Ilum,qui dator 8 c coleruatoi eft Tertia eft locorum quantum ad

charitatis. vii). q.j. infcripturis. iudicium inchoadiim ,in quo lo­

A l t e r refertur ad vtrunquc fe-
xum .l.iij.de nego.geft. 6 c dicitur
ctiam de pluribus, licet proprié
de duobus, glo. in i. quicunque.
C .dehxreticis.
A L T E R C A T I ONE s,funtcerta-
mina verborum iecundiim loan.
And.in prooein. Ciernen.
A l t e r n a t i o pioprié ci l per
vices fucceilio, vt Feftus fcribit.
I.C.autc, p rodiííun dío n evfu i-
'V. pat:ciim dicitur illud aut illu d, 1.
7.§.quod autcm.fF.de in iu r.l. 2 .§.
i.r f.jc e r t.lo c . Vfurpatur etiam
improprie coplcxione, 6 c am ­
m barum rerum coniundionc.Vlp.
I. 9. ff. dc feru.corrup.[ Qui.cum
extraneo egit, fiue recepit, fiue A d d e gu b d alternatiua hodie vo­
|:oiruperit,ageic poteft;qui cum
focio fine alternatione.]
A l t e r n a t i v a , eft coniundioal-
tcrnatiuéíígnificás,fcilicetqua*
do iignificat alceru d ec o iu n d is A L TI v s non toiledi feruitus,fiif-
cllcjicu orariofie fadam per hác
coniundionc in altero verifica-
li.Etquádoque variatur íignifi-
catíí,vel cx coniudionis natura, A L V E v s , fluminis eft vallis, fiue
fubieda m ateria,feu quauis alia
circunftantia.verbi gratia, Lego
Stichu vel Paphilu , liguificatur
vtrunqs effe in o b lig a tio n e, fed
altcru tantil in foIutione,vt alte-
ru foluendo debitor liberetur.ff.
dc Vcrb.obii. 1.fi duo.in fi.& effc
d u s alternatiux eft, q> vtcrq^ eft
in obligatione, qa,vno mortuo,
''t'.
1,
altet,qfupereft,remanet in obli­
t: gatione.Eft auté al ternariua q u a
Í* dtuplex.Quxda reru,inqua ele-
4
d r o eft debitoris.l.plcrunq3§.fi.
l/ ff.dc I n , do. dc l.arbitraria.§,Scx-
uola.ff de co q> cer. loc facit c.in
5 lternatiuis.de Rcg.iur.li.vj Sc-
ciida eft locorG refpedu folutio-
^ nisfiendx,quia & in illa iterum
debitoris eft c le d io ante litem
conteft.vt iu §. Scxuola.prsalie, A t V E V S proprie eft venter flu­
co debeat conucniri, in qua ele-
d i o eft ad o ris , §. prxdido.
Quarta alternatiua eft perfona-
rum ,quando ftipulatio eft appo-
lita de foluedo.in illa iterum eft
e le d io debitoris,vt in §.item l u .
lian u sL arb itraria.p rxal. Ali) di­
cunt qubd alternatiua legis fi-
gn ilicat vt ea le x ,ra tio , vel fub­
i e d a m ateria fignificare decla­
rat. Sed alternatiua hominis fi.
gnificatjVt proferentc fignificare
verba v elle.v el fu b ied a materia,
v e lq u x u is alia co niedura pro­
babilis concludens declarat. Et
de iftis alternatiuis feu, aut,vel,
require in ioco fuo.
catur a d o d o rib u s, q u x á prifcis
lu n f c ó fu itis d iíiu n d iu a aut fub-
d ifiu n d iu a ,!. h xc verba,ille,auc
illc.de Verb. figni.
f e i t a b illa q u x co nilituitu r vt
ne profpedui officiatur, i. xdifi-
cia.ff.de Ser.vrb.prxd.
fofta,fiue conccptaculQ,& locus
per qué fiuuius l a b i t u r , dü intra
ripas notas currit:na cum eua-
gatur,alueii trafcendit. 'Pompo­
nius M e la : [Ora , i n q u i t , Aiix,
cum alueo N ili am nis defcendit
in p e la g ’ .] In hac iignificatione
accipiunt in iure,ciim fxpe alias,
tum lib .xlj. tit.de acq.rerum do­
minio, l. adeb. §. in fu la q u x eft
Ca j.[Q u b d fi in lo to ,in q u it, al­
ueo naturali flumc alias fluere
coepit,prior quidé alueus eorum
eft, qui prope ripam prxdia pof«
fident,] & ibidem fxpe. alias al­
ueus eft apiurn receptaculum, vt
in eod. tit. I. naturalem. [Ante
quam a p e s, i n q u i t , in aluco á
nobis concludantur.] Nebri.
minis^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 ininís, vt dicit Battol. fecundum
Hugo.in t ia d . de alueo,in princ.
& íicut ftomachus co tin ervin u,
itaalu cus fupra fc continct flu­
m e n ,vt vulgariter l e d u fluminis
appellam us, q a ibi flumé cubar.
Bal.in Rubr. dc Re.diui.ff. in xij.
col.in veríic.[ne veniam us.] Ve-
rumetiam pro vafe vbi apcs ma­
nent alíquádo accipitur, vt Inft.
de Re.diui.§.a^pium.8caliquando
pro vafe in quo iauantur pedes.
A t v M N V S , eft qui alit aliq u em ,
vel qui alítur ab eo, vel eft fllius A m b i r e , eft proprié cupete ho­
cx cócubina, v tin l.a lu m n u s. C.
qu x res pign. oblig. poíT. 8c ibi
glo.feré tamcn accipitur pro eo,
quem aluimus, 8c propiic refer­
tur ad nutritium 8c nutrice, q u x
fignificant indifferenter aftio-
nem 8c paífionem,vnde,
,
Hojpes zelotypus conuiUA , ,w-
ñor,alumnus,
A ñ u m fiue pattfub eodem nomi^
ne fignanr.
De A ame M .
A m a t o r a c c ip itu r in m a l a p a r -
te m .l. j.in fi ff.de S e r .c o r r u p t.
A m a t o r i v m p ocu lu m , de q u o
m e n t i o fit in 1. fi q u i s , § . a b o r t i o -
nis.ff. d e p o e. 8c l.iij.^.j.ff. d e Si-
c a r ü s . m e d i c a m e n t u m ad a l l i c i c -
d ñ a cc ó m o d a tü , quo p otionatu
C aligu lam á C x fo n ia v x o r c fcri-
b i t Suetonius. P h i l t r a - a u t e m á
• C r x c i s 8c p o é tis a p p e l l a n t u r , d c
q u ib u s l u u e n a l .S a t .v j .
A M B A G E S ,e f t d u b i a l o c u d o vel e f *
fiigatio ferm o n is e x t r a ^ p o í i t u .
A m b a s s i a t o r , eft I c g a tu s
principis jn arduís n e g o t i i s , 8c
a m b a lfia ta eft h u iu fm o d i le g a tio
co n liliario ru m ,v cl p iin cip u m in
fuis caufis.
A M B I G v V M , eft vbi opiniones
funt,8c iura varia videnturrC de
Scnt. excom* ínter alia, de iudic.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
c. j.lib.v j, Et de triplici am biguí-
tatc:fcilicct,iu iis, fa¿H 5 c pcrfo-
n x .n o .x x x iij dift.c.fi.fccundiím
lo.A nd.in procc.Clem. fu^ verbi
[am b ig u ita tis]ad d eq u o d dicant
am biguutn ^ peí B art.ín L in te r
ftipulanrciii.l.j.ff.dc Ver.obli.8c
in l.f i os in tctitíon eatn b igua. ff.
de ludic.8c per Bart.poft glof. in
1 fiquidc.C. dé cxcep. Et differüt
am biguum 8c obfcurum, vt not.
g lo f in i. veteribus, ff. de Pac. 8c
A lciat.in l.nepos dc v c ib .fig .
nores.aigu.de confuet.c.j.lib. vj.
viide am b itio , id eft , cupiditas,
per Archi. ¡n c. v lt. de Refcr. lib .
v j . V c l d i c , qubd ambire,cft h o -
n oiü gradus 8¿ ordincs per p e e .
catum appetere. Cupere verb eft
terrena lucra óptate. Vnde v eis’ :
Eft cenfu cupidus y ir, am bitiofus
honore.
N ot.perC ard.in c.au aritix .d e e*
leftio.lib.vj.
A m b i t i o s a decreta f u n t ,q u x
per gratiam fafta furit.l.ambitio-
fa.ff.dc Decre.ab ord.fac.
A m b i t i o s a d il ig e n t i a , id eft,
n im ia 8c anxia. 1. fi bcne. ff. de
Vfur.
A m b i t v s ab am b itio n e diftat,
quod am b it’ ín afru eft, am b itio
v c i b in a n im o 8c habitu, a m b i­
tio n e n a m q ; p e c c a t, q u ip r x t c c
modu cupit h o n o re s , qui a m b i-
tio fusd icitur:am bitu vero com®
m it t it , qui largitionib. m agiftra-
tfx confcquitur, q u x in rebus fa­
ctis fymonia in religione C h i i -
ñiana v o c a tu r: diéius am b itus,
vt inquit Eeftus, ab am bitu x d i -
liciorü, qui patct in la titu d in e m
pedes duos,8c fem iffem ,in ló g i-
tudiné ¡dé quodxdificiim i. libr.
xlviij.D ig.tit.eft , ad legé lu lia m
dc ambitu. 1. vnic. vbi Modcfti-
nus : [ H x c , i n q u i t , Icx in vrbc
hodic
 hodie ccffat, quia ad curia Prin­
cipis magiftratuu creatio perti-
n etjn o ad populi fauore,qui fci­
licet declaratur per fuffragia.]
A m b i t v s dicitur crimen affe-
ftati honotis:ab ambeundo, hoc
eft circumeundo &fupplicando,
6c proprie eft in aftu. Indeam -
bitiofus , qui largitionibus ma-
giftratum aifcftat, quem lex lu -
m lia de ambitu puniebat.
A M B V L A R E , id eft, tranfire.fic
dicitur ambulatoria volutas de-
funfti vfque ad mortem,ff.de A-
dim.leg.ij. Dicitur etiam ambu­
latoria potcftas legis,ff.de fundo
dot.l.erit ergo. Itcm ambulato­
ria aétio.C.de furt.l.vlt.?.!.
A mbvlatomam effe voluntatem
teftatoiis vfq; ad morte , dicitur
in l.qubd fi.ft.de Adimcn.leg.
A m b v i a t o r i a m coditionem
Papinianusappellatinl. Scruus.
ff.deftat.lib. ciim eam iignifica-
ict,quf no in vnius tatuffed etia
in plurium heredum perfona re­
d é impleri poifit,hinc legis,
A m b v l a t o r i a p o te fta sin l,
crit.uefund. dotal. & obligatio­
nes cu capite ambulare,l.tutelas
7.§,j. dc Cap. minut. emptiones
no p plurespfonas ambulaffe, 1.
fed vbi.1$.ff.de minoribiis.Hoto.
A m e n exponitur, id e f t, verum
eftjde Confec.dift.ij,re vera. Vcl,
id eft,ita erit, vt not,Archidia.in
prooem.lib.vj. in fin. Et de hac
didione a m e n , vide de confe.
dift.j cap hoc quoque.
AMETHtSTVS
m a q u x ex eo nomen inuenit,
quod vfque ad vini colorem ac­
cedens , prius quam cum degu-
ftet,in violam definit,fulgorque
quidá in illa purpurx non ex to­
. 1;
'i' to igneu s, fed in vini colore de­
I'
ficiens • vt ait Plinius I1b.i7.cap.
^.eius facie Vlpia.menrionem ia
de Auro atg.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
A M F R A C T V M e f t a b origine fle­
xum duplici, d id u in ab ambitu,
& frágédo.ab eo leges iubem ,in
diredo pedu o d o e ffe , in amfra-
d u icxaecim rid eft in fiexu:Hxc
Varro de Ling. vj. vbi legem no^
tat.d e qua fcribit fic C a iu s in L
S.ff.dc Seruit.tuftic. [ V ix U t k u -
d o c x lege xij. Tab. in porredo
o d o pedes h a b e t:in am fradum ,
id eft,vbi flexum cft,fexdecim.]
A m i c a appellatur,qux ciim vxor
nou fit, alicui tamen fui copiam
facit 1. Mafurius.de Verb.fig.
A m i c o s appellare debcm us,n 5
Icui notitia co n iu n d o s, fed qui-
buscum fuerint iura honeftis fa­
m iliaritatis qfita rationibus l.la-
tx.§.amicos.de Verbor.ligtafic.
A M 1N E v M vinum ex celebeiri-
inis C am p am x ,d c quo Virgilius
a.Georgicon,
Sunt etiam amineA vites firmif-
fim a vina,
D idii A m inxu (vt putat Serui’ )
quafi fine minio , id eft, rubore:
nam,vt ait,a lb u e ft. Plin lib. 34..
[Principatus,inquit, datur Ami-
nxiSjPpter firmitate, fenio quo­
que proficicte.]Ide quoqi Faicr-
tiumbc C xcubu dicitur. Macro­
bius in tertioSaturnal. de gene­
ribus vuarú: [ A m i n x a , inquit,á
regione d id a , na Aminxifuerut
vbi nuc eft F alern u .] Quod vero
A m in x u m ,C x c u b u ScFalernum ^
fyn o n ym arin t,teftatu r Galenus *
in fexto Dccameridon , [In m u­
fto,inquit,vuaru aufteraru, quas
vocamus am inxas , eafdé & Fa­
lernas.] Idem in libro de vinis:
f A.minxu , quod antiqui Roma­
ni nominar C xcu b il.] Ide in li­
bro de E uchym ia:] album , in­
quit,quale eft Aminxu:nominat
auté id antiqui L atin i Cxcubu.]
Proculus li xxxiij.tit. de vinoSc
tritico legato.l.vi.?.fi. [Aminxu,
inquir^
 «
ín q u í t , G rx c u m , & dulcía o-
iiin ia .]N eb r.
AMtn ^ vm vinum , ab A m inxar'e-
gione. Meminit Proculus in 1,
fin .ff.dc vi.6c trit.ieg.
A m i s s a d ic u n tu r 6 c q u x c o r r u p t a
•funtjVt fciíTa 6c f r a d a . 1. p r x t o r .
§.amiffa.ff.vi b o n o r . r a p . i t e m p r o
qiiibus p c t f c q u e n d i s n u l l a m a -
d i o n e m h a b e m u s . 1, L a b e o 6c
Sabinus.de Verb.fign.
A m i t a , eft fo ro r partis. .
A m i t a m a g n a , e f t fo ro r a u í.
A m i t i n v s , eft qui e x c a g e n e r a -
t u r , f c i l i c e t ,a m i t x ÍÍlÍU5,Vt XXXV.
q .v .c a p .v l t .
A m i t t a t , hoc verbum non
fonatin prxteritum ,fedln fu tu ­
ru m , nifi addaiui ipfoiure.Fe-
lin. in ca. Rodulphus. veifi. [pu­
blica funt bona.]de Refciip.
A m m i n i s t r a t o r ^[ fiue admini-
f tr a to r , ] terum publicarum eft,
qui temporalia g e n t , fed m agi-
íitatus qui iurididionem exer­
cet , fecundiim A z o n c m , C. de
Ad.reipub.lib.xj.in rubr.
A m overi q d i c á t u t , li q u e t e x Liij.
§ ij.ff.Rcr.amot. ex l.fi feruü. §.a
mouilTc,deacqré.heie.6cl. q ta ­
bulas.in fi. de fur. 6c l.iij. §. non
folum.dc inc.ruin.naufiag.
A m p h i b o l o g i a d ic itu r c u m
a m b i g u i t a s o r i t u r , fe u e x f i n g u -
lis d i d i o n i b u s , feu e x c o n i u n -
d is.
A m p h i t a p a dfj.ffiTOiTiu, V e f t i -
m e n t a v m m q j villofa apud V lp.
1 . 23 .§. i[. í L de A u t.arg . N a m , vt
ait H elychius, ;^twv
eft,[Veftis v a im -
que villos habens.] quodidcm
Nonius tradit.
am phora , vas eft , fed q u a n t u m
r a p i a t pauci n o u e r u n t , ilii m a ­
x i m e q u o r u m id fcire p lu r i m u m
i n t e r e r a t . Eft i t a q u e fp a tiu m
q u o d c i r c u n f c r i b i t u r a fex (v t fic
d i x e t i m ) f u p e i f i c i e b u s ,q u a r u m
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
latera fiint p e d a lia , anguli vero
r e d i , d e q u a Prifcianus,in libro
depond.eribus 6c m cnfuris.
Ves longo jpatio folidólatoq^no»
tetur.
Angulus v t par (it,quem claudit
linea triplex,
§}uatuor ex quadris medium
cingatur inane.
Amphora Jit ^cuius vim nevio^
lare liceret^
Sacrauere Ioni Tarpeio inmon*
te 6¡uintes,
Lib. XXXV. Dig. q ui eft de le g .ij,
Hcrmoge. in l.ii quis. [ Serui ex
illo , in q u it, dolio amphoras d e ­
cem.] Et ibidem : [ Vinum a m ­
phorarium.] item lib .x x x iij tir.
de penu legata. Scxuola in 1. pe-
nu.[Sinautcm , inquit,6c in hor­
reis am phoix,an hx quoqme de­
berentur. ] Accuriius vata ta n ­
tum tfte dicit. Ncbr.
A m p h o r a , vas erat vinarium . l . v í -
naria.de Verb.llg vbi Alcia.
A m p l e c t e n s , id eftjvn dique cir-
cu m p led en s. C. de legib. l. non
dubium .
A m p h o r a r i v m vinum , quod c
dolio in amphoras eft d iifu lu m :
apud Proculum , l.vlt. §. j.ff. de
Trit.vin.6c oleo.
A m p l i a t i o á co m p eren d in atio n e
hoc differt, qubd illa libera eft,
6c in iudicu potcftate p o fita:h x c
neceffaiia , 6c legis vi atque im ­
perio in ftituta': Illa fc x ie s fie r i
p o te ra t, hxc femel tan tu :illa in
id tepus quod iudicibiis place­
bat alteram a d io n e ditícrebat.
hxc in perendinum dic dfitaxat.
Differentiarum autem rationes
vide ex Hotom. 6c Apparatu no­
ftro latin x locutionis.
A m p l i a r e & augere, licct v i ­
deantur idem fignificare,tam en
d ifferu iu ,q u iaau geie fp e d a t ad
qu an
 q u a n tita te m , a m p l i a r e v e r o ad
p r c t i u m , quod fit d i l i g e n t i re-
jcum cultura. C. d e f a c . í a n c . e c c l .
l . i u b e m u s n u l l L íF. de iur. fif. 1.
n o n intelligitur.?.diui.
A m p l i s s i m v s O í d o , id eft,
fenatorius.l.nutu^c leg.üj.
il A M p L IV s, hoc verbum habetur
ff. de Dam. infcc.l. hoc amplius.
■¥ & ibi includit, nó tamé femper
eft exccífiuum, vt ff.de vcr.fig.L
íli vcrbü amplius, & .l.j.§.h xc ver­
ba. ff.íi cai pl’ , quám per 1. Falc.
Interdum eft exceffiuü,& habet
in fc vim repetitionis & e x c e f -
fus. ff.dé Lega, iij.fi fic.&c l.íi tibí
puré. 6c de do.pxxleg. I g ita. vbi
de hoc.lté vltra fupiadida adde
de hac diftione amplius , q u o ­
modo repetit, vcl comparatiuc
ponatut.Bai. in l.íife ru u s lega­
tu s, 5c íi ita fcriptum, ff.de Lega.
).?.in l.fi tibi.de Legatis iij.6c ibi
a n inducat quátitatcm, vel con-
ditionemrdc dc hac didione pie.
i» nius vide per eundem in 1. le d a ,
ff.ficcrtum petatur.
A M p v T A R I , vide C. de lur. de-
libe. l.fcimus. 6c l.vnic. dej>lus
petit. 6c extra » de Reftitut. fpo-
lía cap.frequens.lib.vj.
m A M V R c A , eft fanies,íiue fuccus
ilíc igneus atque n i g e r , qui ex
olíua íimul cum oleo exprimí-
J V-
tur atque fubfiditrnam olíua ex
quinqué fubñátíis conftat .* oíTe,
núcleo,íenfa,oleo,am urca. Vir-
gílíus primo Georgicorum:
f r o f u i t interdum nigra p e r fu n ­
-i
' c íífí d er e amurcai
■I
í¡ quainSeruius interpretatur olei
i fordes, fed non exponit quas,
f
i i
cum fint duplices: nam,vt dixi,
quod fubfidit oleo, ex oliuarum
expreífione , dicitur amurca:
quod vero poft olcum in dolia
conditum, quafi fecundum pur­
gam en tu m , F xces appellantur.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
P lin .líb r.is. [ O l e u m , i n q u i t , a-
m u r c a , ad m ultos vfus. ] Vnde
Cato de re rufti. [D o lia , inquit,
amurcaria decé habeat. ] Vlpia-
nus lib. xxKÜj. Dig. ti. de. penu
Icgata. 1.qui penu, Ariño.notat,
etiam q u x eliii potuiqj nó funt
contineri legato , vt puta ea in
quibus elTe fo k in u s, oleum for-
te , garü,am urca. Accurfiusfal-
fam enti genera effe d ic it, fed
q u x illa fint non cxponit. Cum
vero in amurca ,n ullus cibus,
quod ego le g e r im , cfitati fit có-
fuetum , forte p ro [am u rca] le-
g c n d u m e ft [m u r ia . ] Nebrif.
A ante JNT.
A N , de ifta diftione an . vide Inft.
deR er.diuif.^.ciim ex aliena, tx,
§i*erx .in fi.6c §.). QdjLmo.teít.
infit. 1. an vfusftuólus. de Vfufr.
6cl.j.ff.Si vfusfruc.pet.
A >í A c R 1s I s accipitur pro exa­
minatione negotij , q u x per in­
terrogationem accufati fit.l. di-
uus.li.ij ff.de Cuftod. reorum.&
ideo cum quis «tycixgjcnv faceret,
iubere oportet venire irenarche.
A n a d e m a fim plicitet corona
eft.Nam diadema proprié regum
habetur , d id u m anadema ab
anadeo,quod eft corono. Lucre­
tius lib.4.
Fiunt anademata ymitrx.
Pau.lib.xxxiij. D igc.tit. de Auro
6c arg.lcga. l.q u á u is . Sicut nii-
t r x , i n q t , 6c:an ad em ata Nebrif.
A n a d e m a t a , coronx.l.quá-
uis ff.dc Aur.6c arg.lcga* At Ale.
leg it ib i[a n a d e fm a ta ,] qux funt
capitis ornamenva.
A n a l e s i s , id e f t , repercuífio
feu reuerberatio. 1. fi arborem»
de Ser. vrbanorum pixdiorum.
A n a lü g ist a e d icuntur tutores
ilU,
 ílli qui non ten en tur reddere ra­
tionem tu te lx adininiftratx, ab
ciyd prxpoíitione , & x i y ; ratio,
v tilv d tollat rationem. lu lia n .
li.x/ívj dc admin. tut. 1. q u id a m ,
decedens. [ Eos , in q u it, analo-
giftas cíTe volo ,} tc paulo poft:
[Teftamentocomprehenfum íit
vt analogiftx eíTent.]
Analogift2^appellantur,qai non
tenentur reddere rationem ad-
luiniftrationis, I.quidani.de Ad-
miniftra. tuto. Sed peritioribus
vidctur legendum eíTe potiíis
alogiftx,aut anecJogiftx.
A n a p h o r a figura, Latiné relatio
difta eft , cíim idcm verbum in
principio plurium claufularü re
p e titu r , veluti in l.i j. in prin. C.
de offi.prxfcc.prxt.Afr.
A h a t h e m a vno m odocftfubñá*
tiuum , Se eft damnatio xternx.
mottis,8c nó nifi pro mortali cri
m ine deber im poni,&in illis qui
Niter non patiatur íe corrigi, xj.
q.üj. nemo epilcoporu. in íi.Vel
eft excomunicatio, feu fuprcma
m aled iftia Et|diciriir ab ^vft id
eft, íu rfum , 6c figura r'quia
olim imprimebatur fi gura fróti-
bus damnatoru.de hoc no.loan.
And. de ludic. Cu nó ab hom ine,
vbi poft excÓmunicationc incot
rigibilis anathematis mucrone
feritui,id cft^punitur,id eft,folé-
i)!exco m m un icatio ne, cum xij.
Epifcopis cádelas in térra profi­
cientibus 6c co ncfilcantibu s, vt
in c.debet. xj.q.iij.E t anathem a
tale,v elm alc d iífio , folebat fieri
. per prxfatos: vel dicitur,6c m eli’
a verbo Grxco avctO«vdL}, hoc eft
a feponedo,quafi quxdá íépcfi-
tio6c feparatio á Deo.Alio modo
^nathcmaeft adieftiuum omnis
generis in d e c lin a b ile , 6c dicitur
exc 5 iuunicat’ ,maledi¡ftus, fepa-
‘ ratus vei dam n atus,vnde,
Voc.iur,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
frangit,mpit,ac vrit,ferityeft
anaíheina.
Frágit fcilicet ecclefías,rapit res
alienas,vfit etiam ecclefias,ferit:
pcrfonas eccleliafticas.lnd e etiá
a n a th e m a tiz a r e ,id eft, dam nare
vel excom m unicare , m aledice­
re ,vcl feparare vt fuprá.
A N A T H E M A T l Z A T V S dicL-
tur qui lanq uá impius á deo fe-
paxatus eft-Ponitur pro excóim i-
nicatOjVt xxiíij q.üj. certum eft.
A n a t o c 1s m V s ¿ vxd/,t(rpjcz
r e g e n e r a t io , renouaiio. C ic.jib,
Epíft.ad Attic.fexto p o f u it , pro
fr u d ib u s vfurx in forte r e d a d a ,
la tin é autem Epift.v.interprera-
tur,£C onfecerá,inquir,vt foiue-
rét centefim is f e x e n n i[ d u d is c ií
ic n o u a tio n e fingulorñ annorú.
A N c E P s eft aliqu id , feu aliq u is
hite 6c illuc fi,uduáns, 6c dub iu s
in quam partem d eclin er,fecu n ­
dum ifido.liboX.etymo.
A N C H c.R A,retinaculum feu g u ­
bernatio nauis eft, vt ft.de Exer-
cit.l.prim a §.primo.
A N , c I A N 4 dicuntur p rx fid cn tes,
vel priorcsjvel tegen tes, qui r e ­
gunt vniuerlijratcm , vcl p io uin-
ciam. Ita dicit Panor.in c. fin. in
prin.not.i).dc procurat.
A n c o n e s , vafa funt cubitalia:
namdyKu^Y G.rxcc cubitus fign i­
ficat.!. t a b c n ix . If. defund.iiiftr.
Ncbriifenf.
A n c o n e s :, fpecies vaforu cubi-
talium.l.taberixx, de fuiid. inftr.
legato.
A n e c l o g i s t v s
rationibus reddendis liber ac
folutus.Vlpia.l.s.§.$.ft'. d o ad m i-
nift.tut. quidam decedens filiis
fuis dederat tu to res,¿cadiecciat,
ecifque aneclogiftos efle volo.Er
ait liilian us.T uto res ifiii bonam
in ad m in ilu atio n e p tx ftu erin r
f fidem
 fidé,damnari debere, quis tefta*
meto cóprehSsü fit,vt aneclogi-
efsét.lidé plerúqj diciituretvy
dicit quoqi ScxuolaL
23.§.2.ffde pecul.
A n f r a c t v s dicuntur viarum
flexus.l.vix.ff. dc Ser. rufti.prxd.
vnde ficanfradus litigioru.extra,
dc fepul.c.ij lib.vj.§.j. Et dicitur
anfcadus litigiorum, quia m u l­
tas moras h ab et; vt ii.vt leg.no.
ca.l.etiá.6c incertos euentus h a­
bet,ff de pecu, quod debetur. &
ideo licd icu ntur, quia vndique
franguntur vel circumeunt, not,
per Arcliid.de elcdioni.quorun-
dam.in princip^lib.v),
A NG A R 1 A,penúltimalon'ga,a t ­
que in eadem accentu, interprc-
tatiA coadio.Veget.li.i. de re mi
Iit.loques de tyronibus; [In an­
gariis,inquit , plurimum detine-
di funt, proculq; habendi a ciui-
tatibus.jidemhb. 2. [ad vigilias
vel angarias faciccias.] Accurfins
in illud Codicis luftiniani, tit.de
Sar.fand.ecclef neminem in an­
gariis vel parangariis,6cc. [anga-
xix , in q u it, qux funt in operis
perfonaru Parangarix in quibus
vtrunque vertitur,fcilicet perfo-
N «arum dc reru rmpedia;]Verbum
quoque angario,as, quod inter­
pretatur cogo, g is , lic ü tangaria
eftcoadio.Mat.cap.27 arq; ite­
rum .Luc.15. [angafiauerunt Si-
meonem qucndam Cyreneuni.
VJpian.lib.^o. Dig. de priuil. ve­
teranorum.!.pe. [N aucs,inquit,
angariari polTe.] Neb.
^ N G A R i E penúltima longa,eft
iniufta exadio vel copullio. Na
angaria dicutur perfonalia obfe-
11 quia propriis fumptib’ ptxftita.
cap.non minus de immun. cccl.
giof.inl,nem inem .C . deSacrof,
EccIeiia.Sunt ergoquxdam per-
fonales,qux á vulgo dicitur ca­
ptiones
I
1: i
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
A n g i p o r t v s fiue angiportum
o lim dicebatur angufta via inter
portus,id eft domos.I. portus.dc
V erb .o b lig.vb i Alcia.
A n g v i l l a r i v s lacu s, in Rutilia,
de contrahen.em pt.pro lacu an-
guillas producentc.
A n g v l A R i v s , p r o a n g u l a r i s , id eft,
q u a d r a t u s ,vcl t r i a n g u l u s , vt alij
le g e r e malunr.
A n g v s t a domus, id e f t , a r d a , ff.de
Seruit.fi tam angufti.
A n g v -s t i a temporis , id eft, breui-
tas.C .d e L c g .n o n tan tum .& ff.ii
quis cau.l.ij.§.fi quis.veif.nifi.
A n i m a d v e r t o , prxter illam
fignificatione quá habet in pro-
ptu, hoc eft co n lid erarc, fignifi-
cat etiá punire,fed ab eo tantum
m odo,qui alterum puniendi ha-
*bet potcftarem. differtque cou-
ftrudione , nam dicimus ani-
maduerto te , pro confidcro te,
S a ll.in C a ti.[ Vt prius,inquit, in
eo san im aduerteretu r,] bc paulo
)oft: [verberibus animaduerie-
lant in ciues.jVlpi.li.xl.Dig.tit,
de in iur.l.ltem apud Labeone §,
ait prxtor. [ ait p r x t o r , ne quid
iniinuandi caufa fiat, fi quis ad­
uerfus ea fe c e r it, prout quxque
res erit aniinaduertam. ] Eiani-
madueriio pro punitione. Vlp.
xlvij 4 i.Dig.ti.de far. l. meminif-
fe. [Extraordinaria, i n q u i t , ani-
maduerfione coercendam..
A n i m a d v e r s i o dicitur poena , q a
anim aduertere eft punire , vnde
dicitur anim aduertendum eft in
facinorolos homines. Item ani-
m adueriio dicitur cuiuftibet ope
ris d eterm in atio , fccundiim qua
quis pro inercede fua fufcipit
certum opus 6c determinatum
fuis impendis faci^du >vt terram
colendam , veldom ii conftrueii'
dam. Eft ctiam animaduerfio,
confideratio. §. j. Inft, de iis qui
funt fui vel alicn .iurf
ANI
 A n i m a l i a funt in triplici dif­
ferentia, quxdá eniiu fmu man-
fu eta , vt gallin x : quxdam fera
proifus , v t l u p i : quxdam vero
fera naturaliter, fed accideinali-
ter vuanfueta,vl cerui, pauoncs,
6cc. Iníl. de Rer. diuif. in gloC?.
pauonum.
A n n a l i s a é tio e ñ ,q u x finien ­
da eft anno,vt iniuriarum.
A n n i c v l v s , inquít V>alla,etíi
formain diinmutiui habet,diini-
nutiuuin non eft, 6c dicitur tam
de rebus animatis, q u am d e i n a ­
nimatis,qux funt vilius an n i, vt
'^anniculus puer, anniculus agn ’ ,
ahniculfi vinum. P a u l.d e Vcrb.
iignifi.l.annicul® [an niculu s,!n -
quit, amit^titur, qui extremo die
anni moritun] Eteo.ti.l. [an n i-
. cu lus,in q t, no ftatim vt nat’ eft
fed treciétcfimo fcxagelimb q n -
to die incipiente^ plane non ex-
a d o dicitur.] Item Aphricanus
d e k g .ii j. 1. ciim quxreretur. fa­
gui,inquit , qui minores eilent
anniculis.]Nebrif.
A N N i q v L v s appellatur infans
vnius anni,licet extremum anni
diem duntaxat attigerit, non e t ­
iam pcrfcceiit.I.anni.de Ver.fi.
A n n o n a proprie dicitur de te
fiumentaria,Sed de aliis quoque
rebus poftediciaudoteft Cic.in
fecadodc Diuinat. [annona, in­
quit,cariorem in macello. [Erat
am é p rx fed u san n o n x ,d c cuius
ctiginc Liuius hb , 4 ab vrbe co­
dita. D ida eft auté annona, pto-
pterea q>fit alimétñannuQ.Neb.
A n n o n a fecundum Azon.dici-.
tur lalariuin quod cuique pro ca­
pite feu remuneraiionis caufa
datur.vnde titul.C. de anno 6c c.
^dminift.fecfidfi Azo exponitur,
id eft,capitatione. Sicut.n.fecu­
dum eum capitatio .dicitur tri­
butum quod datur ^ro capite:
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
ita annona dicitur tributu quod
datur magiftratibus , vel caufa
íalarí j pro remunerando labore.
Et dicitur capitatíó.dc capite,
quia eft pretium debitum capiti,
id eftjdignitati.annona prxterea
fiimitut pro tributo quod lolui-
tut in auro,argento, vel xre , vt
tradit gloif. in rub. C. dc an n o ,
6c trib. iibr. x. Item pro pane, vt
i h 1.prima , C. de frument, vrbis
Conftant.
NNONAE c iu ile s fu n t,q u x pu­
blice dabantur iudicantibus, ci-
u itatib u s, vel omnibus tempore
neceflltatis per fingulos dies ; vt
C.de Ahn.6c: trib l.xj. lib. Eriam
annona eft feges vel frum entum
vnius anni. Adde quod an n o n x
ciuiles dicuntur i h iure aliquado
an n ui reditus , á fifcopercipien-
di. Dabantur enim annuatim dc
publico,fecundum glof.in !• hac
ediclali.? n e h is .C .d e fecü. nup.
NNONAE m ilh ares d icu n tu r,
quas milites fingulis diebus co -
f e q u e b a n t u r : vt C.de Erog. mU
Jit.ann.l. viti, vbi dicitur , quod
ipil annonas 6c capita fingulis
conlequebantur diebus.
N N O T A T i o facía, cftd e fc ri-
ptio bonorujvel eoru conotatio,
feu co n fign atio , veluti ciim ali­
quis cuiukfiq^ criminis reus iit,
abfentat fe,vocatus ad iudicium
patietur bonorum annotati -ane,
vt fi intra annum v e n e rit, 6cfe
purgaucrit, bona f iu recuperat.
Si autem non venerit, tunc fifco
applicentur. Et q u aliter fiat an­
notatio,ponit Spe in tit.de
fi. ver f [fed qu aliter] dices quod
prxies iiuc iudcx veniet cum ta ­
bellione ad domum accufati,
6c inquiret quod d o m u s, quot
prxdia ruftica , quot fugera
terrx habeat in bonis eius. Ec
omnia bona illius qui non ve-
f 2 ni£
 n iteitatu s, ponit in b an n o fifci,
nifi venerit intra annum, ff. dc
R equiren .reis, l. §.j. Ab hac ta­
m en fententia conditionali po­
terit appellari, de AppeU prxtc-
rca.Etdcfcribuntur bona, qu x
tamen fifcus de fado non occu­
pat nifi poft annum,Poft hoc ite-
lum per edida requiritur accu- -
fatu s, 6c citans mittít litteras
fuas iudici vel rcdori l o c i , in
quo degit accufatus,vt per illum
citato innotefcat fcaccufarü vcl
citatum,& bona eiusbíTe anno-
tata.Inde venit verbum annota­
re , vel ccontra ab hoc verbo i-
pfum nomen.
iV]
A n n o t a t i o facía dicitur re-
fcriptumillud j Imperator pro­
prio motu mentis indulget a li­
cui, coftituens fccundiim preces
r'*'’" cius feu illius aliquid fieri vel
! no ficri.CdeDiuer.refc.l.fi.&ibi
in gLEt not. Cardi. Zabar, in c.
fuperlitteris. de Refcrip. diffe­
V'|; rentiam inter annotationem 5c
pragmaticam fandionem,
A N NVA, bima,trima die,id quod
jnultisin locis apudluiifconful-
tos legitur, quo fenfu accipi de-
' beat, m anifeftauitluiifcolultus
fiit annuis legatis.Lfin. legatum,
[Si legatum , inquit, fit telid u m
' ' t -;
annua,bima die , forte dena, per
&Ü fingulosdebentur an n o s, licet
non fuerit infertam x q u isp e n -
fionibus.]B.atioautemhuius di­
^ '.t
cendi generis illa nimirum eft
qubd cum dies in genere foemi-
nino tempus fignificet, vt apud
Ciceronem, [longa dies adimit
aegritudinem.] Et illud Poetar,
Longa dies homini docuit parere
leones,
Anuu’ autem fignificet quod eft
vnius anni:bimus,q> eft duorum
aunoiu;trimus, quod tiiu anno­
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
rum: erit annua , bim a, trima dic
idem quod anno,biennio,trien­
nio, Quod lurifconfultusquoqj
cxpreflit in tit. de Man. tclt. 1. fi
ita [Si i t a ,i n q u i t , fi^ fcriptum in
teftam ento,Stichus feruus meus
heredi meo m ille nummos an­
n u o ,b ienn io , trien n io fi foluc-
rit,liber efto.]Ncbrif,
A N N v A , b i m a , t r i m a d i e , d e figni-
f i c a r u h o r u m v e r b o r u m eJcgan.
terlurifconf. in l.file g a tu m .d e
Ann.lcg.
A N N V L I leucs d ic u n t u r , qui nó
excedunt valorcm quinque au­
reorum .l.diuus.ff.de bo.dain.
A N N V L v s fignatorius , [ vide fi-
gnarorius.]
A N N V o >id e f t , concedo.ff.de don.
in ter vir.Sc vxor. l. ea qux á ma­
rito. Et aliter exponitur, vt ibi
not. Item annuere domino ex-
p o n itm ,e x tra , dciureiurando.c.
j.§.ego huius.
A N .N v s quot dies & menfcs ha-
b e a t , no.gl.incap.fiproprcr.de
R cfcii.li.vj Nam annuséontinet
ccclxv.dies : vt in l,cum heres.
Stichus.if.de fta.libe. Et quidam
coputant a n n u a b incarnatione
D ñ i,vtxxiij,dift.[in nomincDo-
m in i.] i n p i in c . alij a natiuitarc
Dfii.de hoc gl, in §. forma, ij
vj. & in Spc.de Inft.edit, in prin.
A n n v s iu b ilc ’ dicitur annus rc«
miflionis, q a eo anno debita re­
m ittebantur,fcruiH ebrxi dimit­
tebatur liberi,6c omnia rehcrte-
bantur in priftinum ftatum , &
eft annus quinquagefim us, vt in
c.iubilco.de poen.dift.j.
A N N V V s vel annuatim ex pro­
prio fignificato fignificat multi­
plicationem fimpliciterfiue in*
determ inate , fed quando appli­
catur cafibus, fignificat diucrfi-
mode , prout ex diuerfificationc
m a te rij co cjud itui proferentem
s
/
 iiJtellexifTc: v t p a ^ o icu ftfpula-
tioae promittis x* Titio annua
vci annuatim , lignificat m u lti­
plicationem perpetuarii: quia ii.,
giiiticai promiilani fumma d e ­
beri ci cui promittitur , eius h e ­
redi , 6c heredis heredi,6ciic in
infinitam,ideo dicitur in Lllipu-
latio.tfide Verb.oblig. gp fiipula-
tio annua eil perpetua*Et not. gp
annuum legatum pro primo a n ­
no eft p uruiil, 6c pro aliis annis
eft condicionale , quia pro quo-
libct.anno debetur legatario ii
tunc viuir* Si vero mortuus eft,
tunc non debtur,ncc fi deporta­
tus eft, qnia talls ciuiliter m®r*
tuus cll,5c non habet ius capiedi
cx teftamétd gp eft ciuile. 1. cum
in annos fingulos. ff.de An. leg.
Sed ibi promitto tibi x. annua,
^ fis procurator m eu sin p arla-
m e to , lignificatur multiplicatio
teporalis ex caufa , qux apponi­
tur de effendo procuratore, quia
morte finitur, lic 8c obligatio,
q ex hoc inducitur* De hoc Vidc
1.annua.§*fi.6c.to*tit* de Andcg.
A no R.VIACVS fuccelVor eft,ficut il­
le qui fuccedit heredi non im ­
plenti defunfti voluntatem , vt
InlVi.'de co cui li.ca,§. in primis.
A N Q^v I R E R É pecunia capite
veteres dicebant,pro multa irro*
g a r e , vel ad populum ferre de
m ulta,vel capite alicuius,vt eam
populus aut iubeat,aut antiquer.
Liuius li.S.fCapite anquifitum,
ob rem bello male geftam , de
Imperatore n ullo , 5 cc.]
A n s a , eft nodus curfiUs,6: facilis
ad folucndújita f a d u s , f i re d é
trahitur caput fili,ommno folu-
tus eft, vt not. Bar. in c. cu olim.
de Vcr.iig.proprie autem dicitur
quaquippiam preheditur ac te-
‘itetur.l.in re.§.ij.deRei vcndica.
A h ia p o c h a , liwe antipocha^fiuc
/
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
antepocha , quod idem eft fecu-
du aliquos,6c fcc.Azo.in fum.dc
fiddnftr. verf, [dc antipochis.]
vocatur chirographa quod facit
debitor creditori, in quo cofitc-
tu rfe foluiffe t a i u f i : fic eft de
\fo lu tis, Sc fit a debitore in hunc
m o d u m ,cófiteor me vfuratu no*
m ine vel pcfionis foluifferSc da-'
tur creditori^Er lic no dicitur ab
ctV77,quod eft cotra , led ab an te,
fecundi! lo an , quia fit ante apo*
cham , vcl ab c¿’v7i, qitod eft ad,
quia eft in d u d a ad fecuritatem
creditoris, tc fit etiam ante apo­
cham. qui enim alieno n o m in e
poftedit tc peniionem fo lu it,vel
qui creditori vfuras reprxfenta-
uit,fi quando dicat fc fuo n o m i­
ne pollédiíl’e, tc ita diim f a d u m
vcl prxfcriptione liberatu con­
tendit , ius agetis facit vacillare,
nifi dns vcl creditor vfuras & p c-
fioncs p rx teiiti temporis fibi fc*
lutas c o p ro b e t: probat auté per
antipocham dcbitoris.G. de fide
inft.l.plures. vbi gl.d at tres m o -
d o sdicen di. V el, vt alij d icu n t,
antipocha eft fcriptura q facit
debitor obligando fc , tc in q u a
fatetur fe d e b e r e ,& fit contra a-
pocha dicendo,[Cófiteor nic de­
bere, 6cc. ]6c fic di citu ra b 51
eft contra* Apocha a u te m ,Ic -
ciidum om nes, eft fcriptura cre­
ditoris cófitcniis libi á debitore
Iblutu, & (ic apocha eft de re c e ­
ptis,6c fit á creditore,puta, [c o -
fiteór me iccepiflb tan tu.] ff. dc
c6.ind.Lfin.§. Titius.fi. de fur. U
q tabulas*§.Apocha.& dc acce.l.
acceptilatio.§ j.Differt tamé chi-
lographu ab antipocha vel Apo­
cha, quia chirographum dicitur,
cum duo pacifcctes faciunt duas
fcripturas , 6c fub eadem forma
verborum conficiunt t c m u tu o
m dun t.
f3 Amtab
 A N T a E, f u n t p o p u l i Hiftri f lumU
n i s a c c o ! x , q u c s c u m debeiialTct
l u f t m i a u . Irnpcr. A n t i c u s d i d u s
cft.Stc c n i n i l e g e n d u m ni i ni c r i -
~
p t i o n i n u s volu.iuris c i u i l í s , n o n
H
A [ t k a . . , v r vúigo imprciium cil,
A N T L fignificar ante rem f ac l a b t
b e n e i nc hoarl. ii i Si cer. l.ijl§ ité
m u t . vbi de huc if.vle V e r . o b .
l .qui poue.6cl.cii q i t a . L q a ^ f i t ü .
A n t e c e s s o r q u á d o t ]3 d i c i t u r
doclor qui alios a n t e c e d i t , i n
prooe. D ige ft . §. fed ciim n o s .
Q u a n d o q u e exponiCjl.iucceiTor.
i n C o n f t i tf ci lia prin, A l i q u a n -
c o a n t e c e i r o r dicitur n e c e f l i t u d i
t i e , C . d e Ve.ii u.enu.Lj . §, q u x o -
m n i a . A l i q u a n d o ai it i qu it ac e,
xxxv.q.vi.de parentela.Aliquau-
d o c f i i c l i p i i o r i t a t e , iij.q. vj h o c
q u i p p e . & q.v . c. ac cu ia t or es . A d ­
de q u b d a n t e c e ñ c r e s a p p e l l a t i
. f u n t profeiTores i ur is ,a b a n t c c c -
dédo k pieeudo difcipulis.quos
quafi porrcfta m a n u in p e n e t r a ­
lia iurifprudétiác d e d i u ü t , v t ilia-
n i f e f l e ^-ib-atur in d. §. f ed c u . i d q j
d o c u i t A l d u b r a n d i n u s m e u s in
a n n o t a t i o n i b . q u as ia tertio a b
h i n c a n n o edi dit in Inftit.iuris.
A n t e s t a r i quid iit d c m b f t r a t
A c r o n his v c v b i s , in S e r m o . H o -
lar.DcnuTjriaincs litem antcfta-
tos habebant,quibus pr^fcmib’
c o u e n i c b a t >ita vr a u i e liiis t e r ­
t i o v e l l e r e n t f o k b a i n e n i m te*
ftiurn aures t e n e r e , 6c ira d i c e r e ,
m c m e r o q> tu m i h i in illa c a u f a
teftis eris.q> eft anteitari. A l i t e r
olim q anteftabaiuur.auriculam
contingebant. Ideoqj p cetaait,
- I ikinicr iitmcpilarn obiuli.
T a n g e s aure auricula his v e r b i s
J o q u e b a t u r r L i c e t a n t e f t a r i ? fi i l ­
le r e f p o nd i í í ' e t , l ic e t : i n i c d i o n e
m a n u s a d u e r f a r i u m f u u m in i u-
d i c i u m t r a be ba t : ft a n t c i i a t u s
n o ciTct,6c m a n u m i n i e c i i f c r , i n *
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
iurie r e u s c o f t i t u i p o t e r a r . Plau»
t u s in P e r f a , l e n o ad Satyrionem
p n r a f i t u n i , N o n n e anteftari s J &
r a r a f u u S j T uánc egocaufla,car­
ni fe.x , C u i q u a m m o r t a l i libero
aures attcrá } A lite r AnteftariJ.
t c l t i b u s v t i , qp iudic*) caufa volo
m a n f i i n i i c e r e : N a b x c ctn con-
f u c t u d o , Si q u i s v é d i r o non pa-
í u i í í c r , e i a d u e r f a r i u s aliqueivi de
p r x f e n t i b u s a n t c f t a b a t u r , id eft,
t a g e b a t c i u s a u r é , 5 : dicebat,Lí*
c e t n c a n t e f t a r i ? Si refpoiKijñct
i i l c , l i c e t : c u n c i n i i c i e b a i vadatus
m a n ü i n e u q u i n o n paruilTcr, Se
d u c c b a t i n i u d i c i u al it er , ffinie-
c i ñ e t m a n G , i n i u i i a r f i poterat ac*
CLifari.'Hxc A c i á . r i a u m s í n Cuí.
Li cet anteftaríFM jiOn hcet,
Fh. lupirer te w ale d ífterd at , mi*
les tnteftatus vtutro. •
A k t é v e r t e r e fupJílicium.C
l : b . 6 . tit 22.1.2,
AvTí£írcd^cvTrc id y^J/ujAin, litrera-
l u m c o m p a r a t o r e s v o c a t lulia*
ñ u s N . 4 9 c a p- 2 . ’§.2.1.
A n t i a d e s 6c r a r i í l h m i á Gra:cis
d i c u n t u r , q u x í u n t L a t i n i s ton-
í i l l x r é c f u n t i n f l a m m a t i o n e s cir­
ca eas p a r r é i s , q u x m a l a , ideft,
p o m a , a r e c é t i o r i b u s v c r e aniyg- ‘
d a l x a p p e l l a n t u r . Ccl fuslib.y.
c . i i . [ T o n f i l l a s , q u x poftinftani-
n i a t i o n e m i n d u r u e r u n t , Grxci
A\'TidE-; a p p e l l a n t , ] Gakniisli.
6 . D c c a m e r i d ó n : [Hortulanum,
i n q u i t , a b v u l u a S c antiadibusíí
p a ñ f t h m i s f u f f f j c a t i o n c patieté.,
I d c v e r b l i X. d e m e d i c i n a (im-
p l i c i , [ p a r i f t h m ’ f i u e faucib.vul*
u x 6c a m Í 3 d i b . ] V l p d i . x x j . t i t . df
i L d i l . e d. l. q u x r i t u r . [ E t fi qub
h a b e a r a n t i a d e s ,]6c fie antiades
f u n t q u a s e x i f t i m o , i. inuetera-
t as , 6c q u x ia di feu tí n o poífunt.
v t r o b i q 3 m e n d ü eft: antiacha:^
a n t i a d e s , A c c u r f f a u c i i i tumores
cxponih
 ^ 'exponit, no t á m e d íc ítq u o s tu ­ lubria medicamenta.] Vtrobique
mores: g> vero fubdití[vt fcrofu- Accurfius nihil aliud dicit quám
jx]om nino falfum eft,cu fcrofu- eífe genus m e d ic am e n ti, fed nó
Jx fint apud iuniorcs m édicos, quid illudfit.N ebrif. (
qab antiquis dicuntur choerades a n t i d o t v m folet dici,quod datur
O I' Grxcis,Latinis ftrumx. Ant.Ke, cóntra venenum , 6c lie ponitui:
i. AntiADES,funt veluti g lan d u lx pro m edicina,vt in cap.cxtcrum,.
0 i qux in gutture nafcuinur.l. cum de Iura. calu. Inde antidorarius,
- f quxritur.de A d i l . cdiíft. á L a ii- lib er in mediclna.de iuieiurádo.
f
M
nistonfillx nuncupantur. cap.j in C lcm .in glof.
e A n t i c h r e s i s , eft pignus quod A n t i n o m i a poteft interpretari,
■) ad hoc datur credito ri, vt inde Jeguíu contrarietas , ab contra,
frudus percipiat,doñee xs fuum 6c lex,vt C. luft.tit.de Veteri iu ­
t ! rcccpcrit.l. fi pecunia* de pi.ac. re enucleádo.l.deo aurore.[N ul­
s I A n t i d o r v m , eft cotraria donatio, la , inquit, in omuibus p ix d iéfl
1 I gl.fup vcr.[antidora.]in l.fed 6c C, membris antinomia. Sic en im
fil.§.cófuluit. in li.ffide Pe.her. á veftuto Grxco vocabulo n u n ­
A n t i d o r v m c x Grxco interpre­ cupatur. ] Et pauló poft : [ P e r
tatur rcmuneratio , fiue retribu­ ' fuum vitiura antinom ias in d u -
tio ,ab ct’vTi, 3>eft re, 6c do- xeru n r.]N cft
num,quafi doni redditio.Vlp.lib. A n t i n o m i a pónitur pro leg u m
5 .Dig. tit. de petitione hered.l. contrarictatc.l. j. §. n u lla .C é d c
fed & fi.[Plane fi antidota accc- Vet.iiir.enuc.
perñt,dicédil eft eatenus locuple A n t i p h e r n a , 6¿y7iVvv«dun£lo ex
tiores fados , quatenus accepc- rtVTW6c nom ine, dicu tur ea
iüt.]Locuseft in $.Eth. Arift.lib. q u x maritus conftantc m a r ii-
#hucufqjab cxpofitoribus non c - monio , vxoti fux quaíi rcm u-
narratus.vbi Leonardo interpre­ n eran d x dotis caufa largitur. lu -
te legitur,[vnde facra gratiarum fti, 1. vlt. C, dc Donar, ant.nupt.
funt: ] quo in loco A n f t . de hac [ Ita 6c in donationibus quas
remuneratione loquitur.Ncbr. mariti faciüt,vel pro his a lij,de­
A n t i d o r a dicitur obligado non bet efle aperta licentia , 6c co n -
cííicax ad agendum ,fed equitate ftante matrimonio talem dona­
fubnixa excipiendü.? confuluit. tione facere, quia qnaíi
A n t i d o t v m filie antidotus, ef t VAhxc poíTunt i n t e l l i g i , 6c n o n
medicamentum,quo nos contra fimplex donatio.]
Venenum prxmunimu5,ex eo ANnpHONA pro pignore ponitur.
cótra dctur,dida. G e i.li.iy .c .ió . ft.de Pig.a¿áio.l. fi pecuniam. 6c
[Huiusauté regis antidotus cc- ibi gl. vbi etiam aliter e x p o n i-
lebratiflima eft, qu x M ithiida- tur,6c melius de Pig.L fi is qui,?.
tios vocatur.]Seten’ ; [antidotus j.lte m Antiphona poteft L a tin é
vero multis mithridatia fertuc interpretari, vox reciproca, in d,
Cófociatamodis.]6c Pli.li.7.[có­ J* fi is ciuf. ?♦ Sed verior Ic ilio
tra venena eft prxcipuu antido­ eft anttchtefis,de qu o fu p iá.
tu m ,] P aul li.33. Dig.tit.de penu A n t h y p o p h o r i z a t . í . taci-
leg.l.nÓ o m n e.[Q u o jB q u it,n u ­ tx quxftioni reipondct.de fupp.
mero antidota non eft.]Jté lí.is* n cgl.p rxl.c.ijlib .vj.in princ.
ti.dc contrah.emp.l.q? fxpe.[an- A n t i p t o s i s , eft figura q u x
^tidota,in q u it , 6¿ alia qa;tdá (a- pqnit caflMD pro cafu;6cc»dift.ix.
f 4

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 72- V ocab. ytriuiquei ía d s .
f.cgo folus cis fctiptoriim , id
ciUcriptoribns, vbi ponitur ge
nitiuus pcodatiuo.
A N T 1 c^v A K E , vetbu fclennc,
quo popuUis R.omanus vteba-
tur cum tigniticabat fe Icgem
qwx ferebatur non recipere.Ita-
queFeftus lib i . [Antiquare,in­
quit , eft in inoreih ptíftínum
leducére. ] Cicerolibu 3. de leg.
[Vos,ínquifjVt v í d e o , l e g e m a n -
liquaftis fine tabella.]
A N r i Q v i o R , potior , carior.Paul.
leg.ip.5. 4. ff. d e C a p t . 6 : poftL
[ ( ¿ i a difcipiina c a í h o r u m a n -
tiqiiior fuit parentibus R o m a -
• 1 1
>.
nis, quam caritas liberorum.]-1
A n t i s t e s dicitur facerdosj eb
qubd ante ftat,c. cleros xxj dift.
communiter tan#u fumitur pro
Epifc©pó,fccundam glof.in Clc.
dudum.de fen.
A*nton i Vs & Scuerus quotíes í n li­
bris Digeftorum legitur, men­
dum eft infigne , pro eo quod
eife debuit, Antonius Se Verus,
tum cx codicibus illis Vctúítis
Florentinorum, tum ctiam ex
ipfa temporuin hiftoria. Nebrif.
'A N V s pcrvnumn, exponitur, id
eftvetuIa.ff.deCaibe.edrífc.l.iij.
§.dux caufx.
De A ante V.
A perire via'm quid f i t , víde ff.ví.
pub.1.2. refp.Item aperirctabu-
ias;: vide ff.ad Syüan.I. fi quis in
gradi.§.aperire.
A p e X , eft fummitas honoris^vel
diftinfrionis nota, g>in futfi-
jno eft, diftat a pedibus vcl infi-
tnis.Et hxc fummitas refpicit té-
poralia , vt in c.folitx. de ma. Se
obed. Etiá fumitur pro litera, vt
dicit Chriftus , [ Minimus apcx
tion peribit. ] Item fumitur pro
fcctilitate,dum dicimus, ác api-
cibn^'iHiisntndifj^utRndum^ ff.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
manda.l.lVfidciufTor.?. quxdam.
A p h e H IX V s,q u ia p h ch isla b o -
. lat A p h c x á u t e m funt o tis v lc e -
r a , p t x c i p u c in f a n t e s v e x a n t i a .
'A E I s c i p ro 'A d ip ifci.. V l p . 1. 4 0 ,
de d o . i n t e r vir. & v x o . íf. 6c I.25.
-§.3.ff.de H c r . p e t . P a a l .l . t . ^ .z .f f .
' d e a cqui.Sc a m i t . p o f t ' . H e r m o g c -
n ia n u s i.TSífide C a r b . e d ió f .
A b d icatio .lm p .I.ó .C .d c
P a .p o t. [ A b d i c a t i o , q u x G i x c o
in o r e ad a l ^ n a n d o s lib e r o s v-
fiirp ab atu r,6c '^cdk I í^v '^íc d i c e b a -
t u r , R o m a n is legibus non com *
probatur.]
^A p o c h a , diétio G r x c a c f t , i n t e r -
- . ' ______________________________
pretaturque reccptio ; nam tune j ^
iílÁ creditor dat debitori,cum ab
illo pecunias numeratas, aut ré
quam ilii debebat rccepit.Vlpia.
li.4 0 . Dig.de accept.íi accep. la-
fu [Inter acceptilatione,inquit,
6c apochá hocintercft , cp acce­
ptilatione omnimoda liberatio
cótingit, licet pecunia foluta no
íit.Apochanon alias , quá íi p e­
cunia foluta.lit.] ité de lid.in
l.plures apochis.déApoc.pub.
A p o c h a , fupra in ver.Antapocha.
Ae o c r is ia r ii fu n t nuntij domini
Papx,qiMÍi fecretarij.vtd.xvj.c,
feptuaginta.didi ex eo quod de­
cedunt 6c pró.ficifcuntur in lon­
ginquas r e g io n e s, vt refponfum
niitbentibus referat mandatord
fuorií. Nam Gfxci apocriíin di­
cunt decefforem 6crefp6fum.De
hac dididtie vide ctiam in lit. y.
' a p o c r y p h a vel [ apocryphum]
dicitur occultum vel fecretum:
inde dicitur Apocryphus, id eft,
libe'r fccretus 6c occultus , cuius
au¿foiignoratur,velde cuius ye-
rítate d u b itatu r, non tamen a?b
eccleíiá recip itu r, fed rc^batur*
quafi diceret.non in ecclefia fed
remot^&clogé ab ecclefia fit ie-
'gendus.Dc apocryphis habet.i6o
di. caaonegeacíalifi. & ib i glof.
AP®
 A ante P N
ID L s 'G f x e « dicuntur,qui
éxtorrcs liue exules funt , di-
‘ fti vel quod eft,deper­
do,fiue ab rtjparticula priuátiua,
& '^TDAíf,quod interpretatur ciui-
tas. vt Martianus fcribit lib. 47,
- Dig. de Poe.[ Quidam , in qu ir,
apolides funt , id eft , fine ci-
■uitatc. ] Vlpiaii. quoque de leg,
"3. l.j. [% ec teftam cn ti^ in q u it,
^facicndi ius h á b c n t , tu m íi n t ,
apolides.]
A p o l i d e s d i c u n t u r , qtii f u n t fine
d u i t a t e , ab a, q u o d eft f i n e , 6 c
polis ciuitas.
P ó'L ÓG IA eft exctifatio vcl rc-
fponfio, vnde d ic ic u r, C le ric i,
qui alios accufant, iuftam acci­
piant apologiam.lSc eft apología
pofita in defenfione , vel nega­
tione tanfum : n an )in ea fo lcn t
' quidam accufantibus iefpoñde-
rcrvndc apologeticus,id eft, ex-
cufatoriusvcl rcfponforius.no-
ta.per Archid,36.q.2.c.circa.
■A p o s t a s i a fecundíim Hoft.éft
temerarius rcccftus á ftatu fidci,
obcdicntix, vel religionis quam
'.quis profcffus eft fe tenere,Inde APOTHECA eft a r c a , v el locus in
apoftatx , qui receíTerunt a fide,
6 c qui egreífi religionem quam
profcífi lucrant, iterum ad fécu •
’ lum redeunt, vt tradit Bart. in
lub. eo tit.fic d i¿ f i, tanquam re-
• tro abeuntes,c. non obfcruetis.
xvj.qiixft.vij.
^ A p o s t ó l i ,orum ,e 5íC r x c o inter­
pretantur dimifíbrix litcrx , ab
I qUod eft mitto. V nde
r
eft aportóle fes , idem quod rc-
líiiííío. TitcLiui. [apoftolos, in-
’^qlíit; fregit in Senatu. ] T itu lu s A P P A K in o quandoque ponitur
•eft apud lurífconf. de literis d i-
miiToriis, qui dicuntur apoftoli
lib.$o. Dig. Modcftinus quoque
ñever.fig, J.dimiíTorix. [Dimif-
í b i i x , inquit, litterx dicuntur,
q vulgo^poft-gli dkuntur.]Nfebp
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
75
p o s T o ' t I fecundum Hoft.dr*
cuntur litcrx tcftimoniales,quia
tcftificantur de appellatione f a -
d a , 6 ( fecundü éü d cm , 5 c Spc, in
B.pa^in tr a d a tu libel.§.fcquitur,
v c r f .] apoftoli. ]*Ibi vide quid
fin tap o fto li, vnde d íc á t u r ,á de
quadruplici coiü fpecic ,'6c e o r l
formis. Nam alij funt apoftoli
có n u c n tio n a lc s,íc ilic c t,q u a n d a
p a ís adm ittit appellatione , fiue
in iudicio iudice r e f u ta n t e , fiiae
tácen te , fiue extra iudicium , v t
c,fxp e.2.icfp . 6c oblat.de Appel.
Alij funt te ñ im o n ialcs tcftifi-
can tesd eap p cllatiG ne f a £ la ,v c
fupra. Alij dimiíTorij, per quos
apparet q u o d iu d e x detulit ap­
p ellatio n i^ Alij tefutatori] , p e t
quos apparet qubd lu d ex non
defert ap p ellatio ni. Alij rcuc-
ic n d i,v e l Jíeucrentiales, fcilicet,
quando ob rcuerctiam fuperio-
ris appellationi d e fe rtu r, vt Coi,
de AppelJ. lib.6. in glóíT.
APÓTÉXESMA -figniácat ab fo lu -
tio n em 6c perfcíftionem opcrís.
l.reu§.fin.dc Verfa.fig. ^
q u o a liq u id ponitur cuftodicn-
•décaufa, vel in quo.mcrccs ven­
dun tur , qui locus 6c alio n c -
^m in c ftatio vocatur , inde apo-
th ecarius,id eft,ftationarius,qui
‘fta ta d vendendum .
A-P P A R £ R £,id eft,ad m em oriam
reducere,in A uth .d efide inftru,
circa princ, fecundum vnam cx -
pofitioncm. Aliquando appare­
re exp on itu r,id eft, p rx fu m ere,
vt extra,de prxfum.c. fcribam,
pro difcuífionc,vt in Icg.i. C. d c h4 .l
loc. p r x d .c iu j.lib a i.
A ' p P A N N A g i V M , Francicum
vocabulum , pro ea parte ‘bon o ­
r u m ,q u x regís Franci liberis na-
- U m in w ib u s concedi folfet poft-
f " qüam
li
 qua natu maxiihus tegnum pa­
tre mortuo adeptus eft. Eius a u ­
tem ius 6c conditio hxc eft , vt
dircftum dominiü rex in ea par­
te retineat;& fi pofteri virilis fe-
xus deficiant,ad regem redeant.
A Germanis duftum vocabulum
arbitratur Hotomá.Hodic enim,
inquit. Germani Abbanen,For-
bannen,Ausbannen, pro exclu­
dere vfurpant;diftum itaque ap-
pannagium quali pars exclufo-
lia.B in P mutato.
A p p a r i t o r e s dicuntur q u i
apparent & p r x f t o f u n t , o b l e -
q i m n t d r q u e magiftratibus. Vir*
g i l .p . A n c i d .
§l¡4am ipfi cupiant regi apparere
LatinOk
Gell.libco 2. Pofteaquam liftor, A p p e l l a r E,inquif Vlpian.eft
qui illi apparebat,intellexit. C i­
cero lib.j.dc legi.[Leges,inquit,
funt quas apparitores noftri vo ­
lunt. JHier.ad Saluinam: [N ihil
jiocuic militati paludamentum
Zx balthcus, & apparitoru catcr-
^ ua.] Vlp.lib 2i.tit.de Euidioni.l.
li pignora. [ Si p ignoia, inquit,
vxnier per apparitorcs.]Nebri.
A p p a r i t o r e s dicuntur,qui A p p e l l a t i o fecundum Azo.
citant patres,& eas apparere fa­
ciunt in iudicio, hoc nomen in­
de trahentes: vcl dicunturidco
apparitores, quafi apparetores,
quafi ipli apparent in iudicio.
Item dicuntur catholiciaiii,qua-
ii communiter Sc vulgariter fer-
uicntes , vt bcdclli ad iudicium.
Itcmdicuntur officiales fecunda.
A 20.vcl fecundum ifido.appari -
rordicirur ile,eo qubdappareat
Sc videatur, Sc pixfto fit ad ob-
fcquium vel aliquid ^audiens te­
neat. Et de apparitore habetur
in c. tua.de horni. 6c glo.magiia,
in ca.vcritatis. dc dolo 6c contu.
A p p f l l a r R , e f t a m i no r i iudi-
c ; a d mai ore ¿> iQcare. Ex e o i n -
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
d u ^ a a p p e lla tio n e fecudum le-i
gesjVt iniquitas,vel imperitia iu
dicantiftm corrigatur,licct non-
nunqiiam bene latas fententias
in peius reformet, de Appella.c.
cuinfpeciali.?. porro.vcl ideo vr
homines opprefli releueiuur. ij.
q.vj. ad Romana i j. Sc quis pof-
iit apellare,á quo,ad qué, quan­
do,qualiter,quoties,intra quod
teiiipuSjSca quaifententia, vide
2*q.6 per totum.Sc Goir.in fum.
A p p e l l a r e debitorem elegan­
ter Sc proprié pro eo quod cre­
brius dicitur interpellare, id eft,
a b e o id quod debet repofcere.
lu l J . 16, in fin. ff. de fideiuf. Co­
lum. lib. i.ca.7.O ptim a nomina
non appellando fieri mala.
blandaoratione alterius pudici­
tiam attcntare:& paulo poft,A-
liud eft appellare,aliud adfefta-
ri. Appellat enim qui fermone
plidlCitiaiii attentarwidfeftatur
qui tacitus frequentet fequitur:
adfidua enim frequentia quafi
prxbet nonnullam infamiam,!.
I5.?.i7.ff.de Iniiir. '
eft am in o re iudice perinuoca-
tionem maioris iudicis prxtextu
iniquitatis primx la tx l'entétix,
reccilio.ft.de M in.l prxfe¿ti. Ite
eft de minoro iudice ad maioie
prouocatio fecundum fiiramuli-
ftaSjde cofue. c.i.lib .6 .in glo.jv.
Vel aliter fecundii Hoft.appella-
tio eft iurifdiélionis prioris iu-
diris per inuocatione fuperioris
iudicis rite fad a fufpefio, Sc hxc
definitio fecundii eum competit
tam fecundii leges quám fecun­
dum canones,vt extra, de Offic.
dele,c.paftoralis,?.prxterea. Vel
fic : Appellatio eft ab audientia
minoris iudicis ad maiorem pro­
pter grauamcn , v cl illatum vel
commina
 tominátiim prouocatío, de App.
vt debítus. 6c c.cum ceíTante. 6c
íi extra iudícium appellatur, tüc
éft fuperioris inuocatio feu pro­
tegió ab iniuria vel giauam ine
irrogando.c.cum ñ t Romana.eo.
tit.de Appell.rela.6c recu.Et ap­
pellatio í i recufatio funt paria,
cieappcll.fuper co.ij.refp.6c hoc
quoad inodum, ficut nó adm it­
titur fruftraioi'ia appellatio, it a
ncc recufatio. Differunt tam en ,
quia rccuío etiaui fi non graiior,
non tamen appello á iudice in
quem confcníi niíi g ra u e r,6 c c .
vt de off. deleg* cap.íi contra.in
glof fin, lib.6.
A P P E N D i c i v s , a , i i m , dicitur
quod ab alio pendet. H ieren.ad
Furia:[pudicitia fine cotnitib. 6c
appédíciis fuiSjCÓtinétia 6c par­
citate.] Vlp.li.20.Dig.de acq .h e.
hfi quis.[Sunt,inqiiit,appédicix
príccedentisínftitutionis.]Ne.
A p p e n d i c i a quid fit vide ff.
dc acq. her*l. fi quis heres. 6c de
admi.nu.Ltiitores. 6c C. fi tutor
non g e iri.fin .
A p p l i c a t i o n i s iusfuiíTc videtur,
vt qui peregrinus fefefin ciuis a-
Jicuius R o m an i, quafi parroni
fidem & clientelam ita dedifiet,
íiisintcftato mortuus cffet,eius
hereditate patronus obtinerer.
Cic.i.deOrar.[ Si fead aliqu em
quafi patronum applicuiifet.]
A P P L V MB A T I o , eft diuerfaru
materiarum confolidatio, vt au­
ri , argenti >aurichalci, plum bi,
ftanni,6cc.6c earum m ateriarum
coniunfrio dicitur applubatura.
A p p y L s v s pecoris ad aquam ,
eft ius adducendi pecus vei gre­
gem ad aquam fontis a l i e n i , vcl
riuum ad aquandum.
A p VD quandoque exponitur pro
id eft, vt nor.de prxb. ftatutum.
H»6.quandoque,apud,id eft,cgn®
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
tra,v t M arcellus apiid rulianiint
iiot.ff.de'’pct.hcred.l.nec vllam*
§. no folum. 6c dc R eq u it.reis.l.
iii. quandoque exponitur apud,
id eft,penes. C. vnde vj.l. fi quis
in tantam 6c in quo differant a-
pud 6c penes,videff. de Vcrbor.
lignific.l.penes.
A p V D aliqu em obligari , pro a li­
cui obligari lu lian u s 1. 16. ff. dc
fid eiu f [ Fideiuflbr obligari non
poteft e i , apud quem reus pro*
m itten d i obligatus non eft.]
A ante
A c^y A quotidian a 6c xftiua, de a-
qua p luuiali arcenda, 6c aqua de
caftello ed ucen da.[ R equire i n ­ m
fra inrerdiiftum de illis.]
A clja tc ignis in tcrd iceb atu ro -
lim rerum capitalium dam n atis,
c iu n n e c fuppliclum de R o m a ­
no ciue fumi liceret, nec is priiis
am itteret ciu itatem , q u am in a -
lia receptus effet. Nam his duo­
bus e le m e n t i s , q u x h u m an am
v ita m axim é co ntínen t.priuab á
tu r,v t vibc R om a egrederentur,
atque ita in aliam ciuitatem fe
conferrent. Id quod e le g a n te r
oftendit C icc. in orat.pro domo
fua.[D emu in tro d u d a eft depor­
ta tio ,q u a vis c iu itatis ab fqih u*
iufmodi circuitu am ittitu r.
A Qj/A profluen s, id eft , de ccelo
cadens.Inftit.de rerum diuif.§.j.-
A Q^ v A M e u o c a r c , p r o a q u a m a b ­
d u c e re .I.P ro c u lu s.d e d a n i.in f.
A <Ly A R IV s,i.aquarum cuftos.O
dc A quxd . 1. decernimus, lib .x j.
A o j a [diurna, ] q u x interdiu duci­
tur, noóturna q noélu.l. fi prius,
ff. de aqua t c aq.pl. Aqua peren­
n is ,q u x n un qua arefc it.l.i,§ .lo -
quitLir.ff.de Aq. quo a q u x falie-
te s, q u x ex fiftulis criipüt,& fu-
perne defiliunr.l.i j ff^ de Supell*
i e g . l j m p e n f » , ff.dc Veib.fig.
A qyai
 7^ Vocab.vtriufque lui'is.
A Qjv A C i V M eft , in q u it Feftus* p o f te a per a c c e p t i l a t i o n e m to l-
Ictur obligatio.Ad cuius euiden-
q u aii a q u * agiü,id e f t,a q u x d u -
tiam , nota qubd llc habet fieri
á u s , P o in p . 1. 3. § . 6 . de Aqua qu o .
acceptilatio & Aquiliana ftipu-
A q ^ v a e d v c t v s,eft ius d u ce n ­
di a q u a m per fundum vcl agrum latio,6c eft qiiida circuitus,ficut
quarldoqj qubd quis per fe im­
a lie n u a d itiig a n d u m agru m e u
mediate facCrc non poteft, facit
v e l alterius iure feruitutis c o n -
ftitutfjV t Inft.de Seru.ruft. pr^d. per aliürita 6: hic. Vndcfuppo-
i n princip. Aliter dicitur priuile- nenduin eft,quod fi m ihi tenea­
g iu m quod datur illis q u i p r x -ris in centii libris , quas tibi mu-
liciuntur .ad cuftodiam forinaru t u a u i, hxc eft obligatio natura­
p e r quaá^ducitur, v c l per quorii lis 6c re co n irad a, modo im m e­
diate per ciuilcm obligationem,
lines form am m eatus t r a n f e u n t ,
bc quo purgant f o r m a m vel d u - qux verbis contrahitur, tolli no
poteft: quia ciuilis ratiociuilia
¿Ius aquatu.l j. C. de A q u x d u ¿ t.
iu ia tollere poteft , naturalia ve­
li.xj.6c 1.d ecern im u s.co .ti.S cL ij.
A CLJV AE hauftus, eft ius hauriendi rb nó;tüc fi f i e t : qubd illa natu­
ralis rc cotraifta, in ciuilé muta-
a q u a m , 6c p o r ta n d i, per a g r u m ,
bicut per n p u aiio n em ,vt dicen­
f u n d u m , feu pixdiü alten us r a ­
t i o n e feruitutis. Et difterut;namdo fic. Illud quod ego mutua-
ui iibi,pcomittis,fi tu dicas,Pro­
a q u x d u f tu s f tt in fiftulis 6c<neá-
tib u s tcrraneis.Scdaquc hauftus mitto , tunc obligatio illa prima
fit p animalia portado.l. fi prius. efficitur ciuilis,6c verbis contra*
§.j.6c ij^ff.de Aqua plu. arcen, hitur per A quilianam ftipula-
tionem dc nouatione. Poft , fi tc
A q v i l e g i a , n o m e n lo ci.ff.L o ca .l.
dicente mihi fic , [ i d quod ego
p c n . § j. 8c diciturSquali aquis.li-
promili tibi * acceptum ne ha­
g a ta ,q u ia aquis eft circu d a ta , 6c
bes acceptiimquc fers?] refpon-
h a b e t P a triarch a m , ix- q u x iij.
, dea [Acceptfi habeo, acecptiim-
n u n c v c r b legitur A quileiam .
A (^y I L E G E s liue A quiliccs d i­ que leto,]id eft,teneo m e ^ pa­
gare :ifto modo tollitur obliga­
c u n t u r artifices i h u c n i c n d o r u m
f o n tiu m a q u a n im q u e c o lli g e n ­
tio per acceptilatione. Et fic pa­
darum ad aquxdiKftus I.ai ff. de tet qualiter habet fieri Aquilia­
lu r .i i n m .v e J , vr quibufdain p la­
na ftipulatio 6c acceptilatio. Dc
hac VÍSÜ eft fupra, Acceptilatio.
c e t ,f u n t qui c u ra m a g u n t p u b li­
corum aquxducftuum. AoiyiLiCEs, qui aqux cliciendx
A Q jf \ L I AE a»ftio , Require fupra funt artifices apud Tarutenum.
[aftio legis Aquilia:.] 1-vlr.ff.de lur.im m un. de quibus*
A CL.Vi L TA N A ftipulatio, eft pro- vide Vitruiiium lib.S.c.i.6c Plin.
nnflio qux notut omnem con- - lib .26.cap.7.
traiftum. Diciturautcm hoc no-. A Q^v 1 M i n a R iv m vas eft,quod
mine ab iiuientore hoc ftatucte, quoquo verfum fundit aquas:
qui vocabatur Aquilius. Et ila-r vnde á Grxcis ex Herodoto, in­
bet fieri hoc m«do. Si dicam Itc terprete V'’aler. di-
debitori meo, [ ^ ix c u q u e mihi c ir u f , á rTi^x circum. &
debes cx quacunque caufa , illa fpargo, fiue irrigo. Pomponius
mihi promittis Riiimo nou adi,6c lib. 3 4 * de Auro Sz arg.l. dc fic de
dicat mihi [pron>itto .] cui tunc AQuiminario dubitatiim'?'ft-§. fi
culr

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca


cui, Etputo co ntineri,na Sc hoc
propter efcam paratur, Et co.tit.
l.in argento, [ D c aquim inario,
inquit Caílius, le confultum re-
fpondiíTcJltem de fiippellec.le ­
g a ta ,!.id eft, Aquim inarij í'xpc
meminit Nebrif,
A(^iMiNARiVM,genus v a í i s , q u ^
lecundüm aliquos, quoquo vcr-
fumerat,aquas fu n d e b a r .M en -
tiofit in l.in argento.-Sc in l.ctíi,
ff. de Aur, Sc argento. §. fe d d c
Aquiminario,
De A ante R.
A r a b i a prouincia eft , vt l.pe-
nul.?.j,de extraordi,crimi.ff.
Ar a b a r c h e s dicebatur p rx -
feftus exigendo v eftigalia de pe
cuariis,qux cx Arabia in i ^ g y -
ptfi adducebantur.Inde Arabar-
thia:cuius m em init l.vfurpatio-
nem.C.de V cítig.co m .
A r a r e , id eft,co lere,C ,d eT h e-
fall.J,j.lib.xj.
A R A T R v M inducere moris fuit
Rom anis, cum vrbem aliquam
cuertiflent, vt eam funditus d e­
lerent. Modeft,1,21*11. Quibus
mod, V lu sfE tC icer.P hiJip , II,
Calilinum coloniam deduxifti,
quo erat paucis annis a n t e d u -
f t a , vt vexillum videres, Sc ara­
ntium circunducercs. Horat. lib.
I>C>ar,
In altis vrhihus vltima flet ere
caufa cur perirent,
^mditus^impriweret^ muris
Bojitle aratrÜ exercitus infolens^
A r b i t e r eft , qui etiam copro-
miifarius a p p e lla tu r, Sc eft ille
qui ex com prom iflb, id eft , ex
confenfu partium Sc ex litig a n ­
tium elcitio n e, de caufa co gn o .
fcit,qui nulla habet iuvifdidlio-
nem propriam feu delegatam.il'.
de Arbitr.l.j.Sed eleótus eft par­
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
t •
77
tibus dlfcordantibus ad earum
lite m fua fen tétia dirim endam .
Ergo ab ipfo non ap p e lla tu r, cu
i pfo iure non ten eat fen ten tia
c iu s,fed m etu poenx ftatui ei.Et
quod non te n e t, refcindi nó po­
teft, Hoc verum in arbitro com -
promiflario. fecus in arbitro iu -
ris.x j.q.j.peruenit. Cod.de iud.U
v ili, de offic.delega. fufpinonirS,
de A ppcl..cum ip cciali. Sc Cie-,
m c n .j.c o d .titu .in gloffij. Sc cap,
ab arbitro, de offic. delega, lib ,
vj. vbi gloíT. Item arbiter poni^
tur quan doque pro tcft.vt in G e ­
ne. ca. 3 9 . [ A c c i d i t , vt lo fe p h
©peris quip piam abfque arb itris
fac e re t.] Eft differentia in ter ar­
bitrum,Sc arb itrato tcm , Sc a m i-
cab ilem compofitorem. Nam
arbiter Sc arbitrator pofTunt e l i ­
gi cG poena,fed d iif e r e n te r , q u ia
arbiter dicitur iudex p e r c o f e ii-
fiiin litig a n tiu m e li k lu s , qui iu ­
dicis partes fufcipitjSc tiné co n -
tro u e iliis fua fcn tcn tia fe p o lli­
cetur im p ollturum . ff. de Arbi, U
l i d e m e i s , ? recepifle. E t á le n ­
te m ia talis nó poteft ap p ellari.
ft.de A rbi.l,diem proferri. ?. fta*
ri.Sc l j.C .e o d .titu l.S ed . arb itra­
tor eft in quem aliqui compro­
m ittu n t tali forma v tp o ffit c o -
gnofccre Sc etiam iudicare alte
Sc bafse , Sc qui eriam dici pqftit
am icab ilis compofirot, Sc a le n ­
ten tia talis e tiá non appellatur:.
Sed fifu e tit lara contra ius co n -
ftitutionis, in i t a eft ipfo iure. C .
Qujindo prouoca. non eft n ecef.
l.ij.Sed fl lata eft contra ius l i ­
tigatoris ,v a le t.rc d ig itu r ta m e n
ad arbitrium boni ^ iu .l. focieta-
tem . ?. arbitrorum . tKpro Socio.
D ebet enim arbiter:obferuar^
iuris ordinem tan qu am iudcx
ordinarius,Sc fcn ten tiaeru s,iiu c
iufta,liue iniurta , femper eft te-
néda li pccna fuerit apponta.ij.
q.vii.
 7 8
q, vij.iudicibus. Sed arbitrator
non tenetut femare iudiciaiium
ordinem.Sedfi profert in iuftara
fcntentiam,recurritur ad audie-
tiani fupciioiis vel aibitiiii bo­
ni viri. Et amicabilis copofitoi
eftiinc poena, quitentat 8c expe
litur an litigatores patiantur
controuerfiam fuo conliiio vel
. auótoriiatcdifcuri. fi quis in
pixalleg.l. II de meis. Alias dif­
ferentias multas Y*idcperdo&.
plene in c. quintauallis. de lure-
iur. Arbiter aute effe poteft qui
jion prohibetur á iure. Arbitro-
lum duo funt genera,fcilicet co-
promiffaji), qui proprie dicutur
arbitri, qui eliguntur vt iudices,
vt videlicet procedant fcruato
in fubftaiialibus ordine iudicLa-
i ‘io,&c dantur adcognofccndum
tc diffiniendum: vt li petis á me
domum , tc ego denego , 8c flat
‘ coinproiuiffuin in aliquem ,il le
eft verus aibiter, quia eligitur . tibi equum arbitratu T iiij.T iiio
Vtcognofcat& diffiniat cuius fit
doinus. Secundi funt arbitrato-
ics,qui non eliguntur vt iudices
á partibus vel fuper tc litigiofa,
fed rt componendo vel diui-
dcnJo inter partes diffiniant, vt
iid u o foci) res focictaris ciiuide-
le velint ad arbitrium Petri, Pe­
trus erit arbitrator.ar. ff.pro Soc.
l.fi focieratein.
ARBiTRAJvalicuiuscum quid fie­
ri mandatur, quomodo hxc ver­
ba in tc llig en d a lin t, deciararur
in I.illa verba, arbitratu, vbi a I-
tia.de Vcrb.fignific.
A rb itriv M eftcftuscertarum per-
' fonaruin excquentium compro-
xniffum, f#cudu Azo. Na arbiter
excquitur veritatem inquírédo,
vr iudex. xxx.quxfv. indicarem. ^ A r b i t r i v m tu te lx d . a d io tutclx,
Nam aftor viilt vt o btineat, tc
leus vt 1'oluatur. vel aflor ad A r b o r venio d e ie ¿ la , nó arboris,
oarpliíicádá caufam , reus ad ui-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
m in uéd áeá. Sut ecgo in a£l:u ar-.
bitrij tres p e rfo n x ,f. arb iter, a-
^or,8c reus. Ideo ali j dicQt,[ ar­
bitrium eft a6tiis triu pcrfonaru
fuper ciuili quxftione quafi in
iudicio contendétiü ]V el fecun­
dum Hoft. Carbiiriii eft poteftas
aliena volútarié tradita,8c rece­
pta i t pronuciadfi in lite prout
arbitro visu fuerit, aliquado cer­
ta poena vallaw tc certis termi­
nis limitata.] Sed copromifsfi eft
)oteftas arbitris d a t a . quoru ar-
jitriG eft fcntetia arbitralis qux
ctia laudu dicitur. Et arbitriu feu
arbitratus fuo proprio fignihca-
to fignificat libertate arbitrandi
tc volutate róne r e g u la d , Et vbi
a d u s ponitur in arbitrio fcu ar­
bitratu , fignificat per modu c 5 -
diiionis , vt a¿tus valeat fi arbi­
trio decernamur, 5 c hocdiucrfi.
’ mode fecudú diiierfitatc materi^
fubiefrsY. verbi gratia. Promitto
nó arbitrate,quia no vult,vel nd
, poteft arbitrari, nulla eft ^mif^
fio, neq recurritur ad arbitiiQ bo
ni viri.l fi qs arbitratu.ff, de Vci.
obii.Ratio, quia cótrahes de ar­
bitrio illius tanriim iiueUcxit,q»
h.TC verba im p o rtat, vbi afii.ftat
^ illucui copromittit^r, coditio
Itatim deficit,nec ^.pniilTor de qx
tero ex illa ^piniibone pot obli­
g a n ,vt l.fi qurs.pixalieg Ecótra-
fio fi per piomiffote fteicxir, co-r
ditio ftatmi habebitur^p imple­
ta arg.Liur.ciui. tf.de C od. 5 : de­
mo, vf^pmiffio fir cfficax>fiadille
arbitretur,fiue n ó ,fecun d i ^oni
viri aibnriu,ad g> ific reci^rtitur.
Ethochideo nc iit in pctefiare
debitoris fe liberare a^piníftiÓ^^
de hoc fup.iá,[a¿i:io tutelx.]
fed ligni appellatione conti­
netur.
 netut.l.ligni,ff.de leg-iij.
JluBORis appellatione m ulta con­
tinentur,ff Arb. fur.cxía.l.iij.Óc
iiij, Item vites co n tin en tu r ap­
pellatione arboris, vt íF.de Arbo.
C2den.l.j.§.j.
Ad d e qubdarborum vcrbocon-
tinétur e t i a m r a d i c e s a r b o r u m ,
vtnot .gl o. in l . ' o b l i g a t i ü i ) u m f e ­
re,in ver. [ í ic 6c i n t r a d e n d o . ] í F .
de A f ti ü. &c 'o b li g . ' A f c u la p iu s cxcufabit , qupd*
ARBOREsfurtimcxderc , c f t f c i n -
d ei evel i n c i d e r c a r b o r e s i n f c i o
6cinuito d o m i n o .
A r b o r e s cxdux d icuntur,q u x
cxcife repullulant.
A rbores g ran d es, quarum metió
habetur in l.fed íi.ffd e vfufr.qu^
fint, eleganter explicat Alcia.in
lSylua.de Verborum fig,
A rbvsivm , locus eft ¡n quo arbo­
res funt ad fruólum cóíitx.ficut
falicetiim in quo funt falices,
hoc & arboretú a l iq v o c a n t , ve
tradit Aulus G ellius', 6c m em i­
nit Paul.IurifconfuJ. in l.im pen-
fa: iiecefíarix.de Verb.íign.ff
Arca pro m onum ento fupra ter­
ram,in qua cadauera ccmdutur.I.
isquj.ffde Rclig.fump.fun.
A rca c a m e r a t a , id e f t , a r c u a t a 6c
c onf orni ca ta . l. fed a d d e s . §.fí.in­
quilinus. lÍLoca.
Arcarivs is dicitui.qui pecuniam
publicam adferuat. Hieronymus
in calce cpiftolx ad Rom a, pro
eo quod' in Grxco eft oecono-
nms, ipfe arcarius intcrprctarus
eft:[Salutat, in quit, vosEraftus
arcarius c iu ita tis , ] Scxuola lib.
xl.Dig. in titu.de fideicómiíT.li-
ber.Thais. [S tich u ,in q u it,ratio -
iJibus redditis m anum itti volo;
Stichus arcarius probate do m i­
no nomina fecit. ] in Codice
quoq; luftinianeo titulus e l i d e
• fufceptoribus 6c ppolltis 6c‘a r ­
cariis. Poteft igitur arcarius ciTe
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
publice 6c prluatim .N ebiif.
A r c a r i v s eft qui prxft arcx,in qua
pecunia c u llo d itu r , 6c ita fumi­
tur in titu ,d c Sufcep. 6c Prxp,6c
arca,lib,x.C.
A r c h i a t r o s c x Grxco interpre­
tatur princeps medicorum , di-
üusabcif^'^^Vy quod eft princeps,
&c /ATfoc medicus. Auguftinutf
li.j.d c C iuit.dei. [ Vbi fe,inquit,
archiatrum fe , non obilctricem
p rofiteb atur.] Hierony. ad Eua^
griu;N c fieret, a it,a liq u a p laga,
q u x fciétiá no.ftri latcivt a rc h ia ­
t r i , ] lu liu s q u o q ; Firmicus IL2.
m ath cfeo n ,]M ercu riu s in tertio
ab horofcopo loco coftirut’ f a ­
cit arch iatro s.] in Codice lufti-.
nianeo titu. de profciToribus 6c
m edicis,lib.X. [m ed ico s,in q u it,
dc m axim e archiatros, vcl ex ar­
chiatris. ] 6c in fia , 1. archiatri.
[A rc h iatri, in q u it , fc ic n t^ sa n -
nuaria fibi com m oda.]N eb.
A r c h i a t r i dicuntur m edici prin­
cipis . vt tradit Alcia. in r u b i.C »
de C o m i.6: archia.li.12.
A r c h i c a n c e l l a r i v s ; require
infra can cellaiius,
A r c h i d i a c o N v s , eft princeps
diaconorum , qui ii)\perat fu b -
diaconis 6c leuitis. Et dicitur ab
quod eft.princeps , 6c d ia­
con’ , quafi princeps diaconoru.
Vnde quado vult p aliis E uage-
liu l e g i t , vel cui vult le g é d ü c ó -
niittit. extra , de Qifi. archi.c.ij.
in prin, Vcl eft ocuF cpifcopi a 4
cói'piciédu , corrigedum & e m e .
dadu per epifcopaul,exceptis ar­
duis. Et debet audire iiir g ia fin -
guloru, 6c habere cura 6c foilici-
tudiné in ecclefiis,6c de clericis.
Vi in c.ad hcc.de cifi. arcbi. In de
venit archidiaconai’ , 6: q d o f it
P eIe¿lioné,tüc eft dignitasrli ve
ib h a b it’ fil { collatione , no eft
dignitas,
 dignitas,vtnot.in c.decernimus.
de ludic.C .
A r c h i e p i s c o p v s , eft princeps
c p i f c o p o r a m .x x j .d i f t .c l e r o s .
A r c h i f l a m i n e s qui fint , vide
x x j.d ift. i n p i i n . Ixxx.dift.c,
AKCHiGEROK i n t c i p r c t a t u r p r i n ­
ce p s fcn io ru m , quoniam
G r x c é eft f c n i c r , fiue f e n e x . I n
C .l u f t r .t i t .d e e p ifc.au d .L a r c h i -
g cto n te s . [ A r c h i g e r ó t e s ,i n q u i t ,
Sc dioecetíE. ] A c c u r f .- q u o d m i ­
rum fit.arch ig e ron te s a r c h i p r e s -
b y tcro s in te rp re ta tu r r c f t c :
presbyteros x q u c f c n i o r c s i n ­
t e r p r e t a t u r , vt idc f it*arch ig cro n
q u o d archipresbyter.
A jlch ig v b ern v s in t e r p r e t a t u r
g u b c r n a to r ú princeps fiue c l a f -
lis p r x t e d u s : cópofitü n o m é e x
G r x c o 6c L a ti n o , quod, p e rq u a
xarü eft,aliquando ¿ e r l í o l e t , v t
Q iu n tilia n u slib .t. o f t c d i t . l a b o -
lenus libro 36 . Dig. tit. ad S e n a -
tufconfultü T r e b e llia .l .c i u s [ S a -
t u r n i u s , in q u ic,a rch ig u b e rn iu s
c x claíTc Britannic.C] N c b r .
A R C i í i g v r e r m v s , p r x f c f t u s claC-
lis,l.Seius.ad S c n a t u f c o n f . T r e b .
A ii c HI .N<AND a I r a 1n t e rpreta tu t
a g m in is liue gregis princeps:
ft d v J c u n a m q u e m u lta fignificat
apud G r x c o s , f p e lu n c a m in te r ­
p r e t a t u r frater l o a n n e s C a r i n c -
lítanus. l u u e n a i is m a n d r a m p o -
íbit pro m u l i o n e , cíim in, tcrtiít
S ii y r a Icriplir,
Stantis conutcia n.andrJi,
M artialis pro ipfa m u lo r u c o n ­
ca te n a tio n e ,diccns,
Vixque d a tu r íon goi m u lo ru m
v i n c e r e m andras
A t q u e i d e m ali bi pro c a l c u l o
i n l u d o 5 qu e vocac v u l g u s I c a c -
c o r u m , his v erb is:
Sic v in ca s NotiturtiC^ Fubliumj^
m a d ris& Vitreo U troa e elujos.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
In Códice tamen luftinia.co.libv
j.pro pontifice accip itu r.[R eu c-
rendifiimi, i n q u i t , archimandri­
ta;.] Idem de raonachis[Dco,in­
quit, amabiles epifcopi 6c archi­
Sc m a n d r ita ,] vtrobique propafto-
re.Nebr.
A r c H’i M a N D R i T A cft pafior
o u iu m ,v n d c: ,
A r ch im a n d rita f i t o u iu m tibi
paftor,
E t p o n i t u r pro e p i f c o p o , i. q.y,
d i f p c n f a t i o n c s . quafi princeps
g r e g i s , ab tí*p;^y i. princeps^, 6c
G r x c e . , g u o d eft grex
v el ip e lu c a L a t i n é , e t i á ponitur
. p r o A b b a t e , v t in l.fi. C . d e fum.
tri. f iq u i d e m in i tio m o n a c h i in
erem is h a b ita b a n t,
A r c h im im v s in terp retatur ^ in -
c e p s m i m o m . S unt a u i c m m l m i ,
p o é m a t a l a f c i u i e n t i a in turpi-
tu d in é id e quibiis fctip fit Ouid.
Scrtbere f i f a s eft im ita n tes
p ia m im os,
E t M a r tia .
Mimos r id icu li ? biliftrionis.
Mi m us v e r o , a u d o r c Diomedc,
d iftu s eft , q u o d o m n i a folus
in|it!Ctur,á v e r b o G r ^ c o
q u o d in t e r p re t a tu r i m i t o r , dim
alia^ppémata i d é f a c i á t . hic tamc-
. peculiari q y o d á m o d o . lulia.üb.
3 8 .d c o p c r . l i b j . p a t r p n u s . [íjíam
fi quis., i n q u i t , a r c h i r n i m m p vel
p a n to m im u m .] N ebrif.
A r c h i m i m v s , m i i n o r ú princeps,
6c qui mcli'us q u a m alij nouit in
f c e n a gcftus feu moréis eoruin
qiios irridere v u i t imitaii^ 1 pa­
t r o n u s . ft'.de O p e lib e r.
A k c h i o t a e : qui p r x f u n t archiuo.
l . v i ü ff.de m u ñ e .
A r c h i p r e s b y t h p . , quaiv
p r in c e p s p r e s b y t e r o r u m , qui ta-
<• m e n íu b e íl a r c h i d i á c o n o , cuius.
m i n i f t e r i u m 6c offlciú cuín oíh-
cío a x ch id ia co n i p o n i t u r ,
per
 pcrfcftis. I t e m d u o f u n t g e n e r a
a tc h ip r e s b y tc r o r u ix ), f c i l i c e t c i -
’u i t a t c n í í s j V t c . o f l i c i u m . e o d . t i t .
6c r u r a lis ,v t c . v t i i n g u l x . de O f -
fic. a r c h i p r e s b y . f e c u n d u m H o -
ftien.
A r c h i s y n a g o g v s , eft p r i n c e p s
fynagogx,
A r c h i t e c t v s interpretatur prin-
ceps fabroru;na tc d o n eft faber,
•lignariusmaxime-fed a rc h itc d i
negotium ad plura fe extendit.
Vitruuitis lib. 1, de arc h itc d o n i-
ca [ A rch itedli, i n q u i t , fcicntia
cftpluiibiis difciplinis 6c variis
eruditionibus ornata , cuius^iu-
dicio.probantur omnia , q u x , a
exteris artibus proficifciintur
opera : ] e a nafcitut ex fabrica 6c
ratiocinatione.Hinc Paulus.apo-
ftolus tranilatione vtens dixit in
Epiftola quadam , [ Qu^afi fa-
pie ns a r ch i t e u s fu n da inen t um
pofui.] Callift. lib. $o. dc lu d m -
mu. 1, quibufdain. Veterinarij,
inquit, archite£li-Nebrif.
ARCHiTECrvs, eft princeps qj:tifi-
cum , vel principalis xdiffcator,
qui ftru(ftuiis xdiijcioru, prxcft.
lfi.de lu.im m u.
A rch iv v m , interiefta v, a L atinis
dicitur,quod eft G txcis,
quod interpretatur principium,
i c eft locus vbi monumenta, U.t-
terarum publice adfetuantur.
Martia, in philologix nuptiis:
[C loth o &c Lachefis lifirarix fu-
perú archiuifq; cuftodes. ] Hie-
rony.in prologo Efter :[L ib ru m ,
inquit.Eftcr variis tr a n fla to r i^ s
confiat ede vitiatum,quem ego
de archiuis Hebrxorum reue-
lans verbum é verboexprcifius
tranftuii.] Vlpianus lib. xlviij.
titu.de poenis. 1. moris §. folct.
Qto, in q u it , in publico iiiftru-
menta deponantur archiuo for­
te vel gcamatophylacio. jNcbrc
Yqc, iur*
A r c h i v v m publicum, id eft at*
m arium publicum , fc ilic c f vbi
‘ libri ponuntur, feu inftrum enta
f c u a d a , h a b e r u r C .d e fiJe in
ilru. in Auth. ad hxc. 6c not.
xxx.quxft j.peruenit.
'Ufi
Axcvs , eft pons lapideus , n tc ap ­
pellatione arc.ua v en it pons l i ­
gneus, ff. de Aqua plu. arcen. L
fupra iter.
A r l a , inquit FcftusPompcius,l.J.
locus cll-vacuus quafi exaruerit,
& non polSt quicquam g e n e ra ­
re, qualis eft in qua'tcrútur mef-
fcs.Eft quoque in vrbe folum ,fi­
ue terrx fupc!;ficics , in qua n i­
hil eft xdificatum . Florentinus
de Verb. figni. 1.fundi. [ L o c u s , 6'
inquit,fine ^dificio in vrbe,arca:
in rure,ager appellatur.] Nebrif.
A r e .a locus in vrbe fine xdificio.I.
fundi.de Vcrb. fig. Interdum f i­
gnificat rufticum locum vbi
meffes terun tur.l.vlti.C , de S ci-
ui.ficdiiftaab ariditate, qubd in
eafru élusarcfcan t.
AsRELatensis ab co eft , quod e ll
A re la s , fiue Arelate ciuitas pro-
uin cix Narbonénfis : nunc e ll
A rles.P li.lib.33-1 Pompeius Paii-
lio n i equitis Arelatenfis filius.
[S c x u o la lib. xxxiij. Dig. de vfu
6c vfufxuftu. 1. c o d ic illis .] Ad
rem public.inquit, A reiatcnfiuin
p ertinere.]
A r e n a p lerunque pro am p hi­
theatro ponitur, quo in loco b e ­
ftix conficiebantvu, fic a p p e lla­
t u s , ab. c o , quod arena in folo
Tpargebatur , q u x fauguinen^
effufum cx vulneribus , liiic fe­
rarum , fiue gladiatorum ctfibc-
le t.lu u e n .
Leonibus atque lanijlis
Libertas iurisque idem contingat
arena,
g Vlp.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 Vlpía.Ub.xlviij. Pig.tit.de accu-
fat.[Q m cum bcftiis, inqüit,de-
pugnádi caufa in aiena intromif
fi sut.]Hinc & arenarij didi> qui
operas fuas locabant, autobü-
ciendo fc fcris, aut congredien­
do cum altefo gladiatóre.-cuiuf-
niodi homines infames funt.
Calliftratus Iib.xxxviij.dc operis
libertorum. J.hxc dcmiim. [Nc-
flue arenarius,inquir,manumif-
{us6cc.J Nebrif.
A k e n a appellabatur amphithc-
atrü,quo in loco fpcfraculaede­
bantur,l. quiiudicio.de accufa,
I n d c a r e n a iij, qui ibi depugna-
bant.l. ea dcmum.dc opet.liber.
A k ENAB f o d i n a e dicuntur loca
in qulbus arena foditur : qux
ctiain arenarixdicuntui,l.fed8c
ij.de Fublic.tametíi quídam ma­
lint ibi legerc arcnx.
AitEN ATORES dicuntur,qui in are­
nis d eied a, 8c collapfa folent
extrahere , 8c dicuntur humiles
pcrfonx,vt C. dc Inccft.nuptUs.
Ihumilcm.
A r e n g a > eft apta 8c co n co rs v e r ­
b o r u m f e n t c n t i a , q u x p o h itu t
poft fa lu tatio n eip in priuilegiis
a rd u o ru m n eg o tio ru m .
A r e o p a g v s , l o c i i s c r a t A th e n is , A r c e n t v m f a¿funí q u o d dicitur,
vbi fuit olim f u m m u m c o n c i ­
lium , quod d ctc x d ib u s a tq u e id
g cn u s iudicabat.
ARES cvsa nomen celebre eft foe-
in niram in líbr'S Digeft.Ia li­
bris rcccntioribus mendosé l e ­ A r g e n t v m p u f tu la tu m apud Suc-
gitur Arethufa. Neque ignoro
Arcthufam nympham eiTe , 8c
fontem eiufdcm nominis in Si-
cília.dc vtraque Virgilius in Bu-'
c o l i c i s , 5c in quarto Georgico-
ruinlib. Sed quod ad iuris ra®
tionem «attinet nihil refert Are- A r g v m e n t v m , eft ra’t io rci dubix
fcufim dicas, an Arcthufam.nos
puritatem ledionis dcfédimus,
quod Grammatici proprium eft
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
officium . Nebr.
A k g e n t a k i v s , n o n t a m argenti
o p i f e x e f t, q u a m is q u i pecunias
p u b l i c a s e x i g i t , a u t pecunias
fub íidc p u b li c a p e r m u t a t , qui
v u l g o C a m p f o r e s ap p e lla n tu r.
M a r c e l l u s lib. xl. de S tatu libe­
ris. 1. S tic h u s . C a u t a r g e n t a i í x ,
in q u it,m e n lx e x e rcito re s.]lre m
líb .ij D i g . t i r .d e E d é d o . l . p r x t o r -
P r x t o r ait , A r g c n t a t i x m e n f x
exercitores.
A r g e n t a r i i f u n t , quafi c a m ­
p f o r e s v cl a rg é ta rig m é f c exerci­
t o r e s , qui fingulotQ f o le b á tr a ti o
n e s ,i d e f t , c a l c u l o s 8c inftrum éta
c ó f i c e r c , f c r i b é t e s a c c e p t a 8c da­
ta , ira e x fcriptis e o r u m qux
e r a n t c o m i i n i a , a o c e a t u r 8 c fcia*
tu r q u a n t u m d a t u m í u , 5c quan­
t u m a c c e p t u m , qui alias dicun­
tu r n u m u l a r i j , v t in f r á de N.
A r g e n t i f o d i n a e , aurifodinx,
f u l p h u r i o f o d i n x , lapidifodinx,
a r e n x f o d i n x : fu n t l o c a in qui­
bus h u iu fm o d i r e s fod iü tu r.
A r g e n t v m c f c a r i u m dícítur,
q t j o d i n vfu h a b e t u r ad epulan­
d u m , id eft ad c f u m 8c poiUifed
& fi § .c u i ,d c A uro 8c argento le­ A
gato.
A
d e c l a r a t l u r i f c o n f . i n 1. Quintus,
d e aur.8c a r g é n . l e g .
A r G e n t v m i n f e í t u m appellatur,
r ud is m a t e r i a a r g e n t i , id eft, non
f a f t a . l . e t í í de aur.8c ar leg.
t o .a c c i p i t u r pro purgatiffimo ar­
g e n t o , d c q u o fit m e n t i o etiam
in 1.naiie.de L o c a t . l i c e t Bud.attc
'f tc tu r ibi n ó a b f u r d c legi poííe
p o f t i í a t u ,v t tildé a rg e n ti maíTam
i n t e l l i g a m u s . l e g e pufulacuin.
fa c ie n s fidem , de H x r e t i . cum
c x i n i u n é f o . E t d t c i t u r quafi ar­
g u e n s i n c n t e m , v el quafi ir-
guté
 gute inuentunijVt no.Bern. in c.
forus.de Verb.iigniíic. aliquan­
do fumitur pro e x p e r ie n tia , re-
jiímque vfu. vt Inftit.in prooe.
?.ciínque, ibi. [fed quod in ipíis ' bus. ff. de abigeis. 1. j. in fin. 6c
rcru obtinet argum entis,] id eft,
quod eft in viridi obfeiuantia.
A R G v T V s dicitur fecundiim Til­
do. qui cito inuenit argum enta
in loquendo, i.fubtilis,Óc aftut’ . A r m i l l a e , inquit Fcftus,crat
A R I D 1 fruótus qui dicanrur, ex-
plicaturC.de Vfur.Auth.ad hxc.
& l.t.C.Theod.eodem , l.vlt. in
lin.ff.de lur.fifci.l.ii.C .de fufce-
, ptor.quibus opponuntur frudus
liquidi,d, A uth ,ad h x c.C .
A r m a funtdefenforia. Et nomi­
ne armorum veniunt fuftes, la ­
pides,fcrru , 8c omne illud quod
manu 6c arca mittitur.prout no. A R M I L L A E enum rrantut in tc t
Ber.in cap. llcut dignum, de ho-
mi. Et íic tela comprehéduntur,
licet arma proprié íint quibus
defendimur. Tela etiam ,quibus A R M V s eft fparhula affata alicu­
impúgnamus.Infti.de pubJic.Lu-
di.?.lex Cornelia, 6cnot.in Cié.
nc in agro.J?.quia. de Statu m o-
nac. inglo. luper verbo,arma. 6c
1 armorum.ff.de Verb.iigniíic.
A r ma r i v m , vel armamentariíí,
eft locus vbi arma ponuntur.
A r m e n i a , vide C.de offic.ma-
gift.milí.l.vlti.6c de agrie. 6c céf.
l.cumantea.lib.xj.
A r m e n t v m , inquit Varro dc
Lingua Latina,didum eft, quod
boues máxime parabantur vt in ­
de eligerent ad arandum : inde
armenta dida pofteá, tcrtia li­
tera extrita,pro araméta. Feftiis
tamen Pompcius'armentum id
genus pecoris appellat, quod eft
idoneuadopus armorum. Pom-
íoníus tif.de Ver.ílgni.l. boues.
>oues, inquit, armentoru magis
quám iumentorum nomine ap­
pellantur. Nebrif.
A r m e n t v m , eft m agn o ru m a-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
nifnalium ,vtequorum 8c boum-
grex vero minorum , vt porco­
rum ,capiarum , 6c o u iu m , licct
etiam large fumatur prom aiori-
C l e m . ) de Deci. N am arm ciita
proprie dicuntur pecora gregis;
inde anneiitarlus, id eft,a rm e n ­
torum cuftos.
ex auro, quas viri militares ab
I
imperatoribus donad gerebant; ■ i',
did^ quod aiuiqui humeros cum
brachiis armos vocabant, vnde
arma ab his .dependentia funt
vocata. Vlpian. lib. xxxiiij Dig.
tit. de Auro 6c argento leg. J. at-
g u m e n to .[in au re s,in q u ii, 6c ar- y f'
inillx. Nebrif.
muliebria ornamenta , 1. argu­
mento, ornameuta.de Aur. 6c
argento legato.
ius an im alis,v tin cap.vnico. cir­
ca m e d iu m , in vcrb. [principis
v n d io .] de fac. vnctio.6c ibi per
dod,j.Reg.$).eo.
A R R H a , acrhx,filie arrabo an a-
bonis, proprié illu d eft quod da­
tur pro emptionibus confirman­
d is.nam , quemadmodum Vlpia-
nus ait,finc pretio vcnditio,nul-
la e f t,n e q ; pretij n u m eratio ,fed
conuencio facit em ptionem .Sed
( vt Gaius iurifconfultus a í t )
quodarrha pro emptione datur,
non eb p ertinet,quafi fine atrha
conuencio nihil proficiat, fed vt
cuidcntius probati poífit conuc-
niffe de prctio. Sed cur in fpon-
falibus contrahendis ab fponfo
arrha; dentur fponfx , vndéquc
ea res habeat o r ig in e m , pauci
nouetunt. Confuetudo fuit a-
pud maiotes noftros , vt fpon-
fus 6c fponfa inituri fbedusnia-
trin^onij fein u icem coemerent í-
s ^ faf^s.
-fí’:
 $4 V ocab. V triufquc Iuris.
fafta igítuipietij conucntionc,
¿c fponfacmebat fponfum dotís
pcetto,idquod Plautus exprcílit
dicens:
Imperium aceeptiy dote libertatem
vendidi.
Etluuenalis,
Veniunt un dete fagittá^
Libertas emitur.
Econtrario fpofus emebat fpon*
fam. Vnde eft illud Viigilianum
exprimo Georg.
Téque fibi generum Tetbiá emat
ómnibus vndit.
Sed quia vtiunque pretium fu*>
turum erat in poteftatc v i t i , ac­
cipit ille dotem,quia emptus eft
ab fponfa:illa vero tantum acci­
pit aiihas , quod eftquafi quod-
dam emptionis fignum:aliquan-
de tamé airha pro pignore fim-
plicitci accipitur apud au¿lores.
Nebr.
A K R H A dicitur in emptione Se
venditione id quod datur in te-
llimonium vel fignum venditio­
I»
,
nis. £ft enim arrharum datio ar­
gumentum emptionis Se vendi­
tionis con tradx.
A r r h a e fpófalix vel fpofalitix
fecundum Hoftienf. in fum. de
Spoiif. Sc inat. §. vnde dicuntur*
Vcrf. [fed quia arrhx] dicuntur
donaria data inter fponfum dc
fponfainin lignum matrimonij
contrahendi Sc remunerandi c 5 -
fentietcs:& fit hoc per verba af-
iirmatiua,fcilicet, Do tibi arrhas
iftas vc cum filio meo cotrahas*
£ t hx a irh ; dicuntur fubannuli, A r s eft colleftio prxceptoium;
quia hunt per immiHionem an-
nulirluxta illud,annulo fuo fub-
arthauitm e. vt patet per cudem
§,quot funt (pecies,
A KR H E S T I T l V S , i d c f t poffcf-
fus a dxmone.
A R R & S TA&E; eft aliquem vel
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
bona fuá per mandatum ¡udicis
impedire ne moueatur a loco
donec conquerenti refpondcat,
vt cap.ij.dc Ciim in.falfi. & l.ie-
Ugacoium.ff.de in terd id is Scic-
legatis*
A r r o g a r e , eft aliquem qui
fui iuris eft in filiu recipere: in­
de arrogatus filius dicitur ille,
q u i licaiTumiturin filium. Et fic
arrogator eft pater qui accipit a*
lique hoc modo in filium. Sc eft
differentia inter arrogationem
& a d o p tio n e m :q u ia ille adopta­
t u r , qui non eft fui iuris,fed al­
terius potcftatifubieólus, vt fu­
pra vifum eft. Sed arrogatur ille
qui primo fui iuris eft,Sc per ar­
rogationem tranfit in potefta-
te m p a tr is , fcilicet arrogatoiis*
Vnde,
Arrogo quifuusefi, fed habet
meus effe necejfe.
Fatrii adoptof u u m , fedpatrii
permanet idem.
De hoc de cog. leg. capite vni-
co, in gloíT. j. Item arrogare in
alia fignificatione, id eft, adfcii-
bere. Vnde dicitur arrogans,
quafi omnia fibi adfcribens* In­
de arrogantia , id eft fupeibia.
Differunt tam en, quia fupeibia
eft inanis gloria de e o , quod quis
h a b e t , vtfun tP h ilo fop h i, Le-
g i f t x , Sc alij fufficientes in arte
lua. Sed arrogantia eft inanis
floria de eo quod quis non ha-
et, Sc cum quis credit ea fe fci­
r e ,q u x tamen ncfcit.
Infti.de lufti. Sciur*§. iuris prx-
cepta.Velats fecundum Porphy,
eft dc infinitis fumpta doftri-
na, no. ff. de lufti. Sc iu.l.j. fuper
verbo ars. Item ars quandoque
fumitur in m alam partem , vt
C.de His qui ad fta. confu. 1. )• ^
^ ideo
 ideodicituiartc> ¡d cft> dolo* 22* d. 1. malum, ait c(Te velum addi­
q.v.quacunque. tum d iiig en d z nauis caufa,quod
A K s quanuoque dicitur cura ani­ verius eft*
marum, vt dc A t a . 5c qualrcum A RT I c V L V s eft pars in tetio n is,
íit. Itcin fecundum Archid. ars continens illud quod a d o r pro­
dicitut a¿tus damnatus ,,vt in c. bare intcndit.facit c. veniens.ij.
vnico.de Vita 5 c honeft. cler Ub. d eT cftim . 8c glolf.in c. p rx fc n -
v) ibi, íi per annum artem iftam tiuin.§. teftes- eodem tit. lib. vj.
ignoininiofam. Etiam baliitarij Et articuli dicuntur capitula in
dicuntur exercere artcni dc fa- iudicio probanda, eod. titul. per
git.cap.j. 5 c magi dicuntur exer­ tuas* Et quandoque ajTetiioncs,
cere artem, 5 c coqui.de Confec. 5 c quandoque Intentiones.c. cx
diftind v.c.nc tales. parte A ,in fine,de re ftib . 5 c n o i.
A R T A N V M , eíi idcm quod ara­ Pau.in cap. ciim diledus.d^c Fid,
trum. inftrum. adde qubd articulus
A r t e m o , o nis,tro ch lex genus quandoq; fignificat idem quod
eft , m achina ad fubleuanda o- ftatim .l.fin. C.de olfic. com. fac.
nera , qux Grxcé dicitur i pal interdum ponitur pfo the-
Vitruuius libro decimo dc ar- mathe fcu c a fu , vt in 1 libn pof«
chitc6tura:[in rad ice,in q u it,ma funt. de Legibus, aliquando pro
chin^ collocatur te n ia trochlea: particula,l.iiiplici. dc Verborum
eam Grxci ep ago n ta, noftri ar­ iignific.
temonem appellat.] Lucas in A - A r t i f e x quid fit,5: nomina di-
poftolica Hiftoria, cap.vicefimo ucrfoium artificum, vide tex.iu-
le p tim o , artemone quaíi Grxca d a glo. q u x exponit fignificata
didione vtirur,cdm d ic it:[E tle - corfl.in l.j.C .de Excu.ai.lib.x.
uato artemone fecundum aurae A r t i f i c i a l e s operx f u n t,q u x a d
flatum , t e n d e b a n t a d lit u s ,] n á artificium p ertin en t, veluft pi-
inGrxco artemona p ofuit, fed d o r i x , 5 c fabriles.
fieri poteft v t a fermonc Latino A r v s p e x quis dicatur , vidc in c. j.
acceperit Lucas , cum puxlcrcim XXVj.q. iii j. tc not. gl.in 1. nullus
qui cum Paulo erant in ea naui- C .d e M a lc fi. 5 c mathc.
gatione Romani eíTent,aLU falté
Romane loquerentur. Qubd ii
artemo didio Latina eft , non /4
D e fc a?7te S.
poteft per th afpiratum l e g i , id A s dicitur tota hereditas,vel quic-
quodifidoi’ putauit, cum nulla quid in xij. partes diuidi poteft.
didioLatina th,fed neque vllam In aíTe autem continentur cer-
aliam confonantem afpitatam t x p artes, fcilicet xij. quarum
recipiat.labolenus dc Verborum q u x lib e t habet proprium voca­
figniflcat.l.malum. Malum na­ bulum. Sunt enim ifta nom in a
uis eflé partem , artemonem au­ xij.partium aflis.Vncia,fefciinx,
tem non efle Labeo ait.Ncbrif. 5 ceft vnciacum femuncia. S ex ­
A r t e m o n eft id quod retro po­ tans,quia fcxtam partem fignifi-
nitur ad nauim gubernandam, cat,id eft,duas vncias. Quadras*
l.malum.ff.de Vcrb.fign. 5 c Bal. quatuor vncias fignificat.Triens
in l.prccibus. Codi. de Impúber. tre sv n c ix . Q uincunx q u in q u e ,
ÓCaliis fubftitut. Sed A k in t. in fem is,feptunx,bes,dodras, dcx*
g 2 uns.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 t a n s , dcux, as.De quibus o m n i­
b u s r e q u i i c l o c o Tuo. ¿c i n f t i . de
H erc .in lli.? . hereditas. in g lo .
vcc [ f c f c u n x . ] A s t a m e n in p o n ­
d e r i b u s i d e m eft q u o d v n u i n . E-
tiain p o n itu r pro obolo. V n d e
vetfys,
«■
Ai^^^'olns^pcndiiS , asej{profcjfio
tota.
E.\ A s s e h e r e s d i c i r u r , c u i v n i -
iicrla h e r e d i t a s r c l i f l a c f t . H i n c
c x AlVe a u t e i r i h er ed i tas, q u x v-
n i u e t f a a u f e i t u r . l . z . C o d . d c His
q u x VT i ndi g. Ex A f l C d e b e r e , l.j.
l i . V t l e g a t no. cau. Ex aiVo p o i i l -
d e c e , l . p e n . Q u i f at if d. co g .
A sceteria, ^ loca e x ­
e r c i t a t i o n i p a r a t a : ná ¿ ' jkíoj e x e r ­
c e o fignificat, & ci3-;cvi7 . íccxer ci -
tator.Hincfcccft'usolim á T h c o -
l o g i x ftudiüfis parati , in q u i b u s
f e a n i m o v a c u o ac l i b e r o i n c o
Audio exercerent, A fcetctia n o -
n i i i i a n i r . r , in l. o m n i a . 33. C « d e
r p iIco. 8c Clcr.
A S C R t P T l T l V S «Ic b x dicitur
iJle q u i adfcriptus eft gleb9,fu n-
d o ,fiu e le lo t c r r x , ík adítiiclus
p e r fcripjuram in qua proiintiit
d o m in o íoli té nunquatn a f o l o
H di leed ere. E t e x illa fcripiura
afcrip tiriu sco n ftitu itu r i fed la -
m é per eá folum n o p r o b a t u s , i-
n io fecundiim A z o n . be Hoftiéf.
aliquando fciip ru ra cft n c c e í l a -
ría ,in qua confircntHr fe cílé ad -
fcriptitium . E t á gleba q iu in c o ­
lit , n c c volens recedere p crin it-
t í t u r , n e c i n u i t u s poteft c o m p e l ­
li ad r e c e d e n d u m ,n c c line gleba
p orcft alienari, in tcr afcripiitios
gleb.x & originarios c o lo n o s
quidain iianc dicunt cífe d iffcré -
tiam , quia adfcriptitij i n h x r e i u
g l e b a , i u Vi f i n e g l ' b.1 no trar.f-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
f c r a n t u r . S e d c o l o n i orígínárij
n o n lie i n h x i e n t p r x d ü s , quin
q u a n d o q i f i n e p r x d i i s dominus
fvjndi po lf it e o s m u r a r e , í k tranf.
f e n y ab v n o prxviio in aliud. ité
i i i r c t i é r u c s ¿c a d f c r i p t i t i o s fe-
ciíiuiuiii AZOD.&: H ü f t i e n f . p e n é
n u l l a e l l d i f t e r e n i i a . C . de Agrie.
be ccrilit. 1. n c di ut ius, l ib ro xj.
i d e o a u t e m d i c i t u r n o t a n t e r pe­
n e , q u i a f c r u u s p o t e f t v c n d i fine
p e c u l i o , f e d a d f c r i p t i t i u s nun-
q'iiam f i n e f o l o . i té adlcriptitij iu
p r x d i i s , in q u i b u s af cri pt i funt,
c o n t r a d o m i n i v o l u n t a t e m or­
d inar i p o í l u n t , f i c m a t r i m o n i u m
c o n t r a h e r e : v t i n A u t h . d c fanft.
e p i f . ?. a d f c r i p t i t i o . ferui vero
n ó C . d c E p i f c . 8c cler.l i u b e i n ’ ,
I n f t d e i u t - p e r f o n a r u m ? j.&.ibi
g l ü f l ' i n v e r b o , [ a u t f er ui . ] licet
f e c u n d u m c a n o n e s fi co ir ah ant
m a t i i m o n i u m , t e n c t . £ f afcripti-
tij, q u i a t e n e n t u r c o l e r e terrani,
dicuntur coloni. Etquiaafcri-
p t i t i i dcpu^ati f u n t ad h e c facié-
d a , c x c o n d i t i o n e fua dicuntur
afcriptitij. Et q u i a c x fui origí­
n e , v e l p a t r u m , v el a u o r u m fuo-
ruiiijita a d h x r e n t g l c b x , vtíine
g l e b a v c n d i n Ó p o i l i n t , nec gle­
ba fine i l l i s , i d eo d i c u n t u r üiigi-
iinrij. R e q r e , [ a g r í c o l a ] 5c infrá
[ c c l o m i s . ] B r e u i t e r dicas,, quod
adlcriptitij f er ur feu co lo n i ap­
p e l l a n t u r q u i g l c b x f e u prxdio
c o le n d o perpetuo addiftifunt,
i n d e n u n q u a m r c c e f f u r i , doini*
liifqLic p i x d í o r u m a n n u o s redL-
t us p r x t e r f u m p t u m 8c viétum
r ed di tu r i.
A s p A R G o , virium ex pluuia
vndáve contra6tfi. Callift.l. 4 -
i.ft.ad L eg Rhod.Alias Afpergo,
& confpargo legitur.
A s s A s I NT , fuerunr quídam in­
fideles, qui e x quibufdam falfis
cpinionibus nitebantur ad oc-
cidctí
 A atité S.
cídendum C hiiñianos , contra
quos ílátu tx fuerunt poenx gra-
uiííiinx, extra , de hotnicid.cap.
'pro humani, lib.vj. Baito.autem
in J.npn iolum.^.ii mandato* dc
Iniur.Sc i n i . Cicero.de poen.cos
vocat aíTaffinos, qui ob pecunia
quempiam intcrhciunt. D e a f-
faflinis dilfusé traftant Doft. in
Aufhen. fed nouo iiuci Cod. de
Scr.fugit.Sc in d i á o cap. pro hu­
mani. I
As s E c l A, i. f e r u u s i c o q u b d f e -
q u a i u t a l i q u e m c a u f a lúcri f e -
c u n d i i m I ñ d . l i b . x . Erymf^
A s s e c t a r i quis diciiur m a-
trcmfamihaut p uellam ,qui taci­
tus libidinis caufa frequenter
infcqüitur.i.item apud‘. §. appel­
lare.de Iniur.
A s s , E L L a R E , eft o p u s n a t u t x
f ac e re : vt d i c i t u r , [ d u m aíTclIarct
emihc inteftina.]
A s s E R E R E manum , eft adm o-
uerc.qubd ea quoqúe qu^ irt ter­
ram d im ittu n tu r, feri dicuntur*
T erent, ego illam liberali affero
caufa manu.
A s s e r e r e ; eft in libertatem
vindicare; vnde afferiores dicun­
tur vindices alicnsc libertatis.
A s s E R T 1 o fecundum Azo. in
Sum.de affcrtione tollenda,erat
quoddam vanum dc friuolu iu ­
dicium q u o ru n d am , qui dice­
bantur anertorcs, eb qubd affe­
rebant eum liberum, qui tamen
crat feruus.
A s s e s s o r e s dicuntur q u i
ailidetiudici,non vt iudices,fcd
vt approbaturi iudicis fenten-
t ia m , quomodo Saluator noftcr
difcipulis diciti[Sedcbiris dc vos
luper duodecim fcdes,iudican-
tes duodecim tribus ifrael. [ l u -
liusFirmicuslibto fecundoM a-
thefccn: [Mars,inquit,affeffores
maxhnos iudicum facit.] Paulus
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
Sy
libro primo Dige. titul. dé Offi­
cio a ü ’c ffoiis.l.j.[om ne Officium
affcfforu,quoiurts ftudiofipar­
tibus fuis funguntur,in iis caufis
conftati] In Codice quoque l u -
fiinianeo titulus eft de affeilo-
libus dc cancellariis. N cbril.
A s s e s s o r dicitur, quali alfides
indici in cognitione caiifarum,
suum pxxbens confilium iudici,
qui alio nomine dicitur officia-
. lis iudicis , dc cotifiliaiius. Item li
dicitur domefticus iudicis* de
hoc vide Azon-.in Suih.C. dc A f- (
fefiSc domeft. qui videtur pone­ U
re differentiam inter affeffoiem
dc domefticum iudicis 5 c cauli- li•I
dicum. dc Accutf. C. de Domeft*
p roted. in rubrica,lib.xij. .
A s s e v e r a r e 6 c profiteri
quomodo differant, v i d e C . d e r
probatio.l.non nudis. ■v'i
i-- i
A s s i p e i , funt lu d x i qui fcmper
cultui diuino infidebant.
A s s i D VE qualiter intclligacur,
vide extra,de pixb en .cap .lign i-
ficatum .6cde Oific; aichipieb*
cap.primo. Ili
A s s i s I I dicuntur vulgo m an-
fio n arij, quali aflidui mmifterio
eccleliae,6c lunt b enefician,non
ctiam c a n o n ic i, vtnot.gloff. in
cap* cum ad hoc. de Cleric. n o n
relidentibus.
A s s i g n a r e fit nudis verbis itt
teftamento vel codicillis, ff. dc
Verbor. fig n if alfignare. dc ff. de
Aifigna. !.).§. Alfignare. Et nor*
Arch.in cap.appeilati.de appclh
lib.vj. in gloff fi.
A s s i g n a t i v v s l i b e r t u s , re*
q u i r e i n f t i [I b e rt u s . J
A s s 1 s T E R £ , i d eft , c u m a l i i s
effe. C o d . d e a d . d i u e i f . i u d . l . v l t .
dc ibi n o t.
Á s s t S T E R i v M , eft l o c u s v c l
d o m u s l a n é l i m o m a l i ú , ficut mo*
n a f t e r i u m m o n a c h o r u m , in q u o
g 4 fciuiwn;
'i
U
 f e r u i u n t De<y>vt eft t e x . in a u t h .
h o d i e n o u o iur. C . d e C u f t . reo.
I t e m a f t iñ é fl a eft i l l a q u x pr^eft
a lfi ft er io, qqia.ipfa c u r x ali ar um
afliftit p r i n c i p a i i t e r . E r f c c u d u i u
q u o fd a m A z o videtur exponere
allifttfiiasjid ef t, fueminar um d e ­
bilium inftstrices.inSum. C. d c
E p i f c 5c cTer.^. n f i c d e o r p h a f t o -
t r o p h i s , vel a f c e t c r i a , id e f t , r e-
c l u f a , ab a f l i f t e n d o , q ui a q u o t i ­
d i e afliftit orarioni. I r e m dtVx4<-
apud G r x c o s eft l o c u s ,
'rn q u o v nu s f a c e r d o s , q u i n q u e
acoiytht,quinQue mulieres,quic
afliftcrix d i c u n t u r , f u n t m a n e n -
t es r vt l y .q .T. fi quis r ap uer it , i n
g l . I n l o c is f u pi a ciiátis l e g i t u r
a f c c t c r i u m 6c afcetcria.
A s s i s t r i x , H cft,an'CiHa, d o m i n x
alTiftcns ad f er ui endum.
A s s o l a t v s , id eft,ad terram t e -
d a d u s , & in u c n lt u r in N a ih a n
‘ Propheta.
A s t a , v el p o t i i i s h a f t a ii f cal i s ,e ft
v e n d i t i o q u x iit a fi fco fubh'a-
ftatione.Quandoque autem fie­
X
I
b a t haftatio cfim d i c e b a t u r pc*
.1
p r x c o n c m , Q u r p l u s d ed er i t i n ­
fra m e n f e m , i l l e rem h a b c b i t : l i -
' c c t e r g o infra m é f e m aliter v e n -
* d e r e f i w , r a i n c n a d m i t t e b a t u r ad-
ícíiió i nf ra c e rt u m t e m p u s , v t 'AT didio aducrfatiua eft, vcl fir-
C . d c fid. iriftrum, 5c iure h a f t x
f i f c a l i s , Ik d e A d i c d i o . J.i.Si a u -
T c m c i i m ip f o e m p t o r e c o n u e n ­
t u m elf et , vr p o f i e t dare plus o f -
fcrenii cllct p a d u m in d ie m
e a d ic d io n is ,v T ]b id e m in glof.l.fi
tempora.C.eod.
A s t t p v t a t o b , V c i c e r o n c dici-
tuFjqui vadimónij reftis a d h ib e ­
tu r . Nnm pro Q u in tio , in q u i t ,
( T f o f c d i fun t familiares Albij
5 : Q jiin tij,d ice n t hi q u o q u e t e ­
li ime nium. L i t t e r x P. Q b in r ij,
Teftcs tot, quibus o m n ib u s caufa
i i i f t i fi i m a cf t c u r f c i r e p o t u c i i n t j
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
nulla cur m e n tia n tu r , cum aftt-
pulatore tuo comparabuntur.]
AsTRVERE eft affirmare , aíTercie,
vel affimilare.de cau.pof. 5 c pro-
pri. cum ecclefia. tc etiam eft
probarc.de hered.cum cxiniun-
do.
A s t v t e , id eft,m alitiose. C .d c le-
gib.Kij.
A s t v t i A eft , ciim aliquis ad alTe-
qucndum aliquid , liue'bonum
líuc malum , fallis viis Seiimu-
latis v titu i, vnde proprie accipi­
tur in raalum ,iion enim opoftct
'etiam ad bona finé vti fallis viis
velfim ulatis.2, Corintli 4 . [ A b -
dieemus occulta dedecoris noh
ambulantes in a ftu tia , neque a-
dultcran res verbum Dei.]
A s Y L V M interpretatur templum
m ife iic o rd ix , quo confugientes
o linituti erant,nec inde extrahi
poterant. 1. quis iit fugitiuus.§,
apud de iL d il. e d id .v b i "Bud.
A s s y s t a t o s,vt vulgari habent
Codices, in L qui quadringenra«
ad i.Ealcid.cxponicur,id cft,non
confiftens ftatus. *
De A ante T.
%
perabudat, v tin Auth.de Trien.
' tc fem i:§.'¿ quod fxpe.aliquan­
do [ a t , ] ponitur pro certe , vt
'in ftit.d c fidu. tut. t c de Re.
diui §0 infula, tc qui. alien, li.§.
at ex contrario.
A t a v v s eft pater abaui ,6c atauia
eft mater ab auix. ' .
A t h le t a interpretatiifc’ pugil fi­
ue certa tojr, quia ¿ííxof eft certa­
men . & ÍS aov ipfuifi certaminis
ptxniium: re Equidem honorifi­
ca : non-quemadmodum eorum
'qui artem liidicfam exetccht
infaTuis.luuenalts;
 imihus athiefia & vafa nouif do pro [fe d jf f . de Neg. geft. 1. ctl
'Jima donat. alicui.?.prim o.aliquando, id eft,
pcrinde.ff.de Paifis. 1. itcm quia-
Vlp.lib.Kxvij.tit.de exciifatrani* A T Qj/1 ponitur pro [ c c r t é , ] v cl
bus. [A ife k r x , in qu it, habent á [atquin ] pro ccrtc. In ftit.d efid ,
- tutela excufationem .] Vdpianus 'tuto, circa »ncdium. ff. de Offic*
liboij. Dig. tit. d ciis qui not.l.a- prxtor.l. Barbatius. v c rf.[a tq u iti
thletas. [ athletas autem artem " verum e ft.]
ludicram non facere.] Nebr. ATRiENsisfiuc [ a t r ia r iu s ,] feruus
'A t h l e t a dicitur p u g i l , fiue cer­ e f t , qui aliis feruis á dom ino
tato r,l.ath letasn .d c iis qui noto prxponitur , diftus quod atrio ,
‘ infam. vbi Bud. a i t , ath letarum hoc eft p rim « domus p a r t i , v b i
verbo gymnicos omnes in telli- apud antiquos diuitix adlerua-
;,gi,hoceft, lu d a t o r c s , curfates, b a n t u r , cuftos ad h ib eb atu r,d «
pugiles, faltatorcs ,'item qui di- cuiufmodi feruo Virgil. in te lle ­
icum in fublimc iaculantur in xit cura in A n c id .d ix it .
-4udo g lad ia to rii: 5 c ad hoc quod Ftdufque ad limina cufio s.
•athleta habeat im m un itatem
tanquam v ilio r, requitutur-tria. Et qualis eftaut fingitur P lau ti­
jprimo quod á tenera x ta te fu e ­ nus ille Saurcas Atri.enfis , q u i
rit in arte pugilandi. Secundo, fit quali oeconomus , fiue v illi-
quod habuerit tres coronas vi- cus.Plinius C x c iliu s in cpift*
, '^áorije, & vnam ad minus in a l­
tera Roma. Tertio , quod obti­ Sumptus atnenfiumy topiariorum
nuerit aduerfariis incorruptis, & fabrorum.
'it a B a r t o l.in l.v n ic .C .d c A thle, Seneca quoque in cpiftolis:
li.x. 6c ille text.facit pro trina e-
Sed habet villicus atriejis colonus,,
i xaininatione fienda ante , quám
’quis d o d o re tu r , 6c irrnam ap­ Vlpia. lib,33. tit.de fundoinftru- ; . /I
probationem debet reportare, inftrumenta. in fi.[Si v illa,
j
qecundum B ar.ibidein,quem re­ in q u it, cultior eft, v e lu tia tric n - ÜJ i
fert Abbas in c. ciim fecundum fes 8c ficopari j.] Itcm de Verbor, t
:l■
Apoftolum de prxbcn. numero f ig .U n l.[V trum , a i t , difpenfa-
7. & ih cap. ciim venerabilis, dc tores, infiilarij,villici,attienfcs.
exce in prin. Accurfius atriéfcs interpretatur i*

A t h l e t a e , fecundum A ccutiium , qu i purgant atrium.

d icu n tu rquifin em erccde, gra- A t r i a r i i funt ferui fiue cu -
'tia virtutum pugnabarft, vt ffd e fiodes iidem dicuntur e-
iis qui no. infa. 1. athlctas.6c Co tiam atrienfes. H orum fumma
<deAthle.inprinc. lib.x. ■ erat olim au d oritas, vt ex Plau.
A t n e p o s &atneptis, efi filius vcl «tradit Alc.in 1. in lege.de ver.fig*
filia abnepotis vcl abneptis. tiam 8c negotia domini procu­
A t o r n a r t dicuntur procuratores rabat,6c res venales diftrahebat,
apud a¿laconftituti; in c. vnic, - & debita e x ig e b a n t , & in alios
de Sta. reg.lib.6.?.porro. non parum iuris habebant, im o,
AT E pro [ficut] ponitur, ff.dc vt ibidem A lciat.fcribir,A trien­
iur. dot. 1. fl pater mulieris, ali­ fes dr<fti f u n t , quod in atrio cat-
quando ponitur pro id eft , ff.de terisferuis cibaria diftribucrec,
adminift. prin, aliquan* A R o X, id e f t , immifericors vcl
£ S Ciudc

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 c ru d elis, quafi atiis fit moribus
fecundum llldorum lib.x.ctym.
A t r o x iniuria^ quafi contume.
liofioi 6c maioi appellatur. lege
prxtor. §. atrocem.de Iniur. &
quot modis atrox iniuria fieri
dicatur iiaditui in §. airox.^Inft.
dc Iniur.
A t t e l l a n v s , na,nam,ab At-
tella vrbc Campaniae , dc qux
Silius lib, vjidccimo Punicorum.
Id m q u e AiteUfnas id m q u e ^
Calaría adegit,
Jndfe Atteliani lu d i, & Attclia-
fixcorrioediae. lu u c n a.
Vrbtciisex odtortfum m o u e t a t -
talenA Geflibus Autonoes.
Scxuola tit. delegatis iij; L pa­
tronus* [Fundum, inquit, in re­
gione Attcllana legauit. Nebrif.
[In pand. Florent, eftattelata.]
A t t e n t aR! pudicitia alicuius
diciiur, ciim id a g i t u r , v t e x p u ­
dico im pudicusnat,l. a t t e n t a r i ,
de Iniur.
Í A T T E s r A Rijcft a b f e n ti d e n u n ­
ciare.!.fublignatum. d c V e r . f i g .
A t t e s t a t i o n e s , fu n t di^éla
tcftium vel te ftim on ia ord ine iu­
ris in fcriptis redadla.
A t t i l i a n v s tutor dicitur,
qui olim cx 1. Attilia ¡Bonnae da­
batur iis quibus nullus omnino
fuerat tutor.lnft. de A iiil.iutor.
in prine.
T T O N i T v s m edia b r e u i , eft
eicuatusi vel quafi q u o d a m p a-
uorc concelVus.
A T T R I T V S eft affl i ftus , con -
fumptus, exhauftus, im b ecillis,
vcl fcffus.
^ TY P V s , eft qui male exprimit
verba,lecundum Bud. in Litem
Offilius de A d iL edi.
De A ante V.
A Y A R V s appellatur caecus 6c
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
ambitiofus.cap. guo'rundani.de
Éle<ft; lib. v j. quia ita cxcxcatui
eius a n im u s , agenda non^vi.*
d e a t, & á prohibitis non decli-
jicr.xlvij. dift. viiu. 6c c*ficuthi.
& differentia inter auarum, lar­
gum 6c prodigum , habetur de
confuc.ex parte.
A V c T X o p o n itu r pro publica
rerum v e n d itio n e , qua p lu s offc-^
re n tib u s addicun tur.
A v c t o r dicitur i s , á quo quif-
piam lem co m p aiau it, aut alias
adeptuseft.
A v C T o k E M f i e i i , eft approba­
re quod geritur aut geftum eft,
l.etiara;íF. de audi tut.
A.vV c T o R A R á aliquem , eft illu
non obnoxium facere atqj obli­
gare , quoniam audloresdicutur
qui habent poteftatcm aliquid
faciedi, bc fine quorum audlori-
tate non poteft aliquid fieri.Vii-
de tutores dicuntur audorcs pu­
pillorum, & m ilites dicutur au-
dlorari á duce fiue prxfeftoexcr
citus,id eft,obligati ih illoifi vet
ba iuratcs. Vnde titulus eft apud
lurifconfultos, [de legendo, vcl
audorado m ilite,]& inde audc-
ramentum pro ipfa obligatione.
Vnde Seneca dicit:[NuIlum fine
audoram eto malum eft.] E t Ci­
cero I.Officiorum, [ eft enim il­
lis ipfa merces audoramentum
feruitutis.] Vlp.lib.26.tir.de au-
d o f it .& con.tut.l.etfi pluribus.
[Si tutor, in quit, audoretur,cui
adminiftratio tu telx conccfla
non fit,[pro obligetur.liide c5 -
ponitur e x a u d o r a r e ,^ eo quod
eft ab obligatione foluere. Vide
in vcibo cxaudorare.Nebr.
a v c t o r a r T,cft a u d o r c m fieri
di ap p ro b are.L etfi.d ea u d o ,t u t ,
a jias ponitur pro obligare, vnde
audorati m ilites, i. xrc ftipedia-
lio o b x ^ d ijf iu e faciamento.
A
V
 A v c T c r i t a s h confcnfus tu­ C t i t . t a l í vel tali, vt C .d c E p í. 5 c
torum tc curatorum, rcquirc in ­ ele. A uth.gencraliter;& fic ad d i­
f r a , [tutor & curator.] tur tit. fed non additur n u m cru í
A v C ' t o r i t a s prxftanda , not. collat. Et dicitur authenticum ,
fecundum Azo.in fum.C.de A u - quafi audoratfi tc comprobatu,
do. prxftan. Audoriraré prxfta- A v t h e n t i c a pexfona q u x di-
re , eft cíim quis dícat fc appro­ cat^r,vide not.pei Archid.extra,
bare id quod agitar, hoc cft,au- de E led. c licet canon.
dorein iieri. Prxftare a u d o rita - A v t h e n t i c a fcriptura q u x
tes poteft quilibet tutor in reb. flt, vide e x t r a , de fid.inftr.c.j. 5 c
mjnoris ad quem fp ed at pericu­ ij.p erB crn .ln n o c. 5 cHoftien.
lum adminiftrationis. E tíic a u * A v c v P i v M dicitur locus ap tu s
doritas videtur ídem quod c 5 - ad c a p ie n d u m aues, v c l rete, v e l
fenfus legitimorum tutorum t c v i r g a Vi fca t a , v e l t u g u r i u m a d
f uratoruiiuEt differentiam inter hoc prxparatñ. A n aucuparc li­
aiidoritatem tc poteftatem vide c e a t i n f u n d o a l i e n o , ff. d e S c r u .
per Hoftienf in fum. de facra ruft.pixd.l.diuus. é c ln f t . de R e.
v n d . refere autem. diui.§.feré.
A d d e q u b d [ a u d o r ita s ] prxter A V D A X dicitur qui nihil m ctu it,
notam íignificationem, aliquan­ 5c fumitur proprié pro arrogan­
do accipitur pro iure vendican- te. Et ita dicuntur audacesfacié-
di rem fóam, qualibet vfucapio- tcs contiaius. in Auth.de Admi.
ne re ied a , v r c í i m i n l . Attinia circa princ. col. viij. Quandoque
d iceb atu r: [ Quod furreptú erit, fumitur in bona parte, 8. q .i.a u -
cius rei xtern a audoritas efto.] . dacicer,in prin. 3z. q.5. fi Paulus,
Interdum llgniñcar ad io n ép ro ver.caiie quxfo.
re cuida.l.virim. de Eui.item ius A V D A c 1 A Í d e m eft q u o d t e r n e -
quod quis ab audore,id eft,ven­ r i t a s , & a c c i p i t u r in m a l o , c a p . i j .
dí torcconfecutus eft, vt in 1. vlt. d e c é f i b . l i b . v j . d i f t . 4 . f a d x funr^ 1 '

de Pig. ad io . ponitur tc pro fim- • 5 c no. Aich.ín c. i j . pcxal.in g l . i j.

pllci confenfii. 1 . cum Adoptio, A v d e n t e r pro temeré , auda-
de Adop. Habet prxterca alias
iignificationes , de quibus apud
Alcia,lib.2.parer.cap.9*
A v c r o R A T V s tc ajudoramen-
t u m , [ v n d e E xaudoiarc in lite ­
ra E.]
A V C T O R I Z A R E , cft c i n g u l o
m ili te m 5 vel o r d in ib u s c l e r i c u m
de co rare vel ordinare.
A v T H E N T i c v M , e ftlib e r iiu is
ciuilis excerptus , quafi quxdam
fummulx cx aliis legalibus l i ­
bris, continens ix .collationes t c
ix partes principales. Sed a u ­
thentica aiuhenticx , e ñ le x vel
5 .incorporatus in lib. Codicis, t c
t t g o fempei ailcgatux authenr.
d e r , liberius quá par fit.Vlp.Li. ií'r
§.v. ff. fi pars her. pe.[N 5 au d en ­
ter itaque dicitur vbicunqj m e­
rito quis incertus eft.]6c in l.G al
lus. in fin. ff de Ji. tc pofth. Niíi
qubd licetaudcter,poflis dicere.
A v D I E N s , i d eft, obedicns.ff.de
arb i.l.arbiter, ex compromiiTo. li ■'I
A v d i e n t i a licet etiam aliter
capiatur proprié tama magU di­
citur cflc facultas 6c poteftas lo*
quendi coram fuperiorc aiicui
conceflarprout d ic im u s, data eft
¡lli audientia, vel , denegata cft
ci communis audientia.
A V D I T o R in c u f i a Papx v o c a -
tur,qui viccxudicis alicuius cau­
fam

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 9^ Vocab. vtriuíque Iuris.
fam vel caufas audit inClcm.an- xxii).legit.aduerfione,ít nouitei
dito.dc Rcfcrip. declarat.
A V D XT o a caineix Papx dici­ A v e s fi leg en tu r, quid veniat in
tu r ,qui audit negotia fuper the- legatum , docet lurifconf. in 1.a-
fauro Papx , & fupci his quac ad uibus.de leg.iij.
cameram Papx pertinent. A v e e r r e differt ab amouere 6c
A v d x t o b contradidoriarü di­ rapere,vt not.in l. iij. §. non fo-
citur in curia Papx,qui audit im­ liim.de Incen.rui.6c n a u f
petrantes rcfcripra ad lite s , vel A V G E R E 6c ampliare nó ciidem
alicer adius commune pertinen­ habent fign ificatum , dc quo fu-
tes gratias. prá in Vcr.tainpliaic.]
A v D x T O K i v M , e ñ forum cau- A v g v s t a l i s capitur pro di­
farum veJ locus in quo caufx au­ gnitate quadam , q u x intci ma-
diuntur. Sed tamen red e poteft giftrai’ m unicipales erat, dcqua
díci auditorium magiftrorumv- in l.quinquc.C .dc Cur, Appella­
bi difputant, 6c non magiftri fo- batur 6c Auguftalis prxfedus
l u s , fed iudicis, cum üc in curia A g y p t i , v t ex titulo ,qui eft, dc
Tapx vocetur, 6c dicitur ab au­ Oífi.prxf.Aii^u.fignificatur ; ex
diendo. Vnde 6c pro ludo littc- co didu^, quod ab Augufto con»
lario fumitutjl.viij.C. de Stu.Iib. ftiiutus clTet.
¿c auditor dicitur difcipulus,l.ij. A v g v j t v s , vtattcftaturTran-
pen.de Orig.iur. quil.prlmus omnium vocatus eft
A v D I T v s exponitur, id eft con- O d a u ia n u s , ab augendo Impe­
fenfus, vr in Authcnt. vt immo. rio , ex quo dcinde 6c qui poft
antenup.dona. eum im p eraru n t, id nomen fibi
A v e l l e r e , eft auferre violenter aíTumplére,
vcl extirpare,vt tf.de incend.ruu A V 1 a , eft mater patris 6c matiis.
naufra.J.iij.§.non folum. A v i a r i a , funt in quibus aífei-
A v e r t a , inquit Alciat.in 1 quo- uanturaues. I. auibus. de Lega.
• • •
níam.dc curf. pub. eft pedoralc
cquotum.Bud putat cíTe lora la ­ A V R E V s , id ef t , f o l i d u 5 . l n f t i . d c
tiera, qux per rerga equi iugalis p o e . t c m e r e l it ¡g. §.h.6c I x x i j . au­
cxcurrfitjfub alis eius fuccinda. rei f a c i ü t l i b r a m auri. C . de Su-
Sed Alcia. rérat accipi pofle pro f c e p t . 6c arca, l . q u o c i e s . 6c not.
capitis ornamento quo haben* d e I n i us v o c . 1. fin. 6c C. d c fer,
flguntur, fie d id a quod per eam í u g i . l . q u i c u n q u e . f e d x- a u r c i f a -
auertantur equi prout feflori vi- cifu líbram a r g e n t i.C .d e Argén,
fiim fuerir. pret.quod inferturi vni.lib.x.
A v e r t e R F,id cft,diftrahere.C. A v r i c h a l c v m dicitur fecun­
dc Naiii.l qui flfcales.lib.xj. dum líid o .q u o d fp le n d o rc m ha­
A v e r s i o n e vel per aucrlioné b e t auri,6c d u r i t i e m x ri s .
‘ vendere aut locare, eft (vc quida A v R i c v L A K i v s , e f t c o n f l l i a -
interpretantur) cum periculum l i u s v e l f e c r e t a r i u s , cui f o l e n t
venditor vcl locator i feauer- f e c r e ra d o m i n i c o m m i t t i .
tunt in emptorem velcó dudo - A v R XE E X eft , q u i o p e r a t u r ali­
rcm.l qui oíficij.decótrah. emp, q u i d de a u r o , i i c u t ai iri faber,
6c 1.i.§.Exercitorem, de Exer. a- A V R I F O D l N A , c f t l o c u s v b i fo-
Aio.Alciat.vcrb lib vj.Parci.^afp, d i t u r a u r u m . S e d a ur i f i c i n a eft
locws

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca


locusin quo fabricatur aurum.
A v k i g e n a r u 5 vel auiicentenaiij
not. C. de cur. pu.l. quoniam .
i •I ♦•
lib.xij.
A V R V M coronarium dicebatur,
quod erat coronis faciendis ap-
tiíTimum, 6c quantum poíTumus
cóicduraaíT cqui, eft illud quod
ex infulis Indoríí nuper repertis
aduehiturjnon q u o d cu n q u e,fed
quod vulgo dicitur [ G u a n im :]
ncqj enim eft eiufdé fpeciei cu
auro communi : quoniam ign i
p urgatu m , no pertingit gradum
vigeiimum. In facris literis hoc
genus auri [C e th iin ]d ic itu r , 5 c
in d c[C eth ei] diifa eft corona au
fi. Huius generis auri m em init
luftinianus in fuo Codice, tit.de
lu d x is .l.lu d x o r u m .[ Quam for­
m am ,inquit,P atriarchf quodam
coronari) auri nom ine poftula-
bant.]Item libro decimo dc Au­
ro coronario,lege vnica,]Ad col­
lationem , in quit, au ii coronari)
placuit nem inem abfque con-
fuetudinc elfe co gen d u m .] Sed
cur illud auri genus deftinare-
turcoronis , illa puto fuiíTecau-
fam quod fplendorc quodam
peculiari fuIget.Nebr.
Av R O legato non debetur pecu­
nia,autei autem annuli debetur.
I. cum aurum. 8c I. etii. in princ.
dé Auro ¿karg.leg.
A V R V M coronarium dicebatur
q u o d conferebatur ad c o r o n a ­
tiones principum, v el q u o d co­
ronarum faciendarum n o m in e
p r x f t a b a t u r . Ali j d i c u n t c o r o n a ­
r i u m i l l u d eíTe q u o d d a b a t u r
a t h l e t i s , p r o ut n o . A z o , d e A u r o
corona. C.lib.x.
A v r v m faftum quod dicatur, defi­
nit Paulus lurifconf.in 1. pedi-
CUÜS.& Vlp.in l.Q uintus,dc A u ­
ro & arg.lcg.
A v a v M obryzum appellatur,pur*
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
t '
gatiflim um & cxcoftiflim um :
vnde obryzati fo iidiin l.j. C ,d c if
Obiat.vot.lib.xij.ex purgariffiino
Auro conflati.
A v r v m publicum eft,quod perti­
net ad arraiium filci. C. de Aur*
pub.per.libro decimo.
A v r v s p e x eft infpeiftor m o m e n ­
torum vel horarum quo p un flo
aliquid fit inchoandum, ita d i­
cit glo.in 1.nullus aurufpex.C.dc
M aic.8c m ath. Sed verius ap p el­
latur Arufpex, aut potius horuf-
pex , quali horaium fpeéiator.
cap.j. XV). q.iiij.
A v s c v e t a r e , id eft, obedite , a t-
tendere &c audire m an d atu m
cum effeiftu.vt in c* illud, de M a-
ior.dc obedien.in gloíT.
A v s p i c i v m iuris , idem eft quod
exordium liiis«J,fecundum B er.ia
ca.paftoralis. dc cau. pof. & pro­
prie.in g l . ). Sed feciidiam Alber*
& alios aufpicium , id eft, au g u ­
rium ,quafi auis garrium,vt x x v j.
q.iiij, c. j. quia licut ille qui Ic
com m ittit augurio, id eft,diui-
nationi q u x fit in garritu au iu m ,
dubius eft,ita ille dubius eft q u i
fe com m ittit liti.
A vt quandoque ponitur d ifiu n ili-
ue , vt quando altero poiito nc-
ceiTe eft alterum t o l l i , v tc iim
dicitur dies aut nox. Q ^ an d o q j
, etiam ponitur copulatiué pro
[ & . ] Nam quandoque fumus in
materia in qua requiritur v t iu -
q u e extremorum per tale m dif-
iu n d iija m c o n iu n d o r f i, vt in c.
fi poft prxftitum de cÓfef.iib.6.
De hac d id io n e habes in Authc.
fi quando. C dc Confli. p ecu n .&
i.cum quidam, if. de Vcrb.fignifi
& Cle.fxpe.co. tit.ij.q .v .[o m n i­
bus J i n gl.ij.xx. q.j. c. moiiachú.
& c .c iim virum.de R e g u l.v lr. É.
de Verb.lignifi. [Sed au ten ij ad-
u e rfa tu rin 'fa&o 8c iure. fi de
 H Vocab.vtriufquc Iuris.
Ncgo.geft, fi autem. & qualiter
accipiatur [autem, ] vidc Bart.Sc
d o d o i.in l.hoc amplius.§.de his.
ff. dc Dam. infec. Et quali­
ter capiatur [ a u t ] vide Archid.
xlvij.
AvTHENTiCAE ta b u lx , primatix,
vnde tanquam ex fonte exem­
pla dcfumpra funt, Vlp.l. 4.tn
fin.fam.hercif.& 1. 8 .eod. 5 c l.vlt.
ff. Teftani.quo aper, exemplum
teftamenti ab authentico diftin-
guitur,Imp.l.3.C.dc C.de Diuerf.
J
4
icfcrip. [Sancimus vt authentica
5 ipfa atque originalia refcripta,
non exemplum eorum infi-
nuentur.]
Av t o m a t a fiue automato-
ria dicuntur opera qux cx fc
moucntur, cuiufmodifunt ho*
f lo logla, lege extera. fina.'de
Lcgatisj.
A v t o p h o r v s , fur manifeftus.l.iij.
d c furtis.
AuTo^uts, natiuum, non aduenti-
tium, aut artificiofum. Vlp. I.70.
ff.de Leg.[Sicui lanalegetur,id
legatum videtur, quod tindum
jion eft, fed « fiue autem
Í f id a eft , fiue infeda , lanx ap­
pellatione continetur.
A V VN c V L Vs , eft frater matris,
8cauirnculus magnus cft frater
auix , indcproauunculus frater
proauix, tc abauunculus frater
abauix.
A v v s , patris vel matris parer.
A vxaivM iuris, cft fuffragium tc
beneficium iuris, prout dicirur,
contra hxc prodita iuris auxilia,
vidc de hoc ff ad Syllanianum.
lege cum dominus. [Fruilra au­
xilium legis inuocat , qui com­
mittit in legem .] rf de minori­
bus. I. auxiliuiu.dc Vfuris. capi­
culo,quia iruftra.
De B aiite A.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
AB VR T v s , vel [b a b o fu s ]
B idem eft quod ftultus vel he,
bcs,& babigor idem.
B a b y l o n i c o Jr v M , qu x quis
inftemi fo le n t, m em init Vlp.
I. zs. §. I. ff. de Aur. arg. Plin.
lib.S.c. 48. De pellibus Babylo­
nicis Marcianus le g e vltim, tf.de
Publicia.
B a c c h a r i , hoc eft,baccharum
more lymphatice vaticinari. l.j*
§.fin.de A d ii.e d ic .
B a c c h a r i m ulier feruili amore
dicitur , in 1. fi. Inft. defucceíT.
fub. qu x ita ardenter feruum
a d a m a t , vt veluti furore cor­
repta videatur.
B a c c v l a r i t ftrudores , feu
( vt Turne, legit ) Buccularij,
funt, inquit idem T u in e. galea®
rum ftrudores.Eft enim Buccula
p arsg alex. Alij tamen volunt
effe buccx tegum entum mulie­
bre. Alii volunt eife iuilrum en-
tum in quo fucula conditur, ca.
tapultis exercendis parata, l.qui-
bufdam. ff.de lur.immunit.
B a i v l a r e , idem eft , qubd por­
tare.
B a l a b t t h e n a quid, l.vlt. C.
de offi. Mag. mil. tc Noue.si.
cap.primo,’
B a l a n v s , genus eft glandis.l.
carbonum, ff. de Vcrb.iign. licet
aliqui idem legant inedose [bal-
lariisp Acron verb fciibitbala-
lanum effe herbam vnguenta-
riam, tc ab Horatia pro vnguen-
to myrobalano pofiram. Bala­
nus ctiam nomen eft vrbis in^
Epyro,vt refert Strabo.
B alrvs d i c i t u r b a l b u t i e n s vel
t i t u b a n s , q u i v e r b a n o n cxpli®
c a t ,f e d f r a n g i t , a b a l b a n d o di-
¿fus. fed b l x l u s d i c i t u r q ui lite­
ras imp er f ec d e p ro fer t.
r> A L 1 V v s , cft o f f i c i u m d o mi n i
t e m p o r a l i s , vt c . d e Sciiten.
excom.
 cxcom .dileaoJI.V ), & In C le.j.
de poe.
B allistrarii Grxco more pro
baliftrarij apud p atern am , in 1.
vlr.ff. de lur, im. pro balliftarmn
artificibus.
B alvcvs , aurum eft nondum pur­
gatum , neque adhuc in inaftam
redadum. Grxce d i­
d a m , &c quali ab eo qubd¡ iit
aurum im perfedum . Neque eft
verbum Latinum , quod Accurft
purauit 5 fed Hifpanum. fcribit
Plinius libro 3?. Natur.hiftor.
[Hifpani 5 i n q u i t , aurum quod
minutum eft , balucám vocant.]
luftinianus libro v n d e c im o ,in
titul. qui cft 'de M erall. & met.
[Odonos , i n q u i t , fcrupulos in
baluca.]Et infrá l.ob m etallum .
[Qjiatuordecim , i n q u i t , vncias
in b alu ca.] Cuius legis fenfus
hic eft, qubd ii metallarij con­
duxerunt á principe aurifodi­
nam aliquot auri libris , puta
centum , id debere effe purga-
tlim,quód foluendum eft. Qubd
ii voluerint foliierc in baluca,
debere pendere pro iingulis li­
bris quatuor denas v n cias, hoc
eft pro intertrimento tc fpurci-
tia duas vitra duodecim. Eft
operxpretium audire fomnian-
tem A ccurfium ,[Baluca,inquit,
vas lucens , quafi in eo vafe au-
’ rei illi vedigales principi defer­
rentur.] Sed quia hxc interpre­
tatio fibi non p la c e b a t, adiecit
aliam non minus ridicularr.
[Vel baluca , inquit, quali baiu-
lans lucem , hoc eft, auri fplen-
dorem.] Dic m ihi,ó Accurfi, hoc
cft de quo tu gloriaris accurre­
re vel fuccurrere legibus, an po-
tius éa qu x dilucide á legiftato-
redicuntur,tenebris inuoluere?
Neb.
B A c v e A , cft publica viilitas,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
v el eft vas lutcnm . C .d e M eta.
t c met. l.j. lib.xj. fecundum Ac-
curf.
B a l n e v i u veteres d ix eru n t, fiue^
Baltncum:Nihil enim differt pu­
blicum á ptiuatis.In publicis au­
tem foeminini generis, tc quidc
in numero sepetplurali, frcque-
ter Balneas tc balineas ; ncc im -
merirb : Na parfimonix caufa v-
no igne duplex balncu c a le fa ­
ciebat , pariete interinólo, vt p u­
dor viris mulJeribusqj cóftarcL
H xc charifius lib, /. Varro lib .7.
de Ling. Bina effe dÍ5¿>t xdificia
cprtiunfta, lauadi caufa, vnu vbi
viri, alterum vbi mulieres laua-
xentnr. Balineum Balinex fic
differunt,qubd illud pYiUátu, h »
publicx. Var lib. 7. ite m repre­
hendunt analogias, qubd dican­
tur m ultitudinis numine p ub li­
cx b alin ex , non balnearcbntra,
qubd priuati dicunt vnum b al­
neum , qubd plur i balineas d i­
cant , quibus refponderi 'poteft,
non effe reprehendenda , qubd
Ita in vfum ven eru n t. Itaque v i ­
deo vTurpari balineum in 1. fi
cuins. r3.in fih ff de V fuf l.vlt. §.
I. ff. de Aur. tc árg. Balineas a u ­
tem in l.patronis.§.3.& l.prxdiis.*
§.4.de l e g . 3 .Hotom.
B A L N E AR concam eiatx , C, de
A.dific.priuat.l.T.
B a l n e a t o r , Balnearum prxfe-
d u s , aut g balneas exercet.i. A-
thletas 4 § i j ff de his g net.inf.
B a l n e a r e argentum ,dicitur, quo
qui in balneo iauabant vteban-
tur.ScxuoIa in l.ylt.§.i.ff.dc Aur.
t c arg.[Senipronix dom inx me^
hoc amplius 'aigentum b a l­
neare. Q u x lit n m c f t , an etiam
id argentum quo diebus feftis
in balineo vti confijeuic, le g a­
to cedáL]
B a l n e a r i i fu re s , qui in b a l­
neis
 neis f u u n t u r , Balnewores, qui
minlftrant inbalncis.
B alneatorivm inftrumctum ap­
pellatur, quo vdiuur in baliieis.
l. pidlotis.de funddnftr.lc.
B annire fecundiim difta vulga­
rium , videtur idem cíTe quod
profcribere;& dicitur bannicus
quafi profqriptusdeciuitatc.
B annitorivm , eíl locus cauía-
tum,panditorium.
B ann VM á rcccntiotibus dicitur i l ­
la fpecies exiiij, qux ab antiquis
dicebatur profcriptia. [Encarta-'
1\ d o s, huiufmodi exules Hifpani
' t,
'V a p p e lla n t, ItalL bannitos, ] Hi
funt de quibus in iure ciuili 6c
apud andlotes Latinos diclrur,
qubd caicnt de iurc togx , q u i­
bus aqua 6c igni inteidi¿lum eft.
Códice de Epifcopis 6c clericis,
in noua conftitutiortc Eedcrici,
[Banno, inquit, imperiali fubia-
ccant.]
B annvm, fecundum vulgares Gal­
licorum 6c Longobardorum, vi­
detur cíTe cdiftum publiou, iu -
xra illud quod dicii Reyn. c. q í
ckricis.de coracomp.quód pre-
CQ Parifieníls nunciat bannum
nomine epifcopi a Rege.
B aphevs interpretaturtinftor,2 c
baphc tiniftura vrrumqae^ du-
¿lum á bapro, quod eft tingere,
filie colore inficere.Sciuiusin il­
í lud Virg.lib.íiij.Georg.
1
JFfy/r/ifaturor fucata colore. •
iuxtaTcrentiü,m quít,[funt Ba­
phia, vbi tingitur lana.] luftinia-
nus libro vndecimo Co. tita .d c
Murilegulis. 1. [Baphei, inquit:
per quos 6c priuata noftra fub-
ftantia tenuatur, 6c fpecies gy-
nccij confcílx corrumpuntur.]
Idem in ti?u. dc vcftibus holo-
bcris. l. purpiirx. Ad b ap h ia, in*
qutt,phoenices. Nebxif
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
B A p H 1 V s dicitur t in f t o r , 6c ba*
phia taberna tinftoria.l.ij, C. dc
'Murilcg.
B a p t i s m v s eft , ablutto corporis
exterior f a d a 'fub ordinata for­
ma,de Confe. dift.iiij, c.Heceífa-
rium 6c per totam.diftin. De tri­
plici baprifmo. Vide ibidem in c.
baptifinivicem .
B a r ba r i f u n t , qui extra Romanü
imperium f u n t : 6c máxime ho-
ftes.Xnfti in prooe.
B arbarx C h a r i i , de qiiibtis in l.j,
C. de Excuf. arti. lib. x. funt qui
barbaricas veftes intexunt,alitei
diífti phrygiones,quorum ars, vt
ibidem ait Alcia. eft cx auro6c.
coloratis filis, in veftibus homi­
num an im aliúm qu c effigies ex­
primere.
B arboritae , Iixreticorum
C .d e h x r c t. 6cM anich.l.5. quo­
rum dogmata vide apud Atha-
n afH xrcf36,
B A RI L E s , dicuntuFvafaficut.in
alpibus folent habcri.
B ARioNA,id eft,filiuscolumbx,ita
diftus fui? Sanftus Pettus dift.
19.ita Dominus 6cM ar.i6.
B artoxvs , lucernaiuris.ciuilís,fi.c
cum appellat Ang.in l.^.C-de lu»
di. in vrbe Saxofcrraro natus,
annoá Chriftonato.M.cccix.lu-
ris ciuilis ftudio fc fe Perufij an­
num agens xtatis 14. adiun^it;
in quo tantos prógreífus fecir,
vt poftea aniiuin agens xx.Bo-
nonix pubjicc de lu rc refpon-
d e r i t , 6c anno infcquentiibidé
docfor creatus íit, pbft acceflbt
caufarü criminalium faclus eft,
quo^in m uñere iuris imperitia
lapfus iniuria queda furti accufa
tü damnaílc fiu c x tradituv, cüqi
proptcrca in homiufi olFcníioné
incurtiíTe: propter qua Icccffine
d icitur, & priuatim fua ftudia
magno conatu rcpctilTe. Itaque
annum
 #nnum agens is .P if a s , poft ali-
quito Pcruliii ad ius interpreta-
dii vocat’ , magna in.hominu ad­
miratione ac laude vixit. P rece­
ptores habuit in im eciuiK R ay-
mundude F o r m io ,& Ucobum
Buirigartum;vtipfctcftatur i n l .
filio prxterit.ff.de Iníuft.rup.có-
mcntarios in omnes Iuris ciuilis
libros confcripfit: tantoqj in o-
mne litterarii genus ardore a n i­
mi fuilTefertur , vt etiam fenex
Hebrzeiu lingua & M ath em a­
tica didicerit. Cuius rei docu­
mento effe poteft , is liber nuern
Tybcriadis nomine infcripUt.Ca
rus etia imperatori Carolo I l l i ,
propter ingenij doftrinxq> prx-
ftantiá fuiffe, ab coq; is dodoru
iuris ordo plurimis ornam entis
decoratus effe traditur.Obiit Fc-
luiij annu ages petatis 4 6 .a n n o a
Chrifto natoM. CCCLV.pIcri-
que nothum illG fuiffe fufpican-
tur ex iis qux fcripfit in L quidá
cum filius, ff.dc Verbof. oblig.
Tatam in iudiciis au ilo ritatem
affccuiuseft, vt PauI.Caftr.con-
fiLiS8. fcribat temerarium effe''
ab ci’ opinione difcedere. lafoii
autem in Rub^C.de lut.em phyt.
fcribit 5 fe eius v eftk ia femper
adorare.Bartho. Socinus in con*
fil. 31. im.xv.8c Conii. 4 9 . nuin.
vj.Tom. 4.Bartholi opinioni in
iudicando effe adhxrendum, &
cius auftoritatcm in foroferua-
ri ,Hotoman.
B a s e s dicuntur orbiculi illi in q u i­
bus vafa in mcfis collocantur, ne
toralia p o llu a n tu r, quorum m e ­
m in it lab. in l. heres meus,?, pc.
ff.de Leg.iij.quamuls apud iurif-
conf. verba mendose circunfc-
ranrur.Sunt & alix m aiores,vt
feifiones ftatuarum, columna,
rum , fcuffatuarum; funt & fa­
bricarum , qux á fundo confur-
Voc.iur,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
g u n t,& fuppoiltx fabricx fufti-
n cn t pondus,& de k is in te lle x it
Pompo.in 1. pen.ff. de Verb.fign,
B vses ftrudiles funt, veluti peda­
m e n t a , & fcdc^ c o l u m n a r u m
c x lateribus c a lc é q u e ,n on etiam
f o lid o la p id e c o m p o f i t x . A l c . &
B u d . i n L p e n . d e V e r b .l i g .
B a s il ic a dicitur palatium R eg is:
& i n d e d i c i t u r q u x l i b e t ccclelia*
bafilica , q u ia elt p a l a t i u m r e g i s
x t c r n i . D e h o c p e r A r c h i d . Ixiij.
d i f t i n c . n o n o p o r t e t .i j .6 c ibi c o n ­
c o r d i a m . Adde , q u o d bafili-
c a d ic ir u r e c c l c f i a conftru<fta a n ­
t e q u a m fit c o n f e c r a t a , poft c o n -
fe cra tio n e m vero vocatur e c -
c l e f i a . No. Io. A n d r . in c. n o b i s
fu p r a , in v e r b o e c c l c f i a m , d e i u ­
re p a tr o .
B a s il ic a e vix f u n t, quas con fu -
l a r c s v c l p r x t o r i a s VQcant.l. ij.ff.
f l e q u id i n l o c o p u b .
B a s t a v a corruptum c x értcaj/r/pt.
fcrculktiD portandis rebus fifca-
lib, accommodatum : vti patet é
e x l . ? . d c c o h o r t a ! i b . i 2 . C. Ho-
tom.
B a s t a g a r i i , fiue baftazon-
tes , dicuntur baiuli 6c corbulo-
ncs , qui ferunt onera hum eris,
d ifli á ¡IckMIoú verbo Grxco,
quod eft porto as , L a tin e .lu fti-
nian. iib .x j.C o d icis,tit.d eM u ri-
leg.A: baftagarus. l . 4 . [ Quod ad
prxfens,inquit,rem edium perti­
n et, quin tum anim al baftagariis
pro reparatione prxbeatur.] A c­
c u r . nihilo plus f u c c u r r it, quám
folitus eft.[Sunt,inquit,baftaga *
rij qiu cogunt rufticos ad hoc,
vel ftint bechaiij , de domo
principis. ] Becharios Itali vo­
cant la n io s , iiue laniones : fed
d i u i n a t , vt folitus eft aliis in lo ­
cis. N eb rif
B astagiraii fecundlium q u o f -
d a m d i c u n t u r quafi b x f t i x a n a -
h g arix ,
 g i r t x , eo qubd lufilcos angaria-
b a n tá d e ñ , angebácadqulntam
beftiam prxftandam. vt C. de
M a iii. 1. quod ad pizfens lib.x/.
t c fecundum Accuif. baftagiarií
funt de domo principis , quañ
bcftiaríj, primo modo, vclquaíi
vaftatorcs anim alium , fecundo
modo, alirei beftatores.
A dde qubd baftagíarij, fecildíim
Alcia.in ru b .C .d eM u ril.eran t
qui vcftes ad tinfturam fcrcbant
rcfcrebantquc.
B a s t e r n a e , funt tranfennx feu
protefta qux habéturih xdibus
ttanfcundi vel fpamndi gratia.
Alio fcnfu baftcins vehicula
( u n t , fiue Icfricx, v e l , vt cft in
g lo f íi vctetum , eíTeda, qux
qubd^plcrunque rpcculari lapide
claud'crcntur, cadera gloíT. illo
locoluuenalis,
(■ v eh itu r cla u fiU tu f t e c u l a -
rfbus antro,
I lefté interpretatur baftcrnas.
É Antrumdiíit,vt Hieron caueam
bafternarii : Palladlo amites ba-
ftcrnarum funt perticcs quíbus
ca vehicula fuftincntur Seruius
H oncratus,] Pilenra funt vehi-
% cula,í¡curi nunc bafternas vide­
mus.]Láprid.in Heliogabalo [de
t dir baftcrnas & rhedas,] Ammia
nus i4..]Bafternis per latera ciui­
tatis cuníka difcarrunr.JCuía. 13.
obfexc.3o.i,io. C. tit.x.dc A d if .
ptiuat.l.!¿.$.4.
De B a n te E.
BE a r e , i.prodeíTe, vnde beati ap­
pellantur diuites & felices, quia
cxteris prodeíTc poífunt & de­
bent. I. bonorum, de Verborum
fignihcatío.
B ecvardvs , 8c begiiina , velb e-
gutta , funt viri 8c mulieres ter-
r ijordinis, qui etiam aliteivo-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
cantur fiattcs dcpoenitentía.po
his vide Clem, i. dc relig. dom,
vbi Hoftienf. & vide Cíe. ad no-
ftram.de hxrct.vb i damnatur fc-
d a talium beguardorum 8c be-
guenarum. Item cap.cUm ex eo.
de Excc.prxÍat.li.fcxto.8c Clem.
cum ex eo de Senten.cxcom.
B e l l v M iuftum q i i i d f i t , innuitur
23 quxft.2. per Arcliidia.inSum.
t c c iiiftum bcllum.luftum vide­
licet) illud quod íltd e prxcepto
principis , dé rebus repetendis,
vcl propter iniuriam repellen­
dam.Sunt autem feptem genera
bellorú , de quibiis vide Archid,
inRofario 2 3 . q. z.c, 8c iuftií. Et
fciendum qubd bclli appellatio
accipitur dupliciter,fcilicet, pro
ipfo conflidu ; vt in 1. bcllo.jn
prin.de Excufatio. tutor. 8c pro
tempore m ü itix , vt Inftitut.de
cxcufatio.tutor. in princ.
BELOs,di6Ho Grxca,qu^ idé figni­
ficat quod telum ,l.fi calumnic-
tur.dc Verb.fignific.
B e n e f i C i v m fumitur latifld-
me pro omni liberalitate. Mi­
nus late pro liberalitate princi*
pis:8c íic lumptum fignificat lai-
;c 8c ftriílé. L#irgé , vt continct
veneficium ftridé fumptuin , &
. cum ho6 refcriptum 8c piiuilc-
giuin. S tiiíle djcitui beneficium
principis, cbnceftio fafta á prín­
cipe de aliqua re, vel iure;qiiod
cft principis concedentis, 8c per
hoc diífertá refcripto vel priui-
Icgio. 8c ita licet ftriftc fumatur,
tamé cius interpretatio latiifima
cft,l.pe.ff.de Conftit.prin. c.cum
dilcfti.infi.de Donat 8c Verbov.
fignifi, cap. olim. Natura enim
princeps debct eífe liberahsin
his qux fua funt. verbi gratis,
Princeps alicui conceciit doirium
aliquam delatam ipfi princi- |
p i , cum integro ciusUatu. Hjc
verba
 verba fumuntur la tlflim é , fcili­
cet,cum his qu x infunt, & adia­
centibus & omni iure fuo. i. ii
quando cum ibi not.C.de bo.va-
ca.Iibro decimo. Sed pone,prin­
ceps concedit domum , non ap-
ponedo, cum integro eius ftatu:
certe fola domus concelTa vide­
tur,quia verbum domus ,a d illa
non potctt extendi, videlicet cu­
riam, viridarium, & adiacentia.
facit L fi quando.prxallega. niii
aliundefumcretur fcietia , quod
princeps .de illis intellexerit.
Nam fola liberalitas non. eft
1'ufficicns íigiiiíicarum,nííi aliud
fignificatinum co n cu rrat, quia
alias fequeretur, quod coceden -
do vnam rem , videretur aliam
conccderfe.
B e n e f i c i v m iuris, eft id quod
á iure conceditur vei indulge-
Tut. Et horum beneficiorum iu­
lis quxdam funt ordinaria, q u x ­
da extraordinaria , vt illa qu x cx
ffcciali priuilegio quibufdam
fpccialitcc indulgentiir,ficut b e­
neficium reftitutionls in inte^
grum ecciefix vel minori xxv.
annis cenceflum.facis d e ln in­
tegrum rcftit. capit, j. & ff. de
Conftitut.princip.lpenul.
B e n e f i c i v m cpiftolx d iu i A -
dtiani. Require infra in epiftola.
B e n e f i c i v m npux conftitu-
tionts de fidciuflbre.Rcquire in­
fra fideiuíTor.
B e n e f i c i v m n o u x conftitu-
t i o n i s de d uo b us reis f t i p u l a n d i
v c l p r o m i t t e n d i eft , per q u o d
f u b u e n i t u r d u o b u s reis d e b e n ­
di, v e l p r o m i t t e n d i , v t per i p f u m
p of t ul ar e p o f fi nt fe n o n in fo-
i i d u m , f c d pr o parte t a n t u m p o f -
f e c o n u e n i r i , niii fe o b l i g a u e -
rint, dc huic b e n e f i c i o r e nu n c i e -
mr, 6c h o c adi eéi a n o u a conf ti tu-
t i o n e in a f t i o n e d e d u o b u s reis
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
promittendi & ftip u lan d i, quia,
vt dicit Azo in Sum m a,C.eodem
tir.effeéfus duorum reorum pro-
miliionis f u j t , vt fi duo vel pip­
íes eandem pecuniam promiic-
r u n t , aut ftipulati fuerunt, ipfo
iurc iingulis in Iblidum debea-
tur»6c fi ig u lid eb e an t. Poterat
ergo ab vno eorum in folidum
peti, quia vnufquirque eorum i a •
iblidum erat obligatus.
B e n e f i c i v m cedendarum a-
¿lio n um . R equire in fra ,C e d e n ­
darum aifio. Q u o m c d o a iite m
le n u n c ie tu r his iirftrunientis 6c
beneficiis, require infra P.enun-
ciatio, & de hoc in Spe. i i t . d e
R e n u n c i a . finitis partium, vci-
fic.fed not.
B e n e f i c i v m ecclcfiafticum
datur ratione officij , de Prxb.
ciim ieciindumApoftoIum,lxxx%
dift. fl quis á modo. Ergo b e n e ­
ficium tale non confertur ex-
coinunicato.c.cum bonx.de
ta.6c qu alit. quia officiari no po­
teft,ncc fruótus p e rc ip it, fecun*.
diim Goffre.de C ler.excorn, m i-
niftr.§.fi tamen quxris,.
B e n e f i c i v m fcudorumFcde-
i i c i , 6 c beneficium foem inx, h x c
duo,require in lib.fcudornm .
B e n e m e r i t i funt , qui a li­
quod in iign c fcruitium fecerint.
capit.fi quis papa.lxxix.dift*nam
pro prxmio rem unetandus eft:
f c iu ’ lib e rta te ,cap. epifcopus.§.
in criminali, xij. q ij. tamen be-
ncm eritus large dicitur quicfiqi
non dem eruit.l.fcruos.ff.deM a­
nu, tefta. fic quilib et dicitur di ­
gnus qui non eft indignus.c.du-
dum.de prxfumpt.
B e a g e n a e v e lB a rg e n x ,
90^/,l* piltres. C. de Sacrof.
Eccl NoueU*4B.6c 59.
B e r o n e s , lunt facci, quafi pe­
rones,á pera didi.Bud.
h z
 B>!p«c Sciica dixerunt vctcresX .
l.^ .q u x res ven.non pof.R,
B e k t l l v s , cuius mentio fit in
l . v l t . ff.de Pubi, lapillus eft in
India oiiginem habehs, quiin
fcxangulas formas atteritur, vt
hebetem coloris leuitatcm an-
guiorü rcpcrcuffu excitet id vi­ A d d e quod [biarcha] vcl [biar-
gorem,inquit Solinus: ídémque
Plinius,Iib. 37 .cap. 5. Hoto.
B E R V r Vs, ciuitas eft SytIxPhoe-
nices, prope Tyrum & Sidona,
patria Vlpianilurilconfulti. PlU
nius libro quinto , [Berytus, in ­
quit , Colonia , qux Felix lu lia B I B L I v s, a, um , á Biblo oppi­
appellatur .3 Scxuola lib.xlv. Di­
geft, titu.de verborum obliga.1.
qui Romx. ?• Callimachus, [in
prouincia, inquit, Syria, in emí­
tate Beryto.] Paulus quoque in
tit. de Ccnfib. l.j. [Berytos, in ­
quit,i|i Phoenicia. Hinc Beryti’ ,
tia,tium , Vnde Plinio [vina Be-
rytia celebrantur, ] lege ftatim
Biblij. Nebt*
B E s,id eft ofto vncix.?. hereditas,
lnfti.de hcted.lnftit.
B e s t i a s , inquit Vlpia.inl.j. de B i b l i o t h e c a locus eft vbi
poftul. accipere debemus magis
cx feritate , quam cx animalis
genere.
ad B E s TIA s damnati dicebatur,
qui in exercitationem dcpugna-
di cum feris in theatro addifti
e r a n t : qux poena longe mitior
erat,quam beftiis obicftorumrhi
enim protinus laniabantur á fe­
ris , quos beftiis fubieftos inter­ B i b l i o p o l a , eft venditor Ib
.'/i dum lutifconfulti vocat, v tin 1,
poena ad legem Pompe.Bu.
B E R V T v s , vtbs eft metropoli­
ta n a , olim litcraiumftudiis ce­
leberrima , hodie vulgo dicitur
• I
[Lauitus.]
'I
De B ante /.
B IA Kc H A vcl Biarchus dicitur
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
princeps xl.m ilitu m , á bis lo . 6 c
Princeps , d iftu s , vt colli.
g itu r l.iij.C . dc Agen, inreb. v.
biapparet quod b iarchaeftm i-
nor dignitate quám centarcha,
cui eft potcftas centenari j , quia
dux centum m ilitum .
c h u s ]v o c a tu i, qui comparat ne.
ceffaiia ad vitam totius domus
prindpis. /3 ioc enim G rxcc,vU
tam iignificat, principem.
Alias dicitur biarceus,qubd vitx
neceffaria curet.
do quoque Phoenices, dc quo
Strabo,Plinius,M cla.eft &in ea­
dem prouincia Palxbiblos , id
cft,antiqua Biblos. Biblioru me­
m init Ezechiel Propheta, ca.26.
& 27. luftinianus libro decimo
Codicis, titu. qui eft dc Munici­
pibus,8c originaiiis.l.j. [Cinii te
Biblium origine, incolam autem
Bcrytium effe proponas.] Vtra-
que enim Syrix Phoenices eftci.
uitas,& altera ^Iteri finitima eft.
reponuntur libriinam in­
terpretatur liber,theca repofito*
riu m ; qiuemadmodum Daftylo.
theca,vbi reponutur annuli; 0 .
porothcca,vbi fxuftus arborum;
Pinacotheca,vbi tabulx. Vlpian.
lib. xxxi j. Dig. qui eft de Legatis
tert.I.Iibroru..[Libris, inquit, le­
gatis, bibliothecas no cotinerl.]
brorum.
B i b l i o t h e c a , locus quo li­
bri rep on fu ur, quod pl enius ex­
plicat Vlpianus in l.Iibrorum.dc
Legatis iij.
B 1 D £ N s , t i s , g e n u s eft inílrumé-
tif o lib r ij, diflum exeo cp duos
habeat dentes , quemadmodum
iaftri,qu 6 d habent plures.luu^-f
nalis.
riu

Vluehidentis amam , &
vilUcus horti.
villicus
1 ... .....................
► Vlpianuslibro xxxiij xxxiii Dig.
Di?. 1. in -­
ftrumenta. [Ligones, inquit,far-
culi,falces p u iatorix,bid entes.]
Nebrif.
B i d e n t e s annumerat Vlpian.
inicrinftrumenta ruftica , 1 i n ­
ftrumenta. de fimd.inftrum. Eft
autem bidens inftrumetmn fof-
forium, lic di£ium , quod duos
habeat dentes.
B i f a r i a , ideft,bis nupta.
B i G A M V s fecundum Hofticnfi
dicitur qui diucrfis temporibus
& rucceiliue, duas legitim as ha­
buit vxores xxxj.quxftio. j. ap e­
riant.Sed large & interpretatiuc
dicitur, qui contraxit cum cor­
rupta vel vidua.xxxij.diftinc. fe-
liaiim , vel qui duas vxores h a ­
buit, vnam ante baptifmum,
alia poft, xxxiiij. diftin.c.fi quis
viduam, vel quicaftitatcm pro-
rniffam violauit. xxvij. quxft. j.
quotquot,, vt fubdiaconus vel
monachus qui contrahit dc fa-
ftojciimde iure non p o if it, vel
qui vnam de iure, alteram de fa- -
fto , vel qui de fad o duas duxit
vxores, Vel qui vxorcm adultera
poftea fcicntetcognofcit. Nam
non poteft promoueri ad facra,
cuius vxor adulterata eft, ciiam
fi eam virginem duxerit, du poft
adulterium eam co gn o u it, alias
fecus.xxxUij. diftind. fi cuius v-
xorem. Secundum quofdam au­
tem indiftindé bigamus cenfe-
t u r , etiam fi ignoranter cogno-
fcat eam,ficut qui publicam poe­
nitentiam e g i t , vel repudiatam
duxit. L diftin. in capite ieiunij.
Dicitur autem bigamus fecundu
Innocent. iuxta vulgare Prouim*
cialium,quafi bis g a m u s, id eft, Sina m anu lato crifians h a fiilia
ftultus vel fatuus, quia ibiftul-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
B ance I. lor
culti tus dicitur gamiis.Vcldidtui bi- « itiL
li
» gamus á [bis] quod eft binum,8c
[gam a] quod eft m u lie t , quafi
homo binx m ulieris,vel bini có-
iugij. £t licet bigamus ad facer-
dotium promoucri non poíTit, c.
j. d c b ig a . quia prohibentur bi­
gam i, non propter culpam , fed
propter facramenti defcdtum. c.
debitum .eod.ritui, tamen in nev- 111
ceifitate bigamus ordinatur in
fubdiaconum xxxiiij.diftin.fub-
diaconus. Et bigamus non eft il-
Ac qui contrahit cum vidua f i
W R t cognita, cap. debita, p rx a lle .
Ncc eft bigam us contrahens cfi
vnícaóc virgine, de c l e r . coniu.
c.fane.
B i g a m i a triplex eft: vna v id e li­
cet , quoniam quis duas vel plu­
res habet vxorcs. Alia eft , ciim
quis cotrahit cu corrupta. T er­
tia eft , quando q u iscaftitatem
promiflam per votum folennc
v i o l á t , vel quan do fcíenter co*
gnofcit vxorem adulteram , &
cum talibus non d ifp en fatu r; 6c
qui tales ordinat , priuatur offi­
cio 6 c poteftate ordinandi. £ t
fim iliter ordinatus tali ordine
priuatur,vt no.eod.tit.c.ij.
B i m a , id eft duorum annorum .de
Anñu.lcg.l.iij.óc de vfuf. Icg.l. (i
vfusfrudus.
B I N 1, X, a , nomen eft num erale
diftributiuum * fiue d iu id u u m ,
hoc e f t , quod fignificat tot res I<1
illatum q u x diuiduntur fingulis
competere , vt fi d ix eris,b in i ar­
gentei funt viritim diftribuendt,
intelligimius quod fingulis viris
com petunt duo argentei. í o c t x
abutuntur hac fignificatione,ac­
cipientes bina pro duobus fim -
pliciter.Virgiiius i.iL n e id .
fe r r o . Idem iti S.
t } ftATiaqug
 \rAYMq^ Una meus qii& nunc ha­
bet aurea Valitu.
A c c u r i i u s h u H i f m o S i n o m i n a in
bis ta n tu m interpretatur,vt bina
p t o q u a t u o r , quina pro d ecem ,
d e n a p ro v i g i i u : ' , c e n t r a m e t e m
legiflatoris , m a g n o q u e le n fu s
d c t r i m e t o . L e g e in d i c t i o n e [de^
n i . J Eft alia i i g n i l i c a t i o h u i u f -
i n od i n o m i n u m , c u m i u n g u n t u r
nominibus pluraliter declinatis,
v t li dicas , b in a s l i t e r a s t u a s a c ­
c e p i , i n t e l l i g o q u b d a cc e pi
c p i f t o l a s , fed b in as di.xi,quia li-
t c r x , a r u , p ro e pi ft ol a, c a r c t n u ­
m e r o l i n g u l a t i . Hinc e f t , q u b d
Vi M .T .re p tc h e n d it filium C ic e r o ­
y
■. V
n e m , q u i a fcri pfer at fe a c c e p i f f c
k.
duas literas,cum dcbuiflet d i c e ­
re binas: n a m d i c e n d o d ua s , Í1-
I. i
g ni f ic aba t q u b d d u o t a n t u m e -
Jcmcnta accepit,puta,a,b.Nera-
tius lib. xx.\ix.tit. d e D a m n o i n -
f e c l .quod c o n c l a u e . [ B i n a r u m ,
i n q u i t , 9 d i u m : ] 6 c in alia l e g e , d e
feruiiutibus vrb an o ru m p rx d io ­
r u m , c u i u s i n i t i u m eft [Bi nas X -
d e s h a b e o , a l t e r a s tibi l e g o , ] v-
f r o b i q u e i i gn i fi c at d u as dcunos.
N am x d e s piuralitei declinatu,
v t d i x i m u s in d i i f i o n e i ^ c k c u J a , ]
d o m n p r i u a t a m i i gn i f i c a t . Q t i b d
i i d ixi iTetuuas x d e s , i n t e i l i g e n -
diim eilet quod h a b e b a t duo le -
pla.: q u a n d o q u i d e m x d e s t e m -
p iu m iignificat in v t r o q u e n u ­
m e r o , aut, q u e m a d m o d u m A c-
ci irfius i n t e i p r e t a r i c o w f u c u i r i n
bis t a n tu m ,q u a tu o r tcinpla.
B x S P C L L l o , idem opinor qui
v e r f i p e l l i s , id eft, v e t e r a t o r , I l i -
j iius,'7rcxJr^07ruc. M a r c e l . l . 7 2 . §.
4 . ff. dc S o l u t i o , [ N u m e g o e t l i
b i i p e l l i o n e m , a u t ^lias t u r p e m
d e d e r i t h o m i n e m J d e i n Iit.] V I -
pian.l.ii.ff deE uift. [S iira q in s
l l i p u U n li f p o a d c d t >infiiiifi e f f c ,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
f a r e m n o n e f f e , b i f p e l l l o n é nOn
eííc'.1J V b i [ V i í p e i l i o n e m ] i n Fl o-
l e n . i i b . l e g i t u r , v t &: a p u d M e -
t : a n H m , i n 1 7.fi\ a d S . C . T r eb c I .
A p p e l l a r t o n i s o r i g i n e m in Arca-
d u a i f a b u l a p o f i r a m e f f c afte-
rit H o t o m a n n u s , q u a m I l i n i u s
l i b 8 . C . 2 2 . e x p o n i t . Ii c e r t o s h o ­
m i n e s f t a g n u m q u o d d a m tranf.
i n i f f o s ili l u p o s t r a n s f i g u r a r i tra-
d t i n t ; 6 : p o f t a n n o s n o u e m , e o in
h a b i t u c o n f e c i o s íd e ín ftagnum
r e m e a n t e s , p tiilin u m habitum
recipere. V n d e v e rllp e lle sd itfti,
a p u d i a b i i i m e a n d e m r eci pe­
r e v e f t e m . ad h a n c f a b u l a m allu-
f i t f i n e d u b i o P c r f i u s S a t y r . s . his
veri ibu*' .
Sin tu , c u m f u e r i s noftra paulo
a n te artriAy
FelltcuUm v e t e r e m retinetis 5 ^
fron te polituSy
Ajititav^ v a p id o ferua^ f u b peño*
re v u lp em i
dederas fupra repeto , fu*
n e m q u e reduco.
B i s s e x t v s a p p e l l a t u r dies il­
l e i m e r c a i a r i s , q u i i n q u a r t o quo
q u e a n n o i n t e r p o n i t u r , m e f c Fe-
, brwavio, d i e f e x t o C a l é . M a n i a s ,
y n d e b iflexu s d ic it u r , qubdbis
, n u m e r a m u s f e x t o C a l é . Martij.
, Sfed v t a l t e r u m a b a l t e r o diftin-
. g u a t t i r , i n p r i o r i d i c e n d u m eft 6.
C a l c n d . M a r t i j , d ie i nt erc al ari ,
i n p o f t e r i o r i l i m p l i c ; t e r fexto
C a l c n d . M a r t i j . Eii a u t e m inter­
c a l a r e f e r e i n t e r p o n e r e . Caufa
v e r b a d i i c i e n d i i l l u m d i e m , ea
ni mi run 'i f u i t , v t c u t f u s folis cu
n u m e ro d ie ru m cogrueict.quod
iieri n o p o f l c t , nifi q u a r to q u o ­
q u e a n n o dies v n u s adderetur,
q u i c o l l i g i t u r e x q u a d r a n t e , hoc
eft f e x h o i i s , q u x a d c o p l e n d u r a
Vfolis
 B ante L Sc o. 105
foiis curfuiii poft trecentos fc- L item OffiIius.de A d iL c d ift.d e
xagintaquinquc dies fupcrfunt, quo & fupra in ver. [ Balbus.]
'dc quo multa apud Macrobium B L A T T A, os naris anteiioris pux-
in primo Saturn.Celfus de Verb. p u rx ,l.t C .Q u ? res ven.non pof,
figni.l.cum biíTextus, 5 cc.vbi Ac- Lam pridius in H clio g ab .
curiius multa delirat. Nebr.
j i s s E x x v s habet d ic sc c c ix v j; Parauerat fuhei blatta & fetico
vt not. in L ciim bilTextus. ff. de O' iocco intortos. Hiric^
Vcrb.fign. Et vnde dicatur, nor. B l A TTE a r i i in Lx.C.Theodof,
Bern.in c.quxfiuit;de Verb. iig. de Excufat. lib. 12. titu).
8 c not. ff.dc Statulib.in leg; chin X
Blatta fericad.vLC. T h co d o f.d e
heres.§.Stichus; M u r ile g u l.lib .io . tit. 2 0 . 5 c pal­
B y s s 1C V s, a,um ,íiué[byffinüs, lium Blattofericum apud Vopi-
a,um,[eft res cx byffi materia co fc u m in Aureliano.
ftans.Eft autem by íTus genus l i ­
ni candidiifimi circa Elidem A-
B m t e O.
' chaix nafccns, «e q u e vfquam
•' feré a lib i: quemadmodum Car-
* bafus in Hifpania iuxta Tarra­ B odones fiue Botones quid, ff. dc
conem ; de vtroque Plin.eft au­ Term ino mot.
tor li. ip.Nat.hiftorix. Byfli m e­ B o e t h i lo g ifta ru m , adiurorcs
minerunt facrx literx in vtroque eorum funt qui rationes p ub li­
teftamento. Matiiahus li. xxxix. cas difcutiunr.Ec inde Boéthius
'tit. dcPublicanis.l.fin.Xylocin- nom e accepit, enim G rx -
hamomura , opus byftinum Í vbi c e ,L atin e dicitur adiutor fecun­
t)ro byffico mendose buificum dum Accurf C. de tab .fcrib is, 5 c
lcgitu'r.Nebrif. log.lib.x.
B o L i D A vel [ bolidis ] eft maíTa
D e B ante L. plum bi q u am m ittu n tn a u tx in
<v m ate ad experiendum profundi-
B l a c h e r n a e , nouum palatium tatem .v n d c,
Cohftantinopoiitanum, 1. 19* C .
de Sacr.Eccle.vnde Blachetnen- iier bolidam plumbi dic majfam
fis portus , Blachernehfe tem ­ figniflcariy
plum,Blachernenie fuburbium. ter q u a m nauta folet mfirU ex­
B i A D V M, fecundum Accuif. iri plorare profundum.
Ltriticum.de Veib.oblig. dicitut
omne quod in area te ritu r: qux B o M B Y c IN V s, a, um , quod eft
diffinitio etiamBait. pU cctin 1. á bombyce; Eft autem bom bix
p rim a , §. de co opere, de Aqua verm iculu s, cx cuius capillam e-
pluutaarcend; to*depeftitur, quod vulgo dici­
B l a n d i r i iibi apud Vlpian. tur [firgo ] fiue [ feda. ] G allis
in I.iij. de Admi. tut. eft fcipfum Toyc.] Nam fericum longe a®
fallere. iud cft , quam quod p utat
b l a s p h e m a r e quid i i t , docet Bar. vulgus incertus loquendi a j t i-
in Litem apud Lab.^ a itd e iniu. fcx td e quo in verbo [ Sericum ]
B L A E S I , tcfte Budxo , funt qui Sunt ig itu r veftes b o m b y c in x ,
certam aliquam iitetam expri- . q u ^ i g n a r i harum rerum vocant
ACA.C «90 m$ i;Í ÍA 99 A w ^ iriu u e n a iis,
h 4 Ha

N
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
 Hafu n t quAtenus fudayit in cy -
clade^quamm
Delicias ¿ r pam iculus bomby-
ctntis v r it,
Vfpiaii.lib. 33.titul.de aur. 5 c arg,
Icg.l. vedis.[Vcftiaicníofum,in­
quit, funt omnia Janea lineáque,
(erica vcl boinbycinaJNébr.
B o m b y c i n a vefiiincnta appel­
u lantur, qua: ex bombycum ver­
mium telis confefta íunt. 1. v e ­
líl dis deam. & arg.leg.
. t
Bo N A , ofum,inqukFeftus,dicun ­
>í
tur fubílantia retum: íic di¿ta,
1 qiibd viris bonis digna í’u nr.Sed
^liter vulgus accipit bona, aliter
fapicntcs.Yulgusnaque imperi­
’» tum ea tantum appellat bona,
qux funt fortunx fubiefta, cum
illa infimum gradum in gen eie
bonorum obtineant, imo vero,
fecundiim Sroicos, neque omni­
no linr bona iimplicitei: extera
vero bona cum additamento,
aut bona vcilia, aut bona iucun-
da.lurifconfulti tamé, quia cum
vulgo bi ad vulgum loquuntur,
bona vocant patrimonium 8 c
cenfum cuiufque, vi Vlpian. tit.
de Verb. fignific.L bonorum ap-
pcllatio.Scc. Nebr.
B o n a dicuntur f i c , á beando,co
quod beant.i. beatos faciunt vel
pro funt. Nam [b e are, ] idem eft
quod prodcffe ;& quod prodeft,
beat.l.bonorum.ff. de vcrbo.fig,
Sumitur autem hxc didio pro
omni bono v t i l i , delcdabiii vel
honcfto, [piritualivcl tempora­
li , vt ude anima; In iute autem
hxc di£Ho bona in plurali , 6 c
ncuttaliter,fignificat res noftras
qux funt in dominio noftro vcl
quah.in d 1.bonorum.& ¡ f fas res
uio proprio fignificato commu-
nitex accepto fignificat, dcduito
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
xre alicno*Quandoq;autem nori
deduffo fignificaie concluditur.
V.G.Teftator legat alicui certam
partem bonotum , 8 c ibi bona
dicQtur d edudo xre alieno. 1. tii
auté ff.dc le g .i.N a fenfus eft ,
per heredem d cd u d o omni xrc
alieno dc h e re d ita te , legatarius
habeat quarta in bonis qux fu*
pcrfurtt, i. quotam fibi legatam,
8 c fine onere creditoris , vt in 1.
p rx allc. Sed vbi teftatot herede
inftituto legat Titio omnia bo­
na, vcl per fidcicommiffum vult
reftuiii i fignificat x sa lien u non
deduci,Imo tranfire ad legataria
veJ fideicommiflariuirn Et itai-
dem fignificat quod hereditas. 1.
ná quod*§.fi;Cu Lfeq* ff. ad Trcb.
F in a lite t, hxc d i ¿ i i o [ bona,[fi­
gnificat latiííim é omne quouis
modo poteft prodcffe. Et prout
in iure accipitur,in comitiuni fi­
gnificato fignificat quas funt in
lioftro dominio, vel quafi,dedu-
(ko xre alieno. Significat etiam
h eied itatem , quando probabile
mediucommodius hoc declaiat.
£ t fic bonoru appellatio aut eft
ciuilis aut naturalisiciuilis enim
fignificat ficut lex, bc cius figni-
ficatum fe adap tat, & in bonis
annumeratur,fi quid eft in aftio-
nibus, petitionibus, perfecutio-
nibus.Lbonomm.ff.de Vcr.fign.
B o N A a d u e n titia ,c a ftre n fia ,q u a fi
c a f t r e n f i a , p i o f e ¿ l i t i a , q u x fint,
v id e in ver. [p e c u liu m .]
Bo K A d uitatis abufiue publicadU
¿la funt.Sola enim publica funt,
q u x p ^ u l i R om ani fu n t, legC
bona.ft. de Verb fig.
B o N A m aterna, 5 c materni gena­
ris funt illa , q u x cx matre vel a-
uia debentur filiis familias , vel
emancipatis deferuntur, bc qua-
doque pronepotibus,puta
auixipfo rum .
B o UA
B O lí A [ vacare,]cft ¡pfa dominum
non habete.
B o N o R vM[poíTeiror]dícitur ille ,
qui de iuie prxtorio alteri fue-
c e d it , quia bonoruin poíTeífio-
ncsa prxtore funt in u e n tz . Et
cft differentia inter bonorum
poíTeíTorem & h zredem , quia
bonorum poflcifox de iure p rz-
torio fuccedic. Inft. de bonorum
poíTcífio. §.j. & ff. eo.titulo. per
totum:6c eft noíncn iuris,vt no­
tat Ber.de cau.poiTcf. &c proprie,
¡n glof. iíij. 6c ff. d eV crb o ru fi-
g n ifl.h z red itas. Alhid eft pof-
feífor b on o rum , dux diftiones,
non nomen compoíltum, figni­
fi cans faftum 6c non ius, fed he-
tcs fuccedit ^de iure ciuil.
B o N o R VM[poíreflio]ponitur pro
vna diftione fccundiim Azo-
nem, 6c fignificat ius recipiendi
perfequendíque 6c retinendi i l ­
lud quod in bonis illius eiat cui
fuccedit de iure p rxto rio : 6c dif­
fert á petitione hereditatis, q u x
eft de iure ciuiiiívt lnftitut.6c ff.
prxalleg. Item eft ius quod pcr-
fequimwr, 6c in hoc differt ab
aftione hereditaria vnluerfali,f.
poffefforia h ere d itatis. petitio­
ne. Et quando ponitur pro v-
na diftione , vt bonorum pof-
feffio,fignificat hoc íus.Si autem
dicitux poffeflio bonoium , tune
fignificat faftum. Diulditur a u ­
tem bonorum poffeífio,quia alia
eft ordinaria, alia eft extraordi­
naria. Alij diuidunt bonorum
poíTcífionc in has duas fpecies,
f c ilic e t, bonorum poíTeílionem
fccundiim tabulas teñam cnti,
6c bonoru poíTeííionem contra
tabulas teftamenti,vt j.dicctur,
B okorvm f poffeffiones ] cxtraor-
dinarixfunt dux , ex teftamen­
to, fcilicct,fecunduin tabulas,8c
contra tabulas. £t quatuoi ab
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
inteftatd , fcilicet bonorum
poífeflio vnde libe t i : bonorum
!
. polfeffio vnde co gn ati:6c bono­ n1
rum poífeffio vnde vir 6c vxoia
quarum defcriptiones fu b iicicn -
tur.
B o n o r v m Cpoflcífio]extraordina-
n aiia dicitur duobus modis*
V e lq u ia non cft ftabilíta certa
parte e d i f t i , fcil. ex tcftam entc *
tan tu m , vel ab intcftato t a n - r-
tiim , fed vt v a g a ,quandoque ex
teftam ento,quandoqtíc ab in te -
ftato defertur,6c copctit tan tiiiu
his qui vocantur cx nouis le g l-
bus,vt ecce,m ater, aliis in tefta­
m ento inftitutis,pofteáin puer­
perio d e c e ífít, 6c filiü quem g e -
ftab atinvcero prxteriit. F ix fu -
m ítur enim filius hic inftitutus»
6c habet bonorum poíTeñiopem
fecundum tabulas, 6c fep tím am
partem extraordinariam. C u iu s
bonum eft exem plum fecudum
leg em C orneliam , tam ex tefta­
m e n to ,q u am ab ,in tcftato , q u x
fingit eum qui m oriturin cap ti-
u itate, dcccififfe ipfa hera c a p ti-
uitatis. £t ideo q u ilib et poteft ei
noua lege C ornelia ex teftamen­
to 6c ab in tcftato fu cced ece, Vt
lnft.de bon. poiT.^.fcptima. Di^
citur aut extraordinaria pofTef*
fio, quia ius non tribuit vt C a r - '
boniana,6c q u x datur v e n tri, 6c
q u x datur gratia litis agnofcen-
d x ,v n d e 6 c extraordinaria datu t
fine caufx c o g n itio n e , q u x in ¡i'
■f-
I* ‘
ordinariis,quia om ne ius tribuito
neceffaria eft. Item bonorü pof- is
feifio aliter diuiditur , quia a lia
dicitur bonorum políeífio e d i-
ñ a l i s , vt q u x cx cdifto prxtotis
mortui decernitur. Alia verb bo­
norum poíTcífio d e c r e ta lis , q u x
á viuo p ixto re decernitur. V cl
quia hodie non eft neceffarium
e am dccctni v c l dari. P i c i t u t
h s e n im
 • » »

tí)U Vocab.vtriufqüe luríi:.

tnim decretalis,fme iudiciahs, a cantur fubftituti eís. Petiiritú?
iudicis prxfcntia , qux in cius a- autem cx originalibus rabulis
gnitione^xigitur,fecüdum Azo- tantum , no exemplo. Itemfi Hat
nem : polfct 6 c illud d ic i, vnam quxftio de tabulis,debet proba-
clTc bonorum pofTcífioncni cdi- II cuiufcunquc in téñtioper fe­
¿ialem , 6 ccandcm cdiftalcin,jp* ptem teftes, 6 c non per dúos tan-
pellari decrctaicm vcl iudicia- tüm^ fecundiim Azon.licét qui­
Icm ; ex eo quód accipit effica­ dam dixerunt contrarium.Si au­
ciam ex pr^renria iudicís.. Nec tem tcftator non facit teftamen-
eft differentia ínter decretum 6 c tum in fcriptis, fed in verbis,vel
dccrcraJem,!icet quídam dicant nuncupatione rcium vel homi­
contrarium.Rcpcilunrurautcm num , datur bonorum poffeflio
i bonorum poffef. qui amife- fccundiim nuncupationem te»
runt libertatem vel ciuitatem, ftamenti.
vr ff.dc Bonoium poffeíT.tit.ge­ B o N o R V M [poffeífio] contra ta­
nerali,!. cdifto. Petitur autc ho­ bulas , quam prxtor liberis pol.
nor, po ffeff.á libctis intra annum licetur,iecundüm Spccul.in tra-
v tile m : ab agnatis autem 6 c co­ ftatu de libcl.tit.de teítam.§. fe-
gnatis infia centum vtilesdics: quitur videie.vbi d í c i t ; Eft 6 c a-
6 c fl pl uies fint in eodem gradu, lia bonorum poffeífio contra ta­
omnes admittuntur. Si Autem bulas, q u x datur filio vel ncpott
repudiaucrint, vcl tempore fint prxterito contra teftamentum
cxclull, ftatim poíTunt admitti partís v d a u i qui filium vel ne­
fequcnrcsiní'ra eadem tempora, potem in teftamento fuo vcl vi-
vtinllitut. eod. titul. §.Iibeus, ta p txteriit: 6 c datur ctiam in ta­
traque, b u lis , fi filio vel nepoti legauit,
A d d e qubd bonorum poíTcífio- ipfe tamen Icgatum noii agno-
nes cdiftalcs appellantut'quas u i t , 6 c fecundum Azo. in Sum.
ordinarias vecanc, qux quidem eo.tit. defertur liberis naturalib.
ius tribuunt. Decretales verb 6 c legitimis tátüm , puta adopti-
funt qux vulgo dicuntur extra- uis.ltem natis 8 c nafcituiis.ltem
ordinarix ; 6 c hx funt fad i,q u a - emancipatis prxcipué, 6 c his qui
lis eft Carboniana , 6 c qux ven- erátin poteftate'dcfun¿li, 6 c da­
tris nomine decernitur, 6 c his tur illis ex quibus potuit aut he­
fimíles , qux omnem vim ex de­ reditas , aut bonorum poffeífio
creto Prxconis accipiunt,vt ele­ peti de iure communi. Datur au­
ganter docet Alciatus in l.dela- tem á patre n a t u r a li, 6 c in ado­
ia.de Verb. fignif. ptione nó habet locum hxc bo­
B o N o R VM [ polTclfio]fecundum norum poffeífio, nifi inftituátut
cabulas , eft ordinaria ex tefta­ ab co h e re d e s, 6 c alius eis com­
mento. Et diciiui effe cx tefta­ mittat ediftum .ltem alia eft bo­
mento fecundum Azc.non quia norum poffeífio contra tabulas,
iuuatur ex voluntare dcfunófei, fecundum Spcc. ibideyn,qux da­
fed quia non habet locum , nifi tur patri vel matri, ayío vel proa-
exiftcnte teftamento , 6 c datur uo, fi fint prxteriti éx teftamen*
fcriptis heredibus, 6 c cis deficie- to filij vel nepotis emancipati
tibus vocantur fubftituti. £t in . gratis 6 c fine p e c u n ia , cum quo
de fubftitutis deficientibus vo­ non eíj ftftiun paftam ne patcx
vcl

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 veiau^ inquietaret fua iudícia: B o n o r v m [poíTeífio vnde agn ati
ncc receptum eñ ab co, quatum
fatis cñ,qui etiam nec miles nec
in militia d ece ííit.lté fecundum
eundem ibidem eft alia bono­
rum pcíleíft o cótra tabulas q u x
datur patrono prxrerito contra
teftamentum Hbcrti, fi fitm aior
centenario ad recipiendum per
patronum teriiam paitcm lib
dcbitam de iure, & datutpatro-
no li íit prxteritus omnino', vel
ctiain li lit ftbi minUS tertia p ar­
te le g a tü m , 6 c tune datur pro B O NO R VM [ p o f l e i f i o v n d c c o g n a -
fupplemento vfque ad tertiam
partem.Et differt in hoc fecundü
Azo.á bonorum poíTeííione q u x
datur liberis, quia tune hxc d e­
mum darut íi hereditas liberti
flt adirn,ralteni ab vno de here­
dibus. S e d ilia q u x datur liberis B o n o r v m [ pofléífio vnde vir 8 c
fatis eft qubd quis potuit cífc
heres,licét non potuit petere fe­
cundum tabulas bonorum pof-
feílioncm. Item n otád u m qubd
querela inofíicioíi teftamenti fe-
re hoc Ídem operatur quod bo­
norum poíTcífio contra tabulas,
quia teftamentú refcinditur dc
faifto.Sed Spec.dicit,qubd d c iu -
ic fciíTum 6 c irritum eft. S ed in
hoe differunt , quia bonoiam
poíTeífiones omnes prxtorix a- B o n o r v m [poffeifio extraordinaria
óliones funt, vel e d iá a prxtoriar
Querela autem iiioificioli tefta­
menti ciuilis eft.Et prxmiíTx bo­
norum poíTeífiones ordinarix
flinr , 6 c competút cx teftamen­
to. Alix bonorum poíTeífiones
competunt ab iiiteftato.
b o n o r v m [ poffelfio vnde liberi,]
fecundum Specui, vbi fuprá, §.
vifo. daiur filio emancipato,
quando pater decedit ab inte-
ftato; tc eft ordinaria, 6 c eam
non habent liberi in linea nva-
terna. 1. quoties. C.de fuis 6 c Ic-
gitim .hxicdib.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
vel vnde leg itim i] ordinaria eft,
6 c fecundum Specui ibidem da­
tur proximis cognatis coniun-
ólis per virilem fcxuna poft lib e ­
ros ab inteftato. Et nota, qubd
bonorum poftcílio vnde leg iti-
Vni,nó eft caput fpeciale,fed g e­
nerale,concurrens cum aliis fpe-
tieb us bonorum polfeifionisjfci
licet cQ vndeliberi,vnde ag n ati,
vnde co g n ati, vnde cx lege 6 c
fcnatttfconfulto.
t i j l i i m i l i t e r o r d i n a r i a cft , 6c f e ­
c u n d u m S p e c u l a t o r e m d a t u r his
a b inteftato,qui per focm ineu m
f c x u m c o n i u n ó l i f u n t , v t , fi n e ­
que lib e r i, n equ e legitim i exi-
ftant, cognati proxim i fucced at.
vxor ] fim ilitcr ordinaria e f t , 6 c
d á t u r v ir o , m uliere ab intefta-
to decedente.,agnatis vel cogna­
tis non exiftentibus , vel é con­
I"
i,
C
tra datur mulieri viro ab in te -
ftato dcccdente , agnatis, 6 c co­
gnatis non exiftentibus. E t h x
omn^s ordinarix quatuor bono­
ru poflcflioncs competút ab in -
tíííiato. A lix verb q u x fequun*
tu r ,funt extraordinarix.
eft,] q u x nom ine caret, fe c u n ­
dum Spec. i b i d e m , 6 c com petit
his qui ex lege, fenatufconful-
to 6 c conftitutionibus principii,
tá ex teftamento q u á ab intefta-
to venifit,fcilicct,vt cum aliquis
v ult fuccedere patri fuo quem
ab inteftato dcceífiíTe in u cn it,
ciim ab hottibus r e d i t , vel ciim
á captiuitate fu erit cm acipatus,
6 c fic iure ciuili cum cognatis
in fucceifione iure poftlim inij
petit fibi hanc bonorum poíTef-
fioncm concedi.
B a N O R V M [ polfeflio ex le g e
C o r n e lia ,]
 Cornelia , ] codera mododatut
filio emancipato de iuie ciuili
incognito , ciim vult fucccdeic
patri decedenti ab inteftaco a-
pudhoftcs in c ^ t iu it a t e .
B o N o R VM poiTeflio extraordi­
naria Tcptima, datur vno modo
patrono volenti fuccedere liber-
roab intcftato decedenti iinc li­
betis. Alio m odo ñlio volenti
fucccderein bonis matris,vel e-
L conucxfo.Et datur alio modo i n ­
'I' fanti vcl curatori cius , volenti
fuccedere ex teftamento matris,
qux teftamentum mutare non
M
potuit, prxucnja m orte, cum m
Í
puerperio decellic, Sc alios ñlios
£ coheredes inftituinDatur autem
J, r
hxe bonorum polTcifio filio
doptiuo, vel arrogato voleti fuc-
cedere patri adoptiuo vel arro­
gator! ab intcftato decedenti.
Omnes autcin bonorum polfef-
ilonesprxmiirxius tribuunt,fed
qux fequuncur ius non tribuunt,
licet fafti iinf.
B o n o r v m poíTeífio Carbonia-
na eft illa , per quam filius i mpu-
bc$ volens fuccedere in bonis
patris ab intcftato, taquam pro­
ximior , vcl rumpere teftamentii
u per contra ta b u la s, vel dicere
ipfum nullum ipfo iure,ciim fue­
A rit prxteritus, ciim obiiciiur fibi
controuerfia bonorum Sc filia­
tionis , vel mouetur fibiquxftio
ftatus>puta quod fit feruus,petit
pet Catbonianum poíTclTor in*
ftitui per controuerfiam n?otam
dc bon is, &: hliaiionem 6 c qu x-
flioné ftatus, vfque ad tempora
pubertatis fux differri. Et datur
ibliim cognitione luminaria.
Require infra[Carbonianum.]
B 0 H o R v M poíTeífio nomine
ventris, datur mulieri prxgnanti
in bonis mariti,in quibus fecun­
dum dignitatem fuam fibi 8 c fa*
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
m ilix fux alimeta conftituunruf,
B o n o r v m [ poíTeífio ex edifto
diui Adriani tollen. ] datur ali­
cui volenti fuccedere in bonis
alicuius ex teftamento in quo
inftitutus vcl infcriptus eft, cx
co quod oftendit teftamentum
non cancellatum nec abolitum,
nec in aliqua parte fua abrafum,
fecundiim Alber.Et datur voleti
fuccedere ab inteftato, fecudum
Goftr. quod probat fecunda pais
lubr. q u x dicit de fcripto here-
de. Sed ratio Goffr. dicit contri
in S u in . Hoc tamen notandu fe­
cundum Spec. de bon. pof.qubd
bonorum poíléífioiies olim fue­
runt viiles,fcd hodie funt inuti­
les 5 prxteiqu am in quinque ca-
fibus. P rim u s, quando viuote-
ftatore pofthumus prxteritus de-
c e f lit , quafi viplcatur teftamen­
tum ruptum iuris folcnnitate,
ciim nihilominus heres fcriptus
ex ifto teftamento petit bonoru
polTeifionem,vt in i. pofthumus.
if. dc ln iu,rup . 6 c irrit.teftamenr.
Secundus eft in 1. filius, eod. tit.
Tertiusjlnftitu.Quib.mod.tefta-
ment.infirni.§.i j.Quattus in lege
heres, ff. deD ecret. ab ordin.fa*
cicn. Q u in tu s, in 1. xquiffimii.?#
ij.cod.titu.& 1. filius. C. d e in o f
fic.teftam.
B o N o R V M [ poííeífio ex tefta­
mento militis in m ilitia decede­
tis,]n on datur patri, vel auo, vcl
proauo, vel contra tabulas,vtC.
de Teftam .m ilit.l.ne quidam. Sc
1.milites.
B o N AB F i D E I e m p t o r dicitur,
q u i Í g n o r a u i t r e m a l i e n a m elTc,
v e l p u t a u i t v e n d i t o r e m habere
i u s v e n d e n d i , f c i l i c e t , e i f e procu­
r a t o r e m v e l t u t o r e m . f f . de Vcrb.
fignific.l.bonxfidei
B o N A E f i d e i p o i r e f i b t e f t , qui
Mcdit fc aliqua icm iu ftc retine-
XC)
 t t y fed m a l* fidei poíTeíToi eft,
qui in iu ílé fcit fe aliquam rem
poífidere, vt ¡n reg. poffeíTor.de
ReguU ur.lib.vj.& Inílit.de vfu-
cap.per tetum.
Bo N VM & x q u u m ,te íle B u d x o ,
l.j.íf.deluíl.& iur.abfolutam bo­
nitatem , xquitatém que llgn iíi-'
cat,& ceu iuris m edullam .
Bo NVM nomen facerc , dicitur
creditor, qui debitorem d eleg a­
tum adm ittit , exiftimans lo l-
ucndo effe. 1 . inter. §. abelTe. ff.
Mandati.
B o s co rn u p eta, eft bos qui facile
cornu petitjid eft,cornibus pun-
git.
B o v e s non continentur fub ap­
pellatione ium entorum , fed p e ­
cudum vel armentorum, ff. de
Verb.lignific.l. boues;'vnde li le­
go armentum , continentur bo-
ues.ff. de L ^ a t . i i j . l . feruis. §. ar.
mento.fed ii lego iu m e n t a , non
continentur, l.leg atis.§ .iu m en -
tis. eodem tit. 6 c ff. de A d i i ,
edift.l.xdiles.
B o v l e v t a , quem Grxci /?h-
MUTÍW, l. S?. C. de Epi. 6 c Cleffi.
in P r ,
De B ante R .
B r a b e v t a e , Latiné defigna-
totcs appellantur. 1. athletas, de
iis,qui not.infa. G t x c i s
rrdj. Sunt autem qui conftituen-
dis pompis prxfunt,vnicuiq; in ­
cedendi locum 6 c ordinem prx-
fcribentes,nondiifimili munere
eorum, qui Romx vocantur nia-
giftratus cxremoniarum.
B P- A c 1 E A R IV s eft ille,qui fc^
cat aufum in tenuiftimas lamí-?
nas,qux dicuntur btaéfex , vt a-
pud Virgil.lib. 6 . A n eid .
T e n u i crepitabat b r a ñ e a v ^ n to .
Inde bra¿learius di£lus. lulius
Pirmicus libr.j. Mathcfcos, [Vc-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
n u s , in qu it, aurifices, inaurato-
r e s , braélearios, & argentarios
facit.]luftinia.libr. decimo Cod.
de Excu. artif. L j. [Arrificcs,in-
quit,bra(ftcarij.] Accurf. Penta-
burgos inierpretatur,id eft , qui
faciunt q u xd am rotunda 6 c in ­
firma circa caput equi volubilia:
fed in qua lingua dicantur h u -
iufmodi artifices p e n ta b u r g i, c -
go fateor me ignorare: qu em ad ­
modum poiTum p erfan d e iura-
re,Accurfium omnino nó in te L li
lexiffe , quid b radearij nom in e
iignificarctur. Ant.Nebrif.
B r a c t e a r i i in 1. j. c , de Excufat.
artifices dicuntur,qui auiu mal*
leis tufu m , 2c ad quamuis te n u i­
tatem d u d fie , rebus inaurandis ii
inducunt.N am b ra¿lex fiipt auri
tcnuiftimx lam inx.Bu. m
B R a jv I V M, v id o rix p rxm ium .
B R E P H O T R O P H I V M , locus
eft, vbi infantes expoliti p ub lice
a l u n t u r : nam interpreta­ I ii
tur in f a n s , alim en tu m , i-*
fic orphanotrophium ,dicitur, v- n
bi aluntur o rp h a n i, & ich th yo -
trophiu vbi plfccs , perifterotio-
phium vbi colfibx. lu ftin ian u f
in C. tit. de facrofand, ccclcf.L
illud, vbi mendosé bephotro-
phium le g itu r,c x p u n d a fecunda
litera. Itcm Sc iteru l.fancim us,
atq ue iterum l . v t in tcr.h ab étq ;
accentum in penúltim a. Neb.
B r e p h o t r o p h v s ap p ella­
tur gubernator infantium pau­ ]l
Mll
perum , & oiphanoriim , 6 c ore--
phcjAophium locus vbi huiui^ k
Í
m oM infan tes publice alan tur.
B r e v i a r i a e r a t i o n e s , q u x in
b r e u e c o n t r a d x fu n t.S cx u o la ,L
Vlt.ff. d e p e c . l e g a r . [ A n p e c u l i o
p r x l e g a t o , & c e n t u m a u r e i , iSc v-
furx eoium d e b é tu r , cum ratio­
n ib u s b rc u ia r iis & f o r t e 6c v i u -
ra s c o p l e x u s f it .] Vlp.l.3. §. e . ú u
icq .
 f c q . L o g a r i u m o pin or h o c a p p e l.
l a t . S u e t o n . C a l i g . [ O rdinario
c u id a m d ilp e n fa to ti breuiariuin
l a t i o n u m a f f e r e n t i , paropfidem
le g u m i n i s p o rrcx iffe .]
B k e v i t e k , n o t . lo a n . Cald.in
c o m m e t o fuo fuper d ecreta, c.cil
dile<ftus.de c a u f pofT & propri.
lo a n . Andr. dc te f t a m .c .u l i .6 .
L R K V i s , b r e u c , b re u iariu in , di­
cu n tu r epiroinx iiue c o m m e n t a ­
rioli rerum fummas c o i n p l e d é -
ies,q u x vocant fuminaria.
B r e v i a t o r e s qui fint, n o r,
in A u t h .d e C o n f u .8 c funt e t i a m
n in curia R o m a n a officiales qu-i
fic d i c u n t u r , q u ifc rib u n t & di-
¿\ant refcripta curix R o m a n x .
d Sreviloq^va. h x c difirió fi-
gnificat fubliitutione q u x b r e -
uibus verbis co n tin et r u b ilitu -
u o n e m , c u m u la tio n p , feu m u U
r' tjplicationcm .Etiam b rcu ilo q u a
eft illa fubfti tuiio, qua fub ftitu-
i
..
tionis vnius perfonsp ad aliam fit
rcpctÍLÍo. I tc m breuiloqua illas
tot 6c codein m o d o fignificat
iubftitutiones , vt fignificat eius
verba,vel q u x u is aliu nd e f u m -
pta fignificata. E t dicitur b r e u i­
loqua , quia breuibus verbis f it,
Si brcuibus verbis c o m p r e h e n ­
dit plures f u b f titu tio n e s ,v t n o t .
Accurf. Sc Bar.ff. dc V ulg. Sc pu­
pi,fubft.Dc h o c vide infrá, [ S u b -
ftiturio b r e u il o q u a .]
E r o c a r d i c a m a te ria d icitu r,
q u x eft c o tra riaru m o p in io n u m
vj lationibus inuoluta.
B r v t v ' dicitur quafi o b r u tu s ,
quia IcnTu c a r e t , e f t fine ratio­
n e Sc p rud en tia,fecu n d u m ifido.
v n d e brutirCjid cft,in fa iu a re .
De B ame F,
B y Í VI. C V S, eft cuftos b o u m , a u t
qu* bobu ' viitur, O u i ,q u a r to de
pOPte.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
F er m e d ia s I fir i pU u fira huluh
cu s aquas,
Cato de rc Ruftica:
I t
S u b u lcu m v n u m habeat^
rium v n u m .
Pa,ul.de F u n d . i n f t r . l . ciim de la­
n io n is [ P e b u b u l c o , inquit,fiue
d e c o q u i i b i b o b u s a r a t , ] Inde
[ b u b u i o u i c ’ , a , u m , res ad bubul­
c u m p e r t i n e n t e s . ] yr in eo d c lir.
I. fed Sc ftra g u la s veftcs. Au. N.
B v b v l c v s d ic itu r , t a m qui bo­
bus a r a t , q u a qui b o u es pafcit.l.
ciim d e l a n i o n i s . d e fiin.inftr.
B v b v l v s , eft m a g n u s Sc fyluc-
f t r i s b o s , v n d e b u b a l i n x ftragu-
l x , e x b u b u l o r u m pellib us cofo-
f t x , f c d b u b u lu s eft p a ru u sb o s.
B y c c E L L A R i i j f u n t la tr o n e s q p o -
n u t in o r e c a p t i u o r u lignfi, vt no
c l a i n c r , C . a d l . l u l . d e vi.l. vir. vel
m e liu s d i c e b a n t u r e q u ite s cata-
p h r a f ti p e r o r ¡ c n t ¿ , q u i fuberanc
m a g if tr o m i l i t u m , a u f l o r Alciat.
in l . j . C . d e Eroarjiil a n n .
B V c c E L L A N v s ,v t fcntitidcm
A l c i a .i n p r x a l l e . l . j . C . de Erog.
•mil. a n . a p p e lla tu r id g en u s pa­
n is , q u e m v u lg o v o c a n t [bis co-
f t u m , ] n i m i r u m ad diuturnita­
t e m vfus e x c c f t u m ,
B v c c i h v m , g e n u s conchylio­
rum eftjC.x q u ib u s purpureus co­
lo r f i t , n a m p u r p u r x a n n u m e ­
ran tu r m u rice s, buccina ,q u x a
G rxcis dicuntur , &qux
jpprio n o m i n e d i c u n t u r purpu.
r x . V l p . l i . x x x i j. qui eft de L e g a ­
tis t e r t i u s , 1. fi c u i .? , v lt. Purpurx
a p p e ll a tio n e o m n i s g e n e r is pur­
pura c o t i n e r i p u t o , fed coccii no
c o n t i n e b i t u r : b u c c i n u au te m Sc
i a n t h i n u m c o n t i n e t u r , Accurf.
co lo ris g e n u s d icit; Aiu.Nebv.
B v c c I N V M j fpecies purpntx.i.
fi c u i .? .f in .de leg.iij.
£ V C V s 5 cfl garrulus qui exteros
om
 oris loquacitate non fenfu fu-
petat, fccundiim Ifidorum .'
BvLL A,eft figillum Papx, vel litera
quam dat Papa , vel ornamen­
tum fchedulx..
BvPRESTis , vtfcribit Plinius , be-
fliola eft rara in Italia , fimiilima
fcarabeo longipedi Idem li. xiij.
[pollet,Inquif, contra canthari­
des,buprcftim,& pityocampas.]
Apud Marcellum xlviij. Dig. 1.
eiul'dé. vbi pro buprefti 6c piryo-
campis mendose legitur bubo-
ftris & pituocarpas. Siquide bu-
preftis dicitur quafi bouis pre-
fter. i. ferpens , nam fub it na^es
boum,atque ita enecat illos,N.
BvpKESTis , anim al eft valde no-
xiuin , haud abfimile fcarabeo,
de quo mentio fit in I.iij. ff. ad
leg.CorneI.de Sicar.
BvRDOjpartuseft cx equo 6: afino:
ficut é diuerfo mulus ex afino 8c
equa Hifpani,burdiegano appel­
lant. In quarto R egum lib. c.5.
Hieronymo interprete : [ Obfe-
cro, in q u it , f oncede mihi fcruo
tuo vt tollam onus duoru bardo-
ru de terra.] hos G rxci vo­
cat, Theodorus G aza,ex Arifto-
tclc,in libro de anim alibus,Inos
interpretatur. Vlp.li.32. D ig.qui
eft de legatis tertius,Lite legato.
Vel ledica,vel burdones. Ne.
B v r d o , p a r t u s cf t e x e q u o & a f i n a ,
l.it e m legato de Lcg.iij.
B V R G o s vocant crebra per lim i-
te m h a b ita c u la conftituta.
B v t t e f c y p h i gcnus.Grxci f6 ^^<reig
vocant,l.2o6.ff. de Verbor.figni.
C.hinc Butticulx vetcre Glof.
dogas explicat quafi
De C Utera.
L itera condemnandi i)ota
C e r a t , quam prxtor in publjcis
judiciis dare indicibus folebat
in tabella cerata fcriptam : vt ii
ÍCUS damnandus v id eretu r, eam
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
in vrnam coniícercnt. Itaque
tiiftis á C icerone in Oratione
pro M ilone dicitur.
C , l i s t e r a , Caius notatur,qux in -
uerfa 3 m ulierem declarat, q u ia
tam Caias eife vocitatas , quam
Caios etiam ex nuptialibus fa-
cris appaiet.Fabiuslib;i.eap^7*
De C a n te A.
C a b a l l a t i o , munus alendi equos
publicos.
C a ^ a l l v s ab equo ep diftar , qubd
caballus feré nunquam fine de-
lifione d iciru r, atque ideo S aty-
rici poetx , qui dum rifum ex cu ­
tiant nemini parcunt , caballo
potius quam equo vtuntur. L u ­
cilius apud Nonium Marcellum* pi
[Succuftatori teiri taid iq u e ca-
■ balli.]E tH ora.
Satureíáno
Equus verb non dicitur nifi de
a p t o , 6 c qualem Virg.3. Ceorg.
d efciibit dicens,
>Cui a r d u a 6 CYUIX.
^rgutUMq^capHty b n u i s aluuSyobefaqui
terga,
L ux u ria tq ue thoru a n i m o fu m peBtss.
Pomponius li.xxxiij. tit.de fund,
inftr. 1. fi i ta. [ c a b a llo s , in q u it,
qui in piftxinis eifent.] Na piffri-
nis non d elegantur nifi m a l i , 6 c
de quibus lu u e n a lis dix it,
D om mos pretiis mniar e iub en ta r
Exiguis, m t i q u e t r a l i m t ep ip h ed ia co h
lo.
Segnipedes, d i g n i qu e m ola m v e r f a r t n e - '
potis, 4-
H osH iff ani [rocinos,] illos [pa-
uallos]appellant.Anto. Nebr.
C a c a b v s , olla grandior eft, f i u e i l ­
la fit ex argilla,fiue cx itan n o ,ii-
ue ex argento ^ vel alia q u a- •
cunque m etallica materia. C o -
luinella I i b i o i 3. de R e ruftica,
[In cacabo figlino nouo co qui­
tur vel ftanneo mufti arbuftiui
am inei vrna.O Ecclcfi.is. Quid
com
i(!»|
ivT
 IX i Vocab.vtriufque lutis.
Communicabit cacabus ad oU
lam ? quado enim fejcollifcrint,
confringentur.Quaíi cacabus fit
cx metalli tantum materia.& ol­
la. ex creata duntaxat fielina.Po-
ponius libr xxxiiij.tit. cíe auro fic
atgcn.leg.l.fic ii.§.fi. cui. [certe,
inquit, 11 cacabos argenteos ha­
b e a t , vel miliarium argeteum,
id e f t , vas ad coqueadum m i­
liu m ] Ncbr.
C a c a b o s annumerat Paulus i n i .
ciim dc lanionis, ff. dc füd.lnftr.
inter inftrumeta fundi. Sunt au­
tem vafa in quibus coquitur pul-
mentarimn.
C a d a t ab omni iure fuo. ifta ver­
ba important per fententiam
i e l d n cap. Kodulphus. in xviij.
vcific. [cadit ab omni iurc fuo]
dc Kcfcript..
C a d e r e cauffa pro litem perde­
re, ab antiquis dicebatur fortaf­
fe , qubd vri comoedix ftare di­
cebantur qux placebant, fic fic
cauffa. Terent, in pioK Phor.
[Quod fiintclligetct, cum ftctit
olim noua , adoris opcrR magis
ffctiffc,quam fua.] VbiOonatus
, inquit,dicitur Fabula, ciim
recitatur,ftare cum placet. ] Sic
Cicero in Epiftola ad Lentulum,
[Ciim in Senatu pulcherrime fta
rcm u s, qubd iam illam fentcn-
riam Bibuli hoc, &c.]Paulus au­
tem lib.j.Scntcnt cap.ro. [Caufa
cadimus , in q u it , aut loco aut
fuinma aut tempore , aurquali-
tatc. [ luftin. §. u . de Adionib.
fSi quis agens intentione fua,
plus coplexus fuerit,Quam ad eu
pertineat,cauffa cadebat. Paul. I.
dc lur. fi. dc quo caucrc
compellitur f vt fi vfus is contra
cdidum fucrir, caufa cadat.] Pa ­
pinianus 1. 71 §. 3. ff.dcCond.fic
dcmonft. QlLod fi maritus vitio
fuo ceciderit, ncqi foluendo fu.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
&c. dici etiá pro eodem f o l e b a t »
C adere formula.Fabiuslib.3.[In
omnibus fere cauitis , in quibus
cccidilTe quis formula dicitur,
funtquxftiones, an cum hoc,an
hac lege , an apud hunc,an hoc
tempore liceat agere. Sueton. in
C lau d , [ Nec femper prxfcripta
legum fcciitus, duritiam Icuita-
tém quc multorum , cx bono fic
jcquo moderatus eft. Nam fic iis
qui apud priuatosiudices formu­
la excidiíTentjtcftituit adiones,]
Quo ex loco p a t e t , Cadere for­
m ula in ftridi tantum iudici) a-
•dionibus vfurpari folitú, Caulla
verb cadere in omnibus, fic
C a d e r e in cornmiiTum,lffin.ff.de
publicanis 6c v e d ig in prin.
C advca g lan s,q u x ex arborfi ce­
cidit, 1. Sylua, dc Verborum fi­
gnificatione.
C advca bona, q u x ad fifcum de­
feruntur, l penult. de iis qux in
tcftamen.delcn.
C a d v c v m , ex lege Papiadegatum
crat , re lid u m fub conditione,
quia dcficiete, vel viuo,vel mor­
tuo teftatore cadebat,fic redibat,
vel ad teftatorcm viuum , velad
fubftitutum co mortuo.vnde tit,
eft in Cod, luftim anco , deTol-
Icn.caduc.luuen.
L egatum o m n e nec ñon ^
dulce caducum^
Qommoda pr&terea, iunguntur
multa caducis, Neb.
I
C a d v c v m legatum , fecundum
*
Azo. in Sum. de Cadiic.tol.cft,
quod deficit poft -iiKirtem tcfta-
toris quacunq; ratione. Et quia
quiburdam modis 5: rationibus
iniqnis olim legata fiebant qiia-
doquc caduca , ideo lex ponit
vnam rubr Cod.de cadu.tol. Et
differunt pro non fcriptum,qua-
 fi caducum > & vere caducum
. Legatum , pro non fcriptum,
cft quando legatur alicui damna
to in m etallum ,vel non exiften-
t ii n rcruui natura , puta non
nato. Quali caducum eft, q u a n ­
do non omnino c a d it , fed veré
caducum c f t , qnando legatarius
vixit poft mortem teftatoris , &
fuperuenit ci conditio propter
quam efficitur incapax legati.
Sed in alio cafu legatur illi qui
cft in rerum natura , fed mo­
litur ante mortem teftatoris.Pri-
mumaccrefcitfine onerejfccun-
dum veto cum onere.
C a d v s , vas erat v in ariu m , iri quo
vinum ditfufum fe ru a b a tu t, 1.
pen.de Vin.trit.& pico leg.
C a e c i t a s , morbus eft , vt ff. de
Ji.dUit.edift.l.i.§.Sciendum.
C a e c v s & d c naturali , 8c de c o
qui eft á cafu vtroque lumine
orbatus, 6c is non poteft faccrc
teftamentum. Inft. dc Exhere-
dat.libero.§.ca:cLis autem.
C aecvs dicitur,qui fu p crn x c o n ­
templationis luce ignorat, xlix.
diftindi. hinc q u an d o q u e e x p o ­
ni tur c x c u s , i d e f t i nd oé áus ;
talis n o n c f t o r d i n a n d u s , x L Í x .
dift.cap.fi.
C aedes , grauc c rim e n , l.i.de His
pignoribus exiftimas poiTc te ­ 'M
n eri,n o n tib iiJ I a f u n tc x d c n d a :
fi C r a i T u m vis cocrceie,hxc tibi
eft excidenda li n g u a , qua vel
euuira,rpirituipfo lib idin em tqa
libertas mea refutabit.]
C a e l a r e , eit infculpere.'vnde
latu ra, qux proprie fit in m etal­
lis fcLÍlpíLira. ctiam in m aiinore,
ebore, ligno , gem mis vitro.l.
E tii. §. quid ergo, de Aur. arg,
le g . 1 . Ex argento, de Cond,
fuit, at C x rites tabulx;,qux d i­
cantur Gell.lib. cap ladiis d o ­
cet verbis.-fprimos m unicipes J(i-
. , ne fuffragij iure cx rites eife fa-
, ¿tos acc^piiiius ; concplstimque
illis, vt ciuitatis K. honorem q u i I
dem c a p e re n t, led negotiis, ta­
m en atq u e oneribus .vacaren t:
pro facris b ello Gallico receptis
cuftoditifque. ] Hinc t a b u l x c x -
rites appellat^ verfa vice,in quas
referre iu b eb an t,q u o s n o tx ca u ­
fa fuffragiis priuabant. Fedia-
n u s in D iuinat. Qm gleb eius
erat, in C x ritu m tabuías refe re­
b a t u r , & x rariu s fie b a t: ac per
hoc non erat in albo c e n tu riz
fu x :fc ilic e t ad hqc vt ciuis eifet,
. fed ta n tu m m o d o , vt pro capite
fuo tributi nom ine x r a pende­
•
ret. *

qui accuf poff.C.Cxdis audores. C a e s a r , fuit primo nom en pro­

l.Si ideo.de his quibus vtin d ig. prium lu ii) Imperatoris , á q u o
heted. C. Cxdcm mandare.l.mU ad om nes Imperatores m an a-
norib.eod.titul. uit.
C aedere cu m d ip h th o g o eft,non C aesarien sis C x farian i paf-
fo lu m fuccidere,fed etiam feri­ fim. lib. Cod. pro miniftris fiue
re c x d e n d i c a u f l a . l . v . A r b o r . f u r - officialibus , aut apparitoribus
tim cxf. procuratoris C xfaris. A p p ellan ­
C aedere pignora,pro vendere 6c tur 6 c C ath oliciani ex i. pen, §.
auótionc diftrahere , Ciccroin vltim .C odice deB o n .p rx fcrip r.
prooemio li. 3.de Oratore,[An tu Hinc COifarienfis aduocatio lib.
ciim omncni auctoritatem vni- . fecu n d o , titu.tertio. 1.30.C x fa - n
uerli ordinis pro pignore pu­ rien fisC o lo n ia lib.$o, Pande«ft. J
taris , eim q u c in conj^eCtu bo- ■titu. decimo q u in t o , 1. 8 . § . fe -
puliK om an^oncideris, me his ptimo f&c lege p r im a , 6 . co- •v

v o c.fu r. i

Í
.1

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

 dem Cxfatíenfes aduocati. §. ii.
de Inutil.ftipul.
C aesidia L o n g i n a , l e g e diui fra­
t r e s . ff. d c l u r e pat ronat .
C AEs o , onis,eftpuerfciíTusab
vtcro matris , inde C xfar, quia
cxfus ex ventrc matris , Vt per
GlolT.in Kubric. inftir^ in verbo
Cxfar.
'C agsa qux dicantur enatrat lu -
rilconTulrus in 1. fundí. & 1. feq.
dc Ad.einpt.fic in l.tu t.d e Verb.
íignííi.
C a e t e r a , h x c 'd id io , habet im­
portare in contradu, ca qux v e­
niunt,qux funt de natura ipíius
contradus, hoc eft de confuetu-
d in e .v tn o t.in i, Si dúo patroni.
§.fi quisiurauctir.ff. de lureiur.
6c hoc inferunt Dodor.qubd
fl in protocollis alicuius notatij
inucniátur hxc verba. 6 c cxréra,
qubd inrclligatur ea veniíTe in
contradu , qux de natura vel de
confuetudine cius funt E tdicit
BalcLqubd per Verbum extera,
nunquam intelligitur vt veniat
promiflio cum poena:Ratio,quia
poena dicitur effe quid extrin-,
fecum ab ipfo contiadu : ideo
non intelJigitur venire nifi ex-
prefsé appareat.arg^ ex his qux
nor.in lege fciendiim. ff. de Ver.
oblig. 6 c lege ij. Cod. de falíi.SÍ
famcn fecundum Bald. contra-
d u s eíTct conceptus ad confilíú
fapicntis, dc in ipfo verbum [ 6 c
cxtera ] tcperiretur, tune benc
poíTet apponi poena in hoc con-
ir a d u : 6c hoc operatur appoíitio
lila , vt conlilium fapientis dicat
iftum contradum , iuxta not.in
lege ex ea pane, ff.dc Verbor,
oblig. 6 c nota qubd d id io [ 6 c c^-
icra]diiplici modo fcriptarepe^
ritu r, 6 c (eoundum hoc duplici­
ter profertur. Vno modo poni­
tur indetciminaté in fine ora-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
tionis , fie qubd non regitur ab
aliquo verbo , 6 c tune debet fciu
bi brcuiter, vt fic ,[ 6 cc.]Secundo
ponitur determ inate fic , qubd
lefertur ad verbum in oratione I
ñ
pofituin,áquo regitur, 6 c debdk
fcnbi Ion ge pro duabus didio-.
nibuSjVt f ic ,[ 6 c cxtera.] Sic etiá
profertur breuitcr 6 c longiiis, 6c
vtroque modo fignificat prout
verba procedentia, vci aliud mé­
dium fignificare declarat. Nam
b rcu iter,[ 6 cc.] fignificat illud g>
déficit, 6 c fupplet verba deficié-
tia, vr in l.Gallus verf creden­
dum. ff. de liber. dc pofth.vbi tc-
ílator d i c i r , [ S i m e viuo nepos
deceda't, tüc qui pronepos, 6 cc.]
credendum eft Gallum denota 4 -
le id c m de pronepore, 6 c fic dl«
d:io, 6 cc.fupplet ibi verba fecun­
dum q u x pronepos poteft fub-
ftirui , q u x funt in principio il*
lius l.vt Gallus introduxit. Item
íi prxcedit ínftrumétum exten-
fum locationis vnius domusfa-
“ d x vní, 6 c fequitur inftrumentí
• abbreuíatura emptionis alrerius
domus f a d x e idem ,d idio ,[ 6 cc ]
fignificat claufifias ín prxccdcn-
ti poíitas , qu x huic locationi
funt applicabiles, quia prxccdé-
tia declarant fcquentia. 1. feruus
plurium ff.de Legat.j. Item quia
in habentibus symbolum faci­
lior eft tranfitus, l.in rcm.§.item
quxcunque.ff;de Rei vend. con­
trad u s autem emptionis 6c lo­
cationis funt fimiles , legej. ff.
Loca, Er eft fcíenduin qubd No­
tarius , quando notam pofitam
breuitcr in protocollo redigere
vuh ad Ínftrumétum publicum,
tunc fignificata ?>er didioncm,
[ 6 cc.]debet extese fcribcrc,quia
fcit quod a d u m e f t , dc quod per
hanc d id io n em in te lle x it, tan­
quam teftis ¡b i contentorum,
quia
 c ante
quia difpofitiotiem contrahen­
tium recipitrergo mortuo primo
Notario poft protocollmn, ante-
quam redigerer illud in publi­
cum inftrumentum , fecundas
Notarius non deber íignificata
per didiopem, &c. in protocol-
lo poíitain,extendere,nifi quan ­
tum ibi funt extenfa , 1. contra-
¿lus.de tide Inftc. Sed tahs nota
protocolli legenda eft partibus,
coram teftibus,¿k illis exp on en ­
tibus verbum, [ 8cc.] debet No­
tarius fecundus fuper hoc re q a i-
f n u s ‘expofuipnein illorum re­
digere in publicum inftrtimen-
tum extcnfumialias iudex debet
arbitrari ex procedentibus Sc ic-
quentibus, dc coniefturare quid
per verbum,[ 8 cc.] fignificetur.l.
feruus plurium.§ ). de leg.V Sc 1.
vol u n tas.C. dc fid eicommiff. Se­
cundo fumitur[Scc.]ptout longe
ponitur, &c fignificat alia prxte-
je a q u x enumerata funt i n l . i t e
quxritur ?.exercitum.lf.Loca.
C AE T E R V M, nor.lo.Cal in com­
meto decrer, veftra deCohabit.
clerico & mulier. 8 c Pau.in com*
raejit. decret. nobis, de Iure pa­
trón.
C a e t v S , vid effad lege.Iu[.de
vi. l. qui cxtu, Sc in Clement.de
Elee.cap.hi. qui. Et quid cxtus,
vnde dicatur,vide XV. diftinc.
Canones, in fin. Item quot ho­
mines faciant cxtum. Vide Bart.
in l.prxtor.ff.Vi.bon.rap.
C AE D v v s , a, um, acxdendojid
eft , fcindcndo dicitur : vnde
fylua cxdua di 6la , quod illius
arbores licitum eft fcmdere: fi-
ue lignorum , fiue materix diau-
fa. Nam fylua nunquam dicitur
liifi de arboribus. Plin.Cxcilms
jn Epiftolisrfcxdux,inquit, fyl-
ux,cum monte ipfo defcedunt.]
Cato de IC Kuftic.^Sylua^ inquit,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
A.
c x d u a ,] &c. Papinianus xxiiij.
Dig. titu. Solut. inatiimon. leg.
diu^rtio [Si arbores, inquit, c x -
dux fucinnt , vel germ inales.]
Item de Verb.llgnific.lege fylua
cxdua.
C a e m e n t v m dicitur a c x d e n -
do , nec eft quod vulgus putat,
xdificij f&ndr,mentum , fed funt
lapides , v t a it N onius, quibus
xditicia confurgunt; , ciracque
Sifennain in quartoHiftoriarum;
[Form idine,inquit,oppreifis, cp
hum ilem cxmenris inftrw<ftuin m
'i' j
oppidi murum f c ie b a t j Vitru.
lib. prirno , [Saxa quadrata, fiue
Illex,fiue cein en tu m ,fiu eco 6fus
later.] Vlpian. libro quadragefi* S’
mo primoytit.de rmis.l. Seiuius.
[Si riiiu m cx m en titiu m velit fa­
cere,audiendum tíTe, hic pro la­
pidibus quadratis pofmi. Ante».
Nebrif.
C a i v s lurifcouful. fuit (pace a-
liorum dixerim) peritiflimus o-
mnium .Eius conlulta confultif-
fima cita n tu rq u am fxpiftim bjn
libris Pandcftarum , ied in illis
Florentinis femper per C ,C aiu s:
in rccentioiibus vero G, Gaius.
caufa veto erroris ab eo eft or­
ta , quod Seruius Grammaticus
fcribit in primo G eorg.V irgil.li- -'Ki
bro , tria effe nomina q u x fcrt-
buntiit per C , proferri debent
pet G. Cneus , Caius, Amurca,
de Amurca fuperius. di ¿tum eft
in fuo loco , de Caio per C. de­
bere fcribi Q uintii, eft aiiótor li­
bro primo Orator. Inftit- Anto,
Nebrif.
C a l a m i t a s , eft infelicitas vel
miferia qu x euacuatur omni bo­
n o , vel eft pcenat^el labor im -
menfus.
C A L A N T i c A,tegmen m uliebre
quod capiti innefricur. M. T .C i
cero in C lodium : ( Tunc cü vin-
f i ckeiuai
 c i r e n t u r pedes fa felis, cUm ca la -
t i c u m capiti a c c o m m o d a r e s . ] E x
N o m o . V lp ian .in 1. 25. §. 4.ff.d e
Aut. & atg. [ O r o a m c m o r u h x c ,
v ittx ,m itix ,L m im itr x , talan ti-
c a , ] F lo r e n tin i t a m e n C a L a v -
T I c A,
C A LATA comitia dicebatur, au-
dorc Gellio , qux pio collegio
Pontificumhiberi iolebant, aut
legis, aut Flaminum inauguran-
durum caufa. Ea auté in duo g e ­
nera diuidebantur, curíala vide.^
lic e t, & centuriata, de quibus
Dionyfius HalicarnaiTeus.bc L i-
uius in primo ab vrb. cond feri-
pfcrunt.Coraitia verb calata di­
cebantur e x e o , qubd populus
vocatus in vnum locum ad feie-
da fuffragia conucniebat,
enim eft voco. Comitia prxterea
a coeundo,hoc t i l , coueniendo,
dida lunr.luftinianusli ij, Infti-
tiuionum,titu.de teftainer ordi­
nandis • [Teftaméioium,inquit,
duo genera in vfu fueruiu, quo­
rii altero in pace & otiovteban-
tur,quod calatis comitiis appel­
labant,id eft,ad cuius folennita-
tu n requirebatur populi vocati
cófcnfus. Reliqua lege ib¡. Neb.
C a l a t a comitia, de quibus iit
inenrio Inftit.de Teit.ord. qux
olim elTent, enarrat eleganter
AuhGel.lib.xv.c.xxvij,
C a l c a r i a eft fornax, vbi calx
ex codis lapidibus cófícitur.Vn-
dc Plin in Hift. nat. fcrib it, oli-
iias cinere ex calcariis Ixtari.
Imperator in tit.d e Poen. 1. aut
damnum, pro fodina pofuir lapi-
dii, ex quibus igni refoluiis calx
Ipfa confi^itutinam dedamnatis
ad metallum loquitur; funt aute
lapiwles in genere metalli. Ná ^
Accur. dicit calcariam effe opus
calcandi rcrram, etiam pueri qui
üondum xcate icu an tu r,in tcllr
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
gunt effe perinane. Nebrif.
C a l c a r i a , locus vbi calx con­
ficitur,! Aut dainnum.de Poen.
C a l c i a r i v m , quantum fatis
eft calceoiu, pro perfonx qua de
agitur coditione. Vlpia
de T táfad .[d e Calciario quoque
arbitrio prxtocis tranligcndum
eft.lldem l 21.ff.de Aliin.bccib.
T ra n q u il.in Vefpaiia. [C laflia-
lio s ,in q u it , q u ia b Oftia 6 c Pu­
teolis Romá pedibus comeant,
petentes conftiiui aliquid fibi
calciarij nomine , quafi parfi e f,'
fet fine refponfoabcgiffe, iuffit
pofthac excalceatos curfitare. ]
C A L c i A T V M, apud P aulum , 1.
3.§.3.de Offic.prxf.vig, legi arbi­
I
tratur Horoman. pro F A L c IA-
T V M , id eft falcibus muralibus,,
(de quibus C xfar & alij mcmU
nere ) qux diruendis xdibus in­
flammatis p aran tu r, inftruftum.
C a l c i t r o s v s equus eft, qui
folct calce ferire,id efl:, pedibus
letrb fe percutere.
C a l c v l a t o r proprie dici­
tur, qui per lapillos rufticoruni
more c o p iita t; nam calculus eft
lapilUis:vnde calculare,per lapift
lorum ligna computare. Martia.
[Nec calculator, inquit, aut no­
tarius velox.] eofde appellamus
6 c Calcularlos. Modeftin.libro
xxxvij. Dig.tit. de excuf. tutor.l.
fpadonem.[Neque calculatores,
in q u it, quos vu 20 ratiocinarios
diciaiiis.]N ebr,
C a l c v l a t o r , fecundum Ifid,
d ic itu rá calc u lis, id eft , lapillis
minutis, quos antiqui in manib.
{labuerunt , componendo nu­
meros.
C a l c v l v s , i d e f t , computus,
C.de Erro.calcu.l vnic. Item eft
caufx cognitio & enumeratio,
C .d e iudic. 1. rem non nouam.
lie o i prim\ fententia delinitiua.
C.de
 anrc A.
C.de Appci.íi aftor.Vídc aliquid
quid dc calculo,dc fide inílrum.
cum dilcdus.
C a l e n d a e 2c c a l e n d a r i u m , vi­
de in littera k.
C a l e n d a r i v m , libcr erat ratio­
n u m , non q u a r u n c u n q ; , fed e a ­
rum t a n t u m , q u x ad foenus p e r ­
t in e b a n t , 8c in q u o d e b i t o r u m
n o m in a f c r i b e b a n t u r ; diclü , c a ­
len darium , quia p r im o c u i u f q u e
meníis die, h o c eft C a l e n d i s , p e -
CLinix d a b a n tu r fccn o ri,8 c e x i g e ­
bantur c u m Vlura.Ouid»
Sí puteal lanúmque times , cele-
refijue calendas,
Celercs d ix it, quia debitoribus
cito rediré vidctur terminus de­
biti foluendi.Horat.
nifi cum mifero íriftes vene­
re Calenda.
Triftes autem ab effeftu voca-
u i t , qux debitorem faciunt trí-
ftera. Idem quoque in Epodo dc
Alphio foc neratore;
Omnem redigit Idibus pecuniam,
qu&rit Calendts ponere.
Scilicet ad vfuram. Seneca libro
primo,de beneficiis: [Neino be­
neficia in Calendario fcrib it, id
c ft, in libro foenciatitiaium ra-
tiohum,vt inde fortem cum vfu*
ra recipiat.]ldem in quinto eiuf-
dem ; [quid foenus 8 l calenda­
rium 8 c vfura, nifi humanx cu­
piditatis extra naturam quxílta
nomina?] Atque adhuc in epi-
ftolis:[Forum conterit, calenda­
rium verfat, fit ex domino pro­
curator.] Scxuola li. xxxiij Dig.
tit.de Fundoinfird.nepoti. [L e-
gaucrat, inquit, Nepoti prxdia,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
117
vtftrufta funt cura vino, grano,
calendario*] Item Aphricanus,
d e l e g a t i s t e r t io , 1. qui filium*
[C erta prxdia nepoti peí fidei®
commiíTuin d ederat,excepto ca *
Icndario.] Atque ibidem , l.no-
m en.[N om ina,ínquir,ex C a le n ­
dario q u x elegerit.] Accurf.no-
m ina debitorum calendarium
interpretatur,veré quidem , non
fu fík ic n te r: neque e n im q u o d -
cunque debitum venit a p p e lla­
tione Calendarij , fed tan ilim
q u o d exfoeueratione conflatur*
Nebrif.
C a l i g a t v s m iles d ic e b atu r, q u i
erat manipularis. Manipulos au ­
tem exercitus , V arrcd c lingua
L atin a , appellat minimas ma­
n u s , q u x vnum fcquuntur i i -
g n u m ; ex m anipulis autem co­
hors componitur* C aligatu s au­
tem dicitur á caliga , hoc cft , t i ­
bi ali fiue ocrea , quod erat cruru
a rm a tu ra , de qua Tranq. in vita
C a ijC x f a r is : [C a lig u la , in q u it,
cognom inatus eft,quia manipu-*
lari habitu eft inter m ilites ed u ­
catus.]De m ilite igitur caligato,
hoc eft,manipulari , fiue in fim x
conditionis,dixit lu u e n alis:
C k m d u o ( r u r a habeccs o ffe n d er e
t o t ca lig a to s ,
Q uintilianus in declarationib*
[Parere caligarum tribuno le x
iu b e t :] 8c paulo poft:[C om m en-.
dem tibi ordine caligati m ilitis.]
Vlpian in tit.de iis qui n utantur
infamia. [A i t , i n q u i t , prxtor,
qui ab exercitu dimiifus erit, di-
:i|
m iifum accipere debemus mili** r
tem c a lig a tu m , vel fi quis alius
vfque ad centurionem vcl prx-
fe d u m cohortis vel a lx , fiue l e ­
gionis.] Item de cuftod*&. cxhi- I
'1,
bit. rcoxum.l. de m ilitibus, 8 c de
i 3 rc
 le m íK ta rl.l.o m n c d e lid u m .A n t.
Nebrif.
C A L i G A T v S j i d e f t, mir erri ri ii is . 1 n -
dc caligatüs miles d ic it u r , qui
h a b e t f c r r i as o c r e a s , v c l cal igas
d c c o n o . L i i a i n i d e m eft, q u o d
i n f i r m u s v e l o b í c u n i s , has e x -
p o f i n o n e s facit glo.iii J.á c a l í g a -
tx).C.de nup.
C a l l i d i t a s , require infiá
[ d o l u s inai'i*-.] t f t e n i m c a l l i d i ­
tas d o l u s a d h i b i t u s t a c e n d o , v t
j i ot at .i F .d e D o . m a t r . l . j I ng lo í T.
I n d e c a l l i d u s , id e f t , f a l l a x v c l
aftutus.
C A L V I T V R,i n q u i t M a r c e l l u s , e f t
f t u f t r a t u r , t t a í t u m á cal ui s m i ­
m i c i s q u x fint o m n i b u s f r u f t r a -
tui. P la u n is in Calina, Nam vb i
domi folafunijloporm anuscal-
uitur. Com plura Nonius e x e m ­
p l a p r o t u l i t , ex q u i b u s C a i j r e -
I p o n f u m facile i n t e l l i g a t u r , i n 1.
233.If. de V e i b . iig. Si c a l u i t u r Sc
nioictur & fru lh etu r , vt S i
C A L V I r V R , v e rb a funt legis
duodecim, quam interpretatur
c z t e r a fua, id c l l , g l o í f x Sc i n t e r ­
p r e t at io n is . Er at a u t e m in l e g e .
Si c a l v i t v r p e d e m v e
STRAVIT, MANV.M ENDO l A C l -
T O. H o t o m .
C A L V M N i'A, f e c u n d i i m Hoft. 19
S u m m . eft ci i m q u i s c x c e r t a
f c i e n i i a i n i u f t e a g i t v c l re fi f ti r .
f f . a d T u r p i l . 1. j. ?. c a l u m n i a r i .
V c l eft p e t i t i o i n i u f t a c x c e n a
f c i e n t i a in i u d i c i o f a d a : Sc i u l l x
p e t i t i o n i i ni uf ta r e f p o n l l o ; v e l
eft f al fi c r i m i n i s i m p o l i t i c . ff. d e
V e r b o r u m fignif icat . 1. fi c a l u -
mnictur.
C A L V M N i A R I, í c t ñ d u m A z o n .
i n S u m . C o d . d e c a l u m . eft f ai fa
c r i m i n a f c i c n t e r i n t e n d e r e 8c a -
licui o p p o n e r e , v c l i m p o n e r e .
E xcx eo q u o d quis non proba-
uit c r i m e n , c a l u m n i a t i v i d e t u r ,
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
l i c e t t e x t u s v i d e a t u r f o n a r e in
c o n t r a r i u m , q u o d talis noiifit
c a l u m n i a t u s p ] q u x f t i o n . iij ca.
l i q u e m . f . n o t a n d u m , v b i dici-
t u r . [ c a l u m n i a r i , eft f a i f a c r i m i ­
n a 1'cicnter i n t e n d e r e : p r x u a .
r i c n r i , crim in a vera abfcojiderc:
t e r g i i i e r f a r i , i n v n i u e v f u i n ab ac-
c u fa tio n c deiiftere. ] Sed noa
v riq u e qui n o n probat quod in­
t e n d i t c a l u m n i a r i p r o t i n u s vi ­
d e t u r , f i m i l i s t e x t u s in 1.pri ma,
ff. ad f c n a t u f c o n f u l t u m T u r p i -
líánum .
C A L V M N I A T 0 R, eft q u i f c i e n -
t e ia lic u i faifa crim ina imponit
v e x a n d i o c c a i i o n e , v t ff.ad T u r p .
l . j . i n p r i n c i p . v m d e f e c u n d u m 1-
lidot. c a lu m n ia to r ácalu m n ian-
d o , id e f t > f r u f t r a n d o v e l d e c i ­
p i e n d o d i f t u s eft. E t i n d e d ic it ur
i u r a m e n t u m c a i u m n i x fcilicet,
vitandx. E t ef t a i f e r t i o v e r x
petitionis vel repiiliionis,fecun­
d u m G o f f r e d . c u m q u i s iurat fe
b o n a f i d e Sc n o n c a l u m n i a n d i
a n i m o c a u fa m mouifl'e,vel quod
v e n e r i t a d r e l u d i a n d u m , put an s
i e b o n a i u f t i t i a v t i . C o d . d e l ura,
c a l u m . 1. j.§ j, 6c b a b e t q u i n q u e
c a p i t u l a , v t c a p . 1.d e l u r a . c a l u m .
vbi gloif.
C a M E L A SI A,fiue[cainelaria]eft
c u r a t i o c a m e l o r u m , q ui p ub li ­
c e , Sc a d v f u s p u b l i c o s a l c b a n -
t u r ; 8 c c a m e i a r i j , i p f o r u m caiuc*
l o r u m c u r a t o r e s , q u o r u m dno
f u n t g e n e r a , a l t e r u m baiftrianú,
q u o d v n u m t a n t u m habet tu­
b e r , a l t e r u m A r a b i c u m , quod
d u o t u b e ra in d o r fo h a b e t : eof-
d e m &: d r o m e d a r i o s o b v e l o c i ­
t a t e m c u rfu s v o c a n t . Arcadius
li b r o so.tir. de m u n e rib u s .l.m u -
iieruin. [ca m ela fia , inquit,pcr-
f o n a i e m u n u s e f t . ] Et i b i d e m dc
cam elario. Nebr.
C a m e l a r i i ' M n t d u ^ o r e s cura-
14
toxefquc
 lóTéfque cámelorum , & came-
laíia munus agcndi ac curandi
camelos, nam camcJi ium ento-
ruin operam prxftabant im p e­
dimentis exercitus comportan­
dis.
C a m e r a t a a r c a , v e h i c u l u m co
tc(ftum,qiio m a t r o n x 6c v a l e t u -
dinarij g e i l a n t u r . l e g e i e d a d d e s ,
ff.loca.
C a M V m , potionis genus , apud
Vlp.in liJ.if. de Tri tic.vin.quod
iibi ignotum eíTc fatetur Hoto,
man. Hieronym. Mercurialis f.
Variat. 1. putat efle potionis g e ­
nus , ex variis rebus co m m ix tx ,
• perinde ac ceruiiix, non abiim i-
lis Sabaix potioni, qwx in Illy­
rico cx hordeo & frumento fie-
bat.i^nnianus 26.Cuia.'24 obfer.
39. His adde Alciatum lib. I.
prxtermilTorum.
C A N MA B IS herba eft , & mate­
ria netilis,ex qua non modb tex­
ta fiiuit,fed etiam funes torque­
tur. Vnde Perfius:
Tibi torto cannabe fultOy
Coenx f i t in tranfiro,
Vipian.libro xíiij. de cxcrtitotia
aftione,!.). [Prxpoiitus, inquit^
eft legumini cannabi.]Anton.
Nebrif.
C a N N A B 1 s , herba notiflima,ex
cuius cortice funes fiunt. 1.1. de
Exercit.adio.
C A N c E L L i,funt ligua ínter fc
modicis iiiteruallis in iranfuet-
fum connc.xa , quibus tribuna­
lia,fcenx,6c fenefttx muniri c6-
fueuerunt : Cicero in Verrem;
[Circundati cancellis videntur
in fua pToiiincia. [Idep rim o de
Oratore : Forcnfibus cancellis
circunfcriptam fententia.Vttum
qux per tra.vi);jíionem. Sed pro­
prie Sidonius libro primo de
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
turba fatellitum Theodorici re-
gis:[ExcIufa,inquit,velis5 in clu-
fa can cellis.]C anticoru m cap.z*
Hieronymo interprete : R c ip i-
cien s,in q u it, per fencftras, pro^'
fpiciens per cancellos, id eft, pec
foramina cacellorum. Huiufrao-
di quoque feneftrx C latra tx d i ­
cuntur. Aphrycanus lib.xxx. qui
eft de legatis prim us,leg. c x te ia .
[Si cacelli,in q u it,fin t,v el v ela.]
Itcm titulo de fundo in ftru ito ,
l.q u x iitu m . [ Cancellos quoque
inftrum ento contineri puto, ] 6c
aliis in locis. Nebr.
C a n c e l l i d i c u n t u r l i g n a i n t e r fe
m odicis interuallis in tranfuer-
s u m c o n n e x a , leg. qiweiitum. d e
fund.inftruil.
G a n c e l l o, cellas, verbum v i ­
detur eíTe dudfum á cancellis in
quibus vt tranfuerfa nebfuntui
lig n a ,ita cumfcxipta ex p u n g e n ­
da funtjtranfuerlo calamo l i n e *
in ducuntur : quod proprie i l li -
nirc,fiue allinire eft,vnde lit u r a .
Horatius in arte poetica:
In co m p tis a llin e t a t r u m
T ra n fu erfo ca la m o fig n u m ^
Ac fid icat,can cellab it. Vlpian.
lib. xxvii j.tit. de iis q u x in tefta­
mento delentur. 1. cancelU uerat
quis teftam entum vel in d ux erat.
6c ibidem i . proxime [Si o m n em
fcripturam iCancellaíTct. ] Ite m
lib. xxij. titulo de p ro b atio n .l.ii
chirographum cancellatum f u e ­
r i t . . Ant. Nebr. . ,
C a n c e l l a r e , eft fcripta
tranfduóHs lineis , inftac c a n ­
cellorum ,delere.glofla in lege ii
quis libertatem , de p etitio n .b e-
rcdit.
C a n c e L L A R i v s nom en acce­
pit á cancellando,cuius officium
i 4 cil
 eft refcripta vcl refponfa impe­
ratoris, N mandata infpiccre, &
mala fcripta cancellare, & bene
fcripta cura fignaciilo fuo figna-
i c , 5 c figillum eis imprimere. In­
de ctiam venit archiciccllarius,
quali princeps can cellarix, le-
cundiim Azo.in Summa.
C A N CELLA R ivs,idem o p i n o r , q ui
a ftu n riu s, inde du6lo n o m i n e ,
qu o d eius oliicium,id eftycellula
in qua fcribere c o n f u e u i t , c a n ­
cellis munita fit. V n d e tit. l i b .1.
C .d e Aifelforibus, 5c D o m e f t i -
cis , t c C ancellariis i u d i c u m .
N a m ciim adluarij officium li­
bellis fiue chartulis fit r e f e r tu ,
6c freq u e n te r habeat i n t e r u c n -
t o i e s , neque ab illorum c o l l o ­
quio prohibetur, 5 c ab a m i t t e n ­
d aru m chartarum periculo a b ­
eft. C u m primus o m n iu m h a n c
iftius vocabuli n o tS ti o n e m e x -
pofuiilem,8c ab i n u e t c r a ta opi.
n io n c ca n celle n d o ru m , iiue d e -
ledorum aftorú r e c e f t i f l e m : p o -
ftcá fen tcn tia m h a n c m e a m
qua plurimis placuiife a n i m a d -
M uerti. Vidi e t i a m p r x c l a t a V e t e ­
i rum tcftim o n ia á n o n u l l i s p r o ­
bara , quibus m e a co n ie f tu ra
confirmatur, in his autem illud
*
inligne eft ex Cafsiodori lib xj.
Variarum, [Hoc igitur laudabile
p rad udi c i u m , fe n te n t i a m gr a t i o -
fam,militiam domefticara á xir.
indicfione Cancellorum tibi d e­
cus attribuit : v t confiftorij no-
ftrifecreta fideli integritate cu-
ftodias , per te prcefcntandus ac­
cedat : per te noftris auribus de-
h fiderium ruppliciisjnoleftarfiuf-
V fa noftra fine ftudio venalitatis
expedias.] Etnaulb poft : Refpi-
c c q u o nomine nuncuperis : la ­
tere non poteft , quod inter can­
cellos egeris. Tenes quippe lu­
cidas f o i c S ; c l a u f t i a patem ia^fc*
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
iicftratas ianuas. Et quauis ftu-
diosé c la u d a s, neceile cft vtte
e u n d is aperias. Nam fi foris fte-
'fcris,m eis emendaris obtutibus.
Si intus ingrediaris , obfcruan-
tiam non potes declinare con-
fpccfus.]Canccdlaii) etiam men­
tionem obieruari in defcriptio-
ne antiqui marmoris, quod Ro-
m x cflc aiunt,his vcrbis;[Ex au*
d o ritate Turei Aproniani V. C.
vrbis. R atio docuit vtilitate fua-
dente , confuctudine micandi
fummota fub hcxagio potius pe­
cora vendere, quam digitis con­
cludentibus tradere, vtappenfo
pecore c ap ite ,p e d ib u s, tc feruo
la d a n te , vtfubguiari lanio ce*
dentibus , reliqua caro cumpel-
. A t t c interaneis proficiat vendi­
tori fub co n lp ed u pubficcfide
ponderis comprobata , vt quan­
tum caro Gccifi’^pecoris appeii-
d ar,& emptor norit tc v ad ito r:
commodis o m n ib u s , éP p rzda
d a m n a ta , quam tribunus,offi­
cium ,C ancellarius , & fcribadc
pecuariis capcfc confueueranr.
q u x forma in terd id i 5 c difpofi»
tionis,fub gladij periculo perpe­
tuo cuftodienda mandatur. [Ex-
tatifc apud Flor. Vopifcumin
Carirfi vita mentio de Cancel­
lario,quam fubfcribam,[Amicos
optimos quofque relegauitrpcf-
fimum quem que elegit, aut te­
nuit. Prxfedum " vrbi vnum cx
Cancellariis fuis f c c i t ; qub foe­
dius,nec cogitari potuit aliquan*
» do,nec dici.] (iu am tan ie leftio-
n ^ , v t libere quod fentio expo­
nam , concoquere non polTum:
vereorque ne a n c i L l a r i i s po­
tius iit legendum , quo nomine
ipfe idcm vtitur, lenocinij ac li­
bidinis miniftros fignificans.
H adenus Hotoma.i.
C a n d i d a t i principis cranc
 ex Qu^ftoribus , qui orationes
cpiftolálque priacipis in Sena-
tu recitabant, I prima,dc O ffic.
Quxíio.
C A N N IV M , potio eíl q u x fit cx
hordco Sí aliis fru gib u s, Sc eft
fpccies cciuifiXjVr m em init Vlp.
in l.fi quis vinum, íí. dc vino,tri­
tico & oleo lega.
C a n o n Crxcé, eft regula L atin é.j.
dift. can.Et in vna fígnificationc
eft id quod in confiiio generali
vcl prouinciali ftatuitur; 8c fic
capiiurdc Conftit.cap.canonum
ftatuta. In alia fignificatione
vidctur effe id quod ab em phy­
teuta de te emphyteutica folui-
tur,8cfic videtur fum íab Azo.
in Sum. Cod. de iur. emphy.ver.
[ex hoc autem contradiu.]Etiam
dicitur illud quod fumitur pro
pedagio vel vedigali,vt in ru.íf.
dc Pub. 8c Vedig. Vnde 8c canó­
n ica illatio in l. placct. C. de fa-
crof.ecclef. pro ordinaria tiibuti
prxftatione.
C A N o N V M quidam eft latx fen-
t e n t ix , quidam ferendx. Et pri­
mus exprimitur per verbum [ in ­
nodatus,]vcl[eo ipfo.]Secundus
per veibum [ innodetur , ] vt eft
gl.inc.quicunque. de hxret. lib.
X. Item canon habet fub fe qüa-
tuor fpecies, 25. q» 3. fi quis dog­
mata.
C a n o N [ f r u m e n t a r i u s ] v r b i s Ro-
m anx, eft certus n u m e r u s m e n -
furatum frumenti , q u x fingulis
a n n i s m i t t e b a n t u r Romam, L j.
8c ij. eod. tit.lib. xj. quod erat e-
tiam de oleo.
C A N o N [ largitionalium titulo-
ÍÜ,[eft fumma tributi,8c prxfta-
tut de regulari prxftatione á
prouincialibus fifco. Et dicuntur
t i t u l i , qui ex fpecialibus titulis,
id eft,literis, brcuibufquechar­
tis leguntur,C»dc anno,8( tribu.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
l.iifeSc le.j.de canone largi, titu!*
lib.x.fecundum Accurf.
C A N o N r A eft ius quod prouenit
c le d io n c & receptione in fra*
trem, v elcft iu sp crcip icn d ifm -
ftum p rx b cn d x , fiue reditus»
cap.relatum.de Prxben.
C ANo Ni A eft nomen tituli 6c iuris.
p rxb en da verb nom en fa¿^i, Sc
cadit in extraneum , vt n o t.ln n ,
in c. cum M. dc conftit. q u x i c
infrá [Prxbenda.]
C a n o n i c a [ m o n it io ] eft q u an d b
in teru e n it citatio cum tribus
m o n itio n ib u s, v el vna p eiep to-
ria tres continens.de qua in cap.
conftitutionem. de Sen.exc.U .6.
C A N o N 1 c A[portio]eft,a canone
deputata ecclcfix paxochialide
r e lid is á. parochiano d e f u n d o t
illi ecclefix , vbi eleg it fcp ultu- t
ram , cum alibi qu ám in paro*
I
ch iali elegerit eam,8c fecundum
varias confuetudines alia Sc a-
lia. Nam alicui m e d ie ta s , a lic u i
tertia,alicui quarta datur, de Se-
pu.cap.certificari.
A N X A R E 8c l e g e r e d i f f e r u n t
q u o d n o t . p r o f t a t u t i s , quia q u i
t e n e t u r c a n t a r e o f f ic iu m , n o n
fatisfacit d ifp oiition i le g e n d o ,
f e d cu i p e r m i t t i t u r l e g e r e , p e r ­ (i
m i t t i t u r c a n t a r e . Abb. in t a p .
q u o d in t e . d e p o e n i t e n .8 c r e m i f i 'J
■y
Sc in c a p . v t q u i f q u e . i n 2. n o t . d c
v i t a Sc h o n e f t . c l e r i c .
A N T H A R I s, canthari­
I
dis , fcarabci q u x d am fpecics I
oblongioris é f t .m a c u la sru b ra s
tranfuerfaiias habens.¡|Hifpanc
in B x ticam ea [cu b icu la s]v o cat«
aliis in locis [ Abadeios:] in quo
falluntur tempeftatis noftrx
.medici,pro cantharidibus v te n -
tes q u ib u fd a m t‘verm iculis ad
mufcarum fim ilitudinem . P li­
nius lib .18. [E ftjin q u it, catharis
d id u s fc a ta b e u s p a iu u s . [G ale-
i $ nus :!
 Vocab. vtriuíque íuris.
nus pr*terea d e medicina f ii n-
plici[can^karidum , i n q u i t , fiue
fcarabxwLUin. ] N a m c a n t h a r u s
c il f c a r a b e u s , c a n t h a r i s v c r b f c a -
rab ci h a b e n s effigiem. M a rc e l­
l u s l i b. 4 8 . t it ul . ad l e g e m C o r ­
n e l i a m , d e ficariis & v e n e f i c i s ,
I c g c e i u r d c m §. alio. [ Et q u b d
q u i s , i n q u i t , liiilramenti cau ­
fa dederit cantharidas] A n t o n .
Nebrif.
C antharvs va s e r a t , q u o v -
t c b a n f u r in facris L i b e r i p a ­
t r is, h a b e n s a n f a s , a t q u e ( v t a i t
A e r o ) p a t u l u m crat. Virgil. in
Bucoli.
Et granis attrita pendebat can-*
thariss anfa.
f l i n . lib. 35. [ C a n t h a r i s potaíTe
e x e m p l o L i b e r i patris t r a d i t u r . ]
E i lp r x tc r c a cantharus , illu d a-
q u x c o ce p ca cu lu m , v n d e f a l l e n ­
tes erum punt, q u e m a d m o d u m *
apud Ap hr i ca n um l i b . 3 0 . D i g . t i t .
d e Leg at is primo, l e g e e x t e r a . §.
h o c f e n ar u ic . [ c a n t h a r i , i n q u i t ,
p e r quos a q u x f a l i u n t . ] A n i o n .
Nebrif.
C A N r ff A R I s , a n i m a l ef t v e n e ­
d n a t u m . 1. iij. ff. ad l eg . C o r n e l . d e
-f'
iicar.
C a p e r e , in q u it Vlpian. aliud
eft q u a m a c c i p e r e [ C a p e r e ciim
f f f c i lu a c c ip itu r ; accipere , etli
q u i s n o a c c e p i t vt h a b e a t f i d e o -
que non videtur quis accipere,
q u o d erat re ftb iu u ru srfic u t p c r -
i i c n i i T e ^ p i i c lUud d i c i t u r , q u o d
eft r e m a n f u r u ,] i. y i . f f d e V e r b .
f i g n i f i c . Q u i b u s ex v e r b i s a p p a -
i c i , C a p e r e effe i u r i s , r e c i p e r e
v e r o fafti , cum dicimus c a p e ­
re c x r e f t a m e n t o , C a p e r e h e r e ­
d itatem ,legatu m , fideicomiuif-
f u m i d e m e n i m v a l e t , q u o d i ur e
fibiacquircic, vt cum itafctibi-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
'
t u r , [ L v c i v s Titius cum es-
p e r e p o t u e r i t , h e r e s c f t o . ] l . in
tem p u s.62.ff.d e H ercd.inftit.le-
g c l i is qui.. 11. ff. d e V u l g . fic p u-
p i l l L c i i m a u t e m . i n fin.ff. de AL-
d i i , e d i i l . V n d e f o li d u m n o n pof-
f c c a p e r e d i c u n t u r , q u i b u s id ac«
q u i r e d i i u s n o n c f t , J . fi q u i s . 72
l e g e q u i n o n m i l i t a b a t 78. ir
fi n . ff. d e H e i e d . i n f t i t . l . fi is qui,
f f . d c V u l g . S c P u p i l . J . 3 . f f . d c iur.
fif. v f q u e a d e o a u t e m v e rb u m
c a p e re iuris e f t , v t e tia m pecunia
ccpiffe d ic a tu r , q u i a b obliga­
t i o n e l i b e r a t u s eft , f f . de C alu -
m n ia t.l.fi quis.115. ff.de Reg.iur.
l.N efcennius,22.inlin.fF. adPal-
cid.H inc,
C a p e r e v f u , 6c [ c á p e t e polTcf*
l i o n e , ] 6c p r x c i f e . [ c a p e r e ] f i n e
v lla a d i u m f t io n e , p r o acquirere,
h e i a q u o . 2 i . 6 c l . c u m q u i , vice-
f i m a p r i m a , ff. d e V f u r p a t . 1. b o ­
n x f i d e i , 4 8 . §. ff. d e A c q u i r , rer.
dom .H inc,
C A P I O v f u , 5 c [ v f u c a p i o ] 6 c prx-.
c i f e ac f i m p l i c i t e r [ C a p i o ] i n dift.
I . b o n x f i d e i ,fic a i i b i p a l l i m f u b
tit.de V furpat.
C a p i d i c u n t u r v i r g i n e s Veftales,
Flam ines,D iales,Pontifices, Au­
g u r e s , curr? f a c e r d o t e s c r ea n tu r .
C a p i a u t e m v irg o propterea di­
ci v i d e t u r , q u i a P o n t i f i c i s M a x .
m a n u p r e h e n f a , a b e o p a r e t e in
cuius p o t e f t a t e eft , v e l u t i bello
c a p t a a b d u c i t u r . G e l i . l i . i . c. 12.
Si c V i p . I n f t i t . c a p . x . [ I n p o t e f t a ­
te p a re n tu m effe d e í í n u n t , q u x
V i r g i n e s V e f t x c a p i u n t u r . ] For-
t u n a t.R h c to . li.iii.[I n elocutio­
n e p ro p rie ta s v e r b o r u m captan­
d a e f t , v t fi D i f t a c o r e m d i f t u r a
d i c a s . - F l a m i n e m p r o d i t u m : V e-
ftx virginem captam .]
C a p e r e e x t e r o i u r e , l i b . C. 6. ti t.
2 0 . 1 . 1 0 f i u f t u s I i . 7. C . t i t . ó s . l e . s .
M o n i s c a u f a , f f . l i . 3 9 . t i t , 6 .1.«.in
prir\.
 p r i n . 1.12.2T.31. §. 2. P i g n o r a , l i b r .
7. Cktit.53.1.1 . 2 . P i g n o r i , 8 C . t i t u ,
i4.1.ii.T c ftim o n ia,4.C o d . titul.
20.1.l y .
C a p e r l a t h a poííeflio q u id ,
l.Aurclio v iceiim a . íF. de L i b e r a .
Leg.
C a p e s s e n d i c o n d i t i o . C . de
I n firm a n d p o e n .co e l.l.i.
C A P i L T . 1 Indici q u i , vide L i n -
terdum .?.7. ff. de publica. C a p i l ­
los d e m cre f c l e b a n t ferui l ib e r ­
tare d o n a t i , &c c a l u o capiti pi­
leum im p o n ere, de L a t i n a l í b e r .
l.i.^.f.A.
j C A p 1 T A l E c r i m e n q u id e f t,
vide íF. de Poenis, 1. rei ca p ita lis,
de Bon. p c í r ,l .e d i 6 t c .§ .i e i c a p i ­
talis*
C a p i t a l e m frau d e m a d m i t ­
tere , eft tale quid d e lin q u e re ,
p ropter quod d elin q u en s capite
p u a i e n d u s ñ t . I. ciim a u t e m . ? .
e xcip itu r.d e A d i l . c d i d .
C a p it a l e s in im i c iti x f u n t ,
c u m quis alicui m in a tu r m o r t e ,
ciim o d i t , vel eius m o r t e n i d e i i -
derar, vel qui e u m ^ccuí'auit c r i ­
m inaliter. i d e m dic q u a n d o eft
q u x f tio de o m n ib u s bo nis y el
maiori parte,ar.in cap. f r e q u e n s ,
d c Rcftir. fpol. lib. vj. n a m b o n a
tem poralia f u n t v i i a h o m i n u m .
J . a d u o c a ti.C o d .d e A d u o c .d iu e r .
iud.vbi eft gl.in v erb .viram facit,
. t e x t .i n l.z .C o d . de co n flit, p ecc .
q u e m t e x r . Pald. alleg, in capir.
c u m caufa. de R c iudic. ad h o c
q u ó d pecunia deferuit n e ceifita-
ti h u m a n x de h o c vide P a n o r m .
in cap. cu m o p o rte a t, n u m e r o 2.
de accufar.
C a p i t a l e s p o enx tres f u n t :
prim a 1 1^ m ors corporalis. 1. c a ­
p ita liu m .ff d c Poe.fecüda eft d a ­
m n a t i o in m e ta ll u m . I. quidam ,
if. de hoen tertia eft d e p o r t a t i o ,
tali n o n perditui: libexias, fed
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
ciuitas. de hac materia vide Fel.
in cap. qualiter & quando, i . d e
Accufar.
C a p i t a l e s triumuiti carcc-
lis cuftodiam h a b e b a n t, vt ciim
animaduerti in aliquem opus
e lfe t, eorum fieret in teruen tu,
lege fecunda,?, conftituti.de O-
rig.iur.
C A p 1 T A L 1 A iudicia dicimus,
q u x vltimo fupplicio afficiunt,
vel libertatem aut ciu itatem a-
dirnunt, 1. 2 .de P ub .iud.l.i. 8 c lii-
ftit.de pub.iud. in princ.
C a p i t a l i s caufa in telligitur
etiam vbi trad atu r dc exiftima-r
tione, J. licet capitalis, de V eib.
fig-
C a p i t a l i s inim icus quis di­
catur , vide Accurf. ff. de aib.l.U-
cet autem.in glof.iij. 5 c Bartol.ff.
de Q jjxft.lege prim a , ?. fi quis
dicatur.
C a p i t a t i o , ef t g e n u s t r i b u t i
q u o d pro cu iu fq u e cap ite infer­
tur,nulla habita ratione facul *
tatum .
C a p i t a t i o ciuium , cenfibus
exim enda capitatio , id eft,ccn-
fus capitis. Vnde dicebantur ci- Í
ues R o m an i per ex cellentiam
exem pti , & q u x d am orienta­
les prouinci^.lege vnic.Cod.cap*
ci.cxi.
C a p i t e cenferi d ic itu r , qui dat m
cenfum pro capite, C. in quibus
cau. colo, cenfit* domiii. accuf*
p o i f l i b .i i .
C a p i t i s dem inutio, eft fia iu s
commutatio,vt quando liber ef­
ficitur feruus. Et eft triplex d e­
minutio c a p itis, f c ilic e t , m a x i­
ma, media , Sc m inim a. M inim a
capitis dem inutio e f t , quan do
quis , nec ciuitatem in qua m o ­ f
r a tu r , nec libertatem a m it t it ,
fed tamen patitur contra fe f la ­
tus com m utationem , vel mi* H(I
r o ra tio n e m
 n o r a t i o n e m c irc a f a m i l i a m , v t
q u i iuris fui cf t, alie n o iuri inci­
pit cíle f u b i e d u s ,v e l u t i p e r a r r o ­
g a t i o n e m , aut c u m quis e m a n c i ­
p a t u r , qui prim o e r a t i n a lie n a
p o te f ta r e .E t d e b e t intelligí p r x -
d i d a d e fcrip tio ,cu m p c n n u ta s u r
ftatus hom inis f a d o cius i n t e r -
u e n i e n t e , vt in c o n d e m n a n d o ,
v c l in em ácipando vei arrogan®
d o , vcl a d o p ta n d o , v e l e t i a m in
reuocando c x i n g r a t i t u d i n e , v n ­
d e , licet p a trc alicuius m o r t u o
m u t e t u r cius ftatus , quia lui iu ­
ris eft f a d u s , n o n ideo ca p ite d e ­
m in u t u s cft. E t ftatus h ic p o n í -
tu r fe cu n d u m A2X)n, p r o c i u i t a -
t e 8c l i b e r t a t e , vcl c iu ita te t a n -
tiim vel patria p o teftate,feu p r o ­
pria potcftate aut aliena. T r i a
e n i m funt q u x liabet h o m o , fci­
lic e t,c iu íta s , libertas 8c fam ilia.
! E t fecundum h x c tria, fu n t t r e s
ca p iris d c m ín u tio n e s .M e d ia c a ­
pitis deminutio e f t,c u m falúa li­
bertate ciuitas a m i t t i t u r , vt c u m
quis déportatur feu r e le g a tu r ad
exilium per q u i n q u e n n i u m , v e l
banniriir. M a x i m a capitis d e ­
m i n u t i o , cft ciim ciuitas a m i t ­
t i t u r , n c c libertas r e t i n e t u r , v t
ciiin quis in m e ta ll ü d a m n a t u r ,
í 8c fie c t i a m b a n n itu r in o^us
m c t a l l i , vcl í¡ m a i o r x x , annis
patitur fe v e n u n d a r i ad p r e tiu m
p a rtic ip a n d u m , vel í i m a n u m i f -
fus , in f e r u itu t e m c x i n g r a t i t u ­
dine r e u o c e t u r ; vide I n f t i t u t . d c
C a p it.c le m in .p c r t o t u m . S p c c u i ,
titu l.d c t u t , § .t u t e l a . E t f e d i i s a u ­
t e m capitis d e m in u tio n is m a ­
x im u s cft ; nam fi q u id e m f u e r it
ca p itis d e m in u t io m a x i m a v e l
m e d ia , c e r t u m eft ta li te r ca p ite
m i n u t u m haberi pro m o r t u o ;
e rg o n o n c o n u c n i t u r a c r e d i t o -
libus , n e c agit c o n t r a d e b it o r e s
nifi pio iDli£to Ugato in alimcn-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
t a , vel pro h a b i t a t i o n e legata^
q u x l e g a t a p®tius confiftunt iñ
f a d o q u a m in iure. eius enim
b o n a p u b l i c a t a f u n t . v c l in alium
d e u o l u r a : d a t u r t a m c n a d i o in
e o s ad q u o s b o n a e o r u m pcruc®
n e r u n t . I t e m n o n vocabiti+rad
t u t e l a m vel c u r a m , v t íF.de cap.
d e m i n . l . i . 8 c 1.t u t e la s . §. vltira.fi
a u t e m fu e r it ca p itis dem inutio
m i n i m a , p er e a m n o n e x p ir a n t
p u b l i c a iura : r e m a n e t etenim
t a l i t e r c a p i t e m i n u t u s magiftra-
t u s 8c f e n a t o r 8c i u d e x , 8c in
q u o l i b e t officio' priftino: Item
n c c p er e a m e x p i r a n t tu t c lx ,n il i
i it l e g i t i m a : illa e n im expirat,
q u ia d e f e r t u r a g n a tis fecundiim
Ázon.
C a p j t i v m eft capitis te g m e n ,
v t i n q u i t N o n i u s , c i t a t q u c Var­
r o n e m in q u a r t o libro de vita
p a t r u m . I n lib ro t a m e n d c origi­
n e l i n g u x L a t i n x 4 . ab eo capi-
t i u d i c i p u t a r : q u 6 d capit pedus,
id e f t , ( v t a n ti q u i p u t a n t ) indutii
c o m p r e h e n d i t . l o b ca.30. [ Q u a ­
ii c a p t n o t u n T c ^ ^ i c c i n x e r u n . . ]
vbi i n t e r p r e s c a p itiu m procol-
J a r i o V i d e r u r a c c i p e r e , vipianus
li b r o 3 4 . de A u r . 8c a rg en . Icg.l.
veftis m u l i e b r i s , i n q u i t , f u n t ,v c -
luri f t o l x , p a l l i a , tu n icx,cap itia,
zonx. A n t.N e b r.
C A p 1 T I V M eft m u lie b ris capi­
tis t e g m e n , ! . veftis.de aur.8c arg,
C a p i t v l a r i a , id c f t , libri
f t a t u t o r u m , a u t h c n t . caifa. C.de
S a cio fan c.ecclef.
C a p i t v l e n s e s , populi funt
l ta l ix ,l.f in . de C en ii.
C A P i T v L V M á Plin io libro tei-
( t io n a t u r a l i s h i f t o r i x , e f t oppi­
d u m I t a l i X ' : v n d e pcirefsiuum
g e n t i l e p o n i t u r , Capitulenfis,
Paul. li.<;o.D ig.ti.dc cenfi.l.fi.Si­
m i l e s his C a p i t u U n f e s . Nebr*
'CAPI
 c ante A,
CAPirvtvM v n e modo eft locus
vbi res capitales firmantur. S e ­
cundo fignificat le ftio n e m .T e r­
tib diftinftionem, [ vt ilJa habet
•quinque capitula. ] Quartb i i ­
gnificat congrcgationcnv m u l-
torum , Sc prxcipué virorum Ec-
cleliafticorunijVt not.lo.A nd. in
' cap.capitulum, de E efcrip t,q ua-
doquc particulam operis,!, i. dc
milit.teftam.
C apsarii cjiciitur , q u i f i l i i s n o b i ­
liorum ciiiium ad i c h o l a s e u n t i ­
b u s , l i b i o s d e f e r i m t in c a p f u i a *
lu u cn a l.d e feruo c a p lario:
^ e m fequitur cuftos anguJÍA
vernula capfu.
Sueton. in Nerone,[Coftat q u o f
dam cum pxdagogis Sccapfariis
vno prandio pariter necatos.]
Vlpi.lib._xl.tit. de manumif. vin.
l.ii colladaneus. vbi exprimitur,
capfarij officium,id eft, qui por­
tat libros. Itcm de iure immu- .
nit.l.quibufdam.Nebr.
C apsarii d i c u n t u r q u i in b a l n e i s
veftim cnta fufcipiut co fto d ie n -
da. V e l a l i t e r f u n t illi q u i p o r ­
t a n t aliis l i b r o s ad f c h o l a s .
C aptare (inquit A lc iat.lib .:. Pa-
rcrg.eft illecebris , obfequio,do­
nis,fpe maiorum au cu p ari: hinc
captatorias inftitutiones appel­
lari , q u x ideo faftx f u n t , vt ab
aliquo quis inftituatui aut leg a­
tum confequatur.
C aptare v e r b a l e g i s , eft a l i t e r
interpretari.quam fenferit le g if-
lator,l.pcn.ad Exhibend.
C a p t i o , id eft d e c e p t i o : i n d e c a -
p t i o f u m , i d eft, d e c e p t o r iu m ,v e l
d e c c p tio fu m , aut dolofum^ vt
n o t . l o a n . A n d , d e offic. d e l e g . l .
fl d u o . l i b . ^ . i n g l o f . i . i n t i .
C a p t i o caufa mortis , alias ca­
pio fecundum Azon. eft quan-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
12 ^
do per mortem alicuius occa-
iio c a p ie n d io b u c n it a lic u i,e x ­
ceptis his capiendi figuris dc
caulis 3 q u x certis & propriis
noMiiDbus nuncupantur,vt h e­
reditas , legatum ,6c fideicomif-
iu m ,q u ia fcilicet talis captio vcl
capio non incidit in n aturam
capionis hereditatis , leg ati vel
fideicoinmifli. Et caufa mortis
capio Iecundiim Azo. in Sum.
C.de Donatio.cauf.mor.eftjciim
poft mortem alicuius aliq u id
datur alicui caufa conditionis
i m p l e n d x , vt aliqu id p ciu cn it
ad aliq u em mortis occafione,
nec tam en aliquo certo tranf-
latio n is vcl acceptionis n o m i­
n e nuncupatur : verbi gratia,
fu n d u m tib i com m iii vt T itio
dares : ciim tu poft m ortem
m eam non haberes fundum da­
re Titio,dedifti Sticho, qui forte
e f t lie ie s .E t Stichus tunc caufa
fnoiris capit , ciim fundus e i
donatus m eram o btinet v o lu n ­
ta te m non em ptam vcl con-
ditionatam .
A p V T eft m em b rum honora^
bilius in ter extera m embra. In -
terd u p o n itu r pro ftatu,vt Infti.
de Cap di.in prin, 6c caput aquae
illud eft, vnde aqua nafcitur, 1. j,-
§. caput, de Aqua quot. & xiH*
R in c arm entis ac g reg ib u s,q u o t
beftix fu n t,to t capita n u m e ra n -
tu r.l.i.§ .v lt.& 1.3. ff. d e R c i v i n -
di.Li^.ff, de Pignor. hinc tributu
capitis quod iri fingulas perfo-
nas imperatur. 1,3. dc Lvlt.ff.de
Cenfibw Hinc apud Papinianum
l.n .§.2 .d e bon.polfeíT. q u ife ar­
rogandum d a t . c u m capite for­
tunas quoque fuas in aliam do­
mum ac fam iliam transferre d k
citur,id eft, cum fua perfona , vt
vulgus loquitur. Hinc diuiiio in 14, "*II
capita^ cui opponitur ea q u x in
ftirpcs
 ftirpcs dicituf, De qua infrá in
D id io n c -l N.
C A p Y T liberum , pro h o m in e li-
b e t o v e t e r e s d i c e b a n t . V n d e i lla
fe ru i d efin itio i n l . r . t f . d c Tut.
T u t e l a cf i v i s a e p o t e f i a s i i i c a ­
p ite libero. C a p u t lib e ru m f a c e ­
r e , p r o m a n u m i t t e r e , P l au t. i n
M e r e a t . K b e t u m c aput ibi f a c i a m
p a u c o s m e n f c s . Pro c a p i t e p e c u -
niam feluere, id eft, pro l i b e r t a ­
te. C i c e r o 3. Offi. V t fl p r x d o n i -
bus p a d u m p r o c a p i t e p t e t i u m
n o n actuleiU. lu lia rm s i n l . S e r -
uus. 30. ff. p r o E m p . 6c l . e o t e m ­
pore.50.?.vlt tf.dcPecul.eandem
l o c u t i o n e m v h i tp a t.
C a r b o n i a n v m , réeuire fu-
p r a , B o n o r u m poíTeífio C a r b o -
n ia n a.v n d e fecundiim A z o . d i c i -
tii r á C a r b o n i o i n u e n t o r e v e l a u -
d o r e . L t datur f o l o n a t o , non
n a f c I t u r o : in q u o dif f er t a b e d i ­
d o de v e n t r e in p o í f c í f i o n e m
mitrcndo, q uod f u b u e n it n a f t i -
twro.
C a k b o n v m appellatione quid
c o n t i n e a t u r , v i d e ff. d e V e r b , f i -
- gnifl.carbonum ,
C A R c t K , inquit Seruius,eft v n -
d e c u n q u e p ro h ib e m u r exire, di-
d u s ,fe c u n d u m V a rro n e m , quafi
arcerab a rc e n d o : locum autem
in q u o f c r u a n t u r n o x i j , c a t c e r e
dicimus n u m e r o t a n t u m f in g u .
Jari.Hjtc i l l e . V l p . l . a u t d a m n u m .
t ? . f o l e n t . d e Poeii. S o l e n t p r x -
f id es in c a r c c r c c o n t i n e n d o s d a ­
m n a r e ,v t in vin cu lis c o n t i n e a n ­
t u r , f ed id cos f a c e r e n o n o p o r -
t c t r n a m h u i u f i u o d i poen^ i n t e r -
d i d x f u n t . c a r c e i e n i m ad c o n ­
V. t i n e n d o s h o m i n e s , n o n ad p u ­
n ie n d o s liabeii d e b e t,
C A K C E R A n c v M , mcrces,
q u x p r x f c d o car ceri s d a t u r o b
cu fto d iam ,!.pcn.de b o n .d am .
.C a rd a ü v m , de q u o l . i n .
f ;
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
t c r d u m . § . 7 . ff. d e P u b l i c , vulgué
n a f t u r c u m v o c a r . 1 7 . I i i d 9.
C A R D 1 N . 3 L E S d i d i f u i u á cat-
d i n e , q u i a l i c u t o f t i u m regitur á
c a r d i n e , fic p e r e o s r e g i t u r Ec-
c l e f i a v n i u e r f a l i s : x x x i i i j . diftin,
p r e s b y t e r i . D i c u n t u r e t i a m qua-
d o q u e c a r d i n a l e s , id eft, princi­
p a l e s , q u i a ^ p c r c o s d e b e t officiu
i n E c c l e i i a regi .
C a r d i n a l a t v s eft de iure
d i u i n o , q u i a p e r f a c e r d o t e s ie-
uiricos i n t e l l i g u n t u r Cardina­
l e s ; v t i n c . p e r v e n e r a b i l e m , qui
f i l . f i n t l e g i t . ÓC ibi A b b . Sc idcin
A b b a s & H o f t i e n f . i n c.ex geftis.
d e C l e r . n o n r c fi d, B a r b a t . i a t e in
trad.C ardina.
C A R e A T v i r i b u s , i.mportat nc-
G e l f i t a t e m i p f o iure ; Feli.in ca,
R o p u l p h u s i n v e r l i c . careat vi a-
b us.d e Refcript.
C a r e n a d i c i t u r á c a r e n t i a ho^
m i n u m , v e l c i b a r i o r u m , n a m per
q u a d r a g i n t a d i e s i e i u n a n t in pa­
n e Sc a q u a , Sc i n c l u d u n t u r in a-
l i q u o f e c r e t o l o c o i u x t a Eccle-
f i a m , v b i n o n h a b e n t cóíorn'ura
h o m i n u m r v t n o t . Ber. in c.accu-
f af t i . d e A c c i i f a , 8c S i m i l e not.
glof.in c.ij.de Sponf.
C A R E V M , g e n u s eft a r o a i a t i s m y .
r o p o H s c o g n i t u m , n o b i s v e i o m-
e o g n i c u m , q i i i p p e q u o d peregrb
n u m f it . F l i n . l i b . i 9 . [Veregrinu,
i n q u i t , e f t . c a r o u m , g en ti s iua:
n o m i n e a p p e l l a t u , c u l i ni s Prin*
cipnle.] G a l e n . a d ratetnianum
c a . d e c a r e o . V t i t u r c o quoque
A p i i i u s d e r c c o q u i n a r i a . Paulus
l i b . x x x i i j . D i g . t i t . d e p e n u lega.l.
n o n o m n e , [ S e d q u o d quidam
n c g a u e r u n t p i p e r ligufticum,ca«
r e u m , & ; l a l e r , e i u f m o d i i u penu
. n o n c i f c , i m p r o b a t u m eft.]
C A R E V M i n l . n o n o m n e , de pc-
m i l e g a . f e m i n i s fpec ies , de quo
D i o f c o r i d c s 6c Pii. tradaucrunr.
C aki
 CARICA Plinio, Ií.T3 .Hift,nat.cap.
S.ficus cft q u x in S y r ia naícitur.
Proprié vídetur eflé ficus ficca.
íF.dc Trit.vino, ol.l. qui vinum. C a r t h a g i n i e n s e s poft n lireram
l.qui fundú.zos.íF. de Ver­
bo, fignif. ficuü auté h x fpecies
numerantur á Macrob. 3.Satur,
20.Africa , Albula , Arundinea,
Aíinaftra, atra, paiufca,augufta,
bífera,Carica,Caldica,Alba, Ni­
gra , Calpurniana.Chia, Cucur­
bitina , Duricoria, Herculanea,
Liuiana, ludia, leptoludia, Mar-
lica, Numidica, Pompeiana p u l­
la,rrxcox,T ellana atra. •
C a r i n a , infima pars nauis.l.quod
in rerum.§.íi,deleg.j.
C a r n i f i c a r e , eft carnes faceré,
fcilicet madare. Inde carnifex,
qui carnes facit 6c vendit, de
Appel iignificante. ctiam homi-
cidx folent dici carnifices ; vt
g lo fiiij.in Clcm.j. de vi. 6c hon. ' ’ pé femper legitur. Oftendit hfic
ciericoram,
C a r p e n f v m , eft genus curriis,
in Auth, vtordi. pixícc. 6c ibi
glo.
C a r r v c a , vehiculi gcftatorij ge-
■ nus, 1. vxori.de Aur. 6c arg. lega,
hinc cartucarij.
C a r r v m , íiue carrus 6c carruca,
plauftra lunt oneraria: hoc eft
comparara ad ferendum tántiim
onera. Cxl'ar in primo commen.
[lumentorum, in q u it,6c carro­
rum quam maximum numerum
coémcre.]lta commentario quo­
que Hirpanienfi: [P e r viarum
anguillas carra complura. ] M a r .
cia).
O iucunda conuiua foUiudo car-
ruca m agis , cjfc'dóque g r a -
tu m .
lurifconf, lib. xxxíx. tit. de do­
nationibus. l.íl ¡d.[Vel grex,air,
vei carrum , vel carruca. ] Item C a s s a a n i , Sablani, Procuiia-
/ ni
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
Scxuola tit. de Aur. & arg. leg.í.
vxoii. [ An carruca doinfitoria
de beatu r.]NebriíT.
per i,non Cacthaginenfes, ilit e -
rad ifp u n d a. vt nmic v u lg u s lo -
quitur , debere fcribí 5 c proferri
adftipulantur Florentinorum
P a n d c d x , in quibus quoties j
C arthaginieníium íic m e n tio ,lic
fcribi aclnotauít L u d o u icusp o -
nogninus data fibi copia libros
illos fxpe leg en d i.Sed 6c Piifcia-
nus libro quarto de o d o parti­
bus orationis; [Si nomina , in ­
q u it , funt tertíx declinationis,
abiiciut s, extrcmarn genitiui,Óc
aíTumunr enliSjVt Ififtor piftoris,
Piftorienlis : Carthago C arth a­
ginis , C arth aginieniis : hoc eft:
. Icx fyllabaruin. ] Arque ita in
ómnibus codicibus vetuftisp ro-
locum prim us omnium L a u ­
rentius Abftemius,arque ab o m ­
nibus viris d o d is eius in u en tio
cft admilfa. Neb.
C a s e a r i a tab ern aap ud Vlp.l £.§.
4 fF.íi Seru it.vin d.dicitur in q u a
fumigari folér cafei. morís en im
fuit in plerifque Italix locis,
colorandi ficcaudique cafci gra­
t ia ,fumuin aut ex culmis, aut ex
m alignis virídibufquc lignis f a ­
cere. C olum ella lib. 7. cap. S, cic
cafei faciendi ratione lo q u en s,
Eft. in qu it , non ingrati laporis
muria perduratus,arque ita m a-
lig n i lignijvel culmi fumo colo­
ratus, Vipia.non putare lé ex t a ­
berna calcaria fiimum in fu-
periora pdiñcia iure im m itií pof-
fe. In Florent, li. le g iiu r C aíia-
ria.Horom.
C a s s a refcriptio q u id,lib . ^ .C .t ii.
6i.fi 6. C a lfa ta lc x ,ii. 4 . C.tit.ss^
1.14.
 128
n i difti funt,qui Caífi),Sabini 5 c
PiocuU inftitutienem feiftáni-
quc fecuti funtffic quibus Pom­
ponius in l.i.ff.dc Orig.iur.
C a s s i o p a ciuitas 6c promonto­
rium eft Epiri, Strabone, Ptole-
m x o , Plinio,atqiic aliis au d o rk
bus.Vlpia.xij.lib.Dig.tit.deExcr
citoria a^íon.l.prima:[Sunt, in ­
q u it,ñaues qux áB run d uíio , vcl
a Caífiopa , vel á Duiachio ve-
^orcs traiiciunt.[ Neb.
C a s i t a s E, eft minutatim ftil-
late.
C a s t a i d v s fiue caftaldio , idem
qui aftoi vel villicus, glo. in §.
pcena.lnftit.de Iniur.
C a s t e viueie dicitur, etiam mu-
lie i tranfiens ad fecunda vota.
B a ito l.in i. mulicr. §. cum pro­
poneretur, ff. ad Senatufconful.
TrcbcUianunu
C a s t e l l a n i milites , q u i­
bus limitum cuftodia erat ab
Imperatoribus commifla. Im ­
peratores R o m an i, in q u it , Pi-
ihoeus i.Aduerf.habucrunt in li­
mitibus m KopdfxAvx y q u x ipfi
clufuras appellabant: id ab Ha­ C a s t i g a s violata.9. C. titu.io.
driano videtur inftitutum. Spar­
tianus per ea témpora & alia
frequentet in pluribus locis in C a s t r a m e t o r , id e f t , p o n o , f i g o
quibus Barban non flumini­
b u s, fed limitibus diuiduntiir, G a s t r a t v s cafte natus, glofla ini,
ñipitibus magnis in modum
muralis fepis, funditusia¿l:ís at­
que conncxis Barbaros fcpara-
uit.horum clufoium propugna­
cula caftclla 6c Burgi , v n d eca - C a s t r e n s e peculium : rcquirc.in-
ftcllani milites, dc quibus lib.
x'y C. dtu.59. 1.1. 6c l.z.dc offic. C a s t r v m fi v e n d a t u r , i u s patro­
prxf.verb.§ 4 C.-
C a s t e l l v m , eft aqux concepta­
culum , vnde cx a q u í duélu pu­
blicitus diftribucnda eft per vr­
bem aqua.Feftus ab antiquis ait
caftcUum diuidiculum fuiílc
appcilarmn,ex dic^ura, quod
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
inde aq u x diiiídcrcntur. Apud
Plinium , Vitruuium , 6c Fronti­
num dc a q u x d u d ib u s, fxpe ca»
ftellum in ca fignificatione le­
gim us.Aphricanus de leg.j.l. cx­
tera. Si cancelli , in q u it, fint
v el vela,Icgari poterunt, non íi-
ftulx vel caftella. Item libto
xliij. de Aqua quotid. 1. prima,
quid f i t , Vlpia. fatis ciaré ínter»
pretatur.f Ex caftello, inquit, id
eft , e x e o receptáculo quod
quam publicam fulccpit. ] Ca-
. ftellanos Frontinus quoque il­
los appellat, qui caftellorumcu»
ram geiunt.Ant.N ebrif
C a s t e l l v e , fecundiimAlber.
vcl caftellum , fecundum alios,
dicitur fecundum Spe. recepta­
culum quod aquam publicam
fufcipit,.^^ux ducitur ad aliquod
prxdium^ irrigandum. Require
infra [ in te rd id u m , de aqua cafi
e d u . ] 6cff.de Aqua quotidia. &
xft.l.|.§. xquiflimum.Alias,id eft
caftrum.ff. de Legat.i j. 1. Titia.§,
fin. vulgo autem accipitur pro
arce*
1 . 1. Caftitatis affeftio.i. C. tit.3.
I.T9 .
v eld iu id o caftra.
fed 6 c quxfitum .§. fpadonem.ff.
de liber. 5 c poftbu. vel fecun­
dum alios,eft cui virilia funt am-
putata.
fr á ,[peculium .]
natus e i a n n e v u r n accedit,fccus
l i v e n d o p a l a t i u m v b i eft Ec-
clcfia, v b i h a b e o ius patronatus,
dc h o c v i d e I n n o c . i n c . ex lite­
ris. d e i u t c p a t t . 6c Hoft.inSuin.
de iure p a t r o . § . qualirer.i). q vij.
accufatio.
C.Ó
 Castr vm diilinguit Bart,á villa,in
l.j.^.fiuc.de Ope.no.ount.
C astra autem n u m e r o plurali l o ­
cus eft, vbi m i l i t e s f i x e r u n t t e n -
• toria.l. 4 .?.emanibr.de R e miiit.
C a s v s á luriiconfultis dici con-
fueuit, pcocontroueriiaqux na­
ta p(t:quali qux accident, 8c ca-
fu contigerit. Cicero verocauf-
fam appellat. Vt Verr.3. [ tatum
quod hominem non nominat:
cauifam quidem totam perfcri-
bit.jltem , [nuiqua enim fciibis
neque tu aliud qiiicquam e d id o
amplederis,nili eam caufam pro
qua pecuniam acceperas.]
C a s v s fortuiti dicuntur á lurifc.
qui prouideri humano coniiiio
non potuerunt.l. 2.?.7. ff.dc Ad-
minift.rer. quales iunt latronum
pitatarumueinfidix. naufragia,
incendia,illuuiones,mortes non
oblatx. l.in rebus.is ff. Commo.
Itaque fata, damna fatal a ap­
pellantur in l.t. §, fl magift.ff. de
Magifti.conuenicn.
C a t a d r o m v s interpretatur
decurias:nam poyicjo eft
ciirro : decuriio autem per cata­
dromum non iine periculo erat,
quod & Iurifconfultus fighifi-
cat lib. xix. Digeftorum* dc A d.
empt l.fTferuus tuus. [Eum, In-
quit,fuiffe feruum> qui per cata­
ci rornum defcendcre , aut in cloa
cam demitti folitus effet. ] Sue­
tonius in Nerone : [Notillimus
eques Romanus elephanto fd-
perledcnspcr catadromum de­
currit.] Q^od autem ludicti ge­
nus catadromus effet , nemo di­
cit,quod ego Iciam,neque auliin
diuinare.Ant.Nebrif.
C A r A D R.O M V s L a t i n é d e c u i f o -
rium dici p o t e f t : I i g n i f i c a t a u ­
t e m f t a di um , in q u o e q u i t e s d e ­
c ur rer e f o l e n t i m a g i n a r i o p r x -
ho.Budaeus.
Voc. Iur.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
, portus ad quem pluri­
mum appelli folet. Vip. i. 4.? 4 .
ff.de offic proconf.f Ingreiium
eriam h cceu m oblcruarp opor­
t e t , vr per cam partem prouin-
ciam in g r e d ia tu r , per quam in -
gt di mons eft, 5¿ quas G rsvia
appeliat liue
obferuare, in q u i pruimin
ciuitate veniat vcl applicétnna-
' gni enim facerent prouinciales
femari libi confue'tudiacm if t l,
Sc huiufinodi prxrogaiiLias,]
Kí¿Ta'7T5cAt5 , ’iifdcm veftigiis íübfe-
qiiendis , quali dicas ad^' pedes
eoriimque vcftigia lu ftin iapu s
de Compofit.ff.?.! 7 [ Nili tantu
ÍI velit eas in G r x c i voce tranf-
formare, fub eodem ordine, c a ­
que có ícqu en tia, fub qua ¿k vo ­
ces R o m an x pofux. f u n t : hoc
quod Grxci kj"
C a t e c h I Z A R E , eft im bucre,cioce-
re feu inftruere, vel benedicere.
Inde C atech ifm as:n am ap te ba-
ptifinuin inftru.i debent B a p ti­
zandi in f i d e , p r x c . p u c adulti*
de confecr.dift.iiij.ante.
C a t e c h v m e n v s , in ftrud us d ic i­
t u r , vel qui baptizari proponit:
m edio tempore Sym bolum Dei
difcens.xlvii j.diftinift. §.j.c.quo­
niam m ulta. v : l d ic itu rau 4 ie n s,
eo quod dofttinam ante valúas
Ecclelix audiat cum fufciperc
~ vélít baptifmum.
C a t e g ó r i c a propofitio nota,tur,
ff.de Acqutr. re. domin. i . q u ^ l i -
tum.in fi,8c ibi in glo.
C a t h e d ? v A fecundum Hugoneni.
e f tG r x c u m ,8 c ponitur p r o e x -
celfa fedc iu d k is prxlidentis.Ec
ponitur etiam pro jfede d o ilo -
lis. ita dicit gl.in C leiiien. du-
dum. de Sepul.Vnde,
R ex fo liu m y doEl o r c a ^h y d r a m , i « -
d e x q u e t r ilu n a L
k C athe
 C athedralw ccc lc fia ,id e ft epif-
c o p a l i s v e l r eg ula r is & c o l l e g i a -
t a , e x t r a , d e c l e d . n e pro d e f c d u .
p c r l n n o c . & H o f t i e n f . 6c v i d e
Archi.de Rclcrip .c ftatutum.fu-
p e t v er b. [ c a t h c d ra l i bu s .]
C ath ed raticvm cftquodfolui-
tur annuatim cpiCcopo a i u i s
clericislUx dioeceiis infigna fub
ieftionis vcl obcdiciix, 6 c ctiam
fubftentationis , & eft duorum
folidoium , Ttx.q.iij.placuit. Et
diciturcathcdraticum quia fol-
uicur ad honorem cathedrp epii-
copalis.
CATHOLICIANVS , <^0oA/Xi(XVGC, i d
eft,vniueifilitcr dcfcruies, vt C.
dc iudic, l. antep. 6 c vlt. & in
auth.de lud §.his qui caufas pre­
paran t . 6 c de dcfenf. ciuit. §, cx
prouinciali.
C A T H O i i C M N O S Alcia. ait d id o s
apparitores prxfprxt. Orientis,
nam is propter ampIiíTimam iu-
rifciidlonem catholicus, id c ft,
vniuerfalis dicebatur.
C aihomvs eft f l a g e l l u m e x v i r g i s
r f a d u m in m o d u m f c o p x , 6c tali
vruntur rc l ig io fi in capit uli s.
C a t i l i v s , eft f u p e r i o r p a r s r n o l x .
ff. de f tu. inf tm. 1. ci im d c l a n i o ­
nis.
C a t o n i a n a r e g u la , eft M.Catonis
fehtcntia , (iue axioma cx plu-
lium legum mente notatum at­
que obferuatum, [quod li tefta-
■«
k menti fad i tempore deceíTiíTet
Íí tcftato r, iíiutiie fo re t: id le g a ­
tum qaandocumque deccíTcrit
1í non valere,]! t.5c poft.ff.de R e g .
Catoh^. cuius hxc regula atque
xquiras vidctur effe , quia cum
teftatohs certam mentem atque
voluntiteni eífe oporicat, curo
prxfenris temporis conditionem
fpcftaíTe, deque ca ftatuiíTeiu*
dicam us; non autem incctto fu-
?Uíi fcmporis fciicnrai icm Com*
i-i
(*r
lrt<
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
mi CíTc/ q u i p p c c u m a l í o q u i to»
f t a m c n t a , n o n e x teftatorum
m e n t e , q u s i n iis d o m i n a r i de­
b e t , f e d e x f o r t u n a dc c a f u pede­
r e n t . F l u í a i n o b f e i u a t . l í b . II. c.
iij\ C u í a c .
C atvllvs , id eft , fapiens , media
prodiida , fed medía bxcuicft
animal. V nde,
EJI animal catulus : f ruitur ratio
ne Catullus.
c a v e r e vané accipitur ; nam
idem iignificat quod lecurum fa­
cere : fecuius auccm quis ht non
foliim fi dei u floribus ab aduerfa-
lio pixftitis vel hypotheca, l.ha*
beie.de Ver. lig. led qaundoquc
etiá nuda promiflione.l. fanci-
m us. C. de Ver.fig. qua de re co­
piose A lc .in d .lh a b c r e .& in l.f a
tifclationis.eo.tit, Interdu cauc­
rc idem iignificat quod difpone-
re vel ordinare , vt.l.epiftola.ff
de P a d , 5 c inft.de legi, patr.rut,
At cauerc ab a liq u o , Iignificat
cautione exigere. 1, fi fciente.ff
/ad l.Fom.deparricid.
C a v i l l a r i variis, m odis in iuic
f u m i t u r , c a u i l l a t u r calumniose
a g e n s , c a u i lla tu r qui bicuitcrfic
fa ls é a d u e r f a r iu m f e r m o n e ca­
p t a t , a u t ir r id e t , cauillatur itcm
q ui f c i e n s v t f u a m fententiam
t u e a t u r , faifa prodit.Specialiii?
v e r b cau illari d i c i t u i , v t infr^in
ver. [cau illatio.]
C a v i l l a t i o e f t , quandoabcui-
d e n t e r veris tr a n f it u r ad cuiden-
t e r faifa p e r q u a n d a m ve^bo-
l u m i n u o l u t i o n e m v cl lophifma
ta .c .v e n e r a b .i lis d e l u d i .
C a v i l l a t i o , i n q u i t N o n iu s Mar­
c e l l u s , e f t ip cofa calumníat¡9,
dc ca u illa r i,io c ^ r i. V alla, [Cauil­
l a t i o , i n q i f t t ,e f t fubdola quadam
r a t i o , q u a m n o s co n fcij nebis
m e n d a c i ) , v i n c e n d i caufa profe-,
limus*
 rimus.]Vlp.títu.de Vciborum fi-
gnificatioiie.l. natura cauillario-
nis, 6 cc.ltem deRcguIis iuris.Ea,
in q u it, eft natura cauillationis,
quam Grxcl avípí^icÁV vocant.
C A V M A , atis,color fiue ¡ncendifi
interpretatur: cn\m eft ca­
lefacio fiue incendo. Vipianus
de lega,primo,Uciim re§.[Si fun­
dus , in q u it, caumate perierit.]
Atque alibi. [Prxdia;iiiquit,qugc
caumate pcrierut.] Atque adhuc
alibi :| [ Si caumate aliove cafu
pars fundi perierit.] qu ib ’ in l o ­
cis chafma pro caumate legitur:
chafma namqj per ch, afpiratum
aliud fignificat: hoc eft cx li h ia­
tum fiue teccifum.Audores funt
Ariftoteles in Mcteorologicis,
ilin .in fecundo Nat.hifto.Sene-
ca in primo naturalium quxftio-
nuiii, Seruius lib. 9. ALncid,
C A V P o dicitut proprie qui vim!
v e n d it; caupona verb eft mulier
qu x vinum queque vendit. Eft
etiá caupona locus , in quo vinii
vcdirur.audor eft Prifcianus. A-
puIci’ Jibro primo de afino; [De
quadam ,inquit, amica caupona
illico percontor.] Gellius libro
fcptimoiQubd in caupona deli-
tefceret: qubd ad vefperá perpo­
taret. Apud iurifconfultos titu ­
lus cft libro xlvij, Digeftorum,
furti aduerfus nautas, caupones,
6 c ftabularios, vbi ea propemo­
dum qux apud Horatium in pri­
mo fermonum leguntur. Nebr.
C avpo, qui c a u p o n a e x e r c e t , c i u f -
q u e inftitor.l.j ff. nau. c a u . f t a b u .
C a v p o n a quomodo differt á
taberna,vidc ff.dc ri. nup.l.pala.
C A V s A cft , ex quo aliquid pro-
ducitur,vt pater eft caufa filifiSc
contrailus caufa obligationis. 1.
¿C an ca. j. aó^ioncs.ff. deExcep,
lei iudi. Ite cauia eft finis cx quo
Lapulfio datui fa,ciendx difpo-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
f irio n i, 8 c ita fumitur in titu. dc
condi. 5 c demonft. tc caufis tc
modis e a r u m , vbi patet qubd
caufa differt á modo , q u x eft de
futuro, tc á conditione , qux cft
de futuro , tc fufpendit ctiam á
dcmonftratione,qux tantum d e­
clarat rem ve! perfonam : verbi
gratia : Patronus poteft compel­
lere libertam vt nubat,vr ciuita-
tes repleantur. Ifte finis vt ciui-
tates rep lean tur, cft caufa con®
dendx legis , ideo dicitur quod
celfante caufa ceifat lex , v t i .
ttdigere.§ quamuis.ff de iure pa®
tr©. Et vtimut promifcub illis
Verbis , ceftante caufa legis , vel
ceíTante ratione legis : differunt
tamen caufa & ratio , quia ratio
eft oculas cordis , difcernens
rem per medium. Sed caufa cft
quod in fad o accidit per quod
ratio difcernit quid iuris. Dici­
tur ctiam caufa efficiens , id
e f t , conditor legis in c o n t r a d i­
bus c o n tra h e n d is: caufa m ate­
rialis in leg ib u s eft materia de
qua in illis difponitur. Et caufa
formalis eft modus tr a d a n d i
t c forma co n trah en d i'v el d i-
fp o n en d i, q u x additur contra-
d u i vcl difpofiuoni. Dicitur
ctiam caufa inftrurnenralis, vt
cft infttum entuin artificis.' Et
breuitet quicquid ad elle a lic u ­
ius rei c o n c u rrit, caufa dicitur:
aliter tc aliter tam en. Et fignifi®
catur caufa per d id io n c m fi , vt
dicendo , dono vel lego illi fi
negotia mea g e fferit.l.d c m o n -
ftratio.§.j.ff.dc C ond.& dem on-
ftra. Item per d id io n cm [q u ia .]
lnfti.de lega.§. longe magis. Et
did io nem [q u o n ia:] ná exponi^
tur per [quia.] Item fignificatur
vt in d id io n ib u s illa tiu is , c a u ­
fa,dicendo, Titius negotia iT)c^
g c ifit, ideo vel idcirco fibi lego.
k 2 Itcm
 Item in di¿Honc[cum]vt dicédo,
[cum f-itius nogotia mea gelfe-
l i t j e g o líbij& c.) E tiá in a id io -
n c [u u c ,] vt liae Titius negotia
mea gcffcritjílue aduocatus fuc-
iit ,& c .] Ité ¡n prxpofiuone pro,
vt ibi, logo vincas pro alimentis-
l.fin.?.! .tf de ali.& cib. leg. Vn­
de fciifus YÍt, quod cx caula a li­
mentorum lego vincas. Itc m íi-
gnilicatur caula per d id io n em
[nominc,]vt dícendo,lego vxori
xl.nomine doiís.] I.cum quidam
vxori.ff.de lega.ij. Caula dicituc
ácafuquo v e n it: nam calus ell
materia 8c origo negotij, nedum
difcuífionis, examine patefa¿la:
q u x dum proponitur, caufa ell:
I
dum difcutitut , iudicium : cum
¡í díffinitui,iuft¡tia.c.foru9 .de Ver.
fig. vbi Bcr. dicit in gloíT. Caula
clt res in dicendo pofita cum in-
tcipofitionc ccrtarum perfona-
rum,fcilicet a¿loris, rci, iudicis,
Sc rcftis: 5¿dicit ara cafu,quia ca-^
fualiicr otcutrit prxtcr homi­
num voluntatem. Et differunt
caula 6c aftio : nam caufa eft n e ­
gotium vcl contraótus ex quo.
quis mouetur ad petendum vcl
litigandum , vtcft venditio vel
locatiorei, cx qua oritur obliga-
tio,etf caüfa próxima obligatio­
nis , qux obl'gacm parit aiftkné,
cum obligatio m a tc iiit aéHoiiis^
Et eft duplex caufa, fcilicet p ro -.
xima & r mota,qux differunt in
aftione rcali Sc perfonali: nam
in perfonali, remota eft ipfum
fjftum , proxima eft ipfa obliga­
tio : 6 c in perfonali nonfufficit
exprimere caufam proximam,
dicendo, ago contra te,quia ob­
ligaris mihi in decem , fed opor­
tet exprimere caufam remotam,
vt dicen lo, cóuenio te quia mu-
tuaui t bi decem. Iii reali proxi-
jjiacau ú eft dominium. Sed re-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
m ota, eíl cx qua cofequiturquia
dominium, 6 c nó eft ncccffe ex­
primere remotam , vt dicendo
ago contra te , quia emi domum
á Ber. fed fufíicii exprimere pro­
xima caufam dicendo, ago cótra
te, quia fum dominus domus il­
lius Sc hxc not.in g l. 8c per dod.,
in c.d ilcd i fiiij. de lud.dc diuer-
fis fpeciebus caufarum vide bo-
n áglü f.xj.q .j. in Sum. Eít enim
quxdam caula ipiritualis,vel an­
nexa fpiritu.üi, vt lila qux fit de
iute patronatus: quxUam ciuilis
vt cum agitut lupcrttci vendi. in
caufa pecuniaria.qiixdam crimi­
n a lis , vt cum agitur diredé dc
crirninc.-quxdam mifta , vi cum
agitar de crimine ciuilíter, vt de
adulierio ad fcparationem tho-
li. In his tribus vltimiscafibus
iuratur de calumnia, lii primo
,non iuratur de calumnia, fed tá-
tam de veritate dicenda..
C. AV 5 A m in im a , eft duorum au­
reorum , v cl decem aureorum,
vel quinquaginta folidorum. vel
i l l a q a x non fufticit adfumptus
iudicialei-.
C A v s A c a d e r e d i c i t u r , q u i male
a g m d o caufam am itiit.?.fiquis
agens.Iiift.de a d io n .
C A V s A M dicere , cll defendere:
vnde caufam dicere ex vinculis,
in l.ij.de Cuilod.reor.id c l t , in-.
tcrim,dum quxftio criminis per­
agitur,in carcere detineri, atque
ibi defendi.
Cavsae criminales dicuntur,
quibus agitur ad vindidam , fiue
ad poenam Sc hoc etiam dicitur
quandoq; agi criminaliter, qua­
do agitur a d vind’d a m publi­
cam.: quandoque dicitur agici-
uiliter , quando agitur ad p a ­
nana per modum inquifttionis,
denunciationis , vel a d intereifa
partis p erv iam a c c u f a u o n i s , d e
quQ
 ^uo & fupia in ver. aftio ciitni-
nalis.
C a V s AE f a u o r a b i l e s f u n t q u a ­
tuor,fcilicet de lib e rta te , m a t r i ­
monio ,d o t e , & tcftam ento.c.
duobus.de R e iudic.
C A v s A R 1 A milfio in re ttiilítari,
cft qux propter aduerfam v a le ­
tudinem indulg^ttir. 1. 2. ff, cx
quibus cau.infam.irrog.
C A V s A R 11 d icu n tu r, qui caii-
fam habent cx morbo, vt m une­ C A V T E B, IV M, ferramentum eft
ribus vacent. Liuius libro fexto
ab vrbe codita, [T ertiu s,in q u it,
exercitus cx caufariis 5c leniori-
bu8.]Scneca libro fexto epiftola-
rü. [In animo noftro funt quaíi
cauÉirix partes quibus adhiben­
da curatio eft ] Spartianus in E ncatijlus l^hithon ta b u la ttbi^
Hadriano , [ Omnes caufarios
fubleuauit.] Plin.lib.$.caufariis
Vcl latere vcl faucibus. Martia-
nus libro 49. títu. de re mitirari.
^ l.milites.[caufaria,inquir,miílio
cft,qux propter valcrudinem la­ Tabuldf'que colcrtk us v r i s .
boribus militíx foluit.] Modefti
nus de excufationib. tut. [Pro­
pter xgrirudinem, inquit,caufa-
riani vocatam, caiifariam remif-
fioncm acceperint.] Nebr.
C A V s o R, arisjcft caufam rci ge-
ftx afferte íiue excufarioneni.
QiintilianusiNc caufanti pupil­
lo íic tutor irafcatuti Virg.in Bu­
colicis.
Caufando ttojlros in lo n gu m d u ­
cis am eres,
V l p . lib* 4 0 . tit. d c f i d e i c o m m i f ,
l i b l. g e n e r a l i t e r . N e q u e e n i m
c a u f a r i d e b e r é q u o m i o u s illi r e -
lidum fit. AiNebr.
C a v s o r caufaris, id eft, con­
queror. Aliquando caufari eft
in excufationem defeníionémq;
aliquid allegare, 1. generaliter,
5.plañe.de fideicom. lib.& l.j
¿ q u is tornen, ff.íi quis cautio.
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
C A vTT E L A , cft dcminutiuurn á
c a u tio n e , 6c tamen quandoque
Ícp erab u n d an tiam k n p o ítat, vt
cum d ic itu t, abundans cautela
non nocet. l. teftamentum. in
íiu.C .dc teftam. Q u in q u é ,q u x
propter cautelam íiu n t , notat
Archid. 1. d i . presbyteros. Inde
caiitelofus , id eñ , prouidus,cir-,
cumfpcéáus, vel pienus cautelis-
A n tN eb r,
chirurgicum ad inurendum v u l­
nera.Eft prxterea cauterium in-
tiru m e n tu m piélorium , quo v-
tuntur in ca p'óliira , q u x dicitut
, encauftice,de qua Plin. lib.35; 6e
M artialis,
p iB u s in h a c eft,
Oiuid t i b í v i s D ipyron , q u i
F ha é th o n t a f a t is?
De cadem quoque Q uid.dixit,
M artianus de fundoinftru.l. pí-
¿ lo ris: [Peniculi, in q u it,6c cau­
t e r ia ,6: c ó n c h x ,]v b iir ié d o s é ,^
cauterio ,cautherx legi tur.Nebr.
C A V T I o : hxc diíftio ex proprio
íigriificato fignificat nudam proi"
miífionem , cx qua inducitur íir-
ma obligatio. C. de Verb. íign .l.
fancimus. vt quis tenetur cauere
de cuiótione,de vitiis 6c morbis.
Et intellige nudam á fideiuílo**
l i b u s , 6c pignoribus , fed non á
ftipulatione: nam aftridus caue-*
re , debet ftipulatione cauere r t
obligatio íit firma l.p en u h §.do­
cere. ft'.Ne quis eum qui in ius
voc. vi.eximat 6c de clericis non
lefi.c.relatu. Q uadoqj fignificat
CÜ pignoribus, vel fideiufforib’ ,
quádo h ocaliud v e rb ü e iad iu n -
Óü declarat, vtm adaui procura­
tori vt recipiat idónea cautiuné
á debitore , alias non daret dila-
k 3 tio n em
 » 3 4
tione,ibi cauiio intelligitur cum
fid eiu flori b US , vel pignoribus. 1.
(i madato,§.fi.fF. Mand. Ratio fi-
gnificati fumitur cx verbo ido­
nea,quod apponitur vc addat,
fortiorem cantionem exprimat,
qualis non cflet per ftipulatione
folam. Item prxtor vbi iubet pro
collatione bonorum facieda re-
¿^c caucri,vt l.i,§.iubet.ft.de coi
Ia. bo. fignificat cum fidciuflbri-
bus vcl pignoribus : vi§.cauerf.
ca. 1. 6 c hoc ratione verbi refte.
Quadoq; fignificat cu fideiuflb-
libus & non cum pignoribus, vt
quando cautio dc procuratore
exigitur,l.i.C.dePror.pcr l.prx-
torix. ff. dc Prxto. flipu. & hxc
eft cautio prxtoria requirens fi»
dciuflbrcs cx lege pofitiua prx-
toris prxal. qux eft fafta proptec
honeftatemiudicij: vt.n.proui-
fio legis aliquid operetur, 6 c non
inutilis fif, l.li quando.ff. dc leg.
J.tiic CI iufta caufa, quado debi­
tor bona dilapidat, iudex faccre
dcbct qubd caucatcreditori.
C A V T I o eft generale nomen o-
mnium fccuritaiu quoties quis
fecurus redditur de co quod fibi
promittitur- Vnde,
C autio p riu a ta c u m trino tefte
notata.
Hoc ius eft ñ a ñ a q u od ca u tiop u -
hli(€ f a ñ a .
Et diuiditur in multas fpecics,
quia alia eft cautio liypoihcca-
lia , alia chirographica. Etpof-
funt dici fatifdationcs. Etiá cau­
tio dicitui charta , in qua fcribi-
tiir computatio, vt LuC.i 6 . [Ac-
cipccautioncm tuam, 6 cc.]
C A v r i o rati danda eft , ciiin de
inadaro dubiratur.C* dc proc.l.j.
Et dicitur illa fecuritas qux re­
quiritur á procuratore aiiftoris
prg dciuiuo, cuius nuiriincagit|
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
quod ratum habebit omne illud
quod in iudicium per illQ faftum
fuerit.vnde caucre dc rato vel fa.*
tildare , eft procuratorem aftoris
promittere veiie peileucrare vf-
que ad finem litis.
C A V r r o fideiuflbria, eft quando
inicrucnir fideiulVor principali
obligationi. Et dicitur fatilda»
tio. 5 c hx funt in u ltx , y t dc lite
profequenda , iudicio fifti,iudi­
catum folui,&c d"e rato.
C A V T I o fidei propiix interuen-
tu dicitur, qux fit per fidem prx-
fticáfine folennitare iuramenti.
C A V T 1 o iuratoria , eft quando
promiflioiurameto firmatur, vt
quando iuro folcnniterroc de­
bere aliquid , vel impleturum
promitto.
C A V T I o nudo pafto,eft ciim ali­
quis fidem tantam habet de me,
qubdcotentus fit nudapromif-
fionemea. Et hoc proprie dici­
tur pollicitatio vel pollicita con-
ucnrio. Sed fatifdatio propiie eft
ciim duo paciicentes duas feri-
pturas fub cadem foima verbo­
rum inter fe co nficiu nt, & mu­
tuo tradunt: 5 c pollicitatio & fa-
tifdatio cautelx dici pofliint
proprie loquendo.
C A y T I o pignoratitia,fiue hypo­
thecaria, eft cum pignus tradi­
tur,aut hypotheca fuppoitatm:
6 c dicitur ctiam fatifdatio.
C a v t i o de euiftione dicitur,
quando fecuritas prxftandavcl
prxftita emptori á venditore fit
ea conditione, v tfi ab eoeuin»
c a tu r , venditor ei reftitiiat xfti*
mationcm rei in duplum vel in
fim plum , prout inter cos priiis
conuentum eft.
C a v t i o de damno in fcfto , eft
qux prxftatur cum rua domus
ruinóla ruinam minatur domui
m cx ; vel ctiam prxftatur fe-
cuiidiun

euhdíira quofdam,cíim timeo g>
aliquis mihi iniidictut^quia pof­
fum ageic vt m ihi pfxftct cau­
tionem ne me offendat.
C A VT I o de opere dciriolieildo,
quam prxftat ille quandoque
cui nunciatur opus nouura , tci-
licct quod ipfum opus demolia­
tur fi confticerit cum iniufte x -
dificaffe*
C A V T I o de v f u f r u d u , in qua
dc duobus cauetur,fcilicet quod
vfufruduarius rc non male vta-
tur, & quod etiam vfufrudu fi­
nito reftituat quod ex rc ipfa fu-
peiextar.
C A v T I o qua heres cauet ipii
legatario, cum heres dat fideiuf-
fores legatario de legato pix*
ftando.
C A V T 1 o , qua legatarius cauet
h e r e d i, eft illa qua legatarius fa-
tifdat h e red i, vt ii Falcidia lo ­
cum h ab eat, quod amplius no­
mine legati recipit quám ratio
legis Falcidix patitur, id heredi
icftituar.
C A V T I o arrogatorum,qua ar­
rogator ftipulatur feruo publi­
c o , quod reftituat arrogato qu x
ab co habuit, vcl eis ad quos
peruentura fin t, 6c quod dabit
fibi quartam partem de bonis
fuis,fi eum fine caufa cmancipa-
ucrit feu exhcredaucrit.
C a v t i o qua cauetut ei cui re-
ftitutio fieri debet, pet quam ro­
gatus rcftituerc bona alicui, ii f i­
ne liberis decefferit, quicquid
poft mortem de hereditate ex-
tabit cogitut cauere illi cui de­
bet fieri reftitutio, quod feruabit
ei quartam partem.
C A V T 1 o Mutiana á Mutio lu -
rifconfulto di¿lacft,& habet fie-
li in vitimis voluntatibus, vtco-
muniter,fecundum Doft. non in
contiaftibus: £c fic in conditio-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
*35
nibus ncgatiuis. puta,fic dicen­
d o , [ Si Titius Capitolium non
a f c c iid e t it , fi feruum non m anu
m if c r it , lego ci x. ] 1. M u tia n x
cautionis.if.de cond. 5 c demon.
C a v t i o N v m autem a lix m uU
tx poffunt effe fpccies , prout ad
diuerfas m aterias applicantur,
vide Spec.in tr a d .lib e l. tita l. d e
pignoribus.?, fcquitur.vbi quaf-
dam alias fpecies cautionum pio-
fequitur. \
C a v t o r i a inftrumenta funt
ihuftoria , quibus bituminati©*
nes 6 ^ fortiores q u a q u e co n g lu ­
tinationes coquuntut , 8 c de his
iritcllexic lurifconf. in l.piftoiis.
ff.de Fund. inftru. quam uis apud
c u m m cd o se legatur [ c a u t e r is .]
cáuteriis etiam vtuntur m ed ici
in remediis quibus morbi alio-
quin in fanabilesinurun tur.H in c
illud notum dtui Hieio.Proucrb.
[Putcidx carnes feiro c u ia n tu i
& cauterio.]
D e C ante E .
C E B A idem eft quod charta , in ­
de céd ula,paiua charta.
C E B E N t > A R V M aélionum bc-
ncficium eft , per quod poftularc
11
poffunt fideiufforcs , 6 c alij q u i ll
o b ligati funt in vna o b ligatio - l
ne.fibi cedi in alia contra conii-
deiuffores, 5 c alios qui funt o b li­
gati : alioquin nifi cedátur eis»
poffunt recufare fo lu tib n e s, vt
Inftitut. de fatifdat.? fiautem .Sc
ff*dc Solutionib*!. Stichum a u t
Paphilum §. pcn. De hoc vide in
Spec.tit.de renunciatio. ?. finitis.
verfic.[poftreFnb dicendum .] D f
beneficiis 6 c aliis require im*^*
d e m , p a r u m autem.veifi.Sc no­
ta. 8 c vide .7. in verb. renunciatio.
C e d e r E,proprie eft abirciH inc,
C e B £ R E diem ,fignificat in cipere
\ k 4 debeti
 deberi pecuniam. Venite diem,
iignificat eum diem vcniffe,quo
pecunia peti poflit. Ex Vipiano
in tit.qui e ild e Ver iig. 1. cedere
diem . Cedece pofleiiioncm vel
v.umfrscáujn , vel ius , eft alteri
poirciTioncm , vel vluin, vcl ius
tiadcie. Ambrolius ad Marcel­
lum : [Quid fib' profutuiu quod
iurapoflciiionis ccdcies 5 ] V.ir-
g il.n .A n e id .
Cedat ius proprium Regi.
Idem intir.de L eg.ij. Sc iim ili-
tcr.[Si Ylumfriftfn» inquit, mor­
tis caufa ccffLiii. ]Eti.n titu l.d e
acq.polV.fxpe. Ant. Nebr.
C e d e r e a itio n i, eft ius ad io -
nis mihi competentis in alium
transferre , Sc ipfum quaii in lo ­
cum meum ponere , Ita vt d id a
aftionc poflit vti aduerfus eos
contra quos aftio talis poterat
intentari.
C e d e r e bonis .eft ab vniuerii-
tate bonorum fuorum recedere,
Sc cis a bren undare., Vel uti quan­
do aliquis on.‘ratus debitis , vel
obbgatus pluribus, non habens
vnde loluat,vt fatisfaciat om ni­
bus creditoribus , abtcnunciat
bonis fuis vniuerfis,cedensiilis,
Vide infra, [ctftio.] Etiá cedere,
eft in alium trausfcrre,vt cedere
polT nioHv'm, vfumfniflum , Sc
. huiufmodi. 1. li dubit:r. ft. dc fi.
dciuflb. 6 : hoc nota pro ftatutis.
Et cedens bonis non liborarut
etiam á ciuili obligatione. 1. qui
bon’«i.l.fi.de trf.bo vbi not.Ac-
cur.li et contrarium tenuerit gl.
male in 1. vbicunque, ff. de fi-
deiulf. Item ni*n auditur debi­
tor fifci vel Reip. volens cedrrc
bonis fecundum Bar. in I.is qui.
ff dc Ceff. bo. quamuis videarur
tcnctc oppolitumm I.iij. íün¿la
gUC.de edr.bo« 6 c beneficio ccf-
Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca
fionis tenunciari non poteft, fe.
cunduui Bart. l.alia.?. eleganter,
ff.fol.inac.'licet Cyn.videatur te­
nere contrarium in i.j.C qui bo.
ceOe. poft. Et bonis ccdi poteft,
non tantum in iu r e , fed etiam
contra ius, Sc fufticit per niinciu
& per cpiftolam iddtciaiarijl.fi. r
ff.dc CclV.bo.
C e d e r e diem,eft incipere diem
d e b it i, vt fl debes unhi centum
in feftoloannis Bap.adueniente
fefto dicitur venire dies debili.
Lced.dicm.ft.de Verb.lign J t e m
cedere diem legati vel fideicom-
mifti dicimus rc lp e d u tranliiiif-
fionis,vt docet Accur. in 1. vnic,
?.cum igitur. C. de C ad. toll.
C e d e r e lite dixit Caius, pro }
v id u m fe f a t e r i, & á iudicio vi- •i
d u m abire : [ Si hxres fcriptus, t
I
i n q u i t , reftituerit hxreditatem,
Sc poftea de hxreditate contro­
uerfiam paffus,vidus lir,aut lite
cciTerit,durare ad io n es coniiat,
8 cc.] Sic in l.fi de communi.ft.fi
feruit.vind. *
C R B R R£ tempora in iure dicun­
tur , quotum pars abiit.U i. ft' dc
iur.fic fac.l.4.de AduJte.& l.o.ff.
de Calum.
C e d e r e opcrx eadem fignifica-
lione dicuntur , qua cedere Le­
gata. prxcifa enim vtrobique
locuiio eii: ; q u x plena lic effer­
tu r , Cedere dies , quibu« operx
aut legata debebantur. Vnde il­
lud Vjpiani, l. fl quis.ff.dc Oper,
lib .flu d icju m eie operis tunc lo­
cum habet.cum o peix prxrerie- E
rint;prxtcrirc autem ii 5 poffunt,
antequam incipiant cedere : 5c
in c ip iu n t, poftquam fuerint in-
d id x .& 1 quoties.eocle. [ Operx
in ftipulationem d ed u d x ,ex die
ftipulationis c e d u n t : Sc cx quas
parrónusá liberto poftulat,coa-
icftim non cedunt,fed poftquam
indidsC