BOUW- EN HOUTKUNDE

Leerlingencursus tweede graad

Simon Schoonackers

Naam leerling:
 Metselwerk
Inhoudsopgave
1 De belangrijkste regels van “goed metselwerk” ............................................................................. 3
1.1. Muurfuncties ........................................................................................................................... 3
1.2. Metselstenen ........................................................................................................................... 4
2 Metselwerkverbanden .................................................................................................................... 5
3 Muurverbindingen........................................................................................................................... 7
4 Oefeningen ...................................................................................................................................... 7
4.1 Oefening 1: tekenen op schaal ................................................................................................ 7
4.2 Oefening 2: hoekverbinding .................................................................................................... 7
5 Bronvermelding ............................................................................................................................... 8
1 De belangrijkste regels van “goed metselwerk”

1.1. Muurfuncties

Muren opgebouwd uit metselwerk kunnen verschillende functies hebben.

Dragende muur <-> niet-dragende muur:

Een dragende muur is van belang voor de stabiliteit van het gebouw. Deze zijn minimaal 14cm dik
om knik te voorkomen. Het begrip ‘knik’ wil zeggen dat de muur bij belasting gebogen kan komen te
staan.

Een niet-dragende muur of scheidingsmuur is van geen belang voor de stabiliteit van het gebouw
en moet bijgevolg geen krachten overbrengen. De muur mag om die reden slanker uitgevoerd
worden, de gangbare dikte hiervoor is 9cm.

Belangrijk hierbij is dat niet-dragende muren bovenaan niet in contact mogen komen met de
vloerplaat om geen deel van het gewicht van het gebouw op zich te nemen. Dit kan ervoor zorgen
dat de muur barst of gebogen zal staan.

Deze niet-dragende muren worden daarom altijd 1 à 2 cm lager uitgevoerd dan de vloerplaat en de
voeg wordt achteraf met PU-schuim opgespoten.

Binnenmuur <-> buitenmuur:

Een binnenmuur heeft geen isolerende of beschermende functie. Deze muren worden doorgaans
afgewerkt met 1cm pleisterwerk en een verflaag.

Buitenmuren hebben wel een isolerende en beschermende functie. De typische opbouw is de

spouwmuur. Deze bestaat uit een dragende muur aan de binnenkant, daartegen isolatie, een
luchtspouw en als laatste de façade.

Onderstaande tekening geeft de opbouw van een spouwmuur weer.

 1.2. Metselstenen

Formaat:

Benaming van de vlakken van een steen:

De afmetingen worden telkens in de volgorde lengte/breedte/hoogte gegeven bij het benoemen van
een type steen.

Voorbeeld: 290/140/190. Dit is een steen met een strek van 290mm lang, dikte 140mm en hoogte
190mm.

Vormen:

Een metselsteen kan verschillende vormen hebben. De meest gebruikte zijn den snelbouwsteen, dit
is een geperforeerde baksteen. Dit wil zeggen dat de steen niet uit een volle massa bestaat,
hieronder is een voorbeeld te zien.

De facadesteen is in tegenstelling tot de snelbouwsteen wel een volle steen.

Vlakheid:

Op de dag van vandaag worden metselstenen nog steeds hoofdzakelijk met cement verwerkt. Echter
is de te verlijmen baksteen sterk aan populariteit aan het winnen.

Het voornaamste verschil voor deze twee verschillende methoden van verwerken zit hem in de
vlakheid van de stenen. Een steen die verwerkt wordt met cement heeft marge om enkele
millimeters af te wijken van zijn beschreven afmetingen, de voegen van ongeveer 1 cm kunnen deze
afwijkingen opvangen. Een steen die verlijmd wordt mag niet meer dan 1 millimeter afwijken van zijn
formaat omdat de voeg bij verlijmd metselwerk maar 1 à 2 millimeter is.

2 Metselwerkverbanden

Er zijn zeer veel verschillende soorten metselwerkverbanden. Het voornaamste verschil tussen de
metselwerkverbanden is het uitzicht. Meest courant wordt het halfsteens verband gebruikt, maar
men kan om esthetische redenen kiezen voor een ander type. Bij oude woningen kunnen ook nog
metselwerkverbanden worden teruggevonden met een opbouw die dikker is dan 1 steen. Deze
worden tegenwoordig echter niet meer gebruikt. In deze cursus worden enkel de meest gebruikte
metselwerkverbanden voorgesteld.

Halfsteens verband:

Het halfsteens verband is het meest gebruikte metselwerkverband. De stenen verspringen telkens
met een halve baksteenlengte. Het is ook het meest stevige en wordt om die reden altijd gebruikt
voor muren waar nog een afwerkingslaag op komt.

Klezorenverband:

Het klezorenverband is verwant aan het halfsteens verband. De stenen verspringen hier met een
derde of een vierde van een baksteenlengte ten opzichte van elkaar. Dit kan het effect geven dat een
soort schuine lijnen gevormd wordt.
Wildverband of vrij verband:

Bij dit metselverband worden stenen op willekeurige afmetingen geslepen en zit er geen structuur in
de verticale voegen. De horizontale voegen blijven echter wel altijd op dezelfde lijn liggen.

Tegelverband:

Bij het tegelverband worden ook de verticale voegen uitgelijnd.

3 Muurverbindingen

Op plaatsen waar muren samen komen moet altijd een connectie gemaakt worden. Een rechte muur
op zich heeft geen weerstand tegen omvallen. Het is pas van zodra de muur op de hoeken of via een
T-verbinding samenkomt met een andere muur dat de muur voldoende stabiel wordt.

De best mogelijke uitvoering hiervan is door de muren vertand met elkaar te verbinden.

Indien dit niet mogelijk is doordat bijvoorbeeld aangesloten wordt op een betonwand of kolom, of
omdat later nog een extra muur wordt toegevoegd kan men ook de verbinding gaan maken door
middel van een spouwhaak of metalen koppelstrip. Deze worden in geboord en verankerd in de
bestaande muur en in de voegen van de nieuw te metsen muur geplaatst.

4 Oefeningen

4.1 Oefening 1: tekenen op schaal

Teken op schaal een muur van 2 meter breed en 1 meter hoog in halfsteens verband met stenen van
formaat 100/140/200.

4.2 Oefening 2: hoekverbinding

Schets in perspectief de verbinding op de hoek met een wand die hier onder een hoek van 90° tegen
aansluit.
5 Bronvermelding

• V. De Swaef (2010). HC Constructies. (1e druk). Gent: Kaho Sint-Lieven.

• Alle illustraties metselwerkverbanden [Afbeeldingen]. Geraadpleegd op 16 maart 2017, via

https://www.wienerberger.be/gevel/faqs-voor-pros/metselverbanden/soorten-
metselverbanden

• Doorsnede spouwmuur [Afbeelding]. Geraadpleegd op 16 maart 2017, via

https://www.bouw-energie.be/nl/bouwknopen/details-veel-gebruikt