lia pccul.le aditus. Floré tin ’ am é in J. Fudi.

I A stimatio fignificat taxatio impet,

quid publici, aliquando pro ac • Item ad Lucirnum Bxricfi,[Non